Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Kucharzewski, A" wg kryterium: Autor


Tytuł:
Jakość wód studziennych w gospodarstwach rolnych w województwie dolnośląskim
Autorzy:
Kucharzewski, A.
Nowak, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/804382.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
W ramach prowadzonego od 1998 r. na terenie Dolnego Śląska monitoringu wód glebowo-gruntowych, badano wody ze studni kopanych usytuowanych w obejściach gospodarskich. W latach 1998-2002 w okresie wiosennym i jesiennym przeanalizowano 69 próbek wód, w których oznaczano niektóre wskaźniki zanieczyszczeń: pH, Na, K, Mg, Ca, Cl, S-SO4, N-NO3, N-NH4, P-H2P04 i HCO3. Stwierdzono, że skład chemiczny wód studziennych charakteryzował się bardzo szerokimi przedziałami stężeń kationów i anionów, niezależnie od terminu sobrania próbek. W wodach dominowały jony wodorowęglanowe i wapniowe, ale odnotowano również stosunkowo znaczne ilości siarczanów oraz N amonowego i izotanowego. W świetle limitowanych przez polską normę wskaźników zanieczyszczeń i zyskane wyniki wskazują na bardzo złą jakość wód studziennych pod kątem ich przydatności do konsumpcji. Spowodowane to było nadmierną koncentracją N- (100% próbek), a także wysoką zawartością N-NO3 (32% próbek) oraz niewłaściwym odczynem (19% próbek).
While monitoring ground water conducted in Lower Silesia since 1998, water from wells on farms was also studied. In the years 1998-2002, in spring and winter 69 water samples were analyzed and the indicators of contamination determined, such as: pH, Na, K, Mg, Ca, Cl, S-SO4, N-NO3, N-NH4, P-H2P04 i HCO3 content. It was found that the chemical composition of well water was characterized by a very broad variation of cation and anion concentrations, independently of the time of sampling. Bicarbonate and calcium ions were dominant in water, but considerable quantities of sulfates, N ammonium and nitrates were also found. In the view of the limits for contaminations set by the Polish norm, the results obtained indicate very bad quality of ground water with regard to consumption. That was due to the excessive concentration of N-NH4 (100% of samples) and alsa high content of N-NO3 (32% of samples), and improper reaction (19% of samples).
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 499
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kadm i olow w glebach ornych Dolnego Slaska
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/806915.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
olow
sklad granulometryczny
grunty orne
gleby
profile glebowe
zanieczyszczenia gleb
Dolny Slask
kadm
zawartosc prochnicy
odczyn gleby
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań dotyczące kształtowania się ogólnej zawartości kadmu i ołowiu w wierzchniej orno-próchnicznej warstwie gleb mineralnych i próchniczno-mineralnych Dolnego Śląska, charakteryzujących się silnie zróżnicowanymi właściwościami w zakresie stwierdzonego odczynu (pH 3,0-8,1), zawartości próchnicy (0,2-40,4%) oraz składu granulometrycznego (3,0-68,0% frakcji < 0,02 mm), jak również szerokim przedziałem zawartości badanych metali (0,02-26,00 mg Cd·kg⁻¹ i 4,9-370,0 mg Pb·kg⁻¹) oraz wyższą niż średnia krajowa zawartość tych pierwiastków (Cd - 0,27 mg·kg⁻¹; Pb - 22,6 mg·kg⁻¹). Analizą statystyczną wykazano niewielkie, na granicy istotności, dodatnie korelacje zawartości kadmu z badanymi właściwościami gleb oraz znacznie wyższe związki ołowiu z próchnicą (R = 0,37) i spławialną frakcją granulometryczną gleby (R = 0,22). W głębszym poziomie profilu glebowego (40-60 cm) stwierdzono wyraźnie mniejsze stężenia analizowanych metali, ale istotność różnic wykazano statystycznie tylko w przypadku ołowiu. Potwierdzono wysoką pod względem zawartości tych metali, ponad 99% pełną przydatność rolniczą gleb ornych w regionie dolnośląskim.
Paper presents the results of studies on total cadmium and lead contents in the upper arable-humic layer of mineral soils and humic-mineral soils of Lower Silesia. These soils are characterized by strongly differentiated properties with respect to soil reaction (pH 3.0-8.1), humus content (0.2-40.4%) and granulometric composition (3.0-68.0% fraction < 0.02 mm), as well as a broad range of studied metals content (0.02-26.0 mg Cd·kg⁻¹ and 4.9-370.0 mg Pb·kg⁻¹) as well as higher than the country's average contents of these elements (Cd - 0.27 mg·kg⁻¹; Pb - 22.6 mg·kg⁻¹) . Statistical analysis showed low, at the verge of significance, positive correlations between cadmium content and soil properties, and markedly stronger binding of lead with humus (R = 0.37) and the washable granulometric fraction of soil (R = 0.22). At deeper level of soil profile (40-60 cm) markedly lower concentrations of analysed metals were found though significance of differences was shown statictically only for lead. A high, above 99% agricultural usability of arable soils in the Lower Silesia region was confirmed with respect to tested metal contents.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 501; 235-241
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość arsenu i selenu w produktach roślinnych pochodzących z województwa legnickiego
Contents of arsenic and selenium in plant products orginated from Legnica province
Autorzy:
Nowak, L.
Kucharzewski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/808567.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Badania przeprowadzono w latach 1996-1998 na terenie gmin Żukowice i Kotla, położonych w północnej części województwa legnickiego, w zasięgu oddziaływania Huty Miedzi „Głogów”. Z pól lub działek pobrano ogółem 125 próbek glebowych oraz 216 próbek roślinnych (zboża, rośliny pastewne, warzywa, owoce). Całkowitą zawartość arsenu i selenu w glebie i w roślinach oznaczono po mineralizacji mokrej w kwasie nadchlorowym, stosując metodą ASA w wersji płomieniowej, z zastosowaniem techniki wodorkowania. W badanych próbkach glebowych zawartość arsenu mieściła się w przedziale stężeń przyjętych jako zawartość naturalna. Natomiast zawartość selenu, w zdecydowanej większości próbek, była znacznie niższa od wartości przyjętych jako zawartość naturalna tego pierwiastka w glebach Polski. W 50% próbek materiału roślinnego zawartość arsenu przekraczała dopuszczalne normy. Nadmierne stężenie tego mikroelementu stwierdzono przede wszystkim w słomie zbóż, wszystkich badanych roślinach pastewnych za wyjątkiem motylkowych oraz w nadziemnych częściach warzyw (nać pietruszki, liście buraków cukrowych i selera). Zawartość selenu w badanych produktach roślinnych jest zdecydowanie za mała i nie zabezpiecza właściwego zaopatrzenia organizmów zwierzęcych i człowieka w ten niezbędny mikroelement.
The investigation was carried out in 1996-1998 on the terrain of Żukowice and Kotla communes, located in the northern part of Leginca province, within the area affected by the „Głogów” Copper Smelter. In total of 125 soil samples and 216 plant samples (cereals, forage plants, vegetables, fruits) were taken from the fields and allotments. The overall contents of arsenic and selenium in soil and plants were determined after wet mineralization in perchloric acid, using the AAS method in its flame version, and applying the hydride technique. In investigated soil samples the arsenic contents were within the range of its natural content. However, the content of selenium, in majority of samples, was markedly lower than the value accepted as natural for this element in Polish soils. In 50% of plant material samples the content of arsenic exceeded standard allowed values. Excessive concentration of that microelement was found in cereal straw, in all fodder plants except of papilionaceae and in the top ends of vegetables (haulm of parsley, sugar beet and celery leaves). The content of selenium in tested plant products was decidedly too low and did not cover the needs of animal and human organisms body for that necessary microelement.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2000, 471, 2
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oddzialywanie niektorych wlasciwosci gleby na zawartosci miedzi i cynku w glebach ornych Dolnego Slaska
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/800246.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
zawartosc miedzi
grunty orne
metale ciezkie
zanieczyszczenia gleb
Dolny Slask
zawartosc cynku
Opis:
Całkowite zawartości miedzi i cynku w glebach ornych Dolnego Śląska przedstawiono w oparciu o wyniki analityczne 2351 próbek glebowych, pobranych z terenów byłych województw: jeleniogórskiego, legnickiego, wałbrzyskiego i wrocławskiego przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą we Wrocławiu. Zróżnicowanie gleb regionu dolnośląskiego pod względem genetycznym, typologicznym i gatunkowym w wyraźny sposób oddziaływało na niejednolitość ich właściwości fizycznych i chemicznych. W większości (60%) gleby należały do bardzo kwaśnych i kwaśnych, ale jednocześnie charakteryzowały się szerokim przedziałem zawartości próchnicy. Pod względem kategorii agronomicznych dominowały gleby zaliczane do ciężkich i średnich. Całkowita zawartość miedzi zawierała się w przedziale 1,0-725,0 mg·kg⁻¹ przy średniej 19,0 mg·kg⁻¹, natomiast cynku w przedziale 8,2-460,0 mg·kg⁻¹ przy średniej 63,6 mg·kg⁻¹. Wartości te były odpowiednio 3 i 2-krotnie wyższe od średnich krajowych zawartości tych metali w glebach użytków rolnych. Uwzględniając wytyczne IUNG dotyczące oceny zawartości metali w glebach, wykazano znaczny udział gleb wykazujących podwyższoną zawartość miedzi (32%) i cynku (24%). W występujących w regionie typach gleb stwierdzono stosunkowo niewielkie zróżnicowania w zawartości miedzi i cynku, najwyraźniej widoczne w madach. Natomiast wyraźnie zaznaczył się wzrost zawartości tych metali w glebach kompleksów pastewnych i górskich. Analiza statystyczna wykazała niewielkie, na granicy istotności dodatnie korelacje zawartości miedzi z badanymi cechami gleb oraz wyraźny wpływ próchnicy (R = 0,45) i części spławialnych (R = 0,31) na poziom zawartości cynku. Regresją wielokrotną wykazano kumulujący wpływ badanych właściwości gleby na poziom zawartości cynku (RZn = 0,51) i miedzi (RCu = 0,23). Wykazano także istotność różnic wyraźnie wyższych zawartości miedzi i cynku w poziomie orno-próchnicznym gleby w stosunku do zawartości w podglebiu, co świadczy o wpływie czynników antropogenicznych i biogennych na zachowanie się tych metali w profilu glebowym.
The total contentes of copper and zinc in arable soils of Lower Silesia were presented on the basis of analytical results from 2351 soil samples, taken from the areas of former provinces: Jelenia Góra, Legnica, Wałbrzych and Wroclaw Province, by the Regional Agro-Chemical Station in Wroclaw. The diversity of soils in Lower Silesia region with respect to genetic, topological and type factors distinctly affected their physical and chemical properties. Most of the soils (60%) belonged to very acid and acid, being characterized by a broad range of humus content. With respect to agronomical categories prevailed the soils classified as heavy and medium. The total content of copper ranged within 1.0-725.0 mg·kg⁻¹, at average 19.0 mg; that of zinc was in the range 8.2-460.0 mg·kg⁻¹, at average 63.6 mg. These values were 3 to 2 times higher than the country average contents those metals in soils of agricultural lands. Considering the IUNG directions on assessment of heavy metals in soils, a considerable share of soils with increased content of copper (32%) and zinc (24%) was documented, which however should not restrict agricultural production in these areas. In soil types occurring in the region a relatively small differentation of copper and zinc contents was stated, most visible in alluvial soils. However, a marked increase in contents of these metals was visible in soils of grassland and mountainous complexes. Statistical analysis showed slight, on the verge of significance, positive correlations between copper and the soil traits studied, and a marked influence of humus (R = 0.45) and washable parts (R = 0.31) on the level of zinc. Using the multiple regression method, the level of zinc (R = 0.51) and copper (R = 0.23) contents were shown to be inhibited by studied soil characteristics. It was also shown the significance of differences in markedly higher contents of copper and zinc in arable humus soil level in relation to the contents in subsoil, what indicates the impact of anthropogenic and biogenic factors on behavior of those metals in soil profile.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 501; 243-251
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ powodzi w 1997 roku na zawartość mikroelementów w wierzchniej warstwie gleb województwa wrocławskiego
Effect of the 1997 flood on the content of microelements in surface soil layer of Wroclaw province
Autorzy:
Kucharzewski, A.
Nowak, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/800983.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Z 19 punktów pomiarowo-kontrolnych pobrano próbki glebowe w 1997 r. (przed powodzią) oraz na wiosnę 1998 r. (po powodzi). W wyniku powodzi w wierzchniej warstwie gleby stwierdzono wyraźne zmiany w zawartości przyswajalnych form manganu, miedzi, cynku i żelaza, przy czym kierunek i zakres tych zmian uzależniony był zarówno od kategorii ciężkości, jak i odczynu gleb. Po powodzi zawartość manganu i cynku zmniejszyła się średnio o 24%, miedzi i żelaza o 13%, a kwasowość gleby wzrosła średnio z pH 5,6 do 5,1. Na ogół wraz ze wzrostem ciężkości gleb różnice w zawartości badanych mikroelementów przed i po powodzi były mniejsze. Zawartość badanych mikroelementów mieściła się w zakresie dopuszczalnych stężeń w glebach użytkowanych rolniczo.
The soil samples were taken from 19 measurement-control points in 1997 (before the flood) and in the spring of 1998 (after the flood). As a result of flood, distinct changes in the content of available forms of manganese, copper, zinc and iron were found in the surface layer of soil; the direction and scope of changes depended on both the category of soil firmness and its reaction. After flood the contents of manganese and zinc decreased by 24% on average, that of copper and iron by 13%, and soil acidity increased from pH 5.6 to 5.1 on average. Generally, with increasing of soil firmness the differences in microelements contents before and after the flood decreased. The contents of examined microelements ranged within the limits allowed for agricultural soils.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2000, 471, 1
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odczyn i zawartość mikroelementów w glebach Polski
Reaction and content of microelements in soils of Poland
Autorzy:
Kucharzewski, A.
Debowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/806510.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
W pracy przedstawiono syntetyczne zestawienie badań nad zawartością przyswajalnych form boru, miedzi, cynku, manganu i żelaza w glebach Polski, na podstawie wyników uzyskanych przez Stacje Chemiczno-Rolnicze w latach 1994-1999. Ocenę stanu zasobności gleb Polski w mikroelementy przeprowadzono w oparciu o obowiązujące wartości graniczne, na podstawie analizy około 100 000 prób glebowych. Podano procentowy udział gleb w klasach zawartości składników, a na załączonych mapach procent gleb o niskiej zawartości poszczególnych mikroelementów. Wykazano na podstawie uzyskanych wyników, że w Polsce występuje wysoki procent gleb charakteryzujących się niską zawartością boru i znaczny procentowy udział gleb o wysokiej i średniej zawartości cynku. Stwierdzono także, że generalnie gleby kraju wykazują średnią zawartość miedzi, cynku, manganu i żelaza.
Paper presents a synthetic comparison of studies on the content of available forms of boron, copper, zinc, manganese and iron in Polish soils based on the results obtained by Agro-Chemical Stations within 1994-1999. Contents of microelements in soils of Poland were estimated according to obligatory limit values, based on analysis of about 100 000 soil samples. Percentage amounts of soils in particular classes of components’ content were given. Percentage of soils with low contents of each microelement were presented on enclosed maps. It was proved, according to the results, that high percentage of soils in Poland are characterized by law boron content and high and average zinc contents. It was also stated, that the soils of the country generally contain the average amounts of copper, zinc, manganese and iron.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2000, 471, 2
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw niektorych wlasciwosci gleby na zawartosc form rozpuszczalnych i calkowitych Zn, Cu, i Mn w glebach wojewodztwa dolnoslaskiego
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L
Debowski, M
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/807970.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
mangan
woj.dolnoslaskie
gleby
mikroelementy
cynk
miedz
Opis:
W opracowaniu przedstawiono kształtowanie się zawartości rozpuszczalnych (w 1 mol HCl-dm-3) i całkowitych (w wodzie królewskiej) form cynku, miedzi i manganu w próbkach gleb ornych oraz próbkach gleb trwałych użytków zielonych, z poziomów powierzchniowych, w oparciu o niektóre ich właściwości, tj. odczyn, kategorię agronomiczną i zawartość próchnicy. Badane gleby orne w większości (60%) należały do III i IV kategorii agronomicznej, a ich odczyn w przewadze (70%) wykazywał wartości pH < 6,5. Pod względem zawartości próchnicy były glebami mineralnymi (80%). Oznaczone formy mikroelementów wykazywały między sobą wysokie współczynniki korelacji, wynoszące odpowiednio dla gleb ornych Rzn = 0,72, Rcu = 0,96 i Rmn = 0,79, a dla gleb użytków zielonych Rzn = 0,98, Rcu = 0,84 i Rmn= 0,92. Udział form rozpuszczalnych w całkowitej zawartości składników wykazywał znaczne rozpiętości (od 4,1 do 99,1%). Średni udział form rozpuszczalnych Zn, Cu i Mn wynoszący odpowiednio 29,5, 40,9 i 45,8% w glebach ornych był nieznacznie niższy od średnich dla gleb użytków zielonych - 33,3, 42,4 i 56,8%. Analizą statystyczną wykazano istotny wpływ odczynu gleby, zawartości próchnicy i kategorii agronomicznej na procentowy udział form rozpuszczalnych w całkowitej zawartości mikroelementów w glebach ornych. W przypadku pH i próchnicy statystycznie udowodniona zależność miała charakter dodatni, natomiast wpływ kategorii gleby na poziom procentowego udziału rozpuszczalnego cynku i manganu przyjmował wartości ujemne. W glebach użytków zielonych stwierdzono jedynie statystycznie udowodniony dodatni wpływ kategorii gleby na procentowy udział form rozpuszczalnych Cu i Mn w całkowitej zawartości składników.
The contents of soluble (in 1 mol HCl-dnr3) and total (in aqua regia) forms of zinc, copper and manganese were investigated in the samples of arable and permanent grassland soils, in relation to their properties, i.e. reaction, agronomic category and humus content. Studied arable soils belonged mostly (60%) to III and IV agronomic category, and their reaction predominantly (70%) valued at pH < 6.5. With regard to humus content they were mineral soils (80%). The contents of microelement forms showed high correlation coefficients among them, these being for arable soil Rzn = 0,72, Rcu = 0,96 i Rmn = 0,79, respectively; and for grasslands Rzn = 0.98, Rcu = 0.84 and Rmn = 0.92. The share of soluble forms in total content of the components varied in a wide range (from 4.1 to 99.1%). The average share of Zn, Cu and Mn soluble forms, equal to 29.5, 40.9 and 45.8% in arable soils, was slightly lower than that for grassland soils (33.3, 42.4 and 56.8% respectively). The statistical analysis showed a substantial effect of soil reaction, humus content and agronomic category on the percentage of soluble forms in total contents of microelements in arable soils. In case of pH and humus the statistically proven relation was of positive character, whereas the effect of soil category on percentage of soluble zinc and manganese assumed negative values. In grasslands soils it was found a statistically proven positive influence of soil category on the percentage of soluble Cu and Mn forms in total content of the components.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 502, 1; 189-197
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość pierwiastków śladowych w glebach leśnych i igliwiu sosny zwyczajnej w byłym województwie legnickim
Contents of trace elements in forest soils and in the needles of common pine on the area of former Legnica province
Autorzy:
Nowak, L.
Kucharzewski, A.
Kucharska, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/794565.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Celem badań było określenie zawartości metali ciężkich w glebach leśnych i igliwiu sosny zwyczajnej. Punkty badawcze zlokalizowano w lasach na terenie 16 gmin. W pobranych próbkach gleby i igliwia (próbki igliwia pobierano każdego roku na wiosnę i w jesieni) oznaczono całkowitą zawartość metali ciężkich (Cd, Cu, Cr, Ni, Pb, Zn, As i Hg) metodą absorpcyjnej spektrofotometrii atomowej (ASA). Badane gleby leśne, niezależnie od ich zwięzłości, charakteryzowały się bardzo kwaśnym odczynem (pH poniżej 3,8) oraz niską lub bardzo niską zawartością przyswajalnych form fosforu, potasu i magnezu oraz podwyższoną ilością S-SO₄. Zawartość metali ciężkich w glebach leśnych była bardzo zróżnicowana, przy czym w większości próbek nie przekraczała I° zanieczyszczenia. Silniejsze zanieczyszczenie (II° i III°) powodowały jedynie miedź i ołów. Wraz ze wzrostem kategorii ciężkości wzrastała w glebie zawartość wszystkich badanych pierwiastków śladowych, a szczególnie wyraźnie chromu, niklu, cynku, arsenu i rtęci. Igliwie sosny zwyczajnej, rosnącej na glebach średnio zwięzłych, zawierało na ogół mniej metali ciężkich niż na glebach lekkich i bardzo lekkich. Dotyczy to zwłaszcza zawartości ołowiu, niklu, miedzi, arsenu i rtęci. Na wiosnę igliwie zawierało znacznie więcej niklu i rtęci, a jesienią arsenu, kadmu i ołowiu. Natomiast zawartość chromu, cynku i miedzi w igliwiu, niezależnie od terminu pobrania próbek i roku badań, była podobna.
The aim of investigation was to determine the content of heavy metals in forest soils and needles of the common pine. The points of sampling were located in forests of 16 communes. In the samples of soil and litter of conifer needles (needle samples were taken each year in spring and autumn) the overall contents of heavy metals (Cd, Cu, Cr, Ni, Pb, Zn, As and Hg) were determined using the method of atomic absorption spectrophotometry (AAS). The investigated forest soils, irrespective of their compactness, shoved very acid reaction (pH below 3.8) and low or very low content of available forms of phosphorus, potassium and magnesium, at raised amount of S-SO₄. The contents of heavy metals in forest soil3 were very differentiated, however not exceeding I° contamination for the majority of samples. Stronger contaminations (II° and III°) dealt with the copper and lead only. With increasing soil heaviness category the contents of all trace elements in soil increased, especially for chromium, nickel, zinc, arsenic and mercury. Heavy metal contents in the needle litter of common pine grown on medium compact soil were generally lower than in those on light and very light soils. This was especially true for the contents of lead, nickel, copper, arsenic and mercury. In spring the needle litter contained markedly more nickel and mercury, whereas in autumn more arsenic, cadmium and lead. However, the content of chromium, zinc and copper in needle litter was similar irrespective of the time of sampling and year of investigation.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2000, 471, 2
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wplyw powodzi w 1997 roku na zawartosc metali ciezkich w wierzchniej warstwie gleb wojewodztwa wroclawskiego
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L
Kruhlak, A
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/804109.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
warstwa wierzchnia
gleby popowodziowe
Polska
woj.wroclawskie
zawartosc metali ciezkich
Opis:
Z 19 stałych punktów pomiarowo-kontrolnych, usytuowanych w różnych powiatach województwa wrocławskiego, pobrano próbki glebowe z głębokości do 20 cm w 1997 roku (przed powodzią) i z tych samych miejsc w 1998 roku (po powodzi). W wyniku powodzi w wierzchniej warstwie gleb nastąpiły zmiany w zawartości metali ciężkich (Cd, Cu, Ni, Pb i Zn). Zawartość miedzi i niklu zmniejszyła się średnio o 8-9%, a ołowiu, cynku i kadmu o 22-26%. Na ogół wraz ze wzrostem zawartości części spławialnych różnice w całkowitej zawartości badanych metali ciężkich przed i po powodzi były mniejsze. Powódź spowodowała wzrost kwasowości gleby średnio z pH 5,6-5,1, przy czym stopień zakwaszenia był tym większy, im mniej kwaśne były gleby przed powodzią.
From 19 permanent monitoring points situated in various districts of Wrocław province soil samples were taken from the depth of up to 20 cm in 1997 (before flood) and from the same places in 1998 (after flood). As a result of flood the changes in heavy metal contents (Cd, Cu, Ni, Pb and Zn) in topsoils were found. The copper and nickel contents decreased by 8-9% on average, and that of lead, zinc and cadmium by 22-26%. Generally, with increased content of floatable particles the differences in the overall heavy metal contents before and after flood were lesser. The flood caused an increase in soil acidity, from pH 5.6 to 5.1; the degree of acidification being the greater the less acidic the soils were before the flood.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2003, 492; 173-178
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Azotany [V] w produktach rolniczych w swietle badan monitoringowych prowadzonych na Dolnym Slasku
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L.
Chylinska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/805249.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
azotany
zawartosc azotanow
Dolny Slask
monitoring
warzywa
nitrate
nitrate content
Lower Silesian region
vegetable
Opis:
W opracowaniu przedstawiono wyniki badań monitoringowych z lat 1997 - 2002 nad zawartością azotanów(V) w produktach rolniczych z województwa dolnośląskiego. Badaniami objęto najbardziej popularne gatunki warzyw (marchew, pietruszkę, ogórki, kalafiory, selery, pomidory, sałatę, rzodkiewkę, buraki ćwikłowe, kapustę białą, szpinak) oraz ziemniaki, a więc te produkty, które są głównym źródłem azotanów dla organizmu człowieka. Stwierdzono zróżnicowany poziom zawartości azotanów i znaczną rozpiętość wyników w obrębie analizowanych gatunków warzyw. W oparciu o obowiązujące w Polsce akty prawne wykazano, że blisko 17% badanych produktów nie spełnia wymagań jakościowych pod kątem zawartości azotanów. Potwierdzono tendencję kumulacji azotanów w warzywach korzeniowych (rzodkiewka i burak ćwikłowy) i 70-100% przekroczenia limitów NDZ azotanów w kalafiorach i kapuście. Jednocześnie wskazano na stosunkowo niskie zawartości azotanów w ogórkach i pomidorach oraz warzywach liściowych (szpinak, sałata). W gatunkach roślin powszechnie spożywanych przekroczenia dopuszczalnej zawartości azotanów odnosiły się do 1,2% próbek ziemniaków i około 12% próbek marchwi. Wskazano na potrzebę kontroli poziomu zawartości azotanów w produktach rolniczych będących w obrocie handlowym i kontynuację tego typu badań.
The report presents results of monitoring studies in the years 1997 - 2002 of the content of nitrates(V) in agricultural produce from the Lower Silesia province. The most popular vegetable species were included in the studies (carrot, parsley, cucumber, cauliflower, celery, tomato, lettuce, radish, red beet, white cabbage, spinach) and potato - i.e. the products that are the main source of nitrates for humans. A differentiated level of nitrates was found, and a substantial spread of results within the individual vegetable species analyzed. Basing on the actual legislation in Poland, it was shown that nearly 17% of the produce studied do not meet the requirements on nitrates content. A tendency to an excessive accumulation of nitrates in root vegetables (radish and red beet) was confirmed, as well as a 70 - 100% excess over the limits for NZD nitrates in cauliflower and cabbage. A relatively low content of nitrates in cucumbers and tomatoes, as well as in leaf vegetables (spinach and lettuce) was observed. In the commonly consumed vegetables the excess of nitrates content referred to 1.2% of potato samples and about 12% of carrot samples. The level of nitrates in agricultural produce should be monitored, and studies on this problem ought be continued.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2006, 515; 219-225
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kadm i olow w produktach rolniczych w swietle badan monitoringowych prowadzonych w latach 1995-2002 na Dolnym Slasku
Autorzy:
Kucharzewski, A
Nowak, L.
Chylinska, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/794836.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
zywnosc
kadm
jakosc
produkty rolne
owoce
zawartosc metali ciezkich
surowce roslinne
olow
ziarno zboz
metale ciezkie
Dolny Slask
zanieczyszczenia zywnosci
monitoring
Opis:
W opracowaniu przedstawiono badania monitoringowe prowadzone w województwie dolnośląskim w latach 1995-2002 przez OSChR we Wrocławiu. Dotyczyły one oznaczeń zawartości kadmu i ołowiu w produktach rolniczych, najczęściej spotykanych w przeciętnej diecie człowieka, tj. w ziemniakach, marchwi, kapuście, ogórkach, jabłkach oraz w ziarnie żyta i pszenicy. Dokonano oceny uzyskanych wyników w oparciu o obowiązujące w Polsce akty prawne, określające maksymalne dopuszczalne zawartości substancji obcych w świeżych produktach spożywczych. Wykazano znaczne zróżnicowanie zawartości kadmu i ołowiu w analizowanych produktach roślinnych, zależne od rejonu uprawy i gatunku rośliny oraz że większość produktów (jabłka, ogórki, kapusta, marchew i ziemniaki) nie jest narażona na zanieczyszczenie tymi pierwiastkami śladowymi. Ale jednocześnie wskazano na przekroczenia najwyższych dopuszczalnych średnich zawartości kadmu i ołowiu w uprawach truskawek i ziarnie żyta oraz powtarzające się przez kolejne lata przekroczenia dopuszczalnej średniej zawartości ołowiu w ziarnie pszenicy. Uzyskane informacje potwierdzają celowość prowadzenia tego typu badań - pozwalają na bieżąco śledzić zmiany zachodzące w czasie w badanym układzie.
Paper presents the monitoring studies conducted in Lower Silesia province within 1995-2002 by OSChR (Regional Station of Agricultural Chemistry) Wroclaw. The studies dealt with assaying the contents of cadmium and lead in agricultural products most frequently included into human diet, i.e. potatoes, carrot, cabbage, cucumbers, apples and grain of rye and wheat. The results were evaluated on the basis of Polish standards that establish legal limits for the content of foreign substances in fresh food products. A considerable differentiation of cadmium and lead content was revealed in analyzed plant products, that depended on cultivation region and plant species; the most of products (apples, cucumbers, cabbage, carrots and potatoes) were not subjected to contamination by these trace elements. However, concurrently, it was indicated that the highest permitted limits of cadmium and lead content in strawberries and rye grain had been exceeded, including the annually recurring excesses on mean allowed lead content in wheat grain. The information obtained confirm that the studies ait purposeful as they anable to keep track on changes ongoing in the system under study.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2005, 505; 211-218
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość składników biogennych w odciekach drenarskich, wodach gruntowych i powierzchniowych na wybranych terenach rolniczych Dolnego Śląska
Autorzy:
Kucharzewski, A.
Nowak, L.
Szymanska-Pulikowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/804152.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
Głównym źródłem składników biogennych w profilu glebowym jest nawożenie mineralne i organiczne oraz materia organiczna zawarta w glebie. Nie pobrane przez rośliny składniki chemiczne przesiąkają wraz z wodą w głąb profilu glebowego i zanieczyszczają środowisko wodne. Celem przedstawionej pracy była ocena zanieczyszczenia składnikami biogennymi, wymytymi z gleby, odcieków drenarskich, wód gruntowych i powierzchniowych przy różnych poziomach nawożenia azotowego i fosforowego na terenach rolniczych Dolnego Śląska. Zawartości fosforanów w odciekach drenarskich i wodach gruntowych na terenach objętych badaniami były związane z poziomem nawożenia. Zawartość azotu amonowego i azotanowego w tych wodach nie wykazywała istotnego związku z ilością stosowanych nawozów mineralnych. Stężenia azotu azotanowego tylko w przypadku wód gruntowych wykazywały związek z ilością stosowanych nawozów. Przedstawione w pracy stężenia składników biogennych w badanych próbach wskazują na nieznaczne zanieczyszczenie, zarówno odcieków drenarskich, jak wód gruntowych i powierzchniowych na terenach rolniczych Dolnego Śląska.
The main source of biogenic components in a soil profile is mineral and organic fertilization and organic material contained in the soil. Chemical components not uptaken by plants seep, together with water, deep into the soil profile and contaminate the water environment. The aim of the present paper was to estimate the contamination by biogenic components washed out soil, from the drainage run-offs, ground and surface waters at various levels of nitrogen and phosphorus fertilization in agricultural areas of Lower Silesia. The content of phosphates in drainage run-offs and ground waters in the study area was related with quantity of mineral fertilization. The content of ammonia and nitrate nitrogen in the waters did not show a significant relation to the quantity of mineral fertilizers applied. Only in the case of ground waters the concentration of nitrate nitrogen was related to the quantity of fertilizers applied. The concentrations of biogenic components in the samples assayed, presented in the paper, indicate inconsiderable contamination in drainage run-offs, ground waters and surface waters in agricultural areas of Lower Silesia.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2004, 499
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartość metali ciężkich i siarki w ziemniakach na Dolnym Śląsku
Heavy metal and sulphur contents in potatoes from Lower Silesia
Autorzy:
Kucharzewski, A.
Nowak, L.
Dmowski, Z.
Markowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/801212.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Opis:
W pobranych próbkach (bulwy) oznaczono zawartość następujących metali ciężkich: Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb i Zn oraz siarki. Stosowano metody powszechnie przyjęte w Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Badane bulwy ziemniaków uprawianych na Dolnym Śląsku zawierały około 3-krotnie więcej niklu i ołowiu oraz o 30% więcej miedzi niż średnio w Polsce. Zawartość kadmu i cynku kształtowała się na podobnym poziomie. Uprawiając ziemniaki w województwie dolnośląskim należy oczekiwać, że część zbiorów nie będzie przydatna do spożycia ze względu na ponadnormatywną zawartość metali ciężkich. Ziemniaki te można wykorzystać na paszę, bowiem stężenie badanych pierwiastków śladowych mieści się w zakresie norm określonych dla celów paszowych. Zanieczyszczenie ziemniaków spowodowane jest w 59% nadmiarem ołowiu, w 32% kadmu i w 6% nadmiarem cynku. Najwięcej ziemniaków zanieczyszczonych metalami ciężkimi (około 35% próbek) pochodziło z podregionu jelenio- górsko-wałbrzyskiego, najmniej zaś (około 22% próbek) z podregionu wrocławskiego.
The content of Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Zn and sulpher in samples (bulbs) were detected. Methods commonly accepted for all agri-chemical stations were used. Investigated potato bulbs grown in Lower Silesia contained about 3 times more nickel and lead and 30% more copper than are the mean values in Poland. The contents of cadmium and zinc were at similar level. Cultivating potatoes in Lower Silesia one should expect part of them will not be useful for consumption because of over-normal content of heavy metals. Such potatoes can be used as fodder, as the concentration of trace elements was within the standard limits set for fodder. Contamination of potatoes is caused in 59% by excess lead, in 32% cadmium and in 6% excess zinc. The largest amount of potatoes contaminated with heavy metals (about 35% of samples) came from Jelenia Góra-Wałbrzych subregion, and the smallest (about 22% of samples) from Wrocław subregion.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2002, 489
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zawartosc metali ciezkich w owocach w wojewodztwie dolnoslaskim
Autorzy:
Nowak, L
Kucharzewski, A
Dmowski, Z
Szymanska-Pulikowska, A
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/802094.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
sklad chemiczny
woj.dolnoslaskie
Polska
zawartosc metali ciezkich
owoce
Opis:
W pracy przedstawiono wyniki badań zawartości metali ciężkich w owocach zebranych na Dolnym Śląsku. Badaniami objęto owoce pobrane bezpośrednio u producentów w okresie pełnej dojrzałości konsumpcyjnej. Pochodziły one z przydomowych ogródków rolników we wsiach, z pracowniczych ogródków działkowych w miastach i osiedlach, z sadów towarowych oraz z plantacji gospodarstw towarowych prowadzących produkcję ekologiczną. Przedstawione w pracy wyniki wskazują, że owoce produkowane na Dolnym Śląsku są w znacznym stopniu zanieczyszczone metalami ciężkimi. W ponad 20% owoców produkowanych w województwie dolnośląskim zawartość metali ciężkich jest wyższa od obowiązujących w Polsce norm. Owoce te pochodziły głównie z ogródków Wrocławia i byłego województwa legnickiego. Należy także podkreślić, że w większości zanieczyszczonych próbek owoców przekroczenia dopuszczalnych stężeń badanych pierwiastków były niewielkie. Zanieczyszczenie owoców spowodowane jest w 50% nadmiarem ołowiu, w 30% cynku i w 20% nadmiarem kadmu. Z porównywanych owoców zdecydowanie najbardziej podatne na zanieczyszczenie metalami ciężkimi okazały się truskawki, wiśnie i czerwone porzeczki. Natomiast najmniej skażone metalami ciężkimi w warunkach Dolnego Śląska okazały się śliwki, jabłka i gruszki.
Paper presents the results of studies on the content of heavy metals in fruits harvested in Lower Silesia. Under investigation were the fruits mature for consumption, taken directly from the producer. They originated from kitchen gardens of the farmers, workers’ allotment gardens in towns and housing estates, production orchards and from commercial fruit farms set on ecological production. The results indicate that fruits produced in Lower Silesia are polluted with heavy metals to considerable degree. Over 20% of the fruits produced in Lower Silesia province contain more heavy metals than it is allowed by Polish standards. The fruits were taken mainly from the gardens of Wrocław and from the former Legnica province. It should also be emphasised that in the majority of contaminated fruit samples the excess over the allowed concentration limits for the elements studied was not large. The pollution of fruits comes from excessive lead (50%), zinc (30%) and cadmium (20%). Of the fruits compared the most sensitive to heavy metals pollution proved to be strawberries, cherries and red-currants. Whereas the least polluted with heavy metals in Lower Silesia were plums, apples and pears.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2003, 492; 257-262
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zawartosci metali ciezkich oraz siarki w korzeniach i lisciach burakow cukrowych na Dolnym Slasku
Autorzy:
Nowak, L
Kucharzewski, A
Markowska, J
Szymanska-Pulikowska, A
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/794469.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
siarka
sklad chemiczny
buraki cukrowe
woj.dolnoslaskie
liscie
rosliny okopowe
zawartosc pierwiastkow
Polska
korzenie
zawartosc metali ciezkich
Opis:
Celem pracy była ocena zawartości metali ciężkich (Cd, Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Zn) i siarki w korzeniach i liściach buraków cukrowych uprawianych na Dolnym Śląsku. Stosowano metody używane w Stacjach Chemiczno-Rolniczych. Ogółem wykonano oznaczenia chemiczne w 95 próbkach korzeni i w 82 próbkach liści. Zawartość metali ciężkich i siarki w korzeniach buraków cukrowych uprawianych na Dolnym Śląsku była wyraźnie zróżnicowana i na ogół wyższa niż przeciętnie w kraju. Najwięcej Ni, Pb, Mn i S zawierały korzenie w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim, Cu, Zn i Fe w legnickim, a Cd i Cr w podregionie wrocławskim. Stwierdzona kumulacja metali ciężkich i siarki w korzeniach nie przekraczały ustalonych norm, a zatem nadawały się w pełni do przetwórstwa i na paszę. Zawartość metali ciężkich i siarki w liściach buraków cukrowych była zdecydowanie wyższa niż w korzeniach. W województwie dolnośląskim średnio około 45% liści nie nadawało się na paszę ze względu na ponadnormatywne stężenie metali ciężkich lub siarki. Najwięcej próbek zanieczyszczonych badanymi pierwiastkami stwierdzono w podregionie jeleniogórsko-wałbrzyskim (70%), najmniej zaś w podregionie legnickim (19%). Zanieczyszczenie liści buraków cukrowych w woj. dolnośląskim spowodowane było w 49% nadmiarem kadmu, w 26% siarki, w 15% cynku oraz sporadycznie nadmiarem niklu, miedzi i ołowiu.
The aim of this work was to estimate the contents of heavy metals (Cr, Cu, Fe, Mn, Ni, Pb, Zn) and sulphur in roots and leaves of sugar beet grown in Lower Silesia. The methods applied were those generally used by Agro-Chemical Stations. Chemical analyses included in total 95 root samples and 82 leaf samples. The concentration of heavy metals and sulphur in beet roots grown in Lower Silesia was markedly differentiated and generally higher than average in the country. The largest amounts of Ni, Pb, Mn and S contained the roots in the Jelenia Góra-Wałbrzych subregion, Cu, Zn and Fe in the Legnica, Cd and Cr in Wrocław subregions. Determined concentrations of heavy metals and sulphur in roots did not exceed obligatory standards, and thus they were fully suitable for processing and fodder. The content of heavy metals and sulphur in leaves of sugar beet was markedly higher than in roots. In the Lower Silesia province on average 45% leaves were unfit for fodder because the heavy metals and sulphur contents exceeded the norms. Largest number of samples contaminated with those elements were found in the Jelenia Góra-Wałbrzych subregion (70%), while the lowest in the Legnica subregion (19%). Sugar beet roots in the province were contaminated with the excess of cadmium (49%), sulphur (26%), zinc (15%) and sporadically with the excess of nickel, copper and lead.
Źródło:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych; 2003, 492; 236-271
0084-5477
Pojawia się w:
Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies