Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Szymanska, E." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów

Dostawca treści

Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-87 z 87
    Tytuł:
    Współpraca Instytutu Obróbki Plastycznej i Politechniki Poznańskiej z gospodarką Wielkopolski w ramach projektu pt. "Sieć współpracy sektora badawczo-rozwojowego i przedsiębiorstw w dziedzinie obróbki plastycznej"
    Collaboration of the Metal Forming Institute and Poznan University of Technology with the economy of Wielkopolska within the project entitled The co-operation network of the research and development sector and enterprises in the field of metal forming
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/211656.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Obróbki Plastycznej
    Tematy:
    jednostka badawczo-rozwojowa
    przedsiębiorstwo produkcyjne
    współpraca
    projekt
    sieć
    research and development unit
    manufacturing enterprise
    co-operation
    project
    network
    Opis:
    W artykule przedstawiono założenia oraz przebieg realizacji projektu pt. "Sieć współpracy sektora badawczo-rozwojowego i przedsiębiorstw w dziedzinie obróbki plastycznej" w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego lata 2004 - 2006, Priorytet 2 - "Wzmocnienie zasobów ludzkich w regionach", Działanie 2.6 - "Regionalne Strategie Innowacyjne i transfer wiedzy". Projekt realizowany jest przez Instytut Obróbki Plastycznej i Politechnikę Poznańską, a finansowany w 75% z Europejskiego Funduszu Społecznego i w 25% z krajowych środków publicznych. W przedsięwzięciach projektu uczestniczą przedsiębiorstwa regionu Wielkopolski stosujące technologie obróbki plastycznej lub eksploatujące, produkujące oraz zajmujące się dystrybucją maszyn, urządzeń i narzędzi do obróbki plastycznej. Przedstawiono pierwsze doświadczenia ze współpracy Instytutu i Politechniki z przedsiębiorstwami w ramach sieci oraz wnioski dotyczące dalszego ich współdziałania.
    The paper presents the assumptions and realization of the project, "The co-operation network of the research and development sector and enterprises in the field of metal forming" within the Integrated Operational Program of Regional Development 2004-2006, Priority 2, Reinforcement of Human Resources in Regions, Action 2.6, Regional Innovation Strategies and transfer of knowledge. The project is realized by The Metal Forming Institute and the Poznan University of Technology and financed by European Social Fund (75%) and from the domestic public resources. The participants of the project undertakings are enterprises of Wielkopolska region applying metal forming technologies or dealing with metal forming machines, devices and tools. The first experiences of the co-operation of the Institute and the University of Technology with enterprises within the network are presented as well as conclusions concerning their further co-operation.
    Źródło:
    Obróbka Plastyczna Metali; 2007, 18, 2; 53-59
    0867-2628
    Pojawia się w:
    Obróbka Plastyczna Metali
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie chowu trzody chlewnej w zrównoważonym rozwoju obszarów wiejskich
    Importance of pig breeding in sustainable rural development
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/78815.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie
    Źródło:
    Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica; 2013, 70
    2081-0644
    Pojawia się w:
    Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oczekiwania rynku turystycznego w zakresie kształcenia kadr
    Tourist market expectations in the human resource education
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399368.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
    Tematy:
    turystyka
    kształcenie kadr
    human resources
    entrepreneur
    employee
    tourist market
    Opis:
    Human resources is the most important element of any tourist enterprise, therefore appropriate training of future tourism staff is a guarantee of the development of tourist market. The author illustrates the expectations of entrepreneurs of their employees and reveals the largest deficiencies in tourist education. In the years 2007-2008 research was conducted on a group of 215 enterprises working in Poland. The research was carried outm using the survey method. The resource are illustrated in this article.
    Źródło:
    Ekonomia i Zarządzanie; 2009, 1, 1; 133-140
    2080-9646
    Pojawia się w:
    Ekonomia i Zarządzanie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kapitał ludzki w gospodarstwach trzodowych
    Human capital in pig farms
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/869523.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Dokonano pomiaru kapitału ludzkiego w gospodarstwach trzodowych, prowadzących rachunkowość w ramach systemu FADN. Opracowano syntetyczny wskaźnik kapitału ludzkiego, który obejmował wiek rolników, poziom ich wykształcenia i doświadczenia w chowie trzody chlewnej oraz korzystanie z różnych źródeł wiedzy. Z badań wynika, że wskaźnik kapitału ludzkiego dla 97% gospodarstw był wyższy od średniej, a dla 1/4 gospodarstw wynosił ponad 0,81.
    In the article the human capital of the pig farms conducting FADN account was measured. The literature shows that the human capital is in many ways defined and measured. For the purposes of research developed a synthetic indicator of human capital, which included the farmers. age, level of education and experience in pig production and use of various sources of knowledge. The analysis included 245 managers of households specializing in the production of pigs. Synthetic index of human capital for the 97% farmers surveyed was higher than the average (0.5), and for the quarter was over 0.81. It may be believed that a high level of human capital on farms facilitate farmers adapt to cyclical changes in the market for pig and fodder.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2010, 12, 5
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Strategie gospodarstw trzodowych po przystąpieniu Polski do UE
    Strategies of pig farms after Polish accession to the EU
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/871156.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    W opracowaniu określono rodzaje strategii realizowanych w gospodarstwach trzodowych o dużej skali produkcji. Z badań wynika, że w latach 2006-2010 producenci trzody chlewnej podejmowali dwa zasadnicze kierunki działań: zwiększanie albo ograniczanie produkcji. Pierwszy z nich realizowano poprzez wzrost skali produkcji na bazie pasz własnych albo z zakupu. Drugie podejście polegało na rozwijaniu innych kierunków produkcji rolniczej albo poszukiwaniu dochodów poza gospodarstwami. Z danych wynika, że w warunkach złej sytuacji na rynku trzody chlewnej w latach 2006-2008 w większości gospodarstw trzodowych ograniczono produkcję żywca wieprzowego albo z niej zrezygnowano.
    In the paper there were define types of strategies pursued by the major producers of pigs after Polish accession to the EU. In terms of strategic measures included changes in: areas, including leased land, investments in buildings and machinery, pig population and the level of debt. The analysis covered 60 farms located in eight provinces with the largest concentration of pigs breeding. Studies have shown that in the years 2006-2010 pig producers undertook two main lines of action: increasing or reducing production. The first one carried out by the increase in the rate of production of feed based on your own or with the purchase. The second approach was to develop other lines of agricultural production or off-farm income seeking. The data indicate that in conditions of poor market conditions of pigs in 2006-2008 in most pig farm pork production is limited, or it was dropped.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2011, 13, 2
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Produkcja i handel wieprzowiną na świecie
    Production and trade of pork in the world
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/865472.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Przedstawiono zmiany na rynku mięsa wieprzowego po 2000 roku oraz ich przyczyny. Analizą objęto największych producentów, eksporterów i importerów tego gatunku mięsa na swiecie z uwzględnieniem pozycji Polski. Z badań wynika, że na swiecie rosnie produkcja wieprzowiny i rozwija się handel tym gatunkiem mięsa. Największym eksporterem wieprzowiny jest UE-2S, a do największych importerów zalicza się Japonię i Rosję.
    The paper aims to present the changes that took place in the world pork market after the year 2000. The largest producers, exporters and importers of pork meat in the world were analyzed with special attention given to Poland. The production of pork in the world is increasing and a trade ofthis kind ofmeat is developing. The increase of international trade is determined by differences in the costs of the production between countries and differences in the purchasing power of currencies. The largest exporters of the pork are: UE- 25 and USA, Japan and Russia are recognized as leading importers. The trade of pork requires meeting rigorous veterinary requirements.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2009, 11, 3
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zastosowanie metody DEA do badania efektywności gospodarstw trzodowych
    The DEA method application for examining the effectiveness of pigs households
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44151.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    gospodarstwa rolne
    produkcja zwierzeca
    zywiec wieprzowy
    gospodarstwa specjalistyczne
    efektywnosc produkcji
    efektywnosc techniczna
    metoda DEA
    Opis:
    Do badania efektywności gospodarstw trzodowych zastosowano nieparametryczną metodę DEA. Umożliwia ona określenie efektywności obiektów z uwzględnieniem wielu nakładów i efektów. Nie wymaga natomiast określenia zależności funkcjonalnej pomiędzy zmiennymi i nadawania im rang. Analizą objęto 80 gospodarstw trzodowych o dużej skali produkcji trzody chlewnej. Do budowy modelu DEA, ukierunkowanego na nakłady dla zmiennych efektów skali, przyjęto następujące zmienne: efekt - produkcja żywca wieprzowego w kg, nakłady - koszty pasz własnych i obcych, koszty zakupu zwierząt i usług weterynaryjnych. Gospodarstwa efektywne technicznie stanowiły 46%. Najwięcej takich gospodarstw znajdowało się w województwie lubelskim, a najmniej w kujawsko-pomorskim. Najwyższa średnia efektywność techniczna charakteryzowała gospodarstwa w województwie mazowieckim, w których wystąpiły najwyższe koszty zakupu pasz i zwierząt.
    For examining the effectiveness of households a nonparametric DEA method was applied. It enables to determine the effectiveness of objects at taking into consideration many inputs and many outputs. It does not require determining the functional relation between variables and granting them ranks. Eighty households with a large scale of the pigs production were examined. For construction of the DEA model, directed to the ex-penditure for changeable economies of scale, the following variables were accepted: out-puts – production of porkers in kg, inputs – costs of own and strange fodders, the costs of purchase of animals and veterinary services. Effective households technically constituted 46%. The majority of such households were in the Lublin voivodeship, and least in kujawsko-pomorskie. The highest average technical effectiveness characterised households in the Mazovian province where were the highest costs of purchase of fodders and animals.
    Źródło:
    Journal of Agribusiness and Rural Development; 2009, 12, 2
    1899-5241
    Pojawia się w:
    Journal of Agribusiness and Rural Development
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Consumer participation in the health tourism innovation process
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399264.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
    Tematy:
    innovation
    process of innovation
    consumers
    health
    tourism
    innowacja
    proces innowacji
    konsumenci
    zdrowie
    turystyka
    Opis:
    The aim of the study is to compare the level of innovation of companies introducing innovations with consumer participation with that of other innovative providers of health tourism services. The following hypothesis was formulated: Companies benefiting from the participation of consumers in the process of innovation represent a higher level of innovativeness than other innovative providers of health tourism services. The following methods were used: a comparative analysis, a questionnaire (CAWI and PAPI), a standardized interview, and the ranking method. 461 providers of health tourism services participated in the research. The value and implications of the paper for the economic sciences contribute to the development of innovation theory. The hypothesis has been positively verified. The research shows a much higher level of innovation in companies cooperating with consumers (patients) than that of other respondents.
    Źródło:
    Ekonomia i Zarządzanie; 2016, 8, 4; 28-38
    2080-9646
    Pojawia się w:
    Ekonomia i Zarządzanie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Produkcja żywca wieprzowego w zrównoważonym rozwoju rolnictwa
    Production of pigs for slaughter in the sustainable development of agriculture
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/879235.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
    Opis:
    The aim of the research presented in the article was to determine the influence of pigs rearing on the natural environment and to assess sustainability of pig farms of great production scale. The analysis included 80 pig farms located in eight voivodeships of the greatest concentration of these animals’ rearing in Poland. The research showed that a level of production sustainability in pig farms is diverse. In part of farms, the norms concerning stocking density per 100 ha of agricultural area are not observed, pigpen areas in piggeries are being limited, monoculture is used in crop growing, and equipment of devices for animal excrement storing is too low in relation to needs. In order to sustain pig farms with regard to production, economic, social, and environmental issues, it is important to shape awareness of agricultural producers concerning the influence of agricultural activity on water, air and soil pollution and to increase legal pressures within the scope of observing requirements of natural environment protection.
    Źródło:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej; 2012, 3
    0044-1600
    2392-3458
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Opłacalność produkcji żywca wieprzowego w Polsce po integracji z UE
    Profitability of pig breeding in Poland after integration with the EU
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/572235.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    The aim of the research was to estimate the changes in profitability of production of pigs for slaughter. The analysis included data from GUS (Central Statistical Office) and IERiGŻ (Institute of Agricultural Economics and Food Economy), as well as information from farms in Wielkopolska province that produced hundred or more porkers yearly and conducted accountancy within the Polish FADN system in the 2004. The profitability of production of pigs for slaughter is influenced primarily by the purchase prices of pigs and fodder costs. Polish accession to the EU has not stopped changes in the conditions in the market of pork meat. During periods of adverse conditions most breeders do not undertake any actions, but some farmers prolong the feeding period or decrease the size of sow herds. In order to stabilize prices in the pig market the introduction of system solutions and new outlet markets are being sought.
    Celem badań było określenie zmian w opłacalności produkcji żywca wieprzowego w Polsce po integracji z UE. W analizie wykorzystano dane GUS, IERiGŻ oraz informacje z gospodarstw w Wielkopolsce, które produkowały 100 i więcej tuczników rocznie oraz prowadziły rachunkowość w ramach polskiego FADN. Z badań wynika, że na opłacalność produkcji żywca wieprzowego wpływają głownie ceny skupu trzody chlewnej oraz koszty pasz. Przystąpienie Polski do UE nie zlikwidowało zmian koniunkturalnych na rynku wieprzowiny. W okresie dekoniunktury większość producentów żywca wieprzowego nie podejmuje żadnych działań, ale część rolników przedłuża okres tuczu albo zmniejsza stada loch. W celu stabilizacji cen na rynku trzody chlewnej dąży się do wprowadzenia rozwiązań systemowych i poszukuje się nowych rynków zbytu.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego; 2007, 02(17)
    2081-6960
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dochodowość gospodarstw trzodowych o różnych systemach produkcyjnych w Polsce po integracji z UE
    Profitability of pig farms characterized by different production systems after Polish accession to the EU
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/573727.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    Polska
    integracja europejska
    gospodarstwa rolne
    produkcja zwierzeca
    trzoda chlewna
    zywiec wieprzowy
    systemy produkcji
    system otwarty
    system zamkniety
    wyniki ekonomiczne
    dochodowosc
    dochod rolniczy
    Opis:
    The aim of the research was to analyze the level of profitability of pig farms characterized by different production systems: opened or closed. Analysis was made for all farms which produced 100 and more porkers per year and maintained accountancy within the Polish FADN in years 2004- 2005. The research shows that the higher specialization was connected with lower input of production factors. The costs structure of pigs for slaughter production was characterized by the highest share of fodder costs. Higher farm income was achieved in farms with closed production system. In this group higher profitability of labour and fixed assets was noted too. These farms had bigger capacity for saving and self-financing in comparison with farms that followed the open system of production.
    Celem badań było określenie poziomu dochodów rolniczych w gospodarstwach prowadzących chów trzody chlewnej w różnych systemach: otwartym lub zamkniętym. Analizę objęto wszystkie gospodarstwa, które produkowały 100 i więcej tuczników rocznie oraz prowadziły rachunkowość w ramach polskiego FADN w latach 2004-2006. Z badań wynika, że z większą specjalizację gospodarstw wiązały się mniejsze nakłady czynników produkcji. W strukturze kosztów produkcji żywca wieprzowego największy udział stanowiły koszty pasz. Wyższy poziom dochodu rolniczego osiągnięto w gospodarstwach o zamkniętym systemie chowu trzody chlewnej. W tej grupie odnotowano także wyższą dochodowość pracy i środków trwałych. Gospodarstwa te posiadały także wyższą zdolność do samofinansowania działalności i tworzenia oszczędności w porównaniu z gospodarstwami o otwartym systemie produkcji.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego; 2008, 04(19)
    2081-6960
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ rozszerzenia UE na rynek wieprzowiny w Polsce
    Influence of the EU enlargement on the pork market in Poland
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/573843.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    Celem badań było określenie zmian na rynku trzody chlewnej w Polsce po rozszerzeniu UE. Badania wykazały, że w Polsce występuje powolny proces koncentracji produkcji, który uwidacznia się w powiększaniu dużych stad. Po rozszerzeniu UE wzrósł udział krajów unijnych w polskim handlu zagranicznym wieprzowiną. Zmieniły się formy interwencji na rynku trzody chlewnej. Podstawą wsparcia stało się dotowanie eksportu oraz prywatnego przechowywania wieprzowiny. Po akcesji Polski do UE odnotowano zmiany cen skupu trzody chlewnej. Początkowo w 2004 roku były one wysokie, ale już na początku 2006 roku należały do najniższych w UE. Objęcie Polski Wspólną Polityka Rolną sprzyja wzrostowi produkcji żywca wieprzowego i prowadzi do powstania nadwyżki eksportowej. W celu jej sprzedaży konieczne są działania promocyjne oraz poszukiwanie nowych rynków zbytu.
    The aim of research was to specify changes in the pigs market in Poland after the EU extension. Research shows that a slow process of concentration of production takes place in Poland, which is revealed by an increase in number of big herds. Participation of member countries in the Polish foreign trade in pork has grown after the extension of EU. Forms of interventions have been changed in the pig market. Subsidizing of export and private storage of pork has become the base of support. Price changes in pig purchases after the Polish accession to EU have been noticed. The prices were high initially in 2004, but they belonged to lowest in Europe already at the beginning of 2006. Accession and including Poland into CAP promote pork production and leads to creation of export surplus. Promotional operations seeking new markets are indispensable for its sale.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego; 2006, 15
    2081-6960
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Problemy Rolnictwa Światowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kanały dystrybucji żywca wieprzowego i sposoby rozliczeń producentów z zakładami mięsnymi
    Distribution channels of live pigs and ways of settlement of meat processing companies
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/888057.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    Celem badań było rozpoznanie kanałów dystrybucji tuczników z gospodarstw wyspecjalizowanych w produkcji żywca wieprzowego oraz systemów rozliczeń między producentami i zakładami mięsnymi. W analizie wykorzystano informacje z literatury przedmiotu i badań własnych, które zrealizowano w 100 gospodarstw trzodowych o dużej skali produkcji. Z badań wynika, że system dystrybucji żywca wieprzowego w Polsce jest bardzo uproszczony. Producenci tuczników najczęściej sprzedają surowiec bezpośrednio do zakładów mięsnych albo pośrednikom. Ze względu na zmienną koniunkturę większość transakcji na krajowym rynku odbywa się bez umów kontraktacyjnych. Ponadto, procesy koncentracji produkcji trzody chlewnej i wymagania konsumentów w zakresie jakości żywca wieprzowego wymuszają stosowanie rozliczeń uwzględniających klasyfikację tusz.
    The aim of the study was to determine the distribution channels of porkers from farms specializing in live pig production and the settlement systems between producers and meat processing companies. The analysis used information from the literature and own researchers, which were carried out in 100 pig farms with large-scale production. The analysis shows that the distribution system of pigs in Poland is greatly simplified. Producers porkers middlemen often sell pigs for slaughter directly to the meat industry. Due to fluctuating economic situation, most transactions in the domestic market is based on the supply without contracts. In addition, the processes of concentration of pig production and consumer demand for quality pig enforce the use of settlement which takes into account the classification of carcasses.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing; 2014, 11[60]
    2081-3430
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konsolidacja w branży mięsnej - przyczyny i skutki
    Consolidation in the meat industry - reasons and effects
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/862694.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2018, 20, 5
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konkurencyjność polskiej wieprzowiny na rynku Unii Europejskiej
    Competitiveness of Polish pork on the European Union market
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/863395.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Celem badań była próba oceny konkurencyjności polskiej wieprzowiny na rynku Unii Europejskiej. Źródłem danych do analizy były studia literatury przedmiotu oraz dane statystyki masowej. Konkurencyjność oceniono na podstawie porównania poziomu kosztów produkcji, cen skupu żywca wieprzowego, salda handlu zagranicznego oraz wskaźników orientacji eksportowej i penetracji importowej. Z badań wynika, że po integracji Polski z UE zwiększyły się obroty handlu zagranicznego żywcem wieprzowym i wieprzowiną. Konkurencyjność polskiej wieprzowiny na rynku Unii Europejskiej obniżyła się. Wskazuje na to wysoki poziom kosztów produkcji i cen skupu oraz utrzymujące się ujemne saldo handlu zagranicznego.
    The aim of the study was to evaluate the competitiveness of Polish pork on the EU market. The source of data for analysis were studying literature data and storage statistics. Competitiveness was assessed on the basis of the comparison of levels of production costs, purchase prices, the foreign trade balance and indicators of export orientation and import penetration. Research shows that after the integration of Poland to the EU the foreign trade of alive pork and pork has increased. The competitiveness of Polish pork on the European market of the EU decreased. It is indicated a high level of production costs and purchase prices and the continuing negative balance of foreign trade.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2014, 16, 4
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Functioning of the supply chain of pork in Poland
    Funkcjonowanie łańcucha dostaw wieprzowiny w Polsce
    Autorzy:
    Szymańska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1206854.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    zaopatrzenie
    distribution
    Opis:
    Łańcuch dostaw jest to sieć powiązanych ze sobą dostawców i odbiorców oferujących produkty lub usługi finalnym konsumentom. Celem badań było rozpoznanie elementów łańcucha dostaw wieprzowiny w obszarze zaopatrzenia, przetwórstwa oraz dystrybucji. Podstawowym źródłem informacji były dane statystyki masowej oraz wybrane firmy mięs ne notowane na liście 2000 największych przedsiębiorstw w Polsce. Łańcuch dostaw wieprzowiny w kraju charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem produkcji, przetwórstwa i dystrybucji. Duża liczba podmiotów oraz brak powiązań kapitałowych hodowców z przemysłem mięsnym nie sprzyja trwałej integracji. W celu utrzymania rentowności przedsiębiorstwa dywersyfikują swoją działalność. Podmioty o dużej skali produkcji częściej współpracują z sieciami handlowymi, natomiast w małych większą rolę odgrywają własne sieci sklepów. Liderów w branży cechuje szeroki asortyment, duża skala produkcji, specjalizacja oraz większa integracja w łańcuchu dostaw.
    The supply chain is a network of suppliers and customers offering their products or services to the end consumers. The research aimed at recognizing the elements of the supply chain of pork in the area of supply, processing and distribution. The information was primarily sourced by the data storage statistics and chosen meat companies listed among the 2000 largest industries in Poland. The domestic supply chain of pork is characterized by a considerable fragmentation of production, processing and distribution. A signifi cant number of entities and the absence of capital tie-ups between the breeders and the meat industry does not foster durable integration. In order to maintain the profi tability of production, the meat establishments diversify their activities. Entities with large production volume more often cooperate with commercial networks, whereas in case of the smaller ones, these are their own distribution networks that prevail. The leaders in the industry are characterized by a wide range of goods, large-scale production, specialization and a closer integration in the supply chai.
    Źródło:
    Journal of Agribusiness and Rural Development; 2015, 37, 3
    1899-5241
    Pojawia się w:
    Journal of Agribusiness and Rural Development
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Determinants of profitability of enterprises of meat industry in Poland
    Determinanty rentowności przedsiębiorstw z branży mięsnej w Polsce
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37210.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia; 2017, 16, 3
    1644-0757
    Pojawia się w:
    Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The importance of investment in the development of pig farms in Poland
    Znaczenie inwestycji w środki trwałe w rozwoju gospodarstw trzodowych w Polsce
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/78952.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie
    Opis:
    Celem badań było określenie znaczenia inwestycji w rozwoju gospodarstw trzodowych w Polsce. Podstawę analiz stanowiły gospodarstwa wyspecjalizowane w produkcji żywca wieprzowego, które nieprzerwanie prowadziły rachunkowość w ramach polskiego FADN w latach 2005–2010. Badania wykazały, że w wyniku dokonanych inwestycji zwiększyła się wartość środków trwałych w gospodarstwach. Udział dopłat w finansowaniu inwestycji był mały, chociaż w kolejnych latach zwiększał się, osiągając poziom 11,4% w 2008 roku. Dzięki zrealizowanym inwestycjom było możliwe zwiększenie skali produkcji. Jednocześnie przyczyniły się one do wzrostu produktywności ziemi o 18,7% oraz pracy o 30,7%. Odmienna sytuacja wystąpiła w zakresie produktywności środków trwałych, która w kolejnych latach zmniejszała się. Może to wskazywać na przeinwestowanie gospodarstw trzodowych i brak możliwości wykorzystania zdolności produkcyjnych.
    Źródło:
    Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica; 2014, 77
    2081-0644
    Pojawia się w:
    Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Oeconomica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Potrzeby współdziałania producentów żywca wieprzowego i zakładów mięsnych na rynku trzody chlewnej w Polsce
    Needs of joint action of life pigs producers and meet processing plants in the pigs market in Poland
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/863546.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Celem badań było określenie potrzeb integracji na rynku trzody chlewnej i wskazanie możliwych rozwiązań organizacyjnych. W analizie wykorzystano dane IERiGŻ-PIB na temat produkcji żywca wieprzowego w kraju oraz dane GIW dotyczące przedsiębiorstw branży mięsnej. Z badań wynika, że polski rynek żywca wieprzowego cechują luźne powiązania sfery produkcji ze sferą uboju. Brak współpracy zwiększa ryzyko i koszty działalności na wszystkich poziomach łańcucha żywnościowego i ogranicza konkurencyjność międzynarodową pojedynczych gospodarstw i przedsiębiorstw oraz sektora jako całości. Większa aktywność zakładów mięsnych w organizowaniu bazy surowcowej może doprowadzić do wzmacniania integracji pionowej na rynku wieprzowiny.
    The aim of the research was to identify the needs of pigs market integration and identification of possible organizational solutions. The analysis is based on IAFE-NRI data concerning on the production of live pigs and GVI data about enterprises in the meat industry. The research shows that the Polish market pigs characterized by loose connection of the pig production to the sphere of slaughter. Lack of cooperation increases the risks and costs of activities at all levels of the food chain and reduces the international competitiveness of individual farms, firms and the sector as a whole. Increased activity of meat processing plants in the organization of the raw material base, may lead to the strengthening of vertical integration in the pork market.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2013, 15, 4
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Integracja producentów żywca wieprzowego w łańcuchu dostaw wieprzowiny
    Integration of live pig producers in the supply chain of pork
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/864201.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Celem badań było rozpoznanie zakresu współpracy w łańcuchach dostaw wieprzowiny w Polsce na tle wybranych krajów UE. W analizie wykorzystano studia literatury przedmiotu dane statystyki masowej oraz informacje pochodzące ze 110 gospodarstw w kraju wyspecjalizowanych w produkcji żywca wieprzowego. Z badań wynika, że w krajach o wysokim poziomie rozwoju chowu trzody chlewnej występuje silna koncentracji produkcji i przetwórstwa wieprzowiny oraz większa współpraca między uczestnikami łańcucha dostaw. W celu osiągnięcia przewagi konkurencyjnej w UE wskazany jest rozwój integracji poziomej i pionowej na rynku żywca wieprzowego w Polsce. Ich rozwój można osiągnąć poprzez stworzenie odpowiednich mechanizmów ekonomicznych.
    The aim of the study was to identify the scope of cooperation in pork supply chains in Poland on the background selected EU countries. The analysis has been based on the study of selected reference books, data storage statistics and information from 110 farms in the country specializing in the production of pork. Research showed that in countries with a high level of development of pig breeding there is a strong concentration of production and processing of pork and greater cooperation between the participants in the supply chain. In order to achieve a competitive advantage in the EU there is indicated the development of horizontal and vertical integration in the live pig market in Poland. Their development can be achieved through the creation of appropriate economic mechanisms.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2016, 18, 3
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Łańcuchy dostaw na wybranych rynkach mięsa w Polsce
    Supply chains on selected meat markets in Poland
    Autorzy:
    Szymańska, E. J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/134546.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    wieprzowina
    wołowina
    mięso drobiowe
    łańcuch dostaw
    integracja
    pork
    beef
    poultry
    supply chain
    integration
    Opis:
    Celem badań była charakterystyka łańcuchów dostaw ma wybranych rynkach mięsa. W publikacji wykorzystano literaturę, dane Głównego Urzędu Statystycznego (GUS) oraz raporty Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW). Z badań wynika, że rynki mięsa w Polsce cechuje duże rozdrobienie, co utrudnia współpracę w łańcuchach dostaw. Dotyczy to zwłaszcza producentów żywca wieprzowego oraz ubojni i przedsiębiorstw przetwórstwa mięsa. W przypadku wołowiny dodatkowym utrudnieniem jest dwukierunkowe użytkowanie zwierząt (mleczne i mięsne). Ogranicza to siłę przetargową dostawców żywych zwierząt w kontaktach z przemysłem mięsnym i paszowym oraz sieciami handlowymi. Rozwój rynków mięsa w Polsce wymaga podjęcia działań integrujących producentów żywca (integracja pozioma) oraz producentów z sektorem przetwórstwa mięsnego (integracja pionowa). Jednym z rozwiązań w tym zakresie jest wprowadzenie od 11 lutego 2017 r. przepisów, które wymuszają obowiązek nabywania produktów rolnych od rolników na podstawie pisemnej umowy handlowej.
    The purpose of the study was to characterize supply chains in selected meat markets. Literature studies, data from the Central Statistical Office (GUS) and reports from the Ministry of Agriculture and Rural Development (MARD) were used in the publication. The research shows that meat markets in Poland are characterized by high fragmentation, which impedes cooperation in the supply chains. This applies in particular to producers of pigs and slaughterers and meat processing companies. In the case of beef an additional obstacle is the two-way use of animals (milk and meat). This limits the bargaining power of suppliers of live animals in contact with the meat and feed industry and the trading networks. The development of meat markets in Poland requires integrating livestock producers (horizontal integration) and producers in the meat manufacturer sector (vertical integration). One of the solutions in this regard is the introduction from February 11th 2017 of regulations that require mandatory purchase of agricultural products from farmers under a written commercial agreement.
    Źródło:
    Problemy Transportu i Logistyki; 2017, 39, 3; 119-128
    1644-275X
    2353-3005
    Pojawia się w:
    Problemy Transportu i Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany produkcji oraz cen żywca wieprzowego i zbóż w Polsce w latach 1995-200
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Tatarczak, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/878981.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
    Źródło:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej; 2010, 4
    0044-1600
    2392-3458
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wsparcie ochrony własności przemysłowej wytworzonej w Instytucie Obróbki Plastycznej w wyniku prac B+R, w ramach projektów PO
    Support of the protection of industrial property generated in the Metal Forming Institute as result of R&D works within the projects of the Operational Program, Innovative Economy
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Samolczyk, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/211974.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Obróbki Plastycznej
    Tematy:
    patent
    projekt
    nanomateriały
    kształtowanie obrotowe
    dogniatanie
    project
    nanomaterial
    rotary forming
    compressing
    Opis:
    W artykule przedstawiono przebieg realizacji 3 projektów w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013, osi priorytetowej 1. Badania i rozwój nowoczesnych technologii, Działania 1.3. Wsparcie projektów B+R na rzecz przedsiębiorców realizowanych przez jednostki naukowe, Poddziałania 1.3.2 „Wsparcie ochrony własności przemysłowej tworzonej w jednostkach naukowych w wyniku prac B+R”, współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Omówiono znaczenie ochrony własności przemysłowej, istotę 7 wynalazków przewidzianych do ochrony w ramach projektów oraz przedstawiono zaawansowanie projektów.
    The paper presents the realization of 3 projects within the Operational Program, Innovative Economy 2007 – 2013 of the priority axis 1. Investigation and development of modern technologies, Action 1.3. Support of R&D projects in favour of entrepreneurs realized by scientific entities, Sub-action 1.3.2. “Support of the protection of industrial property generated by scientific entities as result of R&D works”, co-financed by the European Fund of Regional Development. The importance of the protection of industrial property, the essence of 7 inventions to be protected within the projects have been discussed and the progress of the projects realization has been presented.
    Źródło:
    Obróbka Plastyczna Metali; 2011, 22, 4; 269-290
    0867-2628
    Pojawia się w:
    Obróbka Plastyczna Metali
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania struktury i właściwości metali w nowoczesnym laboratorium badawczym Instytutu Obróbki Plastycznej
    Investigation of metal structure and properties in the modern laboratory of the Metal Forming Institute
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Pachutko, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/212042.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Obróbki Plastycznej
    Tematy:
    akredytowane laboratorium badawcze
    metoda badawcza
    badanie metali
    aparatura laboratoryjna
    accredited investigation laboratory
    investigation method
    metal investigation
    laboratory apparatus
    Opis:
    W artykule przedstawiono historię i aktualne możliwości badawcze Zakładu Badania Metali Instytutu Obróbki Plastycznej. Podano metody badawcze objęte akredytacją Polskiego Centrum Akredytacji oraz stosowane przez Zakład metody nie akredytowane. Wyszczególniono projekty badawcze Instytutu, w których realizacji Zakład uczestniczył.
    The article describes the history and the present day investigation possibilities of the Department of Metal Investigation of the Metal Forming Institute. The investigation methods included in the accreditation of the Polish Centre of accreditation, as well as those not accredited, have been specified. The Institute's investigation projects in which the Department had been involved, have been presented.
    Źródło:
    Obróbka Plastyczna Metali; 2009, 20, 1; 15-20
    0867-2628
    Pojawia się w:
    Obróbka Plastyczna Metali
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wellness tourism and non-productive function of forests
    Turystyka uzdrowiskowa a pozaprodukcyjna funkcja lasów
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Kalejta, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2051670.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia Bialska Nauk Stosowanych im. Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
    Tematy:
    functions of forests
    forest infrastructure
    health resort
    wellness tourism
    forest areas
    Opis:
    Subject and purpose of work: The research problem is wellness tourism and its connections with forest economy. The main goal is to determine the mutual connections occurring between wellness tourism and forest economy. Materials and methods: The research was carried out in three stages using various methods: a comparative analysis of 39 spas, standardised inspections of facilities offering health tourism services and the selection of a facility being a model of good practice (case study). Results: The most important forms of the small tourist infrastructure offered to patients in forest areas are hiking and bicycle paths (92%), as well as horse trails and viewing points (about 50%). Cluster initiatives and cooperation with local governments and forest districts, consisting in joint promotion, are important. A diagram was developed, showing the interactions of forest economy and wellness tourism. Conclusions: Providers of spa services and State Forests are natural partners, yet the level of cooperation is low and mainly involves promotional activities. It is advisable to create a nationwide forest and sanatorium spa organisation that would coordinate activities in the field of forest economy to take advantage of tourism and health-promoting assets of forests.
    Przedmiot i cel pracy: Problemem badawczym jest turystyka uzdrowiskowa i jej związki z gospodarką leśną. Postawionym celem jest próba określenia wzajemnych powiązań występujących między turystyką uzdrowiskową a gospodarką leśną. Materiały i metody: Badania prowadzono w trzech etapach z wykorzystaniem różnych metod: analiza porównawcza 39 uzdrowisk, wywiady standaryzowane obiektów świadczących usługi turystyki zdrowotnej i wyłonienie obiektu stanowiącego wzór dobrych praktyk (studium przypadku). Wyniki: Najważniejsze formy małej infrastruktury turystycznej oferowane kuracjuszom w lasach, to szlaki piesze i ścieżki rowerowe (92%), ponadto szlaki konne i punkty widokowych (około 50%). Istotne są inicjatywy klastrowe i współpraca z samorządami oraz nadleśnictwami polegająca na wspólnej promocji. Opracowano schemat pokazujący interakcje gospodarki leśnej i turystyki uzdrowiskowej. Wnioski: Świadczeniodawcy usług uzdrowiskowych i Lasy Państwowe są naturalnymi partnerami jednak poziom współpracy jest niski i dotyczy głównie działań promocyjnych. Sugeruje się utworzenie ogólnokrajowej organizacji leśno-sanatoryjnej, koordynującej działania w sferze gospodarki leśnej odnoszącej się do wykorzystania turystycznych i zdrowotnych właściwości lasów.
    Źródło:
    Economic and Regional Studies; 2018, 11, 2; 96-105
    2083-3725
    2451-182X
    Pojawia się w:
    Economic and Regional Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podsystemy zaopatrzenia i dystrybucji w gospodarstwach trzodowych o różnej skali produkcji
    Supply and distribution subsystems on pig farms with various production scale
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Workowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793824.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2019, 4[2]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gospodarka odpadami medycznymi w Polsce
    Medical waste management in Poland
    Autorzy:
    Glodek, M.
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793812.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2016, 1[3]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Theoretical and practical aspects of the logistics application in Ukraine
    Teoretyczne i praktyczne aspekty zastosowania logistyki na Ukrainie
    Autorzy:
    Cherchata, A.
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793941.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2018, 3[2]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przepływ towarów na wybranej platformie logistycznej
    Flow of goods on a selected logistic platform
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Korbin, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793989.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2017, 2[2]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwarunkowania efektywnego wykorzystania czasu pracy kierowcy w praktyce gospodarczej
    Conditions for the effective use of a drivers working time in economic practice
    Autorzy:
    Szymańska, E.J.
    Czerniakowska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2080572.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    czas pracy
    kierowca
    transport
    efektywność
    załadunek
    rozładunek
    working time
    driver
    efficiency
    loading
    unloading
    Opis:
    Celem opracowania było rozpoznanie czynników efektywnego wykorzystania czasu pracy kierowców w przedsiębiorstwach transportowych. W badaniach wykorzystano metodę studiów przypadku w realizacji transportów międzynarodowych. Z analiz wynika, że na wyższą efektywność wykorzystania czasu pracy kierowców wpływa m.in. terminowość załadunków i rozładunków, współpraca firm załadunkowych i rozładunkowych z kierowcą, przekazywanie kierowcy rzetelnych informacji we właściwym czasie oraz zaangażowanie kierowcy w wykonywaną pracę. Brak dbałości w zakresie tych czynników przyczynia się do wzrostu kosztów i obniżenia efektywności procesów gospodarczych.
    The aim of the study was to identify the factors of effective use of drivers’ working time in transport companies. The research used the case study method in the implementation of international transports. The analyzes show that the higher efficiency of the use of drivers’ working time is influenced, among others, by timely loading and unloading, cooperation of loading and unloading companies with the driver, providing the driver with reliable information at the right time and the manager’s commitment to the work performed. Lack of care in terms of these factors contributes to an increase in costs and a reduction in the efficiency of economic processes.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2021, 6[1]; 69-83
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pay-as-you-throw system as an innovative solution in waste management
    System "Płać za tyle, ile wyrzucasz" jako innowacyjne rozwiązanie w gospodarce odpadami
    Autorzy:
    Szymańska, E.J.
    Wielechowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2080593.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    waste management
    PAYT system
    indicators
    fee
    benefits
    side effects
    gospodarka odpadami
    wskaźniki
    opłata
    korzyści
    skutki uboczne
    Opis:
    The study presents the waste management system in force in Poland and the related methods of calculating fees. Based on the analysis, we should assume that the implementation of the fee for waste through the principle of the pay-as-you- -throw seems the most appropriate option to ensure reliability in paying for waste management services. Based on the analysis, we should assume that the implementation of the fee for waste through the principle of the pay-as-you-throw seems the most appropriate option to ensure reliability in paying for waste management services. Moreover, the experience of other regions in the world has shown that the system effectively supports the reduction of disposable packaging and creates incentives for at source segregation and composting.
    W opracowaniu przedstawiono system gospodarki odpadami obowiązujący w Polsce oraz związane z nim sposoby naliczania opłat. W analizach wykorzystano dane Głównego Urzędu Statystycznego. Następnie opierając się na przeglądzie literatury, opisano system „Płać za tyle, ile wyrzucasz” z uwzględnieniem stosowanych wariantów płatności. Na podstawie dokonanych analiz należy sądzić, że wdrożenie opłaty za odpady poprzez zasadę „Płać za tyle, ile wyrzucasz” wydaje się najbardziej odpowiednią opcją zapewnienia rzetelności w płaceniu za usługi gospodarki odpadami. Ponadto, jak wynika z doświadczeń innych regionów, system ten jest bardzo skuteczny we wspieraniu redukcji opakowań jednorazowych oraz stworzenia zachęt do segregacji u źródła i kompostowania.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2020, 5[4]; 91-101
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kanały dystrybucji a sytuacja ekonomiczna gospodarstw sadowniczych
    Distribution channels and the economic situation of fruit farms
    Autorzy:
    Rysz, M.
    Szymańska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28766463.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2022, 7[1]; 75-85
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The New Silk Road importance for Polish-Chinese trade relations
    Znaczenie Nowego Jedwabnego Szlaku dla wymiany handlowej między Polską i Chinami
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Wielechowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1203392.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2019, 4[3]; 99-109
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie wsparcia finansowego z Unii Europejskiej w gospodarstwach trzodowych o różnej wielkości ekonomicznej
    Importance of EU financial support for pig farms of different economic size
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Czarnecka, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/868396.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Głównym celem badań było rozpoznanie znaczenia dopłat do działalności operacyjnej oraz do inwestycji w gospodarstwach trzodowych o różnej wielkości ekonomicznej. Szczegółową analizą objęto gospodarstwa wyspecjalizowane w produkcji żywca wieprzowego, które gromadziły dane w ramach polskiego FADN w latach 2005-2010. Z badań wynika, że wraz ze wzrostem wielkości ekonomicznej gospodarstw znaczenie dopłat w finansowaniu działalności operacyjnej zmniejsza się. Gospodarstwa o dużej sile ekonomicznej inwestują więcej środków, ale odsetek dopłat do inwestycji w tej grupie gospodarstw jest najmniejszy. W nowej perspektywie finansowej wskazuje się na potrzebę realizacji inwestycji mających na celu większą specjalizację i zwiększenie produkcji prosiąt oraz skali chowu tuczników w gospodarstwach.
    The main objective of the study was to determine the importance of subsidies for operations and investment in pig farms of different economic size. A detailed analysis covered farms specializing in live pigs production that kept records under the Polish Farm Accountancy Data Network (FADN). The research shows that with the increase in the economic size of farms the importance of subsidies in financing operating activities is declines. Farms with a significant economic strength invest more but the proportion of subsidies to investments in this group of households is the smallest. Under the new financial perspective the focus is on the need to implement investments aimed at greater specialization, increasing the production of piglets and the scale of raising finishers in farms.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2015, 17, 1
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poziom inwestycji i źródła ich finansowania w gospodarstwach mlecznych o różnej skali chowu krów
    The level of investment and sources of their financing in dairy farms of different farming scale of cows
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Dziwulski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/869799.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    W pracy podjęto próbę wskazania różnic w wartości i strukturze inwestycji w gospodarstwach mlecznych w latach 2007-2012. Szczególną uwagę zwrócono na źródła finansowania inwestycji. Do analiz wykorzystano dane zebrane na podstawie kwestionariusza ankiety z 44 gospodarstw ukierunkowanych na produkcję mleka. Badania wykazały, że wraz ze wzrostem skali produkcji zwiększyła się aktywność inwestycyjna rolników. W gospodarstwach o większej skali chowu krów w większym stopniu inwestycje były finansowane ze środków własnych i kredytów komercyjnych. W jednostkach mniejszych relatywnie większe znaczenie miały dopłaty bezpośrednie oraz kredyty preferencyjne. Niezależnie od skali produkcji producenci mleka najczęściej inwestowali w maszyny i urządzenia techniczne.
    The study attempts to identify differences in the level and structure of investment in dairy farms in the years 2007-2012. Particular attention was paid to the sources of investments financing. Analyzes are based on data collected in the framework of the questionnaires from farmers. Studies have shown that increasing scale of production lead to higher investment activity of farmers. Households with larger-scale of farming to higher extend finance their investment from its own funds (income) and commercial loans. In smaller holdings relatively important sources are direct subsidies and preferential loans.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2014, 16, 6
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie ruchu przygranicznego w rozwoju społeczno-gospodarczym gmin wschodniej Polski
    The importance of cross-border traffic in the socio-economic development of the eastern Polish communes
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Stefaniak, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/842827.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    The aim of this research was to recognize the importance of cross-border movement for the development of communes located along the eastern border. The research was carried out in two communes: Terespol and Piszczac. The analysis showed that the communes are rural and they are characterized by a low degree of entrepreneurship. High unemployment contributes to the migration of people to urban centres or abroad. Border traffic is an important element of economic life in such regions. Entrepreneurs and traders use a passive trade policy in relation to consumers across the eastern border. Such policy raises concerns about the further cooperation. Socio-economic development of the communes requires institutional support for small businesses and improvement of professional skills of the unemployed. What is more, taking advantage of natural values to develop tourism and recreation offer and increasing trade and cooperation with companies from the East are equally significant.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej; 2014, 105
    2081-6979
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany w powierzchni gospodarstw rolnych w Polsce w latach 2010-2017
    Changes of the area of farms in Poland in 2010-2017
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Maj, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/790822.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich; 2018, 105, 2
    2353-4362
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krótkie łańcuchy dostaw produktów żywnościowych
    Short food supply chains
    Autorzy:
    Szymanska, E.J.
    Lukoszova, X.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793973.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2019, 4[1]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koszty logistyczne w agencji reklamowej
    Logistics costs in the advertising industry
    Autorzy:
    Kaminska, A.
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793991.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    logistyka
    koszty logistyki
    agencje reklamowe
    reklama
    gadzety
    analiza kosztow
    Opis:
    Celem badań było określenie znaczenia kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie z branży reklamowej. Analizą objęto agencję reklamową działającą na polskim rynku od 2004 roku. Badania wykazały, że w strukturze kosztów przedsiębiorstw zajmujących się handlem artykułami reklamowanymi znaczny udział stanowią koszty logistyczne. Dzięki znajomości obszarów ich powstawania w badanym podmiocie zredukowano je przez rok z 11,7 do 5,0%. W strukturze kosztów logistycznych dominują koszty transportu, które stanowią ok. 50%, a najmniejszy odsetek obejmuje koszty systemu opakowań i magazynowania. Zdaniem pracowników przedsiębiorstwa koszty logistyczne mają znaczący wpływ na jakość obsługi klienta.
    The aim of the research was to determine the importance of logistics costs in the enterprise company from the advertising industry. The analysis included an advertising agency operating on the Polish market since 2004. Studies have shown that the logistics cost represents a significant share in the cost structure of enterprises trading advertised articles. Based on the knowledge of the areas of their formation in the audited entity, they reduced the costs from 11.7 to 5.0% over the year. The logistics cost structure is dominated by transport costs, which account for about 50% and the lowest percentage share of the packaging and the storage costs system. According to the employees, logistics costs have a significant impact on the quality of customer service.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2016, 1[2]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Farm investment in Poland under conditions of economic changes in selected agricultural markets
    Inwestycje w gospodarstwach rolnych w warunkach zmian koniunktury na wybranych rynkach rolnych w Polsce
    Autorzy:
    Szymańska, E.J.
    Dziwulski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2117083.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    farms
    specialization
    investments
    economic changes
    profitability of production
    agricultural
    markets
    gospodarstwa rolne
    specjalizacja
    inwestycje
    zmiany koniunkturalne
    rynki rolne
    opłacalność produkcji
    Opis:
    The aim of the research was to determine changes in the level of investments in fixed assets on Polish farms with different types of production in the context of changes in the economic situation on selected agricultural markets in Poland. The research used studies of the literature on the subject and the mass statistics data of Poland’s Central Statistical Office. A detailed analysis covered 878 farms which in 2005–2013 kept continuous accounting under the FADN system and did not change the direction of production. They were grouped into three categories depending on their specialization: cereal, dairy and pig. The study formulated a research hypothesis that production profitability affects farm investments. The research used a comparative analysis of changes in economic results on farms in 2005–2013 and the Pearson’s linear correlation method. Results show that the scale and nature of investments in farms with different production directions were diversified and changed in the following years. To a large extent, changes in investments depended on changes in the profitability of production in single agricultural markets, which confirms the formulated hypothesis. Pig farms were characterized by the greatest sensitivity of changes in investments to changes in the price situation in agricultural markets. The possibilities of co-financing investments and their long-term nature mitigated the impact of shock changes on the investment dynamics.
    Celem badań było określenie zmian w poziomie inwestycji w środki trwałe w gospodarstwach rolnych w Polsce o różnych kierunkach produkcji w kontekście zmian koniunktury na wybranych rynkach rolnych. W badaniach wykorzystano studia literatury przedmiotu oraz dane statystki masowej Głównego Urzędu Statystycznego. Szczegółową analizą objęto 878 gospodarstw, które w latach 2005–2013 prowadziły w sposób ciągły rachunkowość w ramach systemu FADN i nie zmieniły kierunku produkcji. Pogrupowano je na trzy grupy w zależności od specjalizacji na: zbożowe, mleczne i trzodowe. W opracowaniu sformułowano hipotezę badawczą, według której opłacalność produkcji oddziałuje na inwestycje w gospodarstwach rolniczych. W badaniach wykorzystano analizę porównawczą zmian wyników ekonomicznych w gospodarstwach rolnych w latach 2005–2013 oraz metodę korelacji liniowej Pearsona. Z badań wynika, że skala i charakter inwestycji w gospodarstwach rolnych o różnych kierunkach produkcji były zróżnicowane i zmieniały się w kolejnych latach. W dużym stopniu zmiany w inwestycjach były zależne od zmian koniunktury na poszczególnych rynkach rolnych, co potwierdza sformułowaną hipotezę. Największą wrażliwością zmian inwestycji na zmiany sytuacji cenowej na rynkach rolnych charakteryzowały się gospodarstwa trzodowe. Możliwości współfinansowania inwestycji i ich długoterminowy charakter łagodziły wpływ szokowych zmian na dynamikę inwestycji.
    Źródło:
    Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia; 2021, 20, 1; 81-92
    1644-0757
    Pojawia się w:
    Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dochodowość gospodarstw o różnych kanałach dystrybucji rzepaku
    Farm incomes according to different distribution channels of rape
    Autorzy:
    Beldycka-Borawska, A.
    Szymanska, E.J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/793774.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    gospodarstwa rolne
    produkcja roslinna
    rzepak
    dochodowosc produkcji
    dystrybucja
    kanaly dystrybucji
    badania ankietowe
    producenci
    Opis:
    W opracowaniu podjęto problematykę organizacji i dochodowości gospodarstw o różnych kanałach dystrybucji rzepaku. Badania zrealizowano w 2014 roku na podstawie kwestionariusza wywiadu kierowanego w 74 gospodarstwach zajmujących się uprawą rzepaku, położonych w województwach warmińsko-mazurskim (38) i pomorskim (36). Z badań wynika, że producenci rzepaku wykorzystywali różne kanały dystrybucji. Ich rodzaj zależał od skali produkcji. Najwięcej rolników sprzedawało rzepak bezpośrednio w gospodarstwie (34%) oraz dostarczało do zakładów przemysłowych (34%). Największa dochodowość cechowała gospodarstwa sprzedające rzepak bezpośrednio w gospodarstwie. Odmienna sytuacja wystąpiła w gospodarstwach dostarczających rzepak do zakładów przetwórczych. Zdaniem producentów rzepaku duży wpływ na osiągane wyniki ekonomiczne ma koniunktura na rynku, możliwości eksportu produktów oraz dopłaty bezpośrednie.
    The study addresses the issue of organization and profitability of different distribution channels of rape. The research was carried out in 2014 on the basis of a questionnaire using directed interview in 74 farms involved in the cultivation of oilseed rape, located in the warmińsko-mazurskie (38) and pomorskie voivodeship (36). The research shows that the producers of rape exploited various distribution channels. Their kind of depends on the scale of production. Most farmers sold rape in the farm (34%) and to industrial plants (34%). The economic situation was most profitable in farm selling rape in the farm. A different situation occurred in farms supplying rapeseed to processing plants. According to the producers of rape the big impact on its economic results has situation on the market, export opportunities and direct payments.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki; 2016, 1[1]
    2450-8055
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Logistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The pork market in Poland against the background of the European Union
    Rynek wieprzowiny w Polsce na tle Unii Europejskiej
    Autorzy:
    Szymańska, J.E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1790454.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Tematy:
    pork
    market
    production
    cost
    herd size
    efficiency
    wieprzowina
    rynek
    produkcja
    wielkość stad
    efektywność
    Opis:
    The aim of the study was to evaluate the live pig market in Poland against the background of the EU. The analysis included the production volume, foreign trade turnover of pork, consumption level, pork purchase prices and cost production. The study used CSO storage and Eurostat data. A valuable source of information was the literature of the subject. Comparative and correlation analysis were used in the study. The analysis show that Poland is one of the most important producers of pork in the European Union. In terms of pork production Poland takes 4th place in the EU after Germany, Spain and France. In Poland, pork also has a dominant position in the structure of meat consumption. In 2017, the average consumption of this type of meat was about 40 kg per person, and was higher than the EU average. The sector of live pig production in Poland is very fragmented. In such countries as Germany or Denmark the production of live pig has greater concentration. The price of live pig in Poland is based on EU prices. They are lower than in Germany, but higher than in Denmark. National pork production is compensated by import. Since mid-2007, Poland is a net importer of pork in terms of meat. In addition, the import of live animals, especially from Germany, the Netherlands and Denmark is increasing. The economic situation on the live pig market from 2014 year was hindered by African swine fever. In order to increase competitiveness, it is necessary to concentrate production and improve its efficiency.
    Celem badań była ocena rynku wieprzowiny w Polsce na tle Unii Europejskiej. W analizach uwzględniono wielkość produkcji, ceny skupu żywca wieprzowego, obroty handlu zagranicznego wieprzowiną, poziom konsumpcji, efektywność produkcyjną oraz koszty produkcji. Wykorzystano dane statystyki masowej GUS oraz Eurostat. Cennym źródłem informacji była także literatura przedmiotu. W badaniach zastosowano analizę porównawczą i analizę korelacji. Z analiz wynika, że Polska jest jednym z najważniejszych producentów wieprzowiny w UE. Pod względem produkcji żywca wieprzowego zajmuje 4. miejsce w UE, po Niemczech, Hiszpanii i Francji. W Polsce wieprzowina zajmuje także dominującą pozycję w strukturze spożycia mięsa. W 2017 roku przeciętna konsumpcja tego gatunku mięsa wyniosła około 40 kg na osobę i była wyższa od średniej w UE. Sektor produkcji wieprzowiny w Polsce jest bardzo rozdrobniony. W krajach, takich jak Niemcy, Belgia i Dania produkcję żywca wieprzowego cechuje większa koncentracja. Ceny żywca wieprzowego w Polsce są uzależnione od cen w UE i są niższe niż w Niemczech, ale wyższe niż w Danii. Krajowa produkcja wieprzowiny jest uzupełniana importem. Od połowy 2007 roku Polska jest importerem netto wieprzowiny w ekwiwalencie mięsa. Ponadto zwiększa się import żywych zwierząt, szczególnie z Niemiec, Holandii i Danii. Sytuację ekonomiczną na rynku wieprzowiny od 2014 roku utrudnia afrykański pomór świń. W celu zwiększenia konkurencyjności gospodarstw trzodowych w Polsce konieczne jest zwiększenie koncentracji produkcji oraz poprawa jej efektywności.
    Źródło:
    Annals of The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists; 2019, 21, 4; 504-513
    2657-781X
    2657-7828
    Pojawia się w:
    Annals of The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Protection of Biosphere Resources in Plant Production
    Autorzy:
    Szymańska, Małgorzata E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/618793.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    agriculture
    biosphere
    crop production
    natural resources
    agricultural activity
    rolnictwo
    biosfera
    produkcja roślinna
    zasoby naturalne
    działalność rolnicza
    Opis:
    The article analyzes the impact of plant production on the protection of biosphere resources. Agriculture significantly affects the quality of resources and natural environment assets and shapes their character. The quality of environmental resources determines the size and directions of agricultural production, and agriculture changes ecosystems, shapes the landscape, affects the quality and quantity of natural resources. European integration has influenced the relationship between agriculture and the environment in many directions. EU legislation and the formulation of development strategies and economic programs contribute to the greening of agricultural land use and the protection of biosphere resources. The assessment of these activities is definitely positive due to the creation of conditions for conflict-free coexistence of the protective function and the agricultural function.
    Artykuł zawiera analizę wpływu produkcji roślinnej na ochronę zasobów biosfery. Rolnictwo w istotny sposób wpływa na jakość zasobów i walorów środowiska przyrodniczego oraz kształtuje ich charakter. Jakość zasobów środowiskowych determinuje wielkość i kierunki produkcji rolniczej, a gospodarka rolna zmienia ekosystemy, kształtuje krajobraz, wpływa na jakość i ilość zasobów naturalnych. Integracja europejska wielokierunkowo wpłynęła na relację rolnictwo – środowisko. Legislacja unijna oraz konstruowanie strategii rozwojowych i programów gospodarczych przyczyniają się do ekologizacji użytkowania gruntów rolnych i ochrony zasobów biosfery. Ocena tych działań jest zdecydowanie pozytywna ze względu na tworzenie warunków do bezkonfliktowego współistnienia funkcji ochronnej i funkcji rolniczej.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2020, 29, 2
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diagnostics of the plasma parameters based on the K X-ray line positions for various 4d and 4f metals
    Autorzy:
    Szymańska, E.
    Syrocki, Ł.
    Słabkowska, K.
    Polasik, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/148868.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
    Tematy:
    plasma diagnostic
    outer-shell ionization
    K X-ray lines
    Opis:
    This paper shows the theoretical predictions of the outer-shell ionization effect on the positions of Kα1,2, Kβ1,3, and Kβ2 X-ray lines for some 4d-transition metals (molybdenum and palladium) and 4f rare-earth elements (dysprosium and ytterbium). The ionization energy shifts have been evaluated using the multiconfiguration Dirac-Fock method, containing Breit interaction and quantum electrodynamic (QED) corrections. The presented results are important for obtaining the information about some parameters of plasma generated by different sources, especially by pulsed power machine and short-pulse lasers.
    Źródło:
    Nukleonika; 2016, 61, 4; 437-441
    0029-5922
    1508-5791
    Pojawia się w:
    Nukleonika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ultrasonic Echosignal Applied to Human Skin Lesions Characterization
    Autorzy:
    Piotrzkowska, H.
    Litniewski, J.
    Szymańska, E.
    Nowicki, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/177296.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    statistics
    K-distribution
    Rayleigh distribution
    ultrasonic scattering
    human dermis
    Opis:
    The paper presents a classification of the healthy skin and the skin lesions (basal cell carcinoma) basing on a statistics of the envelope of ultrasonic echoes. The echoes envelopes distributions were modeled using Rayleigh and K-distribution. The distributions were compared with empirical data to find which of them better models the statistics of the echo-signal obtained from the human skin. The results indicated that the K-distribution provides a better fit. Also, a characteristic parameter of the K-distribution, the effective number of scatterers (M), was investigated. The values of the M parameter, obtained for the skin cancer (basal cell carcinoma), were lower as compared to those obtained for the healthy skin. The results indicate that the statistical quan- titative ultrasound parameters have a potential for extracting information useful for characterization of the skin condition.
    Źródło:
    Archives of Acoustics; 2012, 37, 1; 103-108
    0137-5075
    Pojawia się w:
    Archives of Acoustics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Corper level and activity of superoxide dismutase in serum of rat fed protein and energy deficient diet
    Poziom miedzi i aktywnosc dyzmutazy ponadtlenkowej w surowicy krwi szczurow karmionych dietami niskobialkowymi i niskokalorycznymi
    Autorzy:
    Szymanska, E.
    Laskowska-Klita, T.
    Bertrandt, J.
    Klos, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1372824.pdf
    Data publikacji:
    1995
    Wydawca:
    Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie
    Tematy:
    surowica krwi
    szczury
    zwierzeta laboratoryjne
    poziom miedzi
    dysmutaza ponadtlenkowa
    dieta niskokaloryczna
    dieta niskobialkowa
    Opis:
    Superoxide dismutase activity and the copper level in serum of rats treated with protein deficient or energy restricted diet were measured. Decrease in the copper concentration after 3 months of experiments was found. No influence on enzyme activity was observed in limited nutritional conditions.
    Celem pracy było zbadanie wpływu diety niskobiałkowej i niskokalorycznej na zawartość miedzi i aktywność dyzmutazy ponadtlenkowej w surowicy krwi szczura. Badano również wpływ uzupełniania diet witaminami z grupy В (B2, B6, kwas foliowy) na powyższe parametry. Po 90 dniach trwania doświadczenia wykazano znaczny, bo aż 73% spadek zawartości miedzi w surowicy szczurów karmionych dietą ubogobiałkową (Tabela 2). Jedynie suplementacja witaminą B6 lub mieszaniną: B6, B2 i kwasem foliowym powodowały podwyższenie zawartości miedzi w surowicy. Nie zaobserwowano natomiast wpływu diety ubogokalorycznej na zawartość miedzi w surowicy (Tabela 3). Uważa się, że miedź obok cynku będąca kofaktorem dyzmutazy ponadtlenkowej jest ważnym czynnikiem ryzyka w inicjacji i rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. W ciągu 90 dni trwania eksperymentu nie zaobserwowano zmian w aktywności dyzmutazy ponadtlenkowej biorącej udział w wymiataniu wolnych rodników tlenowych (Tabela 4 i 5). Z danych literaturowych wiadomo, że w przypadku stosowania diet restrykcyjnych obniżał się poziom wolnych rodniów tlenowych mierzonych metodą peroksyzacji lipidów. Zmniejszona dostępność substratów jakimi są wolne rodniki tlenowe powoduje, że aktywność dyzmutazy ponadtlenkowej nie zmienia się w przypadku stosowania diet niskobiałkowych i niskokalorycznych.
    Źródło:
    Polish Journal of Food and Nutrition Sciences; 1995, 04, 4; 63-69
    1230-0322
    2083-6007
    Pojawia się w:
    Polish Journal of Food and Nutrition Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Statistics of envelope of high frequency ultrasound signal backscattered in human dermis
    Autorzy:
    Piotrzkowska, H.
    Litniewski, J.
    Szymańska, E.
    Lewandowski, M.
    Nowicki, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/331987.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Akustyczne
    Opis:
    The scattering of ultrasonic waves depends on the size, shape, acoustical properties and concentration of scatterers in tissue. In these study K distribution of the ultrasound backscatter envelope was used to assess the structural properties of the skin tissue. The custom-designed high frequency ultrasonic scanner was applied to obtain RF B-scans of the skin in vivo at the frequency of 20 ÷ 30MHz. The results are encouraging. The K distribution models the envelope statistics very well. The parameters of the K-distribution, namely, the effective number of scatterers may be useful for the skin characterization.
    Źródło:
    Hydroacoustics; 2010, 13; 205-214
    1642-1817
    Pojawia się w:
    Hydroacoustics
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Modelling of the soft X-ray tungsten spectra expected to be registered by GEM detection system for WEST
    Autorzy:
    Syrocki, Ł.
    Szymańska, E.
    Słabkowska, K.
    Polasik, M.
    Pestka, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/971490.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Chemii i Techniki Jądrowej
    Tematy:
    X-ray spectra
    tokamak
    tungsten L, M, N, X-ray lines
    GEM detection system
    Opis:
    In the future International Thermonuclear Experimental Reactor (ITER), the interaction between the plasma and the tungsten chosen as the plasma-facing wall material imposes that the hot central plasma loses energy by X-ray emission from tungsten ions. On the other hand, the registered X-ray spectra provide alternative diagnostics of the plasma itself. Highly ionized tungsten emits extremely complex X-ray spectra that can be understood only after exhaustive theoretical studies. The detailed analyses will be useful for proper interpretation of soft X-ray plasma radiation expected to be registered on ITER-like machines, that is, Tungsten (W) Environment in Steady-state Tokamak (WEST). The simulations of the soft X-ray spectra structures for tungsten ions have been performed using the flexible atomic code (FAC) package within the framework of collisional-radiative (CR) model approach for electron temperatures and densities relevant to WEST tokamak.
    Źródło:
    Nukleonika; 2016, 61, 4; 433-436
    0029-5922
    1508-5791
    Pojawia się w:
    Nukleonika
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Environmental risk factors and epigenetic alternations in psoriasis
    Autorzy:
    Roszkiewicz, M.
    Dopytalska, K.
    Szymańska, E.
    Jakimiuk, A.
    Walecka, I.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2085926.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Tematy:
    psoriasis
    habits
    environmental factors
    epigenetic alternations
    Opis:
    Introduction and objective. Psoriasis isa quite common, chronic and immune-mediated skin disorder. The prevalence of psoriasis differs in various countries, but it is said to affect 2% of the world’s population in general. Psoriasis has many different clinical features but all lesions have the same characteristic: erythema, thickening and scale, although other clinical features are also connected, such as psoriatic arthritis, obesity and metabolic syndrome. All of these may lead to conditions impairing the quality of life. This review is an attempt to summarize recent data regarding environmental factors, together with epigenetic markers and processes playing an important role in psoriasis. State of knowledge. Many different environmental factors play a role in genetically predisposed patients. This is causes epigenetic alternations which may be a linking part in the whole process. Many studies have indicated a connection between psoriasis and various genes and antigens. The presence of HLA-Cw6 is common as well a strong link between its presence and the onset of psoriasis being observed. The main alternations are DNA methylation, histone’s modifications and the role of microRNA. Excessive reaction is usually not present without a triggering factor. Environmental factors are mostly rated, such as drugs, life style and habits (smoking, alcohol), diet, physical trauma (skin injury provoking Koebner phenomenon), stress, microorganism and infections. Conclusions. The correlation between pathogenesis of psoriasis and environmental risk factors, together with epigenetic alternations still require more investigation. Education about diet habits, nutrition, weight loss and healthy lifestyle seems to be important during the treatment of psoriasis.
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2020, 27, 3; 335-342
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prevalence and antimicrobial susceptibility of Listeria monocytogenes strains isolated from a meat processing plant
    Autorzy:
    Paluszak, Z.
    Gryń, G.
    Bauza-Kaszewska, J.
    Skowron, K.J.
    Wiktorczyk- Kapischke, N.
    Korkus, J.
    Pawlak, M.
    Szymańska, E.
    Kraszewska, Z.
    Buszko, K.
    Skowron, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762520.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2021, 28, 4; 595-604
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Heksanu izomery acykliczne nasycone, z wyjątkiem heksanu
    Acyclic hexane isomers
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137260.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    izomery heksanu
    2-metylopentan
    3-metylopentan
    2,2-dimetylobutan
    2,3-dimetylobutan
    działanie drażniące
    wartość NDS
    wartość NDSCh
    hexane isomers
    2-methylpentane
    3-methylpentane
    2,2-dimethylbutane
    2,3-dimethylbutane
    irritation
    MAC (TWA)
    MAC (STEL)
    Opis:
    Izomery acykliczne heksanu to cztery związki (z wyjątkiem heksanu), którymi są: 2-metylopentan, 3-metylopentan, 2,2-dimetylobutan i 2,3-dimetylobutan. Otrzymuje się je przede wszystkim w procesie frakcjonowanej destylacji ropy naftowej. Izomery heksanu są wykorzystywane jako rozpuszczalniki olejów roślinnych, gum, kauczuku i farb. Używane są także jako składniki wysokooktanowych paliw lotniczych i jako półprodukty do syntez chemicznych. Wchodzą w skład rozpuszczalnika, którym jest „komercyjny heksan”. Narażenie na izomery heksanu występuje w trakcie ich produkcji (w przemyśle rafineryjnym i petrochemicznym), w czasie wykorzystywania w syntezie organicznej (przemysł chemiczny) oraz stosowania jako rozpuszczalniki m.in. klejów (przemysł obuwniczy) i paliwa płynne (składniki lekkich benzyn). W czasie pomiarów wykonanych w 2000 r. w powietrzu środowiska pracy stwierdzono, że na związek o stężeniach większych od wartości normatywnych było w Polsce narażonych 20 osób. Izomery heksanu należą do węglowodorów, które wykazują umiarkowane działanie drażniące. Ich połknięcie powoduje nudności, wymioty, bóle brzucha i biegunki. Po zachłyśnięciu się płynną mieszaniną mogą też wystąpić niekorzystne objawy ze strony układu oddechowego. Kontakt izomerów heksanu ze skórą człowieka może powodować stany zapalne skóry. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji o przewlekłych zatruciach ludzi izomerami heksanu. W piśmiennictwie nie znaleziono danych o wartościach medialnych dawek śmiertelnych (DL50) izomerów heksanu dla zwierząt laboratoryjnych. Skutkiem działania ostrego po narażeniu inhalacyjnym było podrażnienie błon śluzowych oczu (łzawienie). W podprzewlekłych i przewlekłych (do 6 miesięcy) eksperymentach inhalacyjnych nie stwierdzono neurotoksycznego działania izomerów heksanu u zwierząt po narażeniu na związek o stężeniach 1760 ÷ 5280 mg/m3. Izomery heksanu nie działają mutagennie – w dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji o ich działaniu rakotwórczym, teratogennym, embriotoksycznym i wpływie na rozrodczość. Związki izomerów heksanu są słabo rozpuszczalne w wodzie, a ich retencja w płucach jest niewielka. W organizmie znajdują się głównie w tkance tłuszczowej. Ulegają szybkiemu metabolizmowi (hydroksylacja do alkoholi) i wydalaniu. Po dokładnej analizie bardzo ograniczonych danych literaturowych stwierdzono, że nie ma podstaw do zmiany obowiązującej w Polsce wartości NDS heksanu izomerów acyklicznych ustalonej na poziomie 400 mg/m3 i proponuje się jej pozostawienie. Z uwagi na działanie drażniące obserwowane po narażeniu na izomery heksanu proponuje się przyjęcie także wartość NDSCh. Zaleca się zmniejszenie obowiązującej dotychczas w Polsce wartości NDSCh wynoszącej 3200 mg/m3 do 1200 mg/m3. Proponuje się także wprowadzenie oznakowania związku literą „I” – substancja o działaniu drażniącym.
    Acyclic hexane isomers, other than n-hexane include 2-methylpropane, 3-methylpropane, 2,2-dimethylbutane and 2,3-dimethylbutane. Isomers of hexane (hexans) are present in organic solvents for vegetable oils, glues, coatings and paints. They are also compounds of gasoline and are used as intermediates for chemicals. In humans, inhalation exposure to hexane isomers causes eye and mucous membrane irritation. Applied locally they cause dermatitis. Orally administered hexane isomers cause slight nausea, vomiting, stomach pain and diarrhea. The effects of chronic toxicity on human are not known. Little information is available on acute toxicity of hexane isomers in animals. Increased lacrimation is the only overt sign of toxicity. In chronic and subchronic studies of hexane isomers in animals of neurotoxic effects is not observed (in concentration 1760 ÷ 5280 mg/m3). Hexans do not display mutagenic effects. There is no evidence of reproductive toxicity, teratogenicity or carcinogenicity. Hexane isomers have low solubility in water, their respiratory absorption is also low. These compounds are rapidly metabolized (primarily by hydroxylation to alcohols) and eliminated. Experimental data suggest that there is no basis for a verification of the MAC value (400 mg/m3) for hexane isomers. According to the irritant effects of hexane isomers, the MAC-STEL of 1200 mg/m3 is recommended. The “I” (irritation substances) notation has been proposed.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2008, 3 (57); 179-195
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kwas akrylowy
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137282.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    kwas akrylowy
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    działanie drażniące
    NDS
    NDSCh
    acrylic acid
    occupational exposure
    toxicity
    irritation
    MAC (TWA)
    MAC-STEL
    Opis:
    Kwas akrylowy (kwas 2-propenowy) to tworząca gryzące dymy bezbarwna, palna, lotna ciecz o nieprzyjemnym zapachu. Wykazuje działanie żrące, bardzo łatwo polimeryzuje. Światowa produkcja kwasu akrylowego wynosi około 2,4 mln ton rocznie. Związek ten jest wykorzystywany jako półprodukt w syntezie akrylanów, polimerów poliakrylanowych. Kwas akrylowy może wchłaniać się do organizmu po narażeniu inhalacyjnym, dermalnym i po podaniu drogą dożołądkową. Nie ma w dostępnym piśmiennictwie informacji o skutkach toksycznego działania kwasu akrylowego na ludzi. W kilku przypadkach u zatrutych pracowników obserwowano oparzenia skóry i silne działanie drażniące związku na układ oddechowy. Narażenie zawodowe ludzi na kwas akrylowy jest możliwe w czasie jego produkcji i wykorzystywania, głównie w przemyśle chemicznym. W polskim przemyśle nie stwierdzono w 2010 r. narażenia pracowników na stężenia kwasu akrylowego przekraczające obowiązujące wartości dopuszczalne, czyli wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) równą 20 mg/m3 oraz wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) równą 50 mg/m3. Kwas akrylowy jest klasyfikowany jako związek o małej lub umiarkowanej toksyczności ostrej. U szczurów narażanych inhalacyjnie na kwas akrylowy o stężeniu 75 mg/m3 przez 13 tygodni nie obserwowano zmian związanych z toksycznym działaniem związku (wartość NOAEL). Wraz ze wzrostem stężenia do 225 mg/m3 u zwierząt stwierdzono niekorzystne skutki działania kwasu na górne drogi oddechowe wynikające z jego drażniącego działania. Działanie genotoksyczne kwasu akrylowego w badaniach w warunkach in vitro obserwowano w komórkach limfatycznych myszy oraz jajnika chomika chińskiego. Doświadczenia przeprowadzone w warunkach in vivo wykazały brak działania genotoksycznego kwasu. W ACGIH zaliczono kwas akrylowy do grupy A4, a w IARC do grupy 3., czyli do związków, które nie są klasyfikowane jako rakotwórcze dla ludzi. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji ani o mechanizmie toksycznego działania kwasu akrylowego, ani o toksycznym działaniu tego związku w połączeniu z innymi substancjami. Podstawą do wyznaczenia wartości NDS były wyniki 13-tygodniowego inhalacyjnego doświadczenia na szczurach, u których nie obserwowano skutków toksycznych po narażeniu na kwas akrylowy o stężeniu 75 mg/m3 (wartość NOAEL). Po przyjęciu odpowiednich wartości współczynników niepewności zaproponowano zmniejszenie obowiązującej w Polsce wartości NDS z 20 do 10 mg/m3, a wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) z 50 do 29,5 mg/m3. Zaproponowano również pozostawienie oznakowania związku literami „Sk” – substancja wchłania się przez skórę i „C” – substancja żrąca.
    Acrylic acid (2-propenoic acid) is a colorless, flammable, volatile liquid with an unpleasant odor, which forms obnoxious fumes. It has a corrosive effect and is very easy to polymerize. World production of acrylic acid is around 2.4 million tonnes per year. This compound is used as an intermediate in the synthesis of acrylates, acrylic polymer. Acrylic acid can be absorbed by inhalation, and through dermal and intragastric routes. There is no information in the available literature on the toxic effects of acrylic acid to humans. In some cases, there were skin burns and severe irritation to the respiratory system in poisoned employees. Occupational exposure of humans to acrylic acid is possible during its production and use, especially in the chemical industry. In the Polish industry , workers' exposure to acrylic acid concentration in excess of the admissible limit value, or the value of the threshold limit value-time weighted average (TLVTWA) of 20 mg/m3 and the short term exposure limit (STEL) of 50 mg/m3 was not detected in 2010. Acrylic acid is classified as a compound with low or moderate acute toxicity. In rats exposed to acrylic acid by inhalation at a concentration of 75 mg/m3 for 13 weeks, there were no changes related to the toxicity of the compound (NOAEL). With an increase in the concentration of acrylic acid up to 225 mg/m3, it showed adverse effects to the upper airways due to irritant action. Genotoxicity of acrylic acid in vitro studies was observed in mouse lymphoid cells and Chinese hamster ovary. Experiments performed in vivo showed no genotoxic activity of acrylic acid. ACGIH included acrylic acid in the A4 group and IARC in group 3, compounds not classified as carcinogenic to humans. In the literature, no information has been found on the mechanism of toxicity or toxic effects of acrylic acid with other compounds. The results of 13-week inhalation experiments in rats, in which no toxic effects were observed after exposure to acrylic acid at the concentration of 75 mg/m3 (NOAEL) were the basis for determining the value of the TWA. Following the adoption of appropriate uncertainty factors, we proposed reduction in force in Poland of the MAC (TWA) value of 20 to 10 mg/m3, and the short term exposure limit (STEL) of 50 to 29.5 mg/m3. We also proposed to leave (not to change) the marking with the letters "Sc" - the substance is absorbed through the skin and "C" – corrosive
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2012, 4 (74); 69-97
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eter oktabromodifenylowy – mieszanina izomerów 2,2’,3,3’,4,4’,5’,6-, 2,2’,3,3’,4,4’,6,6’- i 2,2’,3,4,4’,5,5’,6- – frakcja wdychalna
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Bruchajzer, E
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137393.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    eter oktabromodifenylowy
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    tarczyca
    NDS
    octabromodiphenyl ether
    occupational exposure
    toxicity
    thyroid
    MAC
    Opis:
    Eter oktabromodifenylowy (OktaBDE) jest białym ciałem stałym otrzymywanym przez bromowanie eteru difenylowego. Najczęstszą postacią w jakiej występował eter oktabromodifenylowy były mieszanki techniczne (handlowe). Składały się one ze związków o różnym stopniu ubromowania. Eter oktabromodifenylowy jest substancją zmniejszającą palność, najczęściej stosowaną w połączeniu z tritlenkiem antymonu przy produkcji takich syntetycznych polimerów, jak: ABS, HIPS i PBT, wykorzystywanych w przemyśle: samochodowym, elektrycznym i elektronicznym. Ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne (m.in. słabą rozpuszczalność w wodzie, stabilność termiczną i chemiczną) oraz zdolność do kumulacji, eter oktabromodifenylowy zaliczono do trwałych zanieczyszczeń organicznych (persistent organic pollutants, POPs). W 2004 r. wprowadzono zakaz produkcji 6 i stosowania eteru oktabromodifenylowego. Eter oktabromodifenylowy może dostawać się do środowiska w wyniku: użytkowania, składowania odpadów oraz recyklingu urządzeń zawierających ten związek. Stężenia eteru oktabromodifenylowego w powietrzu hali, w której demontowano sprzęt komputerowy dochodziły do 6600 pg/m3 (gdy stężenia wszystkich polibromowanych difenyloeterów wynosiły 170 000 pg/m3). W dostępnym piśmiennictwie nie ma informacji o zatruciach eterami oktabromodifenylowymi ludzi. Eter oktabromodifenylowy w doświadczeniach na zwierzętach wykazywał małą toksyczność. Średnie dawki śmiertelne (DL50) dla szczurów po podaniu dożołądkowym przekraczały 5000 mg/kg masy ciała. Związek nie działał także drażniąco na skórę i oczy oraz nie powodował uczuleń. Zarówno w doświadczeniach krótkoterminowych, jak i po podawaniu wielokrotnym eteru oktabromodifenylowego u zwierząt obserwowano podobne skutki toksyczne. Najbardziej istotne znaczenie w toksycznym działaniu eteru oktabromodifenylowego mają zmiany czynnościowe w wątrobie i tarczycy, a po narażeniu inhalacyjnym także zmiany w układzie oddechowym. W badaniach krótkoterminowych (po 4 ÷ 14 dniach podawania dożołądkowego) pierwsze objawy toksyczności (zwiększenie względnej masy wątroby, wzrost aktywności PROD w wątrobie) stwierdzono po 4 dniach podawania dawki 10 mg/kg/dzień eteru oktabromodifenylowego. Po większych dawkach (30 ÷ 100 mg/kg/dzień) skutki te się nasilały, a ponadto dochodziło do zaburzeń funkcjonowania tarczycy (obniżenie poziomów T3 i T4 w surowicy). Po 14-dniowym podawaniu dawki 80 mg/kg/dzień związku zaobserwowano znaczne przyspieszenie metabolizmu wątrobowego. Po wielokrotnym (28- i 90-dniowym) dożołądkowym narażeniu szczurów na dawki wynoszące około 7 ÷ 8 mg/kg/dzień eteru oktabromodifenylowego obserwowano pierwsze obawy toksyczne, jakimi było zwiększenie względnej masy wątroby i zmiany histopatologiczne w wątrobie. Pierwsze niekorzystne objawy działania związku zanotowano po dawkach około 70 ÷ 80 mg/kg/dzień, gdy po 28 dniach stwierdzono umiarkowaną hiperplazję tarczycy, a po 90 dniach – zwiększenie masy tarczycy i zaburzenia jej funkcji (obniżenie poziomu T4 w surowicy). Po większych dawkach eteru oktabromodifenylowego (około 700 ÷ 1000 mg/kg/dzień) skutki te się nasilały. Po podprzewlekłym (90-dniowym) inhalacyjnym narażeniu szczurów na eter oktabromodifenylowy o stężeniu 1,1 mg/m3 nie zanotowano toksyczności układowej, obserwowano jedynie nieznaczne powiększenie komórek kubkowych w błonie śluzowej nosa (toksyczność miejscowa). Po narażeniu na związek o stężeniu 16 mg/m3 stwierdzono ponadto: zmiany zapalne w płucach, rozrost hepatocytów i zaburzenia funkcjonowania tarczycy (zwiększenie poziomu TSH i zmniejszenie stężenia T4 w surowicy). Po narażeniu na związek o stężenie 202 mg/m3 objawy te się nasiliły, a dodatkowo zaobserwowano zaburzenia rozrodczości (brak ciałka żółtego u 30% samic i brak prawidłowych komórek w kanalikach nasiennych samców lub obecność w kanalikach nasiennych komórek nieprawidłowych). Eter oktabromodifenylowy nie wykazywał działania mutagennego i genotoksycznego. U zwierząt laboratoryjnych wpływał niekorzystnie na rozwój płodów, powodując m.in.: zwiększenie liczby przypadków resorpcji późnych, zmniejszenie masy urodzeniowej płodów, zmiany kostnienia oraz zaburzenia rozwojowe kości kończyn, żeber i mostka. Eter oktabromodifenylowy nie jest klasyfikowany jako kancerogen dla ludzi, a w Environmental Protection Agency (EPA) zaliczono go do klasy D. Mechanizm toksycznego działania polibromowanych difenyloeterów (PBDEs), w tym również eteru oktabromodifenylowego, jest związany z indukcją enzymów mikrosomalnych w wątrobie, co może prowadzić do zmian w metabolizmie ksenobiotyków. Indukcja enzymów mikrosomalnych, głównie CYP 1A1 i CYP 1A2 (EROD) oraz CYP 2B (PROD), wskazuje na wiązania z receptorem Ah i CAR. Zmiany metabolizmu mogą mieć wpływ na homeostazę hormonów tarczycy, powodując tym samym zaburzenia rozwoju ośrodkowego układu nerwowego, głównie u młodych osobników. Dotychczas nie ustalano na świecie wartości normatywów dla eteru oktabromodifenylowego w środowisku pracy. Istnieje jedynie propozycja SCOEL (2010), by wartość OEL wynosiła 0,2 mg/m3. Podstawą do proponowanej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) są dane w piśmiennictwie dotyczące toksyczności po 90-dniowym narażeniu inhalacyjnym szczurów. Za podstawę do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) proponujemy przyjąć wartość NOAEL dla toksyczności układowej równą 1,1 mg/m3. Po określeniu współczynników niepewności proponujemy przyjąć stężenie 0,1 mg/m3 za wartość NDS eteru oktabromodifenylowego. Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) eteru oktabromodifenylowego. Proponujemy także wprowadzenie oznakowania eteru oktabromodifenylowego literami „Ft” oznaczającymi substancje fetotoksyczne.
    Octabromodiphenyl ether (octaBDE) is a white solid obtained by bromination of diphenyl ether. The most common form in which octabromodiphenyl ethers occurred were the technical (commercial) mixtures. These consisted of compounds of varying degrees of bromination. Octabromodiphenyl ether was used as a flame retardant, often in combination with antimony trioxide. OctaBDE was used in the production of synthetic polymers such as ABS, HIPS and PBT, which were used in the automotive, electrical and electronic equipment industries. Octabromodiphenyl ether, due to its physicochemical properties (such as a weak water solubility, thermal and chemical stability) and the ability to accumulate is a POP (persistent organic pollutant). The ban on the production and use of octaBDE was introduced in 2004. Octabromodiphenyl ether has been found in the environment as a result of using and recycling equipment containing this compound. Concentrations of 6600 pg/m3 in the air were detected in a hall where hardware was dismantled (concentrations of the sum of polybrominated diphenyl ethers were 170 000 pg/m3). So far, there have been no cases of people being poisoned. Octabromodiphenyl ether in experiments on animals showed low acute toxicity. The mean lethal dose (LD50) for rats after oral administration was 5000 mg/kg body weight. This compound did not irritate the skin or eyes, and did not cause sensitization. The toxic effects observed after short-term experiments and repeated administration of octaBDE to animals were similar. The most important role in the toxic effects of octabromodiphenyl ether are functional changes in the liver and thyroid, and after inhalation exposure - changes in the respiratory tract. In short-term exposure (4-14 days of intragastric administration), the first symptoms of the toxicity (increase in relative liver weight, induction of PROD activity in the liver) were observed after 4-day exposure to octaBDE at 10 mg/kg/day. After higher doses (30 to 100 mg/kg/day) these effects are intensified. In addition, there were signs of the disturbance of thyroid function (decrease in the levels of T3 and T4 in the serum). A significant acceleration of hepatic metabolism was noted after 14-day administration of octaBDE at 80 mg/kg/day. After repeated (28- and 90-day) intragastric exposure of rats to doses of 7–8 mg/kg/day the first symptoms of toxicity (increase in relative liver weight and histopathological changes in the liver) were observed. The 28 doses of 70-80 mg/kg/day caused a moderate hyperplasia of the thyroid, and after 90 days an increase in thyroid weight and its impaired function (reduction T4 levels in the serum). After higher doses of octabromodiphenyl ether (about 700 – 1000 mg/kg/day) the effects were intensified. After subchronic (90 days) inhalation exposure of rats to octaBDE at the concentration of 1.1 mg/m3, no systemic toxicity was observed, only a slight increase in goblet cells in nasal mucosa (topical toxicity). Due to exposure to the compound at the concentration of 16 mg/m3, inflammation in the lungs, hyperplasia of hepatocytes and thyroid dysfunction (increase in TSH levels and decrease in T4 levels in the serum) were found. These symptoms were intensified after exposure to the compound at the concentration of 202 mg/m3; additionally, reproduction disorders were observed (absence of the corpus luteum in 30% of females and no normal cells in the seminiferous tubules or the presence of abnormal cells in the seminiferous tubules in the male). Octabromodiphenyl ether was not mutagenic and genotoxic. In laboratory animals, adverse effects on fetal development were observed; causing, among other things, higher incidence of late resorptions, decreased fetal birth weight, changes in ossification and developmental disorders of limb bones, ribs and sternum. Octabromodiphenyl ether is not classified as a carcinogen for humans, and the Environmental Protection Agency (EPA) classified it in Class D. The mechanism of toxicity of polybrominated diphenyl ethers (PBDEs), including octabromodiphenyl ether, is associated with induction of hepatic microsomal enzymes, which may lead to changes in the metabolism of xenobiotics. Induction of microsomal enzymes, especially CYP 1A1 and CYP 1A2 (EROD) and CYP 2B (PROD), points to the Ah receptor binding and CAR. Changes in metabolism can affect thyroid hormone homeostasis, causing abnormal development of the central nervous system, mainly in young persons. There is only a SCOEL proposal (2010) that the value was 0.2 mg/m3 OEL. The basis for the proposed value of the maximum admissible concentration (MAC) are literature data on the toxicity of 90-day inhalation exposure of rats. To calculate the MAC, we propose the NOAEL for systemic toxicity equal to 1.1 mg/m3. After determining the coefficients of uncertainty, adaption of the concentration of 0.1 mg/m3 for the MAC TWA value for octabromodiphenyl ether has been proposed. No MAC-STEL (NDSCh) values have been established. A "Ft" (fetotoxic substances) notation was recommended.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2012, 3 (73); 5-35
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eter tert-butylowo-etylowy. Dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    Ethyl tertiary-butyl ether. Documentation of suggested occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/138090.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    eter tert-butylowo-etylowy
    ETBE
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    działanie drażniące
    NDS
    NDSCh
    ethyl tertiary-butyl ether
    occupational exposure
    toxicity
    irritation
    MAC (TWA)
    MAC-STEL
    Opis:
    Eter tert-butylowo-etylowy (ETBE, 2-etoksy-2-metylopropan, nr CAS: 637-92-3) jest bezbarwną, palną cieczą o charakterystycznym zapachu, otrzymywaną w reakcji izobutenu z etanolem. ETBE jest stosowany w ilości do 15% jako dodatek poprawiający właściwości utleniające i podwyższający liczbę oktanową benzyn. W Polsce ETBE produkują PKN ORLEN S.A. i Grupa LOTOS, łącznie ponad 170 000 t rocznie. Narażenie pracowników (najczęściej drogą inhalacyjną) występuje w czasie wytwarzania, mieszania ETBE z benzynami oraz jego transportu i dystrybucji. Nie ma danych na temat liczby osób narażonych na ETBE w Polsce oraz wielkości stężeń, na jakie są narażeni. ETBE łatwo wchłania się do organizmu drogą inhalacyjną. Jego eliminacja z krwi jest procesem 4-fazowym (dwie pierwsze fazy są bardzo szybkie, t1/2 = 2 i 18 min). ETBE jest szybko metabolizowany przez utlenianie przy udziale cytochromów P-450 do: alkoholu tert-butylowego (TBA), 2-metylo-1,2-propandiolu (MPD) i kwasu 2-hydroksymasłowego (HBA, występującego w postaci soli). W drugiej fazie metabolizmu TBA ulega sprzęganiu (głównie z kwasem glukuronowym). ETBE wydala się z powietrzem wydychanym w postaci niezmienionej (około 45 ÷ 50% dawki) lub jako TBA (około 3% dawki). Powstałe metabolity (stanowiące około 40 ÷ 70% dawki) są wydalane z moczem. Istnieje niewiele danych o działaniu ETBE na ludzi. U ochotników narażonych inhalacyjnie na ETBE o stężeniu 106 lub 212 mg/m³(25 lub 50 ppm) przez 2 h notowano podrażnienie błon śluzowych nosa i górnych dróg oddechowych, istotne statystycznie po narażeniu na ETBE o stężeniu 212 mg/m³ oraz niewielkie zmiany w parametrach określających funkcje płuc. Wartości DL50 po dożołądkowym podaniu ETBE szczurom przekraczały 2000 mg/kg mc. Związek wykazywał działanie drażniące na skórę i oczy u królików. Test maksymalizacji wykonany na świnkach morskich wykazał, że ETBE nie działa uczulająco. W doświadczeniach krótkoterminowych na zwierzętach, niezależnie od drogi narażenia (dożołądkową lub inhalacyjną), notowano zależny od wielkości dawki (600 ÷ 1800 mg/kg mc./dzień, przez 14 dni) lub stężenia (2090 ÷ 16 720 mg/m³, przez 4 tygodnie) wzrost względnej masy wątroby i nerek, ale bez zmian histopatologicznych w tych narządach. Do skutków inhalacyjnego podprzewlekłego narażenia szczurów na ETBE o stężeniach 2090 ÷ 20 900 mg/m³, które były zależne od wielkości stężenia związku, zaliczono: zmniejszenie przyrostu masy ciała oraz zwiększenie mas wątroby i nerek. W nerkach samców notowano zmiany histopatologiczne i zaburzenia w funkcjonowaniu nerek spowodowane gromadzeniem się α2-mikroglobuliny w komórkach kanalików proksymalnych. ETBE o stężeniach 7315 ÷ 20900 mg/m³ u szczurów powodował ponadto zwiększenie poziomu azotu mocznikowego (BUN) we krwi. Po 13-tygodniowym narażeniu szczurów na ETBE o stężeniach 2090 ÷ 20900 mg/m³ zanotowano objawy działania neurotoksycznego związku.Na podstawie wyników 2-letnich badań na zwierzętach, którym ETBE podawano z wodą do picia, za wartość LOAEL przyjęto stężenie związku w wodzie wynoszące 625 ppm (625 µg/l), po którym u szczurów stwierdzono uszkodzenie nerek. ETBE nie wykazywał ani działania genotoksycznego, ani rakotwórczego (w ACGIH zaliczono związek do grupy 4A), nie wpływał także na płodność i rozrodczość zwierząt laboratoryjnych oraz nie powodował działania embriotoksycznego i teratogennego. Podstawą do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla ETBE były wyniki badań wykonanych na ochotnikach, u których po narażeniu na ETBE o stężeniu 212 mg/m³(LOAEL) obserwowano: podrażnienie błon śluzowych oczu, nosa i górnych dróg oddechowych oraz niewielkie zaburzenia funkcji płuc. Po uwzględnieniu współczynników niepewności, zaproponowano: przyjęcie stężenia 100 mg/m³ za wartość NDS eteru tert-butylowo-etylowego, a stężenia 200 mg/m³ za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) związku, a także oznakowanie związku literą „I”, ze względu na jego działanie drażniące.
    Ethyl tertiary-butyl ether (ETBE, 2-ethoxy-2- -methylpropane, CAS: 637-92-3) is a colorless, flammable liquid with a characteristic odor, which is obtained in a reaction of isobutene with ethanol. ETBE is used in an amount up to 15% as an addi-tive, which improves the oxidizing properties and the octane number of gasoline. In Poland, PKN ORLEN SA and LOTOS Group produce ETBE (more than 170000 tonnes per year). Exposure of workers (usually by inhalation) occurs during manufacturing of ETBE, blending gasolines, and its transport and distribution. There are no data on the number of people exposed to ETBE in Poland and the concentrations, to which they are exposed. ETBE is readily absorbed into the body by inhalation. Its elimination from the blood is a four-phase process (the first two phases are very fast, t1/2= 2 and 18 min). ETBE is rapidly metabolized by oxidation involving cytochrome P-450 to ferf-buthyl alcohol (TBA), 2-methyl-l ,2-propanediol (MPD) and 2-hydro- xybutyric acid (HBA). In the second phase of metabolism, TBA is coupled, mainly with glucuronic acid. Unchanged ETBE is excreted in the expired air (about 45 - 50% of the dose) or as TBA (about 3% of the dose). The metabolites (representing approximately 40 to 70% of the dose) in the urine are excreted. There is little data on the effect of ETBE in humans. In volunteers exposed to ETBE by inhalation at the con-centration of 106 or 212 mg/ m3 (25 or 50 ppm), the mucous membrane of the nose and upper respiratory tract were irritated. After exposure to ETBE at the concentration of 212 mg/m3 irritation and slight changes in the parameters defining the functions of the lungs were recorded. After intragastric administration of ETBE to rats, LD50 values 2000 mg/kg of body weight were exceeded. The compound was irritant to the skin and eyes of rabbits. No allergic effect was noted (maximization test on guinea pigs). In short-term experiments on animals, regardless of the route of exposure (inhalation or intragastric), dose-related (600 - 1800 mg/kg/day for 14 days) or concentration (2090 - 16720 mg/ m3 for 4 weeks) increases in the relative weight of the liver and kidneys, but without histopathological changes in these organs were reported. After subchronic inhalation of rats to ETBE at the concentrations 2090 - 20900 mg/m3, reduced body weight gain and an increase in the mass of the liver and kidneys w-ere observed. In the kidneys of males, histopathological changes and disorders in the functioning of the kidneys caused by the accumulation of aj-microglobulin in proximal tubular cells were reported. ETBE at the concentrations 7315 - 20900 mg/m3 caused an increase in urea nitrogen (BUN) in the blood of rats. After 13- -week exposure of rats to ETBE at the concentrations 2090 - 20900 mg/m3, effects of neurotoxicity were noted. On the basis of a two-year study, in which ETBE was administered to animals in drinking water, the LOAEL value (kidney damage in rats) was 625 ppm (625 pg/I of w'ater). No genotoxic nor carcinogenic effects wrere noted. ACGIH classifies ETBE as group 4A. ETBE did not affect the fertility and reproductive in laboratory animals, and did not cause embryotoxicity and teratogenicity. The value of the maximum admissible concentration (MAC) for ETBE was based on the results of tests carried out on volunteers. After exposure to ETBE at the concentration of 212 mg/m3 (LOAEL), the irritation of the mucous membranes of the eyes, nose and upper respiratory tract and a slight dysfunction of the lungs were observed. The Expert Group for Chemicals Agents suggest a MAC-TWA value of 100 mg/m3. Due to the irritant potential of ETBE, a MAC-STEL value of 200 mg/m3 (2 x MAC-TWA) has been proposed. It has been also proposed to label the substance with "I" (irritant).
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2014, 2 (80); 73-110
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jod
    Elemental iodine
    Autorzy:
    Szymańska, J. A
    Bruchajzer, E
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137410.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    jod
    działanie drażniące
    oczy
    skóra
    błony śluzowe
    NDS
    NDSCh
    iodine
    irritation
    eyes
    skin
    mucous membranes
    MAC (TWA)
    MAC-STEL
    Opis:
    Jod jest szarofioletową substancją stałą o ostrym, charakterystycznym zapachu. Jego roztwory i pary mają barwę fioletową. Na skalę przemysłową jod otrzymuje się z jodanów zawartych w ługach pokrystalicznych powstających przy otrzymywaniu saletry chilijskiej lub przez działanie chloru na jodki. Jod stosuje się m.in.: w przemyśle spożywczym (jodowanie soli), w fotografii, poligrafii oraz do produkcji barwników, farmaceutyków i środków dezynfekcyjnych. Narażenie przemysłowe na jod może występować podczas produkcji i stosowania związków zawierających jod. Zatrucia ostre jodem u ludzi zdarzają się bardzo rzadko i zwykle są związane ze spożyciem (omyłkowym lub samobójczym) roztworów dezynfekcyjnych zawierających jod. Skutkiem tego są oparzenia i ból w jamie ustnej, gardle, żołądku, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego i ośrodkowego układu nerwowego (oun), spadek ciśnienia krwi oraz zaburzenia funkcji nerek i układu krążenia (zatrzymanie krążenia i zapaść prowadząca do śmierci). Śmiertelna dawka jodu dla człowieka wynosi 2 ÷ 4 g. Bezpośredni kontakt roztworów jodu ze skórą powoduje zależne od wielkości stężenia działania drażniące oraz reakcje alergiczne. Nie stwierdzono skutków działania drażniącego jodu o stężeniu 1 mg/m3 w następstwie inhalacyjnego, przewlekłego narażenia ludzi. Objawy działania drażniącego jodu pojawiają się po narażeniu na jod o stężeniu 1,5 ÷ 2 mg/m3, a stężenia 3 ÷ 10 mg/m3 powodują, że praca staje się niemożliwa. Jod o stężeniu 20 mg/m3 uważa się za niebezpieczny dla zdrowia i życia człowieka. Według danych stacji sanitarno-epidemiologicznych w 2007 r. nie zanotowano w przemyśle polskim narażenia pracowników na stężenia jodu, które przekraczałyby obowiązującą wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) wynoszącą 1 mg/m3. Na podstawie wartości medialnych dawek śmiertelnych dla zwierząt laboratoryjnych jod jest poza klasyfikacją toksyczności ostrej (wartość DL50 dla szczurów po dożołądkowym podaniu wynosi 14 000 mg/kg masy ciała). Jednorazowe narażenie inhalacyjne świnek morskich i szczurów na jod o stężeniu 5 mg/m3 nie powodowało żadnych zmian. Narażenie świnek morskich na jod o stężeniu 8,6 mg/m3 oraz psów na stężenie 10 mg/m3 jodu w niewielkim stopniu wpływało na układ oddechowy. Działanie drażniące i niekorzystny wpływ na pracę płuc zwierząt stwierdzono po narażeniu na jod o stężeniach dochodzących do 73 ÷ 100 mg/m3. Inhalacyjne narażenie szczurów na jod o stężeniu 4,7 mg/m3 przez 3 ÷ 4 miesiące spowodowało zmiany w błonie śluzowej jamy ustnej, oczu i wyglądu szkliwa zębowego, a narażenie szczurów i świnek morskich na jod o stężeniu 0,5 lub 3,1 mg/m3 (w podwyższonej temperaturze otoczenia) wywoływało przejściowe zaburzenia węchu, niewielkie uszkodzenie nerek, zmniejszenie przyrostu masy ciała oraz zmniejszenie zużycia tlenu. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych dotyczących działaniu odległego jodu elementarnego. Jod wchłania się przez płuca, układ pokarmowy i skórę. W warunkach środowiska pracy największe znaczenia ma narażenie inhalacyjne, natomiast dla populacji generalnej – pobranie jodu z dietą. Po wchłonięciu do organizmu jod nieorganiczny ulega przemianom do połączeń ze związkami organicznymi, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania tarczycy, w której powstają hormony – tetrajodotyronina (T4) i trijodotyronina (T3). Jod wydala się głównie z moczem. Mechanizm działania toksycznego jodu jest związany z silnie żrącym jego działaniem wywołującym denaturację białek i zniszczenie komórki, natomiast podstawowym objawem toksyczności jodu w małych dawkach i o mniejszym stężeniu jest działanie drażniące na błony śluzowej Z wieloletnich obserwacji wynika, że po narażeniu ludzi na pary jodu o stężeniu poniżej 1 mg/m3 (0,1 ppm) nie stwierdzano skutków ich toksycznego działania. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) jodu obowiązująca w Polsce wynosi 1 mg/m3. Na podstawie danych z piśmiennictwa i po uwzględnieniu różnic międzyosobniczych autorzy dokumentacji proponują jednak zmniejszenie tej wartość do 0,5 mg/m3, a za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDSCh) jodu przyjęcie stężenie 1 mg/m3. Ze względu na działanie drażniące związku, należy także wprowadzić oznakowanie jodu literą „I”.
    Elemental iodine (I2; CAS Register No. 7553-56-2) takes the form of greyish black to purple crystals. Aqueous solutions and vapours are brown or violet. Iodine sublimes to a violet gas with a characteristic, irritating odour. Iodine is used in pharmaceuticals, lithography, photographic materials, and in manufacturing dyes. It is an ingredient in antiseptic preparations. Other uses include disinfectants that may be added to water. Occupational exposure to iodine may occur during the production and application of iodine compounds, and during other industrial activities. This compounds is absorbed into the human body through the respiratory tract, skin (occupational exposure) and alimentary tract (general population, via iodised salt). Ingestion of large quantities of iodine may cause burning of the mouth, throat, and stomach and abdominal pain, nausea, vomiting, and diarrhoea. Sufficient exposure may result in progression of symptoms to fever, shock, delirium, and death. Ingestion of 2-4 g has been fatal for humans. The solid element is intensely irritating to the eyes, skin, and mucous membranes. An allergic skin rash may occur. Many years’ observations have shown that during occupational exposure to iodine vapours at the concentrations of up to 1 mg/m3 (0.1 ppm), there are no observed adverse effects. At the concentrations of 1.5-2 mg/m3 (0.15-0.2 ppm) work is possible, but difficult. Work is impossible at airborne iodine concentrations of 3-10 mg/m3 (0.3-1 ppm). Iodine can be an intense irritant to the eyes, mucous membrane, and skin. It is a pulmonary irritant in animals. Iodine absorbed by the lungs is changed to iodide and eliminated mainly in the urine. Organic iodine (approximately 95% of circulating iodine) exists as thyroxine (T4) and triiodothyronine (T3). Iodine has a direct action on cells by precipitating proteins. The affected cells may be destroyed. In addition to the primary irritant action of iodine, this compound can act as a potent sensitizer. The iodine concentration of 1 mg/m3 (occupational exposure of humans) was accepted as an NOAEL value and applying the correct uncertainly coefficient, the iodine MAC-TWA value was suggested to be 0.5 mg/m3 and, due to the compound irritating activity, a MAC-STEL value to be 1 mg/m3. Notation “I” – irritating substance is recommended.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2010, 3 (65); 61-83
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eter pentabromodifenylowy – mieszanina izomerów
    Autorzy:
    Szymańska, J. A
    Bruchajzer, E
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137719.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    eter pentabromodifenylowy
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    tarczyca
    NDS
    pentabromodiphenyl ether
    occupational exposure
    toxicity
    thyroid
    Opis:
    Eter pentabromodifenylowy (PentaBDE) jest bursztynowym, przezroczystym płynem, który w temperaturze pokojowej występuje w postaci półpłynnej. Związek ma znaczenie przemysłowe i otrzymuje się go przez bromowanie eteru difenylowego. Najczęstszą postacią, w jakiej występował eter pentabromodifenylowy, były mieszanki techniczne (handlowe). Składały się one ze związków o różnym stopniu ubromowania. Substancja znajduje się na liście priorytetowej do opracowania wartości dopuszczalnych przez SCOEL. Eter pentabromodifenylowy jest substancją zmniejszającą palność. Najczęściej stosowano ją przy produkcji elastycznych pianek poliuretanowych: do produkcji mebli, w przemyśle samochodowym i lotniczym. Dodawano ją również do: żywic fenolowych i epoksydowych, nienasyconych poliestrów, tkanin oraz używano w materiałach do pokrywania dachów i kabli. Eter pentabromodifenylowy, ze względu na swoje właściwości fizykochemiczne (m.in. słabą rozpuszczalność w wodzie, stabilność termiczną i chemiczną oraz zdolność do kumulacji i biomagnifikacji w łańcuchu pokarmowym, zaliczono do, tzw. Trwałych zanieczyszczeń organicznych (persistent organic pollutants, POPs). Eter pentabromodifenylowy do środowiska mógł się dostawać w wyniku: produkcji, użytkowania i składowania odpadów oraz recyklingu urządzeń zawierających ten związek. Stężenia związku w powietrzu hali, w której demontowano sprzęt komputerowy, osiągały wartość 0,0026 μg/m3. Dotychczas nie odnotowano żadnych przypadków zatrucia ludzi eterami pentabromodifenylowymi. Eter pentabromodifenylowy w doświadczeniach na zwierzętach wykazywał małą toksyczność ostrą. Średnie dawki śmiertelne (DL50) dla szczurów po podaniu dożołądkowym wahały się w granicach 2650 ÷ 7400 mg/kg masy ciała. U szczurów przed padnięciem obserwowano: zmniejszenie aktywności ruchowej, senność, drżenia mięśniowe, nasiloną motorykę przewodu pokarmowego i biegunkę. Podobne skutki toksyczne obserwowano u zwierząt, zarówno w doświadczeniach krótkoterminowych, jak i po podawaniu wielokrotnym. Najbardziej istotne znaczenie mają zmiany czynnościowe w: wątrobie, układzie hormonalnym i nerwowym. Pierwsze objawy tego typu (zwiększenie względnej masy wątroby i indukcja enzymów mikrosomalnych w wątrobie) po jednorazowym podaniu związku stwierdzono u szczurów dopiero po podaniu dawki 300 mg/kg, a u myszy – dawki 100 mg/kg. Niekorzystny wpływ związku na funkcję tarczycy zanotowano po jednorazowym podaniu myszom dawki 4 mg/kg m.c. W badaniach krótkoterminowych (po 4 - 14 dniach podawania dożołądkowego), oprócz działań zaobserwowanych po narażeniu jednorazowym (wpływ na wątrobę, tarczycę i układ nerwowy), stwierdzono także działanie immunotoksyczne, które notowano po 14-dniowym podawaniu szczurom i myszom dawki 18 mg/kg/dzień związku. Pierwsze objawy niekorzystnego wpływu na tarczycę (spadek stężenia T4 i T3 w surowicy) zanotowano po 4-krotnym podaniu dawki 3 mg/kg/dzień związku. Po dawkach 10 ÷ 300 mg/kg/dzień skutek ten się pogłębiał. Ponadto występowały objawy świadczące o zaburzeniach funkcji wątroby (zależne od dawki zwiększenie względnej masy wątroby, wzrost aktywności O-dealkilazy 7-etoksyrezorufiny (EROD) i O-dealkilazy 7-pentoksyrezorufiny (PROD) w wątrobie. Zmniejszenie stężenia T4 w surowicy notowano także po 14-dniowym podawaniu eteru pentabromodifenylowego szczurom i myszom. Skutek ten był zależny od podawanej dawki związku (18 ÷ 56 mg/kg/dzień szczurom i 18 ÷ 72 mg/kg/dzień u myszom). Czternastodniowe podawanie myszom dawki 18 mg/kg/dzień eteru pentabromodifenylowego powodowało także niekorzystne działanie na wątrobę. Takie objawy, jak: zwiększenie względnej masy wątroby i indukcja enzymów mikrosomalnych w wątrobie (m.in. EROD, PROD), nasilały się wraz z wielkością dawki (do 72 mg/kg/dzień). Po wielokrotnym (28- i 90-dniowym) dożołądkowym narażeniu szczurów na dawki od 0,82 do 1,77 mg/kg/dzień eteru pentabromodifenylowego nie stwierdzono żadnych skutków toksycznych. Po 28-dniowym podawaniu szczurom dawki 2,47 mg/kg/dzień eteru pentabromodifenylowego zanotowano spadek stężenia T4 w surowicy i zwiększenie aktywności PROD w wątrobie. Objawy te nasilały się wraz ze wzrostem dawki (do 200 mg/kg/dzień) związku. Po narażeniu podprzewlekłym (90-dniowym) na dawkę 3,53 mg/kg/dzień eteru pentabromodifenylowego zaobserwowano indukcję enzymów mikrosomalnych w wątrobie. Skutek ten narastał ze wzrostem dawki (do 14,12 mg/kg/dzień). Po trzymiesięcznym narażeniu szczurów na dawkę 2 mg/kg/dzień eteru pentabromodifenylowego stwierdzono zmniejszenie stężenia T4 w surowicy oraz przypadki zwyrodnienia i martwicy hepatocytów u samic. Po dawkach 10 lub 100 mg/kg/dzień związku zanotowano ponadto wyraźne działanie porfirogenne, zależne od dawki. Eter pentabromodifenylowy nie wykazywał działania genotoksycznego, embriotoksycznego i teratogennego. W EPA zaliczono eter pentabromodifenylowy do klasy D, czyli związków nieklasyfikowanych jako kancerogen dla ludzi. Polibromowane difenyloetery (PBDEs), w tym również eter pentabromodifenylowy, działają niekorzystnie na: układ nerwowy, dokrewny i odpornościowy. Związki te powodują także indukcję enzymów mikrosomalnych w wątrobie, co może prowadzić do zmian w metabolizmie ksenobiotyków, zaś pobrane w dużych ilościach powodują zmiany w wątrobie. Eter pentabromodifenylowy może oddziaływać z cytozolowym receptorem Ah, co jest związane z indukcją enzymów mikrosomalnych, głównie CYP 1A1 i CYP 1A2. Wskaźnik EROD jest wskaźnikiem wiązania z receptorami węglowodorów aromatycznych (AhR). Wykazano, że zarówno niektóre hydroksylowe polibromowane difenyloetery, jak i PBDEs są agonistami receptorów estrogennych i stymulują w warunkach in vitro aktywność lucyferazy za pośrednictwem receptora estrogennego (ER). PBDEs mogą powodować zmiany w układzie cholinergicznym. Mają również wpływ na homeostazę hormonów tarczycy, wpływając tym samym na rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Podstawą do proponowanej wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) są dane w piśmiennictwie dotyczące niekorzystnego działania związku na funkcjonowanie wątroby i tarczycy. Za podstawę do wyliczenia wartości NDS zaproponowano przyjęcie wartości NOAEL równej 0,82 mg/kg/dzień z eksperymentu 28-dniowego wykonanego na szczurach, którym eter pentabromodifenylowy podawano dożołądkowo. Po określeniu wartości współczynników niepewności zaproponowano przyjęcie stężenia 0,7 mg/m3 eteru pentabromodifenylowego za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS). Brak jest podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) eteru pentabromodifenylowego
    Pentabromodiphenyl ether (pentaBDE) is an amber colour, transparent liquid, which occurs at room temperature in a semi-liquid form. This compound is obtained by bromination of diphenyl ether. The most common form in which pentabromodiphenyl ethers occurred, were the technical (commercial) mixtures. These consisted of compounds of varying degrees of brominated. The substance is listed as a priority to develop the limit values by SCOEL. Pentabromodiphenyl ether is use as a flame retardant. Frequently used it in the production of flexible polyurethane foams: the production of furniture, automotive and aerospace industries. It also added to phenolic and epoxy resins, unsaturated polyesters, fabrics and materials used in electric cables. Pentabromodiphenyl ether, due to their physicochemical properties (such as a weak water solubility, thermal and chemical stability) and the ability to accumulate and biomagnification in the food chain, belongs to POPs (persistent organic pollutants). Pentabromodiphenyl ether has been found in the environment as a result of the use and recycling of the equipment containing this compound. The concentration of 0.0026 mg/m3 in the air was detected in the hall where computer equipment were dismantled. So far, there have been no cases of poisoning people. Pentabromodiphenyl ether in experiments on animals showed low acute toxicity. The mean lethal dose (LD50) for rats after oral administration ranged 2650-7400 mg/kg body weight. In rats were observed: decrease in motor activity, lethargy, muscle tremors, severe gastrointestinal motility and diarrhea. Similar toxic effects were observed in animals, both in the short-term experiments, and after repeated dosing. The most important changes were observed in the liver, and in functional of endocrine and nervous system. The first symptoms of this type (increase of the relative liver weight and induction of the microsomal enzymes in the liver) were found after a single administration of the compound in rats only after the dose of 300 mg/kg and in mice – at the dose of 100 mg/kg. The adverse effect of the compound on thyroid function was observed in mice after single dose administration of 4 mg/kg. In short-term exposure (4-14 days of the intragastrical administration), in addition to the activities observed after a single exposure (effect on the liver, thyroid and nervous system), were also found immunotoxic effects, which were recorded after 14 days in rats and mice administered this compound at the doses of 18 mg/kg/day. The first symptoms of adverse effects on the thyroid (a decrease in serum T4 and T3) was observed after four days exposure at the dose of 3 mg/kg/day. At doses of 10-300 mg/kg/day, these effects are intensified. In addition, there were signs of the disturbance of liver function (dose dependent increase in relative liver weight, increase of the activity of O-dealkylase 7- etoxyresorufin (EROD) and O-dealkylase 7-pentoxyresorufin (PROD) in liver). The reduction of the T4 levels in serum were recorded after 14-day administration of pentabromodiphenyl ether to rats and mice. This effect was dependent on the administered dose of the compound (18-56 mg/kg/day in rats and 18-72 mg/kg/day in mice). Fourteen days of exposure to pentabromodiphenyl ether at the dose 18 mg/kg/day caused also in adverse effects in the liver: increase in relative liver weight and induction of microsomal enzymes in the liver (including EROD, PROD), intensified with dose (up to 72 mg/kg/day.) After repeated (28- and 90-day) intragastrical exposure of rats to pentabromodiphenyl ether at the doses from 0.82 to 1.77 mg/kg/day did not show any toxic effects. After 28 days of the administration of pentaBDE at the dose 2.47 mg/kg/day were observed the decrease T4 levels in the serum and increase PROD activity in the liver. These symptoms enhanced with increasing doses (up to 200 mg/kg/day) of the compound. After subchronic exposure (90 days) on pentabromodiphenyl ether at the dose 3.53 mg/kg/day, the microsomal enzyme induction was observed in the liver. This effect was growing with increasing doses (up to 14.12 mg/kg/day). After a three-month exposure of rats at a dose of 2 mg/kg/day were found the reduction of the T4 levels in the serum and increase of the cases of degeneration and necrosis of hepatocytes in females. After the doses of 10 or 100 mg/kg/day was also observed the porphyrogenic activity (dosedependent). Pentabromodiphenyl ether was not genotoxic, embryotoxic and teratogenic. The EPA included pentabromodiphenyl ether to Class D, this compound not classified as a carcinogen for humans. Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs), including pentabromodiphenyl ether, act negatively on the: nervous, endocrine and immune systems. These compounds also cause the induction of hepatic microsomal enzymes, which may lead to changes in the metabolism of xenobiotics, and collected in large quantities cause changes in the liver. Pentabromodiphenyl ether can interact with the cytosolic Ah receptor, which is associated with induction of microsomal enzymes, especially CYP 1A1 and CYP 1A2. The EROD is an indicator of the binding of the aromatic hydrocarbon receptor (AhR). Both, PBDEs and their hydroxyleted derivatives are an estrogenic agonists and stimulate the in vitro luciferase activity through estrogenic receptor (ER). PBDEs can cause changes in the cholinergic system. These compounds can also affect the homeostasis of thyroid hormones, thus affecting on the development of the central nervous system. The basis for the proposed value of the maximum allowable concentration (MAC) are data in the literature regarding the adverse effects of the compound on the functioning of the liver and thyroid. To calculate the value NDS has been proposed the adoption of the NOAEL value as the dose 0.82 mg/kg/day with a 28-day experiment performed on rats given intragastrically pentabromodiphenyl ether. After determining the coefficients of uncertainty has been proposed the adoption of the concentration of 0.7 mg/m3 for the value of the maximum allowable concentration (MAC, TWA). No MAC-STEL values have been established.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2012, 2 (72); 75-109
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Brom
    Bromine
    Autorzy:
    Szymańska, J.A.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137272.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    brom
    działanie drażniące
    oczy
    skóra
    układ oddechowy
    NDS
    NDSCh
    bromie
    iritation
    eyes
    skin
    mucous membranes
    Opis:
    Brom jest brązowoczerwoną, dymiącą cieczą o ostrym, charakterystycznym zapachu. Na skalę przemysłową otrzymuje się go przez działanie silnych utleniaczy na bromki. Brom stosuje się m.in. do: syntezy barwników, środków wybielających, związków zmniejszających palność, produkcji farb, atramentów, związków stosowanych w fotografice, substancji do produkcji gazów bojowych i farmaceutyków. Narażenie przemysłowe na pary bromu może występować podczas produkcji i stosowania związków zawierających brom m.in. w rolnictwie, podczas dezynfekcji oraz w przemyśle chemicznym. Zatrucia ostre ludzi bromem zdarzały się tylko w czasie awarii lub wypadków podczas pracy. Narażenie na działanie bromu o stężeniu 6500 mg/m3 powoduje gwałtowną śmierć ludzi. Najwięcej danych o skutkach przewlekłego narażenia na pary bromu pochodzą z obserwacji poczynionych u ludzi narażonych inhalacyjnie w środowisku pracy. W czasie przemysłowego narażenia na pary bromu o stężeniu 0,5 mg/m3 nie obserwowano żadnego skutku działania bromu na organizm człowieka. Przyjmuje się, że maksymalne stężenia, na jakie mogą być narażeni ludzie w środowisku pracy wynoszą 0,65 ÷ 1 mg/m3 (0,1 ÷ 0,15 ppm). Brom o stężeniu 1 mg/m3 w powietrzu może powodować nieznaczne podrażnienie oczu (łzawienie). Praca w narażeniu na brom o większym stężeniu może objawy działania drażniącego nasilać i prowadzić do ciężkich napadów duszności. Badania epidemiologiczne zatruć bromem pochodzą z obserwacji poczynionych po jednorazowym narażeniu około 25 000 ludzi, które było wynikiem awarii w zakładzie chemicznym w Genewie. Skutki działania toksycznego bromu stwierdzono jednak tylko u 91 osób. Objawy te obserwowano po narażeniu na brom o stężeniu 1,3 ÷ 3,25 mg/m3 w powietrzu. Dane eksperymentalne na temat toksyczności par bromu są ograniczone i pochodzą zwykle sprzed ponad 100 lat. Wartość CL50 dla myszy i szczurów wynosi 1100 ÷ 4875 mg/m3 w zależności od czasu narażenia. W dostępnym piśmiennictwie nie ma danych o odległych skutkach działania par bromu. Brom wchłania się przez płuca, układ pokarmowy i skórę. W warunkach środowiska pracy największe znaczenie ma narażenie inhalacyjne, zaś dla populacji generalnej – pobranie związku z dietą. T1/2 dla bromu w surowicy wynosi 12 ÷ 14 dni. Brom gromadzi się w tkankach w postaci bromków i jest z nich wydalany wolno. Mechanizm działania toksycznego par bromu jest związany z jego przemianą w bromowodór lub wypieraniem innych halogenów z połączeń w związkach endogennych. Z wieloletnich obserwacji wynika, że podczas narażenia ludzi na brom o stężeniu poniżej 0,7 mg/m3 (0,1 ppm) nie stwierdzano skutków jego działania toksycznego. Wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) obowiązująca w Polsce od 1998 r. również wynosi 0,7 mg/m3 (0,1 ppm). Na podstawie danych z piśmiennictwa i informacji o braku przekroczeń normy w Polsce, proponujemy pozostać przy obecnie obowiązującej wartości NDS bromu. Wartość OEL równa 0,7 mg/m3 obowiązuje także w państwach Unii Europejskiej. Proponujemy przyjąć stężenie 1,4 mg/m3 za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) bromu.
    Bromine (CAS Register No. 7726-95-6) is a brown or red liquid with a characteristic odour. Bromine is mainly used in the manufacture of dyes, inks, flame retardants, pharmaceuticals and chemical warfare agents. Occupational exposure to bromine may occur during the production and the application of bromine compounds and during other industrial activities.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2006, 2 (48); 31-49
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    2-Metoksyetanol
    2-Methoxyethanol
    Autorzy:
    Szymańska, J.A.
    Bruchajzer, E
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137413.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    2-Metoksyetanol
    efekty hematologiczne
    narażenie zawodowe
    DSB
    NDS
    2-methoxyethanol
    haematologic effects
    occupational exposure
    Opis:
    2-Metoksyetanol (2-ME) jest bezbarwną cieczą o łagodnym, przyjemnym zapachu i gorzkim smaku stosowaną w przemyśle chemicznym, metalurgicznym, maszynowym, elektronicznym, meblowym, tekstylnym, skórzanym i kosmetycznym. 2-Metoksyetanol jest rozpuszczalnikiem acetylocelulozy i nitrocelulozy, żywic naturalnych i syntetycznych, chlorokauczuku, farb, lakierów, politur i atramentów. Używa się go również przy produkcji filmów fotograficznych i w procesach fotolitograficznych (np. przy wytwarzaniu półprzewodników). 2-Metoksyetanol jest stosowany także jako utrwalacz przy produkcji perfum, płynnych mydeł i innych kosmetyków. W 2000 r. nie zanotowano w przemyśle polskim narażenia pracowników na działanie 2-metoksyetanolu o stężeniach, które przekraczałyby obowiązującą wartość NDS ustaloną na poziomie 15 mg/m3. Również wg danych Głównej Inspekcji Sanitarnej takich przekroczeń w 2007 r. nie było. Zatrucia ostre 2-metoksyetanolem u ludzi występują rzadko i są związane ze spożyciem 2-metoksyetanolu zamiast alkoholu etylowego. Występujące z opóźnieniem objawy zatrucia 100 ml 2-metoksyetanolu to: zaburzenia świadomości, nudności, wymioty, ogólne osłabienie, bezład, zwolnienie oddechu i znaczna kwasica metaboliczna. Po przewlekłym narażeniu na działanie 2-metoksyetanolu o stężeniu 12 mg/m3 u 26% pracowników obserwowano zaburzenia hematologiczne w postaci niedokrwistości. Na podstawie wyników badań epidemiologicznych wykazano niekorzystny wpływ 2-metoksyetanolu na rozrodczość i rozwój płodów. Narażenie mężczyzn na 2-metoksyetanol o stężeniach 17 ÷ 26 mg/m3 powodowało zmniejszenie wielkości jąder. U kobiet narażonych na 2-metoksyetanol w pierwszym trymestrze ciąży stwierdzano 2- ÷ 3-krotny wzrost ryzyka częstości wystąpienia samoistnych poronień. U noworodków obserwowano nasilenie częstości występowania: zaburzeń kostnienia, wad rozwojowych żeber i układu sercowo-naczyniowego oraz rozszczepu podniebienia, a także wad mnogich. Na podstawie wartości DL50 wynoszącej 2370 ÷ 3400 mg/kg m.c. ustalonej dla szczurów po dożołądkowym podaniu 2-metoksyetanolu, związek nie został zaklasyfikowany jako substancja szkodliwa. Zarówno krótkotrwałe, jak i wielokrotne narażenie zwierząt na 2-metoksyetanol powodowało podobne skutki działania obserwowane u ludzi, tj. zaburzenia hematologiczne i zaburzenia płodności. 2-Metoksyetanol nie wykazywał działania mutagennego, genotoksycznego i rakotwórczego. Po narażeniu ciężarnych samic szczurów i myszy w okresie organogenezy na 2-metoksyetanol o stężeniu 31 mg/m3 nie obserwowano działania embriotoksycznego i teratogennego. Po narażeniu na działanie związku o większych stężeniach (155 ÷ 310 mg/m3) obserwowano zwiększenie resorpcji płodów oraz wady rozwojowe (opóźnienie kostnienia, zaburzenia sercowo-naczyniowe, wady rozwojowe żeber i ogona). Całkowita resorpcja płodów wystąpiła po narażeniu szczurów na 2-metoksyetanol o stężeniu 620 lub 930 mg/m3. Działanie embriotoksyczne i teratogenne 2- -metoksyetanolu na zwierzęta obserwowano także po narażeniu zwierząt drogą dożołądkową, dożylną i na skórę. 2-Metoksyetanol dobrze wchłania się w drogach oddechowych (retencja w płucach wynosi około 80%). Ciekły 2-metoksyetanol bardzo dobrze wchłania się przez skórę, a jego metabolizm przebiega dwoma drogami przez enzymatyczne utlenianie do 2-metoksyacetaldehydu i kwasu 2-metoksyoctowego(2-MAA) oraz przez demetylację do glikolu etylenowego, który utlenia się do kwasu glikolowego. Głównym metabolitem związku jest kwas 2-metoksyoctowy wydalany z moczem. Półokres eliminacji 2-metoksyetanolu i jego metabolitów wynosi około 77 h, co wskazuje na możliwość kumulacji związku w organizmie.Podstawą do wyliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) było hematotoksyczne działanie 2-metoksyetanolu obserwowane u pracowników narażonych na działanie związku w przemyśle. Na tej podstawie zaproponowano zmniejszenie obowiązującej w Polsce wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) z 15 do 3 mg/m3. Wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) ustalono na poziomie 8 mg kwasu 2-metoksyoctowego (MAA)/g kreatyniny w moczu zebranym pod koniec drugiego tygodnia pracy. Normatyw oznakowano literami „Sk” (wchłania się przez skórę) i „Ft” (substancja działająca toksycznie na płód). Nie ma podstaw do ustalenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh), gdyż związek nie wykazywał działania drażniącego w badaniach na zwierzętach.
    2-Methoxyethanol (2-ME) is a colorless liquid with a mild odor. 2-Methoxyethanol is used as a solvent in many products (e.g. dyes, resins, lacquers, inks, nitrocellulose, acethylcellulose). It has been used as a perfume fixative and a jet fuel de-icing additive. Industries using 2-methoxyethanol has included the printing, painting, furniture finishing, coating, and leather industries. 2-ME is used in photolithographic and photographic processes. No people have been expose in Poland to 2-methoxyethanol concentration in the air exceeding the TWA value which is 15 mg/m3 (data from 2000-2007). Only limited information on the acute toxic effects of 2-methoxyethanol in human is available. These information come largely from case reports with accidental poisoning. In cases of unintentional ingestion of 2-ME (dose of 100 ml/man) muscular weakness, ataxia, nausea, vomiting and mental confusion and metabolic acidosis were apparent. Haematologic abnormalities have been noted in human (26% of workers) after inhalation exposure on 2-ME at the concentration of 12 mg/m3. Epidemiologic studies have demonstrated that 2-methoxyethanol at the concentration of 17 ÷ 26 mg/m3 caused reproductive and fetotoxic effects. The oral LD50 values for 2-methoxyethanol in rats were between 2370 and 3400 mg/kg of body weight. Short-term and repeated administration of 2-ME to animals resulted in haematologic abnormalities and reproduction consequences. There was no evidence for mutagenic, genotoxic and carcinogenic activity of 2-methoxyethanol. No observed embriotoxicity and teratogenic effects after exposure pregnant female rats and mice on 2-methoxyethanol (during organogenesis) at the concentration 31 mg/m3. Fetotoxic effects on rodent embryos after inhalation on 2-ME at the concentration 155 ÷ 930 mg/m3 have been reported. 2-Methoxyethanol is readily absorber through the skin, lungs, and gastrointestinal tract. The metabolic transformation of 2-ME gives two primary metabolites: 2-methoxyacetic acid (MAA) and 2-methoxyacethyl glicine. A major portion of a dose is eliminated as a MAA in urine. The excretion of MAA is slow, with a half-life of about 77 h in man. The MAC-TWA values was calculated on the basis of haematotoxic effect in human. The Expert Group for Chemical Agents suggest reducing the MAC-TWA (OEL) value accepted in Poland from 15 mg/m3 to 3 mg/m3. No MAC-STEL has been recommended. The value of BEI is proposed (8 mg of 2-methoxyacetic acid per gram of urinary creatinine). Notation “Sk” (substance absorbed through the skin) and “Ft” (fetotoxicity) are recommended.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2010, 4 (66); 93-139
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nitrobenzen
    Nitrobenzene
    Autorzy:
    Szymańska, J.A.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137798.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    nitrobenzen
    działanie toksyczne
    methemoglobinemia
    normatywy higieniczne
    nitrobenzene
    toxicity
    methaemoglobinaemia
    exposure limits
    Opis:
    Nitrobenzen (NB) występuje w postaci jasnożółtawych kryształów lub żółtawej oleistej cieczy o zapachu gorzkich migdałów. Otrzymuje się go przez bezpośrednie nitrowanie benzenu. W Polsce nitro-benzen jest produkowany w Gliwicach (Polskie Odczynniki Chemiczne) i stosowany jako składnik preparatów: Mors, Nitro I, Nitro II, Nitro III i Nitro IV. Około 95 ÷ 99% światowej produkcji nitrobenzenu wykorzystuje się do otrzymywania aniliny. Nitro-benzen jest stosowany także do syntezy wielu innych związków chemicznych i jako rozpuszczalnik. Narażenie ludzi na nitrobenzen jest związane z narażeniem zawodowym podczas jego produkcji lub stosowania. W latach 1997-2000 nie zanotowano w przemyśle polskim narażenia pracowników na nitrobenzen o stężeniach, które przekraczały obowiązującą wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia wynoszącą 3 mg/m3. Niekorzystne działanie nitrobenzenu w zatruciu ostrym u ludzi przejawia się przede wszystkim wy-stąpieniem sinicy będącej wynikiem podwyższonego stężenia methemoglobiny (MetHb) we krwi i hemolizy krwinek czerwonych. Obserwowano również bóle głowy, nudności, wymioty, duszność, stany splątania, ból w klatce piersiowej, spadek wentylacji płuc i śpiączkę prowadzącą do śmierci. Przewlekłe narażenie pracowników na nitrobenzen o stężeniu 5 mg/m3 (1 ppm) nie było przyczyną wystąpienia zmian w stanie ich zdrowia. Podwyższony poziom MetHb we krwi stwierdzono u ludzi narażonych na nitrobenzen o stężeniu 30 mg/m3. Nitrobenzen wykazywał umiarkowaną toksyczność ostrą w doświadczeniach na zwierzętach. Wartość DL50 dla zwierząt po podaniu dożołądkowym ustalono w granicach 349 ÷ 640 mg/kg. Medialne stężenie śmiertelne po narażeniu inhalacyjnym szczurów wynosiło 2780 mg/m3 (556 ppm). Najczęstsze i najszybciej występujące skutki działania związku u szczurów narażonych na nitrobenzen w warunkach narażenia ostrego to wzrost stężenia MetHb we krwi oraz zmniejszenie zdolności wytwarzania plemników u samców (po dawce 200 mg/kg podanej dożołądkowo lub dootrzewnowo). Objawy te nasilały się po zwiększeniu dawek. Po dawce 450 ÷ 550 mg nitrobenzenu/kg masy ciała zwierząt obserwowano ponadto uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego (oun) i zmiany w wątrobie. Dożołądkowe podanie nitrobenzenu samcom szczurów przez 2 ÷ 4 tygodnie spowodowało już po dawce 50 mg/kg spadek produkcji plemników. Pierwsze objawy methemoglobinemii zanotowano po 28 dniach podawania szczurom dawki 200 mg nitrobenzenu/kg masy ciała. Wraz ze wzrostem dawki (do 600 mg/kg) skutek ten się nasilił. Dwutygodniowe narażenie inhalacyjne szczurów na nitrobenzen o stężeniach 60 lub 195 mg/m3 powodowało zmiany hematologiczne, a po narażeniu na związek o stężeniu 562 mg/m3 obserwowano: spadek masy ciała, sinicę, ataksję, zmiany w śledzionie, oun, nerkach, wątrobie, płucach oraz padnięcie 70% narażanych zwierząt. Po 90-dniowym i 2-letnim narażeniu inhalacyjnym szczurów na nitrobenzen o stężeniu 25 mg/m3 stwierdzono wzrost poziomu MetHb we krwi. Skutek ten nasilał się po narażeniu na związek o większym stężeniu (80 lub 250 mg/m3 w eksperymencie 90-dniowym oraz 125 mg/m3 w doświadczeniu 2-let-nim). Po 2-letnim narażeniu szczurów na nitrobenzen o stężeniu 5 mg/m3 (1 ppm) obserwowano gromadzenie się barwnika w błonie śluzowej nosa. Po 90-dniowym narażeniu szczurów na nitrobenzen o stężeniu 250 mg/m3 stwierdzono ponadto zmiany w wątrobie, śledzionie, płucach i nerkach, zaś po 2-letnim narażeniu na związek o stężeniu 125 mg/m3 także atrofię jąder. Nitrobenzen nie wykazywał działania mutagennego, klastogennego, embriotoksycznego i teratogennego. Po przewlekłym narażeniu zarówno szczurów, jak i myszy na nitrobenzen zanotowano zwiększoną częstość występowania niektórych typów nowotworów. Nitrobenzen wchłania się w postaci par przez płuca i skórę. Narażenie na nitrobenzen o stężeniu 5 mg/m3 odpowiada dziennemu pobraniu na poziomie 25 ÷ 33 mg związku, z czego około 7 ÷ 9 mg nitrobenzenu było absorbowane przez skórę. Nitrobenzen może także wchłaniać się do organizmu drogą pokarmową. Metabolizm nitrobenzenu w organizmie może przebiegać dwiema drogami – przez redukcję do ani-liny i hydroksylację do aminofenoli (redukcja do aniliny przebiega przez niestabilny nitrozobenzen i fenylohydroksyloaminę, które są toksyczne i prowadzą do powstawania methemoglobiny) oraz przez hydroksylację do nitrofenoli (później może nastąpić redukcja nitrofenoli do aminofenoli). Wydalanie z moczem p-nitrofenolu może być podstawą do wyznaczenia wartości DSB (dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym). Mechanizm toksycznego działania nitrobenzenu w organizmie jest związany z niedotlenieniem spowodowanym methemoglobinotwórczym działaniem jego metabolitów – nitrozobenzenu (p-chinonoiminy) oraz β-fenylohydroksyloaminy. Toksyczne działanie nitrobenzenu nasila się po jednocze-snym podaniu etanolu. Podstawą wartości NDS (najwyższego dopuszczalnego stężenia) nitrobenzenu jest methemoglobino-twórcze działanie związku obserwowane u ochotników i pracowników narażonych na nitrobenzen w przemyśle oraz methemoglobinotwórcze działanie nitrobenzenu obserwowane u szczurów i myszy narażonych inhalacyjnie na związek przez 90 dni. Na podstawie wyników badań zaproponowano przyjęcie stężenia 1 mg/m3 za wartość NDS nitrobenzenu podobnie jak w UE (dyrektywa 2006/15/WE). Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) nitrobenzenu. Wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) nitrobenzenu ustalono na poziomie 2% methemoglobiny we krwi. Wartość tę ustalono dla 1wszystkich substancji działających methemoglobinotwórczo. Zaproponowano oznakowanie normatywu literami „Sk”, z uwagi na możliwość wchłaniania się nitrobenzenu przez skórę.
    Nitrobenzene (NB) is a colorless-to-pale yellow, oily liquid. Its odor resembles bitter almonds. NB is produced by the direct nitration of benzene. NB has a wide variety of uses. Most significantly, and accounting for 95-99% of NB, in manufacturing aniline and aniline-derived products, and as a solvent. Potential for human exposure is principally via inhalation and dermal uptake, following the use and production of NB. Methaemoglobinaemia, with cyanosis, haemolysis, headache, dyspnoe, weakness and ultimately coma and death, are the main effects of acute NB poisoning. Severe methaemoglobinaemia and liver damage have also been reported following chronic occupational exposure to NB. In subacute and chronic forms of poisoning, anaemia is the leading feature of the clinical picture. However, neurotoxic symptoms (including vertigo, headache, and nausea), hepatotoxicity (enlarged liver, uterus, and altered serum chemistry, hiperbilirubinemia), mild irritation of the eyes, and contact dermatitis have been reported, too. NB at a concentration of 5 mg/m3 (1 ppm) is considered a safe level for daily exposure. An elevated level of the methaemoglobin in the blood was observed after chronic exposure to NB at a concentration of 30 mg/m3 (6 ppm). The single oral LD50 for NB in animals was 349-640 mg/kg bw, and LC50 in rats was 2780 mg/m3 (556 ppm). Acute exposure of rats to ≥ 200 mg NB/kg bw resulted in elevated methaemoglobin and increase inci-dence of testicular atrophy and epididymal hypospermic, while a higher dose (550 mg/kg bw) resulted in hepatotoxicity and neurotoxicity. Methaemoglobinaemia was observed in rats at 25 mg/m3 (5 ppm) following 90-day and chronic inha-lation exposure. Long-term (two-year) inhalation study with 5 mg NB/m3 (1 ppm) resulted in mini-mal health effects such as pigment deposition in the nasal epithelium in rats. Cytomegaly of centrilobu-lar hepatocytes was induced in mice and rats at ≥ 25 mg NB/m3 (5 ppm). An increased incidence of testicular atrophy and epididymal hypospermia was observed in rats at 125 mg/m3 (25 ppm). NB has non-mutagenic, clastogenic, embryotoxic and teratogenic effects. The compound administe-red to rats or mice repeatedly (long-term studies) induced some types of neoplasms. NB absorption takes place mainly through the respiratory tract and skin. NB is metabolized via two main pathways: (1) reduction to aniline with subsequent hydroxylation to aminophenols, and (2) direct hydroxylation with formation of nitrophenols. NB is transformed into nitrosobenzene. Nitroso-benzene is transformed into phenylhydroxylamine. The reverse reaction (phenylhydroxylamine to nitrosobenzene) in erythrocytes takes place in a coupled reaction whereby methaemoglogin is formed from haemoglobin. All metabolites (except nitrophenols and phenylhydroxylamine) were found in the urine of exposed humans and animals. The current TLV-TWA of 1 mg/m3 (0,2 ppm) for NB, with a skin notation, is based on the preven-tion of methaemoglobinaemia, which is the first sign of overexposure to NB. No STEL is recommen-ded. Biological Exposure Indices (BEI) have been established for methaemoglobin inducers (2% met-haemoglobin in the blood).
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2009, 4 (62); 113-150
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ftalan dimetylu – frakcja wdychana
    Dimethyl phathalate – inhable fraction
    Autorzy:
    Szymańska, J. A
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137828.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    ftalan dimetylu
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    frakcja wdychalna
    NDS
    dimethyl phthalate
    occupational exposure
    toxicity
    inhalable fraction
    MAC (TWA)
    Opis:
    Ftalan dimetylu (DMP) jest bezbarwną, oleistą cieczą o słabym zapachu aromatycznym, którą stosuje się w przemyśle chemicznym (np.: do produkcji barwników, lakierów) i kosmetycznym (np.: perfumy, płyny do kąpieli) oraz jako plastyfikator (np. dla octanu celulozy) i środek owadobójczy. Według danych Głównego Inspektora Sanitarnego ani w 2007 r., ani w 2010 r. nie odnotowano zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których ftalan dimetylu przekraczał najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS) - 5 mg/m czy najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) - 10 mg/m Estry ftalanów są łatwo wchłaniane z: przewodu pokarmowego, jamy otrzewnej, płuc i skóry. Ftalan dimetylu po wchłonięciu jest metabolizowany do monometylowej pochodnej i wolnego kwasu ftalowego, które są wydalane głównie z moczem. Pomimo powszechnego stosowania ftalanu dimetylu (głównie jako repelent), w dostępnym piśmiennictwie, poza pojedynczymi przypadkami, nie ma informacji na temat toksycznego działania tego związku na ludzi. Na podstawie wyników badań toksyczności ostrej na zwierzętach wykazano dużą rozpiętość w wartościach median dawek śmiertelnych. Na podstawie tych danych ftalan dimetylu jest uważany za związek o malej toksyczności ostrej. Najczęstszymi objawami, występującymi po wielo krotnym narażeniu różnych gatunków zwierząt na ftalan dimetylu podawany różnymi drogami, były: zmniejszenie przyrostu masy ciała, zwiększenie względnej i bezwzględnej masy wątroby, uszkodzenie wątroby i nerek. Wyniki testów przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo wskazują, że ftalan dimetylu nie wykazuje działania rnutagennego i genotoksycznego. Prenatalne narażenie zwierząt na ftalan dimetylu podawany różnymi drogami wykazało w większości przypadków, że związek ten nie działa embriotoksycznie. Również na podstawie wyników uzyskanych w doświadczeniach dotyczących działania rakotwórczego ftalan dimetylu nie jest uważany za substancję o działaniu kancerogennym. Wartość TLV-TWA ftalanu dimetylu na poziomie 5 mg/m3 ma, wg ACGIH, zapewnić dostateczną ochronę ludzi przed potencjalnymi ogólnoustrojowymi skutkami narażenia. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji dających podstawę do zmiany obowiązującej wartości najwyższego dopuszczalne- go stężenia (NDS) ftalanu dimetylu, również brak jest danych uzasadniających istnienie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh).Zaproponowano, aby stężenie 5 mg/m ftalanu dimetylu przyjąć za wartość NDS dla frakcji wdychalnej substancji. Ze względu na słabe wchłanianie ftalanu dimetylu przez skórę oraz słabe jej działanie fetotoksyczne nie ma podstaw do oznakowania substancji literami: „Sk” - substancja wchłania się przez skórę oraz „Ft” - substancja działająca toksycznie na płód. Nie ma także podstaw do wyznaczenia wartości NDSCh oraz dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB) ftalanu dimetylu.
    Dimethyl phthalate (DMP) is a colorless, oily liquid with a faint arornatic odor.It is used in the chemical industry (manufacture of dyes, varnishes) and cosmetics (perfume, bubble bath, etc.) as a plasticizer (e.g., cellulose acetale) and an insecticide. According to the Chief Sanitary Inspector in 2010, nobody was employed at workstations where phthalate concentrations exceeded 5 mg/m (TWA) and 10 mg/m (STEL). Phthalate esters are readily absorbed horn the gastrointestinal tract, peritoneal cavity, lung and skin. DMP after absorption is metabolized to a monomethyl derivative and free phthalic acid, which are excreted mainly in the urine. Despite the wide use of DMP (mainly as a repellent), in the available literature, there are only few reports on the toxic effects of this com pound on humans. Acute toxicity studies in animals show a large spread in the values of DMP lethal doses. Based on these data, DMP is considered to be a compound of low acute toxicity. The most common symptoms that occur after repeated exposure of animals to DMP are I reduced weight gain, increased relative and absolute liver weight, liver and kidney damage. The results of experiments carried out in vitro and in vivo indicate that DMP does not show genotoxicity. Prenatal exposure of animals re veiled that DMP is not embryo toxic. Also on the basis of results obtained frorn experiments on carcinogenicity, DMP is not regarded as a carcinogenic substance.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2013, 4 (78); 47-67
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eter diizopropylowy
    Diisopropyl ether
    Autorzy:
    Szymańska, J. A
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137983.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    eter diizopropylowy
    działanie drażniące
    układ oddechowy
    NDS
    NDSCh
    diisopropyl ether
    irritation
    mucous membranes
    MAC (TWA)
    MAC (STEL)
    Opis:
    Eter diizopropylowy jest cieczą o lekko ostrym zapachu. Otrzymuje się go w wyniku reakcji kwasu siarkowego z alkoholem izopropylowym. Stosowany jest jako rozpuszczalnik tłuszczów, olejów, wosków, żywic, gum, etylocelulozy, farb, lakierów oraz jako dodatek do paliw. Narażenie na eter diizopropylowy występuje w przemyśle chemicznym (tworzyw sztucznych, gumowym), kosmetycznym, farmaceutycznym. Eter diizopropylowy jest związkiem o bardzo małej toksyczności ostrej: DL50 dla zwierząt laboratoryjnych (po podaniu dożołądkowym) wynosi 4600÷11600 mg/kg, zaś CL50 – 121 000÷162 000 mg/m3. Śmierć zwierząt – poprzedzona typowymi objawami znieczulenia ogólnego – spowodowana była porażeniem układu oddechowego. Jednorazowe, krótkotrwałe narażenie inhalacyjne ludzi na eter diizopropylowy o stężeniach 1250÷2100 mg/m3 nie powodowało niekorzystnych zmian, zaś narażenie na stężenie 3350 mg/m3 wywołało działanie drażniące na błony śluzowe oczu, nosa i gardła. Po wielokrotnym (20-dniowym) narażeniu inhalacyjnym świnek morskich, królików i małp na eter di izopropylowy o stężeniach 4400÷13 000 mg/m3 nie obserwowano objawów działania toksycznego związku. Zwiększenie stężenia do 41700 mg/m3 (z jednoczesnym skróceniem czasu narażenia do 1 h/dzień) powodowało u małpy zmiany w obrazie krwi, podniecenie, a następnie objawy działania depresyjnego na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Stężenie 41 700 mg/m3 dla małpy przyjęto za wartość LOAEL, zaś dla królików i świnki morskiej – za wartość NOAEL. Po wielokrotnym (10-dniowym) narażeniu królików na eter diizopropylowy o stężeniu 12 5000 mg/m3 zanotowano krótkotrwałe znieczulenie, sinicę, spadek masy ciała i zmiany w obrazie krwi. Te same warunki narażenia u małpy powodowały po 20-30 minutach znieczulenie ogólne, powolny i nieregularny oddech oraz zmiany w obrazie krwi. Podprzewlekłe (90-dniowe), inhalacyjne narażenie szczurów na eter diizopropylowy o stężeniu 2100 mg/m3 nie powodowało żadnych zmian. Narażenie zwierząt na substancję o stężeniu 14 900 mg/m3 wywołało tylko wzrost masy wątroby i nerek u samców, zaś po zwiększeniu stężenia do 32 600 mg/m3 podobne efekty zanotowano u samic. Eter diizopropylowy nie wykazywał działania mutagennego, klastogennego i rakotwórczego. Nie działał także embriotoksycznie, teratogennie i nie wpływał na rozrodczość. Eter diizopropylowy jest bardzo szybko wchłaniany przez płuca lub przewód pokarmowy (po połknięciu) do krwi. Większość eteru diizopropylowego jest wydalana w postaci niezmienionej przez płuca z powietrzem wydychanym. Mechanizm toksycznego działania eteru diizopropylowego może być podobny do działania eteru dietylowego i może być związany z depresyjnym wpływem na OUN, co w krańcowych przypadkach prowadzi do śmierci spowodowanej zahamowaniem czynności ośrodka oddechowego w mózgu. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji na temat działania łącznego eteru diizopropylowego z innymi związkami. Po analizie danych literaturowych, a także z uwagi na ograniczone dane na temat toksycznego działania eteru diizopropylowego na ludzi oraz brak doniesień o niekorzystnych skutkach związanych z przekroczeniem obowiązujących w Polsce normatywów higienicznych (a właściwie niewystępowanie takich przekroczeń), proponujemy pozostać przy obowiązującej wartości NDS, która wynosi 1000 mg/m3. Istniejące dane nie dają podstaw do określenia wartości NDSCh i DSB eteru diizopropylowego.
    Diisopropyl ether (CAS No 108-20-3) is a liquid with a characteristic odour. This substance is used as a solvent for oils, fats, waxes, resins, dyes and paints. It is used to produce varnishes, inks, in synthesis of fuels, cosmetics and pharmaceuticals. In animals diisopropyl ether is characterized by low acute toxicity: oral LD50 values in rats ranged from 4600 to 11600 mg/kg, and LC50 from 121000 to 162000 mg/m3. Death was due to respiratory failure caused by depressant action. Acute exposure of human to diisopropyl ether at a concentration of 3350 mg/m3 reported irritation of the eyes and nose. After repeated 20-day exposure of animals to diisopropyl ether at concentrations between 4000 and 13000 mg/m3 there were no toxic effects. Monkeys exposed repeatedly (20 days, 1 h daily) at a vapor concentration of 41700 mg/m3 exhibited intoxication and depression of the central nervous system. This concentration is LOAEL for monkeys and NOAEL for rabbits and guinea pigs. 90-day exposure of rats to diisopropyl ether at a concentration of 14900 mg/m3 caused an increase in liver and kidney weight in males. These effects in females were noted at a concentration of 32600 mg/m3. Diisopropyl ether did not display mutagenic, clastogenic and cancerogenic effects. There was no evidence of fetotoxic anf teratogenic effects. Diisopropyl ether is rapidly absorbed by the blood from the lungs or the gastrointestinal tract. A major portion of a dose is eliminated through the lungs. Experimental data suggest that there is no basis for the verification of the MAC value (1000 mg/m3) for diisopropyl ether. No STEL and BEI values have been proposed.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2007, 1 (51); 39-55
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    3,3’-Dimetylobenzydyna i jej sole – frakcja wdychana : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    3,3-Dimethylbenzidine and its salts – inhalable fraction : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Bruchajzer, E.
    Frydrych, B.
    Szymańska, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/958184.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    dimetylobenzydyna
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    NDS
    dimethylbenzidine
    occupational exposure
    toxicity
    MAC-TWA
    Opis:
    3,3’-Dimetylobenzydyna (3,3’-DMB, DMB, o-tolidyna) jest ciałem stałym, stosowanym m.in. w postaci dobrze rozpuszczalnego w wodzie dichlorowodorku 3,3’-dimetylobenzydyny (DMB-2HCl). 3,3’-Dimetylobenzydyna jest stosowana do produkcji: barwników azowych, poliuretanowych elastomerów, mas plastycznych oraz tworzyw sztucznych do powlekania. Niewielkie ilości substancji wykorzystuje się także w testach diagnostycznych wykonywanych w specjalistycznych laboratoriach. Narażenie zawodowe na 3,3’-dimetylobenzydynę występuje głównie w czasie produkcji podczas wykorzystywania pigmentów w barwieniu: tkanin, tworzyw sztucznych, papieru oraz skór. W Polsce w latach 2005-2014 3,3’-dimetylobezydynę stosowano w 18 ÷ 30 zakładach, w których na jej działanie było narażonych 135 ÷ 280 osób rocznie (głównie kobiet). W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych epidemiologicznych i informacji o toksycznym działaniu samej 3,3’-dimetylobenzydyny na ludzi. Po jednorazowym, dożołądkowym podaniu szczurom 3,3’-dimetylobenzydyny wartość LD50 (mediana dawki śmiertelnej) wynosiła 404 mg/kg mc. W warunkach narażenia powtarzanego u zwierząt laboratoryjnych notowano uszkodzenia: wątroby, nerek i tarczycy oraz zmiany hematologiczne. W testach Amesa przeprowadzonych po aktywacji metabolicznej stwierdzono, że metabolity 3,3’-dimetylobenzydyny wykazują silniejsze działanie mutagenne niż związek macierzysty. W badaniach w warunkach in vitro zanotowano także aberracje chromosomowe i wymianę chromatyd siostrzanych. Działanie rakotwórcze 3,3’-dimetylobenzydyny na ludzi nie zostało udowodnione, mimo że związek jest pochodną rakotwórczej benzydyny. Na podstawie wyników badań doświadczalnych na zwierzętach laboratoryjnych można jednak stwierdzić, że 3,3’-dimetylobenzydyna wykazuje działanie rakotwórcze. Po podaniu szczurom 3,3’-dimetylobenzydyny (drogą podskórną) oraz dichlorowodorku 3,3’-dimetylobenzydyny (w wodzie do picia) stwierdzono m.in. nowotwory: gruczołu Zymbala, gruczołu sutkowego, gruczołu napletkowego, macicy, skóry, wątroby, układu krwiotwórczego, jelita cienkiego i grubego. W IARC zaklasyfikowano 3,3’-dimetylobenzydynę jako substancję prawdopodobnie rakotwórczą dla ludzi (grupa 2.B), zaś w ACGIH – do grupy A3 (udowodnione działanie rakotwórcze na zwierzęta i nieznane działanie rakotwórcze na ludzi). Unia Europejska (zgodnie z klasyfikacją CLP) zaliczyła związek do kategorii kancerogenności 1.B z przypisanym zwrotem H350 – może powodować raka. Wartości dopuszczalnych stężeń dla 3,3’-dimetylobenzydyny w środowisku pracy ustalono tylko w niektórych państwach europejskich (Austrii, Słowenii i Szwajcarii) i wynoszą 0,03 mg/m3. Podstawą do obliczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla 3,3’-dimetylobenzydyny i jej soli była ocena ryzyka wystąpienia nowotworów u samców szczurów narażonych przewlekle na dichlorowodorek 3,3’-dimetylobenzydyny (podawany w wodzie do picia). Za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia zaproponowano przyjęcie stężenia 0,03 mg/m3, tj. z ryzykiem nowotworowym na poziomie 10-4, uwzględniając także możliwość występowania innych nowotworów, nie tylko jelita grubego. Nie ma podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) oraz wartości dopuszczalnej w materiale biologicznym (DSB). Ponadto zaproponowano oznakowanie związku „Carc. 1B”, informujące, że jest to substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1.B oraz „skóra” – wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową.
    3,3'-Dimethylbenzidine (3,3'-DMB, DMB, o-tolidine) is a solid used (as water-soluble dihydrochloride salt (dimethylbenzidine 2HCl)) in the production of azopigments, polyurethane elastomers and plastics for coating. Small amounts are also used in diagnostic tests in laboratories. Occupational exposure to dimethylbenzydine occurs mainly during the production and use of pigments to dye textiles, plastics, paper and leather. In 2005–2014, dimethylbenzidine was used in Poland in 18–30 workplaces, where 135–280 people each year (mainly women) were exposed. No epidemiological data and information related to toxic effects of DMB in humans was found in the available literature. The LD50 value (median lethal dose) after single intragastric administration of 3,3'-dimethylbenzidine to rats was 404 mg/kg. After repeated exposure of laboratory animals, liver, kidney, thyroid injury and hematological changes were noted. In the Ames tests with metabolic activation, it was found that metabolites of 3,3'-dimethylbenzidine show stronger mutagenic action than the parent compound. 3,3'-DMB induced also chromosome aberrations and exchange of sister chromatids in in vitro tests. Although 3,3'-dimethylbenzidine is a derivative of carcinogenic benzidine, carcinogenic effects on humans have not been proven. However, research provides data about carcinogenic effect of 3,3'-DMB in animals. After subcutaneous administration of 3,3'-dimethylbenzidine and its dihydrochloride salt in drinking water, Zymbal's and mammary glands tumors, and cancers of uterus, skin, liver, hematopoietic system, small and large intestine were observed in rats. IARC classified 3,3'- -dimethylbenzidine in the 2B group (a supposed carcinogenic agent for humans), whereas ACGIH – in the A3 group (proved carcinogenic effect on animals and unknown carcinogenic effect for humans). The European Union (according to the CLP classification) has listed 3,3'-DMB in the 1B category with the inscription "H350 – can cause cancer". The permissible concentrations for 3,3'-dimethylbenzidine have been established in some European countries only (Austria, Slovenia and Switzerland) as 0.03 mg/m3 . The basis of the proposed maximum concentration value (MAC-TWA) for 3,3'-dimethylbenzidine and its salts was a risk assessment of cancer in male rats chronically exposed to 3,3'-dimethylbenzidine dihydrochloride in drinking water. Taking into account the cancer risk at the level of 10-4 , a concentration of 0.03 mg/m3 for the MAC-TWA value was proposed. There are no basis to determine the short-term value (STEL) and biological limit values (BLV). It was also proposed to label the compound with "Carc 1B", which indicates that it is a carcinogen category 1B, and "skin" – the absorption of substances through the skin may be as important as an inhalation route.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2018, 2 (96); 61-97
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Psychopathological symptoms in individuals at risk of Internet addiction in the context of selected demographic factors
    Autorzy:
    Potembska, E.
    Pawłowska, B.
    Szymańska, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082922.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Tematy:
    psychopathological symptoms
    Internet addiction
    anxiety
    depression
    obsessive-compulsive disorder
    gender
    rural
    urban
    Opis:
    Introduction. Researchers who study the problems of Internet addiction point out that this dependence is often co-morbid with symptoms of a variety of pathological disorders, including anxiety, depressive, somatization, and obsessive-compulsive disorders. The goal of this study was to compare the severity of psychopathological symptoms in individuals at risk of Internet addiction (according to Young’s criteria) and those not at risk of developing this addiction with respect to gender and place of residence (urban vs. rural). Materials and method. The study included a group of 692 respondents (485 females and 207 males). The average age of the participants was 20.8 years. 56.06% of them lived in urban areas and 43.94% in rural areas. The following instruments were used: a sociodemographic questionnaire designed by the authors, Young’s 20-item Internet Addiction Test (IAT, Polish translation by Majchrzak and Ogińska-Bulik), and the “O” Symptom Checklist (Kwestionariusz Objawowy “O”, in Polish) by Aleksandrowicz. Results. Individuals at risk of Internet addiction showed significantly more severe pathological symptoms than the individuals who were not at risk of this addiction. There were differences in the severity of psychopathological symptoms between people at risk of Internet dependence living in urban and rural areas. Conclusions. Individuals at risk of Internet addiction were found to be characterized by a significantly higher severity of obsessive-compulsive, conversion, anxiety, and depressive symptoms. Persons at risk of Internet addiction who lived in rural areas had significantly more severe psychopathological symptoms, mainly obsessive-compulsive, hypochondriac and phobic, compared to their urban peers.
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2019, 26, 1; 33-38
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nikotyna
    Nicotine
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Frydrych, B.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137854.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    nikotyna
    toksyczność
    NDS
    nicotine
    toxicity
    MAC-value
    Opis:
    Nikotyna jest bezbarwną, bezwonną i oleistą cieczą otrzymywaną z liści tytoniu przez destylację z parą wodną w środowisku zasadowym i ekstrakcję eterem. Największe zużycie nikotyny jest związane z produkcją wyrobów tytoniowych, a także z produkcją środków, których zażywanie ma na celu odzwyczajenie się od palenia. Nikotyna jest składnikiem niektórych pestycydów. Narażenie zawodowe na nikotynę możliwe jest przy produkcji i suszeniu tytoniu. Zatrucia śmiertelne zdarzały się w latach 20. i 30. XX w. w trakcie opryskiwania roślin preparatami z nikotyną. Obecnie w Polsce tylko 8 osób było narażonych na nikotynę o stężeniu w powietrzu przekraczającym wartość NDS, tj. 0,5 mg/m3 (dane z 2002 r.). Do śmiertelnego zatrucia zawodowego nikotyną dochodzi bardzo rzadko. Objawami ostrego zatrucia małymi dawkami nikotyny są: pobudzenie oddechu, nudności, wymioty, bóle i zawroty głowy, biegunka, częstoskurcz, wzrost ciśnienia krwi oraz pocenie i ślinienie się. Po dużych dawkach nikotyny stwierdzono ponadto pieczenie w jamie ustnej, gardle i żołądku. Później następowało wyczerpanie, drgawki, osłabienie czynności oddechowej, zaburzenie rytmu serca oraz zaburzenia koordynacji ruchowej i śpiączka. Śmierć może wtedy nastąpić w czasie od 5 min do 4 h. Zatrucia przewlekłe nikotyną prowadzą do zaburzeń układu krążenia. Zmiany naczyniowe sprzyjają powstawaniu dusznicy bolesnej oraz zawałom serca, a także powodują: osłabienie pamięci, zwolnienie procesów psychicznych i koordynacji myśli, brak energii oraz ogólne wyczerpanie. Obserwuje się również zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Nikotyna jest związkiem, który powoduje uzależnienie fizyczne i psychiczne. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono danych epidemiologicznych dotyczących zawodowego narażenia na nikotynę w postaci czystej. Nikotyna jest substancją o dużej toksyczności ostrej dla zwierząt – po podaniu dożołądkowym wartość DL50 mieści się w granicach 3,34 ÷ 188 mg/kg masy ciała. Informacje na temat toksyczności nikotyny wskazują na jej wielokierunkowe działanie. Narażenie drogą pokarmową szczurów na dawkę 1 mg/kg/dzień nikotynę przez 9 dni nie spowodowało żadnych zmian. Podobnie żadnych skutków nie zanotowano po podawaniu nikotyny szczurom w dawce 1,14 mg/kg/dzień przez 34 tygodnie. Dawka czterokrotnie większa powodowała wzrost aktywności niektórych enzymów w sercu szczurów narażonych przez 34 tygodnie. Podobna dawka podawana przez 9 dni wywoływała zmiany w zapisie EEG. Narażenie szczurów na nikotynę w dawce 3,5 mg/kg/dzień przez 90 dni oraz na nikotynę w dawce 12,5 mg/kg/dzień przez 28 dni (dawka skumulowana wynosiła odpowiednio: 315 lub 350 mg/kg) powodowało u zwierząt zaburzenia w gospodarce lipidowej i węglowodanowej. Z obserwacji zależności efektu toksycznego od wielkości narażenia po podaniu dożołądkowym nikotyny można przyjąć za wartość NOAEL dawkę 1,14 mg/kg/dzień, a za wartość LOAEL dawkę 4,56 mg/kg/dzień. Nikotyna nie wykazuje działania mutagennego, ale jest jednak genotoksyczna (wymiana chromatyd siostrzanych i aberracje chromosomowe) oraz fetotoksyczna. Udowodnione działanie rakotwórcze wykazują nitrozoaminy – związki powstające w wyniku palenia się tytoniu (NNN i NNK). Nikotyna dobrze wchłania się przez drogi oddechowe, przewód pokarmowy i skórę. Największe stężenia nikotyny stwierdzono w mózgu, nerkach, błonie śluzowej żołądka, rdzeniu nadnerczy, błonie śluzowej nosa i śliniankach. Nikotyna wiąże się z białkami osocza w 5 20% i przenika przez łożysko oraz do mleka matek karmiących. W trakcie metabolizmu nikotyna może ulegać: C-oksydacji, demetylacji połączonej z C-oksydacją, N-oksydacji oraz N-metylacji. Jej głównymi metabolitami są: kotynina i nikotyno-1’-N-tlenek. Nikotyna i jej metabolity są szybko wydalane przez nerki. Mechanizm działania nikotyny jest wypadkową aktywacji cholinergicznych receptorów nikotynowych powodujących pobudzenie komórek nerwowych i desensytyzacji powodującej zablokowanie przekaźnictwa sympatycznego. Działania obwodowe wywołane małymi dawkami nikotyny są wynikiem pobudzenia zwojów autonomicznych i obwodowych receptorów czuciowych, głównie w sercu i płucach. Pobudzenie tych receptorów wywołuje częstoskurcz, zwiększenie wyrzutu serca, wzrost ciśnienia tętniczego, zmniejszenie perystaltyki przewodu pokarmowego i pocenie się. Najbardziej rozpowszechnionym wśród ludzi przykładem działania łącznego nikotyny z innymi związkami jest palenie papierosów, w których – oprócz nikotyny – znajdują się setki innych substancji. Jednoczesnemu narażeniu szczurów na nikotynę i etanol towarzyszyło znaczące zmniejszenie ich płodności oraz zaburzenie reakcji immunologicznych u potomstwa. Nikotyna nasila hepatotoksyczne działanie CCl4. Na podstawie danych literaturowych przyjęto dawkę 1,14 mg/kg/dzień (po której nie zaobserwowano żadnych szkodliwych skutków) za wartość NOAEL nikotyny, zaś dawkę 4,56 mg/kg/dzień – za jej wartość LOAEL Po analizie danych literaturowych i wykonanych obliczeniach pozostano przy obowiązującej w Polsce wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) nikotyny wynoszącej 0,5 mg/m3 z oznaczeniami związku literami „Sk” i „Ft”. W dostępnym piśmiennictwie nie znaleziono informacji uzasadniających wyznaczenie dla nikotyny wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh).
    Nicotine is an oily, colourless and odourless liquid obtained from leaves of tobacco plants. The most widespread use of nicotine is in tobacco as well as in remedies for nicotine abuse. Nicotine is a component of certain pesticides. Occupational exposure to nicotine is possible during its production and the tobacco drying process. To date only 8 people have been exposed in Poland to nicotine concentration in the air exceeding the TWA value which is 0.5 mg/m3 (data from 2002). Deadly occupational nicotine intoxication is very rare. The symptoms of severe nicotine intoxication with its small doses are: increased breath stimulation, nausea, vomitting, headache and vertigo, diarrhea, tachycardia, high blood pressure as well as sweating and excessive saliva production. After the administration of high doses of nicotine the following symptoms occured: burning sensations in the oral cavity, throat and stomach, fatigue, palpitations, weakening of the respiratory functions, disturbances of cardiac rhythm, dizziness, weakness, lack of coordination and coma. Death can then occur within 5 minutes up to 4 hours. Chronic nicotine intoxication leads to disturbances in the circulatory system. Vascular changes may lead to angina pectoris and heart attacks; they also cause: a weakening of memory, a slowdown of physical processes and thought coordination, lack of energy and exhaustion. Disturbances in the digestive system may also occur. Nicotine causes both physical and mental abuse. No epidemiological data was found concerning occupational exposure to nicotine in pure form. Nicotine is a substance of high acute toxicity to animals. After intragastrical administration the LD50 value is between 3.34 ÷ 188 mg/kg of body weight. Information concerning toxicity of nicotine indicates its multidirectional influence. Exposure of rats at oral doses (1 mg/kg/day, 9 days or 1.14 mg/kg/day, 34 weeks) caused no changes. When fourfold higher doses were administered to rats, after 34 weeks they caused an increase in the activity of certain enzymes in the heart, and the EEG changed after 9 days. Exposure to nicotine for 28 and 90 days (the accumulated dose was 350 or 315 mg/kg respectively) caused a disturbances in lipid and carbohydrate metabolism. Nicotine has no mutagenic potential, yet it is genotoxic (sister chromatid exchanges and chromosomal aberrations) as well as fetotoxic. Nitrosoamines (compounds produced due to tobacco smoking) have proved to show carcinogenic potential. Nicotine is well absorbed via respiratory tracts, the alimentary canal and the skin. The highest concentrations were detected in the brain, kidneys, stomach mucosa, adrenal medulla, nasal mucosa and salivary glands. Nicotine binds with plasma proteins in 5 - 20%. It penetrates through placenta and gets to the milk of nursing mothers. During metabolism nicotine can undergo: C-oxidation, demethylation with z C-oxidation, N-oxidation and N-methylation. Nicotine’s core metabolites are: cotinine and nicotine-1’-N-oxide. Nicotine and its metabolites are rapidly discharged by the kidneys. Smoking cigarettes is the most common example of nicotine activity together with many other compounds. In addition to nicotine, they include hundreds of other substances. Rats simultaneously exposured to ethanol and nicotine have shown impaired fertility and disturbance of immunological reactions occured in the offspring. Nicotine increases the hepatotoxic activeness of CCl4. Basing on the literature data 1.14 mg/kg/day has been accepted as a NOAEL value of nicotine (no negative results have been observed) whereas 4.56 mg/kg/day has been taken as its LOAEL value. After an analysis of published data and after conducting necessary calculations the MAC of nicotine in Poland remains unchanged: 0.5 mg/m3 with ‘Sk’ and ‘Ft’ compound symbols.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2007, 2 (52); 121-154
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tlenki żelaza – w przeliczeniu na Fe : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    Iron oxides – calculated on Fe : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Bruchajzer, E.
    Frydrych, B.
    Szymańska, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/138051.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    tlenki żelaza
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    NDS
    NDSCh
    iron oxides
    occupational exposure
    toxicity
    MAC-TWA
    STEL
    Opis:
    Tlenek żelaza(III), (Fe2O3, nr CAS 1309-37-1) w warunkach naturalnych występuje jako ruda żelaza. Najpowszechniejsza z nich (hematyt) zawiera około 70% czystego żelaza. Tlenek żelaza(III) jest stosowany jako czerwony barwnik w przemyśle: ceramicznym, szklarskim, papie7rniczym oraz jako surowiec ścierny w obróbce metali (skrawanie). Tlenek żelaza(II), (FeO, CAS 1345-25-1) występuje rzadko jako minerał – wustyt. Jest stosowany jako czarny barwnik w kosmetyce oraz do otrzymywania tuszu do tatuażu. Tetratlenek triżelaza (Fe3O4, CAS 1309-38-2; 1317- -61-9) należy do minerałów pospolitych (magnetyt). Wykazuje silne właściwości magnetyczne. Tetratlenek triżelaza występuje w skałach magmowych (gabro, bazalt). W Polsce minerał ten występuje na Dolnym Śląsku: w Kowarach, w Kletnie, okolicach Szklarskiej Poręby, jest również spotykany w bazaltach okolic Złotoryi i na Suwalszczyźnie. Tetratlenek triżelaza jest najbogatszą i najlepszą dla przemysłu rudą żelaza. Narażenie zawodowe na tlenki żelaza występuje w górnictwie oraz hutnictwie przy produkcji: żelaza, stali i wyrobów metalowych. Na tlenki żelaza są narażeni pracownicy zatrudnieni przy mieleniu rud i polerowaniu srebra oraz: spawacze, ślusarze i tokarze. Według Państwowej Inspekcji Sanitarnej w 2013 r. w narażeniu na tlenki żelaza o stężeniach przekraczających obowiązującą wartość NDS (5 mg/m3) pracowało w Polsce 389 osób, a w 2014 r. – 172 osoby. Po jednorazowym, dożołądkowym podaniu szczurom tlenku żelaza(III) wartość LD50 ustalono na ponad 10 000 mg/kg mc., natomiast po podaniu dootrzewnowym – 5500 mg/kg mc. Analiza wyników badań wykonanych na zwierzętach laboratoryjnych wykazała, że zarówno po jednorazowym, jak i wielokrotnym dotchawiczym i inhalacyjnym narażeniu na tlenek żelaza(III) notowano najczęściej przejściowe nasilenie stresu oksydacyjnego i występowanie reakcji zapalnych. Tlenek żelaza(III) nie powodował działania genotoksycznego i rakotwórczego. W dostępnej literaturze nie ma informacji o jego wpływie na: płodność, rozrodczość oraz przebieg ciąży. Dane dotyczące toksyczności przewlekłej tlenków żelaza dla ludzi narażonych w środowisku pracy są nieliczne i dotyczą głównie narażenia pracowników na tlenek żelaza(III). W przypadku badań epidemiologicznych, wszystkie przedstawione w dokumentacji informacje pochodzą z obserwacji ludzi narażonych na łączne działanie tlenków żelaza i innych czynników. Nie podano, czy narażenie zawodowe było związane z konkretnym tlenkiem żelaza, oraz na jakie stężenia pracownicy byli narażeni. Najczęściej spotykanym skutkiem toksycznym w narażeniu zawodowym: górników i hutników rudy żelaza oraz spawaczy, były niewielkie zmiany zwłóknieniowe w płucach oraz pylica żelazowo-krzemowa (widoczne w badaniu RTG). Siderozę (żelazicę, pylicę żelazową) uważa się od lat za chorobę zawodową górników i hutników rud żelaza. Ponadto u: górników, hutników i spawaczy, zanotowano przypadki raka płuc, jednak były one spowodowane łącznym narażeniem na inne związki, m.in.: radioaktywny radon, rakotwórczy chrom, mangan, nikiel, inne tlenki (SiO2, ZnO, CO, NO, NO2, MgO) oraz spaliny z silników diesla. Według IARC tlenek żelaza(III) należy do grupy 3. (nie może być klasyfikowany pod względem działania rakotwórczego na ludzi). Pyły tlenku żelaza(III) mogą się gromadzić w tkance łącznej płuc, co może być przyczyną występowania obszarów zwłóknienia, szczególnie w wyższych partiach zewnętrznych części płatów płucnych. Skutki te były widoczne tylko w badaniu rentgenowskim (RTG). Pylica płuc spowodowana narażeniem na tlenki żelaza przebiegała zwykle bezobjawowo (brak objawów klinicznych i zmian w parametrach funkcji płuc). Podstawą do wyznaczenia propozycji wartości NDS dla frakcji wdychalnej tlenków żelaza było stężenie 10 mg Fe/m3, które u ludzi narażonych zawodowo na tlenek żelaza(III) ponad 10 lat nie powodowało zmian w płucach (wartość NOAEL). Po zastosowaniu współczynnika niepewności (równego 2) związanego z wrażliwością osobniczą otrzymano wartość NDS – 5 mg/m3 (w przeliczeniu na Fe). Taką samą wartość NDS dla frakcji wdychalnej tlenku żelaza(III), (5 mg/m3) otrzymano z badań na chomikach syryjskich narażonych inhalacyjnie na pyły tlenku żęlaza(III) o stężeniu 40 mg/m3 przez całe życie (wartość LOAEL). Podstawą wartości NDS dla frakcji respirabilnej tlenków żelaza były 10-letnie obserwacje ludzi narażonych na tlenek żelaza(III) przy jego produkcji. U 12% pracowników narażonych na frakcję respirabilną o średnich stężeniach 10 ÷ 15 mg/m3 obserwowano zmiany w badaniu RTG płuc. Wartość 10 mg/m3 przyjęto za wartość LOAEL. Po zastosowaniu odpowiednich współczynników niepewności, wartość NDS dla frakcji respirabilnej tlenków żelaza zaproponowano na poziomie 2,5 mg/m3. Autorzy dokumentacji zaproponowali pozostawienie obowiązującej wartości NDSCh dla tlenków żelaza na poziomie 10 mg/m3 dla frakcji wdychanej oraz wprowadzenie wartości NDSCh – 5 mg/m3 dla frakcji respirabilnej. Normatywy oznakowano literą „I”, ze względu na jego działanie drażniące.
    Iron (III) oxide, (Fe2O3, nr CAS 1309-37-1) in natural conditions occurs as iron ore. The most common (hematite) contains about 70% pure iron. Iron (III) oxide is used as a red dye in ceramics, glass and paper industries and as a raw material for abrasive metalworking (cutting). Iron (II) oxide, (FeO, CAS 1345-25-1) occurs as a mineral wurtzite and is used as a black dye in cosmetics and as a component of tattoo ink. Iron (II) iron (III) oxide (Fe3O4, CAS 1309-38-2; 1317- -61-9) is a common mineral. It has strong magnetic properties (so called magnetite). It occurs in igneous rocks (gabbro, basalt). It is the richest and the best iron ore for industry. Occupational exposure to iron oxides occurs in the mining and metallurgical industry in the production of iron, steel and its products. Welders, locksmiths, lathes and workers employed in milling ores and polishing silver are exposed to iron oxides. According to data from the State Sanitary Inspection, in 2013, 389 people in Poland were exposed to iron oxide in concentrations exceeding the current NDS (5 mg/m3 ) and in 2014 – 172 people. After single and multiple intratracheal and inhalation exposure of animals, transient intensification of oxidative stress and inflammatory reactions were reported. Iron (III) oxide did not cause genotoxic and carcinogenic effects. In literature, there are no data on its effects on fertility, reproduction and pregnancy. Data on chronic toxicity of iron oxides for humans exposed in working environment are limited. In epidemiological studies, all information presented in the documentation comes from observations of people exposed to the combined effects of iron oxides and other factors. It is not stated whether occupational exposure was related to the specific iron oxide and to what concentrations workers were exposed. The most commonly encountered toxic effect in the occupational exposure of iron ore miners and iron welders and welders was minor lung fibrosis lesions and iron-silicon dust (as seen in the RTG study). Siderose is the occupational disease of miners and iron ore metallurgists. Moreover, cases of lung cancer have been reported in miners, steel workers and welders, but they were caused by total exposure to other compounds, including radioactive radon, carcinogenic chromium, manganese, nickel, other oxides (SiO2, ZnO, CO, NO, NO2, MgO) as well as exhaust gases from diesel engines. According to IARC, iron (III) oxide belongs to group 3 (cannot be classified as carcinogenic to humans). Iron (III) oxides can accumulate in a lung tissue, this process may be responsible for the occurrence of fibrosis sites, particularly in higher parts of external lung parts. These effects were visible in the X-ray examination only. Pneumoconiosis (siderosis) caused by exposure to iron oxides is usually asymptomatic (lack of clinical symptoms and changes in lung function parameters). The basis for the proposed MAC-TWA value for inhalable iron oxide fraction was NOAEL of 10 mg Fe/m3 . People exposed for more than 10 years to iron (III) oxide had no pulmonary changes. After application of an uncertainty factor of 2 (for differences in personal sensitivity in humans), the MAC-TWA value for the iron oxide fraction was proposed at 5 mg/m3 (calculated as Fe). The same observations on humans were the basis for calculating the MAC-TWA value for respirable fraction of iron (III) oxide. On 12% of workers exposed to respirable fraction at mean concentrations of 10 ÷ 15 mg/m3 , changes in pulmonary X-ray were observed. The value of 10 mg/m3 was assumed as LOAEL. After applying the appropriate uncertainty coefficients, the MAC-TWA value for the iron oxide respirable fraction was proposed at 2.5 mg/m3 . The authors propose to leave the short-term value (STEL) of 10 mg/m3 for inhaled fraction for iron oxides and to introduce STEL value of 5 mg/m3 for respirable fraction. It is recommended to label the substances with "I" - irritant substance.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2017, 2 (92); 51-87
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ parametrów technologicznych na proces epoksydacji eteru diallilowego 30-proc. nadtlenkiem wodoru na katalizatorze tytanowo-silikatowym Ti-MWW
    The influence of technological parameters on the process of diallyl ether epoxidation using 30 wt% hydrogen peroxide and over the titaniumsilicate Ti-MWW catalyst
    Autorzy:
    Wróblewska, A.
    Drewnowska, E.
    Szymańska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/270327.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
    Tematy:
    epoksydacja
    eter diallilowy
    nadtlenek wodoru
    katalizator Ti-MWW
    chromatografia gazowa
    epoxidation
    diallyl ether
    hydrogen peroxide
    Ti-MWW catalyst
    gas chromatography
    Opis:
    W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem parametrów technologicznych na proces epoksydacji eteru diallilowego (EDA) na katalizatorze tytanowo-silikatowym Ti-MWW, w obecności 30-proc. nadtlenku wodoru oraz w metanolu jako rozpuszczalniku. Badanymi parametrami były: temperatura reakcji (40-80°C), stosunek molowy EDA/H2O2 (1:1,5; 1:1,25; 1:1; 2:1; 3:1; 4:1 oraz 5:1), stężenie rozpuszczalnika – metanolu (30-80% wag.), ilość katalizatora – Ti-MWW (2-7% wag.) oraz czas reakcji (1-4 h). Ponadto w artykule przedstawiono metodykę prowadzenia procesu epoksydacji EDA oraz sposób jakościowego i ilościowego oznaczania składu mieszanin poreakcyjnych za pomocą takich metod analitycznych, jak: 1) analiza chromatograficzna, 2) metoda jodometryczna i 3) metoda potencjometryczna. Analiza chromatograficzna pozwoliła oznaczyć skład jakościowy i ilościowy mieszanin poreakcyjnych. Metodą jodometryczną oznaczano stężenie nieprzereagowanego nadtlenku wodoru, a metodą potencjometryczną stężenie powstałej w procesie gliceryny. Przeprowadzone analizy wykazały, że głównym produktem epoksydacji eteru diallilowego 30-proc. nadtlenkiem wodoru na katalizatorze Ti-MWW jest eter allilowo-glicydolowy (EAG). Produktami ubocznymi tego procesu są natomiast: gliceryna, eter diglicydolowy, 3-alliloksy-1,2-propanodiol, alkohol allilowy, glicydol oraz akroleina. Epoksydacja eteru diallilowego na katalizatorze Ti-MWW przebiega najkorzystniej w temperaturze 60°C, przy stosunku molowym H2O2/EDA = 1:1, stężeniu metanolu (rozpuszczalnika) 50% wag., ilości katalizatora Ti-MWW 4% wag. i w czasie 3 godzin.
    This paper presents results of the studies on the influence of technological parameters on the process of diallyl ether (EDA) epoxidation over the titanium silicate Ti-MWW catalyst, in the presence of 30 wt% hydrogen peroxide and in methanol as a solvent. The tested parameters were as follows: temperature (40-80°C), the molar ratio of EDA/H2O2 (1:0.7, 1:0.8, 1:1, 2:1, 3:1, 4:1 and 5:1), the concentration of solvent – methanol (30-80 wt%), the amount of catalyst – Ti-MWW (2-7 wt%) and reaction time (1-4 h). Furthermore, this article presents the methodology of the process of EDA epoxidation and the method of qualitative and quantitative establishing the composition of the post-reaction mixtures, using such analytical methods as: 1) the gas chromatography, 2) the iodometric titration and 3) the potentiometric titration. Chromatographic analysis helped to determine the qualitative and quantitative composition of the post-reaction mixtures. By the iodometric titration was possible to determine the concentration of the unreacted hydrogen peroxide and by the potentiometric titration the concentration of glycerol. The analyses showed that the main product of the epoxidation of diallyl ether using 30 wt% hydrogen peroxide over the Ti-MWW catalyst is allyl-glycidyl ether (EAG), and by-products are: glycerol, diglycidyl ether, 3-allyloxy-1,2-propanodiol, allyl alcohol, glycidol and acrolein. Epoxidation of diallyl ether over Ti-MWW catalyst is effective at 60°C, at the molar ratio of EDA/H2O2 = 1:1, at the methanol (the solvent) concentration of 50 wt%, at the Ti-MWW catalyst concentration of 4 wt% and for the reaction time of 3 hours.
    Źródło:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2017, 22, 1; 45-53
    2392-1765
    Pojawia się w:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Karbaminian etylu : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    Ethyl carbamate : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Szymańska, J.
    Bruchajzer, E.
    Frydrych, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137242.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    karbaminiany etylu
    uretan
    toksyczność
    narażenie zawodowe
    NDS
    ethyl carbamate
    urethane
    toxicity
    occupational exposure
    MAC (TWA)
    Opis:
    Karbaminian etylu (uretan, nr CAS 51-79-6) jest ciałem stałym, bez zapachu, dobrze rozpuszczalnym w wodzie i rozpuszczalnikach organicznych. W środowisku występuje jako naturalny produkt powstający podczas fermentacji alkoholowej pokarmów i napojów zawierających alkohol. Są one głównym źródłem narażenia populacji generalnej. Techniczne preparaty karbaminianu etylu, otrzymywane na drodze syntezy organicznej, uzyskują wysoką czystość chemiczną. Karbaminian etylu jest stosowany głównie jako półprodukt w syntezie organicznej (m.in. do wytwarzania żywic aminowych), a jego wodne roztwory jako rozpuszczalniki: pestycydów, fumigantów, kosmetyków oraz środków farmaceutycznych stosowanych w weterynarii. Narażenie zawodowe w Polsce na karbaminiany etylu (drogą inhalacyjną i/lub przez kontakt ze skórą) występuje w kilku zakładach produkujących oraz stosujących go i obejmuje kilkadziesiąt osób rocznie. U ludzi nie stwierdzono zatruć ostrych karbaminianom etylu. W dostępnym piśmiennictwie nie ma informacji na temat jego toksyczności przewlekłej u ludzi narażonych zawodowo oraz danych epidemiologicznych. Wartość LD50 dla karbaminianu etylu podanego dożołądkowo szczurom wynosi 1810 mg/kg mc. W zatruciu ostrym zwierząt obserwowano działanie znieczulające i nasenne (wykorzystywane w weterynarii) oraz narkotyczne związku. Karbaminian etylu nie wykazywał działania drażniącego i uczulającego na zwierzęta. Podprzewlekłe narażenie szczurów i myszy na karbaminian etylu podawany w wodzie do picia (o stężeniach 110 ÷ 10 000 ppm, czyli w dawkach 8 ÷ 622 mg/kg mc./dzień dla szczurów oraz 18,3 ÷ 1667 mg/kg mc./dzień dla myszy) spowodowało, zależne od wielkości narażenia, działanie immunosupresyjne. U zwierząt obserwowano także nefropatię i kardiomiopatię, a u samców również uszkodzenie wątroby. Oprócz działania immunotoksycznego u myszy stwierdzono zmiany rozrostowe w układzie rozrodczym i płucach. Po 2-letnim narażeniu myszy na karbaminian etylu w wodzie do picia (o stężeniach 10 ÷ 90 ppm, co odpowiadało dawce 1,17 ÷ 12 mg/kg mc./dzień) zaobserwowano skutki toksycznego działania związku na: wątrobę, serce, płuca oraz macicę. Karbaminian etylu o stężeniach w wodzie wynoszących 30 lub 90 ppm (4 lub 12 mg/kg mc./ dzień) spowodował zwiększoną liczbę padnięć zwierząt. Na podstawie wyników standardowych testów, karbaminian etylu został sklasyfi kowany jako substancja o słabym działaniu mutagennym i genotoksycznym. Wyniki podprzewlekłych i przewlekłych badań nad toksycznością karbaminianu etylu podawanego w różny sposób i różnym gatunkom zwierząt laboratoryjnych, jednoznacznie wskazują na jego rakotwórcze działanie. Związek ten powodował: nowotwory płuc, wątroby, naczyń krwionośnych i skóry, a także chłoniaki i białaczki. Karbaminian etylu wpływa niekorzystnie na płodność. Stwierdzono jego działanie: embriotoksyczne, fetotoksyczne oraz teratogennie. Karbaminian etylu wchłania się do organizmu bardzo szybko i całkowicie po narażeniu w różny sposób i natychmiast podlega dystrybucji w organizmie. Większość karbaminianu etylu (ponad 90%) jest metabolizowana do: etanolu, amoniaku i ditlenku węgla, który jest wydalany z powietrzem wydychanym. Około 5% karbaminiany etylu podlega przemianom przy udziale enzymu CYP 2E1 do karbaminianu winylu, a następnie epoksytlenku karbaminianu winylu, który – przez wiązanie z zasadami DNA i RNA – jest odpowiedzialny za genotoksyczne i rakotwórcze działanie związku. Wydalanie metabolitów z moczem i kałem jest niewielkie i wynosi odpowiednio: 2 ÷ 8% oraz 0,3 ÷ 1%. Karbaminian etylu został zakwalifi kowany przez IARC (2010) do grupy 2.A, czyli czynników prawdopodobnie rakotwórczych dla ludzi. Unia Europejska zaklasyfi kowała go do grupy 1.B, czyli substancji, które mogą powodować raka. W żadnym państwie nie ustalono wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) dla karbaminianu etylu. W SCOEL dla karbaminiany etylu nie ustalono wartości OEL, gdyż związek zaliczono do grupy A rakotwórczości, tj. do genotoksycznych kancerogenów bez możliwości ustalenia wartości dopuszczalnej na podstawie skutku zdrowotnego. Karbaminian etylu wywołuje nowotwory złośliwe u szczurów i myszy w wielu narządach docelowych, po podaniu go w różny sposób. Karbaminian etylu jest substancją: toksyczną, mutagenną i klastogenną, zwłaszcza w obecności układu z aktywacją metaboliczną.
    Ethyl carbamate (urethane, CAS 51-79-6) is a solid, odorless and soluble in water and organic solvents. In an environment it occurs as a natural product produced during alcoholic fermentation of foods and beverages containing alcohol. They could be the main source of exposure of the general population. The technical formulations of ethyl carbamate, obtained through organic synthesis, achieve a high chemical purity. Ethyl carbamate is mainly used as an intermediate in organic synthesis (including manufacturing amino resin), and its aqueous solutions as solvents for pesticides, fumigants, cosmetics and pharmaceuticals used in veterinary medicine. In Poland, occupational exposure to ethyl carbamate (inhalation and/or skin contact) occurs in several plants producing and using it, and many people are exposed every year. In humans, no acute poisoning with ethyl carbamate was noticed. There is no information in the available literature about epidemiological data and chronic toxicity in humans occupationally exposed. The LD50 value of ethyl carbamate given intragastrically to rats is 1810 mg/kg of body weight. In acute intoxication in animals, narcosis and sedation (used in veterinary medicine) and narcotic effects were observed. Ethyl carbamate did not show irritation and sensitization for animals. Subchronic exposure of rats and mice on ethyl carbamate administered in drinking water (with concentrations of 110 — 10.000 ppm, or in doses of 8 — 622 mg/kg/day for rats and 18.3 — 1667 mg/kg/ day for mice) resulted in, depending on the size of the exposure, immunosuppressive activity. In animals, observed nephropathy and cardiomyopathy were also, and in males also damages to liver were observed. In addition to the immunotoxicity in mice, proliferation changes in the genital tract and in the lungs were observed . After 2-year exposure of mice for ethyl carbamate in drinking water (with concentrations of 10 to 90 ppm, corresponding to a dose of 1.17 to 12 mg/kg/day) the toxic effects for liver, heart, lung, and uterus were observed. Ethyl carbamate in concentration in water 30 or 90 ppm (4 or 12 mg/kg /day) caused an increasing number of deaths of animals. Based on the results of standardized tests, ethyl carbamate is classifi ed as a substance with a weak mutagenic and genotoxic effects. The results of subchronic and chronic toxicity studies of ethyl carbamate administered in various ways and various species of laboratory animals show its carcinogenic effect. The compound was found as a cause of cancer of lung, liver, blood vessels and skin, and lymphomas and leukemia. Ethyl carbamate cause a negative impact on fertility. It has embryotoxic, fetotoxic and teratogenic effects. Ethyl carbamate is absorbed into an organism rapidly and completely after exposure in different ways and is immediately subjected to distribution in a body. Majority of ethyl carbamate (90%) is metabolized to ethanol, ammonia and carbon dioxide, which is excreted in the expired air. About 5% of ethyl carbamate is transformed by CYP2E1 to the vinyl carbamate and then to vinyl carbamate epoxide which, by binding to DNA and RNA, is responsible for the genotoxic and carcinogenic effects of the compound. The excretion of metabolites in the urine and faeces is low and amounts 2 — 8% and 0.3 — 1%, respectively. Ethyl carbamate classifi ed by IARC (2010) as 2.A group — agents probably carcinogenic to humans. The European Union classifi ed it as 1.Bv group — substances that can cause cancer. The maximum allowable concentration (MAC) for ethyl carbamate was not set in any country. SCOEL did not established OEL values, since the compound is in Group A carcinogenicity, i.e., genotoxic carcinogens with no establish limit values based on health effect. Ethyl carbamate causes the cancer in rats and mice in many target organs following administration to a differently ways. Ethyl carbamate is toxic, mutagenic or clastogenic, especially in the presence of a metabolic activation.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2015, 3 (85); 67-106
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chinolina : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    Quinoline : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Frydrych, B.
    Bruchajzer, E.
    Szymańska, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137555.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    chinolina
    narażenie zawodowe
    toksyczność
    NDS
    NDSCh
    quinoline
    occupational exposure
    toxicity
    MAC-TWA
    STEL
    Opis:
    Chinolina (CAS Nr 91-22-5) jest bezbarwną cieczą o przenikliwym, nieprzyjemnym zapachu, która ciemnieje pod wpływem światła. Substancja rozpuszcza się w: alkoholu, eterze, acetonie oraz disiarczku węgla. Gwałtownie reaguje z nadtlenkiem wodoru, co stwarza niebezpieczeństwo wybuchu. Chinolina jest związkiem chemicznym powszechnie stosowanym w różnych gałęziach przemysłu, przede wszystkim do produkcji: barwników ftalocyjaninowych, środków farmaceutycznych oraz preparatów antykorozyjnych. Znalazła również zastosowanie w medycynie jako środek do konserwacji preparatów anatomicznych. Narażenie zawodowe na chinolinę dotyczy osób uczestniczących w procesie produkcji tej substancji lub stosujących produkty powstałe z jej użyciem. W Polsce do Centralnego Rejestru Danych o Narażeniu na Substancje, Mieszaniny, Czynniki lub Procesy Technologiczne o Działaniu Rakotwórczym lub Mutagennym zgłoszono narażenie na chinolinę: w 2012 r. – 266 pracowników, w 2014 r. – 32 pracowników oraz w 2015 r. – 104 pracowników. W warunkach pracy zawodowej głównymi drogami narażenia na chinolinę są: układ oddechowy, przewód pokarmowy i skóra. Do najczęstszych objawów ostrego zatrucia zawodowego chinoliną należą: podrażnienie oczu i skóry, uszkodzenia rogówki, siatkówki lub nerwu wzrokowego oraz bóle i zawroty głowy. Wyniki testów przeprowadzonych w warunkach in vitro i in vivo wykazały, że chinolina działa mutagennie i genotoksycznie. Związek ten wykazywał również działanie rakotwórcze na zwierzęta. Nowotwory obserwowane u zwierząt dotyczyły wątroby (naczyniak krwionośny śródbłonka naczyń, naczyniakomięsak krwionośny, rak wątrobowokomórkowy), którą uznano za narząd krytyczny działania związku. Na podstawie danych literaturowych związek został sklasyfikowany jako substancja mutagenna kategorii zagrożenia 2. i substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1.B. Na podstawie szacowania ryzyka zawodowego związanego z narażeniem człowieka na chinolinę i dyskusji na posiedzeniu Międzyresortowej Komisji ds. NDS i NDN, zaproponowano przyjęcie wartości NDS dla chinoliny na poziomie ryzyka 1 · 10-3 , czyli 0,6 mg/m3 . Nie było podstaw do wyznaczenia wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) i dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Związek oznakowano dodatkowo: „Carc. 1B” (substancja rakotwórcza kategorii zagrożenia 1.B), literą „I” (substancja o działaniu drażniącym) oraz „skóra” (wchłanianie substancji przez skórę może być tak samo istotne, jak przy narażeniu drogą oddechową).
    Quinoline is a colorless hygroscopic liquid with a pungent odor. It darkens with age. It is soluble in alcohol, ether, benzene and carbon disulfide, and is slightly soluble in water. It is used as a solvent and a decarboxylation reagent, and as a raw material in manufacturing dyes, antiseptics, fungicides, niacins and pharmaceuticals. The occupational exposure to quinoline applies to a person involved in the production of the substance or using products manufactured from this substance. The primary routes of potential human exposure to quinoline are ingestion, inhalation, and dermal contact. The most common symptoms of poisoning include eye and skin irritation, damage to the cornea, the retina or optic nerve, headaches and dizziness. Quinoline produced mutations in bacteria in the presence of metabolic activation, unscheduled DNA synthesis in rat hepatocytes, and DNA adducts. Studies of carcinogenicity in animals indicated that administration of quinoline (in feed) increased significantly the incidence of vascular tumors (hemangiomas or hemangiosarcomas) of the liver. Quinoline is classifield as mutagenic category 2 (substance, which is consider as mutagenic to humans) and to category 1B of carcinogenic substances (potent carcinogen to humans – may cause cancer). According to the above data, the MAC value for quinoline was established at 0.6 mg/m3 . MAC- STEL value was not established. The substance was labeled with “sk” (absorption through the skin can be similarly important as inhalation) and “I” – irritant substance.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2018, 1 (95); 53-71
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Orofacial symptoms related to borreliosis - case report
    Autorzy:
    Wolanska-Klimkiewicz, E
    Szymanska, J.
    Bachanek, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/49241.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Tematy:
    human disease
    borreliosis
    Borrelia
    Ixodes
    tick
    clinical symptom
    chronic borreliosis
    diagnosis
    masticatory organ
    central nervous system
    peripheral nervous system
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2010, 17, 2; 319-321
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wodorek litu – frakcja wdychana : dokumentacja proponowanych dopuszczalnych wielkości narażenia zawodowego
    Lithium hydride – inhalable fraction : documentation of proposed values of occupational exposure limits (OELs)
    Autorzy:
    Szymańska, J. A.
    Frydrych, B.
    Bruchajzer, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/137693.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    wodorek litu
    toksyczność
    narażenie zawodowe
    NDS
    lithium hydride
    toxicity
    ocupational exposure
    MAC-TWA
    Opis:
    Wodorek litu (LiH), (nr CAS 7580-67-8) w temperaturze pokojowej jest ciałem stałym, bez zapachu, który gwałtownie reaguje z wodą, tworząc wodorotlenek litu. Wodorek litu jest związkiem nieorganicznym powstającym podczas syntezy chemicznej. Wodorek litu jest stosowany głównie jako: półprodukt w syntezie organicznej, źródło wodoru i środek osuszający. W Polsce obowiązuje dla wodorku litu wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 0,025 mg/m³ (dokumentacja z 1994 r.). Wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) nie ustalono. Zgodnie z informacją Głównego Inspektoratu Sanitarnego (GIS) w Polsce w: 2007, 2010 oraz w 2013 r. nie zgłoszono pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których występowało przekroczenie wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) 0,025 mg/m³ wodorku litu. W SCOEL dla frakcji wdychalnej wodorku litu zaproponowano tylko wartość chwilową STEL (15 min) na poziomie 0,02 mg/m³. Za podstawę tej wartości przyjęto brak podrażnienia dróg oddechowych przy narażeniu na wodorek litu o stężeniu powyżej 0,025 mg/m³. Nie ustalono wartości 8-godzinnej (OEL). Dokumentacja wraz z propozycją SCOEL podlegała procedurze publicznych konsultacji w 2007 r. Międzyresortowa Komisja do spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy zgłosiła uwagę do propozycji SCOEL dotyczącą ustalenia tylko wartości chwilowej dla wodorku litu (NC/NDS/18/1907/2008) – bez ustalenia wartości dla narażenia 8-godzinnego. W uzasadnieniu SCOEL podano, że wodorek litu nie ma działania układowego, a jedynie działanie drażniące. Dlatego ustalono tylko wartość chwilową. Treść uwagi Komisji była następująca: „Podstawą wartości STEL zaproponowanej w SCOEL są niepublikowane wyniki badań pracowników zawodowo narażonych na związek, przy czym nie podano w nich istotnych danych (liczby pracowników narażonych, czasu narażenia). Wodorek litu może działać drażniąco, a nawet żrąco na błony śluzowe oczu i dróg oddechowych oraz skórę. Wynika to z alkalicznego odczynu związku, ale również sam jon litu wykazuje szkodliwe działanie na układ nerwowy. Uważamy więc, że nie ma podstaw do ustalenia tylko wartości STEL dla wodorku litu ”. W odpowiedzi na zgłoszoną uwagę SCOEL poinformował, że terapeutyczne stężenie litu w osoczu krwi występuje znacznie powyżej wartości, jaka może być osiągnięta przy zawodowym narażeniu na wodorek litu. Narażenie drogą oddechową na lit o stężeniu do 0,1 mg/m3 przez 8 h (w tym stężeniu ma działanie silnie drażniące) odpowiada wyliczonej dziennej dawce litu wynoszącej 10 mg (przy założeniu 10 m3 wdychanego powietrza i wchłaniania – 100%). Dawka ta jest znacznie mniejsza od dawki litu oszacowanej przy spożywaniu żywności i wody oraz znacznie mniejsza od dawki dziennej litu wynoszącej 167 mg Li/dzień (określonej w Szwecji i stosowanej w leczeniu zaburzeń afektywnych). Z powodu braku danych zależności stężenie-skutek dla narażenia długotrwałego nie ustalono dla wodorku litu wartości OEL, natomiast ze względu na jego działanie drażniące zaproponowano wartość chwilową STEL (15 min). Wartość STEL 0,02 mg/m³ dla wodorku litu (bez wartości OEL dla narażenia 8-godzinnego) została zamieszczona w projekcie dyrektywy ustalającej 4. wykaz wskaźnikowych wartości narażenia zawodowego, stąd Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych opracował nową dokumentację dla związku. W dostępnym piśmiennictwie wodorek litu jest opisywany jako substancja silnie drażniąca. Wysoka reaktywność chemiczna, zwłaszcza w wilgotnym środowisku, powoduje niebezpieczeństwo podrażnienia i/lub korozji tkanek. Jest to potencjalne ryzyko zdrowotne działania ostrego. Następstwem zatrucia może być: trwałe uszkodzenie rogówki, zwężenie przełyku oraz obrzęk płuc. Wodorek litu nie wykazuje działania mutagennego i rakotwórczego. Podstawą proponowanej wartości NDS są właściwości drażniące wodorku litu u osób zawodowo narażonych na ten związek, dlatego zaproponowano przyjęcie stężenia 0,01 mg/m³ za wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia (NDS) wodorku litu. Ustalono również wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia chwilowego (NDSCh) na poziomie 0,02 mg/m³. Nie ma podstaw do zaproponowania wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym (DSB). Ze względu na silne działanie żrące wodorku litu zaproponowano oznaczenie związku literą „C” – substancja o działaniu żrącym.
    Lithium hydride (CAS 7580-67-8) at room temperature is a solid, odorless substance, which reacts violently with water and forms lithium hydroxide. Lithium hydride is an inorganic compound created during chemical synthesis. Lithium hydride is used mainly as an intermediate in organic synthesis, the source of hydrogen and a desiccant. In Poland, the existing norm for lithium hydride in workplace air is MAC-TWA (NDS) – 0.025 mg/m³ (documentation from 1994). Short-term exposure limit (STEL, NDSCh) has not been established. According to GUS, in 2007, 2010 and 2013 there were no cases of exceeded norms for lithium hydride. SCOEL proposed for inhalable fraction of lithium hydride only short-term exposure limit (STEL 15 min) of 0.02 mg/m³. The basis of this value was no airway irritation when exposed to lithium aluminum hydride at a concentration exceeding 0.025 mg/m³. The value of an 8-hour (OEL) has not been established. The documentation and the recommendation from SCOEL were consulted in 2007. Interdepartmental Commission for MAC and MAI reported the remark to the proposals SCOEL on determining only the short-term exposure limit of the lithium hydride (NC/NDS/18/1907/2008) without setting values for 8-hour exposure. In conclusion, SCOEL stated that lithium hydride has no systemic action and is only irritant, so determined only short-term exposure limit. The Commission's comments were as follows: "The basis of the value STEL proposed in the SCOEL are unpublished results obtained from the studies of workers occupationally exposed to the compound, with not given them the relevant data (number of workers exposed, exposure time). Lithium hydride may be irritating an even corrosive to the mucous membranes of the eyes and respiratory tract and skin. These results from the reaction of an alkali compound, but also the lithium ion has an adverse effect on the nervous system. We therefore believe that there is no basis to determine only the STEL for lithium hydride". In response to the notice, SCOEL reported that therapeutic concentrations of lithium in the blood plasma is far above the value that can be achieved by a professional exposure to lithium aluminum hydride. Inhalation the lithium at a concentration of 0.1 mg/m3 for 8-hour, which at this concentration is strongly irritant, corresponds with the calculated daily dose of 10 mg of lithium (assuming 10 m³ of air inhaled and absorption of 100%). This dose is substantially lower than the dose of lithium estimated during ingestion of food and water and much lower than the daily dose of 167 mg lithium Li/day (specified in Sweden for the treatment of affective disorders). Without data on concentration-effect relationships of long-term exposure, OEL values for lithium hydride has not been established. Due to its irritating property short-term exposure limit (STEL) was proposed. Value STEL of 0.02 mg/m³ for lithium hydride without OEL values for an 8-hour exposure was proposed in a draft directive establishing 4th list of indicative occupational exposure limit values. Therefore, the Group of Experts on Chemical Agents prepared new documentation for the compound. In the available literature, lithium hydride is described as a strongly irritant substance. A high chemical reactivity, especially in a humid environment, causes a risk of irritation and/or corrosion of tissues. Lithium hydride is a potential health risk with acute effects. The consequence of food poisoning can be permanent damage to the cornea, narrowed esophagus and pulmonary edema. Lithium hydride is not mutagenic and carcinogenic. The basis for the proposed MAC values are irritating properties of lithium aluminum hydride in people occupationally exposed to this compound. It is therefore proposed for lithium hydride exposure limit value of 0.01 mg/m³ as TWA-MAC and of 0.02 mg/m³ as short-term exposure limit (STEL). There is no basis to determine the biological exposure index (BEI). Due to strong corrosive effects of lithium hydride it was recommended to label the compound with the letter "C" – a corrosive substance.
    Źródło:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2016, 3 (89); 131-145
    1231-868X
    Pojawia się w:
    Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Optimization of honey wort fermentation in double mead technology
    Autorzy:
    Wzorek, W.
    Konieczna, E.
    Szymanska, K.
    Bugajewska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1371654.pdf
    Data publikacji:
    1993
    Wydawca:
    Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności Polskiej Akademii Nauk w Olsztynie
    Tematy:
    yeast
    mead
    Saccharomyces bayanus
    double mead
    mead technology
    honey
    Saccharomyces cerevisiae
    wort
    optimization
    fermentation
    fermentation condition
    sugar content
    honey wort
    Źródło:
    Polish Journal of Food and Nutrition Sciences; 1993, 02, 1; 57-65
    1230-0322
    2083-6007
    Pojawia się w:
    Polish Journal of Food and Nutrition Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Synteza cytrynianow i acetylowanych cytrynianow skrobiowych na bazie skrobi ziemniaczanej, kukurydzianej, pszennej i tapiokowej w zawiesinie wodnej
    Autorzy:
    Walkowski, A
    Szymanska, G
    Voelkel, E
    Olesienkiewicz, A
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/796879.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    cytryniany skrobiowe
    zawiesina wodna
    skrobia kukurydziana
    skrobia ziemniaczana
    cytrynian skrobiowy acetylowany
    skrobia pszenna
    skrobia tapiokowa
    otrzymywanie
    sodium citrate
    maize starch
    corn starch
    potato starch
    acetylated starch
    wheat starch
    tapioca starch
    production
    Opis:
    The study aimed at developing the new method of synthesis of distarch citrates and acetylated distarch citrates from various botanical starch. The method was adapted to instalations existing in Polish potato processing plants. Analysis of the starch modificates showed that from the application view point the best rheological and textural parameters reveal distarch citrate and acetylated distarch citrate from potato starch.
    W publikacji przedstawiono metodę otrzymywania cytrynianów diskrobiowych i acetylowanych cytrynianów diskrobiowych na bazie skrobi o różnym pochodzeniu botanicznym. Technologia ta może być łatwo wdrożona w krajowych zakładach przetwórstwa skrobiowego na istniejących instalacjach przemysłowych. Badania otrzymanych modyfikatów wykazały, że z aplikacyjnego punktu widzenia, najlepsze parametry reologiczne i texturotwórcze posiadały cytryniany diskrobiowe i acetylowane cytryniany diskrobiowe otrzymane ze zwykłej skrobi ziemniaczanej.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 511, 2; 665-673
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Serological and nested PCR survey to determine the occurrence of chlamydia infections in the Polish cattle population
    Autorzy:
    Szymanska-Czerwinska, M.
    Niemczuk, K.
    Galinska, E.M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/51575.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2013, 20, 4
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ rodzaju podłoża i metody uprawy na plonowanie bazylii pospolitej (Ocimum basilicum L.)
    The influence of substrate type and the method of cultivation on the yielding of sweet basil (Ocimum basilicum L.)
    Autorzy:
    Bojko, K.
    Czajka, J.
    Meller, E.
    Szymańska, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2184909.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
    Tematy:
    rosliny przyprawowe
    bazylia pospolita
    Ocimum basilicum
    uprawa roslin
    uprawa doniczkowa
    podloza uprawowe
    plonowanie
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio EEE: Horticultura; 2016, 26, 4; 33-41
    1233-2127
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio EEE: Horticultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Presence of plant hormones in composts made from organic fraction of municipal solid waste
    Autorzy:
    Klimas, E.
    Szymańska-Pulikowska, A.
    Górka, B.
    Wieczorek, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/962839.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
    Opis:
    Composting is a process of the biological decomposition of organic matter under aerobic conditions. Composts made from waste may still contain other substances that influence plant growth and development, such as vitamins or plant growth substances (plant hormones). Application of products containing phytohormones has an effect on numerous physiological processes in plants. Among observable results are: improved condition of the root system, increased absorption of nutrients, improved stress and disease resistance and delayed aging. The purpose of the research was to analyse the occurrence of plant hormones in mature composts made from selectively collected organic fraction of household municipal solid waste. Solid waste processing was carried out in a composting plant located at the Municipal Waste Management Plant in Żywiec (Silesian Province, Żywiecki District, Poland). The composting plant uses a Herhor bioreactor. Organic waste constituted 70% of the mixture, with the remaining 30% composed of structural material. Regarding the varying amounts of green waste (mainly grass clippings), the composts were divided into two groups: early spring composts and late spring composts. Four out of the five analysed substances (from the auxin and cytokinin groups) were found in composts made from waste collected in early spring. Composts made from waste collected from May to June contained mostly cytokinins and gibberellic acid. Total concentration of plant hormones in the composts was related to the content of plant waste in processed material.
    Źródło:
    Journal of Elementology; 2016, 21, 4
    1644-2296
    Pojawia się w:
    Journal of Elementology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Pokuć”, czyli tradycyjny kąt obrzędowy we wnętrzu wiejskiego domu mieszkalnego na Białostocczyźnie : wyniki badań z lat 2012-2013
    „Pokuć”, namely, traditional ceremonial corner in home interior in the region of Białystok
    Autorzy:
    Perkowska, J.
    Sawejko, K.
    Sadowska, E.
    Szymańska, A.
    Szewczyk, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/398426.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
    Tematy:
    architektura rodzima
    tradycyjne wnętrza domów
    Białostocczyzna
    pokuć
    vernacular architecture
    vernacular house interiors
    Białystok region
    Opis:
    W pracy zaprezentowano przykłady kątów pokutnych w wiejskich domach Białostocczyzny, zinwentaryzowane przez studentów Wydziału Architektury Politechniki Białostockiej w 2013 roku. Materiał inwentaryzacyjny opatrzono komentarzem krytycznym, interpretując współczesne pokucia podbiałostockich domów wiejskich jako relikty dawnej obrzędowości podtrzymane dziś, a nawet estetycznie rozwinięte dzięki nowym wzorcom technologiczno-estetycznym.
    “Sacred corners” (traditional ceremonial corners in the interiors of country houses) can still be found in country houses in the region of Białystok. A number of such corners have been recognized and studied by the students of Faculty of Architecture, Białystok University of Technology, in 2013, and the results of the study have been presented in the paper with the proper critical comments. We interpret these contemporary “sacred corners” as relics of ancient ceremonial rites, fostered by the modern technology-supported aesthetics.
    Źródło:
    Architecturae et Artibus; 2014, 6, 2; 50-64
    2080-9638
    Pojawia się w:
    Architecturae et Artibus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prevalence of Coxiella burnetii infection in foresters and ticks in south-eastern Poland and comparison of diagnostic methods
    Autorzy:
    Szymanska-Czerwinska, M.
    Galinska, E.M.
    Niemczuk, K.
    Zasepa, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/51920.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2013, 20, 4
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Składniki bioaktywne i właściwości przeciwrodnikowe wybranych owoców egzotycznych
    Bioactive components and antiradical properties of selected exotic fruits
    Autorzy:
    Drużyńska, B.
    Szymańska, J.
    Ciecierska, M.
    Derewiaka, D.
    Kowalska, J.
    Majewska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/270344.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
    Tematy:
    składniki bioaktywne
    przeciwutleniacze
    owoce tropikalne
    bioactive components
    antioxidants
    tropical fruits
    Opis:
    Celem pracy było oznaczenie zawartości wybranych związków bioaktywnych i określenie właściwości przeciwrodnikowych ekstraktów z owoców tropikalnych: mango, liczi, rambutanu, kumkwatu i mangostanu. W ekstraktach z owoców oznaczono zawartość polifenoli ogółem, karotenoidów ogółem i witaminy C. Zbadano także zdolność związków bioaktywnych w ekstraktach do dezaktywacji stabilnych rodników DPPH, kationorodników ABTS i zdolność do chelatowania jonów żelaza (II). Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że badane związki bioaktywne występują w owocach w zróżnicowanej ilości. Wszystkie ekstrakty charakteryzowały się natomiast wysoką zdolnością do chelatowania jonów żelaza (II) i dezaktywacji stabilnych rodników DPPH. Wykazywały również zdolność do dezaktywacji kationorodników ABTS, choć była ona zróżnicowana. Przeprowadzone badania udowodniły, że owoce tropikalne mogą być cennym składnikiem diety.
    The aim of this study was to analyze the content of some bioactive compounds and determine antiradical properties of extracts from tropical fruits: mango, lychee, rambutan, kumquat and mangosteen. Total polyphenols, total carotenoids and vitamin C content were analyzed. The antiradical properties was examined by the methods using the stable DPPH and ABTS radicals. Also their ability to chelate iron ions (II) was determined too. Based on the research it was found that the bioactive compounds found in fruits in varying quantities. All extracts were characterized the high ability to chelate iron ions (II) and deactivation of stable radical DPPH. Also have the ability to inactivate ABTS radicals, although it was different. Research has shown that tropical fruits could be a valuable part of the diet.
    Źródło:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2014, 19, 2; 169-174
    2392-1765
    Pojawia się w:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Właściwości użytkowe wysokoamylopektynowej skrobi ziemniaczanej oraz preparatów z niej wytworzonych
    Autorzy:
    Walkowski, A.
    Lewandowicz, G.
    Balcerek, W.
    Szymanska, G.
    Voelkel, E.
    Krzyzaniak, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/795298.pdf
    Data publikacji:
    2004
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Opis:
    Celem pracy było porównanie właściwości funkcjonalnych skrobi ziemniaczanej o standardowej zawartości amylozy oraz jej odmiany zawierającej wyłącznie amylopektynę. Naturalne skrobie ziemniaczane charakteryzowano przez określenie: rozkładu wielkości granulek, przebiegu kleikowania, właściwości reologicznych, struktury krystalicznej i mikroskopowej. Przeprowadzono także podstawową analizę chemiczną porównywanych skrobi. Na bazie skrobi wysokoamylopektynowej wykonano szereg skrobi modyfikowanych i porównano ich właściwości reologiczne i użytkowe z odpowiednimi preparatami handlowymi. Stwierdzono, że wysokoamylopektynowa skrobia ziemniaczana różni się w niewielkim stopniu od standardowej składem chemicznym, strukturą krystaliczną i rozkładem wielkości granulek. Zaobserwowano natomiast niezwykle istotne różnice właściwości reologicznych. W badaniach mikroskopowych potwierdzono brak frakcji amylozowej w skrobi wysokomylopektynowej oraz jej łatwiejsze rozpuszczanie w stosunku do standardowego odpowiednika. Porównanie właściwości reologicznych badanych preparatów pozwala na zarekomendowanie stosowania wysokoamylopektynowej skrobi ziemniaczanej do kleju do tektury falistej.
    The aim of the work was the comparison of the usability of standard and high-amylopectin potato starch. Native starches were characterised by the determination of: granule size distribution, pasting and rheological properties, crystallinity and microstructure. A proximate chemical analysis of the investigated starches was carried out as well. Modified starches were manufactured in the laboratory using high amylopectin starch as a raw material. Their rheological properties and usability were examined in comparison with the counterparts produced by Polish potato industry using standard potato starch as a raw material. It was found that the standard and high-amylopectin potato starches revealed the same granule size composition, crystal structure and contained almost the same amounts of protein, fat and ash. However, high differences in pasting and rheological properties were found. Microscopic investigations confirmed the lack of amylose fraction in the high-amylopectin starch as well as their better solubility in water as compared to the standard starch. The examination of reheological properties and usability of modified starches done with the high amylopectin starch as a raw material make allows the recommendation of this starch for the production of corrugated board adhesive.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 500
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ion exchange substrate Biona-111 as an Efficient measure of barren grounds fertilization and soils improvement
    Zastosowanie substratu jonitowego Biona-111 do uzyzniania nieurodzajnych gruntow i gleb
    Autorzy:
    Soldatov, V S
    Pawlowski, L
    Szymanska, M
    Matusevich, V
    Chomczynska, M
    Kloc, E
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/796681.pdf
    Data publikacji:
    1998
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    kupkowka pospolita
    uprawa roslin
    ogrodnictwo
    substrat jonitowy Biona 111
    plony
    wegetacja
    podloza jonitowe
    podloza uprawowe
    Opis:
    The effect of 1-10 volume percent addition of ion exchange substrate Biona to the purified sand and a garden soil on the growth of Dactylis glomerata L. Was studied under laboratory conditions. The addition of ion exchange substrate strongly improves the plant growth; the addition of 1% by volume brings the sand to the productivity of garden soil. The same addition to the garden soil improves its productivity significantly. The further improvement (by factor 1.5-2) was observed at mutual addition of the BIONA, fruitless peat and perlite (1% by volume each). It is concluded that the addition of small amount of ion exchange substrate BIONA (1-2% by volume) is an efficient mean for fertilization of barren grounds and soils.
    W pracy przedstawiono wyniki badań nad wpływem substratu jonitowego BIONA-111® jako składnika wprowadzonego do nieurodzajnych podłoży, na przebieg wegetacji i plon kupkówki pospolitej (Dactylis glomerata L.) Jednoprocentowy (objętościowy) dodatek substratu jonitowego BIONA-111® do piasku korzystnie wpłynął na plon kupkówki, który był porównywalny do plonu uzyskiwanego na glebie ogrodowej. Wprowadzenie substratu do gleby ogrodowej spowodowało również istotne zwiększenie plonu badanego gatunku. Dalszy wzrost produktywności roślin był obserwowany przy jednoczesnym wprowadzeniu do gleby ogrodowej: torfu, perlitu i substratu jonitowego (w ilości 1% v/v - każdy). Wyniki badań pozwoliły stwierdzić, że dodatek małej ilości substratu jonitowego (1-2% v/v) jest skutecznym środkiem użyźniającym nieurodzajne grunty i gleby.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1998, 461; 425-436
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Genetic aspects of pain and its variability in the human population
    Autorzy:
    Switała, W.W.
    Szymańska-Adamcewicz, O.
    Jurga, S.
    Pilchowska-Ujma, E.
    Krakowiak, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762523.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2021, 28, 4; 569-574
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie hydrozelu jonitowego Biona 111 jako podloza ogrodniczego
    Autorzy:
    Soldatown, V S
    Szymanska, M.
    Pawlowski, L.
    Kloc, E.
    Szwed, R.
    Matusewicz, V.V.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/800174.pdf
    Data publikacji:
    1996
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    wymieniacze jonowe
    kielkowanie
    kukurydza
    uprawa roslin
    sztuczne gleby
    ogrodnictwo
    substrat jonitowy Biona 111
    substraty jonitowe
    plonowanie
    hydrozele
    podloza uprawowe
    Opis:
    Badany hydrożel jonitowy został uzyskany w Instytucie Chemii Fizycznej i Organicznej Biało niskiej Akademii Nauk w Mińsku. Ocenę wykorzystania w/w sorbentu, jako podłoża do upraw ogrodniczych przeprowadzono w Katedrze Fizjologii Roślin AR w Lublinie. W doświadczeniu zastosowano następujące warianty: BIONA 111 w formie standardowej lub sproszkowanej, BIONA jako dodatek do gleby ogrodowej lub torfu torfowiska wysokiego w ilości 0,25: 0,50; 0,75 % obj. Celem było określenie wpływu tych podłoży na wschody, tempo wzrostu, zużycie wody i plonowanie kukurydzy cukrowej. Wykazano, że standardowa forma badanego substratu jest dobrym podłożem do upraw, warunkującym uzyskanie wysokich plonów przy znacznie mniejszym użyciu wody niż w warunkach gleby naturalnej. Wzbogacenie gleby w formę standardową badanego hydrożelu wpłynęło na proporcjonalny wzrost plonu do ilości dodanego substratu. Sproszkowany substrat stosowany jako podłoże lub jako dodatek do gleby, wyraźnie przyspieszał wschody, a uzyskane plony były proporcjonalne.
    Parallel investigation of fertility of standard garden soil with ion exchange substrate BIONA 111, as well as mixtures in different proportions has been done. The ion exchange substrate was a mixture of ion exchange resins saturated in certain proportions with the complete set of biogenic ions. It has been shown that the productivity of the ion exchange substrate in a 6 week vegetation period was 900 g of the green biomass as compared to 30 g per kilogram of the dry substrate. The productivity linearly depends on the mass fraction of the ion exchange substrate in the mixtures with the garden soil. As follows from this dependence addition of 1 % of the ion exchange substrate to completely depleted soil, barren sand is sufficient for starting vegetation. Addition of different ionic forms of ion exchange resin (K⁺, Ca²⁺ + Mg²⁺ + K⁺, NO₃⁻, NO₃⁻ + H₂PO₄²⁻ + SO₄²⁻ ) causes pronounced positive effects on soil productivity though less significant than those of the ion exchange substrate. It has been shown that addition of the ion exchange substrates can be an efficiant means for remediation of destroyed soils and fruitless rocks.
    Źródło:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 1996, 429; 279-285
    0084-5477
    Pojawia się w:
    Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Respiratory disorders in two workers of customs depositories occupationally exposed to mouldy tobacco
    Autorzy:
    Mackiewicz, B
    Skorska, C.
    Krysinska-Traczyk, E.
    Larsson, L.
    Szponar, B.
    Milanowski, J.
    Czekajska-Chebab, E.
    Sitkowska, J.
    Cholewa, G.
    Szymanska, J.
    Dutkiewicz, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/51916.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Tematy:
    custom depository worker
    bacteria
    worker
    tobacco
    tobacco smoke
    respiratory symptom
    cigarette
    nicotine
    bioaerosol
    fungi
    occupational exposure
    tobacco leaf
    production process
    chemical substance
    organic dust toxic syndrome
    Źródło:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine; 2008, 15, 2
    1232-1966
    Pojawia się w:
    Annals of Agricultural and Environmental Medicine
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fluctuation range of the concentration of airborne Alternaria conidiospores sampled at different geographical locations in Poland (2010–2011)
    Zakres wahań stężenia zarodników konidialnych Alternaria w powietrzu z różnych lokalizacji geograficznych w Polsce (2010–2011)
    Autorzy:
    Kasprzyk, I.
    Sulborska, A.
    Nowak, M
    Szymanska, A.
    Kaczmarek, J.
    Haratym, W.
    Weryszko-Chmielewska, E.
    Jedryczka, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28271.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Opis:
    Knowledge of seasonal and diurnal fluctuations of allergenic and phytopathogenic fungal spores in the air and the determination of the influence of weather and environmental parameters on spore concentrations are of great practical use in control of both human and animal health as well as plant diseases. The aim of this study was to evaluate the dynamics of the occurrence of Alternaria spores in the air at three sites located in different geographical regions of Poland. The study was done from 15 April to 30 September in 2010–2011 in Rzeszów (Carpathian Foothills, south-east Poland), Lublin (Lublin Upland, central east), and Poznań (central west); the distance between the experimental sites ranged from 138 to 441 km. To assess the concentration of Alternaria spores, the volumetric method was used. In both years, the highest concentration of spores was observed in Poznań and the lowest in Rzeszów. In 2010 the annual total, monthly total and maximum spore concentration were higher than in 2011 at all monitoring sites. The greatest concentration of Alternaria spores was recorded in August, followed by July. High spore concentrations were also noted at the beginning of September. The differences in daily concentrations, average concentrations and cumulative numbers of spores were statistically significant. The reasons for this can be related not only to weather parameters, which is often raised in the literature, but also to the type of landscape. Landscape and geobotanical conditions of Great Poland and Carpathian Foothills greatly differ. In both years, the highest number of Alternaria spores was found in Poznań – the city with the highest urbanization factor and the capital of the region with large-scale farming, connected with the intensification of agricultural practices.
    Znajomość sezonowej i dobowej rytmiki występowania alergennych i patogennych zarodników grzybów w powietrzu oraz określenie wpływu elementów środowiska na wartości stężeń mogą być wykorzystane w praktyce, w alergologii i w rolnictwie. Celem badań było określenie dynamiki występowania zarodników Alternaria w powietrzu trzech stanowisk zlokalizowanych w różnych regionach geograficznych Polski. Badania prowadzono od 15 kwietnia do 30 września w latach 2010–2011 na terenie Rzeszowa, Lublina i Poznania; odległości pomiędzy punktami badawczymi wynosiły od 138 do 441 km. Do oceny stężenia zarodników rodzaju Alternaria zastosowano metodę wolumetryczną. W obu latach najwyższe stężenia zarodników odnotowano w Poznaniu, a najniższe w Rzeszowie. Na wszystkich stanowiskach w 2010 roku miesięczne i roczne sumy zarodników, jak też ich maksymalne stężenie było wyższe niż w 2011 roku. Stężenie zarodników Alternaria było największe w sierpniu i niewiele niższe w lipcu. Wysokie stężenia odnotowano także na początku września. Różnice w dobowych stężeniach, średnich stężeniach i sumach w kolejnych miesiącach w okresie dwóch lat badań były statystycznie istotne. Przyczyny takich wyników można upatrywać nie tylko w przebiegu pogody, co jest często rozważane w literaturze, ale także w typie krajobrazu. Warunki geobotaniczne Wielkopolski i Podkarpacia bardzo się różnią, a krajobraz Lubelszczyzny jest w tym przypadku pośredni, lecz bardziej zbliżony do Wielkopolski. W obu latach największą liczbę zarodników grzybów rodzaju Alternaria stwierdzono w Poznaniu – mieście o największym współczynniku urbanizacji oraz stolicy regionu z rolnictwem wielkoobszarowym, związanym z intensyfikacją zabiegów agrotechnicznych.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2013, 66, 1
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The effect of the brewing and milling by-products containing in the lambs diet on body weight growth, slaughter value and meat quality
    Wpływ zastosowania ubocznych produktów przemysłu browarnianego i młynarskiego w diecie jagniąt na wzrost masy ciała, wartość rzeźną i jakość mięsa
    Autorzy:
    Radzik-Rant, A.
    Rant, W.
    Niźnikowski, R.
    Świątek, M.
    Szymańska, Ż.
    Ślęzak, M.
    Orłowski, E.
    Bednarczyk, M.
    Morales-Vilavicencio, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082399.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
    Tematy:
    lambs
    by-products
    slaughter value
    meat quality
    Opis:
    The effect of the brewing and milling byproducts containing in the lambs diet on body weight growth, slaughter value and meat quality. The aim of the study was to evaluate the growth rate, slaughter value and meat quality characteristics of lambs fed of fresh brewer’s grain and by-product of the milling industry. Research was conducted on 45 Polish merino ram lambs, which were divided into three feeding groups and fattened to their slaughter weight of 40 kg (±2.0 kg). Lambs in control group were fed meadow hay, oat meal and steamed potatoes. In one of experimental group (WBG group) 35% of wet brewer’s grain was added to the feed. The second experimental group (BPM group) received 44% of by-product of the milling industry in the form of crushed grains of various cereal species. The obtained results indicated that the by-products of the brewing and milling industry used in nutrition on fattened lambs did not negatively affect the body weight growth and slaughter value. The application of these components also did not affect the quality of meat in respect to its chemical composition and physical characteristics. The brewer’s grain share in the ration increased the content important for human health monounsaturated and polyunsaturated fatty acids and the isomer C18:2 cis9, trans11 (CLA).
    Źródło:
    Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Animal Science; 2019, 58[2]; 169-179
    1898-8830
    Pojawia się w:
    Annals of Warsaw University of Life Sciences - SGGW. Animal Science
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwarunkowania ekonomiczno-prawne i opłacalność inwestycji w biogazownie rolnicze w Polsce
    Economic and legal condition and profitability of investments for agricultural biogas plants in Poland
    Autorzy:
    Sulewski, P.
    Majewski, E.
    Was, A.
    Szymanska, M.
    Malak-Rawlikowska, A.
    Fraj, A.
    Trzaski, A.
    Wiszniewski, A.
    Ambrozy, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/879083.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej - Państwowy Instytut Badawczy
    Opis:
    W artykule przeanalizowano opłacalność biogazowni rolniczych, które mogą być uruchamiane w polskich gospodarstwach prowadzących produkcję zwierzęcą. Ze względu na wysokie nakłady inwestycyjne, kluczową – z perspektywy rolników – jest kwestia mechanizmu wsparcia finansowego. Analizę efektywności inwestycji przeprowadzono przy założeniu trzech wariantów mocy jednostki kogeneracyjnej zainstalowanej w biogazowni. Dodatkowo rozpatrzono dwa scenariusze wsparcia finansowego odnoszące się do starego „systemu zielonych certyfikatów” oraz nowego mechanizmu wynikającego z „Ustawy o odnawialnych źródłach energii”. Nowy mechanizm, który powinien obowiązywać od 2016 r., zakłada wsparcie odnawialnych źródeł energii poprzez ceny gwarantowane (najmniejsze instalacje) oraz system akcji i gwarancje odkupu energii (większe instalacje).
    In the paper profitability of biogas production in livestock farms in Poland has been analyzed with a focus on micro biogas plants. Due to the high value of investments a crucial issue from the farmers point of view us a mechanism of financial support. The efficiency of investments has been measured assuming three variants of power of CHP installations. In addition two scenarios of financial support have been taken into consideration: the “old” mechanism of green certificates and a forthcoming mechanism based on the new “Law on Renewable Energy Resources” which is currently subject to the legislative procedure. The new system introduces feed-in tarrifs for small plants and auctions and guarantees of purchase for larger biogas plants. The results of the analyses indicate a strong dependence of the financial effects of microbiogas plants on subsidies. It can be concluded that under the current state of market development and financial support offered to microscale biogas production investments in biogas plants are in general not profitable.
    Źródło:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej; 2016, 1
    0044-1600
    2392-3458
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Ekonomiki Rolnej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Searching for a trace of Artemisia campestris pollen in the air
    Poszukiwanie śladów ziaren pyłku Artemisia campestris w powietrzu
    Autorzy:
    Grewling, L.
    Kasprzyk, I.
    Borycka, K.
    Chlopek, K.
    Kostecki, L.
    Majkowska-Wojciechowska, B.
    Malkiewicz, M.
    Myszkowska, D.
    Nowak, M.
    Piotrowska-Weryszko, K.
    Puc, M.
    Stawinska, M.
    Balwierz, Z.
    Szymanska, A.
    Smith, M.
    Sulborska, A.
    Weryszko-Chmielewska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27159.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    aerobiology
    mugwort
    phenology
    biogeography
    land use
    allergy
    human disease
    Artemisia campestris
    pollen
    distribution
    air
    Opis:
    The aim of the study was to determinate whether Artemisia campestris was present in the vicinity of 8 pollen monitoring stations in Poland by examining temporal variations in daily average airborne Artemisia pollen data recorded by Hirst type volumetric traps. Three day moving averages of airborne Artemisia pollen were examined by Spearman’s rank correlation test. Results show that Artemisia pollen seasons in Poland generally display similar unimodal patterns (correlation coefficients r > 0.900; P < 0.05). The only exception was the Artemisia pollen concentration noted in the outskirts of Poznań (Morasko), where the bimodal pattern was revealed. Correlations between Artemisia pollen data recorded at Poznań-Morasko and the other Polish sites were the lowest in the investigated dataset; this was particularly noticeable in the second part of pollen season (r ~0.730). We show that the typical bimodal pattern in Artemisia pollen seasons, which is characteristic of the presence of both A. vulgaris (first peak) and A. campestris (second peak), does not occur at the majority of sites in Poland and is restricted to the outskirts of Poznań. In fact, it was noted that the pollen monitoring site in Poznań-Centre, just 8 km from Morasko, only exhibited one peak (attributed to A. vulgaris). This shows that the influence of A. campestris on airborne pollen season curves is limited and can be largely disregarded. In addition, this study supports previous records showing that the spatial distribution of airborne Artemisia pollen within a city (urban-rural gradient) can vary markedly, depending on the species composition.
    Celem pracy było stwierdzenie, czy bylica polna (Artemisia campestris) występuje w pobliżu 8 stacji monitoringu aerobiologicznego w Polsce, poprzez prześledzenie czasowej zmienności dobowych wartości stężenia ziaren pyłku Artemisia zarejestrowanych za pomocą aparatów wolumetrycznych typu Hirst. Trzydniowe średnie ruchome średnich wartości stężenia ziaren pyłku bylicy w poszczególnych miastach zostały porównane ze sobą za pomocą testu korelacji rang Spearmana. Wyniki wykazały, że sezony pyłkowe bylicy w Polsce mają generalnie podobny jednomodalny przebieg (współczynnik korelacji > r = 0.900; P < 0.05). Jedynym wyjątkiem była stacja monitoringu aerobiologicznego zlokalizowana na przedmieściach Poznania (Morasko), gdzie sezon pyłkowy Artemisia miał dwumodalny przebieg. Współczynniki korelacji pomiędzy stężeniem ziaren pyłku bylicy odnotowanym na Morasku a innymi miastami w Polsce były najniższe w analizowanej bazie; było to szczególnie widoczne w drugiej części sezonu pyłkowego (r ~0.730). Wykazaliśmy, że typowy dwumodalny przebieg sezonu pyłkowego bylicy, który związany jest z obecnością ziaren pyłku bylicy pospolitej, A. vulgaris (pierwszy szczyt pylenia) i bylicy polnej, A. campestris (drugi szczyt pylenia), nie występuje w większości badanych stanowisk miejskich i jest ograniczony jedynie do terenów podmiejskich Poznania. Co ciekawe, sezon pyłkowy bylicy w centrum Poznania, oddalonego jedynie 8 km od stacji pomiarowej Morasko, charakteryzuje się tylko jednym szczytem pylenia (przypisanym A. vulgaris). Wyniki te pokazują, że wpływ ziaren pyłku bylicy polnej na przebieg sezonu pyłkowego rodzaju Artemisia na obszarach miejskich jest bardzo ograniczony. Badania te, wspierają wcześniejsze prace, wykazujące, że przestrzenny rozkład stężenia ziaren pyłku bylicy w mieście (na osi centrum miasta – tereny podmiejskie) waha się znacząco w zależności od występujących tam gatunków z rodzaju Artemisia.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2015, 68, 4
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-87 z 87

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies