Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Racjonalizm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-70 z 70
    Tytuł:
    Prawo i racjonalizm
    Autorzy:
    Łuszczyński, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609267.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    law
    rationalism
    prawo
    racjonalizm
    Opis:
    The article makes an attempt to analyze particular relations connecting the law and rationality. In the widely-held feeling, the law is a natural derivative of mind and such an approach is strongly placed in the history of ideas (Cicero, Saint Thomas Aquinas, and others). However, the crash of the Enlightenment project makes us reevaluate a lot of beliefs. It turns out that mind and its power in social problems is the issue of an agreement, conventions and does not resemble a mathematical equation. The author believes that a lot of foundations of a modern democracy, including legal institutions, are a kind of a contemporary myth, illusion taking the form of being seemingly reasonable.
    Artykuł jest próbą analizy szczególnych relacji łączących prawo i racjonalizm. W powszechnym odczuciu prawo jest naturalną pochodną rozumu i takie postrzeganie ma bardzo silne oparcie w historii idei (Cyceron, św. Tomasz z Akwinu i inni). Jednakże dziejący się na naszych oczach krach oświeceniowego projektu każe przewartościować wiele sądów. Okazuje się bowiem, że rozum i jego władza w sprawach społecznych są kwestią umowy, konwencji i niekoniecznie przypominają równanie matematyczne. Autor wyraża pogląd, że wiele z fundamentów współczesnych demokracji, również tych wyrażanych przez instytucje prawne, jest jakąś formą nowożytnego mitu, iluzji, przybierającą kształt pozornie rozumowy.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2018, 65, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dwa racjonalizmy i irracjonalizm
    Two Rationalisms and Irrationalism
    Autorzy:
    Woleński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015836.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    racjonalizm
    irracjonalizm
    aprioryzm
    rationalism
    irrationalism
    apriorism
    Opis:
    The author opposes two kinds of rationalism to irrationalism. The first kind of rationalism, approved by the author, considers as rational these cognitive procedures that can be communicated and verified intersubjectively. The author calls this view – after K. Ajdukiewicz – anti-irrationalism. On the other hand, irrationalism is a position that negates the need of ability to communicate intersubjectively and to verify cognitive procedures. The views of mystics or of H. Bergson could be an example of irrationalism. The second kind of irrationalism is apriorism, i.e. the position that ascribes certainty to cognitive results achieved by intuition. Data coming from intuition are not intersubjectively communicable, intersubjectively verified and they are not subject to falsification, hence the second kind of rationalism, i.e. apriorism, is in fact irrationalism. Phenomenology, stressing the importance of apriori cognition, would then have many things in common with irrationalism.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 1; 293-301
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kontrowersyjność antynaturalizmu w racjonalizmie krytycznym
    Antinaturalism Controversy in Critical Rationalism
    Autorzy:
    Hajduk, Zygmunt
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015767.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    antynaturalizm
    racjonalizm krytyczny
    antinaturalism
    critical rationalism
    Opis:
    The paper demonstrates the actual in critical rationalism naturalism – antinaturalism opposition. It is aimed at showing diagnoses of the recent discussion and critique of some classical conceptions of this opposition and possible application especially to social sciences philosophy. Current work on consolidation of the disciplinary synthesis of internalist history and philosophy of science as a response to criticisms of logical reconstructivism may take philosophy of science including philosophy of social sciences in new directions.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 3; 215-223
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Egzaltowany racjonalizm Aldo Rossiego
    The Exalted Rationalism of Aldo Rossi
    Autorzy:
    Monestiroli, Antonio
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/97037.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Instytut Projektowania Architektonicznego. Zakład Architektury Mieszkaniowej i Kompozycji Architektonicznej
    Tematy:
    Aldo Rossi
    egzaltowany racjonalizm
    exalted rationalism
    Opis:
    Aldo Rossi zawsze myślał, pisał i pracował w obrębie dwóch przeciwstawnych kategorii: racjonalności i egzaltacji. Te dwa pojęcia zdają się odnosić do dwóch niekompatybilnych sposobów poznawania rzeczywistości. Jednak Aldo Rossi prowadził swoje badania, skupiając racjonalność i egzaltację w jednej myśli.
    Aldo Rossi always thought, wrote and worked inside two antithetical terms: rationality and exaltation. Two terms that seem to refer to two incompatible ways of knowing the reality. Instead, A.R. conducted his research by comprising, in a single thought, rationality and exaltation.
    Źródło:
    Pretekst; 2019, 9; 39-46
    2449-5247
    Pojawia się w:
    Pretekst
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Leibniz – filozof oświeceniowy czy pozaoświeceniowy?
    Autorzy:
    Drozdowicz, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2103353.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    filozofia leibnizjańska
    zróżnicowanie Oświecenia
    oświeceniowy
    racjonalizm
    Opis:
    W rozważaniach wskazuję zarówno na głębokie kontrowersje związane z określaniem miejsca filozofii Leibniza w oświeceniowej tradycji, jak też podejmuję próbę pokazania przynajmniej niektórych z ich źródeł. Do najistotniejszych z nich zaliczam przykładanie do tej filozofii miar adekwatnych wprawdzie dla Oświecenia we Francji, ale już nie w krajach niemieckich. W tych ostatnich były ono również zróżnicowane – widoczne jest to zwłaszcza wówczas, gdy się porówna Oświecenie niemieckie w jego wczesnych fazach z Oświeceniem w fazach późnych. Interesującą i skłaniającą do głębszych refleksji jest również próba kreślenia wielkości Leibniza i wartości jego filozofii miarą, jaką były różne odmiany oświeceniowego racjonalizmu. Przywołuję tutaj tylko jedną taką próbę, ale w literaturze poświęconej tej epoce można ich znaleźć znacznie więcej.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 317-328
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spory wokół epistemicznego statusu intuicji filozoficznej
    Autorzy:
    Cekiera, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099439.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    intuicja
    uzasadnienie epistemiczne
    naturalizm
    racjonalizm
    filozofia eksperymentalna
    Opis:
    Jedną z najgoręcej dyskutowanych obecnie kwestii metafilozoficznych w obrębie filozofii analitycznej jest epistemiczny status intuicji filozoficznej. Popularnie przyjmuje się, że w argumentacji filozofowie często odwołują się do intuicji. Czy intuicja jest jednak dobrym źródłem uzasadnienia przekonań? Zdaniem racjonalistów (m.in. G. Bealer, L. BonJour, K. Ludwig) intuicja ma charakter a priori, a odwołania do niej stanowią wyraz kompetencji pojęciowej. Inaczej sądzą naturaliści (m.in. A. Goldman, H. Kornblith, M. Devitt), zdaniem których intuicja nie ma apriorycznego charakteru, lecz wypływa z naturalnych zdolności kognitywnych człowieka. Jak uważają jednak niektórzy filozofowie (np. R. Cummins), problem wartości epistemicznej intuicji pojawia się w momencie konfliktu intuicji, nie dysponujemy bowiem dobrym sposobem „kalibracji” intuicji. Zdaniem zaś filozofów eksperymentalnych, permanentny wpływ nieistotnych czynników na intuicje filozoficzne stawia ich wiarygodność pod znakiem zapytania.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 137-148
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Strukturalne przeobrażenia mas ludowych. Zmiana kulturowa jako ślepe pole teorii modernizacji
    Autorzy:
    Skórzyńska, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22792574.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny
    Tematy:
    sfera publiczna
    teoria modernizacji
    racjonalizm
    kulturalizm
    populizm
    Opis:
    Tekst stanowi próbę reinterpretacji Habermasowskiej koncepcji sfery publicznej w dwóch kontekstach: a. w kontekście innych wariantów filozofii praxistowskich (Gramsciego i Bourdieu) oraz współczesnych teorii praktycznych na gruncie badań kulturoznawczych; b. w kontekście współczesnego kryzysu demokracji liberalnych, kariery populizmów polityczno-kulturowych oraz elitarystycznych reakcji na nie. Sięgając – krytycznie – do pracy Andreasa Reckwitza, staram się pokazać, że przeracjonalizowane teorie modernizacji – jak Habermasa – nie dostrzegły ważnego czynnika zmiany społecznej: kulturowego wymiaru nowoczesności, który z narzędzia emancypacji w fazie nowoczesności przemysłowej przekształcił się w źródło populistycznej hegemonii w warunkach neoliberalno-konserwatywnego konsensu tzw. drugiej nowoczesności.
    Źródło:
    Władza sądzenia; 2020, 19; 55-73
    2300-1690
    Pojawia się w:
    Władza sądzenia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Racjonalizm kultury intelektualnej Johna Locke’a
    John Locke’s Rationalism of Intellectual Culture
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807440.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-02
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    J. Locke
    racjonalizm
    empiryzm
    John Locke
    rationalism
    empiricism
    Opis:
    Artykuł podejmuje problematykę należącą do epistemologii Johna Locke’a, charakterystycznego reprezentanta idei Oświecenia. Zwraca się uwagę na szerszy kontekst intelektualny tych rozstrzygnięć, mających odniesienia światopoglądowe czy społeczno-polityczne. Choć struktura An Essay Concerning Human Understanding sugeruje, że empiryzm jest konsekwencją antynatywizmu, to jednak logika wywodów Locke’a nakazuje uznać to rozstrzygnięcie za konsekwencję systemową rozważań o bardziej podstawowym charakterze. Nie sposób jednak nie docenić wagi refleksji Locke’a w zakresie oceny ludzkich możliwości poznawczych, uwidaczniającej się na gruncie teorii wiedzy, tyleż w kontekście wyakcentowania znaczenia ludzkiej „praxis”, co też specyfiki jego teorii nauki, pojętej w sensie nowożytnego przyrodoznawstwa. Może to prowadzić do wyróżnienia dwu poziomów jego refleksji nad poznaniem, czyli poziomu oficjalnego i nieoficjalnego, w formie analiz normatywnych oraz opisowych, tj. dotyczących metod stosowanych w praktyce naukowej czy przekonań formułowanych na użytek praktyki życiowej. Poziomowi pierwszemu odpowiadałby „twardy” empiryzm, charakterystyczny dla II księgi An Essay Concerning Human Understanding, zaś drugiemu – właściwy księdze IV – racjonalizm, dominujący jednak nawet nad pierwszym podejściem. W tym kontekście rodzi się potrzeba wyjścia poza uprawomocnienie jedynie wąskiego kręgu prawd należących do empirystycznie ugruntowanej właściwej wiedzy naukowej, zobiektywizowanej i pewnej („knowledge”), w kierunku usankcjonowania skromniej pojętych przekonań, tyleż formułowanych na bazie racjonalnej, co z elementami subiektywistycznymi („belief”, „assent”).
    This paper seeks to discuss the problems of John Locke's epistemology. Locke was a characteristic representative of the idea of the Enlightenment.  This text focuses on a broader intellectual context of Enlightenment solutions that refer to socio-political issues and to one's outlook. The structure of An Essay Concerning Human Understanding suggests that empiricism results from antinativism, nevertheless the logic of Locke's considerations makes us agree that this solution is a systematic consequence of a more basic reasoning. It is difficult not to appreciate the importance of Locke's reflection with regard to the assessment of human cognitive abilities. His assessment is made evident in the theory of knowledge, the importance of human praxis, and also in the specific character of his theory of science in the sense of modern natural history. This may lead to the distinction of two levels of his reflection on knowledge, i.e. the official level and the non-official level, in the form of normative and descriptive analyses, the analyses that deal with methods applied in scientific practice or beliefs formulated for the sake of  practical life. The first level would correspond to 'hard' empiricism, the  kind of empiricism characteristic of the 2nd book of An Essay Concerning Human Understanding; the second level is found in book four: rationalism that dominates, however, even over the first approach. In this context there is a need to go beyond the legitimation of only the narrow circles of truths that belong to proper learned knowledge based on empiricism, such knowledge that is objectified and certain. We need to legitimise more modest convictions formulated on a rational basis, convictions with subjectivistic elements (“belief,” “assent”).
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2011, 2; 51-70
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ewolucje idei społeczeństwa obywatelskiego i kryzys racjonalizmu
    Evolutions of the idea of society civic and the crisis of rationalism
    Autorzy:
    Pietrzak, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40570373.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-01
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    społeczeństwo obywatelskie
    racjonalizm
    idee
    civil society
    rationalism
    ideas
    Opis:
    We współczesnym świecie oświeceniowa fascynacja ideą racjonalizacji społeczeństwa, przeżywa kryzys. Racjonalny porządek świata nie jest bowiem w stanie zapewnić współczesnemu człowiekowi bezpieczeństwa i uchronić go przed niepokojem. Dlatego warto przyjrzeć się idei społeczeństwa obywatelskiego w kontekście kryzysu racjonalizmu. Argumenty potwierdzające tę tezę przedstawiam tutaj w formie triady. Części pierwsza artykułu odnosi się do roli rozumu w kształtowaniu idei społeczeństwa obywatelskiego, druga do kryzysu racjonalizmu, a trzecia poświęcona jest poszukiwaniom nowych idei społeczeństwa obywatelskiego.
    In the contemporary world, the Enlightenment fascination with the idea of rationalizing society is experiencing a crisis. The rational order of the world is not capable of providing modern humans with security or protecting them from anxiety. Therefore, it is worth examining the idea of civil society in the context of the crisis of rationalism. The arguments supporting this thesis are presented here in the form of a triad. The first part of the article pertains to the role of reason in shaping the idea of civil society, the second to the crisis of rationalism, and the third is devoted to the search for new ideas of civil society.
    Źródło:
    Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny; 2015, 10; 79-89
    1896-1819
    2391-5145
    Pojawia się w:
    Civitas Hominibus. Rocznik filozoficzno-społeczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O racjonalnym obliczu betonu
    On the rational face of concrete
    Autorzy:
    Mielnik, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/97093.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Instytut Projektowania Architektonicznego. Zakład Architektury Mieszkaniowej i Kompozycji Architektonicznej
    Tematy:
    beton
    racjonalizm
    struktura
    porządek
    concrete
    rationalism
    structure
    order
    Opis:
    Nie istnieje jedna, autentyczna architektura betonowa. Dychotomie tkwiące w betonie, pozwalają na najbardziej zróżnicowane, ale i najbardziej sprzeczne interpretacje „istoty” tego materiału. Dwoistość materii betonowej pozwala na powstawianie dzieł o różnorodnej, a niekiedy skrajnej estetyce. Wśród wielu manifestacji betonu istnieje również taka, który można nazwać racjonalną. Tekst podejmuje próbę scharakteryzowania tego oblicza architektury betonowej.
    There is no one authentic concrete architecture. The dichotomies inherent in concrete allow for the most varied but also most contradictory interpretations as regards the “essence” of this material. The duality of concrete matter allows for the creation of works of varied and or even extreme aesthetics. Among the many manifestations of concrete there is also one that can be called rational. The text attempts to characterise this face of concrete architecture.
    Źródło:
    Pretekst; 2018, 8; 87-92
    2449-5247
    Pojawia się w:
    Pretekst
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozum i racjonalność w filozofii politycznej Ayn Rand
    Autorzy:
    Drelich, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2098246.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    libertarianizm
    liberalizm radykalny
    racjonalizm
    rozum
    leseferyzm
    filozofia polityki
    Opis:
    Ayn Rand (1905–1982) była przedstawicielką amerykańskiego liberalizmu radykalnego czy też libertarianizmu. W swoich dziełach filozoficznych, politologicznych, ale także w powieściach, esejach i felietonach publicystycznych wyłożyła podstawy swojej filozofii politycznej. Tę filozofię polityczną określiła mianem „obiektywizmu”. System obiektywistyczny Rand opiera się na szeregu fundamentów aksjologicznych. Jednym z nich jest rozum, któremu odpowiada cnota racjonalności. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie, w jaki sposób Rand interpretowała rozum oraz racjonalność, a także w jaki sposób oba te elementy determinowały podstawy jej filozofii politycznej.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 1; 149-161
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ajdukiewicz: granice racjonalizmu
    Autorzy:
    Jedynak, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/705744.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    racjonalizm
    kryteria racjonalności
    komunikowalność
    intersubiektywna sprawdzalność
    bezpośrednie doświadczenie
    uczucia
    Opis:
    Ajdukiewicz opowiadał się za szerokim racjonalizmem. Jako dwa podstawo-we kryteria racjonalności przekonań wymieniał ich komunikowalnosc i inter-subiektywną sprawdzalność. Jednak czasem zdaje się on akceptować pewne szczególne kroki poznawcze, nieracjonalne w powyższym sensie. 1) Neopozy-tywistyczną eliminację metafizyki uważał za zbyt radykalną. 2) Nauki empi-ryczne wspierają się na bezpośrednim doświadczeniu, które jest, jego zdaniem, subiektywne i niepowtarzalne. 3) W aksjologii przypisywał poznawczą rolę uczuciom. 4) W póznych pogłdach uznał, że mowa nie jest wyczerpujacym środkiem komunikacji myśli. We wszystkich tych punktach warunkiem pod-jęcia racjonalnej działalności poznawczej okazuje się uprzednie ustępstwo na rzecz zaakceptowania kroków irracjonalnych, jednak w granicach kontrolowa-nych przez rozum.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 4; 365-380
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kantowska filozofia transcendentalna. Mariana Massoniusa próba ujęcia krytycyzmu Immanuela Kanta
    Kant’s Transcendental Philosophy. Marian Massonius’s Approach to Immanuel Kant’s Critical Philosophy
    Autorzy:
    Musioł, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29519192.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    filozofia polska
    neokantyzm
    transcendentalizm
    filozofia krytyczna
    racjonalizm krytyczny
    racjonalizm dogmatyczny
    Massonius
    Kant
    Polish philosophy
    Neo-Kantianism
    transcendentalism
    critical philosophy
    critical rationalism
    dogmatic rationalism
    Opis:
    Autorka artykułu odniosła się do założeń rozprawy doktorskiej Mariana Massoniusa, a także uwzględniła założenia jego kilku pomniejszych prac dotyczących sposobu ujęcia Kantowskiego systemu filozofii krytycznej. Poddała analizie problem sądów analitycznych i syntetycznych oraz sądów syntetycznych a priori. Podjęła zagadnienie możliwości istnienia czystej matematyki, problem czasu i przestrzeni, opisała także sposoby ujęcia Kantowskich antynomii oraz teorii poznania rozwijanej w kontekście idealizmu oraz realizmu czasu i przestrzeni. Uwagę skupiła również na problemie umiarkowanego agnostycyzmu w filozofii Massoniusa oraz ujęciu filozofii w perspektywie nauki. Podjęła również wysiłek udzielenia odpowiedzi na fundamentalne pytanie: dlaczego Marian Massonius, podobnie jak w 1865 roku wczesny neokantysta Otto Liebmann, rzucał wyzwanie powrotu do Kanta (Zurück zu Kant!) oraz głosił postulat koniecznego wypracowania krytycznej formuły apriorycznych form umysłu.
    In the article, Anna Musioł, by referring to the assumptions of Marian Massonius’s doctoral dissertation and taking into account the assumptions of his several smaller works, considers Massonius’s approach to the Kantian system of critical philosophy. Analyzing, inter alia, the problem of analytical and synthetic judgments, and a priori synthetic judgments, Musioł addresses the issue of the possibility of pure mathematics. She considers the problem of time and space and analyzes the ways of presenting Kantian antinomies and the theory of cognition developed in the context of idealism and realism as well as the realism of time and space. Additionally, Musioł focuses on the problem of Massonius’s moderate agnosticism and his scientific approach to philosophy. Finally, she proposes an answer to the fundamental question, Why did Massonius, like the early neo-Kantist Liebmann in 1865, challenge a return to Kant (Zurück zu Kant!) and advocate as necessary the development of a critical formula of the a priori forms of the mind?
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2022, 48; 1-18
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O wątpliwych podstawach i metodologii humanistów postmodernistycznych
    On the Doubtful Foundations and Methodology of Postmodern Humanists
    Autorzy:
    Duk, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20312127.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    postmodernizm
    racjonalizm
    irracjonalizm
    filozofia współczesna
    postmodernism
    irrationalism
    rationalism
    contemporary philosophy
    Opis:
    Postmodernistyczni humaniści często odwołują się do badań nauk szczegółowych w celu potwierdzenia swoich tez. Powstaje jednak zasadnicze pytanie: czy potrzebują oni szczegółowych nauk, aby potwierdzić swoje badania, czy też jest odwrotnie: uważają, że wszystkie badania nauk szczegółowych wypływają z tez humanistycznych lub kulturowych? Myśliciele postmodernistyczni zakładają tę drugą opcję. Wydaje się również, że owi humaniści nie są w stanie całkowicie pozbyć się racjonalnych terminów i metod, ponieważ one lepiej opisują rzeczywistość. Problem odwoływania się do nauk ścisłych i braku własnych klarownych metod podejmowany jest w prezentowanym tekście na przykładzie prac wybranych myślicieli postracjonalnych.
    Postmodern humanists often refer to the study of particular sciences to confirm their theses. However, the general question arises: do they need these particular sciences to validate their research, or do they think that all natural research results from humanistic or cultural issues? Postmodern philosophers accept the latter option. It also seems that the postmodern humanists are not able to completely get rid of rational deadlines and methods, because it better describes reality. The problem of referring to the exact sciences and the lack of one's own clear methods is taken up in the presented text by the example of the works of selected non-rational thinkers.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2020, 52; 7-28
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Chrześcijański naturalizm
    Christian Naturalism
    Autorzy:
    Heller, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015792.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    natura
    naturalizm
    monizm
    racjonalizm
    Transcendencja
    nature
    naturalism
    monism
    rationalism
    transcendence
    Opis:
    The moment a notion becomes fashionable its meaning becomes unclear. This also concerns the notion of `naturalism'. After reminding briefly of the evolution of the notion, some of the sources are discussed of contemporary naturalistic tendencies in philosophy of science and current interpretations of scientific theories. One of the characteristic features of contemporary naturalism is a strong tendency to monistic interpretations. This seems to be in drastic opposition to metaphysical and theological dualism connected with the Christian view of the world. But does this view really force this kind of dualism on it followers? The article presents various contemporary views of this problem with a particular stress on the discussion that has been going on around the question of “God's action in the world”. During these polemics the notions of bottom-up causality and top-down causality have been broadly discussed. The author of the article suggests a certain philosophical hypothesis that allows overcoming the controversy between monism and dualism making by that very fact contemporary naturalistic tendencies not objectionable for followers of the Christian view of the world.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 3; 41-58
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Umowa społeczna jako przejaw racjonalizmu w refleksji nad państwem i prawem
    Autorzy:
    Łuszczyńska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609178.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    social agreement
    rationalism
    law
    freedom
    umowa społeczna
    racjonalizm
    prawo
    wolność
    Opis:
    The article makes an attempt to analyze the concept of the social agreement as a particular form rationalizing the foundation of social life. The author believes that the social agreement is a plane to realize the idea of freedom including political freedom. A retrospective view of the idea of freedom and the idea of equality are closely correlated which shows their radical character. If particular individuals make an agreement it means they are equal, and if they limit their natural freedom to the same extent towards the powers that be it means the amount of freedom was the same.
    Artykuł jest próbą analizy koncepcji umowy społecznej jako szczególnej formy racjonalizacji podstaw życia społecznego. Zdaniem autorki umowa społeczna jest płaszczyzną realizacji idei wolności, w tym wolności politycznej. Retrospektywne spojrzenie na ideę wolności i ściśle skorelowaną z nią ideę równości wskazuje na ich radykalny charakter. Skoro poszczególne jednostki zawierają umowę, to znaczy, że są sobie równe, a jeśli ograniczają swoją naturalną wolność w jednakowym stopniu na rzecz podmiotu sprawującego władzę, to znaczy, iż zakres wolności był jednakowy.  
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2018, 65, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Christ and the Perfection of Creation in Schleiermachers Dogmatic Theology
    Chrystus i doskonałość stworzenia w teologii dogmatycznej Schleiermachera
    Autorzy:
    Vander Schel, Kevin M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2037791.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Schleiermacher
    chrystologia
    łaska
    historia
    racjonalizm
    Christology
    supernatural
    grace
    history
    rationalism
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę nowego odczytania roli odkupienia realizowanego przez Chrystusa w historii i świecie natury. Koncepcja teologiczna Friedricha Schleiermachera jest źródłem licznych kontrowersji i dyskusji, z uwagi na jego rozumienie nadprzyrodzonego i objawionego charakteru Jezusa Chrystusa poprzez silne akcentowanie roli uczucia (Gefühl) oraz religijnej podmiotowości w refleksji teologicznej. W kontraście do powyższej opinii, artykuł stanowi próbę odzyskania unikalnego spojrzenia Schleiermachera na chrystologię poprzez skoncentrowanie się na powracającym temacie „supernatural-becoming-natural”. Objawienie się i rola zbawcza Chrystusa nie oznacza dla niego ani absolutnej nadprzyrodzoności, ani absolutnej przyrodzoności. Schleiermacher opisuje Jezusa Chrystusa jako inaugurującego decydujący i nieprzekraczalny wpływ na historię, a jednocześnie taki, który pośredniczy w świecie przyrody, nie naruszając jej autonomii, aby doprowadzić´ ją do transformacji ludzkiej historii od wewnątrz. Jest to zasadniczy ruch w kierunku doskonalenia i dopełnienia świata i historii.
    To many of his critics, Schleiermacher’s Christology signals an explicit weakness in his theological system, as his emphasis on religious feeling and subjectivity seems to undermine any claims of the distinctive revelatory or supernatural character of Jesus Christ. This essay by contrast underscores both the originality Schleiermacher’s understanding of Christ in history and its centrality to his overall thought by attending to the subtle theme of the “supernatural-becoming-natural” in his Glaubenslehre and Christliche Sittenlehre. Here the appearance of Christ yields a transformative influence that operates within natural and historical processes, inaugurating the reign of God that does not abolish the natural world but draws creation to its completed perfection.
    Źródło:
    Roczniki Teologiczne; 2017, 64, 2; 47-67
    2353-7272
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki szkoły lwowsko-warszawskiej
    Autorzy:
    Jedynak, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442018.pdf
    Data publikacji:
    2016-09-01
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    szkoła lwowsko-warszawska
    K. Twardowski
    racjonalizm
    realizm
    antypsychologizm
    klasyczna koncepcja prawdy
    Opis:
    The text presents the Galician period (1885–1918) of the Lvov-Warsaw School. It highlights the founder of the School, Kazimierz Twardowski, and his scientific, didactic, and organizational activity. It discusses the oeuvre of Twardowski and other proponents of the School (J. Łukasiewicz, S. Leśniewski, W. Witwicki, T. Kotarbiński, Z. Zawirski, S. Baley, M. Borowski, W. Tatarkiewicz, K. Ajdukiewicz, T. Czeżowski) from the Galician period. The School was characterized by rationalism, scientism, realism, antipsychologism, intentionality of consciousness, the classical notion of truth, objectivism, absolutism in epistemology and axiology, as well as a particular interest in cognitive sciences (logic, semiotics, methodology, and psychology).
    Artykuł przedstawia galicyjski etap szkoły lwowsko-warszawskiej, przypadający na lata 1895–1918. Eksponuje postać jej twórcy, Kazimierza Twardowskiego, jego działalność naukową, dydaktyczną i organizacyjną. Omawia również przypadający na okres galicyjski dorobek innych przedstawicieli szkoły (J. Łukasiewicza, S. Leśniewskiego, W. Witwickiego, T. Kotarbińskiego, Z. Zawirskiego, S. Baleya, M. Borowskiego, W. Tatarkiewicza, K. Ajdukiewicza, T. Czeżowskiego). Szkołę charakteryzowały: racjonalizm, scjentyzm, realizm, antypsychologizm, intencjonalność świadomości, klasyczna koncepcja prawdy, obiektywizm i absolutyzm w teorii poznania i aksjologii oraz szczególne zainteresowanie dyscyplinami poznawczymi (logiką, semiotyką, metodologią, psychologią).
    Źródło:
    Galicja. Studia i materiały; 2016, 2; 168-194
    2450-5854
    Pojawia się w:
    Galicja. Studia i materiały
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozum w filozofii średniowiecznej
    Autorzy:
    Chmiel, Bogumił
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643950.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Rationalismus
    Verstand
    Mittelalter
    medieval philosophy
    rationalism
    reason
    theology
    racjonalizm
    rozum
    średniowiecze
    Opis:
    Der Artikel bespricht grundlegende Aspekte der mittelalterlichen Auffassung des theoretischen Verstandes. Der Hauptakzent wurde auf die Beziehung zwischen dem Verstand als der autonomen Erkenntniskraft und der Autorität der Kirche, des Glaubens und der Theologie gelegt. Die Autonomie des Verstandes in der mittelalterlichen Philosophie beruhte nicht auf ihrer absoluten Unabhängigkeit von den erwähnten Autoritäten, sondern verwirklichte sich im Bereich des unter ihrem Einfluss geformten religiösen Denkens. Die Glaubensdogmen wurden im Mittelalter nicht als „äußere“, aufgezwungene Beschränkungen der Rationalität der Forschung betrachtet, die von allein die Überschreitung und die Anfechtung religiöser Wahrheiten anstreben sollte, sondern als ein Rahmen, der den Umfang und die Ziele der möglichen Forschung bestimmte. In Konfliktsituationen unterlagen die Philosophen keinesfalls passiv den Autoritäten, sondern sie griffen zu gewissen Maßnahmen, die es ihnen erlaubten, kontroverse Thesen zu unterrichten, ohne in Konflikt mit kirchlichen Institutionen zu geraten. Die Abweichungen in der Beurteilung der Rationalität von Historikern ergeben sich vor allem daraus, dass die Rationalitätsvorstellungen der Aufklärungszeit auf frühere Jahrhunderte übertragen werden.
    The purpouse of this paper is to examine main factors determining the medieval understanding of reason and explain differences among contemporary historians in their evaluation of medieval rationalism. According to this interpretation proper characteristic of scholastic thought should take into account teleological orientation of medieval culture. Religious faith and revelation were considered by most of philosophers not as external authority but rather as a internal ,,frame” which settled either aim and boundaries for rational investigations. This ,,frame” appoined by revelation pointed out scope not only for philosophical investigations but organised whole medieval culture providing its unity. Medieval reason was independent within this theological limitations in a similar manner as contemporary analitic philosophy is independent from science and scientific rationalism. Contemporary criticism toward medieval rationalism is caused by transposition of Enlighment's criterions of rationality on medieval thought.
    W artykule omawiam zasadnicze aspekty średniowiecznego pojmowania natury rozumu teoretycznego. Główny nacisk położony został na relację między rozumem jako autonomiczną władzą poznawczą a autorytetami Kościoła, wiary i teologii. Autonomia rozumu w filozofii średniowiecznej nie polegała na jej absolutnej niezależności od wspomnianych autorytetów, ale realizowała się w obrębie myślenia religijnego ukształtowanego pod ich wpływem. Dogmaty wiary nie są w wiekach średnich postrzegane jako ,,zewnętrzne” i narzucone ograniczenia dla racjonalności dociekań, które same z siebie miałyby dążyć do przekroczenia i podważenia prawd religijnych, ale jako ramy wyznaczające zakres i cele możliwych dociekań. W sytuacjach konfliktów filozofowie nie poddawali się biernie autorytetom, lecz uciekali się do szeregu zabiegów pozwalających im nauczać kontrowersyjnych tez filozoficznych bez popadania w konflikt z instytucjami kościelnymi. Rozbieżność w ocenie racjonalności pojawiające się wśród historyków wynikają przede wszystkim z przenoszenia kanonów racjonalności właściwych dla myśli Oświecenia na wieki wcześniejsze.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2013, 7
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludwig von Mises jako filozof nauki. W stronę epistemologicznych podstaw prakseologii
    Ludwig von Mises as a Philosopher of Science. Towards Epistemological Foundations of Praxeology
    Autorzy:
    Slenzok, Norbert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2096801.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Instytut Socjologii
    Tematy:
    praxeology
    epistemology
    Ludwig von Mises
    apriorism
    rationalis
    prakseologia
    epistemologia
    aprioryzm
    racjonalizm
    Opis:
    Prezentowany artykuł naświetla metodologiczne podejście do nauki ekonomii rozwinięte przez jednego z najbardziej wpływowych przedstawicieli austriackiej szkoły ekonomicznej Ludwiga von Misesa. Ponieważ głównym zamysłem autora było dokonanie charakterystyki Misesa jako filozofa, jego wkład w dziedzinę metodologii zostały opisany ze szczególnym uwzględnieniem fundamentów filozoficznych (w szczególności: epistemologicznych), z których wyrasta. Z artykułu wyłania się obraz głębokiego myśliciela, który pozostawił po sobie myśl autentycznie wielowątkową, obejmującą zagadnienia takie jak: właściwa metoda ekonomii, metodologiczny monizm i pluralizm, autonomia nauk o człowieku oraz ich epistemologiczny status i wreszcie - klasyczne problemy filozofii Zachodu, a mianowicie pytania o źródła i granice ludzkiej wiedzy, realizm i idealizm, determinizm i indeterminizm, istnienie wolnej woli czy problem ciało-umysł. Mimo że sam Mises uważał się jedynie za ekonomistę i wiele spośród sformułowanych przezeń uwag filozoficznych przybiera w jego dziełach postać zaledwie sugestii, wydaje się on w pełni świadom skomplikowanej filozoficznie materii, na której wspiera się nauka ekonomii. W zakresie metodologii nauk humanistycznych, w szczególności ekonomii, Mises wypracował nowe rozumienie metody apriorycznej jako systemu twierdzeń logicznie wyprowadzanych z oczywistego aksjomatu działania, który stał się odtąd punktem wyjścia dla analizy ekonomicznej prowadzonej w ramach szkoły austriackiej. Zająwszy stanowisko metodologicznego dualizmu, Mises wprowadził wyraźne rozróżnienie pomiędzy domenami nauk przyrodniczych i ekonomicznych, z czym wiązała się jego ostro krytyczna recepcja neopozytywistycznego ideału nauki zunifikowanej. W odniesieniu do fundamentalnych problemów filozofii, Mises prezentuje się jako zwolennik kantowskiego transcendentalizmu. Niemniej jednak autor artykułu uznaje jego stanowisko za zmodyfikowane w oparciu o kilka innowacji wywodzących się z prakseologii. Na przykład rozumienie apriorycznych form jako narzędzi działania czy też hipoteza o ich ewolucyjnej genezie. W opinii autora daje to podstawę do scharakteryzowania Misesa jako „aktywistycznego kantysty".
    Presented paper highlights the methodological approach towards economic science elaborated by one of the most influential proponents of the Austrian School of Economics, Ludwig von Mises. Since author's main attempt was to consider Mises as a philosopher, his contributions to methodology are described with a special regard to their philosophical, particularly epistemologicalfoundations. An image ofMises that emergesfrom the article is the one of a profound thinker who came up with a truly wide-ranging thought, covering issues such as the proper method of economics, methodological monism and pluralism, an autonomy of the humane sciences as well as their epistemological status, and - finally - classical problems of western philosophy, namely the questions of the sources and limits of human knowledge, realism and idealism, determinism and indeterminism, the existence of a free will, and the body-mind problem. Even though Mises declared himself to be just an economist and many philosophical remarks are given in his works merely as hints, it seems as if he was fully aware of the complex matters which the economic science relies upon. In terms of the methodology of humane sciences, primarily economics, Mises invented a new understanding of the a priori method: the system of claims logically derived from the self-evident action axiom that has become a starting point of the contemporary Austrian School of economic analysis ever since. Having taken the position of a methodological dualism, he introduced the distinction between the realms of natural and humane sciences, which was the reason for his sharply critical assessment of the neopositivist ideal of an unified science. In the field offundamental questions ofphilosophy, Mises appears to be supportivefor Kantian trancscendentalism, nonetheless authorfinds his standpoint modified around a couple ofinnovationsfollowingfrom the Misesian praxeology, for instance a theory of a priori forms as tools of action or the hypothesis of their evolutionary genesis. In author's opinion, it makes Mises a so called "activist kantian".
    Źródło:
    Konteksty Społeczne; 2014, 2, 1; 18-28
    2300-6277
    Pojawia się w:
    Konteksty Społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postmodernizm – nowe wyzwania ewangelizacyjne
    Postmodernism – the new challenges of evangelization
    Autorzy:
    Majkowski, Władysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/554314.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-15
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów
    Tematy:
    ewangelizacja
    laicyzacja
    racjonalizm
    postmodernizm
    kryzys epistemologiczny
    evangelization
    secularization
    rationalism
    postmodernism
    epistemological crisis
    Opis:
    Chrześcijaństwo ma swoje źródło w fakcie Bożej miłości do człowieka. „Tak bowiem Bóg umiłował świat, że Syna swego Jednorodzonego dał, aby każdy, kto w Niego wierzy, nie zginął, ale miał życie wieczne. Albowiem Bóg nie posłał swego Syna na świat po to, aby świat potępił, ale po to, by świat został przez Niego zbawiony” (J 3,16-17). Ta „Dobra Nowina” o zbawieniu dokonanym w Osobie Jezusa Chrystusa jest skierowana do każdego człowieka, aby przywrócić pierwotną perspektywę jego życiu. Dobra Nowina dociera do człowieka przez jej głoszenie tym, którzy jeszcze jej nie przyjęli, ale też i tym, którzy – z jakiegokolwiek powodu – od niej odeszli. W Europie, począwszy od Oświecenia, zaczęła się powolna dechrystianizacja społeczeństw. Racjonalizm powoli wypierał religijne postawy, a pragmatyzm parł w kierunku urządzania królestwa ziemskiego, wyłączając perspektywę eschatologiczną. W tym samym kierunku zadziałały dwie ateistyczne ideologie: marksizmu i nazizmu. W konsekwencji społeczeństwa europejskie zaczęły odchodzić od chrześcijaństwa, przyjmując sposób życia bez Boga. Do tego stylu życia włączona została nowa perspektywa – postmodernizm, której sednem jest kryzys epistemologiczny i kryzys wartości. Te ostatnie zmiany stawiają przed chrześcijaństwem nowe, dotąd nieznane, wyzwania. Chodzi o nowe formy dotarcia z przesłaniem ewangelicznym do tych, którzy żyjąc w nowym świecie społeczno-kulturowym, ulegli dechrystianizacji.
    Christianity has its source in the fact of God’s love for Man. „For God so loved the world that he gave his only Son, so that everyone who believes in him might not perish but have eternal life. For God did not sent his Son into the world to condemn the world, but that the world might be saved through him” (Jn 3,16-17). This „Good News” about the salvation accomplished in the Person of Jesus Christ is addressed to every human being to restore his original perspective. The Good News reaches people through its preaching to those who have not yet received it, but also to those who, for whatever reason, have departed from it. In Europe, starting from the Enlightenment, slow de-Christianization of societies began. Rationalism slowly began to supplant religious attitudes, and pragmatism moved towards the organization of the earthly kingdom, excluding the eschatological perspective. Two atheistic ideologies worked in the same direction: Marxism and Nazism. As a consequence, European societies began to move away from Christianity, adopting a way of life without God. A new perspective of postmodernism has been included in this lifestyle, the essence of which is the epistemological crisis and the crisis of values. These recent changes pose new, previously unknown challenges to Christianity. As a result, a need arises for new forms of preaching the Gospel to these people.
    Źródło:
    Sympozjum; 2019, 2(37); 141-155
    2543-5442
    Pojawia się w:
    Sympozjum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II
    The Unity of Faith and Reason in the Teaching on Angels of St. Thomas Aquinas. Aquinas’Angelology from the Perspective of the Encyclical Fides et Ratio by John Paul II
    Autorzy:
    Dutkiewicz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/558903.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    wiara
    rozum
    aniołowie
    fideizm
    racjonalizm
    angelologia
    faith
    reason
    angels
    fideism
    rationalism
    angelology
    Opis:
    Świętemu Tomaszowi z Akwinu tradycja przypisała miano Doktora Anielskiego ze względu na fakt opracowania przezeń w sposób systematyczny szeregu kwestii z zakresu angelologii. Jan Paweł II odwołując się w Fides et ratio do tego tytułu, przedstawia św. Tomasza jako „mistrza sztuki myślenia i wzór uprawiania teologii”, zwracając zarazem uwagę na wyjątkowość oraz aktualność ujęcia relacji wiary i rozumu, które wypracował Akwinata. Aktualność tego ujęcia wiąże się z faktem, że – jak zauważa Papież – błędne podejścia w tej dziedzinie w postaci fideizmu oraz skrajnego racjonalizmu, które zdominowały kulturę nowożytnej Europy, doprowadziły do jej głębokiego kryzysu. O jego wyjątkowości zaś, decydują – wskazane przez Jana Pawła II – umiejętne godzenie nadprzyrodzonego i rozumnego charakteru aktu wiary oraz umiejętne łączenie jedności wiary i rozumu z niezbędną autonomią dziedzin poznania opartego na wierze oraz refleksji czysto racjonalnej. Choć w samej encyklice nie znajdujemy bezpośrednich nawiązań do problematyki angelologicznej, to jednak właśnie wykład prawd wiary w tej dziedzinie przeprowadzony przez Doktora Anielskiego stanowi wdzięczne źródło przykładów owocnej współpracy dwóch metaforycznych skrzydeł, o których czytamy w Fides et ratio – wiary i rozumu – umożliwiającej wzniesienie się na wyżyny dostępnego człowiekowi poznania.
    St. Thomas Aquinas is referred to by Tradition as the Angelic Doctor due to his systematic studies on a number of questions concerning angelology. John Paul II, alluding to this title in Fides et Ratio, presents St. Thomas as a “master of the art of thinking and the model of practicing theology”, directing our attention to the exceptional and always relevant nature of Aquinas’ approach to the relation between faith and reason. As the Pope observes, the relevance of this approach is linked to the fact that erroneous perspectives in this field, in the form of fideism and the extreme rationalism which dominated the culture of modern Europe, have led to an acute crisis. According to John Paul II, the exceptionality of Aquinas’ approach lies in his skilful reconciliation of the supernatural and the rational character of the act of faith, and in his combining faith and reason into a unity, while respecting the indispensible autonomy of cognitive fields based on faith and purely rational reflection. Although there are no direct references to angelology in the encyclical, the presentation by the Angelic Doctor of the truths of faith, in this respect, constitutes a rewarding source of examples of fruitful cooperation between these two metaphorical wings of faith and reason, which in Fides et Ratio enable man to ascend to the heights of knowledge.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2017, 41; 219-231
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Leibniz o rozumie i wierze. Uwagi metodologiczne
    Autorzy:
    Kleszcz, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2103006.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    G.W. Leibniz
    P. Bayle
    wiara
    rozum
    racjonalizm
    zgodność wiary
    z rozumem
    Opis:
    W domenie stosunku wiary i rozumu rzeczywisty spór dotyczy tego, czy rozum ma coś (jeśli w ogóle) do zrobienia w sferze wiary. Istniejące stanowiska w kwestii tego stosunku mogą być przedstawione jako continuum, z racjonalizmem (racjonalizmem oświeceniowym) i fideizmem jako zajmującymi przeciwległe bieguny. Dla racjonalistów wiara winna być ograniczona lub podporządkowana rozumowi, zaś dla fideistów rozum musi być wzmo cniony przez wiarę. Moim zamierzeniem było poddanie analizie stanowiska Leibniza, które przedstawia on w pierwszej części swej Teodycei. W Teodycei Leibniz dostarcza optymistycznej odpowiedzi na problem zła. Ta odpowiedź przygotowana jest przez metodologiczny szkic Rozprawa o zgodności wiary z rozumem, gdzie Leibniz omawia problem relacji wiary i rozumu. W artykule przedstawiam szczegółowo analizy argumentów Leibniza na rzecz tezy o zgodności wiary i rozumu.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 463-480
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wiedeńskie domy projektu Adolfa Loosa: racjonalizm przeciw symbolowi i ekspresji
    Viennese houses designed by Adolf Loos: the rationalism against symbol and expression
    Autorzy:
    Serafin, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/398313.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Politechnika Białostocka. Oficyna Wydawnicza Politechniki Białostockiej
    Tematy:
    Loos Adolf
    ornament
    racjonalizm
    ekspresja
    symbol
    Wiedeń
    Adolf Loos
    rationalism
    expression
    Vienna
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę rozstrzygnięcia, czy „antydekoracyjny” charakter twórczości Adolfa Loosa stanowi opozycję wobec zagadnień symbolu i ekspresji, które zdają się charakteryzować współczesne temu twórcy nurty architektury i sztuki. Ciekawe wydaje się również stanowisko architekta wobec relacji łączących sztukę i architekturę. Poglądy prezentowane w esejach, takich jak słynny Ornament i zbrodnia, zostały w artykule poddane konfrontacji z wybranymi realizacjami. Omówieniu zostały poddane domy mieszkalne wybudowane w Wiedniu według projektów Loosa.
    The article is a trial of settlement whether the „anti-decorative” nature of works of Adolf Loos is in contradiction to symbol and expression that is characteristic of trends of architecture and art at that time. Architect’s standpoint on relations between an art and an architecture seems to be interesting as well. The article confronts the opinions presented in the essays like Ornament and crime to selected realizations. The residences built in Vienna was considered.
    Źródło:
    Architecturae et Artibus; 2014, 6, 3; 63-70
    2080-9638
    Pojawia się w:
    Architecturae et Artibus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wartość racjonalizmu według Leszka Kołakowskiego
    The value of rationalism by Leszek Kolakowski
    Autorzy:
    Musiał-Kidawa, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/325593.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    wolność
    racjonalizm
    podmiotowość
    władza
    tolerancja
    moralność
    freedom
    rationality
    subjectivity
    power
    tolerance
    morality
    Opis:
    Artykuł prezentuje poglądy najwybitniejszego polskiego filozofia Leszka Kołakowskiego na temat kondycji człowieka we współczesnym świecie, który na drodze do wolności poszukuje nie tylko własnej podmiotowości, ale także harmonijnej i czytelnej reguły funkcjonowania w społeczeństwie masowym. Zasadnicze jest przekonanie, że człowiek, kultura i świat, aby trwać i przetrwać muszą pozostawać w stanie niezakończonym ostatecznie. Siła kultury, siła jej twórcy objawia się w identyfikacji niezakończonej.
    The publication presents the views of the most eminent Polish philosopher Leszek Kolakowski on the human condition in the modern world, who on the way to freedom seeks not only for his own subjectivity, but also for harmonious and clear rule of functioning in a mass society. The essential is the belief that a man, culture and the world to remain in existence and to survive must be able to last in ultimately unfulfillment stage in mankind's development. The strength of the culture, the strength of its creators is revealed in the identification unfinished.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 95; 289-298
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między synchronią a diachronią, czyli o problemach z modelowaniem systemu słowotwórczego polszczyzny
    Between synchrony and diachrony, or about the problems of modeling word formation system of the Polish language
    Autorzy:
    Kaproń-Charzyńska, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1595626.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    language model
    rationalism
    synchronic word-formation
    model systemu językowego
    racjonalizm
    słowotwórstwo synchroniczne
    Opis:
    The article draws attention to the problems associated with modeling of word formation system of the Polish language in the synchronous description. The author is primarily interested in the consequences of entanglement of the subject matter of word-formation between the two points of view – synchronic and diachronic, and connected with this fact diffi culties in combination of formal and semantic plane in the description of derivatives and the gap between the research and lexical word-formation. Referring to I. Bobrowski who states that the language system and the language model are two different entities, the author presents the assumptions on which she proposes to build a model system of word formation, referring to the concept of A. Bogusławski.
    Źródło:
    Studia Językoznawcze; 2013, 12; 83-92
    1730-4180
    2353-3161
    Pojawia się w:
    Studia Językoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prognostyki w świetle wiary i rozumu. Z religijnych aspektów "Informacyi matematycznej" Wojciecha Bystrzonowskiego
    Autorzy:
    Raubo, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030545.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Baroque
    Enlightenment
    literature
    prophecies
    religion
    rationalism
    barok
    oświecenie
    literatura
    prognostyki
    religia
    racjonalizm
    Opis:
      The article is devoted to criticism of prophecies presented by Wojciech Bystrzonowski, an encyclopaedist and a science popularizer, in his work “Informacyja matematyczna” [“Mathematical Information”] (1743, 1749). The author discusses prophecies of sorcerers, physiognomy, palmistry, prophetic dreams and astrological predictions. He examines the cases of combining magical practices with religious beliefs, which he regards as dangerous signs of spreading superstitions. He also shows that prophecy cannot be compatible with faith and fundamental principles of rational reasoning. Furthermore, he emphasizes that in the critical evaluation of prophecy a Jesuit principle of discernment of spirits can be applied. The issues covered in his work are characteristic of the atmosphere of the intellectual change that took place at the turn of the Baroque and the Enlightenment.
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2014, 9, 4; 343-355
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Architektura mieszkaniowa Aldo Rossiego – pomiędzy racjonalizmem a poetyką
    Residential architecture of Aldo Rossi – between rationality and poetic
    Autorzy:
    Mielnik, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/344898.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Katedra Kształtowania Środowiska Mieszkaniowego
    Tematy:
    Aldo Rossi
    architektura mieszkaniowa
    racjonalizm w architekturze
    residential architecture
    rationalism in architecture
    Opis:
    Artykuł jest częścią badań autorki nad tendencjami racjonalistycznymi we współczesnej architekturze mieszkaniowej. Przedmiotem analizy są teorie urbanistyczno-architektoniczne Aldo Rossiego i ich wpływ na projektowaną przez niego architekturę mieszkaniową wielorodzinną różnych typów (kwartał zabudowy, budynek narożny, miejska willa, blok) w Berlinie i Mediolanie. Aldo Rossi, teoretyk i twórca, badał, a następnie stosował w projektowaniu metodologię, która czerpała informacje o mieście i jego architekturze z przeszłości, z historii i „zbiorowej pamięci”. Tam próbował określić uniwersalne, niezmienne formy i elementy architektoniczne. W swoich badaniach typologicznych szukał następnie połączenia abstrakcyjnego języka geometrii z funkcją (również zgłębianą historycznie), analizował teren, lokalne struktury, materiały, unikalne cechy miejsca. Autorkę interesuje, dlaczego dzieła Rossiego, charakteryzujące się niezwykłym formalizmem i bezkompromisowością, stanowiły w czasie swego powstania i nadal stanowią ważne przykłady, a nawet ikony miejskiej architektury mieszkaniowej. Tekst ma również pokazać, że „dziedzictwo teoretyczne i architektoniczne” Aldo Rossiego może być nadal źródłem inspiracji w rozwiązywaniu problemów stojących przed architekturą. Również dzisiaj twórcy, sięgając po ustalone w przeszłości formy, struktury, typy oraz materiały, mogą kontynuować poszukiwania wartości uniwersalnych w architekturze, biorąc pod uwagę współczesne warunki i potrzeby. Podjęcie tematu ma zwrócić uwagę na kwestię racjonalizmu jako ogólnej postawy w kształtowaniu miejskiej architektury mieszkaniowej, która może stanowić kompromis pomiędzy przeszłością a teraźniejszością, tradycją a nowością.
    This article is part of the author’s research on rationalist tendencies in contemporary residential architecture. The subject of this analysis are the urban architectural theories of Aldo Rossi and their influence on the design of various multi-family housing architecture (building quarter, corner building, urban villa, block) in Berlin and Milan. Aldo Rossi, a theoretician and creator, researched the history and collective memory to draw information - about the city and its architecture -, and then applied this methodology to his design. He tried to define universal, invariable forms and architectural elements. In his typological research, he was looking for a combination of: an abstract language of geometry with a function (also explored historically), analysis of the area, local structures, materials, and unique features of the environment. The author is interested in why Rossi’s works, characterized by unusual formalism and a unwillingness to compromise, during their formation and now, still constitute important examples, or even icons, of urban housing architecture. The text is also intended to show that Aldo Rossi’s “theoretical and architectural heritage” can still be a source of inspiration in solving the problems facing contemporary architecture. Even today, creators reaching for the forms, structures, types and materials established in the past, may continue to search for universal values in architecture, taking into account contemporary conditions and needs. The objective is to draw attention to the issue of rationalism as a general attitude in shaping urban housing architecture, which may constitute a compromise between the past and the present, tradition and novelty.
    Źródło:
    Środowisko Mieszkaniowe; 2019, 26; 61-70
    1731-2442
    2543-8700
    Pojawia się w:
    Środowisko Mieszkaniowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pojęcie racjonalności i racjonalizacja prawa w pracach Maxa Webera
    The Concept of Rationality and the Rationalization of Law in the Works of Max Weber
    Autorzy:
    Kuryłowicz, Konstanty
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1788474.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    odczarowanie
    irracjonalność
    prawo
    racjonalizm
    racjonalność
    racjonalizacja
    Weber
    disenchantment
    irrational
    law
    rationalism
    rationality
    rationalization
    Opis:
    Skala rozważań Maxa Webera bywa przytłaczająca. Rezultat stanowi jednak źródło znakomitej perspektywy badawczej na rzeczywistość społeczną. Reinhard Bendix nazwał Webera magicznym nazwiskiem współczesnych nauk społecznych. Zgadzając się z tym twierdzeniem, Autor niniejszego artykułu podejmuje się rozważań w zakresie jednego z fundamentalnych problemów nauk społecznych – problematycznej koncepcji racjonalności, stanowiącej kluczowy element prac Maxa Webera. Celem niniejszej pracy będzie analiza zawiłości leżących u podstaw jej definicji. Po pierwsze, zbadana zostanie mnogość kontekstów, w których autor Gospodarki i społeczeństwa posługuje się pojęciem racjonalność i racjonalizacja. Po stwierdzeniu, że właściwie niemożliwe jest precyzyjne zdefiniowanie pojęcia racjonalizacji, bez umieszczenia jej w określonym kontekście, nastąpi przejście do problematyki racjonalizacji prawa. Spojrzenie na typologię racjonalizacji prawa, zgodnie z różnymi płaszczyznami na których system prawa może manifestować swoją racjonalność bądź irracjonalność – w materialnym, czy też formalnym aspekcie. Powyższe zostanie skonkludowane podsumowaniem, w którym Autor zarysowuje wątki winne zbadania w następnej kolejności.
    The magnitude of Max Weber’s work is overwhelming. However, with it, comes its great insight into the social reality. Reinhard Bendix has called Weber the magical name of the modern social sciences. Agreeing with this claim, The Author of this article takes on one of the fundamental problems of the social sciences – the problematic concept of rationality. This concept remains a key element of the works of Max Weber. Therefore, the purpose of this work is to analyze the intricacies of its definition by the famous German scholar. First comes the analysis of the multiplicity of contexts in which Weber makes the use of the term rationality and the rationalization. Then, after the realization of the impossibility of a precise definition of the rationalization without taking the context into account, the transition to the rationalization of law follows. The look at the division of rationalization of law into various planes on which it can manifest its rationality or irrationality (be it the material or formal aspect) is concluded with the summary, where The Author poses questions about certain issues that require further research.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2021, 3(28); 82-94
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Cartesianism and Anti-Cartesianism of Locke’s Concept of Personal Identity
    Kartezjanizm i antykartezjanizm locke’owskiej koncepcji tożsamości osobowej
    Autorzy:
    Grzeliński, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1791104.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    René Descartes
    Kartezjusz
    John Locke
    tożsamość osobowa
    racjonalizm
    empiryzm
    personal identity
    rationalism
    empiricism
    Opis:
    Niniejszy artykuł koncentruje się na zależnościach pomiędzy Locke’owskim i kartezjańskim pojmowaniem tożsamości osobowej. Wbrew częstym odczytaniom, różnica pomiędzy nimi nie daje się sprowadzić do prostego przeciwstawienia substancjalizmu i empiryzmu. Locke nie rezygnuje ze stanowiska substancjalistycznego, jednakże rozgranicza dwie sfery — naturalnego, bazującego na doświadczeniu poznania oraz filozoficznych spekulacji, w których stara się przedstawić racjonalną i zgodną ze swym programem epistemologicznym interpretację dogmatów religijnych. Krytyka Locke’a dotyczy możliwości istnienia rzeczy myślącej jako substancji istniejącej niezależnie od ciała, natomiast rozbudowaniu w stosunku do filozofii kartezjańskiej ulega opis różnicowania się doświadczenia i ludzkiej subiektywności, zaś pojęcie tożsamości osobowej zyskuje eksplikację na czterech uzupełniających się poziomach: psychologicznym, biologicznym, społeczno-prawnym i religijnym.
    This article focuses on the relationship between the conceptions of personal identity presented by Descartes and by Locke. Contrary to common readings, I claim that the difference between them cannot be reduced to a simple contrast between rational substantialism and genetic empiricism. Locke does not resign from the substantialist position but delimits the two spheres: natural cognition with its foundation in experience and philosophical speculations, in which he tries to present a rational interpretation of religious dogmas which is consistent with his epistemological programme. Locke’s criticism is directed against the Cartesian notion of a thinking thing as a substance independent of the body and his description of the differentiation of experience and his depiction of human subjectivity is expanded in relation to Cartesian philosophy: personal identity gains explication at four complementary levels: psychological, biological, socio-legal, and religious.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 2; 195-212
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Philozophizing by Bogusław Wolniewicz
    Filozofowanie Bogusława Wolniewicza
    Autorzy:
    Stanisławek, Jędrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097439.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    philosophizing
    metaphilosophy
    rationalism
    teaching the philosophy
    filozofowanie
    metafilozofia
    racjonalizm
    nauczanie filozofii
    Opis:
    Autor przedstawia sposób filozofowania Bogusława Wolniewicza. Kolejno omawia źródła jego filozofowania, cele, jakie sobie stawiał, jego racjonalizm oraz metodę unaukowienia filozofii, jego odniesienie do historii filozofii i filozofii merytorycznej, sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych, a na koniec pracę nad tekstem. Te prezentację w wielu punktach wzbogaca o elementy metafilozofii własnego autorstwa.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 223-238
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rewizjonista i humanista. Leszek Kołakowski
    Revisionist and humanist. Leszek Kołakowski
    Autorzy:
    Musiał-Kidawa, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/326126.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    społeczeństwo
    tożsamość
    egzystencja
    wolność
    moralność
    religia
    racjonalizm
    society
    identity
    existence
    freedom
    morality
    religion
    rationalism
    Opis:
    The publication shows the views of one of the most eminent contemporary philosopher Leszek Kolakowski on the question of the essence of functioning and the presence of religion in society. The philosopher in his work was focused, among others, on the mutual relations between the sphere of sacrum and profanum, describing them as essential and fundamental for the value and continuity of the social group, and thus conditioning its survival. The opposition of sacrum-profanum is a crucial element for a society and determines its development, as well as protects a human being against dehumanization.
    Publikacja przedstawia poglądy jednego z najwybitniejszych współczesnych filozofów Leszka Kołakowskiego na zagadnienie istoty funkcjonowania i obecności religii w życiu społeczeństwa. Filozof w swej twórczości koncentrował się m.in. na wzajemnych relacjach między sferą sacrum i profanum, określając je jako zasadnicze i podstawowe dla wartości i ciągłości istnienia każdej grupy społecznej, a przez to warunkujące jej przetrwanie. Opozycja sacrum i profanum warunkuje moralny rozwój społeczeństwa i chroni człowieka przed zdehumanizowaniem.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2017, 100; 339-351
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz filozofii w twórczości Siemiona Franka
    Autorzy:
    Aliaiev, Gennadii
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099369.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    obraz filozofii
    racjonalizm
    mistyka spekulatywna
    „filo zofia pierwsza”
    docta ignorantia
    intuicja filozoficzna
    S. Frank
    Opis:
    Przez „obraz filozofii” rozumiem całokształt charakterystyk i metod filozofowania, które są rozpatrzone w kontekście korelacji określonego światopoglądu filozoficznego z nauką, religią i sztuką. Obraz filozofii Siemiona Franka to z jednej strony rozwój idei „filozofii pierwszej” Arystotelesa, a z drugiej strony – zasady docta ignorantia Mikołaja z Kuzy. Wynikiem tego jest racjonalne pojmowanie filozofii jako racjonalnie niepojętego. Filozofia nie jest przeciwstawiana nauce, lecz odróżniana od niej jako wiedza przekraczająca sferę pojęciową. Filozofia pozostaje blisko religii co do swego przedmiotu, jednak odróżnia się od niej jako wiedza teoretyczna, inna od praktyki życiowej. Filozofia posiada także elementy postrzegania artystycznego właściwe dla sztuki. Wreszcie, u podstaw określonego obrazu filozofii znajduje się pierwotna filozoficzna (religijno-filozoficzna) intuicja; u Franka – intuicja cogito ergo est esse absolutum.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 9-20
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Funkcje i dysfunkcje myślenia irracjonalnego
    Autorzy:
    Gajewski, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/647353.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    rationalism
    irrationalism
    rationality
    irrationality
    reason
    reasoning
    thinking
    racjonalizm
    irracjonalizm
    racjonalność
    irracjonalność
    rozum
    rozumowanie
    myślenie
    Opis:
    The terms “rationality” and “rationalism” are often considered to be synonyms which is a mistake. “Rationality” means certain property of thinking while “rationalism” – philosophical current. It is the same case with the terms “irrationality” (characteristic psycho-biological and social phenomenon) and “irrationalism” (certain theoretical and mental position). Many researchers claim that rationality and reasoning are definitive properties of thinking which is also a mistake. Thinking is a set of activities that are supposed to solve problems (motivational tensions) generated by so-called motivational system. Reasoning constitutes only one of subsets of thinking. We call thinking rational when it manages to solve a problem in an optimal way. Rational thinking relies (among others) on finding patterns in a world that surrounds us. This tendency, however, often leads to finding false patterns and formulating false beliefs based on them. A huge number of false beliefs and thinking errors which we fall victims to every day seems to suggest that being rational is not our “default setting”.
    Terminy „racjonalność” i „racjonalizm” często bywają uważane za synonimy, co jest błędem. „Racjonalność” oznacza pewną własność myślenia, zaś „racjonalizm” – kierunek filozoficzny. To samo dotyczy terminów „irracjonalność” (swoiste zjawisko psycho-biologiczne i społeczne) oraz „irracjonalizm” (określone stanowisko teoretyczne i mentalne). Wielu badaczy uważa racjonalność i rozumowanie za cechy definicyjne myślenia, co również jest błędem. Myślenie to zespół czynności, których funkcją jest rozwiązywanie problemów (napięć motywacyjnych) wytwarzanych przez tzw. układ motywacyjny. Rozumowanie stanowi tylko jeden z podtypów myślenia. Określamy myślenie mianem racjonalnego, gdy udaje mu się rozwiązać dany problem w sposób optymalny. Myślenie racjonalne polega m.in. na znajdowaniu prawidłowości w otaczającym nas świecie. Ta tendencja wielokrotnie prowadzi jednak do doszukiwania się prawidłowości tam, gdzie ich nie ma i formułowania na tej podstawie fałszywych przekonań. Ogromna ilość fałszywych przekonań oraz błędów myślenia, którym ulegamy każdego dnia, zdaje się sugerować, że bycie racjonalnym nie stanowi naszego „ustawienia domyślnego”.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2017, 42, 2
    2300-7540
    0137-2025
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropologia Benedykta XVI na tle błędnych antropologii współczesnych
    Anthropology of Benedict XVI against a Background of Erroneous Contemporaries Anthropologies
    Autorzy:
    Warzeszak, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956489.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    anthropology
    ideology
    atheism
    rationalism
    nihilism
    secularism
    relativism
    antropologia
    ideologia
    ateizm
    racjonalizm
    nihilizm
    sekularyzm
    relatywizm
    Opis:
    Pope Benedict XVI in his speeches spoke up in weighty matters for humanity. Definitely presented the Catholic position and pointed out mistakes of false ideologies, especially concerning human being, his nature, vocation, the sense of life and conduct. Most of all he indicated the pernicious influence of such ideology on the conduct of man and society. The chief defect of ideologies spread around today and at the same time their common denominator – according to the Pope – is the denial of the transcendent dimension of man, and even directly combating of what is the subject of a formal theological anthropology, that means the man’s relation with God. At the same time, the characteristic of theses ideologies is the fact that they want to be universal and want to form social life. In this article, the author discusses these ideologies and shows what is contrary in them to the theological anthropology. The author also presents the characteristics of anthropology of Joseph Ratzinger – Benedict XVI as dialogical, relational, communional and integral.
    Źródło:
    Studia Teologii Dogmatycznej; 2015, 1; 257-290
    2449-7452
    Pojawia się w:
    Studia Teologii Dogmatycznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Common Sense in Science
    Autorzy:
    Przybył, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426765.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    common sense
    science
    philosophy
    Michał Heller
    critical rationalism
    zdrowy rozsądek
    nauka
    filozofia
    krytyczny racjonalizm
    Opis:
    Common sense is an ability common to all people and it is related to right judges based on correct perception. These elements are very important in science too, so common sense could be a universal method of dialog among different disciplines. Critical rationalism of Karl Popper, as a method of verification theories, is a reflection about human perception, it is the way to know the truth and it is objective judging. Polish philosopher Michał Heller points out a characteristics which are necessary to be a good scientist and philosopher: self‑criticism, objectivism, and discipline in thinking etc., which are common with Popper’s idea. The aim of this article is to show that Heller’s critical rationalism is commonsensical way of practicing science and philosophy.
    Zdrowy rozsądek jest zdolnością wspólną dla wszystkich ludzi i jest związany z właściwymi sądami opartymi na poprawnym poznaniu. Te elementy są również bardzo ważne w nauce, więc zdrowy rozsądek może być uniwersalną metodą dialogu pomiędzy różnymi dyscyplinami. Krytyczny racjonalizm Karla Poppera jako metoda weryfikacji teorii jest refleksją nad ludzkim poznaniem, sposobem poznawania prawdy i obiektywnym osądzaniem. Polski filozof Michał Heller wskazuje kilka cech charakteru, które są konieczne, by być dobrym naukowcem lub filozofem i które są wspólne z ideą Poppera: samokrytycyzm, obiektywizm, dyscyplina w myśleniu itd. Celem tego artykułu jest pokazanie, że krytyczny racjonalizm Hellera jest zdroworozsądkowym sposobem uprawiania nauki i filozofii.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2017, 45
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa jest faktem naukowym?
    Autorzy:
    Przybył, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669347.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Josh McDowell
    Michał Heller
    critical rationalism
    naturalism
    popular apology
    krytyczny racjonalizm
    naturalizm
    apologia popularna
    Opis:
    The Resurrection of Christ is one of the fundamental dogmas of the Christian faith. Can this event be considered as a scientific fact? This article attempts to answer this question. In this work will be presented popular apology of Josh McDowell which states the opportunity to prove this fact. The different opinion will be shown in ideas of Michael Heller, which speaks of God’s action in the world without compromising methodological naturalism in science.
    Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa jest jednym z fundamentalnych dogmatów wiary chrześcijańskiej. Czy to wydarzenie może zostać uznane za fakt naukowy? Celem artykułu jest próba odpowiedzi na to pytanie. W pracy tej zostanie przedstawiona apologia popularna Josha McDowella, która stwierdza możliwość udowodnienia tego faktu. Zdanie odmienne zostanie ukazane w poglądach Hellera, który mówi o działaniu Boga w świecie bez naruszania naturalizmu metodologicznego w nauce.
    Źródło:
    Tarnowskie Studia Teologiczne; 2017, 36, 2
    2391-6826
    0239-4472
    Pojawia się w:
    Tarnowskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem ideałów w twórczości i życiu Fiodora Dostojewskiego. Polemika z uwagami Lwa Szestowa
    Autorzy:
    Putała, Nina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195107.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Lev Shestov
    Fyodor Dostoyevsky
    ideals
    rationalism
    existence
    Lew Szestow
    Fiodor Dostojewski
    ideały
    racjonalizm
    egzystencja
    Opis:
    Lew Szestow w swoim studium nad twórczością i życiem Fiodora Dostojewskiego ukazuje pisarza jako myśliciela, który wraz z doświadczeniem życiowym wyzbywa się naiwnego odniesienia do ideałów i stopniowo odkrywa istotę dramatu ludzkiej egzystencji. Szestow – krytyk idealizmu i tradycji opartej na rozumie – pokazuje proces porzucania przez Dostojewskiego ideałów jako akt filozoficznej odwagi i wyjście z ograniczeń racjonalnego dyskursu. Przy tym Szestow pomija pozytywną, poznawczą funkcję odniesienia do ideałów, którą – zdaniem autorki – Dostojewski, wbrew przypisywanym mu przez Szestowa poglądom, zauważa.
    In Shestov’s study of the work and life of Fyodor Dostoyevsky, Shestov presents the writer as a thinker who, together with his life experience, disposes of naive reference to ideals and gradually discovers the essence of the drama of human existence. Shestov, a critic of idealism and reason-based tradition, shows Dostoyevsky’s process of abandoning ideals as an act of philosophical courage and a way out of the limitations of rational discourse. At the same time, Shestov ignores the positive and cognitive function of reference to ideals, whereas Dostoyevsky distinguishes it despite the views attributed to him by Shestov, as the author observes.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 56, 1; 101-118
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The natural need for religion and a minimum of Christianity
    O naturalnej potrzebie religii i minimum chrześcijaństwa
    Autorzy:
    Głąb, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097281.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    religion
    Christianity
    death
    euthanasia
    tychistic rationalism
    religia
    chrześcijaństwo
    śmierć
    eutanazja
    racjonalizm tychiczny
    Opis:
    W niniejszym tekście autorka próbuje rozwikłać paradoks ukryty w stwierdzeniu Bogusława Wolniewicza, który określał się jako „rzymski katolik niewierzący”. Najpierw zostaje ukazane, (1) w jaki sposób Wolniewicz rozumiał źródła religii, następnie (2) jak określał „minimum” chrześcijaństwa. Autorka zastanawia się, (3) czy można pogodzić jego tak wyraziste poglądy na temat eutanazji z nauką Kościoła oraz (4) etyką ewangeliczną. Na koniec (5) autorka szuka zbieżności między racjonalizmem tychicznym Wolniewicza a chrześcijaństwem.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 393-408
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    John Locke: Rozprawa o cudach oraz Resurrectio et quae sequuntur
    John Locke: A Discourse of Miracles. Resurrectio et quae sequuntur
    Autorzy:
    Grzeliński, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25795995.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-29
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    John Locke
    racjonalizm religijny
    cuda
    zmartwychwstanie
    ciało
    religious rationalism
    miracles
    the resurrection
    the body
    Opis:
    Rozprawa o cudach oraz Resurrectio et quae sequuntur to dokonane przez Adam Grzelińskiego pierwsze polskie przekłady dwóch drobnych rozpraw Johna Locke’a poświęconych zagadnieniom religijnym. Przedstawiając swe rozumienie cudów oraz zmartwychwstania, Locke stara się pogodzić treść Pisma świętego z wymogami rozumu, w tym z zasadami własnej filozofii. Ograniczenie wiedzy do tego, co pewne otwierało pole dla spekulacji religijnych, jednak i w ich przypadku rozum pełnił rolę gwaranta ich niesprzeczności. Zagadnienia cudów oraz zmartwychwstania pozwalają na pełniejsza interpretację omawianych w Rozważaniach dotyczących rozumu ludzkiego zagadnień takich jak stosunek poznania empirycznego i spekulatywnej filozofii, tożsamość osobowa, cielesność.
    A Discourse on Miracles and Resurrectio et quae sequuntur are the first Polish translations of John Locke’s two minor treatises on religious matters. In presenting his understanding of miracles and the resurrection, Locke tries to reconcile the content of Scripture with the principles of reason, including those of his philosophy. The limitation of knowledge to what was certain opened a field for religious speculations, but also in these reason played the role of a guarantor of their non-contradiction. The issues of miracles and the resurrection allow for a better interpretation of the problems that Locke discusses in his Essay Concerning Human Understanding, such as the relation of empirical cognition to speculative philosophy, personal identity, and corporeality.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2021, 45; 1-18
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pirandello, czyli jak nie dowierzać swojej rzeczywistości
    Pirandello, or how not to trust your reality
    Pirandello, dunque come diffidare della propria realtà
    Autorzy:
    Sławek, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16729576.pdf
    Data publikacji:
    2022-03-22
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    letteratura
    dramma
    lingua
    realtà
    razionalismo
    literature
    drama
    language
    reality
    rationalism
    literatura
    dramat
    język
    rzeczywistość
    racjonalizm
    Opis:
    Szkic pragnie przedstawić estetykę Pirandella jako finezyjne dziedzictwo estetyki ruin, której świetnym przedstawicielem we włoskiej tradycji był Giovanni Battista Piranesi. Pisze o tejże estetyce Umberto Eco, że to, co dostrzegamy w pisarstwie włoskiego dramaturga: „zmienia ona radykalnie koncepcję doskonałości formalnej i całkowitości dzieła sztuki”, co więcej – „dopuszcza znajdowanie przyjemności w dziele sztuki mimo tego (a może dzięki temu), że przedstawia ono zniszczenie”. A wszystko sumuje na tej samej stronie cytat z Diderota: „dlaczego piękny szkic urzeka nas bardziej od skończonego obrazu? Bo więcej w nim życia, a mniej formy. Kiedy pojawiają się formy, zanika życie”. Ten sąd francuskiego filozofa mógłby posłużyć jako ważny szlak interpretacyjny dzieła Pirandella. Instytucja literatury sprawuje władzę nad formą, a więc i nad językiem. Ale jak wynika z rozważań Pirandella, literatura jest instytucją zimną. Litera nie jest w stanie utrzymać ciepła życia, racjonalność nie radzi sobie z „mętami” życia. A ponieważ historia powierza się literze, przechowuje się i przekazuje za jej pośrednictwem, przeto życie zawsze wymknie się z jej jurysdykcji. Dzieło Pirandella to ważny epizod w wielkiej historii zachodniego racjonalizmu, akcentujący to, iż historia to dzieje wysiłków, na ogół niezbyt udanych, do skonstruowania świata wedle zaleceń rozumności.      
    Il testo è un tentativo di presentazione dell'estetica di Pirandello come sofisticata eredità dell'estetica delle rovine nella tradizione italiana, di cui Giovanni Battista Piranesi ne fu un grande rappresentante. Così, come afferma Umberto Eco, attraverso l’estetica è possibile osservare il cambiamento radicale del concetto di perfezione formale e completezza di un’opera d’arte nella scrittura del drammaturgo italiano. Inoltre, l’estetica permette di far provare piacere pur rappresentando la distruzione. La citazione di Diderot, in cui il filosofo francese sostiene che una bozza possa essere più bella di un dipinto già completato, poiché in esso vi è più vita e meno forma, potrebbe fungere da importante via interpretativa per l’opera di Pirandello. Così, una bozza diventa più interessante di un’opera finita. La letteratura ha il controllo sulla forma, e dunque sul linguaggio, ma come dimostra Pirandello, la letteratura è una fredda istituzione incapace di contenere il calore e il palpito della vita che sempre sfugge alla giurisdizione letteraria. L’opera di Pirandello è dunque un episodio importante nella storia del razionalismo occidentale, che critica i tentativi falliti della storia di costruire un mondo secondo i principi del funzionamento della razionalità e del buon senso.
    The essay attempts to present Pirandello’s esthetics as an heir of Piranesi’s esthetics of the ruin. As Umberto Eco claims, a turn towards fragments allows for abandoning the idea of the work of art as an accomplished whole, what is more, it locates the esthetic pleasure in a contemplation of a whole destroyed and fragmented. Thus, a draft becomes more interesting than a finished work. Literature holds control over form, that is over language, but – as Pirandello demonstrates – literature is a cold institution unable to contain the warmth and pulsation of life which always slips out of literature’s jurisdiction. Hence Pirandello’s work is an important episode in the history of Western rationalism and aims its critical edge against the failed attempts to construct a world according to the working principles of rationality and common sense.
    Źródło:
    Fabrica Litterarum Polono-Italica; 2022, 4; 1-32
    2658-185X
    Pojawia się w:
    Fabrica Litterarum Polono-Italica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Plastic expression of modern and neo-classical architecture of Odessa. On examples of Odessa revenue houses built between 1910 and 1914
    Autorzy:
    Polonskaya, O. M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/107101.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydział Biologiczno-Rolniczy
    Tematy:
    Modernism
    rational Modern
    Neoclassicism
    plastic expression of architecture
    modernizm
    racjonalizm nowoczesny
    neoklasycyzm
    plastyczna ekspresja architektury
    Opis:
    The objective of the paper is to show the general formal principles in the Modern and Neoclassical architectural styles based on the examples of Odessa’s architecture of the early 20th century. The article provides an analysis of the plastic expression of Revenue Houses built at the beginning of 20th century. Two Revenue Houses were the subject of detailed analysis – Chernigov and Shestopal’s Revenue House built in1912, designed by Leonid M. Chernigov; and the Karaim Society’s Revenue House, by architect: A. S. Pampulov built in 1913. The parallel existence of two architectural styles, namely Modernism and Neoclassicism, at the beginning of the 20th century, allows to formulate certain formal principles. The analysis of exemplary Revenue Houses enabled to determine the formal principles belonging to the functional-constructive, the artistic-tectonic and the decorative-symbolic decoration. In addition, the impact of Modern style on neoclassical style was established. Despite formal stylistic contradictions and lack of homogeneity of forms and shapes in architecture of different stylistic schools the same formal principles are applied, which allows one to date a building to one epoch, a certain historical period of architecture’s development.
    Źródło:
    Topiarius. Studia krajobrazowe; 2017, 4; 109-113
    2449-9595
    2543-926X
    Pojawia się w:
    Topiarius. Studia krajobrazowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kilka uwag o racjonalności. Wprowadzenie
    Several Remarks on Rationality. Introduction
    Autorzy:
    Stachewicz, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1402454.pdf
    Data publikacji:
    2009-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    racjonalność
    racjonalizm
    logos
    racja
    Józef Ratzinger
    nowa racjonalność
    rationality
    rationalism
    ratio
    Joseph Ratzinger
    new rationality
    Opis:
    Rationalism is an attempt to describe the nature of reason and to delimit its scope. All types of rationalism treat reason as a high value not only cognitive but also moral. This article is a short historical synthesis showing certain crucial points in the history of understanding reason and rationality. It also draws some points of evolutionary shifts or revolutionary changes. Reason as logos and reason as ratio, reason of the Enlightment scientism and irrationalism and finally the search for new rationality. The article also poses the question whether the cognitive standpoint, on the ground of which rationalism developed, is fundamental in human life.
    Źródło:
    Filozofia Chrześcijańska; 2009, 6; 7-15
    1734-4530
    2450-0399
    Pojawia się w:
    Filozofia Chrześcijańska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Essentials of Wolniewicz’s thought
    Myśl Wolniewicza. Zrąb systemu
    Autorzy:
    Okołowski, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097308.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    system
    metaphysics
    rationalism
    pessimism
    human nature
    values
    metafizyka
    racjonalizm
    pesymizm
    natura ludzka
    wartości
    Opis:
    W pismach Bogusława Wolniewicza tkwi filozoficzny system. Należy go wydobyć – poprzez rekompozycję dzieła, które jawi się jako rozdrobnione na 600 publikacji i audycji. Jest to system typu pitagorejsko-manichejskiego, albo mówiąc inaczej, leibnizjańsko-augustyńskiego. Profesor określał swoją filozofię merytorycznie jako racjonalizm tychiczny. Głosi on, że światem i człowiekiem włada los (zwłaszcza natura ludzka, z rysem także diabelskim), a rozum – pozwalający dzięki logice świat odwzorować – świadom jest swej znikomości wobec świata bezkresu. Stanowisko takie pozostaje w myśli współczesnej rzadkością, choć nie jest nią w skali dziejów; jest w wyraźnej opozycji do dominujących dziś racjonalizmu scjentystycznego i irracjonalizmu. Z tego powodu – tj. bezsensowności wielu swych tez dla oponentów – niewidoczna staje się spójność logiczna i ekstensywność zakresowa, składające się na system filozoficzny Wolniewicza.Fundamentem systemu Wolniewicza jest metafizyka sytuacji, wzięta od Wittgensteina, chociaż znacznie rozbudowana. To rozbudowanie nie stanowi wszak największego osiągnięcia Wolniewicza. Metafizyka sytuacji to organon – narzędzie myślenia tylko, służące wydobyciu najistotniejszych i najbardziej skrytych prawd o świecie. Dzięki niemu i nowoczesnej logice styl myślowy Wolniewicza szerszy jest od tradycyjnych: na przykład, mieści w sobie zarówno chrześcijańską aksjologię i antropologię, jak i socjologię Marksa. Budzi to zdziwienie i opór myślących zachowawczo, a nie powinno. „Prawda zawsze zgadza się z prawdą” – mówi Wolniewicz. U Wolniewicza liczy się cały system, a w nim głównie obiektywistyczna i absolutystyczna filozofia wartości oraz pesymistyczna filozofia człowieka (obie chrześcijańskiej proweniencji). System Wolniewicza można sobie wyobrażać na podobieństwo katedry o wielu wieżach, konsekwentnie budowanej przez niemal 70 lat z licznych i precyzyjnych tez. Główne wieże – to ontologiczno- teologiczna, antropologiczna i aksjologiczna (filozofii praktycznej, objawiająca powinności człowieka); pozostałe kilkanaście mniejszych odpowiadałoby subdyscyplinom – jak epistemologia, filozofia kultury, filozofia religii, estetyka itp. Da się powiedzieć krótko: metafizyczność filozofii Wolniewicza sprowadza się do uznawania wybranych klasycznych oraz formułowania oryginalnych własnych sądów syntetycznych a priori. Zawarte są one w strukturze logicznej języka, a język – w strukturze ludzkiego genotypu (DNA). Do najogólniejszych prawd o świecie można zatem dotrzeć by continuous thinking, chociaż to przywilej szczególnego geniuszu. Oryginalność i wielkość Bogusława Wolniewicza leżą w jego systemie; należy on do koryfeuszy rozumu teoretycznego i zarazem rozumu praktycznego swojej epoki.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 239-266
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Gottfried Wilhelm Leibniz: An Intellectual Portrait
    Gottfried Wilhelm Leibniz: Portret intelektualny
    Autorzy:
    Gut, Przemysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488411.pdf
    Data publikacji:
    2017-06
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    rationalism
    pluralism
    monad
    theism
    Gottfried Wilhelm Leibniz
    modern philosophy
    filozofia nowożytna
    racjonalizm
    pluralizm
    monada
    teizm
    Opis:
    The aim of this paper is to set out the following: firstly, the most important facts from Leibniz’s biography; secondly, the position of Leibniz’s philosophy within the philosophical thought of the 17th century; thirdly, the diverse ways to explicate Leibniz’s philosophical thought that are still in use in literature today; fourthly, basic features which define the general spirit as well as the methods of Leibniz’s philosophizing.
    Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie, po pierwsze, najistotniejszych faktów z bio¬gra¬fii Leibniza; po drugie, miejsca filozofii Leibniza w ramach myśli filozoficznej wieku XVII; po trze¬cie, głównych trendów interpretacyjnych jego pism, czynnych do dzisiaj w literaturze histo¬rycznofilozoficznej; po czwarte, podstawowych cech, które określą zarówno postawę filozoficzną Leibniza, jak też przyjęty przezeń sposób filozofowania.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2017, 65, 2; 5-21
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rewizjonizm jako przejaw racjonalizacji myśli socjalistycznej
    Autorzy:
    Niemczyk, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609196.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    revisionism
    rationalism
    Marxism
    socialism with a human face
    rewizjonizm
    racjonalizm
    marksizm
    socjalizm z ludzką twarzą
    Opis:
    At the source of revisionist attempts to modify socialist thought lied the conviction of the need to improve or even adapt Marxism to the changing reality. That is why, out of many possible research perspectives (political, historical, doctrinal or legal), revisionism may also be treated as a manifestation of the rationalization of socialist thought. The article presents the main historical and doctrinal aspects of revisionism of Marxism using the example of the achievements of representatives of political-legal thought from such countries as Poland, Hungary, former Czechoslovakia and Yugoslavia. Attempts to rationalize socialism in these countries were based on similar ideological assumptions. Therefore, a redefinition of the relations of these countries with the USSR, democratization of social and political life and economic reforms aimed at ensuring the efficiency of the economies of these countries were postulated. The article also points out that the essence of revisionism was the search for ways to make the system functioning on its foundations more rational within the official Marxist doctrine. The reflection of these efforts was the slogan of creating “socialism with a human face”.
    U źródeł rewizjonistycznych prób modyfikacji myśli socjalistycznej leżało przekonanie o potrzebie usprawnienia czy też przystosowania marksizmu do zmieniającej się rzeczywistości. Dlatego, spośród wielu możliwych perspektyw badawczych (politycznej, historycznej, doktrynalnej czy prawnej), rewizjonizm może być traktowany także jako przejaw racjonalizacji myśli socjalistycznej. W artykule przedstawiono główne historyczne i doktrynalne aspekty rewizjonizmu marksizmu na przykładzie dorobku przedstawicieli myśli polityczno-prawnej z takich krajów, jak: Polska, Węgry, Czechosłowacja, Jugosławia. Próby racjonalizowania socjalizmu w tych krajach opierały się bowiem na podobnych założeniach ideowych. Postulowano zatem redefinicję relacji tych krajów z ZSRR, demokratyzację życia społecznego i politycznego oraz reformy ekonomiczne mające zapewnić zwiększenie efektywności gospodarek tych krajów. W opracowaniu również wskazano, iż istotą rewizjonizmu było szukanie dróg, aby w ramach oficjalnej marksistowskiej doktryny funkcjonujący na jej podstawach ustrój uczynić bardziej racjonalnym. Odzwierciedleniem tych wysiłków było hasło tworzenia „socjalizmu z ludzką twarzą”.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2019, 66, 1
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Racjonalność i racjonalizm w architekturze
    Rationality and rationalism in architecture
    Autorzy:
    Mielnik, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/370066.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie
    Tematy:
    racjonalność
    racjonalizm
    nurty architektury klasycznej
    Gruppo 7
    La Tendenza
    rationality
    rationalism
    trends of classical architecture
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie refleksji nad istotą racjonalności i racjonalizmu w architekturze. To próba powiązania racjonalizmu jako sposobu odnoszenia się do rzeczywistości z ideami architektury klasycznej. Autorka poszukuje śladów idei racjonalizmu w architekturze XX i początku XXI wieku.
    The purpose of this article is to present a reflection on the essence of rationality and rationalism in architecture. This is an attempt to link rationality as a way of relating to reality with the ideas of classical thought. The author is looking for traces of the idea of rationality in the architecture of the 20th and early 21st century.
    Źródło:
    Przestrzeń i Forma; 2013, 19; 109-120
    1895-3247
    2391-7725
    Pojawia się w:
    Przestrzeń i Forma
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O (przed)racjonalności w myśli starożytnej. Uwagi na marginesie pewnej książki
    On (Pre)Rationality in Ancient Thought: Notes on the Margins of a Book
    Autorzy:
    Pacewicz, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232832.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ancient Greek philosophy
    rationalism
    Greek religion
    Orphism
    Presocratics
    starożytna filozofia grecka
    racjonalizm
    religia grecka
    orfizm
    presokratycy
    Opis:
    Artykuł stanowi obszerne, krytyczne omówienie książki Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej autorstwa Jadwigi Skrzypek-Faluszczak. Krytyka obejmuje kolejne części monografii — „Wstęp” oraz trzy rozdziały, a zakończona jest wskazaniem na rozmaite uchybienia formalne, jakie w tej monografii się pojawiają. Rozważania nie ograniczają się do aspektu krytycznego, lecz prezentują rozmaite ujęcia danych kwestii obecne w literaturze przedmiotu, a nie zostały ujęte przez autorkę monografii, a także propozycje własnych autorskich rozwiązań.
    The article is an extensive critical discussion of the book Przedracjonalne źródła racjonalnej refleksji filozoficznej [Pre-rational Sources of Rational Philosophical Reflection] by Jadwiga Skrzypek-Faluszczak. The critique covers the following parts of the monograph — the introduction and three chapters — and concludes by pointing out the various formal deficiencies to be found in this monograph. The reflections are not limited to the critical aspect, but present various approaches to the given issues present in the literature on the subject, not included by the author of the monograph, as well as the proposals of own original solutions.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 3; 251-273
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Úvahy o hodnote krízy a o kríze hodnôt
    Considerations on the Value of the Crisis and the Crisis of Values
    Rozważania o wartości kryzysu i kryzysie wartości
    Autorzy:
    Nemec, Rastislav
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1371183.pdf
    Data publikacji:
    2019-01-20
    Wydawca:
    Akademia Katolicka w Warszawie
    Tematy:
    kryzys
    społeczeństwo
    racjonalizm
    hipertropia rozumu
    duchowe podstawy
    crisis
    society
    economics
    rationalism
    hypertrophy of reason
    spiritual foundations
    Opis:
    The term “crisis” is often considered as synonymous with the decline of economic and social values. However, the essence of this concept goes much deeper and beyond its social and political approaches. The essence of crisis reaches the interior of a human being and its values. According to Jan Patočka, every human being must experience some kind of crisis that naturally leads to disappointment. However, from there, may also be born a great expectation for hope, which is a sign of our inner, spiritual foundation that we must find in ourselves.
    Termin „kryzys” często uważany jest za równoznaczny z upadkiem wartości ekonomicznych i społecznych. Jednak istota tego pojęcia sięga znacznie głębiej i wykracza poza jego społeczne i polityczne ujęcia. Istota kryzysu sięga wnętrza człowieka i jego wartości. Według Jana Patočka, każda istota ludzka musi doświadczyć pewnego kryzysu, który w naturalny sposób prowadzi do rozczarowania. Jednak zrodzić się może z niego również wielkie oczekiwanie na nadzieję, która jest znakiem naszej wewnętrznej, duchowej podstawy, którą musimy w sobie odnaleźć. Celem artykułu jest ukazanie rozważań Jana Patočka o wartości kryzysu i kryzysie wartości.
    Źródło:
    Studia Bobolanum; 2019, 30, 1; 115-124
    1642-5650
    2720-1686
    Pojawia się w:
    Studia Bobolanum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kilka uwag na temat ekstazy Plotyna – wokół interpretacji Enn. IV 8[6],1,1-11
    Some Remarks on the Ecstasy of Plotinus – the Interpretation of Enneads IV 8[6],1,1–11
    Autorzy:
    Szymańska-Kuta, Daria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/640892.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Plotinus
    Neoplatonism
    mysticism
    religious experience
    ecstasy
    rationalism
    irrationalism
    Plotyn
    neoplatonizm
    Mistycyzm
    Doświadczenie religijne
    Ekstaza
    racjonalizm
    irracjonalizm
    Opis:
    The starting point of the article is a critical analysis of the possible interpretations of the famous excerpt of Enn. IV 8[6],1,1–11, on the basis of which the image of the ecstasy of Plotinus as a momentary rapture, which Plotinus apparently experienced a certain number of times in his life, was formed. In the next part of the article this analysis becomes a pretext for considering, on the one hand, the elements which show the closely philosophical, rational character of the Plotinian system, yet on the other hand the irrational elements appearing in the text of Enneads. The author also tackles the problem of the continuity of the irrational component of Neoplatonic tradition. In this way she tries to answer the question whether Postplotinian Neoplatonism – sinking to irrationalist positions – broke with the rationalist premises of the philosophy of Plotinus, or, on the contrary, has its basis in certain philosophical assumptions which develop Plotinus’ views.
    Źródło:
    Studia Religiologica; 2011, 44; 95-107
    0137-2432
    2084-4077
    Pojawia się w:
    Studia Religiologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ethologiczne źródła etyki. O filozoficznym ugruntowaniu moralności
    Autorzy:
    Kwiatkowski, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644339.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Rationalismus
    ratio
    Ethos
    Logos
    Wissenschaft
    Zivilisation
    rationalism
    ethos
    logos
    science
    civilisation
    racjonalizm
    ethos logos
    nauka
    cywilizacja
    Opis:
    Die Inspiration für den Artikel bildet der Versuch von E. Husserl, die Idee des europäischen Rationalismus neu aufzuleben. Schuldig für das Scheitern dieser Idee ist nach Husserl die Loslösung der ratio vom Bereich des alltäglichen Lebens und der Entzug ihrer ethologischen Quelle. Im Artikel versuche ich die Bedeutung dieses ursprünglichen Verhältnisses als der Grundlage für das In-der-Welt-sein sowie existentielle Schlussfolgerungen des Prozesses aufzuzeigen, der von Descartes als eine eigenartige Verödung der ratio infolge einer allmählichen Abkehr von ihrer ursprünglichen Bedeutung im griechischen λόγος angefangen wurde. Der Spur von Husserl nachgehend stelle ich auch die Folgen dieses Prozesses für eine rationale Interpretation der Wirklichkeit vor und formuliere die These, dass die auf einer verarmten Idee der Rationalität aufgebaute Zivilisation wesentliche Interessen des Menschen verkennt, indem sie sein Leben in einer zunehmenden existentiellen Leere ansiedelt. 
    The article is prompted by Edmund Husserl's attempt to renew the idea of European rationalism. Husserl  attributed the  failure of the idea  to the digression of  ratio from the sphere of everyday life, to the loss of its ethical origin. The author attempts to take in the  meaning of this source relationship   viewed as the basis for being-in-the-world and the existential consequences of the process initiated by  Descartes of rendering the  ratio barren, in a way,  due to the gradual departure from its source meaning present in the Greek  word  λόγος (logos). Following Husserl , the author also presents  the impact of this process on rational interpretation of reality, and formulates  the thesis that civilization built on an impoverished idea of rationality  touches man’s essential interests, setting   his life in an expanding  existential emptiness.
    Inspiracją dla artykułu jest Husserlowska próba odnowienia idei europejskiego racjonalizmu. Winą za porażkę owej idei Husserl obarczył oderwanie ratio od sfery życia codziennego, pozbawienie go jego ethologicznego źródła. W artykule staram się uchwycić znaczenie tego źródłowego związku jako podstawy bycia-w-świecie oraz egzystencjalne konsekwencje zapoczątkowanego przez Kartezjusza procesu swoistego jałowienia ratio jako następstwa stopniowego odchodzenie od jego źródłowego znaczenia obecnego w greckim λόγος. Idąc tropem Husserla przedstawiam też skutki tego procesu dla racjonalnej interpretacji rzeczywistości oraz formułuję tezę, że cywilizacja zbudowana na zubożonej idei racjonalności zapoznaje istotne interesy człowieka, osadzając jego życie w rozrastającej się egzystencjalnej pustce.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2017, 22
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Resentymentalny racjonalizm w ocenie polskich czasopism naukowych: chaos, upolitycznienie i utowarowienie
    Resentment rationalism in the evaluation of Polish scientific journals: chaos, politicization and commodification
    Autorzy:
    Baranowski, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1368716.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polish science
    pointosis
    journals' evaluation
    commodification
    resentment rationalism
    nauka polska
    punktoza
    ewaluacja czasopism
    utowarowienie
    resentymentalny racjonalizm
    Opis:
    Artykuł ma na celu charakterystykę oceny polskich czasopism naukowych z zakresu humanistyki i nauk społecznych w szerszym kontekście krajowych reform nauki i szkolnictwa wyższego. W tym celu wprowadzono pojęcie resentymentalnego racjonalizmu, nawiązujące do pracy Maxa Schelera, by uwypuklić dezorganizację kolejnych prób przebudowy systemu nauki zakorzenionych w złych i atawistycznych namiętnościach. W konsekwencji przyjętej optyki badawczej wyłania się obraz chaotycznych, upolitycznionych i utowarowionych reform, które nie tylko nie korygują pozycji nauki polskiej, ale dodatkowo antagonizują środowisko badaczy, uniemożliwiając zajmowanie się jej ważnymi problemami strukturalnymi.
    The article aims to characterize the evaluation of Polish scientific journals in the fields of the humanities and social sciences, in the broader context of national science and higher education reforms. For this purpose, the notion of resentment rationalism, referring to Max Scheler’s work, was introduced to highlight the disorganization of successive attempts to rebuild the system of science rooted in evil and atavistic passions. As a consequence of the adopted research optics, what emerges is a picture of chaotic, politicized and commodified reforms, which fail to correct the position of Polish science and antagonize the community of researchers, by making it impossible to deal with important structural problems in this field.
    Źródło:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2021, 83, 2; 83-99
    0035-9629
    2543-9170
    Pojawia się w:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kierkegaard On Descartes: Doubt as a Prefiguration of Existential Despair
    Kierkegaard o Kartezjuszu. Wątpienie jako prefiguracja egzystencjalnej rozpaczy
    Autorzy:
    Kupś, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097302.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Søren Kierkegaard
    Kartezjusz
    wątpienie
    rozpacz
    racjonalizm
    sceptycyzm
    nieskończona rezygnacja
    Descartes
    doubt
    despair
    rationalism
    scepticism
    infinite resignation
    Opis:
    In his early, unfinished essay entitled Johannes Climacus, or De omnibus dubitandum est, Søren Kierkegaard enters into a polemic with Hegel’s interpretation of the methodic Cartesian doubt. Kierkegaard questions the philosophical absolutism of Cartesian scepticism and his methodological universalism. For the first time in Kierkegaard’s writings, the sphere of speculation (thinking) is confronted with personal involvement (will). Kierkegaard never published this work (it came out posthumously), and did not make any direct reference to Descartes in the same form ever again. However, certain subjects and themes remained: doubt (contrasted with despair) and the alias (Johannes Climacus), used when writing that early essay.
    We swoim wczesnym, nieukończonym eseju zatytułowanym Johannes Climacus albo De omnibus dubitandum est Søren Kierkegaard wdaje się w polemikę z Heglowską interpretacją metodycznego Kartezjańskiego wątpienia. Kierkegaard kwestionuje filozoficzny absolutyzm Kartezjańskiego sceptycyzmu i jego metodologiczny uniwersalizm. Po raz pierwszy w pismach Kierkegaarda sfera spekulacji (myślenia) zostaje skonfrontowana z osobistym zaangażowaniem (wolą). Kierkegaard nigdy nie opublikował tego dzieła (wydano je pośmiertnie) i nigdy więcej nie odniósł się bezpośrednio do Kartezjusza w tej samej formie. Pozostały jednak pewne tematy i wątki: zwątpienie (przeciwstawione rozpaczy) i pseudonim (Johannes Climacus) używany podczas pisania tego wczesnego eseju.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 2; 23-34
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działania publiczne wobec uwarunkowań historyczno-kulturowych
    Public action in the face of historical and cultural determinants
    Autorzy:
    Hryniewicz, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1185400.pdf
    Data publikacji:
    2015-06-01
    Wydawca:
    Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
    Tematy:
    collective action
    Cartesianism
    epistemology
    rationalism
    collectivism
    sociology of knowledge
    działania zbiorowe
    kartezjanizm
    epistemologia
    racjonalizm
    kolektywizm
    socjologia wiedzy
    Opis:
    Autor analizuje czynniki społeczno-kulturowe określające wewnętrzną strukturę działania zbiorowego. Uwarunkowana jest ona: zdolnością do zawierania umów, przewidywalnością zachowań oraz predyspozycją do okazywania zaufania. Opisuje także przyczyny ograniczające czy utrudniające realizację powyższych wymiarów. Wynika to ze specyfiki stosunków w polskim społeczeństwie, które jest zdominowane przez mikrogrupy, co oznacza, że tylko w ich obrębie - a nie w szerszej wspólnocie - rozwijają się relacje umożliwiające honorowanie umów czy okazywanie zaufania. Ponadto, w opracowaniu wskazano, że zdolność do zbiorowego działania w społeczeństwie polskim istotnie ogranicza niepełne przyswojenie kultury kartezjańskiej. Pociąga to za sobą wiele konsekwencji - niższą zdolność do analizy celów działania, ich racjonalizowania itp. W społeczeństwach "kartezjańskich" (realizujących kartezjański ideał kulturowy) ich członkom łatwiej jest podejmować działania zbiorowe. Są lepiej przystosowane do demokracji i tym samym do współdziałania zbiorowego. Widoczny jest w nich wysoki poziom samoorganizacji, bardzo duży zakres wolności zachowań, głoszenia dowolnych poglądów, zakładania dowolnych organizacji. Nie potrzebują odgórnych dyrektyw i odgórnej koordynacji, gdy trzeba coś wspólnie przeprowadzić.
    The author analyses the socio-cultural determinants which influence the internal structure of collective action. It is determined by: the ability to fulfill contracts, the predictability of behaviour and showing trust to others. The author goes on to describe the factors that limit them as a result of the specificity of social relations in the Polish society, which 82 Janusz Hryniewicz Studia z Polityki Publicznej are dominated by the network of micro-groups and it means that only within them - not within the wider society - one can see social relations, in which contracts tend to be fulfilled and trust guaranteed. At the same time, the author indicates that the Polish society's capacity for collective action seems to be limited as a result of the fact that the Cartesian culture has not been fully adopted. There are many ramifications of that including a lower potential to analyse the goals of collective actions and making them more rational. In the Cartesian type of societies, their members are more favourably inclined to act together. They are more favourably adapted towards democracy, collective action and one can see a higher level of self-organisation, a wider range of personal freedom, as well as the setting up of associations. There is no need to impose top-down directives and top-down coordination when collective action must be taken.
    Źródło:
    Studia z Polityki Publicznej; 2015, 2, 3(7); 81-99
    2391-6389
    2719-7131
    Pojawia się w:
    Studia z Polityki Publicznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aleksandr Koval’kov: between orthodoxy and masonry
    Александр Ковальков: между православием и масонством
    Autorzy:
    Drozdek, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/969727.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    Koval’kov
    Lopukhin
    masonry
    salvation
    rationality
    Orthodoxy
    Kowalkow
    Łopuchin
    masoneria
    zbawienie
    racjonalizm
    Prawosławie
    Ковальков
    Лопухин
    масонство
    спасение
    рациональность
    Православие
    Opis:
    Александр Ковальков был государственным чиновником в XIX в. в России, который очень интересовался богословскими вопросами, и выразил свои взгляды в четырех опубликованных им книгах. Его убеждения обобщены в утверждении, что истинное христианство заключается во внутреннем обращении, чистой любви, истинной вере и покаянии. Он описал трудный и продолжительный путь к духовному возрождению. Хотя он сильно подчеркивал внутреннюю жизнь веры, он также нашел место в духовной жизни для церкви, ее традиции и ее обрядов. Человеческий разум, по его мнению, отрицательно влияет на человека, поскольку он только привел к падению. Пытаясь найти богословские основы для своей духовности, Ковальков обратился к масонству, пытаясь сделать христианство в масонском образе.
    Źródło:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2019, XVI, 3; 71-82
    1731-982X
    Pojawia się w:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między rozumem a wolą mocy – światopogląd Tomasza Manna w latach pierwszej wojny światowej
    Between reason and the will to power – Thomas Mann’s world view during the First World War
    Autorzy:
    Kępa, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1391833.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    politics
    World War
    revolution
    democracy
    rationalism
    conservatism
    art
    culture
    civilisation
    wojna światowa
    rewolucja
    demokracja
    racjonalizm
    konserwatyzm
    sztuka
    kultura
    cywilizacja
    Opis:
    The work entitled “Reflections of an Unpolitical Man”, written during World War I, includes an essay against the Western states. Thomas Mann compares democratic countries and the societies created after the French Revolution with the German concept of society and a country based on conservative values. Equality is set against hierarchy, the individual against the community, and a secular perspective against a religious one. Defiance of the West is based on Protestantism. The references to Nietzsche and Schopenhauer, in agreement with Darwin's theory of evolution, are advanced by the West as an argument for the conflict between rationalism and irrationalism. At the end of Thomas Mann’s work, this conflict is solved by the “principle of irony”, which gives the author the opportunity to reconcile himself with the concept of democracy. This also dominated his future work.
    Źródło:
    Przestrzenie Teorii; 2015, 24; 295-325
    2450-5765
    Pojawia się w:
    Przestrzenie Teorii
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zarys realistyczno-krytycystycznej koncepcji socjologicznej analizy literatury
    An Outline of a Realistic-Criticalist Concept of the Sociological Analysis of Literature
    Autorzy:
    Jabłoński, Arkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1833012.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    socjologia literatury
    socjologiczna analiza literatury
    racjonalizm krytyczny
    Karl R. Popper
    sociology of literature
    sociological analysis of literature
    critical rationalism
    Opis:
    Celem tego artykułu jest prezentacja perspektywy teoretyczno-analitycznej, która może stanowić dodatkowe uzasadnienie badań na tekstem literackim prowadzonych w ramach socjologii. Autor skupia się zwłaszcza na konsekwencjach ustaleń racjonalizmu krytycznego Karla R. Poppera oraz osiągnięciach realizmu krytycznego uprawianego w ramach socjologii.
    The purpose of the article is to present a theoretical and analytical perspective that may provide additional justification for research on a literary text conducted in sociology. The author focuses particularly on the consequences of the critical rationality arrangements of Karl R. Popper and the achievements of critical realism cultivated in the context of sociology.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2014, 45, 4; 67-95
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co lub kogo falsyfikuje Popper? Problem ścisłej wiedzy politologicznej
    What or whom falsification by Popper? The issue of scientific political knowledge
    Autorzy:
    Młyńczyk, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/462379.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski
    Tematy:
    naturalizm
    antynaturalizm
    krytyczny racjonalizm
    teoria ewolucji
    dobór naturalny
    teoria polityki
    naturalism
    antinaturalism
    critical rationalism
    evolution
    natural selection
    political
    theory
    Opis:
    Wartość poznawcza współczesnej politologii jest wynikiem utrwalonego konsensusu, który w znaczącym stopniu ignoruje metodologiczny spór pomiędzy naturalizmem i antynaturalizmem, zakładając że ścisłość wiedzy politologicznej jest mniej istotna od jej postulowanej użyteczności. Tekst podejmuje próbę wskazania perspektywy epistemologicznej, będącej odpowiedzią na formalne usunięcie wiedzy o faktach społecznych z zasobów teorii nauki przez Karla R. Poppera. Chodzi zatem o perspektywy znalezienia odpowiedzi na ile synteza wiedzy społecznej i przyrodoznawstwa może zdjąć z politologii inwektywę pseudonauki, do czego w dużym stopniu przyczynili się jej współcześni prominenci, ograniczając poznanie do kwantyfikacji typowych zachowań społecznych, a wiedzę o tym uznając za niepodważalną na gruncie metodologii.
    The cognitive value of contemporary political science is the result of a consensus which largely ignores the methodological dispute between naturalism and antinaturalism, assuming that the scientific of political knowledge is less important than its postulated usefulness. The text attempts to indicate the epistemological perspective, which is a response to the formal removal of knowledge about social facts from the resources of science theory by Karl R. Popper. It is therefore a question of how the synthesis of social knowledge and natural sciences can be removed from politics by the invective pseudo-science, to which its contemporary luminaries have contributed significantly, limiting knowledge to the quantification of typical social-science behaviours, and recognizing this as undeniable on the basis of methodology.
    Źródło:
    Studia Krytyczne/ Critical Studies; 2017, 4; 13-25
    2450-9078
    Pojawia się w:
    Studia Krytyczne/ Critical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Johann Crell on Religious Tolerance and Salvation
    Jan Crell o tolerancji religijnej i zbawieniu
    Autorzy:
    Iwanicki, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232609.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Jan Crell
    socynianizm
    tolerancja religijna
    praktycyzm
    minimalizm doktrynalny
    racjonalizm religijny
    Johann Crell
    Socinianism
    religious tolerance
    practicalism
    doctrinal minimalism
    religious rationalism
    Opis:
    The essay discusses the defense of religious tolerance presented in Johann Crell’s treatise On Freedom of Conscience, pointing to the tension between Christian exclusivism on the one hand and religious practicalism and rationalism on the other inherent in Crell’s views. This tension can be resolved by adopting theistic minimalism or extreme practicalism.
    Autor omawia obronę tolerancji religijnej podjętą w dziele Jana Crella O wolności sumienia, wskazując na pewne napięcie w poglądach Crella między jego ekskluzywizmem chrześcijańskim a religijnym praktycyzmem i racjonalizmem. Istnieje kilka różnych sposobów usunięcia wskazanej trudności, między innymi poprzez przyjęcie minimalizmu teistycznego lub skrajnego praktycyzmu.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 4; 143-165
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eliminacja etyki a realizm racji
    Autorzy:
    Saja, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/705365.pdf
    Data publikacji:
    2012-06-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    metaetyka
    antyrealizm etyczny
    etyczny rewizjonizm
    etyczny racjonalizm,realizm racji moralnych
    teoria globalnego błędu
    eliminatywizm,J. Mackie
    I. Hinckfuss
    R. Garner
    R. Joyce
    Opis:
    Antyrealizm etyczny reprezentowany jest obecnie przez około 30% filozofów analitycznych. Podzielają oni przekonanie, że nie istnieją moralne własności, fakty czy wartości. Przez długi okres rozwijany był on zwłaszcza przez akognitywistów. Jednak od czasu publikacji książki J. Mackiego Ethics. Inventingright and wrong (1977) antyrealistyczny sceptycyzm został zradykalizowany, przybierając także formę teorii globalnego błędu. Przyjęcie powyższego przekonania prowadzi do trzech strategii postępowania: 1. fikcjonalizmu asertorycznego (J. Mackie), 2. fikcjonalizmu nieasertorycznego (R. Joyce) oraz 3. eliminatywizmu (I. Hinckfuss i R. Garner). W artykule, przyjmując antyrealistyczny punkt wyjścia przedstawicieli teorii globalnego błędu, analizuję powody, dla których warto wyeliminować etykę, i powody, dla których moglibyśmy mieć z tym problem. Następnie przedstawiam argumenty, ze względu na które pomysł eliminacji etyki pośrednio wspiera zmianę myślenia o realizmie etycznym z paradygmatu ontologicznego na racjonalistyczny. W związku z tym prezentuję koncepcję rewizyjnego realizmu racji oraz dowodzę, że nie poddaje się ona argumentom zwolenników eliminacji etyki.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 2; 87-100
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Religia naturalna i krytyka objawienia w filozofii Matthew Tindala
    Autorzy:
    Stefaniuk, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/643852.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Matthew Tindal
    Deismus
    natürliche Religion
    Rationalismus
    Offenbarung
    Religionskritik
    deism
    natural religion
    rationalism
    Revelation
    criticism on religion
    deizm
    religia naturalna
    racjonalizm
    objawienie
    krytyka religii
    Opis:
    Der Artikel widmet sich der Kritik der Offenbarung, der wir auf dem Boden des britischen Deismus  bei solchen Philosophen wie Herbert von Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland oder Anthony Collins begegnen. Besondere Aufmerksamkeit wird den Anschauungen von Matthew Tindal geschenkt, der vor allem als Autor von Christianity as Old as Creation in Erinnerung geblieben ist. Wie andere Deisten nimmt Tindal an, dass der aufgeklärte (d.h. aus allen Fesseln, besonders den des Aberglaubens befreite) menschliche Verstand der höchste Schiedsrichter in allen Fragen, auch jenen religionsbezogenen, sei. Er unterscheidet eine äußere Offenbarung (d.h. die für geoffenbart gehaltenen Bücher) und eine innere Offenbarung (d.h. die Erkenntnis der Ordnung der Dinge vom Menschen als rationalen Wesen). Ins Deutsche übersetzt von Anna Pastuszka
    The article focuses on criticism on revelation which is present among British deists, such as Herbert of Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland and Anthony Collins. Particular attention is devoted to the views of Matthew Tindal, who is remembered primarily as the author of Christianity as Old as the Creation. Tindal, like the other deists, assumes that enlightened – i.e. freed from all the restraining bonds, especially from superstition – human mind is the final arbiter on all issues, including those related to religion. He distinguishes external revelation, i.e. the books considered to be revealed by God, as well as internal revelation – which means Nature revealing itself to human rational mind. Summarised by Tomasz Stefaniuk 
    Artykuł poświęcony jest krytyce objawienia, z jaką spotykamy się na gruncie brytyj-skiego deizmu, u filozofów takich jak Herbert z Cherbury, William Wollaston, Thomas Chubb, John Toland czy Anthony Collins. Szczególna uwaga poświęcona jest poglą-dom Matthew Tindala, który zapamiętany został przede wszystkim jako autor Christia-nity as Old as Creation. Tindal, podobnie jak i pozostali deiści, przyjmuje, że oświecony – tj. wyzwolony z wszelkich krępujących go więzów, w tym zwłaszcza z przesądów – rozum ludzki jest najwyższym arbitrem we wszelkich kwestiach, również w tych zwią-zanych z religią. Wyróżnia on objawienie zewnętrzne, tj. księgi uznane za objawione, oraz objawienie wewnętrzne, czyli objawienie się porządku rzeczy człowiekowi, będą-cemu istotą racjonalną.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2015, 15
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Na duchowych rozdrożach. „Nie-dualistyczne” podejście do zagadnień duchowych w prozie Olgi Tokarczuk
    On Spiritual Crossroads: A “Non-Dualist” Approach to Spiritual Issues in the Prose of Olga Tokarczuk
    Autorzy:
    Mikołejko, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32358589.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Olga Tokarczuk
    dualism
    antinomies
    civilization
    crisis
    spirituality
    Enlightenment
    rationalism
    mysticism
    messianism
    magic
    Podolia
    dualizm
    antynomie
    cywilizacja
    kryzys
    duchowość
    oświecenie
    racjonalizm
    mistycyzm
    mesjanizm
    magia
    Podole
    Opis:
    The author attempts to reconstruct the spiritual structure that emerges from the literary work of Olga Tokarczuk. In his opinion, the direct context of this structure is a sense of a crisis or even the twilight of contemporary Western culture. For this reason, Tokarczuk seeks a paradoxical synthesis of antinomies which are tearing the modern world apart and which grow out of radically different intellectual, religious and civilisational traditions. Above all, she aims to combine the rational and empirical tradition of the European Enlightenment with prophetic and messianic currents, as well as elements of folk magic. For Tokarczuk, what has become a model of such a fusion is eighteenth-century Podolia, a region in the eastern borderlands of the Polish–Lithuanian Commonwealth, where numerous forms of Jewish and Christian mysticism and messianism were born in stormy historical circumstances.
    Autor podejmuje – z perspektywy religioznawczej oraz filozoficznej – próbę rekonstrukcji struktury duchowej, która wyłania się z literackiej twórczości Olgi Tokarczuk. W jego przekonaniu bezpośredni kontekst owej konstrukcji stanowi poczucie kryzysu, a nawet zmierzchu dzisiejszej kultury Zachodu. Z tego względu Tokarczuk zmierza ku paradoksalnej syntezie antynomii rozdzierających współczesny świat, które wyrastają z radykalnie odmiennych tradycji intelektualnych, religijnych i cywilizacyjnych. Przede wszystkim Tokarczuk chodzi o zespolenie racjonalnej i empirycznej tradycji europejskiego oświecenia z nurtami profetycznymi i mesjańskimi, jak również elementami ludowej magii. Wzorem takiego rodzaju fuzji stało się dla pisarki osiemnastowieczne Podole – kraina położona na wschodnich rubieżach Rzeczpospolitej Obojga Narodów, gdzie w burzliwych okolicznościach rodziły się liczne formy mistycyzmu żydowskiego i chrześcijańskiego.
    Źródło:
    Slavia Meridionalis; 2020, 20
    1233-6173
    2392-2400
    Pojawia się w:
    Slavia Meridionalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Siemion Frank a Towarzystwo Religijno-Filozoficznew Petersburgu
    Autorzy:
    Ermichyov, Aleksandr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099389.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Towarzystwo Religijno-Filozoficzne w Petersburgu
    „nowa świadomość
    religijna”
    racjonalizm neokantowski
    wiara
    wiedza
    światopogląd
    S. Frank
    D. Mereżkowski
    D. Fiłosofow
    A. Meyer
    przedmiot
    wiedzy
    Opis:
    Tematem artykułu jest sprzeciw Siemiona Franka, przyjmującego kognitywno- -obiektywistyczną, racjonalistyczną formę rozumienia, wobec ideologii rewolucjonizmu „nowej religijnej świadomości” (W. Rozanow, D. Mereżkowski). Źródło tej opozycji tkwi w odmiennym rozumieniu kategorii „absolutnego” oraz jego regulatywnej roli względem rzeczywistości. Refleksja Franka w ramach działalności Towarzystwa Religijno-Filozoficznego w Petersburgu miała na celu rozwikłanie powyższego problemu i przyczyniła się do wyłonienia idei zawartych później w jego pracy Przedmiot wiedzy (1915).
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 21-34
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bogusław Wolniewicz as a political philosopher
    Bogusław Wolniewicz jako filozof polityki
    Autorzy:
    Bartyzel, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097613.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    transcendental rationalism
    Christianity
    Western civilization
    civil democracy
    national community
    xenophobia
    leftist leanings
    totalism
    racjonalizm transcendentalny
    chrześcijaństwo
    cywilizacja Zachodu
    liberalizm
    demokracja obywatelska
    wspólnota narodowa
    ksenofobia
    lewactwo
    totalizm
    Opis:
    Tematem artykułu jest refleksja polityczna filozofa Bogusława Wolniewicza. Tytułem wprowadzenia przedstawiono jego ogólne stanowisko filozoficzne, nazywane przez niego racjonalizmem tychicznym albo transcendentalnym, zakładające, iż rozum ludzki wykracza poza porządek natury. Pozwala to Wolniewiczowi umiejscowić się w kręgu wyznawców chrześcijaństwa, aczkolwiek w sposób swoisty, wynikający z przyjmowania niektórych tylko prawd wiary podawanych przez Kościół. Jako „niewierzący katolik”, jest on obrońcą cywilizacji chrześcijańskiej, którą utożsamia z cywilizacją Zachodu. Podejmuje krytykę liberalizmu, libertynizmu oraz ideologii „lewackich”, jednocześnie deklarując się jako demokrata, którego ideałem jest demokracja obywatelska, resp. republikańska, ufundowana na cnocie patriotyzmu i doceniająca znaczenie państwa dla narodu. Za najważniejszy krąg lojalności uważa wspólnotę narodową oraz podejmuje oryginalną obronę ksenofobii, acz bez nienawiści, jako uzasadnionej ochrony własnego terytorium przed inwazją intruzów.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 267-307
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Charakterystyczne przykłady nurtu sielsko-sentymentalnego w polskiej liryce wokalnej pierwszej połowy XIX wieku w kontekście możliwości ich wykorzystania na wczesnym etapie pedagogiki wokalnej
    Specific Examples of the Sentimental and Idyllic Trends in the Polish Vocal Lyric in the First Half of the Nineteenth Century in the Context of Possibilities of Their Use at an Early Stage Vocal Pedagogy
    Autorzy:
    Ksenicz, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/646564.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Libron
    Tematy:
    sentimentalism
    pre-romanticism
    rationalism
    age of enlightenment
    vocal creativity
    art song
    vocal pedagogy
    education of a vocalist
    technical difficulties
    sentymentalizm
    preromantyzm
    racjonalizm
    oświecenie
    twórczość wokalna
    pieśń artystyczna
    pedagogika wokalna
    kształcenie wokalisty
    trudności techniczne
    Opis:
    This article attempts to describe and popularize (in the pedagogical context), a relatively little-known excerpt of Polish vocal art, which are undoubt-edly songs composed during the period of the artistic trend called European sentimentalism, or inspired by it. Due to the quantitatively poor heritage of publications basing on source materials the article puts the main emphasis on describing the wide scope of the vocal repertoire based on assumptions regarding the art of sentimentalism. Furthermore, the work also tries to discuss the suitabil-ity of individual compositions in the educational process of novice singers. Due to the fact that many of these songs haven’t won popularity so far, introducing them to the repertoire of solo singing class students seems particularly appropri-ate and instructive.
    Artykuł podejmuje próbę opisu i przybliżenia (w kontekście pe-dagogicznym) stosunkowo mało znanego wycinka polskiej twórczości wokalnej, jaką niewątpliwie jest pieśń artystyczna powstała w okresie nurtu sentymentali-zmu europejskiego, bądź też nim inspirowana. Główny nacisk położony został na opis szerokiego – w kontekście szczupłej spuścizny dostępnej w formie wydaw-nictw opracowanych na podstawie materiałów źródłowych – zakresu repertuaru wokalnego opartego na założeniach sentymentalizmu oraz omówienie przydat-ności poszczególnych utworów w procesie kształcenia początkujących wokalistów. Ze względu na fakt, iż wiele z omawianych utworów nie zdobyło jeszcze dotąd szerszej popularności, wprowadzenie ich do repertuaru uczniów klas śpiewu so-lowego wydaje się szczególnie wskazane i kształcące.
    Źródło:
    Konteksty Pedagogiczne; 2015, 2, 5
    2300-6471
    Pojawia się w:
    Konteksty Pedagogiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia przyrody jako warunek sine qua non powstania i rozwoju nauki
    Autorzy:
    Jodkowski, Kazimierz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013886.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    filozofia przyrody
    nauka
    metafizyka
    logiczny pozytywizm
    neopozytywizm
    krytyczny racjonalizm
    paradygmat
    naukowy program
    badawczy
    filozofia spekulatywna
    filozofia naukowa
    philosophy of nature
    science
    metaphysics
    logical positivism
    neopositivism
    critical rationalism
    paradigm
    scientific research programme
    speculative philosophy
    scientific philosophy
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2005, 53, 2; 424-427
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozum wobec wiary – współczesna pokusa gnostycyzmu
    Reason in relation to faith – the contemporary temptation of Gnosticism
    Autorzy:
    Tatar, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1008829.pdf
    Data publikacji:
    2019-01-22
    Wydawca:
    Akademia Katolicka w Warszawie
    Tematy:
    Duchowość
    mistyka
    poznanie
    wiedza
    wiara
    św. Tomasz z Akwinu
    św. Jan od Krzyża
    racjonalizm
    człowiek
    antropologia teologiczna
    Spirituality
    mysticism
    knowledge
    cognition
    faith
    St. Thomas Aquinas
    St. John of the Cross
    rationalism
    man
    theological anthropology
    Opis:
    The Pope Francis in his Apostolic exhortation Gaudete et exultate points to two serious modern threats: Pelagianism and Gnosticism. Historical analysis of Gnosticism reveals a dangerous tendency towards rationalism. It also results, as Cardinal J. Ratzinger points, from the relativization of truth. The rejection of God in modern civilization must give rise to human concentration on oneself. This means that contemporary Gnosticism wants to lead to self-salvation, which means that it closes man in subjectivism and the intellectual ability to rise above the mystery of Jesus Christ. Analysis of the teaching of St. Thomas Aquinas and St. John Paul II indicates the consistency of faith and reason. At the same time, we note the limitations of human cognition and understanding resulting from its nature. God’s truths are rational but beyond human capabilities, and therefore the faith can’t be reduced to the rationalist category. St. John of the Cross states thatthis crossing of the border takes place in cognition through love.
    Źródło:
    Warszawskie Studia Teologiczne; 2019, 32, 1; 6-24
    0209-3782
    2719-7530
    Pojawia się w:
    Warszawskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Społeczeństwo terapeutyczne a globalizacja – socjologiczny i epidemiologiczny kontekst przewlekłych chorób niezakaźnych (NCD)
    Therapeutic society and globalization – sociological and the epidemiological context of non-communication diseases
    Autorzy:
    Bielecki, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/412846.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    społeczeństwo terapeutyczne
    czynniki ryzyka przewlekłych chorób niezakaźnych
    choroby serca i naczyń
    poziom świadomości profilaktycznej racjonalizm prewencyjny profilaktyczna ignorancja
    badania kwestionariuszowe
    therapeutic society
    risk factors of non-communicable diseases (NCD)
    cardiovascular diseases (CVD)
    level of preventive awareness
    preventive rationalism
    prophylactic ignorance
    questionnaire survey
    Opis:
    Artykuł prezentuje wybraną część wyników największego, reprezentatywnego badania epidemiologicznego w Polsce – Wieloośrodkowego Ogólnopolskiego Badania Stanu Zdrowia Ludności (WOBASZ), którego główny cel określa się jako ocenę stopnia zagrożenia ludności polskiej chorobami serca i naczyń, ergo – poziomu czynników ryzyka i stopnia ich kontroli. Generalnie – co piąty uczestniczący w pomiarze respondent z województw łódzkiego i lubelskiego (N = 2212) nie wykazał żadnej wiedzy nt. innych aniżeli farmakologiczne sposobów zapobiegania CHUK, a także nie wiedział nic na temat chorób i powikłań, które może spowodować nieleczone nadciśnienie tętnicze. W jednym i drugim przypadku, w sposób istotny statystycznie, niewiedza ta częściej charakteryzowała uczestniczących w badaniu mężczyzn aniżeli kobiety, częściej osoby z niskim poziomem wykształcenia, reprezentantów najmłodszej i najstarszej kategorii wieku, a także – respondentów deklarujących najniższe dochody netto per capita. To zaś może świadczyć m.in. o istnieniu groźnego status quo, utrzymującego się w czasie „trendu społecznej niewiedzy” w zakresie profilaktyki chorób serca i naczyń. Trendu, co warte podkreślenia, dotyczącego aż 1/5 polskiego społeczeństwa. Choć 80% badanych posługuje się jakąś świadomością typu profilaktycznego (przynajmniej na poziomie werbalnych deklaracji), to jednak teza o co najmniej dobrej sytuacji w tym zakresie jest – w naszej ocenie – co najmniej ryzykowna.
    The article presents selected results of the biggest representative epidemiological survey conducted in Poland – WOBASZ. The main aim of this survey is to evaluate a number of Poles threatened by CVD, the level of risk factors and a degree of its’ control. In general, every fifth respondent from the voivodships of Lodz and Lublin (N = 2212) who participated in the health measure, did not prove any knowledge concerning ways of preventing CVD, anything about diseases which can be the result of untreated high blood-pressure. In both examples this lack of knowledge was more common among men rather than women, what is significant when statistics are taken into consideration. Yet, it was more frequent among less-educated, representatives of the youngest and the oldest age category, and respondents, who have declared the lowest income netto per capita. It means that the dangerous status quo exists; persistent, long-lasting so called ‘trend of social ignorance’ in the range of CVD prophylaxis. This tendency, what is worth emphasizing, relating to 1/5 Polish society. And though on the other hand 80% respondents do have some preventive awareness (at least on the level of verbal declarations), the thesis about good situation in this matter is – in our opinion – the least risky.
    Źródło:
    Przegląd Socjologiczny; 2012, 61, 2; 57-80
    0033-2356
    Pojawia się w:
    Przegląd Socjologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-70 z 70

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies