Cnoty rozumu w obronie kultury i wiary: wokół myśli św. Tomasza z Akwinu

Człowiek wierzący i człowiek kultury jest poważnie zagrożony, gdy wpadnie w pułapkę niechęci wobec rozumu. Wierze i kulturze wszelkiego typu potrzeba otwarcia na wielkość rozumu. Jedna i druga rzeczywistość potrzebują usprawnionego cnotami rozumu. „Trzeba sobie ciągle na nowo przypominać, iż rozum jest darem Boga. Św. Tomasz powiedział, że największym darem Boga jest rozum, znakiem Bożego podobieństwa, jakie każdy człowiek w sobie nosi”. Wiara jest racjonalnym transcendowaniem człowieka ku Dobru Najwyższemu-Bogu – akt wiary jest aktem rozumu wydanym z przyzwoleniem i decyzją woli. Kultura buduje się mocą rozumu przemienionego łaską wiary. O jakie cnoty rozumu tu chodzi? Cnotami rozumu teoretycznego jest naturalna cnota pojętności („intellectus, qui est habitus principiorum”), cnota wiedzy („virtus scientiae”), cnota mądrości („virtus sapientiae”); rozum praktyczny doskonalą cnoty: sprawność poznania pierwszych zasad rozumu praktycznego „sinderesis” oraz cnota roztropności („prudentia”); rozum wykonawczy doskonali cnota sztuki („ars”). Wymienione cnoty rozumu ukazują dodatni potencjał natury ludzkiej. Obecnie wyzwaniem dla chrześcijanina jest utrzymanie racjonalności wiary, zaś zadaniem kultury – baczenie na wiarę, która ofiaruje jej właściwy i wartościowy poziom.