Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "rozum" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Wiara uzupełnia rozum. Antropologia Błażeja Pascala
L'armonia tra la fede e la religione. L'antropologia di Blaise Pascal
Autorzy:
Majkrzak, Henryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/553881.pdf
Data publikacji:
2010-12-31
Wydawca:
Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów
Tematy:
wiara
rozum
Błażej Pascal
Opis:
Pascal ebbe una vita breve, ma ricca di vicende. Una volta gli viene in mente di scrivere un’Apologia della religione cristiana, un progetto che non poté realizzare per la sua morte precoce. I frammenti di quest’opera furono raccolti nel volume intitolato Pensées (Pensieri). Bisogna conoscere se stessi. Nello studio dell’uomo, Pascal giunge alla constatazione che la natura umana è una dialessi di miseria e di grandezza. L’uomo è solo “una canna, la più fragile della natura; ma una canna che pensa”. Solo la fede cristiana può spiegare all’uomo l’origine di questa frattura e dargli la grazia per sanarla. In Cristo è tutta la nostra virtù e tutta la nostra felicità; senza di Lui non c’è se non vizio, miseria, errori, tenebre, morte e disperazione.
Źródło:
Sympozjum; 2010, 1(19); 157-173
2543-5442
Pojawia się w:
Sympozjum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W obronie rozumu. Uwagi na temat Herberta Schnädelbacha koncepcji „rozumu otwartego
Autorzy:
Torzewski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521678.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
rozum
teoria racjonalności
uzasadnienie
historyczność
Opis:
Artykuł porusza problematykę związaną z pojęciem rozumu. W szczególności kwestię, jakie czynniki musi wziąć pod uwagę obrońca znaczenia idei rozumu oraz jak może uzasadniać swoją obronę. Ponadto, jakie uwagi można sformułować co do tego uzasadnienia i jaki ono samo ma walor. Przyjrzymy się zatem najpierw próbom obrony rozumu formułowanym na gruncie niemieckiej filozofii współczesnej, kładąc szczególny nacisk na Herberta Schnadelbacha koncepcję „rozumu otwartego”, następnie zapytamy o uzasadnienie samego dążenia do ustanowienia takiej koncepcji, która w zamierzeniu ma być obroną rozumu. W końcu sformułujemy podstawowe uwagi krytyczne.
Źródło:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo; 2016, 22; 39-55
1234-4087
Pojawia się w:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesny uniwersytet – w pułapce racjonalności eksplikatywnej
Modern university – in the trap of explanatory rationality
Autorzy:
Żywczok, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423960.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Lubuskie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
uniwersytet
nauka
rozum eksplikatywny
rozum implikatywny
parametryzacja
university
science
explicative mind
implicative mind
parametrization
Opis:
Dostrzeżenie dysproporcji między klasycznym wzorcem uprawiania nauki a racjonalnością eksplikatywną skłoniło autorkę artykułu do przeanalizowania przyczyn niepokoju wielu naukowców, związanego z zachowaniem odpowiedniego poziomu kultury naukowej. Poddała w wątpliwość wybrane kierunki rozwoju (vs inwolucji) współczesnych uniwersytetów, odsłaniając pozory nowoczesności (np. sprawozdawczość parametryczną i kategoryzację), będące powodem instrumentalnego traktowania zarówno pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych, jak i samej nauki (pojmowanej jako dziedzina kultury). Jednocześnie ujawniła przewidywane skutki dominacji technokratycznej dla przetrwania idei uniwersytetu i optymalnego funkcjonowania tej instytucji. Upowszechnianie się w społeczności uniwersyteckiej niekorzystnych poglądów, przekonań, postaw i wzorców skłoniło do wartościowania obecnych tendencji formalno-administracyjnych, często ograniczających swobodę intelektualną i transgresję. Autorka twierdzi, iż presja stosowania kryteriów ekonomicznych w ocenie procesów kulturotwórczych bywa postrzegana jako represjonowanie naukowców i budzi, zwłaszcza w humanistach, słuszny opór etyczny. Mentalna dezorientacja i niezadowolenie pracowników oraz studentów, związane między innymi z trudnością sprostania irracjonalnym standardom, świadczą o zachwianiu uniwersyteckiego etosu. W badaniu naukoznawczym, którego przedmiot stanowi parametryzacja, posłużono się hermeneutyczną interpretacją tekstów źródłowych oraz osiągnięciami metodologicznymi filozofii analitycznej – analizą rekonstrukcyjną i krytyczną oraz argumentacją. Metody te umożliwiają bowiem zbadanie zasadności twierdzeń przed ich uznaniem czy usankcjonowaniem.
The disparity between the classic model of pursuing science and explanatory rationality inspired the author to analyze the sources of researchers’ concern about preserving an appropriate level of science culture. The author questions the selected directions of development (vs. involution) of modern universities, exposing their apparent modernity (e.g. parametric reporting and categorization) that lead to an instrumental treatment of researchers, research and teaching employees, as well as of science itself (understood as a discipline of culture). Also, the author reveals the expected influence of technocratic domination on preserving the concept of university and on the optimal functioning of the institution. Unfavorable views, beliefs, attitudes and models, so common among today.s university communities, lead the author to evaluate the current formal-administrative tendencies that often limit intellectual freedom and transgression. The author claims that the pressure to apply economic criteria for assessing culture-generating processes is often considered as the victimization of researchers, and evokes justified ethical resistance, especially among humanists. Mental disorientation and dissatisfaction of the employees and students, related partly to the difficulties in meeting irrational standards, testify to the university ethos being undermined. For the purpose of this parametrization study, the author used a hermeneutic interpretation of the source texts and the methodological achievements of analytic philosophy, i.e. reconstructive and critical analysis and argumentation. These methods make it possible to examine the legitimacy of statements before they are accepted or sanctioned.
Źródło:
Rocznik Lubuski; 2018, 44, 2; 93-107
0485-3083
Pojawia się w:
Rocznik Lubuski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Transcendentalia Zbigniewa Herberta. Przyczynek do portretu cynika
Autorzy:
Żywiołek, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/706238.pdf
Data publikacji:
2012-06-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
cynizm
rozum
krytyka
transcendencja
poznanie
estetyka
Opis:
Jeśli przyjąć twierdzenie Gilles’a Deleuze’a, że filozofia definiuje pojęcia, a literatura je konceptualizuje, to w przypadku twórczości Zbigniewa Herberta teza ta ma szczególne zastosowanie: autor Pana Cogito prowadzi nieustanny dialog z wielką tradycją filozoficzną Europy. Niemniej jednak, wbrew szkolnym odczytaniom Herbert nie jest poetą odwołującym się do metafizycznych (transcendentnych) wzorów istnienia; przeciwnie - bliska jest mu postawa antycznego cynika, który nie potrzebował metafizycznych motywacji dla praktykowania cnoty. Herbert odrzuca „pokusy” transcendencji, to jest poszukiwania wyjaśnień złożonej, materialnej rzeczywistości poprzez jej „wpisanie” w wymiar metafizyki czy też tzw. Ducha Czasów. Autor Pana Cogito wielokrotnie deklarował swoją niewiarę w tego rodzaju metafizyczne konstrukcje stanowiące wytwór umysłu. Cyniczny rozum Pana Cogito jawi się więc jako narzędzie demaskacji metafizycznych roszczeń.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 2; 515-532
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lee CHUN LO, Die Gottesauffassung in Husserls Phänomenologie
Autorzy:
Adamczyk, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944831.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
Bóg
transcendentalne ja
metafizyka
teleologia
rozum
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2013, 3, 2; 527-531
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pojęcie racjonalności w "Krytyce czystego rozumu" I. Kanta z perspektywy współczesnej
Autorzy:
Maciejczak, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106190.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
I. Kant
intelekt
rozum
nauka
racjonalność
Opis:
We współczesnych dyskusjach na temat racjonalności nauki spór dotyczy m.in. odpowiedzi na pytanie, czy istnieją uniwersalne reguły akceptacji, odrzucania lub wyboru koncepcji teoretycznych, zasługujące na miano racjonalnych. Pluralizm i relatywizm kryteriów racjonalności ma zdecydowanie więcej zwolenników. Odrzuca lub w znacznym stopniu kwestionuje klasyczne pojęcie racjonalności nauki jako poznania w pełni obiektywnego, prawdy jako jego celu oraz autonomicznego podmiotu jako jego twórcy. Czy Kant uznałby podnoszone w nieklasycznym ideale relatywność i wielość celów nauki i kryteriów racjonalności? Charakteryzując rolę podmiotu i zasad rozumu w systemie Kanta, formułuję tezę, że filozof ten broniłby potrzeby połączenia różnych, nawet początkowo niewspółmiernych teorii i aspektów doświadczenia w spójną całość, traktując to jako wymóg racjonalności nauki, i szerzej, racjonalności człowieka, jako istoty rozumnej i autonomicznej, twórcy zasad wyznaczających ludzkie poznanie i działanie.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 391-403
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antropologia kartezjańska, czyli o poszukiwaniu „prawdziwego człowieka”
Autorzy:
Stegliński, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098022.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
człowiek
dusza
ciało
poznanie
rozum
emocje
antropologia
Opis:
Zagadnienie człowieka jest u Descartes’a niejednoznaczne, ponieważ jego rozważania dotyczą najczęściej duszy i ciała branych z osobna. Konsekwencją takiego dualizmu jest rozwój kartezjanizmu albo w kierunku spirytualizmu Malebranche’a, albo materializmu La Mettriego i Condillaca. W artykule rozważam zasady czy racje dla tych dwóch linii rozwojowych. Jednak największą wartość upatruję w odnajdywaniu śladów „prawdziwego człowieka” Descartes’a, którego dualistyczna filozofia praktycznie pomija. Mamy zatem człowieka jako umysł, człowieka jako ciało, oraz człowieka jako złożenie ciała i umysłu. Dysponujemy również koncepcją człowieka jako wolnego i afirmującego swe istnienie poprzez wybór. Jedną z alternatyw tego wyboru jest byt, drugą nicość. Prowadzi to ostatecznie do planu myśli prywatnej, w której nieopisywalny dla nauki człowiek znajduje największe ocalenie, ale w efekcie pozostaje znany tylko samemu sobie.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 1; 37-52
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cnoty rozumu w obronie kultury i wiary: wokół myśli św. Tomasza z Akwinu
The Virtues of Reason in Defense of the Culture and the Faith in St Thomas Aquinas Thought
Autorzy:
Mróz, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/551396.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Wydawnictwo Bernardinum
Tematy:
kultura
wiara
rozum
cnoty
Tomasz z Akwinu
Opis:
Człowiek wierzący i człowiek kultury jest poważnie zagrożony, gdy wpadnie w pułapkę niechęci wobec rozumu. Wierze i kulturze wszelkiego typu potrzeba otwarcia na wielkość rozumu. Jedna i druga rzeczywistość potrzebują usprawnionego cnotami rozumu. „Trzeba sobie ciągle na nowo przypominać, iż rozum jest darem Boga. Św. Tomasz powiedział, że największym darem Boga jest rozum, znakiem Bożego podobieństwa, jakie każdy człowiek w sobie nosi”. Wiara jest racjonalnym transcendowaniem człowieka ku Dobru Najwyższemu-Bogu – akt wiary jest aktem rozumu wydanym z przyzwoleniem i decyzją woli. Kultura buduje się mocą rozumu przemienionego łaską wiary. O jakie cnoty rozumu tu chodzi? Cnotami rozumu teoretycznego jest naturalna cnota pojętności („intellectus, qui est habitus principiorum”), cnota wiedzy („virtus scientiae”), cnota mądrości („virtus sapientiae”); rozum praktyczny doskonalą cnoty: sprawność poznania pierwszych zasad rozumu praktycznego „sinderesis” oraz cnota roztropności („prudentia”); rozum wykonawczy doskonali cnota sztuki („ars”). Wymienione cnoty rozumu ukazują dodatni potencjał natury ludzkiej. Obecnie wyzwaniem dla chrześcijanina jest utrzymanie racjonalności wiary, zaś zadaniem kultury – baczenie na wiarę, która ofiaruje jej właściwy i wartościowy poziom.
Źródło:
Studia Pelplińskie; 2014, 47; 243-260
0239-4456
Pojawia się w:
Studia Pelplińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja umowy społecznej i natury człowieka u J.J. Rousseau w świetle teorii pożądliwości mimetycznej R. Girarda
Autorzy:
Pasterczyk, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/706196.pdf
Data publikacji:
2012-03-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
umowa społeczna
natura ludzka
przemoc
pożądliwość
rozum
Opis:
Artykuł stawia pytanie o genezę umowy społecznej w kontekście natury człowieka. J.J. Rousseau wskazuje na „nieszczęśliwy przypadek rozumu” jako przyczynę przemocy i jednocześnie konieczności contrat social. Dla Platona elementem konstytuującym naturę człowieka i sprawiającym konieczność umowy społecznej jest pożądliwość i dlatego, odwrotnie niż u Rousseau, tylko rozum i jego prawidłowa formacja może być gwarantem społecznego pokoju i sprawiedliwości. We współczesnej myśli R. Girarda contrat social może zostać zdefiniowany jako element kultury będący mechanizmem obronnym przed przemocą, która jest efektem pożądliwości. Girardowska pożądliwość nie stanowi jednak metafizycznego elementu ludzkiej natury, jak ma to miejsce u Platona, ale posiada charakter mimetyczny.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 4; 373-387
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozważania dotyczące statusu teorii naukowej
On the Status of Scientific Theory
Autorzy:
Motycka, Alina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013418.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
teoria
mit
rozum
intuicja
theory
myth
reason
intuition
Opis:
The status of scientific theory is determined by a philosophical conception of science. The article seeks to present the different status of scientific theory in a comparative analysis of philosophical conceptions of science (inductivism, hypothetism, paradigmatism and intuitionistic conception of science).
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 163-174
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wokół hiszpańskiej mitologizacji Seneki
Autorzy:
Kruszyńska, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106050.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Seneka
filozofia hiszpańska
rozum
etyka
M. Zambrano
mit
Opis:
W artykule analizuje się oraz interpretuje mit Seneki-Hiszpana oraz kwestię wpływu stoicyzmu na hiszpańską filozofię, literaturę oraz kulturę. Autorka zaczyna od wskazania źródeł, które ujmują Senekę jako pierwszego filozofa hiszpańskiego, następnie ukazuje elementy stoickie w hiszpańskiej literaturze na przestrzeni dziejów. Ostatnią część tekstu stanowi analiza roli Seneki w rozwoju filozofii XX-wiecznej pisarki i myślicielki Maríi Zambrano oraz kontekstu społeczno-politycznego jej twórczości. To w głównej mierze bowiem Zambrano przyczyniła się do umocnienia mitu o Senece-Hiszpanie oraz o stoickości Hiszpanii.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 479-487
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Franz Gruber, Markus Knapp (Hg.). Wissen und Glauben. Theologische Reaktionen auf das Werk von Jürgen Habermas „Auch eine Geschichte der Philosophie”. Mit einer Replik von Jürgen Habermas, Freiburg: Herder 2021, ss. 256
Franz Gruber, Markus Knapp (Hg.), Knowledge and Faith. Theological reactions to the work of Jürgen Habermas "Also a History of Philosophy". With a replica by Jürgen Habermas, Freiburg: Herder 2021, pp. 256
Autorzy:
Kożuchowski, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154464.pdf
Data publikacji:
2022-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Jürgen Habermas
filzofia
rozum
wiara
philosophy
reason
faith
Źródło:
Studia Elbląskie; 2022, 23; 439-440
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ROZUM – WIEDZA – WIARA DYNAMIKA ZNACZEŃ
REASON – KNOWLEDGE – FAITH: THE DYNAMICS OF MEANING
Autorzy:
Kublikowski, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488181.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
rozum
wiedza
przekonanie
wiara
reason
knowledge
belief
faith
Opis:
The main goal of this paper is to explicate the meaning of such words as “reason”, ”knowledge” and “faith.” In addition, some relationships between these notions are analysed. Two attitudes can be distinguished: “faith — reason/knowledge” and “reason/knowledge – faith”. In the first case faith is initial, but a believer can take a rational (intellectual) effort to analyse what faith is. The second attitude is realised in the rational search to find faith. Many different types of arguments for the sentence “God exists” have been invented over years. These arguments have been the tools used in the cases of both attitudes. The arguments are analysed and discussed. The notion of argument is related to the notion of persuasion. Some different situa- tions can be distinguished: a claim is rightly argued and somebody is persuaded by this claim; a claim is rightly argued, but somebody is not persuaded; a claim is not rightly argued, but some- body is persuaded by such a claim (e.g. by an influential leader); and a claim is not rightly argued and somebody is not persuaded. The attitude “faith — reason/knowledge” (a religious attitude) is existential and practical. It con- sists of some components. One of them is a religious knowledge (doctrine). If a believer confesses his or her faith using the official (institutional) text — called in Latin Credo (The Creed) — then really they believe and accept a set of rational religious beliefs, which belong to the religious knowledge (doctrine). A religious faith, understood as God’s influence, is acknowledged as the basis for such an act of believing and accepting. So the religious attitude consists of a religious faith, beliefs, emotions and also free choice (decision, acceptance). The act of an acceptance does not only concern beliefs. A believer also ac- cepts moral and religious rules (principles). This is the type of morality motivated by religion. A re- ligious attitude is the rational, theoretical and practical synthesis of all these components.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 2; 71-88
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krytyczna rola filozofii w ukazywaniu selektywnego kształcenia i wychowania młodzieży na przykładzie fenomenologii Dietricha von Hildebranda
A critical role of a philosophy in the presentation of a selective education and youth upbringing on the basis of the phenomenology of Dietrich von Hildebrand
Autorzy:
Lendzion, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1811196.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
uczucia
wartości
rozum
wola
emotions
values
reason
will
Opis:
The following article includes an analysis of human emotions concept, according to The Phenomenology of Dietrich von Hildebrand. This phenomenology is an example of an explanatory and critical role of the philosophy in an evaluation of upbringing and educational attitudes. A neglect of inward feelings leads to the selective formation of a person in the educational and upbringing process, based on the reductionist concept of man. A rehabilitation of human emotions is connected with an appreciation of higher feelings in upbringing, in which an enculturation, socialization and personalization are considered complementary. The three basic forms of contribution in values (i.e.: values embodiment, unification and creation) also have a significant meaning in upbringing. An analytic and pragmatic reason overgrowth and will overestimation lead to an emotional reduction. A “humble, righteous and loving I” is the source of the feelings which are adequate to cognised values. Issues of the human emotions complexity, an attitude towards values, an inharmonious development of human cognitive, aspiring and emotional spheres as well as the personal “I” are analysed in the phenomenological approach that emphasises an intentionality in human – world relations, an objective character of the values existing in a non-subjective world and essential dimension of the experience of a person.
Źródło:
Roczniki Pedagogiczne; 2013, 5(41), 1; 026-039
2080-850X
Pojawia się w:
Roczniki Pedagogiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Oparte na wiedzy
Founded on knowledge
Autorzy:
Neri, Raffaella
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/97083.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki. Wydział Architektury. Instytut Projektowania Architektonicznego. Zakład Architektury Mieszkaniowej i Kompozycji Architektonicznej
Tematy:
wiedza
rozum
emocje
oświecenie
Boullée
reason
emotion
Enlightenment
Opis:
W XVIII wieku Boullée stworzył nową podstawę architektury: jako prawdziwy człowiek rozsądku, zaczął od sedna sprawy, starając się wszystko spoić, tak by zjednoczyć konieczność rozumu z siłą emocji. Oświecenie nie jest jednakże pozytywizmem. W oświeconej myśli, rozum „rozświetla” rzeczy na świecie, pozwalając nam wnikliwie zrozumieć i wywoływać wszystko, co dotyczy ludzkości: zwłaszcza emocje i uczucia. Podobnie jak w przypadku Le Corbusiera, dla Boullée architektura była emocją, zdziwieniem, zaskoczeniem, poznaniem: zjawiskami, które nie pojawiły się racjonalnie, ale instynktownie i emocjonalnie. Nie odbywały się one poprzez dedukcyjne, logiczne lub „pozytywne” myślenie, ale opierały się raczej na analogicznej myśli; rozum był przy tym narzędziem wywołującym emocje przywołane zjawiskami architektonicznymi.
In the 18th century Boullée provided a new foundation for architecture: he began at the root of the matter, aiming to hold everything together, as a true man of reason, to unite the necessity of reason with the power of emotion. Enlightenment is not Positivism, after all. In enlightened thought reason “Iluminates” things in the world, allowing us to deeply understand and produce all that concern humanity: emotions and feelings primarily. For Boullée, too, as for Le Corbusier, architecture was emotion, astonishment, surprise, recognition: phenomena that did not occur rationally, but instinctively and emotionally. They did not took place through deductive, logical or “positive” thinking, but were based rather on analogical thought; whereby reason was the tool that induced emotions evoked by architectural phenomena.
Źródło:
Pretekst; 2019, 9; 47-52
2449-5247
Pojawia się w:
Pretekst
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozum i racjonalność w filozofii politycznej Ayn Rand
Autorzy:
Drelich, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098246.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
libertarianizm
liberalizm radykalny
racjonalizm
rozum
leseferyzm
filozofia polityki
Opis:
Ayn Rand (1905–1982) była przedstawicielką amerykańskiego liberalizmu radykalnego czy też libertarianizmu. W swoich dziełach filozoficznych, politologicznych, ale także w powieściach, esejach i felietonach publicystycznych wyłożyła podstawy swojej filozofii politycznej. Tę filozofię polityczną określiła mianem „obiektywizmu”. System obiektywistyczny Rand opiera się na szeregu fundamentów aksjologicznych. Jednym z nich jest rozum, któremu odpowiada cnota racjonalności. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie, w jaki sposób Rand interpretowała rozum oraz racjonalność, a także w jaki sposób oba te elementy determinowały podstawy jej filozofii politycznej.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 1; 149-161
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bernardin de Saint-Pierre and His Place on the Sun
Bernardin de Saint-Pierre i jego miejsce na słońcu
Autorzy:
Drozdek, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1070470.pdf
Data publikacji:
2021-01-29
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Saint-Pierre
dusza
eschatologia
rozum
sentyment
słońce
soul
eschatology
Opis:
In his Studies of nature (1784) and Harmonies of nature (1815) Saint-Pierre presented a panoramic view of nature as the work of omnipotent and benevolent God, whose providential care about His creation is everywhere visible. In this way, he wanted to call people to the life worthy of God, the life to be rewarded after death. The article discusses the nature of the universalist reward envisioned by Saint-Pierre in the light of his discussion of the spiritual nature of the human being. His view of this nature evolved and was not presented in entirely coherent fashion.
W swoich Studiach o naturze (1784) i Harmoniach natury (1815) Saint-Pierre przedstawił panoramę przyrody jako dzieła wszechmocnego i życzliwego Boga, którego opatrznościowa troska o stworzenie jest wszędzie widoczna. W ten sposób Saint-Pierre chciał wzywać ludzi do życia godnego Boga, do życia, które ma zostać nagrodzone po śmierci. Artykuł omawia w kontekście duchowej natury człowieka pisanej przez Saint-Pierre’a naturę jego wizji uniwersalistycznej nagrody. Pogląd Saint-Pierre’a na ten temat ewoluował i nie został przedstawiony w sposób całkowicie spójny.
Źródło:
Folia Philosophica; 2020, 43, 1; 1-13
1231-0913
2353-9445
Pojawia się w:
Folia Philosophica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pomiędzy naturą a kulturą – widowiska według Jeana-Jacques’a Rousseau
Autorzy:
Kawalec, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705776.pdf
Data publikacji:
2012-03-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
natura
widowisko naturalne
teatr
J.J. Rousseau
cnota
rozum
Opis:
List do d’Alemberta o widowiskach jest tekstem rzadko przywoływanym we współczesnych pracach naukowych. Stanowi on jednak bogate źródło nie tylko dla badań nad teatrem oraz innymi formami widowiskowymi, zawiera również podstawowe dla Rousseau znaczenia kategorii natury oraz ich przeciwstawienia. To, co w Liście Rousseau uważa za przeciwstawienie natury, nie pokrywa się z popularnymi dziś użyciami pojęcia kultury. Rozróżnienie widowisk teatralnych oraz widowisk naturalnych, pomimo współczesnych komplikacji terminologicznych i uwikłań kontekstualnych, stanowi materiał do badania koncepcji natury i tego, co naturą już nie jest, dla Rousseau oraz dla współczesnej filozofii, antropologii kulturowej i widowiskowej oraz teatrologii.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 4; 225-239
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ciało, emocje, rozum – raz jeszcze o mechanizmach odbioru filmu
Autorzy:
Skowronek, Bogusław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690488.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
reception
film
body
emotions
mind
odbiór
ciało
emocje
rozum
Opis:
The text discusses the issue of film reception and psychological mechanisms governing it. The main assumption is that the basis of film reception is active and rational creation of meanings combined with bodily experience and emotions. All those aspects – the cognitive, the somatic and the emotional one – form a psychological whole, but simultaneously they are always individualised. They should be analysed with reference to a particular viewer/user and their existential context and cultural protocols should be taken into consideration.reception; film; body; emotions; mind
W opracowaniu został podjęty problem odbioru filmu, w tym przede wszystkim rozmaitych mechanizmów psychologicznych decydujących o tym zjawisku. Główną tezą jest założenie, że u podstaw recepcji dzieł filmowych leży aktywne, racjonalne tworzenie znaczeń połączone z somatycznym, cielesnym doświadczeniem i emocjonalnymi doznaniami. Wszystkie aspekty odbioru – kognitywny, cielesny i emocjonalny – tworząc psychologiczną całość, zawsze są jednak indywidualizowane. Należy je analizować u konkretnego odbiorcy/użytkownika tylko z uwzględnieniem jego własnego kontekstu egzystencjalnego i posiadanych protokołów kulturowych.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova; 2017, 2
2451-0491
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio N – Educatio Nova
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reason and Faith in God
Rozum i wiara w Boga
Autorzy:
Moser, Paul K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488785.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
faith
reason
evidence
God
argument
wiara
rozum
ewidencja
Bóg
Opis:
The topic of “reason and faith in God” has challenged philosophers and theologians since the beginning of their disciplines, and it has left many inquirers confused. The key notions of faith and reason are often left unclear, and this complicates inquiry about faith in God. Many inquirers end up puzzled about the significance of the distinction between reason and faith. This paper outlines an approach to reason and faith in God that explains how faith in God can be well-grounded in reason as evidence, even if reason as an argument does not apply in a case. It identifies distinctive roles for experience and defense in an account of faith in God.
Problem „rozum a wiara w Boga” stanowił wyzwanie dla filozofów i teologów od samego początku istnienia ich dyscyplin, lecz wiele dociekań na ten temat wciąż pozostaje niewyjaśnionych. Nawet kluczowe pojęcia „wiary” i „rozumu” często pozostają niejasne, co komplikuje badanie na temat wiary w Boga. Dla wielu badaczy znaczenie rozróżnienia między rozumem i wiarą ostatecznie okazuje się zagadką. Niniejszy artykuł zarysowuje podejście do zagadnienia rozumu i wiary w Boga, które wyjaśnia, w jaki sposób wiara w Boga może być mocno oparta na rozumie oraz ewidencji przedstawianej przez rozum, nawet jeśli argumentacja rozumowa nie ma zastosowania w danym przypadku dotyczącym wiary w Boga. Artykuł określa również różne role, jakie spełniają doświadczenie oraz argumentacja apologetyczna w wyjaśnianiu wiary w Boga.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2016, 64, 4; 5-20
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hannah ARENDT, Wykłady o filozofii politycznej Kanta; Manfred GAWLINA, Grundlegung des Politischen in Berlin. Fichtes späte Demokratie-Theorie in ihrer Stellung zu Antike und Moderne
Autorzy:
Hanuszkiewicz, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/944005.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
powszechna komunikowalność
Oświecenie
rozum
sensus communis
kształcenie
myślenie rozszerzone
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2013, 3, 1; 199-204
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozum versus (u)czucie. Filozofii krytycznej z (neo)platonizmem przypadki (kilka słów od tłumacza)
Reason versus feeling. Sparring between critical philosophy and (neo)platonism. (Translator’s commentary)
Autorzy:
Banaszkiewicz, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18105179.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Kant
Schlosser
Stolberg
Platon
czucie
rozum
Plato
feeling
reason
Opis:
The following paper provides a historical and biographical introduction to the reading of the translation of Kant’s essay Von einem neuerdings erhobenen vornehmen Ton in der Philosophie. It consists of three parts. In the first one, called Introductory remarks, I point out the specific role of Kant’s polemical writings in his work. In the second, Protagonists, I outline the biographies of both of Kant’s opponents: J. G. Schlosser and Friedrich Leopold Graf zu Stolberg-Stolber. Finally, in the third one, I discuss a number of translation problems with the terms “Ahnung” and “ahnen”.
Źródło:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2021, 53, 2; 79-101
1689-4286
Pojawia się w:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Животные в русских и польских паремиях и фразеологизмах, характеризующих ум и глупость
Animals in the Polish and Russian Proverbs and in the Idiomatic Expressions Describing Intellect and Foolishness
Zwierzęta w rosyjskich i polskich paremiach oraz frazeologizmach charakteryzujących rozum i głupotę
Autorzy:
Walczak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1009134.pdf
Data publikacji:
2020-12-29
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
mind
foolishness
idiom
proverb
zoonym
rozum
głupota
frazeologizm
paremia
zoonim
Opis:
The article focuses on the Russian and Polish proverbial and idiomatic units (mainly of folk origin) typical for describing the human intellect and foolishness containing the zoonyms referring to some birds and mammals. The analysis of the Russian material shows high frequency of animal names referring to birds, especially hens and geese which in the folk/mythological reflection receive a lot of negative features. These features are the symbols of foolishness and narrow-mindedness. On the other hand, the Polish proverbial and idiomatic material shows that the similar symbolism is reflected by the representatives of some mammals.
Obiektem badawczym w niniejszym artykule są rosyjskie i polskie jednostki paremiologiczne i frazeologiczne (przeważnie ludowe) związane z charakterystyką ludzkiego rozumu i głupoty, w strukturze których występują zoonimy odnoszące się do niektórych ptaków i ssaków. Analiza materiału rosyjskiego pozwala zauważyć wysoką frekwencję nazw zwierząt odnoszących się do ptaków, szczególnie do kur i gęsi, które w ludowo-mitologicznym odzwierciedleniu otrzymują szereg negatywnych cech, stając się symbolami głupoty i umysłowego ograniczenia. Z kolei w polskim materiale paremiologiczno-frazeologicznym podobną symbolikę częściej niż w języku rosyjskim przybierają przedstawiciele niektórych ssaków.
Źródło:
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies; 2020, 6; 315-329
2719-2687
2451-3849
Pojawia się w:
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Racjonalność wiary – Romano Guardini a Joseph Ratzinger
The Rationality of Faith – Romano Guardini and Joseph Ratzinger
Autorzy:
Bachanek, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2031170.pdf
Data publikacji:
2020-05-20
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Guardini
Ratzinger
prawda
rozum
wiara
racjonalność
truth
reason
faith
rationality
Opis:
Romano Guardini was highly valued by Joseph Ratzinger as a lecturer and author of inspiring books. They shared the zealous pursuit for truth,the courage to ask fundamental questions, the boldness to confront the Christian faith with the challenges of contemporary culture, the convictionthat the human mind has high cognitive capacities, and the emphasis on the primate of truth in theology. Both authors highlight the reasonable aspectof the Christian faith. After all, faith relies on the fact that God is Truth. Faith and reason are not contradictory. They can complement one anotherin the process of in-depth cognition. Naturally, as the human mind tries to understand God, it struggles with its own limitations in the face of themystery which exceeds the capacities of the creation.
Źródło:
Collectanea Theologica; 2020, 90, 1; 105-118
0137-6985
2720-1481
Pojawia się w:
Collectanea Theologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Projekt filozofii witalnej w ujęciu José Ortegi y Gasseta
The Project of Vital Philosophy in José Ortega y Gasset’s Interpretation
Autorzy:
Leszczyna, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013055.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
życie
rozum
okoliczność
perspektywa
prawda
life
reason
circumstance
perspective
truth
Opis:
The aim of the present article is to present José Ortega y Gasset’s philosophical thought, with special attention paid to his author’s project of vital philosophy. The author primarily focuses on the category of life that Gasset worked out, that is a reality with a radical and absolute character, both in the epistemological meaning enquiring about the foundation of our cognition, and in the metaphysical one, turning to the issue of being. Gasset is convinced about the necessity of overcoming the paradigm of modern philosophy that is based on hegemony of pure, mathematical reason, which, being unable to immobilize life and subject it to analysis, consequently turns away from it, assuming the thesis that the knowledge of what is dynamic and variable (doxa) is less valuable that the knowledge of what is stable and eternal (episteme) as a rule. Gasset’s aim, on the other hand, is the to bring back life and vitality to their proper place.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2009, 57, 1; 127-155
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Faith and reason: what relationship?
Wiara i rozum: jaka relacja?
Autorzy:
Possenti, Vittorio
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181884.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Wiara
rozum
chrześcijaństwo
encyklika
filozofia
faith
reason
christianity
encyclical
philosophy
Opis:
Autor w artykule pokazuje, że relacja między wiarą a rozumem jest wewnętrznym rysem chrześcijaństwa od jego początków i biegnie przez całą historię teologii, Kościoła i myśli chrześcijańskiej. Problem ten można ująć w rozmaity sposób. Jednym nich jest zestawienie poglądów czołowych teologów i myślicieli chrześcijańskich, którzy podejmują te zagadnienia. W niniejszym artykule Autor wybiera inne rozwiązanie, które wydaje mu się lepszym. A mianowicie przywołuje dwa dokumenty: encyklikę Wiara i rozum (FR 1998) św. Jana Pawła II, oraz przemówienie Benedykta XVI, wygłoszone na uniwersytecie w Ratyzbonie (2006). Dodatkowo Autor przywołuje list św. Jana Pawła II (liczący ponad sto stron), skierowany do Biskupów, a także krótką mowę akademicką wygłoszoną przez Papieża Benedykta XVI, co pozwala ukazać zasadniczą zbieżność tych wypowiedzi. Wykład wygłoszony w Regensburgu staje się bardziej zrozumiały, gdy osadzimy go na fundamencie encykliki Wiara i rozum.
The article shows that the relationship between faith and reason has been intrinsic to Christianity since its beginnings and runs through the history of theology, of the Church and Christian thought. There are various ways in which the main theme can be introduced: one of them is to consult the foremost theologians and Christian thinkers who have thought and written on this subject. In this paper it appears more opportune to refer to two documents: the Encyclical Faith and Reason (FR, 1998) of St.Pope John Paul II, and the speech given at the University of Regensburg by Benedict XVI (2006). The different aim of the carefully worked out encyclical letter (it is more than one hundred pages long), addressed to the Catholic Bishops by St. John Paul II, and the brief academic speech given by Pope Benedict XVI makes their basic convergence all the more significant. Furthermore, the Regensburg speech is less easily understood without the foundation laid by the encyclical FR.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 1; 3-16
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zrozumieć wolność. Rozum czy namiętności?
Understanding Freedom. Reason or Passions?
Autorzy:
Biegalska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1048534.pdf
Data publikacji:
2013-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
wolność
rozum
uczucia
determinizm
William James
freedom
reason
passions
determinism
Opis:
What does human ability to take decisions depend on? Reason or passions? What mechanism governs the process of shaping our beliefs? Why do we consider a given opinion credible? All these questions are familiar to anyone who even once pondered on the phenomenon of human freedom – a phenomenon whose existence is commonly believed to be obvious. The article is yet another attempt to address the above questions. The presented reflections will be set against the background of the thought of William James.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2013, 10; 103-112
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Giovanni Duns Scoto: Un Teologo Incompreso, un Santo da Riscoprire
John Duns Scotus: A Misunderstood Theologian, a Saint to Be Rediscovered
Jan Duns Szkot: niezrozumiany teolog, wciąż nieodkryty święty
Autorzy:
Panaro, Antonio
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1706308.pdf
Data publikacji:
2021-02-26
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
teologia
świętość
doktryna
rozum
wiara
theology
holiness
doctrine
reason
faith
Opis:
Nell’approccio al pensiero di Giovanni Duns Scoto, ci si imbatte in maniera inevitabile con la luminosa testimonianza di vita di un grande santo. Si ha a che fare con “un insieme inseparabile di filosofia, teologia e spiritualità”. Giovanni Duns Scoto, filosofo e teologo del XIII secolo è un autore controverso e originale. Le sue opere in passato hanno avuto più critici e oppositori che sostenitori e discepoli. È un pensatore più moderno di quanto ci si possa immaginare. Non è per niente uno fra i tanti teologi e filosofi del passato, né i suoi scritti servono solo ad impolverare le nostre biblioteche. „Non è un fossile da ammirare, ma è un Maestro vivo e palpitante, pieno di ardore e di preziose intuizioni” di grande attualità. Questo francescano di origine scozzese, nato tra il 1265/66 e morto a Colonia l’8 novembre del 1308 lontano dalla sua patria, è un teologo ed un santo di grande spessore che solo oggi forse possiamo iniziare ad apprezzare.
Badając myśl Jana Dunsa Szkota, nieuchronnie napotyka się na świetlane świadectwo życia tego wielkiego świętego. Mamy tu do czynienia z „nierozerwalną całością filozofii, teologii i duchowości”. Jan Duns Szkot, filozof i teolog żyjący w XIII wieku, jest autorem kontrowersyjnym i oryginalnym. Jego twórczość w przeszłości miała więcej krytyków i przeciwników niż zwolenników i uczniów. Nie jest on bynajmniej jednym z wielu teologów i filozofów przeszłości, a jego pisma nie służą jedynie do zbierania kurzu w naszych bibliotekach. „Nie jest on skamieliną, którą można podziwiać, ale jest żywym i zachwycającym Mistrzem, pełnym zapału i cennych spostrzeżeń” o wielkiej aktualności. Jego myśl jest bardziej nowoczesna, niż można by przypuszczać. Ten franciszkanin szkockiego pochodzenia, który urodził się w 1265 lub 1266 r., a zmarł 8 listopada 1308 r. w Kolonii, daleko od swojej ojczyzny, jest teologiem i świętym o wielkiej głębi, którą być może dopiero dzisiaj zaczynamy dostrzegać.
In approaching the thought of John Duns Scotus, one inevitably encounters the luminous life testimony of a great saint. One is dealing with “an inseparable whole of philosophy, theology and spirituality.” John Duns Scotus, 13th century philosopher and theologian, is a controversial and original author. His works in the past have had more critics and opponents than supporters and disciples. He is a more modern thinker than one might imagine. He is by no means one of the many theologians and philosophers of the past, nor are his writings just gathering dust in our libraries. “He is not a fossil to be admired, but a living and throbbing Master, full of ardour and valuable insights” of great relevance. This Scottish-born Franciscan, born between 1265/66 and died in Cologne on the 8th November 1308, far from his homeland, is a theologian and a saint of great depth that we can perhaps only begin to appreciate today.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2021, 68, 2; 43-64
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Moralne dylematy kultury współczesnej
Moral Dilemmas of Contemporary Culture
Autorzy:
Sztalt, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521682.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
kryzys kultury
relatywizm
etyka
indywidualizm
rozum instrumentalny
technopol
etyka perfekcjonistyczna
Opis:
Przedmiotem artykułu jest namysł nad kulturą współczesną postrzeganą z perspektywy etycznej, a punktem wyjścia przekonanie o kryzysie kultury europejskiej, którego źródłem miałaby być „śmierć Boga” (Nietzsche) czy też klęska „projektu oświeceniowego” (Gray). Istotą kryzysu kultury jest załamanie się dotychczas obowiązujących systemów wartości, co rodzi szereg dylematów moralnych. Typowy dla kultury współczesnej indywidualizm zaoowocował relatywizmem aksjologicznym, doprowadził do atomizmu społecznego oraz, paradoksalnie, zrodził nowe formy zniewolenia. Inną cechą współczesności jest dominacja rozumu instrumentalnego, który głównym kryterium oceny działań czyni efektywność. Konsekwencją tych przemian dokonujących się w kulturze jest z jednej strony zagubienie etyczne, z drugiej zagrożenie wolności i podmiotowości. Czy istnieje jakieś dobre wyjście z tej sytuacji? Być może lekarstwem na moralne dylematy współczesności byłby powrót do aksjologicznych źródeł. Próbę taką podjął Henryk Elzenberg w swojej etyce perfekcjonistycznej.
The subject of the article is a reflection on contemporary culture perceived from the ethical perspective. The starting point is the belief about the crisis of European culture, which source would be “the death of God” (Nietzsche) or the defeat of “the Enlightenment project” (Gray). The essence of the crisis of culture is the collapse of previously existing systems of values, which raises a number of moral dilemmas. One of the main features of contemporary culture is the development of individualism, which takes place in the name of freedom, but which has resulted in axiological relativism, led to social atomism and, paradoxically, raises new forms of enslavement. Another important feature of contemporary culture is the dominance of instrumental reason. The consequence of these changes of culture is, on the one hand, ethical confusion, on the other, the threat of human freedom and subjectivity. Is there any good way out of this situation? Perhaps a cure for the moral dilemmas of modernity would be a return to axiological sources. Such an attempt was made by H. Elzenberg in his perfectionist ethics.
Źródło:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo; 2017, 23; 273-288
1234-4087
Pojawia się w:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rehabilitacja namiętności? Emocje a postulat bezstronności
Passion’ resumption? Emotions and impartiality
Autorzy:
Wojciechowski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/927411.pdf
Data publikacji:
2013-06-01
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
Tematy:
rozum
emocje
bezstronność
decyzja sędziowska
reason
emotions
impartiality
judicial decision
Opis:
Traditional philosophical tension between a reason and emotions has been a subject of increasing objections. As a result emotions are defended by pointing their connections with beliefs, value judgments to name just a few strategies. This paper also takes up an attempt of this sort showing that traditional definition of emotions with features of the process of application of law makes a threat from the emotions for the impartiality of a judge much less warranted than it might seem. What is more, an attempt is taken up to argue that feeling can be a chance for impartiality conceived as argumentative openness.
Źródło:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2013, 2(7); 71-77
2082-3304
Pojawia się w:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Joseph Ratzinger/Benedetto XVI : verso una teologia positiva, incarnata e crocifissa
Autorzy:
Panaro, Antonio
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1918992.pdf
Data publikacji:
2020-11-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
teologia
wiara
rozum
nauka
miłość
theology
faith
reason
science
love
Opis:
Celem teologii według Josepha Ratzingera jest przedstawienie jasnej i przystępnej wykładni wiary, której bezpośrednim adresatem jest człowiek współczesny. Dlatego Ratzinger nie stworzył żadnego systemu teologicznego, pozwalającego jak najlepiej przedstawić prawdy wiary w sposób zrozumiały dla człowieka żyjącego dziś. Właśnie dzięki przystępności swojej syntezy teologicznej oraz ze względu na wymiar katechetyczny i głębię refleksji Ratzinger zdobył uprzywilejowane miejsce wśród najwybitniejszych teologów posoborowych. Podczas gdy w epoce pochrześcijańskiej stawia się pod znakiem zapytania całośćzagadnienia wiary, a nie tylko pewne jej prawdy, Ratzinger przedstawia kwestię „wiara–wiedza”, „wierzyć–wiedzieć” w nowym świetle. Ratzinger chciał uwolnić wiarę od kompleksów wobec rozumu, twierdząc, że wiara i zwątpienie tkwią jednakowo w człowieku wierzącym i niewierzącym. Podczas gdy dla pierwszych wiara pojawia się wbrew wątpliwościom, dla drugich jawi się ona, ale za pomocą i w formie wątpliwości. W hermeneutyce jego teologii znajdujemy propozycję teologii pozytywnej, wcielonej i ukrzyżowanej.
The aim of theology, according to Joseph Ratzinger, is to provide a clear and accessible interpretation of faith, which is directly addressed to contemporaryman. Therefore, Ratzinger did not create any theological system that would make it possible to present the truths of faith in the best way possible and in a way that is understandable to the man living today. It is precisely because of the accessibility of his theological synthesis and because of the catechetical dimension and the depth of his reflection that Ratzinger has gained a privileged place among the most eminent post-conciliar theologians. While in the post-Christian era the whole question of faith is called into question, not just certain truths of it, Ratzinger presents the question of “faith-knowledge”, “believe-knowledge” in a new light. Ratzinger wanted to free faith from complexes in front of reason, claiming that faith and doubt are equally present in believers and non-believers. While for the former, faith appears against doubts, for the latter, it appears, but with the help and in the form of doubt. In the hermeneutics of his theology, we find a proposal of positive, incarnate and crucified theology. 
Źródło:
Studia Theologica Varsaviensia; 2019, 57, 2; 131-163
0585-5594
Pojawia się w:
Studia Theologica Varsaviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tomáša Halíka koncepcja wiary religijnej
Concept Tomáš Halík’s Religious Faith
Autorzy:
Jasiński, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/52158112.pdf
Data publikacji:
2023-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum
Tematy:
wiara
doświadczenie
rozum
egzystencja
Tajemnica
faith
experience
reason
existence
Mystery
Opis:
Celem artykułu jest krytyczna prezentacja zasadniczych tez czeskiego filozofa, psychologa i teologa Tomáša Halíka na temat wiary religijnej. Zwraca on uwagę zwłaszcza na jej egzystencjalny wymiar, czyli postawę życiową i swoisty sposób istnienia człowieka, którego życie znaczone jest przygodnością oraz poszukiwaniem sensu. Artykuł składa się z sześciu punktów. Najpierw zostało ukazane ważne odróżnienie wiary od niewiary (postawa dialogiczna i monologiczna, głębia oraz powierzchowność), a także wiary od religii (dominacja aktywności Boga lub człowieka, akt decyzji a siła tradycji). Następnie zaprezentowano istotne aspekty wiary, jako typu doświadczenia, daru łaski, drogi oraz spotkania i dialogu.
The purpose of this paper is a critical presentation of the main theses of the Czech philosopher, psychologist and theologian Tomáš Halík on religious faith. He draws attention especially to its existential dimension, i.e. a life attitude and a specific way of existence of a man whose life is marked by adventurousness and a search for the meaning. The article consists of six parts. First, an important distinction between faith and disbelief (dialogical and monological attitude, depth and superficiality) and between faith and religion (domination of God’s or man’s activity, personal act of decision and the power of tradition) is presented. Then the author show the essential aspects of faith as a type of experience, the gift of grace, the way as well as the encounter and dialogue.
Źródło:
Nurt SVD; 2023, 1; 260-283
1233-9717
Pojawia się w:
Nurt SVD
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
El texto de El ser sobrenatural como contexto próximo para entender la noología, la metafísica y la visión de Dios sobre Zubiri
The text El ser sobrenatural as an indispensable context for understanding epistemology, metaphysics and the vision of God in the philosophy by Xavier Zubiri
Autorzy:
Niziński, Rafał S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1402416.pdf
Data publikacji:
2021-07-30
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
przyczynowanie formalne
napięcie
formatywność rzeczywistości
aprehensja pierwotna
logos
rozum
szkic
Opis:
The philosophy of Xavier Zubiri is recognized as one of the most diffi cult to understand because there is something unclear in it. Therefore one may guess that there is a hidden presumption done by Zubiri. Zubiri in the self-presentation of his philosophical backgrounds acknowledges that his philosophy owes most to the phenomenology of Husserl and metaphysics of Heidegger. He also admits of being infl uenced by Aristotle to a certain degree. Zubiri starts his analyses from perception of things, with which he fulfi lls phenomenological requirement of beginning philosophy with the description of reality. As the fi nal step he ads metaphysics, which explains the description of reality. Following this code of interpretation of Zubiri’s philosophy it is difficult to grasp its core meaning. What is this hidden supposition? In The Supernatural Being: God and Deifi cation in Saint Paul’s Theology, which he wrote in the 30s’ and 40s’ of the 20th century, Zubiri presents early Christian Neoplatonic theology. In the same work Zubiri also states that it is possible to discover the same ideas following the way up, i.e. departing from the creatures and ascending to God. And this will be the hidden supposition of his philosophy. This paper tries to show the philosophy of Zubiri can be understood as a kind of proof that the Neoplatonic vision of the reality presented in The Supernatural Being: God and Deifi cation in Saint Paul’s Theology is true and can be discovered by reason alone, i.e. departing only from description of facts.
Filozofia Xavier Zubiriego jest jedną z trudniejszych do zrozumienia, ponieważ zawiera pewne niezrozumiałe elementy. Dlatego zasadnym jest przypuszczenie, że może zawierać ona pewne ukryte założenie, które nie jest ujawnione ani przez Zubiriego, ani przez kontynuatorów jego myśli. Zubiri, omawiając wpływy różnych nurtów na jego myśl, przywołuje jedynie fenomenologię Husserla i metafizykę Heideggera. Przyznaje się także do sięgania do myśli Arystotelesa. Zubiri zaczyna swoje analizy od percepcji rzeczy, przez co czyni zadość fenomenologicznemu wymogowi rozpoczynania refleksji filozoficznej od opisu rzeczywistości. Końcowym etapem tej refleksji jest metafizyka, która wyjaśnia opisywaną rzeczywistość. Jednakże podążając tym tropem, jest trudną rzeczą do końca zrozumieć istotę jego filozoficznej refleksji. Co jest tym ukrytym założeniem? W dziele El ser sobrenatural: Dios y la deifi cación en la teología paulina, które Zubiri napisał w latach 30. i 40. XX wieku Zubiri interpretuje wczesno chrześcijańską neoplatońską teologię. W tym samym dziele Zubiri stwierdza, że jest możliwe dojście do podobnego rozumienia rzeczywistości poczynając od analizy rzeczy wznosząc się ku Bogu. I właśnie to będzie ukrytym założeniem jego filozofii. Tezą tego artykułu jest to, że filozofia Zubiriego może być rozumiana jako pewna próba wykazania, że neoplatońska wizja rzeczywistościu kazana w El ser sobrenatural: Dios y la deifi cación en la teología paulina jest prawdziwa i można do niej dojść na drodze dociekań rozumowych, to znaczy zaczynając od odpisu faktów.
Źródło:
Filozofia Chrześcijańska; 2020, 17; 137-165
1734-4530
2450-0399
Pojawia się w:
Filozofia Chrześcijańska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kultura jako zagrożenie i ratunek. Analiza kultury w świetle fenomenu naśladowania (mimesis) i wychowania (paideia)
Culture as Threat and Rescue. An Analysis of Culture in the Light of the Phenomenon of Imitation (Mimesis) and Education (Paideia)
Autorzy:
Pasterczyk, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1807409.pdf
Data publikacji:
2020-01-02
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kultura
mit
edukacja
państwo
rozum
culture
mythos
education
State
reason
Opis:
The article discuss the problem of culture in light of two key terms of Platonic understanding of human being and society – paideia and mimesis. The culture is a kind of paideia defended in Plato’s State against the mythological order of mimesis. The genuine elucidation of difficult role of mimesis in the Platonic understanding of intellectual culture opens the Girardian interpretation of culture. The Girard’s theory reveals the role of mimesis as the highest factor of destruction inside the ethnological and modern society. The mimesis as the mimetic desire allows new interpretation of the exciting question: Why Plato dismissed poets from his State? Plato did it because such poets as Homer and Hesiod introduced the vision of god, man and society based on the mythological power of mimesis. The new order of Platonic intellectual culture is based on the power of human logos.
Źródło:
Roczniki Kulturoznawcze; 2012, 3; 23-44
2082-8578
Pojawia się w:
Roczniki Kulturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wióry… – szkic (krypto)terapeutyczny o edukacji wobec zmian współczesnych
Autorzy:
Maliszewski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2139128.pdf
Data publikacji:
2018-10-25
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Tematy:
zmiana
adaptacyjna funkcja edukacji
upełnomocnienie
rozum instrumentalny
media elektroniczne
niemądrość
Opis:
W tekście szukam pozycji, z której można krytycznie rozważyć edukacyjne nastawienie wobec zmian cywilizacyjnych. Inspiracją stały się dla mnie szekspirowskie analizy Tadeusza Sławka, teoria relacji kultura - edukacja Sergiusza Hessena oraz teksty innych autorów, dla których egzystencjalny komponent edukacji jest niepomijalny. Zmiany, których zasięg jest powszechny i które prawdopodobnie najbardziej dziś wpływają na życie w świecie zachodnim, to: 1. dominacja rozumu instrumentalnego; 2. szybkość komunikacyjna (a w konsekwencji: zmiana nawyków umysłowych i wirtualizacja kontaktów społecznych). W jaki sposób na te potężne tendencje transformacyjne reaguje edukacja? Reaguje niemądrością - ulega wpływom politycznym i gospodarczym, gorliwie się przystosowuje. Redukacja życia ludzkiego traktowana jest dziś w wychowaniu jak cnota, dlatego humanistyczna terapia nie może liczyć na popularność i musi działać na "obrzeżach" i "wyspach", często z ukrycia.
Źródło:
Forum Oświatowe; 2018, 30, 1(59); 89-102
0867-0323
2450-3452
Pojawia się w:
Forum Oświatowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozum, wiara, tajemnica: Ralph Cudworth z angielskiej szkoły z Cambridge
Reason, Faith, Mystery: Ralph Cudworth of the Cambridge Platonist School
Autorzy:
Raube, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343336.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Ralph Cudworth
religia
rozum
chrześcijaństwo
deizm
religion
reason
christianity
deism
Opis:
Tekst przybliża postać Ralpha Cudwortha, czołowego przedstawiciela szkoły platoników z Cambridge. Prezentacja poglądów angielskiego filozofia i teologa ma na celu zwrócenie uwagi na oryginalną i niemal całkowicie zapomnianą tradycję intelektualną XVII-wiecznej Anglii – w powszechnym odbiorze całkowicie zdominowaną przez nurty empirystyczne i materialistyczne.
The text introduces the figure of Ralph Cudworth, the leading representative of the Cambridge Platonist school. The presentation of the views of the English philosopher and theologian aims to draw attention to the original and almost completely forgotten intellectual tradition of 17th-century England – typically perceived as dominated wholly by the currents of empiricist and materialistic orientation.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2021, 29; 109-118
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozum w filozofii średniowiecznej
Autorzy:
Chmiel, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/643950.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Rationalismus
Verstand
Mittelalter
medieval philosophy
rationalism
reason
theology
racjonalizm
rozum
średniowiecze
Opis:
Der Artikel bespricht grundlegende Aspekte der mittelalterlichen Auffassung des theoretischen Verstandes. Der Hauptakzent wurde auf die Beziehung zwischen dem Verstand als der autonomen Erkenntniskraft und der Autorität der Kirche, des Glaubens und der Theologie gelegt. Die Autonomie des Verstandes in der mittelalterlichen Philosophie beruhte nicht auf ihrer absoluten Unabhängigkeit von den erwähnten Autoritäten, sondern verwirklichte sich im Bereich des unter ihrem Einfluss geformten religiösen Denkens. Die Glaubensdogmen wurden im Mittelalter nicht als „äußere“, aufgezwungene Beschränkungen der Rationalität der Forschung betrachtet, die von allein die Überschreitung und die Anfechtung religiöser Wahrheiten anstreben sollte, sondern als ein Rahmen, der den Umfang und die Ziele der möglichen Forschung bestimmte. In Konfliktsituationen unterlagen die Philosophen keinesfalls passiv den Autoritäten, sondern sie griffen zu gewissen Maßnahmen, die es ihnen erlaubten, kontroverse Thesen zu unterrichten, ohne in Konflikt mit kirchlichen Institutionen zu geraten. Die Abweichungen in der Beurteilung der Rationalität von Historikern ergeben sich vor allem daraus, dass die Rationalitätsvorstellungen der Aufklärungszeit auf frühere Jahrhunderte übertragen werden.
The purpouse of this paper is to examine main factors determining the medieval understanding of reason and explain differences among contemporary historians in their evaluation of medieval rationalism. According to this interpretation proper characteristic of scholastic thought should take into account teleological orientation of medieval culture. Religious faith and revelation were considered by most of philosophers not as external authority but rather as a internal ,,frame” which settled either aim and boundaries for rational investigations. This ,,frame” appoined by revelation pointed out scope not only for philosophical investigations but organised whole medieval culture providing its unity. Medieval reason was independent within this theological limitations in a similar manner as contemporary analitic philosophy is independent from science and scientific rationalism. Contemporary criticism toward medieval rationalism is caused by transposition of Enlighment's criterions of rationality on medieval thought.
W artykule omawiam zasadnicze aspekty średniowiecznego pojmowania natury rozumu teoretycznego. Główny nacisk położony został na relację między rozumem jako autonomiczną władzą poznawczą a autorytetami Kościoła, wiary i teologii. Autonomia rozumu w filozofii średniowiecznej nie polegała na jej absolutnej niezależności od wspomnianych autorytetów, ale realizowała się w obrębie myślenia religijnego ukształtowanego pod ich wpływem. Dogmaty wiary nie są w wiekach średnich postrzegane jako ,,zewnętrzne” i narzucone ograniczenia dla racjonalności dociekań, które same z siebie miałyby dążyć do przekroczenia i podważenia prawd religijnych, ale jako ramy wyznaczające zakres i cele możliwych dociekań. W sytuacjach konfliktów filozofowie nie poddawali się biernie autorytetom, lecz uciekali się do szeregu zabiegów pozwalających im nauczać kontrowersyjnych tez filozoficznych bez popadania w konflikt z instytucjami kościelnymi. Rozbieżność w ocenie racjonalności pojawiające się wśród historyków wynikają przede wszystkim z przenoszenia kanonów racjonalności właściwych dla myśli Oświecenia na wieki wcześniejsze.
Źródło:
Kultura i Wartości; 2013, 7
2299-7806
Pojawia się w:
Kultura i Wartości
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Model duszy wieloczęściowej jako starożytny horyzont pytania o ludzką wolę w świetle Etyki nikomachejskiej 1111b i Politei 437B – 440D
The Model of the Multipartite Soul as the Antic Horizon of the Question of the Human Will in the Light of the Nicomachean Ethics 1111b and the Republic 437B – 440D
Autorzy:
Pasterczyk, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791168.pdf
Data publikacji:
2021-06-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
wola
dusza
pożądliwość
pożądanie
decyzja
rozum
will
soul
desire
decision
mind
Opis:
Analiza pojęcia postanowienia (προαίρεσις) i rozumnego pożądania (βούλησις) w trzeciej księdze Etyki Nikomachejskiej 1111B prowadzi Arystotelesa do dyskusji problemu słabości woli (ἀκρασία) w kontekście stosunku między rozumem, pożądliwością i gniewem. Filozoficznym źródłem możliwości takiej dyskusji jest najprawdopodobniej tekst czwartej księgi Politei, w którym Platon dokonuje fundacji teorii wieloczęściowej duszy, umożliwiając tym samym odpowiedź na pytanie o różne od rozumu źródła motywacji ludzkiego działania. Tym samym Platon rozwiązuje aporię sokratejskiego intelektualizmu, w świetle której odpowiedzialny za ludzkie motywacje rozum znajduje się w sprzeczności do fenomenów działania pozbawionych cech rozumności i opanowania. Zestawienie tekstu Etyki 111B oraz Politei 437B – 440D otwiera horyzont pytania o możliwość platońskiej genezy ludzkich aktów wolitywnych, a w dalszej perspektywie także pojęcia ludzkiej woli. Owocem tego zestawienia jest bowiem próba interpretacji platońskiej teorii duszy w świetle arystotelesowskiego pojęcia ὄρεξις, za którego pomocą Stagiryta wyodrębnia trzy analogiczne do platońskiego rozumu, pożądliwości i gniewu (λογισμός – ἐπιθυμία – θυμός) elementy duszy, takie jak rozumne pożądanie, pożądliwość i gniew (βούλησις – θυμοειδές – ἐπιθυμητικόν). Dostrzeżenie możliwości platońskiej genezy aktów wolitywnych zdefiniowanych później przez Augustyna w kontekście pojęcia woli (voluntas) opiera się na stwierdzeniu związku między rozumnym pożądaniem interpretowanym przez Arystotelesa jak akt wolitywny (βούλησις) a interpretacją rozumu przez Platona nie tylko jako intelektu, ale także jako dynamiki jawiącej się z jednej strony w postaci siły erotycznej (Sympozjon, Fajdros), z drugiej strony zaś w postaci rozumnego pożądania (Hippiasz Mniejszy, Gorgiasz).
An analysis of the concept of resolution (προαίρεσις) and rational desire (βούλησις) in the third book of the Nicomachean Ethics 1111B leads Aristotle to discuss the problem of weakness of will (ἀκρασία) in the context of the relationship between reason, lust and anger. The philosophical source of the possibility of such a discussion is most likely the text of the fourth book of Politea, in which Plato founded the theory of the multipartite soul, thus making it possible to answer the question about the sources of motivation for human action that are different from reason. Thus, Plato resolves the aporia of Socratic intellectualism, in the light of which the reason responsible for human motivations is in contradiction to the phenomena of action devoid of the features of rationality and self-control. The juxtaposition of the text of Nicomachean Ethics 111B and Politea 437B–440D opens the horizon of the question about the possibility of the Platonic genesis of human volitional acts and, in the longer term, also the concept of human will. The fruit of this juxtaposition is an attempt to interpret the Platonic theory of the soul in the light of the Aristotelian concept of ὄρεξις, by means of which the Stagirite distinguishes three elements of the soul analogous to Platonic reason, lust and anger (λογισμός — ἐπιθυμία — βμολς), such as rational desire, θυμοειδές — ἐπιθυμητικόν). The perception of the possibility of the Platonic genesis of volitional acts defined later by Augustine in the context of the concept of the will (voluntas) is based on the finding of a relationship between rational desire interpreted by Aristotle as a volitional act (βούλησις) and Plato’s interpretation of reason not only as an intellect, but also as a dynamics that appears on the one hand in the form of erotic power (Symposium, Phaedrus) and on the other hand in the form of rational desire (Hippias Minor, Gorgias).
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2021, 69, 2; 131-158
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aksjomat Elzenberga
Autorzy:
Wolniewicz, Bogusław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098571.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
system aksjologiczny
logika deontyczna
rozum a wola
intelektualizm vs woluntaryzm (woluntatyzm)
Opis:
System aksjologiczny Elzenberga od strony logiki budowany był świetnie, ale załamał się, gdyż był źle posadowiony antropologicznie. Po pierwsze, opierał się na aksjomacie Rousseau (melioryzm), głoszącym, że rozum zwraca wolę stale ku lepszemu. Ponadto zawierał aksjomat drugi – ujmujący ogólniej stosunek rozumu do woli. W postaci kanonicznej aksjomat ten brzmi: (AE) „Jeżeli wiemy, że coś powinno być, to powinniśmy też chcieć, żeby było”. Formalnie tę niby prostą i oczywistą formułę można wyrazić dwojako: (AE1) O(wx(Op) ⇒ chx(p)); (AE2) wx(Op) ⇒ O(chx(p)). (W obu wersjach poprzednik oznacza rozum, a następnik wolę.) Analiza logiczna ujawnia jednak, że wszelka oczywistość z aksjomatu Elzenberga się ulatnia. Elzenberg stawia się swoim aksjomatem w jednej z dwu wielkich tradycji zachodniej myśli etycznej: na linii Sokrates – Tomasz – Kant. To etyczny intelektualizm, któremu naprzeciw staje etyczny woluntaryzm (czy lepiej: woluntatyzm), reprezentowany przez linię Augustyn – Anzelm – Duns Szkot – Hume – Schopenhauer. Otóż intelektualizm etyczny jest poglądem fałszywym – chimerą czy iluzją. Jedyną przyczyną ludzkich działań jest osobowa wola; rozum jest bierny – na dobro i zło ślepy. Nie on dyktuje woli, co ma chcieć, tylko ona dyktuje to sobie sama, autonomicznie. „My” i „nasza wola” to jedno; a rozum stoi obok.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 4; 277-288
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Faith – Reason: a Problematic Relationship? Theology as an Extension of Faith in Reason
Wiara – rozum: problematyczna relacja? Teologia jako przedłużenie wiary w rozumie
Autorzy:
Navarro Muñoz, Marcelo Javier
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28905334.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
wiara
rozum
Fides et ratio
teologia fundamentalna
faith
reason
fundamental theology
Opis:
In this article the author reviews the interrelationship between faith and reason in the steps of John Paul II’s Encyclical Letter Fides et ratio. He explores briefly historical circumstances following Etienne Gilson. Then, he introduces philosophical and theological considerations of Cornelio Fabro to do theology in the footsteps of Aquinas. From the perspective of Thomism of the Italian philosopher and by recalling the most urgent theological tasks for the third millennium as indicated in Fides et ratio, the author presents general guidelines for the circularity of faith and reason within the context of fundamental theology. Throughout this article he reads Fides et ratio specifically through the Fabrian lens to present a fresh perspective as a contribution to fundamental theology. Finally, he recalls the conclusive recommendation of John Paul II in the aforementioned letter so as to harmonize reason and faith within a Marian framework.
Autor dokonuje przeglądu wzajemnych relacji między wiarą a rozumem w świetle encykliki Jana Pawła II Fides et ratio. Za Etienne Gilsonem omawia pokrótce uwarunkowania historyczne. Następnie przedstawia niektóre filozoficzne i teologiczne rozważania Cornelio Fabra na temat uprawiania teologii śladami Akwinaty. Z perspektywy tomizmu włoskiego filozofa, przywołując najpilniejsze zadania teologiczne na trzecie tysiąclecie wskazane w Fides et ratio, autor przedstawia ogólne wytyczne dotyczące cyrkularności wiary i rozumu w kontekście teologii fundamentalnej. W całym artykule odczytuje Fides et ratio szczególnie przez pryzmat nauczania Cornelio Fabra, aby dać świeży wkład do teologii fundamentalnej. Na koniec autor przypomina rozstrzygające zalecenie Jana Pawła II zawarte we wspomnianym liście, aby zharmonizować rozum i wiarę w ramach maryjnych.
Źródło:
Polonia Sacra; 2021, 25, 3; 169-188
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Myśleć jak Chrystus. Wybranych Ojców Kościoła rozumienie teologii
To think like Christ. Theology in the perspective of selected Church Fathers
Autorzy:
Gołębiowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/516530.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydział Teologiczny
Tematy:
Ojcowie Kościoła
filozofia
teologia
wiara
rozum
Church Fathers
philosophy
theology
faith
reason
Opis:
Tekst stanowi propozycję krótkiej syntezy zagadnienia teologii w ramach myśli Ojców Kościoła. W oparciu o konkretne utwory literatury wczesnochrześcijańskiej staram się wpierw zdefiniować sam zakres pojęcia „teologia”, tak jak rozumiana była w starożytnym Kościele, a następnie przedstawić rozmaite źródła, z jakich czerpała ta teologia oraz różne drogi, jakimi podążała. Głównym tematem analizy jest jednak teologia spekulatywna reprezentowana przez św. Augustyna z Hippony oraz teologia moralna, za przedstawiciela której można by uznać św. Jana Chryzostoma. Podłożem dla przedstawionej analizy jest jednak napięcie, jakie od początku istnienia myśli kościelnej zaistniało pomiędzy filozofią a Objawieniem oraz wiarą i rozumem.
The article presents a proposal of brief synthesis of the theology case in the thought of Church Fathers. Firstly I try to define scope of the concept of theology based on specific examples of Early Christian literature, as it was understood in the ancient Church, and then I present a variety of sources for the theology and different ways of its evolution. The main theme of the article are specifics of speculative theology of St. Augustine of Hippo and the moral theology, which could be represent by St. John Chrystostom. The foundation of the analysis is, however, tension, which appeared in the Early Church between philosophy and Revelation, faith and reason
Źródło:
Studia Paradyskie; 2017, 27; 23-38
0860-8539
Pojawia się w:
Studia Paradyskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła i granice podmiotowości społecznej
The sources and limitations of subjectivity
Autorzy:
Mazur, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/903909.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej
Tematy:
podmiotowość
rozum
istota ludzka
odpowiedzialność etyczna
subjectivity
reason
human being
ethical responsibility
Opis:
W tekście podjęto próbę zarysowania rozległej tradycji pojmowania źródeł i granic podmiotowości społecznej poprzez przywołanie wybranych elementów bogatego piśmiennictwa poświęconego temu zagadnieniu.
The aim of this paper is to draw attention to a long tradition of understanding the sources and limitations of subjectivity and to discuss the rich legacy of philosophical thought on the subject.
Źródło:
Zarządzanie Publiczne / Public Governance; 2014, 3(29); 25-32
1898-3529
2658-1116
Pojawia się w:
Zarządzanie Publiczne / Public Governance
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jedność wiary i rozumu w nauce o aniołach św. Tomasza z Akwinu. Angelologia Akwinaty w perspektywie encykliki Fides et ratio Jana Pawła II
The Unity of Faith and Reason in the Teaching on Angels of St. Thomas Aquinas. Aquinas’Angelology from the Perspective of the Encyclical Fides et Ratio by John Paul II
Autorzy:
Dutkiewicz, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/558903.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
wiara
rozum
aniołowie
fideizm
racjonalizm
angelologia
faith
reason
angels
fideism
rationalism
angelology
Opis:
Świętemu Tomaszowi z Akwinu tradycja przypisała miano Doktora Anielskiego ze względu na fakt opracowania przezeń w sposób systematyczny szeregu kwestii z zakresu angelologii. Jan Paweł II odwołując się w Fides et ratio do tego tytułu, przedstawia św. Tomasza jako „mistrza sztuki myślenia i wzór uprawiania teologii”, zwracając zarazem uwagę na wyjątkowość oraz aktualność ujęcia relacji wiary i rozumu, które wypracował Akwinata. Aktualność tego ujęcia wiąże się z faktem, że – jak zauważa Papież – błędne podejścia w tej dziedzinie w postaci fideizmu oraz skrajnego racjonalizmu, które zdominowały kulturę nowożytnej Europy, doprowadziły do jej głębokiego kryzysu. O jego wyjątkowości zaś, decydują – wskazane przez Jana Pawła II – umiejętne godzenie nadprzyrodzonego i rozumnego charakteru aktu wiary oraz umiejętne łączenie jedności wiary i rozumu z niezbędną autonomią dziedzin poznania opartego na wierze oraz refleksji czysto racjonalnej. Choć w samej encyklice nie znajdujemy bezpośrednich nawiązań do problematyki angelologicznej, to jednak właśnie wykład prawd wiary w tej dziedzinie przeprowadzony przez Doktora Anielskiego stanowi wdzięczne źródło przykładów owocnej współpracy dwóch metaforycznych skrzydeł, o których czytamy w Fides et ratio – wiary i rozumu – umożliwiającej wzniesienie się na wyżyny dostępnego człowiekowi poznania.
St. Thomas Aquinas is referred to by Tradition as the Angelic Doctor due to his systematic studies on a number of questions concerning angelology. John Paul II, alluding to this title in Fides et Ratio, presents St. Thomas as a “master of the art of thinking and the model of practicing theology”, directing our attention to the exceptional and always relevant nature of Aquinas’ approach to the relation between faith and reason. As the Pope observes, the relevance of this approach is linked to the fact that erroneous perspectives in this field, in the form of fideism and the extreme rationalism which dominated the culture of modern Europe, have led to an acute crisis. According to John Paul II, the exceptionality of Aquinas’ approach lies in his skilful reconciliation of the supernatural and the rational character of the act of faith, and in his combining faith and reason into a unity, while respecting the indispensible autonomy of cognitive fields based on faith and purely rational reflection. Although there are no direct references to angelology in the encyclical, the presentation by the Angelic Doctor of the truths of faith, in this respect, constitutes a rewarding source of examples of fruitful cooperation between these two metaphorical wings of faith and reason, which in Fides et Ratio enable man to ascend to the heights of knowledge.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2017, 41; 219-231
0137-4338
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Blessed Virgin Mary A Faithful Companion to God and Man. The Lucan Marian Perspective. PART TWO: The Blessed Virgin Mary as our Great Sister
Autorzy:
Ndegwa Kabatha, Zachary
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1918994.pdf
Data publikacji:
2020-11-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Great sister
Mary
Magnificat
Presentation
Praying Church
teologia
wiara
rozum
nauka
miłość
Opis:
The term a great brother is in use today in many circles which captures the aspect of a faithful friend or companion. One who stands with the side that feels in adequate in one way or the other. This phenomenon is both manifested in the sacred as well as the secular realms of human existence. The inadequacy employed here refers to a wide range of being incapacitated. In our scope we will employ the term great sister instead of the great brother to refer to the Blessed Virgin Mary as our great sister. It is beyond doubt that our Blessed Mother stands tall in so many ways as compared to the modern man. It is in this line that Mary fits well not only to be called our companion but our great sister. Although the great brother may be understood in terms of political economical or even social power Mary has noble values than these ones. In this paper we propose to follow St Luke in his Marian presentation and offer her to all Christians today as our great sister. We refer to Mary as our great sister not out of her worldly power or wealth but simply because of her faith, holiness and commitment in her calling after she gave birth to our Saviour. As our great sister she stands with each of us in company of her Son with the sole intention of uplifting our lowly nature to the nature of her Divine Son. The presence of our blessed mother in our lives will seduce us with her heroic virtues which will be beneficial in our Christian life. To achieve our stated purpose in this article we shall articulate the role of the Blessed Virgin Mary in the event of presenting the child Jesus in the temple. We will then examine her active presence and contribution in the first community of believers gathered in Jerusalem awaiting the coming of the Holy Spirit anda conclusion will follow thereafter. However it is worth to note that we have also carried forward the pericope on Magnificat simply because it is our opinion that the theme of Mary as our great sister is well captured within this scope. Hence, the ongoing companionship will create more zealous Christians in professing their faith both in word and deed for Mary has taught us so.
Źródło:
Studia Theologica Varsaviensia; 2019, 57, 2; 117-129
0585-5594
Pojawia się w:
Studia Theologica Varsaviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mathematics as a Way Towards the Creative Logos: Joseph Ratzinger/Benedict XVI’s Understanding of Scientificity
Autorzy:
Pagacz, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2134427.pdf
Data publikacji:
2022-05-28
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
Benedykt XVI
matematyka
Logos
rozum
nauki ścisłe
Benedict XVI
mathematics
reason
science
Opis:
The article presents Joseph Ratzinger/Benedict XVI’s view on mathematics as a way towards the creative Logos, and at the same time shows the understanding of scientificity presented by the present Pope Emeritus. For Joseph Ratzinger/Benedict XVI, mathematics is not only a tool of empirical sciences. The Pope looks at mathematics as: (1) a product of human intelligence, which, when reflected upon more deeply, also (2) leads to wonder and amazement at the mathematical character of created nature. Joseph Ratzinger/Benedict XVI considers the latter phenomenon as a way that can lead one towards the creative Logos. In this way, he presents a view on mathematics that goes against the current approach, which often tends towards the self-limitation of reason, towards accepting as the criterion of scientificity only that what is a result of mere cooperation between mathematics and empirics. According to the Pope, it is not science that redeems humans; they are redeemed by Love, by the incarnate Logos. Joseph Ratzinger/Benedict XVI shows the primacy of creative Reason as the decisive and indelible foundation of Christian faith.
Artykuł przedstawia spojrzenie Josepha Ratzingera/Benedykta XVI na matematykę jako drogę do stwórczego Logosu, a zarazem ukazuje rozumienie naukowości prezentowane przez obecnego papieża emeryta. Dla Josepha Ratzingera/Benedykta XVI matematyka nie jest tylko narzędziem nauk empirycznych. Papież patrzy na matematykę jako na wytwór ludzkiej inteligencji, który – poddany głębszej refleksji – prowadzi również do zdumienia i zdziwienia nad matematycznością przyrody. Tę ostatnią Joseph Ratzinger/Benedykt XVI uważa za drogę mogącą prowadzić człowieka do stwórczego Logosu. Tym samym prezentuje on spojrzenie na matematykę, które idzie na przekór nowożytnemu podejściu, często zmierzającemu do samoograniczenia się rozumu, do przyjmowania za kryterium naukowości tylko tego, co jest wynikiem współdziałania matematyki i empirii. Zdaniem papieża to nie nauka odkupuje człowieka; zostaje on odkupiony przez Miłość, przez Wcielony Logos. Joseph Ratzinger/Benedykt XVI ukazuje prymat stwórczego Rozumu jako rozstrzygającego i nieusuwalnego fundamentu chrześcijańskiej wiary.
Źródło:
Collectanea Theologica; 2022, 92, 2; 107-130
0137-6985
2720-1481
Pojawia się w:
Collectanea Theologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leibniz o rozumie i wierze. Uwagi metodologiczne
Autorzy:
Kleszcz, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2103006.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
G.W. Leibniz
P. Bayle
wiara
rozum
racjonalizm
zgodność wiary
z rozumem
Opis:
W domenie stosunku wiary i rozumu rzeczywisty spór dotyczy tego, czy rozum ma coś (jeśli w ogóle) do zrobienia w sferze wiary. Istniejące stanowiska w kwestii tego stosunku mogą być przedstawione jako continuum, z racjonalizmem (racjonalizmem oświeceniowym) i fideizmem jako zajmującymi przeciwległe bieguny. Dla racjonalistów wiara winna być ograniczona lub podporządkowana rozumowi, zaś dla fideistów rozum musi być wzmo cniony przez wiarę. Moim zamierzeniem było poddanie analizie stanowiska Leibniza, które przedstawia on w pierwszej części swej Teodycei. W Teodycei Leibniz dostarcza optymistycznej odpowiedzi na problem zła. Ta odpowiedź przygotowana jest przez metodologiczny szkic Rozprawa o zgodności wiary z rozumem, gdzie Leibniz omawia problem relacji wiary i rozumu. W artykule przedstawiam szczegółowo analizy argumentów Leibniza na rzecz tezy o zgodności wiary i rozumu.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 463-480
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Postmetafizyczny klimat ponowoczesnej konsumpcji. Rzecz o (nie)zrównoważonym rozwoju człowieka
The postmetaphysical climate of postmodern consumption. A matter of (un)sustainable human development
Autorzy:
Łażewska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/451806.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie
Tematy:
consumption
metaphysics
rationality
irrationality
reason
will
konsumpcja
metafizyka
racjonalność
irracjonalność
rozum
wola
Opis:
The article is an attempt at a philosophical overview of the contemporary phenomenon of consumption. The purpose of this reflection is, therefore, the recognition of what makes us interested in the “it is and what it is” phenomenon. Thus, the method of philosophical analysis applied here will be identification as the search for the direct cause for a given effect. It seems that the cause for the contemporary phenomenon of consumption is the “rule of irrational passions” (Bauman). Hence, the reason for the existence of the consumer society lies in the desires, wishes and needs of its citizens, which are first created by the media and, then, kept in the state of unfulfillment by the mechanisms of economy. The reason behind the strengthening of the appetitive power (the will) is, in fact, the weakening of the cognitive power (the intellect). The decline of the metaphysical reflection on the purpose and meaning of human existence and the increased development of the hedonistic lifestyle with no reference to the transcendence testifies to that phenomenon. In this sense, one can say that contemporary consumption takes places in the postmetaphysical climate.
Artykuł stanowi próbę filozoficznego oglądu współczesnego fenomenu konsumpcji. Celem niniejszej refleksji jest rozpoznanie tego, co sprawia, że interesujące nas zjawisko „jest i czym jest”. Metodą analizy filozoficznej będzie tu identyfikacja jako poszukiwanie bezpośredniej przyczyny dla danego skutku. Na podstawie danych skutków można wywnioskować, iż przyczyną współczesnego zjawiska konsumpcji są „rządy irracjonalnych namiętności” (Bauman). Rację bytu społeczeństwa konsumpcyjnego stanowią pragnienia, życzenia i potrzeby jego obywateli – wpierw wykreowane przez media, następnie zaś utrzymywane przez gospodarcze mechanizmy w stanie niezaspokojenia. Powodem wzmocnienia władzy pożądawczej (woli) jest bowiem osłabienie władzy poznawczej intelektu, który utracił wiarę w swoje poznawcze możliwości. Świadczy o tym zanik metafizycznego namysłu nad celem i sensem ludzkiej egzystencji oraz wzmożony rozwój hedonistycznego stylu życia bez odniesienia do transcendencji. W związku z tym można mówić, iż współczesne konsumowanie przebiega w klimacie postmetafizycznym.
Źródło:
Journal of Modern Science; 2016, 28, 1; 11-26
1734-2031
Pojawia się w:
Journal of Modern Science
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Le scienze naturali nel processo delle trasformazioni culturali: verso un dialogo interdisciplinare
Natural sciences in the process of cultural transformations: towards interdisciplinary dialogue
Nauki przyrodnicze w procesie przemian kulturowych: perspektywa dialogu interdyscyplinarnego
Autorzy:
Życiński, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015695.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kultura
dialog
etyka
wiara
rozum
nauka
culture
dialogue
ethics
faith
reason
science
Opis:
Przemiany kulturowe ostatniego okresu przyniosły głęboką zmianę wartościowań dotyczących społecznej roli nauk przyrodniczych. Podczas gdy w początkach XX wieku pozytywizm upatrywał w nauce jedyne źródło wartościowej poznawczo wiedzy, postmodernizm z początku obecnego stulecia traktuje teorie przyrodnicze przede wszystkim jako formę narracji literackiej. W antyintelektualnych nastrojach, wyrażających krytykę oświeceniowej afirmacji racjonalności, ceni się pragmatyczne zastosowania nauki, nie zaś jej funkcje poznawcze. Sytuacja taka stwarza pilną potrzebę interdyscyplinarnej współpracy między filozofami, teologami i przedstawicielami nauk przyrodniczych. W ostatnim okresie podjęto w wielu ośrodkach interdyscyplinarne programy badawcze, które dotyczą różnych aspektów teorii ewolucji, związków między przetwarzaniem informacji w komputerach a neurofizjologią, relacji między naturalizmem metodologicznym a różnorodnymi wersjami naturalizmu ontologicznego. Rozwijane badania stanowią nową jakość we wzajemnych relacjach nauk przyrodniczych z myślą chrześcijańską. Przezwyciężają one zarówno złudzenia scjentyzmu, jak i dominującą w pozytywizmie cząstkową koncepcję prawdy, w której brakuje odpowiedzi na pytania istotne dla całościowej wizji świata. Równocześnie stanowią one również odpowiedź na wizję interdyscyplinarnego dialogu, którą Jan Paweł II ukazał w encyklice Fides et ratio oraz w Liście do George’a Coyne’a SI, skierowanym z racji 300-lecia publikacji Principiów Newtona.
Cultural changes in recent times have brought about a profound change in valuations regarding the social role of natural sciences. While in the early twentieth century positivism saw science as the only source of valuable knowledge, postmodernism at the beginning of this century treats natural theories primarily as a form of literary narrative. In anti-intellectual moods that express criticism of the Enlightenment affirmation of rationality, the pragmatic applications of science are valued, not its cognitive functions. Such a situation creates an urgent need for interdisciplinary cooperation between philosophers, theologians and representatives of natural sciences. Recently, interdisciplinary research programs have been undertaken in many centers, concerning various aspects of the theory of evolution, the relationship between information processing in computers and neurophysiology, the relationship between methodological naturalism and various versions of ontological naturalism. The research in this area introduces a new quality in the mutual relations between natural sciences and Christian thought. This research overcomes both the illusions of scientism and the partial concept of truth that dominates positivism, which lacks answers to questions essential for a comprehensive vision of the world. At the same time, they also respond to the vision of an interdisciplinary dialogue that John Paul II presented in the encyclical Fides et Ratio and in the Letter to George Coyne SI, addressed on the 300th anniversary of the publication of Newton's Principia.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 1; 17-26
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zgodność rozumu i wiary w "Summa theologiae" Tomasza z Akwinu
Compatibility of Reason and Faith in "Summa theologiae" of Thomas Aquinas
Autorzy:
Solecka-Karczewska, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/452481.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:
metafizyka
teologia
Tomasz z Akwinu
rozum
wiara
metaphysics
theology
Thomas Aquinas
reason
faith
Opis:
In researching the compatibility of reason and faith in the Summa Theologiae of Thomas Aquinas we begin from the first article of the composition in which Thomas, besides philosophy which is a rational way to the truth, shows us sacra doctrina – research gaining from the revelation of God coming into the world to testify to the truth. Summa Theologiae becomes a synthesis of two ways of knowing, according to article 8 in which St Thomas defines mutual relation of philosophy and theology. The reason furthers the belief in three ways: getting to know the truth about God the natural reason, thanks to that it is possible to refer to the authority of philosophers; refuting the charges which are in the opposite to faith and explaining difficulties (in these two situations philosophy remains autonomy – it is active in the field of revelabilia) and the reasoning in the area of truths inaccessible to reason what is helping in getting from one revealed truth to other (here we can only speak about the subservient role of philosophy in the area revelata). The purpose of the researches is to analyze the unequivocalness of philosophical terms used by St Thomas and checking the cohesion of philosophical explanations formulated both in the truths comprehensible to reason as well as in the area of truths incomprehensible to reason. This is the basic level of verification of compatibility of reason and faith remaining in the philosophy competence. Theology should check how the thesis posed in particular articles result from premises presented by St Thomas from Bible. We analyzed the application of philosophy in refuting the charges against faith where effective method turned out elaborating and redefining terms such as goodness, evil, omnipotence, omniscience, providence, freedom of will. This made possible for St Thomas to overcome the contradiction between goodness and omnipotence of God and evil in the world, between the omniscience of God and the freedom of the will and between the Providence of God and the autonomy of action of creatures. In the field of truths incomprehensible to reason it was not a success to formulate any thesis which is according to Thomas Aquinas’ philosophy. The Treatise on Trinity seems to be divergent with the Treatise on God. The problem is the knowledge of God which is His essence. In turn, the essence is common to the Three Divine Persons what makes impossible awareness of the independence because God’s essence is not composed. Also left unanswered the question of whether the three Persons can think by one intellect. Researching the compatibility of the order of nature with the order of grace turned out to be groundless because of the lack of unambiguous interpretation.
Źródło:
Rocznik Tomistyczny; 2015, 4; 145-161
2300-1976
Pojawia się w:
Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejsce teorii widzenia w filozofii Georgea Berkeleya
The Role of the Theory of Vision in George Berkeley’s Philosophy
Autorzy:
Szymańska-Lewoszewska, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423165.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
theory of vision
visual perception
reason
seeing
teoria widzenia
percepcja wzrokowa
rozum
spostrzeganie
Opis:
The aim of this article is to show the meaning of the central role and the place of the new theory of vision in Berkeley’s philosophy. Apart from its value in explaining the phenomenon of visual perception it is important in bringing God closer to the life of men, which was the aim of Berkeley’s thought. The visual language which is gradually revealed as a part of the new theory of vision influences human seeing and understanding of the world and their organization of moral life.
Źródło:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2014, 26; 59-76
0860-4487
Pojawia się w:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiara szukająca zrozumienia w aspekcie praktyki dążenia ku szczęściu w ujęciu Platona, Plotyna i św. Augustyna
Faith seeking understanding in context of striving to achieve happiness according to Plato, Plotinus and st. Augustine
Autorzy:
Stępień, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/612477.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Platon
Plotyn
św. Augustyn
wiara
rozum
Plato
Plotinus
St. Augustine
faith
belief
reason
Opis:
Well known sentence fides quaerens intellectum often mentioned by St. Augustine of Hippo and very popular in medieval theology is often understood in such a way, that act of faith must be prior to rational cognition. Faith is understood in this sentence, as acceptance of Christian Revelation and natural cognition seems to be impossible without prior act of faith. The purpose of this article is to show, that faith or belief is present in the writings of pagan philosophers (especially Plato and Plotinus) as the necessary stage of the process of cognition. It can be seen especially in the context of philosophical life understood as seeking happiness. To enter the path of philosophical life it is necessary for the pupil to listen and believe in the words of the master. Pupil believing in authority of the master must obtain the conviction, that entering the path of the true philosophy is worth the effort and that it is possible to have the higher understanding and knowledge. At the end of the path belief disappears, because pupil can penetrate the higher truth and understand it himself. Analysis of mutual relation of faith and understanding in pagan philos ophers shows that it is not sufficient to point out the priority of faith to classify Christian writers (especially St. Augustine) as theologians rather then philosophers, since this sequence could occur at natural level.
Źródło:
Vox Patrum; 2014, 61; 441-456
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie istoty szczęścia i sposobu jego osiągnięcia w traktacie "O życiu szczęśliwym" Seneki Młodszego
The question of the essence of happiness and the method to obtain it in the treatise “on the happy life” by Seneca the Younger
Autorzy:
Picewicz, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047497.pdf
Data publikacji:
2018-01-06
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Seneca the Younger
stoicism
reason
virtue
happiness
Seneka Młodszy
stoicyzm
rozum
cnota
szczęście
Opis:
The paper discusses the question of happiness according to the treatise “On the Happy Life” by Seneca the Younger. The world-cosmos, thus all that surrounds us, is of rational and divine character. All that exists and happens in the universe is due to necessity, some form of fate. The meaning and goal of human existence is a happy life, in harmony with nature, i.e. divine Logos, immersed in the universe. For Seneca, to live in harmony with nature means to live in harmony with Logos, his rational laws, and principles.
Źródło:
Teologia i moralność; 2017, 12, 2(22); 307-321
1898-2964
2450-4602
Pojawia się w:
Teologia i moralność
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spinozjańska koncepcja wolności jako działania rozumnego, zgodnego z naturą i cnotliwego
Spinoza’s Proposal of Freedom as Reason’s Driven Activity in Conformity with Nature and Virtue
Autorzy:
Gut, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012944.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Spinoza
wolność
wolna wola
determinizm
rozum
cnota
freedom
free will
determinism
reason
virtue
Opis:
The main goal of submitted paper is to present the crucial trains of Spinoza’s conception of freedom. The focal point of undertaken analysis aims to demonstrate the originality and uniqueness of Spinoza’s proposal. In first step the different aspects of definition of freedom is examined. Next, the Spinoza’s arguments concerning the rejection of free will are scrutinized. Finally, the connection between freedom and reason is presented. In conclusion, the distinguished characteristics of free person are spelled out.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2010, 58, 1; 51-70
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
¿Qué es la teología? Vida y teología en Joseph Ratzinger
Czym jest teologia? Życie i teologia Josepha Ratzingera
Autorzy:
Sarto, Pablo Blanco
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233570.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
metoda teologiczna
rozum
historia
mądrość
świętość
Joseph Ratzinger
método teológico
razón
sabiduría
santidad
Opis:
Profesor Uniwersytetu Nawarry analizuje specyfikę teologii Josepha Ratzingera, starając się wykazać, na ile teologia ta jest syntezą wiary i rozumu. Omawiana teologia widziana jest jako wiara przemyślana, jako doktryna wiary − fides quaerens intellectum, zgodnie z klasycznym określeniem anzelmowym. Jednocześnie wskazuje na źródła i inne dyscypliny, które mogą współdziałać w tej szczególnej nauce, będącej zarazem życiową praktyką i mądrością. Wiara, rozum i piękno stanowią tu trzy kolumny, które podtrzymują cały ten teologiczny gmach. Analizowane treści dotyczą teologii Josepha Ratzingera, a nie magisterium papieża Benedykta XVI. Zdaniem Blanco, teologia, jaką prezentuje Ratzinger, jest jednocześnie wiedzą, praxis i mądrością. Jest wiedzą z racji jej racjonalnej i spekulatywnej dokładności, w czym pomocą staje się metoda filozoficzna. Jest mądrością, gdyż zakłada również wiedzę praktyczną dotyczącą samego życia, zarówno naturalnego, jak i nadprzyrodzonego. Tak rozumiana nauka, zarówno w wymiarze praktycznym, jak i spekulatywnym, źródło swoje posiada w Biblii, a jej rozwój dokonuje się w Kościele, przez co przybliża się z wielkim szacunkiem i uwagą do liturgii i świadectwa Ojców Kościoła. Jednocześnie przywiązuje wielką wagę do dorobku historii, wymogów języka, doświadczenia świętych, a nawet piękna sztuki chrześcijańskiej. Ponadto – zdaniem Ratzingera – wszelka teologia winna być nauką oświeconą, mądrością partycypowaną: powinna starać się być jednocześnie wiedzą Chrystusa i mądrością Ducha (por. 1 Kor 2, 1-5). Ratzinger przypomina, iż w chrześcijaństwie, w odróżnieniu od innych religii, rozum zajmuje miejsce centralne, co też staje się fundamentem naukowości teologii. Wiara chrześcijańska stwierdza, iż Jezus żył, umarł i zmartwychwstał w konkretnej epoce historycznej, a Bóg, który stał się człowiekiem w Chrystusie, jest jednocześnie Stworzycielem świata. Przez takie stwierdzenia wiara chrześcijańska pozostawia poza sobą obszar poznania czysto symbolicznego, a zagłębia się w przestrzeń rozumu historycznego i filozoficznego; usiłuje przemówić wprost do rozumu, a tym samym pozyskać go jako „motor” aktu nawrócenia. Wiara i teologia, podobnie jak inne rodzaje wiedzy i mądrości, są poznaniem, w którym osoby (nie tylko Boskie) odgrywają decydującą rolę. Ten głęboko personalistyczny wymiar teologii ukazał Ratzinger w konferencji, opublikowanej w 1966 pod tytułem Pojęcie osoby w teologii. Wiedza i życie, ontologia i historia, dogmat i doświadczenie życiowe: teologia nie jest jednak jedną z wielu nauk pozytywnych, lecz stanowi wiedzę sui generis, dostosowaną do swojego przedmiotu i treści. Jedną z jej cech szczególnych jest jej relacja z tym, co duchowe. W 1986 Ratzinger pisał, iż „jedność teologii i świętości nie jest jakimś sentymentalnym czy pobożnym dyskursem, lecz posiada swój fundament w logice rzeczy, a na jej korzyść przemawia świadectwo całej historii”. Jest to więc w konsekwencji wymóg metodologiczny. W ten sposób wymiary naukowy, mądrościowy i duchowy teologii ukazane są, w myśli teologicznej Ratzingera, jako głęboko ze sobą złączone. Prezentację myśli ratzingerowskiej prof. Blanco dokonuje w następujących sekwencjach tematycznych: Biblia, Kościół i teologia; wiara, rozum i teologia; Kościół, teologia i pluralizm; historia, język i teologia; nauka, praktyka i mądrość; miłość, prawda i piękno. Dla polskiego środowiska naukowego artykuł posiada wartości poznawcze, ukazujące wizję teologii J. Ratzingera i sposób jej recepcji przez określone środowiska współczesnej teologii zachodniej. Może być perspektywą inspirującą polskich badaczy „Mozarta teologii” i ukierunkować dialog naukowy polskiej i zachodniej teologii.
Źródło:
Roczniki Teologii Dogmatycznej; 2009, 1; 79-117
2080-6345
Pojawia się w:
Roczniki Teologii Dogmatycznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między nauką i religią-uwagi na marginesie pewnej tradycji
Between Science and Religion: In the Context of a Certain Tradition of Reasoning
Autorzy:
Kłos, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2012851.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
instinctive thinking
science
assent
religion
reason
faith
myślenie instynktowne
nauka
przyświadczenie
religia
rozum
wiara
Opis:
This paper seeks to show that there is a continuity of the intellectual tradition that started in the nineteenth century and is present now. It depicts the relation between science and religion (reason and faith) in a new light, therefore in the spirit with which the rationalistic approach had been modified. This approach had narrowed reason to speculative intellect and reduced religion to a naturalised principle of social order. The main heroes in the paper are the following authors: John Henry Newman, Lord John Acton, Alfred North Whitehead oraz Michael Novak. In this chronological order, one can observe how different historical contexts may lead to similar conclusions. The milieus of the so-called secular humanists have claimed that there is an irremovable conflict between science and religion, whereas the authors under study argue that the case is not so, that we may easily find a peaceful solution. It appears that neither reason can dispose of faith, nor faith is safe without reason. Additionally, scientific procedures often call for a similar attitude that one finds in religion. The authors under discussion practically apply the principle fides quaerens intellectum and justify its application.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 141-164
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Troska o stałą formację intelektualną młodych prezbiterów w kontekście nowej ewangelizacji
Care of permanent intellectual formation of young presbyters in the context of The New Evangelization
Autorzy:
Celary, Ireneusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2056750.pdf
Data publikacji:
2014-12-07
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
Tematy:
ewangelizacja
filozofia
formacja
prezbiter
rozum
teologia
wiara
evangelization
philosophy
formation
presbyter
mind
theology
faith
Opis:
Ewangelizacja stanowi wyzwanie dla całego Kościoła. W tym dziele uczestniczą w szczególny sposób kapłani. Biskupi i prezbiterzy są przez święceni uzdolnieni i zobowiązani do głoszenia Chrystusa ukrzyżowanego i zmartwychwstałego. On bowiem ma słowa życia, czyli odpowiedzi na egzystencjalne pytania człowieka. Młodzi prezbiterzy podejmując odpowiedzialność za wspólnoty kościelne muszą kontynuować swoją formację przez formację permanentną. Ta winna objąć pogłębienie wiedzy teologicznej i filozoficznej. Dzięki temu młodzi księża potrafią owocnie przekazywać naukę Bożą współczesnemu człowiekowi.
Evangelization is a challenge for the whole Church. In this work priests participate in a special way. Bishops and presbyters by the sacrament of Holy Orders are capable and obliged to preach crucifixion and resurrection of Jesus Christ. He possesses words of life which are answers to our existential questions. Young presbyters taking responsibility for church communities have to continue their formation through permanent formation. It should deepen theological and philosophical knowledge. Thanks to that young priests are able to transfer God teaching to contemporary men.
Źródło:
Teologiczne Studia Siedleckie; 2014, XI/11; 55-74
1733-7496
Pojawia się w:
Teologiczne Studia Siedleckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ewolucja aksjologii Elzenberga w świetle jego tekstów. Analiza filologiczno-filozoficzna
Autorzy:
Zubelewicz, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2098575.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
aksjologia
Henryk Elzenberg
analiza
maksymalizacja dobra
aksjologia merytoryczna
aksjologia formalna
intelektualizm etyczny
wola
rozum
Opis:
Henryk Elzenberg zajmował się aksjologią merytoryczną i aksjologią formalną. Można wyróżnić względnie wyraźne okresy tej działalności. Aksjologia merytoryczna przypadła głównie na okres od około 1910 do 1931 r. Do roku 1930 Elzenberg opracowywał różne szczegółowe zagadnienia, potem w latach 1930–1931 analizy jego koncentrowały się m.in. na podsumowaniu szczegółowej aksjologii merytorycznej. Aksjologię formalną Elzenberg rozwijał od 1930 r. do maja 1940 r. W okresie późniejszym zaczął wątpić w swoje wcześniejsze ustalenia. Ten okres wątpienia trwał od maja 1940 do około grudnia 1943 r.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 4; 371-389
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcje i dysfunkcje myślenia irracjonalnego
Autorzy:
Gajewski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/647353.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
rationalism
irrationalism
rationality
irrationality
reason
reasoning
thinking
racjonalizm
irracjonalizm
racjonalność
irracjonalność
rozum
rozumowanie
myślenie
Opis:
The terms “rationality” and “rationalism” are often considered to be synonyms which is a mistake. “Rationality” means certain property of thinking while “rationalism” – philosophical current. It is the same case with the terms “irrationality” (characteristic psycho-biological and social phenomenon) and “irrationalism” (certain theoretical and mental position). Many researchers claim that rationality and reasoning are definitive properties of thinking which is also a mistake. Thinking is a set of activities that are supposed to solve problems (motivational tensions) generated by so-called motivational system. Reasoning constitutes only one of subsets of thinking. We call thinking rational when it manages to solve a problem in an optimal way. Rational thinking relies (among others) on finding patterns in a world that surrounds us. This tendency, however, often leads to finding false patterns and formulating false beliefs based on them. A huge number of false beliefs and thinking errors which we fall victims to every day seems to suggest that being rational is not our “default setting”.
Terminy „racjonalność” i „racjonalizm” często bywają uważane za synonimy, co jest błędem. „Racjonalność” oznacza pewną własność myślenia, zaś „racjonalizm” – kierunek filozoficzny. To samo dotyczy terminów „irracjonalność” (swoiste zjawisko psycho-biologiczne i społeczne) oraz „irracjonalizm” (określone stanowisko teoretyczne i mentalne). Wielu badaczy uważa racjonalność i rozumowanie za cechy definicyjne myślenia, co również jest błędem. Myślenie to zespół czynności, których funkcją jest rozwiązywanie problemów (napięć motywacyjnych) wytwarzanych przez tzw. układ motywacyjny. Rozumowanie stanowi tylko jeden z podtypów myślenia. Określamy myślenie mianem racjonalnego, gdy udaje mu się rozwiązać dany problem w sposób optymalny. Myślenie racjonalne polega m.in. na znajdowaniu prawidłowości w otaczającym nas świecie. Ta tendencja wielokrotnie prowadzi jednak do doszukiwania się prawidłowości tam, gdzie ich nie ma i formułowania na tej podstawie fałszywych przekonań. Ogromna ilość fałszywych przekonań oraz błędów myślenia, którym ulegamy każdego dnia, zdaje się sugerować, że bycie racjonalnym nie stanowi naszego „ustawienia domyślnego”.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2017, 42, 2
2300-7540
0137-2025
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
INTO IDIOCRACY – PEDAGOGICAL REFLECTION ON THE EPIDEMIC OF STUPIDITY IN THE GENERATION OF THE INTERNET ERA
W STRONĘ IDIOKRACJI – PEDAGOGICZNE REFLEKSJE NA TEMAT EPIDEMII GŁUPOTY POKOLENIA EPOKI SIECI
Autorzy:
Morbitzer, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/479843.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Wyższa Szkoła Humanitas
Tematy:
stupidity,
cultural imperialism,
“idiocracy”,
mind,
intellect,
wisdom
głupota,
imperializm kulturowy,
idiokracja,
rozum,
intelekt,
mądrość
Opis:
A disquieting phenomenon of stupidity’s epidemic can be observed at present. Stupidity has always been an element of human existence and the issue is widely described in the literature. The paper is a continuation of the discussion initiated in my work of 2017 Socrates Reversed or the Foolishness of the Internet, where I have analyzed the causes of that phenomenon. In the present paper, further philosophical, social and cultural aspects are studied. This timely issue is an urgent challenge for education and the future society’s development. The stupidity’s epidemic is connected with many factors, e.g. with Internet cultural imperialism. The paper presents chosen causes of the phenomenon and methods of prevention.
Współcześnie obserwujemy niepokojące zjawisko epidemii głupoty. Głupota towarzyszy ludzkości od zarania dziejów, problem ten jest szeroko obecny w literaturze. Artykuł jest kontynuacją tematu podjętego w mojej pracy z roku 2017 Sokrates odwrócony, czyli o Internetowej głupocie, gdzie analizowałem przyczyny tego zjawiska. Obecnie powracam do tematu w ujęciu filozoficzno-społeczno-kulturowym. Temat jest bardzo aktualny, staje się pilnym wyzwaniem dla edukacji. Jest on też istotny z punktu widzenia przyszłości rozwoju społeczeństwa. Epidemia głupoty związana jest m.in. z imperializmem kulturowym Internetu. W artykule omawiam wybrane przyczyny oraz sposoby jej zapobiegania.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika; 2018, 17; 125-137
1896-4591
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Humanitas. Pedagogika
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na czym polegał błąd Iwana Karamazowa – Albert Camus o kompetencji rozumu wobec irracjonalnego
What Was Ivan Karamazov’s Mistake All About? Albert Camus on the Competence of Reason in Confrontation with the Irrational
Autorzy:
Lisowska, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/459729.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
absurd
rozum/intelekt
irracjonalność
solidarność
bunt
miara
Absurd
eason/intellect
irrationality
solidarity
rebellion
measure
Opis:
Tematem artykułu jest poruszany przez Alberta Camusa problem kompetencji rozumu względem tego, co irracjonalne. W tekście stawiam pytanie o zasadność sądów rozumu w obli-czu chaotyczności i niezrozumiałości świata. Analizując Camusowskie pojęcie absurdu, wskażę na etyczne i poznawcze zobowiązania zawarte w diagnozie absurdu. Związane z tą kategorią doświadczenie buntu traktuję jako podstawowy sposób przejawiania się specyfi cznej dla czło-wieka cechy, którą Max Scheler określał jako zdolność do „mówienia »nie«” (”Nein” sagen)., Przedstawiam fi lozofi ę autora Dżumy jako racjonalizm świadomy swoich ograniczeń, uwzględ-niając jego refl eksję nad opozycyjnymi stanowiskami, takimi jak koncepcja Karla Jaspersa. Pod-stawę rozważań stanowią prace Alberta Camusa, Człowiek zbuntowany oraz eseje ze zbioru Mit Syzyfa i inne eseje, ale także fragmenty Braci Karamazow Fiodora Dostojewskiego.
Summary The study is concerned with the problem of the capability of reason when confronted with the irrational, as presented in Albert Camus’ philosophy. A question is posed about the validity of reasonable judgment in view of the incomprehensibility of the world. My analysis of A. Camus’ notion of absurdity reveals ethical and epistemological obligations inherent in the diagnosis of the absurdity of reality. The experience of rebellion (connected with the above mentioned category) is the basic aspect of an exclusively human feature, which Max Scheler described as the ability to “say no” (“»Nein« sagen”). In order to present A. Camus’ philosophy as a mature version of rationalism, and aware of its limitations, I take into account Camus’ reflection on the opposite attitude, as it reveals itself in the ideas of Karl Jaspers. The analysis is based on A. Camus’ The Rebel. An Essay on Man in Revolt, selected essays from the collection The Myth of Oedipus and Other Essaysand selected excerpts from Fyodor Dostoyevsky’s Brothers Karamozov.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2012, 2
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wychowanie i duchowość w praktyce systemu prewencyjnego Jana Bosko
Upbringing and spirituality in the practice of John Bosco’s preventive system
Autorzy:
Chrobak, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/495932.pdf
Data publikacji:
2014-02-28
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:
wychowanie
duchowość
system prewencyjny
rozum
religia
miłość
education
spirituality
preventive
system
reason
religion
love
Opis:
Pedagogical reflection has always been associated with the conviction that upbringing is an art and it requires a special kind of sensitivity, innovative activities and creative engagement. Don Bosco’s upbringing system, in which specific resources are reason, religion and a loving upbringing, appoints for educators and students an attitude of witness to religious life and openness to religious values. This system is characterized by five main elements: concreteness, deep spirituality, universalism, a wide openness to multiple recipients, and the possibility of engaging many co-workers. The preventive system is called «a spiritual experience», and not only pedagogy. Spirituality as a human disposition represents a potential which can be developed throughout one’s entire life.
Źródło:
Seminare. Poszukiwania naukowe; 2014, 35, 1; 103-116
1232-8766
Pojawia się w:
Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Arabscy chrześcijanie wobec astrologii na podstawie traktatu O wierze chrześcijan w wyroki gwiazd Eliasza z Nisibi
The Arab Christian Teaching on Astrology in the light on Elias’ of Nisibis treatise On Christian faith in the sentences of the stars
Autorzy:
Sadowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/571538.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Eliasz z Nisibi
astrologia
fatum
wolność
rozum
Elias of Nisibis
astrology
fate
freedom
reason
Opis:
Eliasz z Nisibi należy do najbardziej płodnych pisarzy chrześcijańskich języka arabskiego swojej epoki. Jego siódmy mağlis z Abī l Qāsim dotyczy wyroków gwiazd i zasługuje na uwagę z powodu swej aktualności. Prezentowany przez Eliasza dyskurs można podzielić na dwie części: pierwszą mówiącą o wolności człowieka oraz drugą, w której wskazuje on na rolę ludzkiego rozumu. Te dwa elementy są głównymi argumentami w jego krytyce fatalizmu i astrologii. Jego nauczanie jest osadzone na wcześniejszym syryjskim chrześcijańskim dziedzictwie teologicznym. Jako logik niestrudzenie obnaża irracjonalny charakter wszelkich doktryn astrologicznych oraz fatalistych.
Elias of Nisibis belongs to the most prolific writers of his time. His seventh mağlis with Abī l Qāsi is focused on the sentencenes of the stars and merits our attention due to its unceasing relevance. The discourse may be divided in two sections: firstly concerning human freedom, and secondly dealing with his rationality. These two factors are the main arguments in Elias’ refutation of fate and astrology. In this his teaching becomes a part of the Syriac Christian theological legacy. As a logician he exposes persistently the irrational character of any astrological and fatalistic doctrine.
Źródło:
Polonia Sacra; 2017, 21, 1(46); 183-204
1428-5673
Pojawia się w:
Polonia Sacra
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sprzeczność logiczna w systemie Hegla
Autorzy:
Jochlik, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/705463.pdf
Data publikacji:
2013-03-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
G.W.F. Hegel
sprzeczność logiczna
różnica
rozum spekulatywny
nauka logiki
doktryna istoty
absolut
Opis:
Artykuł dotyczy Heglowskiego rozumienia sprzeczności logicznej. Dostarcza informacji o Heglowskiej perspektywie, zgodnie z którą sprzeczność logiczna nie jest kategorią ontologiczną, taką jak byt, istota, identyczność czy różnica, lecz przedłużeniem samej kategorii różnicy. Artykuł wyjaśnia także sposób, w jaki sprzeczność logiczna manifestuje się poprzez dialektyczny proces w codziennym doświadczeniu, aczkolwiek wyjaśnienie filozoficzne jest tu dalekie od przekonań zdrowego rozsądku.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 1; 155-172
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Veer Towers of the New Modernism: Proceduralism or Timocracy?
Veer Towers nowego modernizmu: proceduralizm czy tymokracja?
Autorzy:
Piotrowski, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/593774.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
anger
new modernism
proceduralism
public reason
timocracy
gniew
nowy modernizm
publiczny rozum
proceduralizm
tymokracja
Opis:
Veer Towers (2010) – one of the architectural works designed by Helmut Jahn – is here only a good allegory of the healthy scepticism after 9/11, regarding the new modernism. They may be seen as being iconologically linked with the philosophical question of its founding, namely, with the reasons for its perception as new in relation to the historical modernism. To this end, it is first necessary to consider the concept of the end of modernity. We can argue that, contrary to the claims of Gianni Vattimo, postmodernism can be viewed as a necessary development or return of modernism, which is primarily the mission of the post-Kantian proceduralism of Jürgen Habermas. However, a major role in the proposed strategy for the sustainable inclusion of the Other should be again played by anger, as suggested by Peter Sloterdijk. Must then the new – contortive or loose – modernism veer into another disaster? Will this attempt to control resentiments – such as the anger of the political Islam – force a turn to some timocracy well-known from the past, if proceduralism is in fact only a tortuously delayed voluntarism or quasi-occasionalism?
Veer Towers (2010) – jedno z architektonicznych dzieł zaprojektowanych przez Helmuta Jahna – jest tu tylko dobrą alegorią zdrowego sceptycyzmu po 11 IX 2001 roku, odnoszącym się do problemu nowego modernizmu, który musimy ikonologicznie powiązać z filozoficzną kwestią jego ugruntowania, mianowicie z uzasadnieniem możliwości tego, co w nim nowe w stosunku do modernizmu historycznego. W tym celu należy rozważyć najpierw koncept końca nowoczesności. Jeśli wykażemy, że wbrew Ganniemu Vattimo zaistniały warunki, by ponowoczesność wkomponować w konieczny rozwój czy powrót modernizmu, który byłby głównie misją postkantowskiego proceduralizmu Jürgena Habermasa, to i tak główną rolę Innego ponownie musi tu odegrać gniew, jak zasugerował Peter Sloterdijk. Czy wówczas nowy – skręcający czy poluzowany – modernizm nie zboczy ku kolejnej katastrofie? Czy jego próba zapanowania nad resentymentami – na przykład gniewem politycznego islamu – wymusi skręt ku jakiejś znanej z przeszłości tymokracji, jeśli proceduralizm to faktycznie tylko pokrętnie odwlekany woluntaryzm czy quasi-okazjonalizm?
Źródło:
Art Inquiry. Recherches sur les arts; 2016, 18; 67-86
1641-9278
Pojawia się w:
Art Inquiry. Recherches sur les arts
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozofia rosyjska jako problem
Russian Philosophy as a Problem
Autorzy:
Załoska, Jurij
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015829.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Rosja
filozofia
wiara
rozum
Bóg
wolność
człowiek
Russia
philosophy
belief
intellect
God
freedom
man
Opis:
Russian philosophy appeared the in the 19th century on the basis of christian patristic, Ancient Greek thought, German idealism and world outlook ideas of the Orthodox Church. In ontology it is inclined to platonism. Most of all it is interested in a problem of belief and intellect, and also anthropological problematics of suffering, freedom, good and evil, sense of life. The presence of realism an ontology and personalism in anthropology is conditioned by a religious context.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 1; 427-438
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Intelletto e spirito. La via segreta di Dio
Intellect and Spirit. Hidden Path of God
Intelekt i duch. Ukryta ścieżka Boga
Autorzy:
Nanni, Gabriele
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2036763.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
intelekt
rozum
opętanie
mistyka
zjednoczenie
Duch
dusza
intellect
reason
possession
mysticism
unification
Spirit
soul
Opis:
Artykuł opisuje działanie Ducha Świętego wewnątrz człowieka – poprzez intelekt oraz poza intelektem. Opisuje trzy doświadczenia świętych karmelitanek: M. Magdaleny de Pazzi (XVI w.), Marii Baouardy (XIX w.) oraz Edyty Stein (XX w.). Dwie pierwsze cierpiały z powodu czasowych opętań diabolicznych. Autor tekstu wyjaśnia, że w niektórych momentach Bóg może zawiesić ludzki rozum, by ochronić osobę na płaszczyźnie duchowej. Najcięższe doświadczenia – jeśli są przeżyte z Bogiem – pozwalają dojść do głębokiej z Nim jedności, do zjednoczenia przeobrażającego.
The article describes the action of the Holy Spirit within a human being − through the intellect and beyond the intellect. Describes the three experiences of the Carmelite saints: M. Magdalena de Pazzi (16th c.), Maria Baouardy (19th c.) and Edyta Stein (20th c.). The first two suffered from temporal diabolical oppressions. The author of the text explains that at some moments God may suspend human reason to protect a person on the spiritual plane. The hardest experiences − if they are lived with God − allow us to come to a deep unity with Him, to the transforming unification.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2018, 65, 5; 137-155
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadka Timajosa
Autorzy:
Grzybowski, Juliusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/600588.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Socrates
Timaeus
riddle
myth (mythos)
reason (logos)
Sokrates
Timajos
zagadka
mit (mythos)
rozum (logos)
Opis:
This article focuses around the riddle, which Timaeus asks Socrates. I will therefore deal with troublesome absence of Socrates in troublesome dialogue of Plato’s. I will deal with a riddle and I will try to remember that the riddle is deadly dangerous, at least for those who deal with wisdom, and therefore perhaps especially for philosophers. I will evoke the fragment B 56 of Heraclitus, where we can hear the story about Homer’s death. Briefly: I will be wondering why Socrates is not dead after hearing riddle of Timaeus.
Źródło:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2016, 34 (3)
1689-4286
Pojawia się w:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chrześcijanie i Europa jutra
Christians and the Europe of tomorrow
Autorzy:
Królikowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/554033.pdf
Data publikacji:
2018-05-31
Wydawca:
Wyższe Seminarium Misyjne Księży Sercanów
Tematy:
Europa
chrześcijanie
człowiek
rozum
metafizyka
wartości
humanizm
Europe
Christians
human
mind
metaphysics
values
humanism
Opis:
Chrześcijaństwo wniosło głęboki wkład w ukonstytuowanie duchowej i kulturowej tożsamości Europy. Także dzisiaj jesteśmy powołani do tego, by właśnie jako chrześcijanie dać wymowne świadectwo naszej chrześcijańskiej obecności w Europie oraz dokonać jej odnowy i odbudowy. Także w teologii, która wniosła znaczący wkład w budowanie tożsamości europejskiej, musimy stawiać sobie pytanie o Europę jutra oraz wskazywać chrześcijanom sposoby uczestniczenia w jej kształtowaniu na miarę nowych wyzwań. Co mamy więc wszyscy czynić w przyszłej Europie, jakie ma być w niej nasze miejsce, jakie jest nasze europejskie powołanie? W tym miejscu zwracamy uwagę na następujące zadania stojące przed chrześcijanami: kształtowanie pozytywnej wizji człowieka, powołanie metafizyczne rozumu, odkrycie na nowo wartości, które kształtowały Europę w ciągu wieków, przywrócenie zasady uniwersalizmu, czynny udział w dziejach świata oraz obrona humanizmu ściśle związanego z wiarą.
Christianity has contributed profoundly to the spiritual and cultural identity of Europe. Like in the past also today, as Christians we are appointed to bear meaningful testimony to our Christian inherence in Europe and to head for its renovation and reconstruction. Also in theology which has made a significant contribution to shape European identity, we have to ask about the Europe of tomorrow and show Christians how to participate in the process of shaping it so that it could face the challenges of tomorrow. What then shall we do in the future Europe? Where shall we find our place in it? What is our European vocation? Here we focus on the following tasks which Christians have to fulfill: the shaping of a positive vision of man, metaphysical vocation of the mind, rediscovering of the values which shaped Europe throughout the centuries, reestablishing of the principle of universalism, active participation in the history of the world and the defense of the humanism strictly connected with faith.
Źródło:
Sympozjum; 2018, 1(34); 89-104
2543-5442
Pojawia się w:
Sympozjum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Między charyzmatem a intelektem. Próba poszukiwania złotego środka w wierze w perspektywie pokusy jej ucharyzmatycznienia lub przeintelektualizowania
Between the Charisma and the Intellect. Attempt to Seek the Golden Mean in the Faith in the Perspective of Temptation Over Emphasising of Her the Charismatic Element or to Her Overintellectualize
Autorzy:
Grula, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1601691.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
charyzmat
intelekt
rozum
wiara
filozofia
Duch Święty
charisma
intellect
mind
faith
philosophy
Saint Spirit
Opis:
Artykuł ma za zadanie wskazać istotne różnice pomiędzy wiarą, która definiuje system doktrynalny religii chrześcijańskiej, oraz wiarą charyzmatyczną, która stanęła w opozycji do dominującej swego czasu wiary intelektu. Brak wzajemnego oddziaływania obydwu doprowadziło do tego, że praktykowanie jednej z nich z założenia wykluczało drugą. Doprowadziło to do uskrajnienia obydwu i absurdalizacji ich treści, w rezultacie nie niosąc żadnego pożytku dla społeczności wiernych. Należało zatem wskazać znaczące problemy ultracyzmu tychże elementów wiary, które w zdrowej relacji nie powinny się ścierać, lecz jedynie uzupełniać, wypracowując fundamentalne podłoże do jej rozumienia oraz zewnętrznego wyrazu kultycznego.
The purpose of this article is to point out the differences between faith, that defines the doctrine, and charismatic faith, that opposes the faith of the intellect. The lack of cooperation between the two has led to a point, that practicing one excludes the second. Consequently this has led to radicalisation of its content, resulting in lack of any contribution for the community of the faithful. Therefore it is important to point out the elements of faith, that should support each other, by creating a base for its reasonable understanding with external expression of the cult.
Źródło:
Teologia w Polsce; 2016, 10, 2; 177-196
1732-4572
Pojawia się w:
Teologia w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uniwersytet w czasach bezmyślności
The University in the Time of Thoughtlessness
Autorzy:
Gadacz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26061206.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
myślenie
intelekt
rozum
dobro
zło
nauki humanistyczne
uniwersytet
thinking
intellect
reason
good
evil
humanities
university
Opis:
Jeśli zło jest bezmyślne, jak stwierdziła Hannah Arendt w Eichmann w Jerozolimie, to czy myślenie może ochronić nas przed złem? W pierwszej części artykułu dokonuję rozróżnienia między intelektem, który kieruje się logiką myślenia i rozumem, który kieruje się etyką myślenia. Stawiam tezę, że jeśli etyka myślenia (rozum) nie kieruje logiką myślenia (intelektem), to rodzi zło i fanatyzm. W części drugiej rozważam takie przyczyny współczesnej bezmyślności, jak: przeciętność, pragmatyzm, mierzalność i dominację mentalności merkantylnej. W części trzeciej piszę o odpowiedzialności uniwersytetów, a szczególnie nauk humanistycznych i szeroko pojętej kultury, za kształcenie rozumu.
If, as Hannah Arendt stated in Eichmann in Jerusalem, evil is thoughtless, can thinking protect us from evil? In the first part of the article, I make a distinction between intellect (which follows the logic of thinking) and reason (which follows the ethics of thinking). I put forward the thesis that if the ethics of thinking (reason) does not guide the logic of thinking (intellect), it breeds evil and fanaticism. In the second part of this text, I address causes of contemporary thoughtlessness, including mediocrity, pragmatism, measurability, and the dominance of the mercantile mentality. The final part of this essay emphasizes the responsibility of universities (especially in the area of the humanities) and, in broader perspective, of culture, for the education of reason.
Źródło:
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2023, 47; 33-43
1508-6305
2544-3186
Pojawia się w:
ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Normatywna infrastruktura demokracji. Perspektywa teologiczna i społeczna
Normative Infrastructure of Democracy. Theological and Social Perspective
Autorzy:
Łużyński, Wiesław
Szymczak, Wioletta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/559711.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
demokracja, chrześcijaństwo
eunomia
społeczeństwo obywatelskie
rozum i wiara
democracy
Christianity
civil society
reason and faith
Opis:
Warunkiem trwania demokracji jest powrót do wielkiej moralnej tradycji chrześcijaństwa oddziałującego przez wieki na kulturę i narody Europy i innych kontynentów. Depozytariuszem wyrosłej z chrześcijaństwa, ale należącej do kultury moralnej ludzkości tradycji, jest m.in. Kościół katolicki uznający autonomię porządku doczesnego, w tym politycznego, pełniący wobec demokracji i rzeczywistości politycznej rolę „korekcyjną” polegającą na oczyszczaniu rozumu, by ten nieustająco powracał do swego potencjału i mógł odczytać „gramatykę” norm moralnych zawartą w naturze.
The condition for democracy to exist is the return to the great moral tradition of Christianity which has influenced the culture, European nations and countries of other continents for centuries. The depositary of the tradition which originates from Christianity but belongs to the moral culture of mankind is, among others, the Catholic Church, which recognizes the autonomy of the temporal order, including the political one. The Church plays a “corrective” role for democracy and political reality, which is based on purifying the reason so that it constantly returns to its potential and can interpret the “grammar” of moral norms contained in nature.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2019, 45; 245-261
0137-4338
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego czynimy zło? Trójpodział przyczyn zła moralnego według św. Tomasza z Akwinu
Why do we do evil? Tripartite division of moral evil according to Thomas Aquinas
Autorzy:
Belina-Prażmowska, Paula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/452387.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Naukowe Towarzystwo Tomistyczne
Tematy:
Tomasz z Akwinu
etyka
rozum
wola
zło moralne
Thomas Aquinas
ethics
reason
will
moral evil
Opis:
In the first part of the paper anthropological basis has been presented and it intends to show, that for a proper human being development a harmony between his faculties and dominion of intellect should occur. The lack of the harmony and lack of surrendering the other faculties to the intellect, reduces man to moral evil, causing or overmuch reign of feeling in act of decision, or deprivation of will. In the second part I have presented the possible mistakes in particular human faculties, which are causes of moral evil. So, ignorance in reason, malice of will and sins performed because of weakness influenced by feelings. At the beginning I have pointed out, that saint Thomas Aquinas sees all of them as a intellectual malfunction. In conclusion in should be said, that Thomas as a representative of intellectual ethics, focuses on intellectual aspect of human action and even he perceives evil as a kind of intellectual shortcomings. He does not deny irrational element in a man, but he points out the necessity of surrendering it to the will and intellect, so a man is able to grow in perfect inner harmony of senses, will and intellect.
Źródło:
Rocznik Tomistyczny; 2014, 3; 113-127
2300-1976
Pojawia się w:
Rocznik Tomistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Unamuno o życiu i nieśmiertelności (z Nietzschem w tle)
Life and Immortality – Unamuno versus Nietzsche
Unamuno on Life and Immortality (with Nietzsche in the Background)
Autorzy:
Matuszewski, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/18105136.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
życie
nieśmiertelność
wiara
rozum
wola
uczucia
afirmacja
life
immorality
faith
reason
will
feelings
affirmation
immortality
Opis:
Unamuno i Nietzschego, wybitnych przedstawicieli filozofii życia, dzieli stosunek do życia, a jeszcze bardziej do nieśmiertelności. Nietzsche pełnymi garściami czerpie z tradycji greckiej, dołączając do niej swój witalizm oparty na rozpoznaniu tragiczności istnienia i na etycznym wymogu afirmacji. Unamuno jest katolikiem bliskim mistyce hiszpańskiego baroku i kontestującym tomistyczną unifikację chrześcijaństwa, która racjonalistyczno-pragmatycznym kunktatorstwem tłumi prymarną w człowieku sferę emocjonalno-wolitywną. Wobec Nietzschego, którego filozofia uchodzi za promocję siły i dynamiki, jakości odnajdywanych przez niego w naturze i transponowanych na kulturę, Unamuno występuje z zarzutem niemęskości i defetyzmu. Oto człowiek egzaltujący się życiem wymyśla pokrętną koncepcję wiecznego powrotu, najpewniej wyrażającą tęsknotę za trwaniem, zamiast skorzystać z gotowej oferty chrześcijańskiej wizji nieśmiertelności. Dopiero ten, zdaniem Unamuno, jest prawdziwym wyznawcą i apologetą życia, kto chce je utrwalić aż po wieczność i kto a fortiori nie waha się nim szafować jako temporalnym epizodem. Co prawda Nietzsche zaiste nie był pod tym względem małoduszny: sądził, że są wartości wyższe aniżeli biologiczne trwanie. Wiedząc o tym, Unamuno i tak wytyka mu, podobnie jak Spinozie, stoicką, przefiltrowaną przez ewaluacje rozumu, aprobatę dla śmierci. Według niego witalizm manifestuje się prawdziwie dopiero w ogłaszanej przez wolę niezgodzie na śmierć. Rozum szermujący swoją ewidencją w sprawie konieczności umierania jest instancją zabijania ducha i grzęźnięcia w małostkowości. Wchodząc w mariaż z racjonalnością i aprobując skończoność jednostkowej egzystencji, Nietzsche kontaminuje swoją deklaratywną przynależność do witalizmu. Życiowy entuzjazm i entuzjazm dla życia weryfikują się według Unamuno przekonująco w bezwzględnej wierze w osobową nieśmiertelność. W enuncjacji z Critique de la Modernité, mogącej stanowić pendant do dyskusji Unamuno z Nietzschem, Alain Touraine zwraca uwagę, że stanowiska eskalujące motywy życia i pragnienia, frenetyczne koncepcje witalistyczne lansujące żywiołowość i entuzjazm, demonstrowały się w historii jako nieempatyczne lub wrogie wobec demokracji.
Unamuno and Nietzsche, two eminent representatives of the philosophy of life, are in disagreement over their attitudes to life and, all the more so, to immortality. Nietzsche takes with both hands from the Greek tradition adding to it his vitalism, built on acknowledging the tragic nature of existence and the ethical obligation of its affirmation. Unamuno is a catholic close to the mysticism of the Spanish baroque and contesting the Thomist unifying vision of Christianity, whose dilatory rationalist pragmatism suppresses the emotional-volitional sphere in man. Nietzsche, whose philosophy is popularly considered to be promoting power and dynamics, the two qualities he discovered in nature and transposed into culture, is accused by him of being effeminate and defeatist. Here is a man exalting life, who devises a weird idea of eternal return, probably as an expression of his longing for duration, instead of using a ready made offer of the Christian vision of immortality. Only such person is a true believer in life and its apologist who wants to perpetuate it into eternity and so, a fortiori, is not afraid to risk it as the transient episode. To be true, Nietzsche was not pusillanimous in this respect: he believed that there are values that are nobler than biological subsistence. Unamuno knows about it but still reproaches him, just like Spinoza, for the Stoic approval of death, filtered through rational evaluations. According to him, vitalism is truly manifested only in the discord for death proclaimed by the will. Reason, which is trying to overpower us with the evidence of the necessity of dying, is the power killing the spirit and getting mired in pusillanimity. By entering the marriage with rationality and approving of the finitude of individual existence Nietzsche has contaminated his declarative accession into vitalism. For Unamuno, vital enthusiasm and enthusiasm for life are convincingly verified through the unconditional faith in personal immortality. In the enunciation from Critique de la Modernité, which can be treated as a pendant to the dispute between Unamuno and Nietzsche, Alain Touraine notes that historically, standpoints that escalate the motives of life and desire, frenetic vitalist doctrines, which promote spontaneity and enthusiasm, have turned out to be lacking empathy and inimical to democracy.  
Źródło:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris; 2022, 59, 4; 22-61
1689-4286
Pojawia się w:
Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Moral theology in search of a method: metaphysics or phenomenology?
Teologia moralna w poszukiwaniu metody: metafizyka czy fenomenologia?
Autorzy:
Kupczak, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31213203.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
etyka filozoficzna
fenomenologia
metafizyka
rozum
teologia moralna
wiara
philosophical ethics
phenomenology
metaphysics
reason
moral theology
faith
Opis:
The link between faith and reason, theology and philosophy is neither external nor accidental; the word logos in the name of theology rather indicates the internal connection between the two kinds of cognition. Karol Wojtyła - John Paul II is one of the few theologians of the 20th century who was proficient in the use of two philosophical languages and methods: the metaphysical and the phenomenological one. The article shows how, in his early work – the 1953 habilitation dissertation, Wojtyła reflects on the usefulness of metaphysics and phenomenology for the ethical analysis of the acting subject – crucial for both philosophical ethics and moral theology.
Związek pomiędzy wiarą a rozumem, teologią a filozofią nie ma charakteru zewnętrznego i akcydentalnego; słowo „logos” w nazwie teologii wskazuje raczej na wewnętrzny związek tych dwóch rodzajów poznania. Karol Wojtyła — Jan Paweł II jest jednym z nielicznych teologów dwudziestego wieku, który w sposób biegły potrafił posługiwać się dwoma filozoficznymi językami i metodami: metafizyczną i fenomenologiczną. Artykuł pokazuje, jak w swoim wczesnym dziele, rozprawie habilitacyjnej z 1953 roku, Wojtyła dokonuje refleksji na temat przydatności metafizyki i fenomenologii do etycznej analizy działającego podmiotu — kluczowej zarówno dla etyki filozoficznej, jak też dla teologii moralnej.
Źródło:
Logos i Ethos; 2023, 61, 1; 153-168
0867-8308
Pojawia się w:
Logos i Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ŚREDNIOWIECZNE PRETOMISTYCZNE KONCEPCJE STOSUNKU FILOZOFII DO TEOLOGII: MYŚL ŚWIĘTEGO AUGUSTYNA
SOME MEDIEVAL PRE-THOMIST CONCEPTIONS OF THE RELATIONSHIP OBTAINING BETWEEN PHILOSOPHY AND THEOLOGY: THE CASE STUDY OF SAINT AUGUSTINE’S THOUGHT
Autorzy:
Kurdziałek, Marian
Kijewska, Agnieszka
Kulczycki, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488572.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
św. Augustyn
filozofia a teologia
wiara
rozum
etyka
St. Augustine
philosophy and theology
faith
reason
ethics
Opis:
This article forms a part of Rev. Prof. Marian Kurdziałek’s lecture devoted to the pre-Thomist conceptions od philosophy-theology relationship. More precisely, this article is a reconstruction of the Prof. Kurdziałek ‘s discussion of the relevant ideas in St. Augustine’s thought. To begin with, Kurdziałek presents St. Augustine’s holistic understanding of philosophy and theology as essentially one and the same endeavor, a way leading to beatitude. He goes on to illustrate this thesis with a number of quotes, chiefly from Augustine’s philosophical dialogues, but also from his later writings. Kurdziałek then proceeds to discuss the place of ethical knowledge in Augustine’s theology and the relationship of cosmology and theology in thought of the bishop of Hippo. The lecture is concluded by a presentation of Augustine’s psychology, again conceived as a starting point of a spiritual itinerary, one of the ways ultimately leading to God.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 3; 87-126
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Religia rozumu i moralności Immanuela Kanta
The Religion of reason and morality of Immanuel Kant
Autorzy:
Berger, Szymon
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154392.pdf
Data publikacji:
2022-12
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
Tematy:
Immanuel Kant
religia
rozum
wolność
nieśmiertelność
Bóg
prawo moralne
religion
reason
freedeom
immortality
God
moral law
Opis:
Filozofia religii według Immanuela Kanta polega na czysto rozumowym uzasadnieniu postulatów wolności, nieśmiertelności i Boga. Filozof z Królewca doszedł do wniosku, że są to pojęcia zawarte a priori w umyśle, dlatego nadał im praktyczne zastosowanie w powszechnym prawie moralnym. Wyszedł poza kultyczne rozumienie religii, wprowadzając religię moralności. Dostrzegał zatem w chrześcijaństwie naturalizm, w którym zawierają się odwieczne i niezmienne prawa moralne, ale odrzucił wszystko co jest związane z kościelnymi nabożeństwami. Jego religia jest czysto rozumowa i z tego powodu potrzebuje jedynie naukowej argumentacji, właściwej dla filozofii oświecenia.
According to Immanuel Kant the philosophy of religion is based on purely a reasonable justification of the postulates of freedom, immortality and God. He reached the conclusion that they are the concepts contained 'a priori' in the mind, therefore he gave them a practical application through the universal moral law. He went beyond the cultic understanding of religion by introducing the religion of morality. Thus, he saw in Christianity naturalism, which contains eternal and unchanging moral laws; however, Kant rejected anything that was related to church services. His religion is purely reasonable and therefore needs only argumentation distinctive to the philosophy of the Enlightenment.
Źródło:
Studia Elbląskie; 2022, 23; 425-436
1507-9058
Pojawia się w:
Studia Elbląskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pierre Chanet, polemista i filozof instynktu, oraz Marin Cureau de la Chambre - historia pewnego sporu
Pierre Chanet, Polemicist and Philosopher of Instinct and Marin Cureau de la Chambre: The Story of a Dispute
Autorzy:
Stegliński, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488555.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
instynkt
rozum
dusza
Bóg
zwierzę
człowiek
mowa
wolność
instinct
reason
soul
god
animal
human
speech
freedom
Opis:
Pierre Chanet (1603-1660) był protestanckim lekarzem i filozofem, pochodzącym z La Rochelle. W swoich badaniach zajmował się w problemem myślenia u zwierząt. Występował przeciw tradycji reprezentowanej przez Charona i Montaigne’a, która uznawała, że zwierzęta myślą, decydują i posiadają rozum. Przeciwstawiał temu poglądowi swoją koncepcję instynktu. Rozumiał go jako działanie Boga i definiował instynkt jako „działanie Przyczyny Pierwszej, która pobudza i nakierowuje wszystkie przyczyny drugie w stronę ich celu, jeżeli nie mają one naturalnych zdolności, aby do niego dotrzeć”. Polemizował z nim Marin Cureau de la Chambre (1594-1669), który również był lekarzem i filozofem. Twierdził on, że rozum nie jest jedynie własnością ludzi, ale występuje też w zachowaniach zwierząt. Tekst ukazuje główne tezy polemiki między uczonymi. Informuje ponadto, że zasadnicza różnica miedzy nimi dotyczyła terminu „stwarzanie”. Chanet rozumiał je jako mające stale miejsce w naturze, de la Chambre jako raz dokonane. Według Chaneta Bóg przez swój rozum, bez przerwy wspiera wszystko, co powołał do istnienia. W przyrodzie ożywionej i nieożywionej to działanie przejawia się jako instynkt. Zdaniem de la Chambre’a Bóg nie ingeruje w ten sposób.
Pierre Chanet (1603-1660) was a Protestant physician and philosopher from La Rochelle. In his research, he dealt with the problem of thinking among animals. He spoke against the tradition represented by Charon and Montaigne, which declared that animals think, decide and posses intellect. He contrasted that with his concept of instinct. He understood the instinct as God's action and defined it as “a direction of the first cause which carries and brings all secondary causes to their end, when they have no rational faculties to do so.” Martin Cureau de la Chambre (1594-1669), who was also a doctor and philosopher, argued with him. He claimed that the intellect is not only the property of humans, but also occurred in animals’ behavior. This article presents the main arguments of the polemic between these two scientists. It also shows the essential difference between them which concerns the phrase “creating.” Chanet understood it as constantly occurring in nature, de la Chambre as once done. According to Chanet, God supports everything which He created by His intellect. In nature, this activity occurs as instinct. In de la Chambre’s view, God doesn’t interfere in such a way.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2015, 63, 1; 65-84
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola rozumu i religii w przestrzeni publicznej – zagrożenia współczesnej agory
The role of reason and religion in the social space. Threats of modern agora
Autorzy:
Adamczyk, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179768.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
religia
nauka
rozum
aksjologia
fundamentalizm
relatywizm
przestrzeń publiczna
religion
science
reason
axiology
fundamentalism
relativism
social space
Opis:
Konflikt między relatywizmem i fundamentalizmem przez wielu socjologów uważany jest za jedno z najważniejszych zjawisk współczesności. Stanowi on zagrożenie dla pokojowego funkcjonowania przestrzeni publicznej. Autor prezentuje stanowiska współczesnych intelektualistów (J. Habermasa, P.L. Bergera, J. Ratzingera), którzy szukają nowych rozwiązań społecznego konsensusu. Artykuł ukazuje znacznie rozumu i religii w kształtowaniu fundamentu aksjologicznego istotnego dla współczesnej agory.
A conflict between relativism and fundamentalism is considered by many sociologists as one of the most important phenomena in the contemporary world. It constitutes a significant risk for peaceful coexistence in the public space. The paper presents the positions of many contemporary intellectuals (inter alia: J. Habermas, P.L. Berger, J. Ratzinger) who are looking for new solutions for social discourse which would be based on consensus and social dialogue. Moreover, this article underlines the importance of reason and religion in creating an axiological fundation essential for contemporary agora.
Źródło:
Zeszyty Naukowe KUL; 2016, 59, 4; 53-70
0044-4405
2543-9715
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the Flexibility of Borders between Public Reason and Collective Ignorance
Autorzy:
Żardecka, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2030753.pdf
Data publikacji:
2017-12-16
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
reason
ignorance
liberal democracy
foundations of social life
Pascal
rozum
niewiedza
demokracja liberalna
podstawy życia społecznego
Opis:
The main theme of the paper is the issue of the foundations of social life. The author begins by outlining the tradition of the Enlightenment represented by Immanuel Kant, who attempted to justify rationally the basis of social life. Then she moves back to antiquity, to Plato, the sophists and Aristotle, to show their attitude towards the foundations of public life in order to briefly present in the following stage the original concept of Baruch Spinoza and, in more details, the views of Blaise Pascal, who is the main figure of this presentation. The final part of the paper includes a draft of the philosophical thought of postmodernism, represented by such intellectuals as Michel Foucault, Richard Rorty and Jürgen Habermas. The author additionally presents an exposition of the concept of habitus by Pierre Bourdieu, interpreting it accordingly to her previous reflections. The course of thought in these considerations intends to formulate a thesis which takes a stand against the most obvious opinion of Enlightenment, purporting that neither the contemporary liberal democracy nor people’s respect for it and their will to obey the law are founded on reason.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2017, 12, 7; 88-104
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Argumentacja religijna w debacie publicznej – wprowadzenie do zagadnienia z perspektywy Johna Rawlsa i Jürgena Habermasa
Religious argumentation in public debate – an introduction to the topic from the perspective of John Rawls and Jürgen Habermas
Autorzy:
Łabieniec, Paulina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154934.pdf
Data publikacji:
2022-12-22
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
prawo i religia
argumentacja religijna
rozum publiczny
liberalizm
law and religion
religious argumentation
public reason
liberalism
Opis:
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy w państwie liberalnym dopuszczalne jest posługiwanie się argumentami religijnymi w debacie publicznej nad prawem. Zagadnienie to nabrało szczególnego znaczenia po niedawnym orzeczeniu polskiego Trybunału Konstytucyjnego w sprawie konstytucyjności jednej z przesłanek dopuszczalności aborcji. Oprócz pytania o obecność argumentów religijnych w debacie nad prawem pojawiła się wątpliwość, czym właściwie są argumenty religijne i czy można do nich zaliczyć argumenty treściowo (co do istoty) zgodne ze stanowiskiem danego kościoła lub innego związku wyznaniowego. Punktem odniesienia rozważań jest stanowisko Johna Rawlsa na temat obecności argumentacji religijnej w przestrzeni publicznej, z uwzględnieniem pojęcia „rozumu publicznego”. Artykuł przedstawia także stanowisko Jürgena Habermasa, który akcentuje obowiązek przekładania argumentów religijnych na język wartości politycznych przez urzędników państwowych przy formułowaniu ustaw.
This paper is an attempt to determine whether setting forth religious arguments in public debate on law is allowed in a liberal state. This issue has become particularly important after the Polish Constitutional Tribunal issued a ruling on the constitutionality of one of the conditions of the permissibility of abortion. In addition to the question of the presence of religious arguments in the debate on the law, a doubt has arisen as to what religious arguments actually are and whether they can include arguments that are substantively consistent with the position of a particular church or other religious organization. The paper discusses John Rawl’s views on the presence of religious argumentation in the public sphere, taking the concept of “public reason” into account. It also presents the position of Jürgen Habermas, who emphasizes the obligation of state officials to translate religious arguments into the language of political values when formulating laws.
Źródło:
Studia z Prawa Wyznaniowego; 2022, 25; 271-291
2081-8882
2544-3003
Pojawia się w:
Studia z Prawa Wyznaniowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Immanuel Kant i ontologiczny dowód na istnienie Boga
Immanuel Kant and the ontological demonstration of God’s existence
Autorzy:
Surzun, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/423357.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
God
ontological proof
pure reason
a priori idea
Bóg
dowód ontologiczny
czysty rozum
idee a priori
Opis:
This article discusses the critical position of Immanuel Kant towards the tradition of so called ontological proof of God’s existence. Kant treats the proof sceptically – he is convinced that any proof of God’s existence is impossible. However, Kant accepts the concept of God as the idea of pure reason, i.e. a sum of total positive “properties” and the ideal of pure reason. This ideal – an unconditional possibility of all – has a positive sense, but only as a formal concept. The ideal of pure reason – God is not something existing in reality, but it is only a postulate of pure reason and an a priori source idea. According to Kant, any attempt at finding a proof of real existence of this ideal (and in consequence of God’s real existence) makes no sense because it has no “objective” content and this ideal is only a formal condition of transcendental knowledge.
Źródło:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2014, 26; 77-96
0860-4487
Pojawia się w:
IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Anti-Naturalistic Arguments From Reason
Antynaturalistyczne argumenty z rozumu
Autorzy:
Oppy, Graham
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2097279.pdf
Data publikacji:
2022-03-31
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ewolucja
teoria identyczności
naturalizm
samo-obalanie
rozum
teizm
evolution
identity theory
naturalism
reason
self-defeat
theism
Opis:
This paper discusses a wide range of anti-naturalistic argument from reason due to Balfour, Haldane, Joad, Lewis, Taylor, Moreland, Plantinga, Reppert, and Hasker. I argue that none of these arguments poses a serious challenge to naturalists who are identity theorists. Further, I argue that some of these arguments do not even pose prima facie plausible challenges to naturalism. In the concluding part of my discussion, I draw attention to some distinctive differences between Hasker’s anti-naturalistic arguments and the other anti-naturalistic arguments mentioned above.
Autor omawia wybrane antynaturalistyczne argumenty z rozumu, proponowane przez takich myślicieli, jak Balfour, Haldane, Joad, Lewis, Taylor, Moreland, Plantinga, Reppert i Hasker. Jak utrzymuje, żaden z tych argumentów nie stanowi poważnego wyzwania dla naturalistów, którzy są zwolennikami teorii identyczności. Co więcej, twierdzi, że niektóre z nich nie stanowią nawet przekonujących wyzwań dla naturalizmu wziętego w ogólności. W końcowej części tekstu autor zwraca uwagę na pewne wyraźne różnice między antynaturalistycznymi argumentami Williama Haskera a pozostałymi argumentami omawianymi w artykule.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 1; 15-35
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fantastyka naukowa jako bajka? Rozważania nad Bajkami robotów Stanisława Lema
Science Fiction as a Fairy Tale? Reflections on Stanisław Lem’s Fables for Robots
Autorzy:
Gall, Alfred
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27309727.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Stanisław Lem
science fiction
fairy tale
technological civilisation
subjective reason
fantastyka naukowa
bajka
cywilizacja technologiczna
rozum subiektywny
Opis:
Artykuł traktuje o Bajkach robotów i rzuca światło na wzajemne oddziaływanie fantastyki naukowej i bajki, jednocześnie zamierza pokazać, do jakiego stopnia cecha tak charakterystyczna dla bajki jak magia została przerobiona w ramach fantastyki naukowej. Lem przedstawia osobliwości cywilizacji technologicznej (Gotthard Günther). Nawiązując to bajki Lem zwraca uwagę na nietechnologiczne tło tejże cywilizacji, a mianowicie pragnienia oraz intencje, które leżą u podstaw zarówno technologii jak i porządku społecznemu. W połączeniu pragnienia i technologii tkwi sęk w lemowskiej literackiej syntezy bajki z fantastyką naukową. Synteza ta jest skontekstualizowana na podstawie utworów teoretycznych Lema, związanych z nimi dyskusji dotyczących magii w technologii (Norbert Wiener, Arthur C. Clarke) oraz krytyki racjonalności nowoczesnej przez Maxa Horkheimera.
This paper deals with Lem’s Fables for Robots and sheds some light on the genological interplay between science fiction and fairy tale. Its aim is to show to what extent a key feature of fairy tales like magic is transformed within the framework of science fiction. Lem depicts peculiarities of technological civilisation (Gotthard Günther). By referring to the fairy tale Lem draws the attention to the non-technological background in this civilisation, namely the desires and aspirations on which technologies as well as social order are based on. In this interconnection of desire and technology lies the core of Lem’s literary synthesis of fairy tale and science fiction. This synthesis is contextualised on the basis of Lem’s own theoretical works, related discussions of magic in technology (Norbert Wiener, Arthur C. Clarke), and Max Horkheimer’s critical reassessment of modern rationality.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2022, 17, 12; 146-159
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podmiotowość człowieka w kulturze zachodnioeuropejskiej
Human subjectivity in Western European culture
Autorzy:
Musiał-Kidawa, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/326745.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
człowiek
moralność
człowieczeństwo
transcendencja
poznanie
rozum
nowoczesność
postnowoczesność
human being
morality
humanity
transcendental
cognition
mind
modernity
postmodernity
Opis:
Publikacja przedstawia myśl wybitnego polskiego filozofa Leszka Kołakowskiego na zagadnienie identyfikacji natury ludzkiej moralności. Twórczość Kołakowskiego to przede wszystkim poszukiwanie sposobu, w jaki człowiek staje się człowiekiem. Dwa najważniejsze wymiary pozwalające na odnalezienie istoty problemu to rozum i transcendencja. Oscylowanie między tymi poziomami czy warstwami ujawnia nie tylko drogę do moralności, jako formalnego zespołu norm i praw, ale także drogę do człowieczeństwa istoty ludzkiej jako wartości abstrakcyjnej.
Leszek Kolakowski's work is revealed primarily through his interest in man, both in the social dimension and in the individual dimension. The contemporary man is a complex entity for Kolakowski, both in historical and existential sense. In the historical perspective, he witnessed the experience of banality and oppression, in the existential perspective, the indispensable tension between biology and intellect. This, according to Kołakowski, is the source of permanent human crisis as a human being.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2018, 131; 363-369
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Theological Epistemology and Trinitarian Ontology in Aquinas
Epistemologia teologiczna i ontologia trynitarna u Akwinaty
Autorzy:
Maspero, Giulio
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1912966.pdf
Data publikacji:
2020-06-29
Wydawca:
Papieski Wydział Teologiczny we Wrocławiu
Tematy:
epistemology
Thomas Aquinas
trinitarian ontology
relation
faith–reason
epistemologia
Tomasz z Akwinu
ontologia trynitarna
relacja
rozum–wiara
Opis:
Thomas Aquinas’ theological epistemology is presented as aresponse to an aporia of classical metaphysical thought, which affirmed the relationality of the episteme but denied that of the First Principle. The path that led from acause to another cause down to the ultimate cause thus remains without atrue foundation. On the contrary, the Trinitarian ontology developed by the Fathers of the Church allowed Aquinas to recognize the foundation of the episteme with its immanent relationality of the triune God. This emerges from his rereading of John Damascene and from how Thomas – contrary to what happened in the thought of Boethius and Richard of Saint Victor – reworked the concept of person so that it could be applied both to man and to God. The very analysis of the act of faith and the rereading of the name Verbum in an exclusively notional sense reveal how Thomas developed a true Trinitarian epistemology as areflection of his Trinitarian ontology.
Epistemologia teologiczna Tomasza z Akwinu została przedstawiona jako odpowiedź na aporię klasycznej myśli metafizycznej, która potwierdzała relacyjność episteme, ale zaprzeczała Pierwszej Zasadzie. Droga, która prowadziła poprzez przyczyny do przyczyny ostatecznej, pozostawała bez fundamentu. W przeciwieństwie do tego, ontologia trynitarna rozwinięta przez Ojców Kościoła pozwoliła Akwinowi na uznanie fundamentu episteme wraz zjego relacyjnością w immanentnej relacji Boga Trójjedynego. Wynika to z ponownego odczytania Jana Damasceńskiego i z tego, że Tomasz – w przeciwieństwie do tego, co działo się w myśli Boecjusza i Ryszarda od św. Wiktora – zmienił pojęcie osoby tak, aby mogło być zastosowane zarówno do człowieka, jak i do Boga. Już sama analiza aktu wiary, a także ponowne odczytanie imienia Verbum w wyłącznym sensie pojęciowym ujawniają, jak Tomasz rozwinął prawdziwą trynitarną epistemologię jako odzwierciedlenie swojej trynitarnej ontologii
Źródło:
Wrocławski Przegląd Teologiczny; 2020, 28, 1; 85-108
2544-6460
Pojawia się w:
Wrocławski Przegląd Teologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Racjonalny charakter wiary według św. Augustyna
A rational character of faith according to st. Augustine
Autorzy:
Kaczmarek, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/612473.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Augustyn jako filozof i teolog
wiara i rozum
prawda
Augustine – philosopher and theologian
intellect and faith
truth
Opis:
According to St. Augustine Faith and Reason are intertwined, overlapping each other, but without excluding each other. In this way the faith is permeated by the intellect and it is founded on the authority of the reason, that is essential for in-depth „knowledge”. On the other hand, „knowledge” – reason is irreplaceable to „believe”. In such a context two very characteristic of our author’s statements can be seen: Crede ut intelligas, and intellige ut credas! The call of the blessed of Hippo: Intellectum valde ama! can also be included in it. It is a meaningful fact that there is not known a single case in which the Augustinism would split up the reason with the faith. An absolute Christocentrism of Augustine is present in the background of the discussion about the faith and the reason: speculation is not a goal in itself, but it only serves to get closer to the mystery of God and the mystery of a man in Christ. The reason and the faith (the authority) are two factors of getting to know the truth. One can speak of a kind of gnoseological dualism. The faith is the acceptance of the truth because of the authority of the witness. Knowledge leads to the possible conclusions and the faith gives certainty and consistency.
Źródło:
Vox Patrum; 2014, 61; 427-440
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozum jako naturalna droga do wiary - zapomniana koncepcja Teodoreta z Cyru
Reason as a Natural Way to Faith – Forgotten Concept of Theodoret of Cyrus
Autorzy:
Dobosz, Wojciech Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/614077.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Teodoret z Cyru
duchowość
Syria
wiara
rozum
prawda
patrologia
Theodoret of Cyrus
spirituality
faith
reason
truth
patrology
Opis:
The article focuses on the Theodoret of Cyrrhus, a little known in the Polish Patrology Syrian Church’s Father, who in his book “Healing Hellenic Diseases” created an original apologetic method. It consisted in the presentation of reason – rational thinking as a natural way to faith, in order to convince the educated representatives of Greek culture to Christianity. Theodoret, who had classical Greek education and experience of strict monastic life in the Syrian form of asceticism was able to combine both of these realitiesto indicate Christianity as a true philosophy (fullness of knowledge) and the monk as the ideal of a philosopher. The main method of Theodoret was to evidence the rationality of Christianity by creating demands for the rationality of science. He made this by alluding to the thoughts and opinions of the authorities recognized in Greek culture. In modern time this method could become the way to convince all rational world to accept the Christian teaching and consequently to open to the fullness of the truth of being - Jesus Christ.
Artykuł skupia się na mało znanym w środowisku polskim syryjskim Ojcu Kościoła Teodorecie z Cyru, który w swoim dziele Leczenie chorób hellenizmu stworzył oryginalną metodę apologetyczną. Polegała ona na przedstawieniu rozumu, racjonalnego myślenia jako naturalnej drogi do wiary, by w ten sposób przekonać do chrześcijaństwa wykształconych przedstawicieli kultury greckiej. Posiadając zarówno klasyczne greckie wykształcenie, jak i doświadczenie życia mniszego w syryjskiej formie ascezy, potrafił połączyć obie te rzeczywistości wskazując na chrześcijaństwo jako prawdziwą filozofię (pełnię poznania) oraz na micha jako ideał filozofa. Główną metodą Teodoreta jest uzasadnienie racjonalności chrześcijaństwa polegające na stworzeniu kryteriów rozumności nauki, zgodnie z myślą i poglądami uznanych w kulturze greckiej autorytetów. Metoda ta mogłaby stać się podstawą pod wspólne dla wszystkich chrześcijan działanie, by współczesny racjonalny świat ponownie otworzył się na pełnię prawdy bytu – Jezusa Chrystusa.
Źródło:
Vox Patrum; 2019, 71; 155-184
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoria demokracji deliberatywnej w myśli Johna Rawlsa
John Rawlss theory of deliberative democracy
Autorzy:
Turoń-Kowalska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2231644.pdf
Data publikacji:
2023-03-29
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
John Rawls
demokracja deliberatywna
bezstronność
sytuacja pierwotna
rozum publiczny
deliberative democracy
impartiality
the original situation
public reason
Opis:
CEL NAUKOWY: Celem naukowym jest ukazanie specyficznej roli Johna Rawlsa dla współtworzenia koncepcji demokracji deliberatywnej. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Demokracja deliberatywna skupia się na deliberacji, która powinna nieść za sobą pogłębioną wiedzę uczestników w danej sprawie oraz świadomość interesów innych jednostek. Propozycja Rawlsa ma charakter absolutnie normatywny. Teoria sprawiedliwości formułuje reguły, na których powinna opierać się organizacja życia społecznego. Należy posiąść wiedzę o rozróżnieniu pomiędzy rozumem publicznym a wieloma rozumami niepublicznymi, a jednocześnie zachować bezstronność wobec punktów widzenia rozległych rozumnych doktryn. Metoda badań opiera się na analizie tekstu. PROCES WYWODU: Artykuł rozpoczyna się od próby syntetycznej analizy kontraktualistycznej propozycji Rawlsa mającej na celu „dobrą organizację państwa”. Następnie analizie poddana jest koncepcja sprawiedliwości jako bezstronności ze wskazaniem podstawy do tworzenia teorii demokracji deliberatywnej. Skupiono się tutaj na nowatorskim rozwiązaniu – refleksja równowagi może zostać osiągnięta tylko poprzez wynik pewnej struktury (konstrukcji) – oraz wskazano normatywny charakter jego propozycji, co odróżnia tę koncepcję od koncepcji poprzedników zadających podobne pytania. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: W swoich próbach skonstruowania „maszyny rozumu” i „gry rozumowej”, a wreszcie „sytuacji pierwotnej”, z której można wyprowadzić zasady sprawiedliwości jako bezstronności, Rawls dokonał próby stworzenia modelu rozsądnej deliberacji przez demokratycznych obywateli w sposób, który może wzbudzić ich lojalność wobec ustanowionego porządku. WNIOSKI, INNOWACJE I REKOMENDACJE: We wnioskach autorka wskazuje, że założenie wspólnego rozumu publicznego oraz rozumnego pluralizmu, jak również idea wolności jako zdolności do posiadania wyższych władz moralnych prowadzi Rawlsa do stworzenia „dobrej organizacji państwa”, gdzie kluczową rolę odgrywać musi deliberatywna formuła demokracji.
RESEARCH OBJECTIVE: The scientific aim is to present a specific role of John Rawls that he played in co-creation of the concept of deliberative democracy. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: Deliberative democracy focuses on deliberation that should bring in-depth knowledge of the participants in a given matter as well as the awareness of other individuals’ interests. One must acquire knowledge of the distinction between public reason and many non-public reasons, and at the same time be impartial to the points of view of vast rational doctrines. The research method is based on text analysis. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The article begins with an attempt to synthetically analyse Rawls’s contractualistic proposition in order to “organise the state well”. Then, there follows an analysis of the concept of justice as impartiality indicating the basis for creating the theory of deliberative democracy. The focus is put on Rawls’s innovative solution – the reflection of balance can only be achieved through the result of a certain structure (construction) and the normative nature of his proposition was indicated, which distinguishes this concept from predecessors asking similar questions. RESEARCH RESULTS: In his attempts to construct a “machine of reason” and a “game of reason”, and finally an “original situation” from which the principles of justice as impartiality can be derived, John Rawls attempted to create a model of a reasonable deliberation by democratic citizens in a way that could awake their loyalty towards the established order. CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: In the conclusions, the author points out that the assumption of common public reason and rational pluralism, as well as the idea of freedom as the ability to have higher moral powers, lead Rawls to create “good state organisation”, where the deliberative formula of democracy must play a key role.
Źródło:
Horyzonty Polityki; 2023, 14, 46; 185-206
2082-5897
Pojawia się w:
Horyzonty Polityki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Człowiek i natura – alienacja czy integracja?
Autorzy:
Francuz, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15053857.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
natura ludzka
biosfera
cywilizacja
rozum instrumentalny
alienacja
podmiot nowożytny
Kartezjusz
antropologia uboga
samotność epistemologiczna
nekrofilia
narcyzm
reintegracja
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 69-81
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antropologiczne konsekwencje teorii analogia entis w kontekście aktów rozumu i woli
Anthropological Consequences of the Theory of Analogia Entis in the Context of Acts of Reason and Will
Autorzy:
Strumiłowski, Jan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1051074.pdf
Data publikacji:
2020-03-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
analogia entis
analogia bytu
rozum
wola
poznanie
działanie
metateologia
analogy of being
reason
will
knowledge
activity
metatheology
Opis:
Artykuł podejmuje analizę zależności między prawdą Bożą a prawdą ludzką oraz między działaniem Bożym a działaniem ludzkim. Za podstawę takiej analizy obrano spostrzeżenia, że zasada orzekania o Bogu na podstawie analogii bytu odnajduje swoje źródło nie tyle w zależności między logiką ludzkiego dyskursu a metalogiką prawdy Bożej, ile między samą rzeczywistością Boską a rzeczywistością ludzką. Jeśli więc źródłowo analogia entis dotyczy samej rzeczywistości, to zastosowanie może ona odnaleźć nie tylko w przestrzeni prawdy, lecz także w przestrzeni działania (miłości). Owa analiza jest pewnego rodzaju konfrontacją ze współczesnym, postmodernistycznym rozbiciem antropologicznym, które zgadza się na niezależność rozumu i woli. Jest również konfrontacją z szerzącym się przeświadczeniem, że chrześcijanin powinien przede wszystkim żyć według Ewangelii, natomiast kwestia poznania Boga jest już mniej konieczna (co dyskredytuje rozum i teologię). Owa konfrontacja ma na celu odpowiedź na pytanie, czy miłość ewangeliczna bez poznania Boga jest w ogóle możliwa.
The article explains the relation between the God’s and human truth as well as God’s and human act. The starting point is the statement that the principle of predicating about God based on the analogy of being derives not so much from the relation between the logics of human discourse and the metalogics of the God’s truth, but rather between the very reality of God and that of humans. Thus, if, regarding the source, analogia entis implies the very reality, it may be applied not only to the field of the truth, but also to the area of acting (i.e. of loving). The proposed analysis is in some kind confronting against the actual postmodern anthropological split that allows an independence of the reason and will. Moreover, it is also confronting against the more and more popular conviction that a Christian should live above all according to the Gospel, meanwhile the problem of knowing God is far less necessary (which discredits the reason and theology). The purpose of the confrontation is therefore to answer the question: is evangelical love possible without knowing God?
Źródło:
Teologia w Polsce; 2018, 12, 1; 127-147
1732-4572
Pojawia się w:
Teologia w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoria krytyczna a filozofia edukacji Henry’ego Giroux: pojęcie „kultury pozytywizmu”
Critical Theory and Henry Giroux’ Education Philosophy: the Concept of “Positivism Culture”
Autorzy:
Kruszelnicki, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2141566.pdf
Data publikacji:
2017-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Tematy:
Giroux
Szkoła Frankfurcka
pedagogika krytyczna
pozytywizm
pragmatyzm
rozum instrumentalny
Frankfurt School
critical pedagogy
positivism
pragmatism
instrumental reason
Opis:
Celem eseju jest rekonstrukcja krytyki pozytywizmu, jaką przeprowadza H. Giroux, odwołując się do koncepcji Szkoły Frankfurckiej. Służy mu ona następnie jako jeden z fundamentów jego własnej krytycznej filozofii edukacji. Racjonalność, jaka współcześnie dominuje w podejściu do edukacji i programów nauczania, jest zakotwiczona w wąsko pojmowanej idei efektywności, instrumentalności wiedzy, celach behawioralnych i w świadomości scjentystycznej. Obserwacja ta zajmuje centralne miejsce w krytycznej teorii edukacji H. Giroux, ale czerpie ona intensywnie z krytycznych teorii społeczeństwa i kultury, z jakimi wystąpili przedstawiciele Szkoły Frankfurckiej (M. Horkheimer, Th. Adorno, J. Habermas, H. Marcuse). Ich wpływ prowadzi badacza we wszystkich jego analizach racjonalności pozytywistycznej w edukacji, jednocześnie pozwalając mu przenieść uwagę na pozytywizm jako formę hegemonii kulturowej, odpowiedzialnej za współczesny kryzys kultury i rozumu. By dokładniej wyjaśnić wpływ Szkoły Frankfurckiej na formowanie się dyskursu pedagogiki krytycznej, proponuję za Horkheimerem i Habermasem skromną refleksją historyczną, dotyczącą zjawisk kulturowych oraz głównych idei filozoficznych, które przygotowały fundament pod obecny atak rozumu instrumentalnego na myślenie praktyczno-etyczne, polityczno-publiczne oraz krytyczne.
The aim of this essay is to reconstruct Henry Giroux’s critique of positivism and to show that it represents one of the leading themes of his critical educational thought. I want to argue that Giroux’s contention that rationality which dominates the contemporary view of schooling and curriculum – as rooted in the narrow concerns for effectiveness, instrumentality of knowledge, behavioral objectives, and scientism – relies heavily on those critical theories of society and culture that emerged from the members of the Frankfurt School (M. Horkheimer, Th. Adorno, J. Habermas, H. Marcuse). This major influence guides Giroux in his analyses of positivist rationality in education, yet it also allows him to shift attention from positivism as a specific philosophical movement to positivism as a form of cultural hegemony culminating in the current crisis of culture and reason. In order to further illuminate the decisive influence of the Frankfurt School on the discourse of critical pedagogy, I offer a modest historical reflection on cultural phenomena and some major philosophical systems that laid fundaments for the ongoing assault of the instrumental reason on practical and ethical, political and public, and critical thinking.
Źródło:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja; 2017, 20, 2(78); 7-27
1505-8808
2450-3428
Pojawia się w:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teologia 2.0. Konstytucja dla nauki wiary (kilka uwag)
Theology 2.0. Constitution for Science of Faith (Some Comments)
Autorzy:
Szymik, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1050928.pdf
Data publikacji:
2020-03-17
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
wiara
rozum
uniwersytet
nauka
prawda
poznanie
Europa
ponowoczesność
faith
mind
university
science
truth
cognition
Europe
post-modernism
Opis:
Cywilizacyjny, ideowy kontekst ponowoczesnego Zachodu każe teologii potwierdzić swoją tożsamość, zadania i miejsce w naukowym i uniwersyteckim świecie. Wśród wielu opinii i stanowisk szczególny autorytet przysługuje Międzynarodowej Komisji Teologicznej oraz propozycjom ostatnich papieży – Jana Pawła II i Benedykta XVI – dla których spotkanie w przestrzeni Kościoła poznawczych możliwości płynących z łaski wiary oraz ukierunkowanego na prawdę rozumu owocuje właśnie teologią: wysiłkiem poszukiwania i znajdywania objawiającego się zbawczo Boga. Taka teologia wymaga odwagi, o kontestuje liberalną i ateistyczną koncepcję autonomicznego rozumu i odpowiadający jej model technokratycznego uniwersytetu. Trwając, często mimo ostracyzmu, na europejskim uniwersytecie i uważnie czerpiąc z jego najnowszych doświadczeń, pozostaje teologia rękojmią jego obiektywności, holistycznej wizji rzeczywistości, racjonalności służącej dobru, mądrości.
Civilizational, ideological context of postmodern West forces theology to confirm its identity, tasks and place in the scientific and academic world. Among many opinions and positions, particular authority is vested in the International Theological Commission and proposals presented by the last popes – John Paul II and Benedict XVI – for whom an encounter in the space of the Church of the cognitive capabilities of faith resulting from grace with the truth-oriented mind bears the fruit in the form of theology: an effort of searching for and finding God who manifests Himself as the Saviour. Such theology requires courage, since it contests liberal and atheistic concept of the autonomous mind and the corresponding model of technocratic university. Persisting – often in spite of ostracism – at the European university and drawing on from its latest experiences, theology remains a guarantee of its objectivity, a holistic vision of reality, rationality serving good and wisdom.
Źródło:
Teologia w Polsce; 2018, 12, 2; 105-115
1732-4572
Pojawia się w:
Teologia w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Delectatio et decor ordinis. O teologii Jacka Salija
“Delectatio et decor ordinis”. About the Theology of Jacek Salij OP
Autorzy:
Szymik, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1008428.pdf
Data publikacji:
2019-03-05
Wydawca:
Akademia Katolicka w Warszawie
Tematy:
teologia
dogmatyka
kultura
interdyscyplinarność
Kościół
teocentryzm
chrystocentryzm
wiara
rozum
theology
dogmatics
culture
interdisciplinarity
Church
Theocentricism
Christocentrism
faith
mind
Opis:
Which word can summarise the huge oeuvre of father Jacek Salij? What is the key? How can you define the theology which is both Theocentric, and Christocentric; consequently ministerial towards the Church, man, “spiritual seekers”; constructive in theses and polemical; intransigent towards foolishness, naivety, barbarity; creative and deeply set in the most outstanding philosophical and theological tradition; creating identity and cooperating with culture, literature and arts; engaging all intellectual powers into matters of faith and ethos; professional, research, erudite and ministerial, close to life, existential; Polish and universal, substantively systematized and formally diverse...? Here is Thomas-like decor ordinis in Salij’s life and …
Źródło:
Warszawskie Studia Teologiczne; 2019, 32, 4; 56-80
0209-3782
2719-7530
Pojawia się w:
Warszawskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zur Homonymie der Rede vom Gewissen
On the Homonymy in the Speech on Conscience
O homonimii w dyskursie o sumieniu
Autorzy:
Wolbert, Werner
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/595541.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
Gewissen
praktische Vernunft
moral sense
Autonomie
sumienie
rozum praktyczny
zmysł moralny (moral sense)
autonomia
Conscience
practical reason
autonomy
Opis:
W publikacjach na temat „sumienia” często za mało uwzględnia się wieloznaczność tego terminu. W sensie rozumu praktycznego osąd sumienia dotyczy wszystkich ludzi według tej samej miary, jako wewnętrzny prawodawca i sędzia dotyczy on jedynie konkretnych osób, przy czym dla etyki powstaje pytanie o to, jak należy rozumieć to wewnętrzne prawodawstwo (autonomia). Czasami „sumienie” oznacza także podmiot moralności, czyli adresata osądu sumienia.
In publications on the subject of “conscience”, too little attention is usually paid to the ambiguity of this term. As a practical reason, for example, the judgement of conscience affects all people according to the same standard, as internal legislator and judge it affects only the respective person. Here the question arises for the ethicist as to how such internal legislation (autonomy) is to be understood. Sometimes “conscience” also refers to the moral subject, the addressee of the verdict of conscience.
In Publikationen zum Thema „Gewissen“ wird meist zu wenig die Mehrdeutigkeit dieses Terminus beachtet. Im Sinne von praktischer Vernunft etwa betrifft das Urteil des Gewissens alle Menschen nach dem gleichen Maßstab, als innerer Gesetzgeber und Richter nur die jeweilige Person, wobei sich für die Ethik die Frage stellt, wie solche innere Gesetzgebung (Autonomie) zu verstehen ist. Bisweilen bezeichnet „Gewissen“ auch das sittliche Subjekt, den Adressaten des Gewissensspruchs.
Źródło:
Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2020, 40, 1; 27-53
0137-3420
Pojawia się w:
Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pedagogika transcendentalna. Kanta filozofia umysłu oraz jego filozofia filozofii jako projekt wychowawczy
Transcendental Pedagogy. Kant’s Philosophy of Mind and Philosophy of Philosophy as an Educational Project
Autorzy:
Banaszkiewicz, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2139083.pdf
Data publikacji:
2015-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rozum
krytyka
umysł
filozofia
wychowanie
kształcenie
filozofia transcendentalna
Oświecenie
reason
critique
mind
philosophy
upbringing
education
transcendental philosophy
Enlightment
Opis:
Filozofia umysłu, w tym przede wszystkim sama filozofia krytyczna (transcendentalna krytyka rozumu), oraz filozofia filozofii Kanta przedstawione tu zostają jako jedyne w swoim rodzaju przedsięwzięcie wychowawcze. Tytułowa pedagogika transcendentalna (termin zaproponowany przeze mnie na użytek tego tekstu) nie stanowi teorii wychowania, lecz jego praktykę. Realizuje się ona na dwu płaszczyznach — (samo)wychowanie i (samo)kształcenie rozumu w krytyce oraz (samo) wychowanie i (samo)kształcenie człowieka w filozofii. Jest ona transcendentalna, tzn. nieempiryczna, ponieważ stanowi pewien system przekształceń mentalnych dokonywanych in abstracto w, jeśli wolno tak się wyrazić, mentalnej przestrzeni ludzkiej samoświadomości za pomocą narzędzi najzupełniej dyskursywnych i spekulatywnych. Krytyka rozumu oraz Kantowska filozofia filozofii ujęte zostają tutaj nie tylko jako narzędzia i metody tego swoistego procesu wychowawczego, lecz także, a właściwie przede wszystkim, jako transformacyjna praktyka intelektualna. Pojęcia wychowania, wychowanka i wychowawcy z płaszczyzny stricte pedagogicznej zostaną tu przeniesione w dziedzinę interpretacji Kanta koncepcji filozofii (w tym transcendentalnej krytyki rozumu), która zaprezentowana zostanie jako narzędzie kształtowania umysłu najprzód własnego, w dalszej zaś kolejności cudzego. Tekst podzielony jest na dwie podstawowe części: pierwsza poświęcona jest krytyce rozumu ujętej jako tegoż rozumu dyscyplinowanie i kształcenie, druga traktuje o filozofii jako narzędziu wychowania człowieka.
The philosophy of mind, and especially the critical philosophy (transcendental critique of reason) and philosophy of philosophy are presented here as a unique pedagogical endenavour. The work’s titular transcendental pedagogy (which is a term proposed by me solely for the use of the following paper) does not mean the theory of upbringing, but rather it’s practice. It works on two seperate levels: (self)upbringing and (self) education of reason in the critique, and (self)upbringing and (self)education of human in philosophy. It is transcendental, which means non-empirical, as it is a system of mental transformations made in abstracto in, so to speak, mental space of human selfconsciousness by means of entirely discursive and speculative tools. The critique of reason and Kant’s philosophy of philosophy are taken not only as tools and methods of this peculiar pedagogical process, but most of all as transformational intelectual practice. The concepts of upbringing, upbringee and upbringer are moved from the strictly pedagogical level into the field of the interpretation of Kant’s conception of philosophy (including the transcendental critique of reason). This philosophy is then shown as a tool for shaping both one’s own and the other’s minds. The paper is divided into two basic parts: the first one talks about the critique of reason as a discipline and education of reason, and the other one discusses philosophy as a tool for upbringing the human.
Źródło:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne; 2015, 1, 1; 110-131
2450-4491
Pojawia się w:
Nauki o Wychowaniu. Studia Interdyscyplinarne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zadania filozofii w poszukiwaniu prawdy w świetle encykliki Jana Pawła II Fides et ratio
The tasks of philosophy in a search of truth in the light of encyclical Fides et ratio of John Paul II
Autorzy:
Symonowicz, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/469401.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
filozofia
wiara
teologia
modernizm
rozum
nowożytność
nauczanie Kościoła
philosophy
faith
theology
modernism
sense
the modern age
Church teaching
Opis:
Filozofia od wieków towarzyszyła człowiekowi jako droga wiodąca ku odkrywaniu mądrości. W objawieniu chrześcijańskim człowiek otrzymał od Boga w osobie Jezusa Chrystusa odpowiedź na fundamentalne pytania, przed jakimi staje. Niniejszy artykuł nakreśla zadania, które w świetle encykliki Fides et ratio stoją przed filozofią w jej służebnej roli wobec teologii. Za pomocą pojęć i definicji zaczerpniętych z pism filozofów możliwe jest właściwe objaśnianie treści wiary, jej przybliżanie, pod warunkiem że stać ona będzie na gruncie realizmu i obiektywizmu. Współczesny kryzys tożsamości człowieka związany jest z porzuceniem dziedzictwa myśli klasycznej, na których zbudowana była klasyczna filozofia. Tym, co charakteryzuje dzisiejszą mentalność, jest filozofia nihilizmu, relatywizmu i pragmatyzmu, które nie są w stanie ukazać człowiekowi prawdziwego obrazu rzeczywistości.
Philosophy has always accompanied a human being as the way leading to discover wisdom. The Christian Revelation given by God in the person of Jesus Christ answers to the fundamental questions. The article states new tasks which, according to the encyclical Fides et ratio, stay in its serving role regarding theology. The definitions and concepts mentioned in philosopher’s writings enable us to explain the content of the faith as far as it is supported by realism and objectivity. The modern crisis of identity of a human being is connected with the abandonment of legacy of a classical idea that classical philosophy was based on. Nihilism, philosophy of relativism and pragmatism are characteristic features of present mentality but they cannot show the real sense of actuality to a man.
Źródło:
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2015, 22; 177-187
1230-0780
2719-4337
Pojawia się w:
Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podmiotowość człowieka w kulturze zachodnioeuropejskiej
Human subjectivity in western european culture
Autorzy:
Musiał-Kidawa, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/324571.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
istota ludzka
moralność
człowieczeństwo
transcendencja
poznanie
rozum
nowoczesność
ponowoczesność
human being
morality
humanity
transcendence
cognition
mind
modernity
postmodernity
Opis:
Publikacja przedstawia myśl wybitnego polskiego filozofa Leszka Kołakowskiego na zagadnienie identyfikacji natury ludzkiej moralności. Twórczość Kołakowskiego to przede wszystkim poszukiwanie sposobu, w jaki człowiek staje się człowiekiem. Dwa najważniejsze wymiary pozwalające na odnalezienie istoty problemu to rozum i transcendencja. Oscylowanie między tymi poziomami czy warstwami ujawnia nie tylko drogę do moralności, jako formalnego zespołu norm i praw, ale także drogę do człowieczeństwa istoty ludzkiej jako wartości abstrakcyjnej.
Leszek Kolakowski's work is revealed primarily through his interest in man, both in the social dimension and in the individual dimension. The contemporary man is a complex entity for Kolakowski, both in historical and existential sense. In the historical perspective, he witnessed the experience of banality and oppression, in the existential perspective, the indispensable tension between biology and intellect. This, according to Kołakowski, is the source of permanent human crisis as a human being.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2017, 112; 265-272
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
University Studies as a Human Practice: What is Excellence for a Student?
Studia Wyższe jako Praktyka Ludzka: Co znaczy być celującym studentem?
Autorzy:
Chirinos, Maria Pia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/441209.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Józefa Tischnera
Tematy:
Greek philosophy
modern philosophy
practical reason
university
virtue
work
Filozofia grecka
filozofia nowoczesna
rozum praktyczny
uniwersytet
cnota
praca
Opis:
For the Greeks, a free man lived in the polis, the place for otium and virtues. Work and active life at the oikia occupied a secondary place. Luther challenged this view: Beruf is both work and a divine call, and the contemplative life has to disappear. In the Middle Ages, the beginning of the universities and the presence of guilds developed a new approach to human work that discarded the opposition between otium and nec-otium. But this new approach did not influence philosophy. Modern philosophy, following Luther’s thesis on Beruf and the primacy he gave to active life, understood man and his work as totally rational. Within this approach, Protestantism introduced a “work ethic,” but this labor-centered society contains a strong economic basis, because work is understood as production. This article proposes a notion of work as craft, which is part of human practices and implies the attainment of different internal goods. Every work, whether manual or intellectual, also has social meaning: it appears within a community. Work cannot be defined as product. University practices –studying, teaching, doing research – can also be explained in these terms, and when this is the case, they are intrinsically related to human excellence, because they are at the basis of different virtues that make us flourish.
Według starożytnych Greków, człowiek wolny mieszkał w polis, które było miejscem otium i cnoty. Natomiast praca i życie aktywne zajmowały drugie miejsce. Luter spróbował podważyć takie rozumienie pracy. Według niego, Beruf, czyli praca, jest to miejsce, gdzie nadprzyrodzone powołanie i życie kontemplacyjne muszą się ze sobą łączyć. W średniowieczu, w czasach powstawania uniwersytetów i cechów rzemieślniczych, pojawiło się nowe podejście do ludzkiej pracy – otium i nec-otium przestały być swoim przeciwieństwem. To nowe podejście nie wpłynęło jednak na filozofię. Filozofia nowoczesna, idąc za tezą Beruf Lutra, zgodnie z którą pierwszeństwo ma życie aktywne, często rozumiała człowieka i jego pracę jako coś zupełnie racjonalnego. Wewnątrz tej szkoły protestantyzm wprowadził „etykę pracy”. Była to jednak praca rozumiana w sposób wybitnie ekonomiczny, jej jakość mierzono wydajnością produkcyjną. Niniejszy artykuł proponuje ujęcie pracy jako rzemiosła, czyli jako części ludzkich praktyk, które zakładają osiągnięcie rozmaitych wewnętrznych dóbr. Każda praca, fizyczna i intelektualna, ma również znaczenie społeczne: pojawia się wewnątrz konkretnej wspólnoty. Praca więc nie może być zdefiniowana tylko jako produkt. Różne praktyki uniwersyteckie – uczenie się, nauczanie, prowadzenie badań – można również zdefiniować przez odniesienie się do tych dóbr. W ten sposób stają się czymś nierozłącznym z doskonałością ludzką, ponieważ są podstawą rozwoju różnych cnót.
Źródło:
Kultura i Polityka; 2009, 5; 47-58
1899-4466
Pojawia się w:
Kultura i Polityka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Deus-caritas jako zasada chrześcijańskiego teocentryzmu w interpretacji J. Ratzingera/Benedykta XVI
Deus-caritas as the Principle of Christian Theocentrism in J. Ratzinger/Benedict XVI’s Interpretation
Autorzy:
Szymik, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233941.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Bóg
Chrystus
miłość
teocentryzm
myśl
rozum
ojcostwo
mimesis
nadmiar
kenoza
God
Christ
love
theocentrism
thought
reason
fatherhood
overabundance
kenosis
Opis:
The meeting of the Biblical understanding of God as love and the Christian concept of theocentrism is an original feature of J. Ratzinger/Benedict XVI's theology. The present Pope shows that in fact both these truths: about God as love and about God as the center of any reality, condition each other and explain each other. It is so because God loves as He exists (in relation, One in the Trinity), creates (all the world and man in it) and saves (giving Himself to the world in Christ, in overabundance). At the same time He Himself remains for man, created in His likeness, a model to be imitated and the only just measure of love of relation (fatherhood) and generosity. This is why it is just the theocentric (heading towards God) thought – and only this – that can give hope to the world and satisfy the desires of the human heart; it is only this thought, which is ultimately love that is more powerful than death.
Źródło:
Roczniki Teologii Dogmatycznej; 2011, 3; 271-288
2080-6345
Pojawia się w:
Roczniki Teologii Dogmatycznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poetizing and the question of measure
Autorzy:
Yates, Christopher
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431211.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
poetizing
poetry
imagination
measure
will
reazon
representation
guidance
questioning
poiesis
poetyzacja
poezja
wyobraźnia
miara
wola
rozum
reprezentacja
kierowanie
badanie
Opis:
This paper examines Heidegger’s short 1944–45 lecture course, Introduction to Philosophy – Thinking and Poetizing, recently published in an English translation by Phillip Jacques Braunstein (Indiana). The course presents a unique and penetrating treatment of what, for Heidegger, is (1) the compelling place of mitdenken and mitdichten in the fundamental nature of philosophizing, and (2) the precise relationship of these elements to questions of human guidance, dwelling, and willfulness. I argue that, so doing, the text clarifies Heidegger’s uneasy position regarding the place of ‘poetizing’ in the work of imagination and reason. His ongoing engagement with Nietzsche and Hölderlin is here distilled such that we find a specific rubric for tracing Heidegger’s subtle, though decisive, attention to the connection between thought’s intrinsically ‘productive’ character and poetry’s refining ‘projective’ artistry. This connection becomes apparent when the discourse of the course is paired with the focus of his later text, Poetically Man Dwells (1951).
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2013, 49, 4; 87-108
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies