Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "cognitive science" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-95 z 95
Tytuł:
Dwa argumenty za opcją odpowiedzi Nie-wiem oprócz opcji Tak/Nie w anonimowych testach zrozumienia zależności przyczynowo-skutkowych
Two Arguments for Options I-don’t-know Except Options Yes /No in Anonymous Questionnaire Survey on Understanding the Causal Relations
Autorzy:
Chmiel, Izabela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/637891.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Cognitive Science
Opis:
In the experiment we examined the behaviour of the participants at the two seemingly equivalent decision situations. At the first situation the participants, aimed to avoid a decisive answer, can only refuse at all, neither Yes nor No. But at the second situation they can choose an additional option I-don’t-know. It was proved that, even in the anonymous survey, the same participants tried to guess the proper Yes or No answers, signifi cantly more oft en at the fi rst situation than at the second one. Th erefore, the option I-don’t-know creates the better opportunity to obtain unbiased information. Th en, the observed relationship between the proportion of Yes versus No answers and the frequency of the I-don’t-know answers gives an additional insight into reliability of the obtained data.
Źródło:
Rocznik Kognitywistyczny; 2011, 5; 11-17
1689-927X
Pojawia się w:
Rocznik Kognitywistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uczenie się i emocje. Pedagogiczne następstwa wybranych koncepcji kognitywnych
Learning and Emotions. Pedagogical implications of selected cognitive conceptions
Autorzy:
Góralska, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/417775.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
Tematy:
learning
emotion
cognitive science
Opis:
The aim of this article is to point to connections between intellectual and emotional aspects of learning. Cognitive science, especially research of neurobiologists (e.g. A. Damasio's somatic marker hypothesis) form theoretical basis of consideration of the issue and point to re-defining teaching-learning processes as necessity.
Źródło:
Rocznik Andragogiczny; 2008, R. 2008; 45-56
1429-186X
2391-7571
Pojawia się w:
Rocznik Andragogiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od wielodyscyplinarności do interdyscyplinarności w badaniach religioznawczych
Autorzy:
Sztajer, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131028.pdf
Data publikacji:
2022-04-04
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:
interdisciplinarity
multidisciplinarity
cognitive science
Opis:
The article discusses the multidisciplinary nature of the contemporary study of religion, arguing that the study of religion is being transformed from a multidisciplinary field into interdisciplinary cooperation. The step towards interdisciplinarity is possible thanks to cognitive sciences, which provide a platform for collaboration for the humanities, social sciences, and natural sciences. I do not claim that cognitive science is the only legitimate ground on which different disciplines constituting the science of religion may cooperate. Perhaps some other options will crystallize in the future. But so far, it seems to be the only scientific endeavor that successfully integrated most essential dimensions of the study of religion.
Źródło:
Przegląd Religioznawczy; 2022, 1/283; 165-174
1230-4379
Pojawia się w:
Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Odmienność zwierzęcej inteligencji
The otherness of animal intelligence
Autorzy:
Sarosiek, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691040.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
animal intelligence
mind
cognitive science
Opis:
Book review: Recenzja książki: Frans de Waal, Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are?, W. W. Norton & Company, Inc., New York, 2016, ss. 473
Recenzja książki: Frans de Waal, Are We Smart Enough to Know How Smart Animals Are?, W. W. Norton & Company, Inc., New York, 2016, ss. 473; polskie wydanie: Bystre zwierzę: czy jesteśmy dość mądrzy, aby zrozumieć mądrość zwierząt?  tłum. Ł. Lamża, Copernicus Center Press, Kraków, 2016, ss. 438.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 65
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
From Signals to Knowledge and from Knowledge to Action: Peircean Semiotics and the Grounding of Cognition
Autorzy:
Camargo, Eduardo
Gudwin, Ricardo
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31234162.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
Peircean semiotics
knowledge representation
cognitive science
Opis:
Cognition is meant as the process of acquiring knowledge from the world. This process is supposed to happen within agents, which build such knowledge with the purpose to use it to determine their actions on the world. Following Peircean ideas, we postulate that such knowledge is encoded by means of signs. According to Peirce, signs are anything that can be used to represent anything else. Also, for Peirce, to represent means to be able to generate another sign, called the interpretant of the original sign, which still holds the same power of interpretability, I.e, its power to be transformed into a new sign, holding this same power. This happens through a processcalled semiosis, the process by which a sign is transformed into an interpretant. This whole process is performed with the aim of subsidizing the agent in deciding its behavior. So, even though the semiosis process has the power to continue infinitely, it usually stops whenever the generated interpretant brings enough information in order for the agent to effectively act in the world. We take signals to be the substract of signs. Signals are any physical property, which can be measured and captured by the agent, by means of its sensors. This includes any kind of internal memory the agent is able to have access, in order to operate. In this sense, signs can be both in the world (if these signals come from sensors) and within the own agent’s mind (if signals come from an internal memory). We understandan agent’s mind as the agents’ control system. In either case, signals can be abstracted as numbers. Not simply numbers, but numbers coming from specific sensors or specific memories. Using ideas from Peircean philosophy, in this work we postulate a pathway, in which signals, collected by either sensors or memory, can be organized in such a way that they can be effectively used as knowledge, in order for an agent to be able to decide its actions on the world, on the pursuit of its internal motivations. We postulate that agents identify and create a model of the world based on possibilities, existents, and laws, and based on this model, they are able to decide an action that maximizes the chance for the world to gain a shape, which the agents intend for it to be. This theory is postulated particularly for the case of artificial autonomous agents, meant to be constructed by engineering artifacts.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2022, 10, zeszyt specjalny; 101-136
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Embodied Criticism. Theoretical Foundations of Cognitive Poetics
Autorzy:
Żukowska, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2010393.pdf
Data publikacji:
2016-06-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
literary theory
cognitive science
poetics
metaphor
Opis:
The aim of the paper is to discuss the cognitive approach to metaphor launched by Lakoff and Johnson, which turns out to be also the key question to the problem of intersubjective communicability of literary work. Based on this approach, the literature can simply be considered a kind of language using spatial metaphors with additional emotional content.
Źródło:
Kultura i Edukacja; 2016, 2(112); 102-111
1230-266X
Pojawia się w:
Kultura i Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opowieści niesamowite ze świata kruków
Amazing tales from the world of ravens
Autorzy:
Sarosiek, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691038.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
animal intelligence
mind
cognitive science
raven
Opis:
Book review: Bernd Heinrich, Umysł kruka. Badania i przygody w świecie wilczych ptaków, tł. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2018, ss. 504.
Recenzja książki: Bernd Heinrich, Umysł kruka. Badania i przygody w świecie wilczych ptaków, tł. Michał Szczubiałka, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec, 2018, ss. 504.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 65
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On evolution of thinking about semiosis: semiotics meets cognitive science
Autorzy:
Konderak, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632631.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Projekt Avant
Tematy:
cognitive semiotics
cognitive science
computational modeling
semiosis
Peirce
Opis:
The aim of the paper is to sketch an idea-seen from the point of view of a cognitive scientist-of cognitive semiotics as a discipline. Consequently, the article presents aspects of the relationship between the two disciplines: semi- otics and cognitive science. The main assumption of the argumentation is that at least some semiotic processes are also cognitive processes. At the methodo- logical level, this claim allows for application of cognitive models as explana- tions of selected semiotic processes. In particular, the processes of embedded interpretation (in contrast to interpretability in principle) are considered: belief revision, dynamic organization of meaning and metaknowledge. The explanations are formulated in terms of artificial cognitive agents of the GLAIR/SNePS cognitive architecture. Finally, it is suggested that even if some- one rejects the idea of artificial cognitive systems as simulations of semiotic processes, they may acknowledge the usefulness of cognitive modeling in analysis of semiotic processes in virtual, simulated worlds and in the area of “new media”.
Źródło:
Avant; 2016, 7, 2
2082-6710
Pojawia się w:
Avant
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Can the Interdisciplinarity of Cognitive Science Be Saved Through Deconstruction?
Autorzy:
Nowakowski, Przemysław R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22768857.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
deconstruction
interdisciplinarity
cognitive science
integration
symmetry
Opis:
This paper discusses the resources for deconstruction offered by cognitive science, drawing inspiration from David Gunkel’s work on the topic (Deconstruction, MIT Press 2021). The gesture of deconstruction is seen as having a positive impact on the development of this interdisciplinary field by challenging misleading dichotomies and examining its underlying assumptions, such as the symmetry of integration.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2022, 58, 2; 137-144
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mit – umysł – rzeczywistość. Kognitywne uwarunkowania archaicznych form narracyjnych na przykładzie mitu
Myth – mind – reality. Cognitive conditioning of archaic narrative forms on the example of myth
Autorzy:
Czeremski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041264.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
myth
narrative
evolution
adaptation
cognitive science
mind
Opis:
The article discusses the cognitive conditions of mythical narratives, especially their relationship with the architecture of the human mind and the processes of its evolutionary formation. The analyzed features are: a) a permanent arrangement of events (monomyth); b) a semiosis based on bricolage, and c) a counter-intuitive supernaturalism. The stability of the system of mythical events is related to the subjective significance of the elements of the chain of basic biological activities. The proposed explanation for bricolage is the embodied nature of the human mind. In combination with the archaic character of the myth, it translates tendency to code abstraction in specific objects. The presence of counter-intuitiveness in the myth is explained by the interaction between innate knowledge about ontological categories and cognitive fluidity, which allows to deformed them and the  influence of what is counter-intuitiveness on the effectiveness of the cultural transmission of narrative containing it.
Źródło:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka; 2018, 34; 163-184
1233-8680
2450-4947
Pojawia się w:
Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cognitive aspects of the philosophical and theological coherence of the concept of a miracle within the contemporary scientific world view
Autorzy:
Grygiel, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1943053.pdf
Data publikacji:
2021-11-07
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
miracles
divine action
panentheism
cognitive science
intuition
Opis:
The purpose of the article is to investigate the philosophical and theological validity and coherence of the classical concept of a miracle within the contemporary scientific world view. The main tool in this process will be the cognitive standard model of the formation of religious beliefs operative in the cognitive science of religion. The application of this model shows why an intentional agent is assigned as responsible for the occurrence of events with no visible cause such as a miracle: miracles are events that violate the intuitively expected behaviors observable in the physical reality. It will become evident that much of the conceptual content of the classical understanding of miracles can be retained despite of the ontological and epistemological challenges of the contemporary science. In particular, this concerns the semantic view of miracles in which a miracle does not occur as an objective Divine intervention but qualifies as religious interpretation of the natural course of events always in reference to a cultural and personal context that is unique to those who directly experience these events either as direct recipients or as observers.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2021, 70; 111-138
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of the theory of prototypes in moral thought
Autorzy:
Wojtanowska, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11375400.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Cognitive science
prototype
moral thought
word meaning
Opis:
In this article I attempt to highlight and briefly analyze some problematic aspects of the theory of prototypes and its implications in moral thought. I focus on the issue of moral judgement and the impact of prototypicality on our understanding of moral concepts. The objective of the article is to indicate the significance of the new perspectives opened by the notion of prototype, but also to point out certain difficulties. Some of the problematic questions emerge from the very existence of the prototype structure of categories and concepts; other problems arise with reference to the proposed implications or postulates which are connected with the acknowledgement of the significance of prototypicality. Due to the recognition of the practical dimension of ethics, the main issues are presented through examples of concepts which are commonly used in everyday life, referring to political and social values, traits of character and emotions.
Źródło:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2021, 11, 2; 27-46
2391-6559
2083-8018
Pojawia się w:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Daniel Dennett’s New Mind: Darwin, Turing but no Bach
Autorzy:
Krzanowski, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690878.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
mind
philosophy of mind
cognitive science
scientific explanation
Opis:
Book review: Daniel C. Dennett, From Bacteria to Bach and Back. The evolution of mind, Penguin Random House, UK 2017, pp. 467.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 209-213
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Perception of Affordances and Experience of Presence in Virtual Reality
Autorzy:
Grabarczyk, Paweł
Pokropski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632617.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Projekt Avant
Tematy:
cognitive science
phenomenology
perception
affordances
Virtu- al Reality.
Opis:
Recent developments in virtual reality technology raise a question about the experience of presence and immersion in virtual environments. What is im- mersion and what are the conditions for inducing the experience of virtual presence? In this paper, we argue that crucial determinants of presence are perception of affordances and sense of embodiment. In the first section of this paper, we define key concepts and introduce important distinctions such as immersion and presence. In the second and third sections, we respectively discuss presence, immersion and their determinants in detail. In the fourth and fifth sections, we argue for the importance of perception of affordances and sense of embodiment in increasing the degree of presence. Finally, we show the consequences of our view and discuss possible future implications.
Źródło:
Avant; 2016, 7, 2
2082-6710
Pojawia się w:
Avant
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Does God Think the Same Way We Do? On the Logical Apophatism of Michał Heller
Autorzy:
Grygiel, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/50115031.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
apophatism
anthropomorphism
cognitive science
logic
category theory
theology
Opis:
Apophatic theology is an approach in theology that emphasizes the limitation of human language and concepts in describing the nature of the Divine. Rooted in ancient religious traditions, apophatic theology has gained attention in contemporary discourse for its potential convergence with the scientific method. This paper expands on a novel application of this approach in which the formal methods of science such as logic and mathematics are engaged to inquire into how God thinks and to what degree the modes of human reasoning can be projected on the nature of the Divine mind. This application has been proposed by Michał Heller and is referred to as the logical apophatism. In the course of the analysis carried out in this paper more in-depth understanding of the logical apophatism has been obtained by contrasting it with classical approaches to negative theology such as the Triplex Via and supplementing with recent advances within the cognitive sciences. It is concluded that Heller’s use of the apophatic approach is manifestly non-standard and its novelty consists in the shift of emphasis from the negative character of the language of theology to the logic of the Divine mind and the logic that underpins the workings of the Universe.
Źródło:
Verbum Vitae; 2023, 41, 3; 751-765
1644-8561
2451-280X
Pojawia się w:
Verbum Vitae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego reprezentacje nie trzymają się modeli dynamicznych?
Autorzy:
Korbak, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/637828.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
philosophy of cognitive science, dynamical explanation, representation, cognitive models, Clark, van Gelder
Opis:
Why representations don't stick with dynamic models?In this paper I investigate thesis, embraced by proponents of dynamicism in cognitive science, that mind is not representational and explanation of cognition can go without representations. This claim has received serious criticism from cognitive scientists and philosophers of mind, who accuse dynamical explanation of being satisfying only for a narrow class of simple cognitive phenomena. Thus, genuine, representation-free explanation of cognition will always be incomplete. I espouse another strategy and present two arguments saying that the language of pure dynamical systems theory is not rich enough to define any nontrivial notion of representation. If I am right, then at least these phenomena dynamical explanation deals well with are not representational and representation talk can in no way help us understand them
Źródło:
Rocznik Kognitywistyczny; 2014, 7
1689-927X
Pojawia się w:
Rocznik Kognitywistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O filozofii dziś. Rozchwiane ramy, splątane ślady, czyli o tym, dlaczego nie jest dobrze ani źle
About philosophy today: Unsteady frames, tangled traces, or why it is neither good nor bad
Autorzy:
Kowalska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/51532076.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
philosophy
today
here
indeterminacy
traces
metaphysics
science
cognitive science
commitment
Opis:
In the article I present “today-here” as a time and place without proper names, but full of traces and vectors leading in different directions, in an undefined direction in sum. Contemporary philosophy, extremely diverse and aware of its finitude, in its own way expresses and even intensifies such an experience of the present. I argue that the position of philosophy is not good, but it is not bad either, and that indeterminacy itself has a positive effect on philosophical thinking. I show the multitude of “objects” that can be related to philosophy and the paths it can follow, for instance reflecting on social and political phenomena or on problems related to the sciences. Noting little public interest in philosophy today, I defend, nevertheless, the role it can play in contemporary society.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2023, 13, 2; 253-266
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cognitive engineering and functional safety technology for reducing risks in hazardous plants
Autorzy:
Kosmowski, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2068937.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Polskie Towarzystwo Bezpieczeństwa i Niezawodności
Tematy:
cognitive science
cognitive systems engineering
human factors
human reliability
functional safety
Opis:
Cognitive engineering is considered nowadays as interesting multidisciplinary domain that focuses on improving the relations between humans and the systems that are supervised and operated. The industrial automation and control systems (IACS) in hazardous plants are increasingly computerized and perform various safety functions. These are designed and implemented according to the functional safety concept. The objective is to maintain high performance / productivity and reduce various risks related to identified hazards and threats. An approach is proposed to apply selected cognitive engineering methods for verifying the design of the functional safety technology implemented in given hazardous plant in context of defined safety functions, operator interfaces, communication means and procedures. The methodology developed might be applied for functional safety management in life cycle of industrial hazardous plants and oil port terminals.
Źródło:
Journal of Polish Safety and Reliability Association; 2017, 8, 1; 73--86
2084-5316
Pojawia się w:
Journal of Polish Safety and Reliability Association
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A versatile model for music creation utilizing tension states
Autorzy:
Ruuska, H.
Takebayashi, Y.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/385256.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Przemysłowy Instytut Automatyki i Pomiarów
Tematy:
musical composition
music analysis
cognitive science
computer-generated music
Opis:
We investigates novel methods for creating systems for assisting musical composing. In this presentation we describe some previously neglected problem areas in musical structure analysis: knowledge-based computational expectation mapping and narrative-based structure. We also investigate how results from musical pattern analysis might be used for predicting human cognitive processing of general commonsense domains in everyday life. We conclude with a statement of how investigating music can lead to insights in other fields of cognitive science.
Źródło:
Journal of Automation Mobile Robotics and Intelligent Systems; 2009, 3, 4; 184-186
1897-8649
2080-2145
Pojawia się w:
Journal of Automation Mobile Robotics and Intelligent Systems
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Scalanie i percepcja wizualna. Kognitywne warunki odbioru dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba, literatura)
Merging and visual perception. Cognitive conditions for the reception of works of art (painting, sculpture, literature)
Autorzy:
Saja, Krystian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1039387.pdf
Data publikacji:
2019-12-06
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
reception of art
cognitive science
visual perception
literary theory
Opis:
This article aims to indicate universal cognitive diagrams for the process of interpreting and creating works of art. This text deals primarily with issues such as visual perception, neural representations and mental maps. Each of these concepts has a direct connection with the reception of works of art (painting, sculptural and literary). A certain scope of cognitive processes may constitute a cognitive universe with respect to works of visual art. In every field of art, a set of similar, if not identical patterns with regard to a specific realization is noticed. We can therefore speak of generalizations, mutations and emanations in culture. This article is only a research proposal, which requires a wider study.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2019, 31; 227-246
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Cognitive Approach to Shakespeare Plays in Immersive Theatre: With a Special Focus on Punchdrunk’s "Sleep No More" in New York (2011-) and Shanghai (2016-)
Autorzy:
Hamana, Emi
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1033509.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Cognitive science
4E cognition
immersive theatre
„Sleep No More”
Opis:
Although cognitive science is an interdisciplinary field, its central questions are ‘what is humanity?’ and ‘what is emotion?’ Since the field of theatre and performing arts is deeply concerned with humans and emotions, we expect that it will contribute to the understanding of these concepts. Immersive theatre is an experimental performance form that emphasizes site, space and design while immersing spectators in a play. The number of immersive theatre companies or productions has been growing worldwide. This paper discusses Punchdrunk’s Sleep No More, directed by Felix Barrett and performed in London (2003), New York (2011-) and Shanghai (2016-). While elucidating the cognitive impact of immersive Shakespeare performances on spectators, this paper aims to uncover new artistic and cultural value in Shakespeare plays performed in an experimental form in order to advance their contemporary relevance.
Źródło:
Multicultural Shakespeare: Translation, Appropriation and Performance; 2020, 21, 36; 13-26
2083-8530
2300-7605
Pojawia się w:
Multicultural Shakespeare: Translation, Appropriation and Performance
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Płeć kulturowa w rozproszonych systemach poznawczych – możliwości konceptualizacji
Gender in distributed cognitive systems: Possible conceptualizations
Autorzy:
Wachowski, Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/437481.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
actor‑network theory
affordance
cognition
cognitive science
feminism
science and technology studies
Opis:
There is a mismatch between social and biological approaches in the studies on sex and gender. Neurofeminist researchers critically examine gendered impacts of research in neuroscience and cognitive science, as well as develop more adequate and gender‑appropriate neuroscientific studies. However, they still seem to be focused on the brain and its relationship with the environment. Moreover, there are a little ‘science‑phobic’ feminist approaches based on actor‑network theory, and social science and technology studies. In this context, I would like to suggest another account of gender. My account is not centered on individual selves, minds or brains, but it is based on concept of distributed cognitive system and cultural ecosystem developed in the cognitive science. The potential integrational role of the approach seems worthy of attention. On the one hand, there are no contradictions between more important assumptions of distributed cognition theory and social studies. On the other hand, it is not necessarily limited to human beings and their minds. I pay particular attention to distinction between the distributed cognition theory and the extended mind theory. Ones of the most important elements of the ‘gender‑sensitive’ distributed system are artifacts and their affordances, most of all — cultural and canonical ones. In this light, the gender relations seem not only distributed, but also able to be designed.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2015, 5, 1; 135-150
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Świadomość czy algorytm? Ludzkie maszyny jako emanacje Frankensteina Mary Shelley w naukach kognitywnych oraz tekstach kultury
Consciousness or Algorithm? Human Machines as Emanations of Mary Shelley’s Frankenstein in Cognitive Science and Cultural Texts
Autorzy:
Saja, Krystian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1038789.pdf
Data publikacji:
2020-06-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
literature studies
film studies
cognitive science
consciousness
artificial intelligence
robotics
Opis:
Mary Shelley’s Frankenstein is without doubt a popular science-fiction novel, which has inspired many generations of artists and creators in popular culture and mass culture. It has also become an inspiration for scientific studies in the field of robotics and cybernetics. Modern cognitive sciences are looking for the perfect pattern that will allow artificial intelligence to be achieved. An important problem for scientists was the lack of full knowledge about consciousness. We are able to recreate the structure of the human body in a machine, but we are not able to fully simulate the neural processes that would create human consciousness. This problem is perfectly illustrated by cultural works, including literature and cinematography. We see in them both the emanations of the motifs contained in Shelley’s novel and the realization of scientific hypotheses that shape our image of a conscious, thinking machine.
Źródło:
Przestrzenie Teorii; 2020, 33; 321-352
2450-5765
Pojawia się w:
Przestrzenie Teorii
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
On the rudiments and benefits of philanthropy in the perspective of cognitive research
Autorzy:
Wioletta, Dziarnowska,
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/952002.pdf
Data publikacji:
2020-05-19
Wydawca:
Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
Tematy:
morality
philanthropy
cognitive science
moral mind
brain
non-profit institutions
Opis:
Past decades have shown an increase in interest in the phenomenon of morality, as well as its most sophisticated manifestations, which are philanthropic activities, in the field of cognitive science – a multidisciplinary research program of the mind and its role in intelligent behaviour. The article shows – applying the aforementioned perspective – that morality, along with all its altruistic expressions, is understood as the result of the biological evolution of the human race. It is based on various neuronal mechanisms responsible for the psychological processes that make up our moral mind, e.g. moral intuitions, moral emotions and moral reasoning. In recent years, issues related to charity have become one of the important subjects of cognitive research. In their light, it turned out, among others, that altruistic human inclinations, not only devoting one’s time, skills or money to help a person, but also support for more abstract ideas related to the common good are supported by various brain mechanisms strengthening our selfless motivations. It was concluded that the progress of scientific research on the relationship between the „moral brain” and the world in need of help would reveal the most effective ways of strengthening human philanthropic involvement and more effective impact of non-profit institutions.
Źródło:
Praca Socjalna; 2020, 35(2); 143-166
0860-3480
Pojawia się w:
Praca Socjalna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Duża litera a człowiek w polskiej epistolografii
Capital letter and human being or injustice of a pronoun in Polish epistolography
Autorzy:
Sochocka, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/540728.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku
Tematy:
capital letter
cognitive science
eistolography
linguistic etiquette
pragmatics
pronoun
respect.
Opis:
The article is an attempt of interpreting the Polish rules of linguistic etiquette in Polish epistolography. I consider Polish orthographic rules regulating the usage of capital and lower-case letters for personal pronouns in the context of cognitive aspects and pragmatics. Precisely, I analyze writing Polish forms ‘you’ or ‘your’ with capital letter [Ty, Twój] and pronouns relating to the others with the small letters in correspondence. In other words, I research the possible ways of affecting the Polish epistolographical savoir-vivre both on the remitters and the remittees. Hence, the anthropological aspects of Polish orthography connected with the graphical forms of personal pronouns are the heart of the matter in this work. The motivation for presenting a Polish linguistic and cultural problem during the international conference comes from the fact of increasing multicultural cooperation between different nations. And the key to understand the others is knowing their mentality, which in turn is being shaped especially by the mother tongue and cultural background. Polish epistolographical rules, at least to some degree, show that someone becomes a Person in a direct relationship but a person in other cases. And this in turn reflects the nobility of being a homo sapiens on one hand and insincerity of another. What is important, by this text I want to hasten Polish tradition of writing letters considering both the positive and negative aspects of using capital letter in written communication which shows, as I hope, my efforts to show the problem in real and objective light [1968, 243].
Źródło:
Społeczeństwo. Edukacja. Język; 2015, 3; 149-157
2353-1266
2449-7983
Pojawia się w:
Społeczeństwo. Edukacja. Język
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Around "Deconstruction." Author’s Response
Autorzy:
Gunkel, David J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39571570.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
cognitive science
deconstruction
Jacques Derrida
Plato
truth
Ludwig Wittgenstein
writing
Opis:
In this paper I reply to the four critical articles that were provided in response to my book Deconstruction (MIT Press 2021). It proceeds in four steps: (1) I begin with a reply to Stanisław Chankowski’s use of the psychoanalytic term “fetishistic denial” to describe the formal character of the text. (2) I then engage with the criticism supplied by Piotr Kozak, who questions deconstruction’s theory of truth (or its lack thereof). (3) From this, I take-up and respond to Przemysław Nowakowski’s proposal that deconstruction might provide a way to reimagine the interdisciplinarity of cognitive science. And (4) I conclude with a response to Michał Piekarski’s mashup of Ludwig Wittgenstein and Jacques Derrida, which supplies a reading of these two thinkers that is arguably greater than the sum of the parts. The objective of the reply is not to offer a defense of myself or my text but to engage with these interesting and insightful reviews in a way that opens the space for productive dialogue.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2023, 59, 2; 7-20
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Блуждания ума: языковое сознание о ментально-когни- тивной деятельности человека
Wandering of the mind. Linguistic consciousness about mental and cognitive human activity
Autorzy:
Чалыкова, Татьяна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/665376.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
когнитивистика
лингвоконцептология
ум
когнитивная модель
ризома
Cognitive science
linguoconceptology
intelligence
cognitive model
rhizome
Opis:
Mind in the Russian language consciousness is presented primarily as a mobile mental, ethical and emotional essence of the person. The paper examines some types of inner speech – during creative thinking, the memories and falling asleep. The study suggests that the main cognitive model, followed by cognitive human activity, marked with the word mind is the model of the Rootstock / Rhizome.
Ум в русском языковом сознании представлен преимущественно как мобильная ментальная, нравственно-этическая и эмоциональная ипостась человека. В статье рассмотрены некоторые виды внутренней речи – при творческом мышлении, воспоминаниях и засыпании. В результате исследования высказывается предположение, что основная когнитивная модель, которой следует когнитивная деятельность человека, обозначенная словом ум – это модель Корневище / Ризома.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2016, 12; 29-41
1731-8025
2353-9623
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kognitive Wissenschaft und Kognitive Linguistik : der Paradigmenwesel, Perspektiven und Grenzen am Beispeil der Phraseologie und Idiomatik
Cognitive science and cognitive linguistics : a paradigm shift, perspectives and borders in phraseology and idiomatics
Autorzy:
Komenda-Earle, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/135806.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Szczecinie
Tematy:
cognitive science
cognitive linguistics
phraseology
idiomatic
culture
kognitywistyka
językoznawstwo kognitywne
frazeologia
idiomatyka
kultura
Opis:
Einführung und Ziele: Der Beitrag präsentiert Voraussetzungen des Kognitivismus und der Kognitiven Linguistik und stützt sich auf Begriffe wie Konzept, Konzeptualisation, kognitives Modell, Projektion, Metapher, Phraseologism, Idiom. Eine der Grundvoraussetzungen der kognitiven Theorien ist, dass sprachliche Strukturen aus der Interaktion des Menschen mit seiner Umgebung resultieren und konzeptuellen, darunter nicht objektiven und teilweise arbiträren Charakter haben. Erfahrung, Denken und Sprache sind metaphorischer Art und mit einander verbunden. Das Ziel des Beitrags ist, Methoden und Ergebnisse der kognitiven Forschung darzulegen und sie am sprachlichen Material aus dem Bereich der Phraseologie und Idiomatik zu besprechen. Materialien und Methoden: Das Material liegt in Bearbeitungen aus dem Gebiet der Kognitiven Linguistik, von klassischen Arbeiten bis eingehenden kontrastiv-vergleichenden Analysen, vor. Ergebnisse: Die Besprechung der Postulate der kognitiven Forschung in der Linguistik, Phraseologie und Idiomatik zeigt, dass kognitive Methoden für die Charakteristik von bestimmten Typen er Phraseologismen und auf bestimmten Etappen der Analyse zufrieden stellend sind. Fazit: Das Wesen und die Vielfältigkeit der Phraseologie verlangen Untersuchung ihrer ihre kulturellen und kultursemiotischen Implikationen, dabei Anwendung von Methoden, die sie erklären.
Introduction and aim: The paper presents the assumptions of Cognitive Science and Cognitive Linguistics and deals with topics such as concept, conceptualization, cognitive model, projection, metaphor, phraseologism, idiom. One of the most important theoretical points of Cognitive Linguistics is the assumption, that the language structures occur in interaction with the world and are of conceptual, also non objective and partly arbitrary kind. Human experience, thought and language are of metaphorical art and are linked up. The point of the paper is to present the assumptions, methods and results of Cognitive Science and Cognitive Linguistics and apply them to the research area of phraseology and idiomatics. Material and methods: The material is the previous research of Cognitive Science and Cognitive Linguistics, from classical processings to recent comparative and contrastive studies. Conclusion: The discussion of the applications of the psychology of mind in the linguistics and especially phraseology and idiomatics shows the variety of language problems and makes sure that the methodological base for phraseological and idiomatic research can be offered by the Cognitive Linguistics only for some types of phraseologisms and on some levels of research. Result: Phraseology in its nature and variety needs an explicit and systematic culture based approach and also appropriate methods which shall explain its cultural and cultural semiotic implications.
Źródło:
Problemy Nauk Stosowanych; 2013, 1; 175-188
2300-6110
Pojawia się w:
Problemy Nauk Stosowanych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Realność pośrednika
The Reality of the Intermediary
Autorzy:
Tomczok, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1364928.pdf
Data publikacji:
2019-07-25
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
narratology
Bruno Schulz
speculative realism
cognitive science
narratologia
realizm spekulatywny
kognitywistyka
Opis:
Artykuł przedstawia propozycję alternatywnych założeń dla badań narratologicznych. Klasyczna narratologia została oparta na paradygmacie mentalistycznym, co oznaczało zamknięcie badań narracji w języku, tekście lub dyskursie, a także prowadziło do zlekceważenia roli różnych mediów czy pośredników w opowiadaniu. W artykule zaproponowano interpretację owych mediów bądź pośredników jako osobnej rzeczywistości, która odgrywa ważną w rolę w procesie budowy opowiadania. Nawiązanie do współczesnych badań nad poznaniem, szczególnie do enaktywizmu, a także do spekulatywnego realizmu i teorii aktora-sieci pozwoliły rozwinąć nową teorię opowiadania uwzględniającą istotną rolę obiektów, które współkształtują narrację. Jako przykład literackiego wykorzystania tej teorii przywołana została propozycja interpretacji Ulicy Krokodyli Brunona Schulza.
In this article, I formulate new premises for narrative studies. Classical narratology was based on a mentalist paradigm. It reduced the study of narrative to the study of language, text or discourse, downplaying the role of media or intermediaries in the story. I propose to define media and intermediaries in terms of a separate reality that plays an important role in the process of constructing the story. I combine cognitive science, especially enactivism, speculative realism and the actor-network theory to build a foundation for a new theory of narratology. New narratology should take into account the narrative role which objects play in the narrative. I exemplify how this theory can be used in practice in my analysis of Bruno Schulz’s Street of Crocodiles.
Źródło:
Forum Poetyki; 2019, 15-16; 6-23
2451-1404
Pojawia się w:
Forum Poetyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O ewolucyjnych źródłach niektórych muzycznych preferencji estetycznych
The Evolutionary Sources of Some Human Musical Aesthetic Preferences
Autorzy:
Podlipniak, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/637937.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
musical aesthetic preferences
cognitive science
evolutionary sources
nervous system
musical skills
Opis:
Human musical aesthetic preferences differ significantly. People vary in this respect depending on culture in which they were brought up and on their individual experiences. The awareness of this differentiation was one of the reasons for which these aesthetic preferences were considered as conditioned only by culture. After cognitive science became interested in art, the aesthetic preferences have been explained by seeing the aesthetic assessment of stimuli as related to the evolutionary sources of human aesthetic tendencies. The contemporary knowledge of music processing by the nervous system and of musical skills development indicates that there are also some ubiquitous tendencies in the aesthetic assessment of music. The purpose of the current paper is to present preferences for tonal music and to explain their origin.
Źródło:
Rocznik Kognitywistyczny; 2011, 5; 167-174
1689-927X
Pojawia się w:
Rocznik Kognitywistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ekologia poznawcza jako tradycja badawcza w kognitywistyce
Autorzy:
Wachowski, Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2076845.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
communication
embodied cognition
wide cognition
cognitive science
ecological heuristics
methodological individualism
Opis:
Cognitive ecology as a research tradition in cognitive science: The article presents cognitive ecology as a research tradition in cognitive science, under which studies on embodied cognition and various forms of situated cognition are conducted. At the same time, the basic heuristic of cognitive ecology and its relationship to methodological individualism are identified. The paper includes the history of the concept of “cognitive ecology”, historical approaches preceding this research tradition, as well as an outline of contemporary research related to it. At the end of the article, the role of the ecological heuristic is summarized.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2021, 11, 1; 33-53
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Biopsychologiczne podstawy poznania geometrycznego
Biopsychological foundations of geometric cognition
Autorzy:
Hohol, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690908.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
cognitive science of mathematics
cognitive maps
cultural artifacts
core cognitive systems
geometric cognition
scientific explanation
Opis:
In this review-paper, I focus on biopsychological foundations of geometric cognition. Starting from the Kant’s views on mathematics, I attempt to show that contemporary cognitive scientists, alike the famous philosopher, recognize mutual relationships of visuospatial processing and geometric cognition. What I defend is a claim that Tinbergen’s explanatory questions are the most fruitful tool for explaining our “hardwired,” and thus shared with other animals, Euclidean intuitions, which manifest themselves in spatial navigation and shape recognition. I claim, however, that these “hardwired intuitions” cannot capture full-blooded Euclidean geometry, which demands practice with cultural artifacts in various time-scales.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 137-165
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka uwag o teorii znaczenia Kazimierza Ajdukiewicza
Some reflections on the Kazimierz Ajdukiewicz’s theory of meaning
Autorzy:
Tomza, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/950273.pdf
Data publikacji:
2016-06-04
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
philosophy of language
cognitive science
meaning of meaning
theory of interpretation
Opis:
The current discourse in the philosophy of law and philosophy of language is focused on one question – what is the proper meaning of the concept of meaning? The main problem in this reflections is a definition of a term ‘meaning’. Kazimierz Ajdukiewicz, the most renown Polish logician, which analyzed this problem, present the definition of ‘meaning’ as a proper understanding of the sense of the directives. Many current philosophers take this part of Ajdukiewicz’s work to demonstrate the cognitive part of the philosophy of law and especially the philosophy of language. In the Polish theory of law this issue is overlooked. In my opinion Ajdukiewicz was a creator of the philosophical concept ‘meaning’, and this article will consider the possibility that the idea of directive concept of ‘meaning’ and the conception of meaning belongs rather to the philosophy of language than constitutes the theory of logic.
Źródło:
Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna; 2016, 5, 1; 300-318
2299-1875
Pojawia się w:
Filozofia Publiczna i Edukacja Demokratyczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A world according to artificial neural networks
Autorzy:
Schuster, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/307811.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Instytut Łączności - Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
sztuczne sieci neuronowe
artificial neural networks
cognitive science
input space transformation
Opis:
This paper presents results from a preliminary study in the field of artificial neural networks (ANN). The overall aim of our work relates to the field of cognitive science. In this wider framework we try to investigate, reason about, and model cognitive processes in order to obtain a better understanding of the major processing device involved - the human brain. In terms of content this paper presents a novel ANN learning approach. Note that through-out the paper we assume supervised learning. In contrast to the classical ANN learning approach where an ANN algorithm alters an initial random weight assignment until a reasonable solution to a problem is obtained this approach does not alter the initial random weight assignment at all, but provides a solution to the problem by transforming the actual input data. The approach is applied to perceptrons and adalines and its quality is demonstrated on simple classification problems.
Źródło:
Journal of Telecommunications and Information Technology; 2003, 3; 102-107
1509-4553
1899-8852
Pojawia się w:
Journal of Telecommunications and Information Technology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kognitywne badania nad religią a antropologia kulturowa
Cognitive science of religion and cultural anthropology
Autorzy:
Czeremski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31050984.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Tematy:
cognitive science of religion
psychological anthropology
anthropology of religion
religion
mind
Opis:
Cognitive science of religion (CSR) is an interdisciplinary research project focusing on the cognitive foundations of religion. The aim of this article is to discuss the specificity of CSR and demonstrate that, although it is part of cognitive science, it can also be seen as an anthropological paradigm in its own right. I argue that such a view can be supported by highlighting the importance of cultural anthropology for the SCR genesis (especially the role of anthropological theories and the resulting research methods, the involvement of anthropologists in the emergence of the new paradigm) and stressing the way in which contemporary anthropology benefits from theories formulated within CSR, the debates they generate and inter-institutional collaborations. Thus, I wish to highlight the dual nature of CSR as part and parcel of both cognitive science and contemporary psychological anthropology.
Źródło:
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia; 2023, 8; 51-67
2392-0971
2543-9537
Pojawia się w:
Etnografia. Praktyki, Teorie, Doświadczenia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy potrzebna nam teoria fundamentalna? Refleksje na temat teorii świadomości Davida Chalmersa
Is the Fundamental Theory Necessary? Remarks on the David Chalmers Theory of Consciousness
Autorzy:
Hohol, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691052.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
cognitive science
consciousness
mind
philosophy of mind
qualia
supervenience
philosophy of science
David Chalmers
Opis:
The article presents a survey of the fundamental theory of consciousness according to David Chalmers. In order to examine these issues the following actions are taken. In the first part, the philosophical and cognitive-scientific views of David Chalmers are summarized in detail. Particular attention is paid to the following issues: the distinction between the easy and hard problem of consciousness, the nature of qualia, supervenience, as well as the arguments against the reductive accounts of consciousness. The elements of the structure of Chalmers’ fundamental theory: e.g., the principle of structural coherence, the principle of organizational invariance and the principle of double aspects of information are presented. Also, the problems of the relationship between mind and quantum mechanics are analyzed. In the second part, Chalmers’ theory of consciousness is challenged and criticized in three areas: cognitive science, philosophy of science and philosophy of physics. In the summary, the reply to the question in the title of the article is suggested.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 3-45
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria osoby w kontekście kognitywistyki
The category of a person in the context of cognitive science
Autorzy:
POCZOBUT, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047030.pdf
Data publikacji:
2020-01-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
osoba, kognitywistyka, świadomość, mechanizmy poznawcze, emergencja, redukcja, eliminacjonizm
person, cognitive science, consciousness, cognitive mechanisms, emergence, reduction, eliminationism
Opis:
Osoba jest podstawową kategorią badawczą etyki i antropologii filozoficznej. Od kilkunastu lat pojawiają się również prace zaliczane do szeroko rozumianej kognitywistyki, w których obiektem badań jest osobowy wymiar człowieka. Powstaje pytanie: Czy metody badawcze kognitywistyki pozwalają na analizę procesów tworzących osobowy poziom organizacji systemów poznawczych? A jeśli tak, to jaka koncepcja osoby jest przez nie implikowana? Czy wyniki badań kognitywistycznych pozwalają na ogłoszenie „śmierci osoby”? W artykule staram się wykazać, że chociaż rozwój kognitywistyki wymusza rewizję podstawowych kategorii potocznych i filozoficznych, takich jak umysł, świadomość, poznanie czy wolna wola, nie prowadzi on jednak do prostej eliminacji kategorii osoby. Umożliwia natomiast odkrycie subosobowych (neuroobliczeniowych) mechanizmów leżących u podstaw procesów charakterystycznych dla wymiaru osobowego, prowadząc tym samym do swoiście rozumianej naturalizacji kategorii osoby.
The category of ‘person’ is one of the fundamental notions of ethics and philosophical anthropology. In recent years, works in broadly construed cognitive science have also been published which take up the topic of the personal dimension of man. This raises a number of questions: Do the research methods of cognitive science allow us to analyze the personal level of organization of cognitive systems? And if so, what concept of a person do these methods imply? Do research results in cognitive science confirm ‘the death of the person’? In this article, I try to show that although the progress in cognitive science compels us to revise some basic commonsensical and philosophical categories, such as those of the mind, consciousness, cognition and free will, it does not lead to a straightforward elimination of the notion of a person. However, cognitive science does enable us to discover the subpersonal (neurocomputational) mechanisms underlying the processes characteristic of the personal dimension, which in a sense leads to the naturalization of the concept of a person.
Źródło:
Ethos; 2016, 29, 4 (116); 138-151
0860-8024
Pojawia się w:
Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nic nadzwyczajnego. Wielki fakt wiary i jego naturalistyczne wyjaśnienie
Nothing Special: Great Fact of Faith and Its Naturalistic Explanation
Autorzy:
Ruczaj, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233183.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Jacek Wojtysiak
faith
naturalism
Cognitive Science of Religion
wiara
naturalizm
religioznawstwo kognitywne
Opis:
W swojej książce Między ukryciem a jawnością (2023) profesor Jacek Wojtysiak utrzymuje, że przy założeniu ateistycznego naturalizmu nie da się przekonująco wyjaśnić „wielkiego faktu wiary”, to jest zjawiska historycznej trwałości i powszechności przekonania o istnieniu Boga. W tym artykule polemizuję z tą tezą. Odwołując się do wybranych koncepcji z zakresu religioznawstwa kognitywnego, naszkicowuję naturalistyczne wyjaśnienie powstawania wierzeń religijnych.
In his book Między ukryciem a jawnością [Between Hiddenness and Openness] (2023), Professor Jacek Wojtysiak argues that on the assumption of atheistic naturalism, no convincing explanation can be given for the ‘great fact of faith,’ that is, the phenomenon of the historical persistence and universality of the belief in the existence of God. The purpose of this paper is to challenge this thesis. Drawing on selected theories from the field of the Cognitive Science of Religion, I sketch a naturalistic explanation of how religious belief arises.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 4; 131-147
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kognitywistyka w edukacji – zastosowanie metody RECITO w procesie nabywania, usprawniania i utrwalania umiejętności czytania oraz reedukacji dzieci z zaburzeniami w tym zakresie
Cognitive Science in Education – Employment of Method RECITO in Process of Acquisition Improvement and Solidification of Ability of Reading and Re-education of Child with Disturbances in This Range
Autorzy:
Mańczak, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/637861.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
cognitive science
RECITO
process method
program motivation
re-education
ability of reading
Opis:
I would like to present proposal within the confines of the hereby article process method called recently RECITO, which helps process of reading. For this creation of program motivation, was noticing, that lack of ability of fluent reading can present serious barrier with apprehension in present times in conquest of desirable education. As it happens that worse, that it does not take into account majority of available on market of program fact re-education, that reading is process multimodal, which involve numerous districts in brain. And so after analyzing literature concerning problems reading, pilotage research decide carry, which had verifications of efficiencies of discussed methods on purpose. Results and short review of literature has been presented in farthest article concerning reading part.
Źródło:
Rocznik Kognitywistyczny; 2011, 5; 119-127
1689-927X
Pojawia się w:
Rocznik Kognitywistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoria umysłu a nieporozumienia bohaterów w prozie Czechowa (zarys)
Theory of Mind in the light of misunderstandings of heroes in Chekhov’s prose (outline)
Autorzy:
Sadecki, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/579000.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
teoria umysłu
metareprezentacja
Czechow
kognitywistyka
Theory of Mind
metarepresentation
Chekhov
cognitive science
Opis:
Niniejsza praca przedstawia wstęp do badań nad prozą Antoniego Czechowa w oparciu o tzw. teorię umysłu. Zastosowanie tej teorii umożliwia nowe podejście do badań nad narracją i bohaterami oraz wydobycie kognitywnych aspektów dzieła literackiego. Teoria umysłu oraz metareprezentacja pozwalają dostrzec przyczyny częstych u Czechowa „nieporozumień” między bohaterami. W opowiadaniu Śmierć urzędnika przyczyną porażki w kontakcie z drugą osobą są zaburzenia teorii umysłu głównego bohatera, prowadzące do błędnego postrzegania siebie oczami drugiej osoby. W utworze Kapral Priszybiejew przyczyną nieporozumienia okazuje się błędne przypisywanie intencji innym postaciom przez tytułowego kaprala, zaś opowiadanie Człowiek w futerale pokazuje jak decyzja o rezygnacji z kontaktu z innymi bohaterami wpływa na odizolowanie jednostki od świata i powstanie błędnego koła nieporozumień.
This piece of work presents an introduction to the research in Anton Chekhov’s prose based on Theory of Mind. By employing this theory one may gain a new approach to the research in narration and heroes and also a way to reveal the cognitive aspects of a literary work. Theory of Mind and metarepresentation allow to notice the reasons of communication issues, ‘clashes’ between heroes, which seem to be so common in Chekhov’s prose. In a short story The Death of a Civil Servant the reason of a failure in contacts with the other person is the disorder of main hero’s Theory of Mind, which leads to his mistaken perception of himself in the eyes of others. In the piece of work titled Sergeant Prishibeyev it is the sergeant’s mistaken attribution of intentions to other heroes that causes misunderstandings. Whereas The Man in the Case reveals how the decision to resign from contacts with other heroes gives rise to one’s isolation from the world and engenders a vicious circle of misunderstandings.
Źródło:
Zagadnienia Rodzajów Literackich; 2014, 57/113 z. 1; 27-41
0084-4446
Pojawia się w:
Zagadnienia Rodzajów Literackich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metaphors and metaphorical language/s in religion, art and science
Autorzy:
Fritsch-Oppermann, Sybille C.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1927034.pdf
Data publikacji:
2020-09-30
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
metaphor
metaphorical language
cognitive science
neurobiology
theology
hermeneutics
intercultural philosophy
interdisciplinary discourse
Opis:
Languages play an essential role in communicating aesthetic, scientific and religious convictions, as well as laws, worldviews and truths. Additionally, metaphors are an essential part of many languages and artistic expressions. In this paper I will first examine the role metaphors play in religion and art. Is there a specific focus on symbolic and metaphoric language in religion and art? Where are the analogies to be found in artistic metaphors and religious ones? How are differences to be described? How do various (philosophical) concepts of aesthetics and theological concepts explain those different kinds of language and how, if at all, do they make use of them? Lastly: what could be added to aesthetics, philosophy and theology by examining carefully the role and importance of language, including nonverbal, sign language and especially metaphorical language? Without the human capacity for language, religions are scarcely imaginable. A widening of traditional exegesis and hermeneutics by taking into account nonverbal semantics is needed. Religion is a cognitive and linguistic phenomenon. By taking this seriously, we set and enable an agenda to discuss religion scientifically, leaving aside for the purpose of a scientific understanding and discourse about the inter-religious and the inner-religious claims of truth and absolutist claims. To sum it up: metaphor is introduced as an important means of language when it comes to religious conceptualization. Next, I will show that art, more than religion, deals with visual metaphor – the latter being an image that suggests a particular association, similarity or analogy between two (or more) generally unconnected visual elements. This often, but not always, functions in a roughly comparable fashion to the better-known concept of verbal metaphor. In addition, visual metaphor has developed many original and unique characteristics. These two sections are followed by another one dealing with (inter)cultural philosophy of religion and aesthetics, as well as the meaning of metaphors for these disciplines. The next section is on metaphor and metaphorical language in mathematics, natural sciences and art and how they are related, i.e. influence and help each other. I will discuss the critical approach to metaphors in natural science and provide a short introduction to the cultural history of mathematics and art. Mathematicians and artists have long been on the quest to understand the physical world they see before them and the abstract objects they know by thought alone. How have art and mathematics helped each other in representing each other’s concepts? A final section provides a summary and an outlook: theology is contextual as is science – and so is art. All these disciplines partly rely upon metaphor and by the help of metaphor get closer to an intercultural and interdisciplinary understanding. I shall argue that, by dealing more carefully with their metaphorical language and their own metaphors, together they become better equipped to map the world. -------------- Received: 20/03/2020. Reviewed: 23/04/2020. Accepted: 15/05/2020
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 3; 31-50
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyczna analiza oprogramowania GIS
Semantic analysis of GIS software
Autorzy:
Pomianowski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/204177.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Geograficzne
Tematy:
GIS system
geoinformatyka
semiologia
oprogramowanie
GIS theory
geoscience
software engineering
semiotics
cognitive science
Opis:
Brakuje metody opisu programów GIS, która pozwoliłaby poznać nie tylko ich funkcje i sposób komunikacji z użytkownikiem, ale również ich głęboką strukturę. Celem analizy semantycznej jest odkrycie tej struktury i zbadanie jej związku ze strukturą poznawczą dyscypliny macierzystej - geografii. Podstawową jednostką głębokiej struktury jest metafora.
GIS software descriptions are widespread but often useless, because they are unable to reveal the inner logic of the system. Like other complex software, GIS may be analysed in terms of three layers: 1) functionality, 2) user interface (shallow layer) and 3) cognitive structures (deep layer). Vendor information sources, factsheets and application studies cover, for the most part, functionality and shallow layer, neglecting deep structure. However, misunderstanding and mismatch between user cognitive structure and software structure severely impairs GIS usefulness, especially when big projects are concerned. The rescue may come from cognitive science and semiology rather than from software engineering. Semantic analysis should be used to 1) achieve good design for new systems, 2) describe exsisting software and make a foundation for professional critical activity, similar to literary or architectural one. Semantic analysis focuses on the mapping between domain-specific cognitive structure and corresponding deep software structure. The letter must be consistent (logically congruent), compact (devoid of unnecessary terms) and abstract (make use of general terms). Metaphors constitute basic components of deep software layer, conveying meaning and analogy from the real world or domain. To properly analyse system at hand, metaphors must be extracted first. The next step is to review each metaphor along five dimensions: 1) analogue (reference to external object), 2) properties, 3) behaviour, 4) composition (if consisting of simpler parts) and 5) relations to other metaphors within the system.
Źródło:
Polski Przegląd Kartograficzny; 2005, T. 37, nr 1, 1; 13-22
0324-8321
Pojawia się w:
Polski Przegląd Kartograficzny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
BOHATEROWIE OPTYMALNIE NIEMOŻLIWI. GENEZA, STRUKTURA I FUNKCJE MITYCZNEJ KONTRINTUICYJNOŚCI
OPTIMALLY IMPOSSIBLE HEROES. GENESIS, STRUCTURE AND FUNCTIONS OF THE MYTHICAL CONTRINTUITIVENESS
Autorzy:
Czeremski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/424074.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Lubuskie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
myth
cognitive science
cognitive study of religion
contrintuitiveness
intentional agent
mit
kognitywistyka
religioznawstwo kognitywne
kontrintuicyjność
intencjonalny agens
Opis:
Bohaterowie mityczni zawsze przekraczają kondycję realnego człowieka. Celem prezentowanego artykułu jest wyjaśnienie tej tendencji, poprzez odwołanie do ustaleń religioznawstwa kognitywnego, a zwłaszcza do kluczowej dla tego podejścia idei kontrintuicyjności. Zgodnie z przyjętą perspektywą mityczne zniekształcenie koncepcji człowieka nie ma charakteru przypadkowego i ogranicza się wyłącznie do naruszenia intuicyjnych oczekiwań dotyczących tzw. kategorii ontologicznych. Jeśli naruszenia tego rodzaju mają umiarkowany charakter, bądź to w postaci stopnia zniekształcenia danego wyobrażenia, bądź proporcji wyobrażeń kontrintuicyjnych do intuicyjnych, to zawierające je narracje zapamiętywane są lepiej niż narracje złożone wyłącznie z wyobrażeń intuicyjnych. Wyjaśnia to preferencje do utrwalania takich form jak mit. W stopniu szczególnym zniekształcanie intuicyjnych oczekiwań dotyczy mitycznego bohatera, co z kolei wynika z wyższego stopni istotności wyobrażeń kontrintuicyjnych agensów, nad kontrintuicyjnymi wyobrażeniami innego typu. W artykule omówiono koncepcje kontrintuicyjności w rozumieniu religioznawstwa kognitywnego, oraz genezę tej koncepcji. Następnie przedstawiono strukturę wyobrażeń kontrintuicyjnych i przykłady wyobrażeń tego rodzaju oraz przedyskutowano kwestie związków kontrintuicyjności z nadprzyrodzonością. Odniesiono się także do empirycznych weryfikacji założeń teoretycznych zwłaszcza w takim zakresie, w jakim wyjaśniają one strukturę mitycznych narracji. Artykuł kończy się rozważaniami dotyczącymi ewolucji kontrintuicyjnego bohatera mitu, który wraz z racjonalizacją tej tradycyjnej formy narracyjnej może ulegać przekształceniom w kierunku bardziej intuicyjnych wariantów.
Mythical heroes always cross the borders of what we think as the everyday condition of the real human being. The object of this research is the explanation of this phenomena by referring to some of the definitions from the cognitivist religious studies and particularly to the idea of contrintuitiveness crucial for this attempt. According to the assumed perspective, the mythical deformation of the concept of human being does not have the accidental character and is limited solely to the infringement of the intuitive expectation connected with ontological categories. If these kinds of infringements have moderate character and appear in the form of the destabilisation of the given image, or are presented in the form of proportional relations of contrintuitive representation to intuitive one, then, the narrations that embrace them are remembered better than the narrations composed exclusively of intuitive images. This is the explanation of the consolidation of such a form as a myth. The destabilisation of the intuitive expectations concerns particularly the mythical hero, but results from higher degree of the essentiality of the contrintuitive agents’ images over the contrintuitive images of other types. The research objective of this article was to present the theories of contrintuitiveness adapted to cognitive religious studies and the genesis of this conception. In the next part of the article the structure of the contrintuitive images was presented, together with the examples of these kinds of images. Further the relations between contrintuitiveness and supernaturality were discussed. The author tried also to deal with the empirical verification of the theoretical assumptions, particularly these ones which explain the structure of the mythical narration. In the end of the article we are provided with the analyses concerning the evolution of the contrintuitive mythical hero, who, together with the rationalisation of this traditional narrative form, can be transformed into more intuitive variants.
Źródło:
Rocznik Lubuski; 2016, 42, 2; 29-49
0485-3083
Pojawia się w:
Rocznik Lubuski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rzeka memów
River of Memes
Autorzy:
Majchrowski, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/521653.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Tematy:
filozofia kultury
teoria memów
Dawkins
kognitywistyka
philosophy of culture
meme theory
cognitive science
Opis:
Celem niniejszego tekstu jest próba odpowiedzi na pytanie, co wyróżnia człowieka na tle innych gatunków. W tym kontekście omawiam teorię memów Richarda Dawkinsa i rozważam związane z nią zagadnienia, nawiązując (w mniejszym lub większym stopniu) do myśli takich autorów jak: Mariusz Biedrzycki, Goeffrey Miller, Karl Popper czy Norbert Elias. Sądzę jednak, iż ważniejszą częścią tego artykułu są nie tyle zawarte w nim analizy, co postawione pytania. Mam nadzieję, że zainteresują one Czytelnika tematem i pobudzą do filozoficznej refleksji.
The purpose of this text is an attempt to answer the question “What distinguishes a man against other species?” In this context, I discuss Richard Dawkins’s theory of memes and consider the issues related to it, referring (to a greater or lesser degree) to the thoughts of authors such as Mariusz Biedrzycki, Goeffrey Miller, Karl Popper, and Norbert Elias. I think, however, that a more important part of this article is not the analyses contained in it, but the posted questions. I hope that they will interest the reader with the subject and stimulate them to philosophical reflections.
Źródło:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo; 2017, 23; 355-371
1234-4087
Pojawia się w:
Humanistyka i Przyrodoznawstwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Does the not-Self (anattā) teaching in the Nikāyas presuppose the existence of a special type of consciousness?
Autorzy:
Polak, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2188272.pdf
Data publikacji:
2022-10-24
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
early Buddhism
viññāṇa
the mind
citta
the aggregates
khandha-s
cognitive science
Sāṃkhya
Āgamas
Opis:
According to the historically dominant interpretation of the anattā teaching, human being is a conglomerate of the five aggregates (khandha-s). However, several early Buddhist Nikāya texts seem to suggest that within human being there exists a dichotomy of the aggregates and their counterpart. The latter may cling to the khandha-s but also become dissociated from them. In this paper, I critically consider a hypothesis forwarded by several scholars that the early Buddhist texts presuppose the existence of a special type of consciousness (viññāṇa) which is not identical with viññāṇa-khandha, as the counterpart to the aggregates. According to this interpretation, such consciousness is considered pretty much synonymous with nibbāna, the ultimate state of liberation. I argue that despite its value and advantage over the historically dominant interpretation of anattā teaching, this hypothesis is nonetheless problematic on many levels. In the first part of the paper, I consider the textual problems of the hypothesis in question. In particular, I focus on the implications of the Kevaṭṭa Sutta and the Dhātuvibhaṅga Sutta as well as on the problematic interrelation of citta and viññāṇa in the Nikāyas. I also argue that the hypothesis of special consciousness as nibbāna is difficult to reconcile with the apophatic approach and strong emphasis on ineffability present in the substantial portion of the Nikāyas. In the final part of the paper, I consider philosophical problems of the theory in question. In particular, I argue that it is difficult to conceive pure transcendental type of consciousness as an agent of attitudes such as clinging or abandoning, thus making it an unlikely candidate for being the counterpart of the aggregates. In order to make better sense of the problems in question, I consider certain parallels of the Nikāya doctrine with modern philosophy of mind as well as with ancient Indian Sāṃkhya doctrine.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2022, 12, 1; 129-146
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
OD SCALANIA DO OBRAZOWANIA. INFORMACJA WZORCOWA JAKO CZYNNIK MODELUJĄCY DZIEŁO LITERACKIE (UJĘCIE KOGNITYWNE)
FROM MERGE TO IMAGING. MODEL INFORMATION AS A FACTOR MODELING A LITERARY WORK (COGNITIVE APPROACH)
Autorzy:
Saja, Krystian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/955728.pdf
Data publikacji:
2019-02-03
Wydawca:
Akademia Pomorska w Słupsku
Tematy:
kognitywizm
literaturoznawstwo
dzieło literackie
teoria literatury
cognitive science
literary studies
literary work
theory of literature
Opis:
Schemes and patterns exist in every literature of the world, regardless of time and space. There is a universal set of features and algorithms that construct a given type of literature. They are based on a cognitive foundation. The processes of cognitive infor-mation processing are universal on a global scale. Therefore, we are able to indicate sim-ilarities within the independent literature. This article is to indicate the basic processes through which we build the spaces of a literary work. This will primarily be the merging of the contents of mental maps and representations contained in them.
Źródło:
Świat Tekstów. Rocznik Słupski; 2018, 16; 5-19
2083-4721
Pojawia się w:
Świat Tekstów. Rocznik Słupski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Archaeology of Cognitive Science: Michel Foucault’s Model of the Cognitive Revolution
ARCHEOLOGIA KOGNITYWISTYKI — MICHELA FOUCAULTA MODEL REWOLUCJI KOGNITYWNEJ
Autorzy:
HETMAŃSKI, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488266.pdf
Data publikacji:
2018-09-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
archeologia wiedzy
kognitywistyka
epistemologia
wiedza
dyscyplina naukowa
Michel Foucault
archaeology of knowledge
cognitive science
epistemology
knowledge
science discipline
Opis:
The article presents an epistemological and partially methodological analysis of cognitive science as a scientific discipline, created as a result of the transformations that took place in the philosophical and psychological concepts of the mind and cognition, which were carried out with the aid of tools and methods of modelling as well as through simulating human cognitive processes and consciousness. In order to describe this interdisciplinary (transdisciplinary) science, and its positions, as well as the stages and directions of its development, it makes use of the epistemological model formulated by Michel Foucault, in which he draws attention to social, ideological and technological conditions of scientific knowledge (episteme). The opinions of the leading creators and critics of cognitive science, such as George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden and José Luis Bermúdez are referenced to and analyzed with the use of this model. The article shows the epistemologically and methodologically divergent status of cognitive science, as well as its cognitive and institutional conditions and challenges, which stand before it after half a century of intensive development.
W artykule przeprowadzono epistemologiczną i częściowo metodologiczną analizę kognitywistyki (cognitive science) jako dyscypliny naukowej, która powstała wskutek przeobrażeń w filozoficznych i psychologicznych koncepcjach umysłu i poznania poprzez zastosowanie w nich narzędzi i metod modelowania oraz symulacji ludzkich procesów poznawczych i świadomości. Do opisu powstania tej interdyscyplinarnej (transdyscyplinarnej) nauki, jej etapów, stanowisk i kierunków rozwoju przyjmuje się model epistemologiczny sformułowany przez Michela Foucaulta, w którym zwraca on uwagę na społeczne, ideologiczne i technologiczne uwarunkowania wiedzy naukowej (episteme). Dzięki niemu referowane i analizowane są opinie o kognitywistyce takich czołowych jej twórców i krytyków, jak George A. Miller, Howard Gardner, Margaret Boden i José Luis Bermúdez. Ukazany został zróżnicowany epistemologiczno-metodologiczny status kognitywistyki (cognitive science), jak też jej poznawcze i instytucjonalne uwarunkowania oraz wyzwania, przed którymi stoi po półwieczu intensywnego rozwoju.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 3; 7-32
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ucieleśnione poznanie — założenia, tezy i wyzwania
Autorzy:
Dąbrowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2076846.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
Tematy:
cognitive science
embodiment
the 4E perspective
embodied cognition
embedded cognition
enacted cognition
extended cognition
Opis:
Embodied cognition: assumptions, theses and challenges: The paper aims at providing a concise presentation of the concept of embodied cognition that emerged in the cognitive sciences a few decades ago and has gained great popularity among empirically and philosophically informed researchers. The term “embodied cognition” is used by the author in two senses. The narrow sense implies that the body plays an important role in the process of cognition. In the broad sense “embodied cognition” is to characterize the general tendency within cognitive science which finds its articulation in the 4E perspective on cognition. The working hypothesis of the 4E perspective is that cognition depends on the characteristics of the agent’s body and its interaction with the physical and social environment. It emphasizes that cognition is: embodied, embedded, enacted, extended. After reconstructing the key concepts and basic assumptions the author offers a brief appraisal of the views under discussion. He claims that the characteristics of such a trend are incomplete and not homogeneity since the perspective encompasses at least a few related and partly overlapping views on cognition. The author concludes that “embodied cognition” serves as a label for a variety of research programs (or program designs) within cognitive science rather than a strictly defined and well-established research tradition or a new paradigm.
Źródło:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2021, 11, 1; 13-32
2083-6635
2084-1043
Pojawia się w:
ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Did Morality First Evolve in Homo erectus?
Autorzy:
Rappaport, Margaret Boone
Corbally SJ, Christopher
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691036.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
cognitive science
culture
evolution
Homo erectus
hominin
Left Hemisphere Interpreter (LHI)
neuroscience
paleoanthropology
scavenging
sociability
sociality
Opis:
With findings from cognitive science, neuroscience, information science, and paleoanthropology, an anthropologist and astronomer-priest team take a new look at the nature of morality, and suggest parameters that are often very different from the philosophical and theological literatures. They see morality as a biologically-based arbitration mechanism that works along a timeline with a valence of good to bad. It is rational, purposeful, social, and affected by emotion but not dominated by it. The authors examine the age and sex structure, family roles, environment, cognition, and lifeway of Homo erectus, an early hominin who arose 1.9 million years ago, and propose that he had a rudimentary moral system that his biology and culture enabled – but only after he learned to control fire. Hearths gave rise to an intense, social, emotional, experiential context where belief systems could be learned by youth before they achieved adult cognition.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2016, 61; 105-131
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Contextual Emergence and Its Applications in Philosophy of Mind and Cognitive Science
EMERGENCJA KONTEKSTOWA I JEJ ZASTOSOWANIA W FILOZOFII UMYSŁU I KOGNITYWISTYCE
Autorzy:
POCZOBUT, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/488447.pdf
Data publikacji:
2018-09-28
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
contextual emergence
philosophy of mind
cognitive science
contextual explanation
emergencja kontekstowa
filozofia umysłu
kognitywistyka
wyjaśnianie kontekstowe
Opis:
The purpose of the article is to analyze the concept of contextual emergence as well as its selected applications in philosophy of mind and cognitive science. In the first section the author presents the general assumptions of the emergentist model of reality. He stresses that the concept of emergence can be applied to the description of various levels of organization of nature: one of these levels is that of mental-cognitive processes, analyzed within the fields of philosophy of mind and cognitive science. In the subsequent sections, he introduces the definitions of contextual emergence and systemic causation and he points to their selected applications to mental-cognitive systems. In the concluding part, he presents the ideas of Gerald Edelman and Michael Gazzaniga on the role of contextual explanations as well as the concepts of emergence in the philosophy of biology and cognitive neuroscience. He also indicates the possibility of incorporating the concept of contextual emergence into active externalism and the extended cognition theory.
Celem artykułu jest analiza pojęcia emergencji kontekstowej oraz jego wybranych zastosowań w filozofii umysłu i kognitywistyce. W pierwszej sekcji autor przedstawia ogólne założenia emergentystycznego obrazu rzeczywistości. Zwraca uwagę, że pojęcie emergencji ma zastosowanie do opisu różnych poziomów rzeczywistości — jednym z nich jest poziom systemów umysłowo-‑poznawczych badany w filozofii umysłu i kognitywistyce. W kolejnych sekcjach wprowadza definicje emergencji kontekstowej oraz przyczynowości systemowej oraz wskazuje na zastosowania tych pojęć w odniesieniu do systemów umysłowo-poznawczych. W końcowej części artykułu, w nawiązaniu do prac Geralda Edelmana i Michaela Gazzanigi, omawia rolę wyjaśniania kontekstowego w biologii i neurokognitywistyce. Wskazuje również na możliwość wykorzystania pojęcia emergencji kontekstowej w analizie eksternalizmu aktywnego oraz teorii rozszerzonego poznania.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 3; 123-146
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza parametrów okulograficznych zarejestrowanych podczas percepcji rysunków w sytuacjach zadaniowych
Analysis of Eye Tracking Parameters Measured During Perception of Illustrations in Task-solving Contexts
Autorzy:
ROŻEK, BOŻENA
ROSIEK, ROMAN
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/456096.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski
Tematy:
kognitywistyka
eye-tracking
percepcja obrazu
pamięć krótkotrwała
cognitive science
eye tracking research,
image perception
working memory
Opis:
W artykule przedstawiono fragment badań przeprowadzonych metodą eye-trackingową. Okulografia jest zbiorem metod i technik badawczych polegających na rejestracji i analizie ruchu gałek ocznych, co umożliwia dotarcie do różnych aspektów i szerszy opis procesów poznawczych człowieka. Celem badań było poszukiwanie parametrów okulograficznych charakteryzujących procesy percepcji uczniów podczas rozwiązywania zadania wymagającego analizy rysunku. Zaprezentowano analizę materiału badawczego zgromadzonego podczas percepcji tego samego rysunku w dwóch różnych sytuacjach zadaniowych. Wyniki badań wskazują, iż podczas krótkiego czasu przeznaczonego na ekspozycję i analizę dwóch następujących po sobie slajdów badani wykorzystują przechowywany w pamięci operacyjnej obraz analizowanej figury.
This article describes a part of a eye-tracking study. Eye tracking is a collection of research methods and techniques used for the measurement and analysis of eyemovement which allow for the analysis of various aspects of human cognitive processes. The aim of the study was to acquire eye tracking parameters related to the memory processes of the subjects duringsolving a task which required the analysis of an illustration. Analysis of the research material gathered during the perception of the same illustration in two different task-solving situations in the article is presented. The results of the study clearly show that during the short amount of time needed for the analysis of two consecutive slides, the brain is capable of storing the image of the analyzed shape in the working memory.
Źródło:
Edukacja-Technika-Informatyka; 2018, 9, 4; 232-239
2080-9069
Pojawia się w:
Edukacja-Technika-Informatyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Transhumanizm, cognitive science i wyzwania dla nauk społecznych
Transhumanism, Cognitive Science and Challenges for Social Sciences
Autorzy:
Bobryk, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/427839.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
kognitywistyka
intencjonalność
nauki społeczne
teoria działania
transhumanizm
cognitive science
intentionality
social sciences
theory of action
transhumanism
Opis:
W pierwszej części tekstu ruch „transhumanistyczny” pokazany jest jako następstwo nierozwiązanych problemów współczesnej kognitywistyki (cognitive science). Część druga jest próbą odpowiedzi na pytanie: Czy współczesne nauki społeczne są w stanie sprostać wyzwaniom, jakie stawia przed nimi rozwój technologii informatycznej i jej rosnący wpływ na jednostki i relacje społeczne. Całość jest przedstawiona z użyciem aparatury pojęciowej teorii czynności wypracowanej przede wszystkim w szkole lwowsko-warszawskiej.
The first part of the paper presents the transhumanistic philosophy as a result of unsolved problems of cognitive science. The second part of the paper considers the issue of whether current social and behavioral sciences are in a position to cope with the challenges, which are placed before them by the development of current electronic technology. The theory of intentionality (Franz Brentano, John Searle) together with the theory of human actions and products (Kazimierz Twardowski – Lvov-Warsaw School) provide the conceptual framework of the undertaken analysis.
Źródło:
Studia Socjologiczne; 2014, 3(214); 9-27
0039-3371
Pojawia się w:
Studia Socjologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Ludzki mózg jest potężną imitującą maszyną”. Teoria mimetyczna a badania nad naturą imitacji w naukach kognitywnych
“Human Brain is a Powerful Imitating Machine” Mimetic Theory and Research on the Nature of Imitation in Cognitive Sciences
Autorzy:
Strączek, Bogumił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/495027.pdf
Data publikacji:
2016-09-30
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
Tematy:
mimesis;
teoria mimetyczna;
psychologia rozwojowa;
nauki kognitywne;
neurony lustrzane;
mimetic theory;
developmental psychology;
cognitive science;
mirror neurons;
Opis:
This article attempts to trace the relationship between René Girard’s mimetic theory and re- search on the nature of imitation in cognitive sciences. It is divided into four parts. The first one defines the basic concept of the French thinker’s theory, i.e. that of mimetic desire, in the context of such notions as biological, cultural and psychological mimicry. The second refers to the research conducted in the area of developmental psychology on mimetic behaviours of infants. The third part shows how imitative behaviours are reflected in the activity of neurons. The fourth chapter describes the most recent findings, which directly relate to the theory of René Girard’s mimetic desire.
Źródło:
Seminare. Poszukiwania naukowe; 2016, 37, 3; 47-60
1232-8766
Pojawia się w:
Seminare. Poszukiwania naukowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fenomenologia a kognitywistyka – dwie metody analizy podmiotu poznania. Perspektywa współpracy i problemy
Pheomenology and Cognitive Science – Two Methods of Analysis of the Cognitive Subject. A Perspective of Collaboration and Its Problems
Autorzy:
Trybulec, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342338.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
podmiot poznania
metoda redukcji fenomenologicznej
kognitywistyka
neurofenomenologia
świadomość
epistemic subject
phenomenological reduction
cognitive science
neurophenomenology
consciousness
phenomenology
Opis:
Przedmiotem analizy w artykule są korzyści i trudności, które niesie ze sobą wykorzystywanie niektórych rozwiązań wypracowanych w ramach stanowiska fenomenologicznego w badaniach kognitywistycznych nad podmiotem poznania. Wskażę, jakie znaczenie można nadać pojęciu naturalizowania fenomenologii, oraz jakie związki zachodzą pomiędzy obiema dziedzinami badań nad poznaniem – fenomenologią i kognitywistyką. W artykule przywołam próbę uzasadnienia owocności nowej dziedziny badań nad podmiotem poznania – neurofenomenologii wyrosłej ze splotu różnych tradycji filozoficznych. Jej zwolennicy borykają się zwłaszcza z problemem uzgodnienia metodologii, która łączy w sobie pierwszoosobową metodę fenomenologii oraz trzecioosobową metodę nauk szczegółowych. W artykule pokażę, że naturalizowanie fenomenologii rozumianej jako stanowisko filozoficzne wobec podmiotu poznającego jest przedsięwzięciem niemożliwym do zrealizowania. Większa nadzieja leży w próbach wykorzystania pewnych elementów metody fenomenologicznej w badaniach kognitywistycznych. Celem sięgania po owe elementy jest uzyskanie opisu świadomego doświadczenia dużo bardziej bezpośredniego i przez to dokładniejszego od opisu introspekcyjnego. Zwolennicy takiego podejścia mają nadzieję na rozwój nauki o perspektywie pierwszoosobowej dalekiej od introspekcjonizmu i psychologii zdroworozsądkowej.
The paper presents benefits and difficulties carried by the project of incorporating the method of phenomenology into cognitive science. I explain the consequences of naturalizing phenomenology and analyse relations between the two lines of reflection on cognition – phenomenology and cognitive science. I also present some difficulties associated with neurophenomenology introduced by Francisco Varela. Neurophenomenology grows out from four philosophical traditions founded on different or even incompatible assumptions on the cognitive subject. The main task for this discipline is to determine a consistent set of assumptions and methods which could constitute a theoretical ground composed of ontological, epistemological and methodological assumptions. In the paper I argue that naturalizing phenomenology is an illusion. The only hope for a joined reflection on cognition lies in researches which combine the method of phenomenological reduction with the neuroscientific method of picturing the activity of the brain. Revealing neural correlates of the firstperson experiences awakens hope for development of science about first-person perspective which is based neither on introspection nor on folk psychology, but on phenomenological reduction, and which together with cognitive science constitute the new value in the reflection on cognition.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2015, 3; 281-299
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak badać milczenie w prozie współczesnej
How to analyse silence in modern prose
Autorzy:
Łebkowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/682747.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literature
silence
narration
modern prose
poetics
rhetoric
cognitive science
literatura
milczenie
narracja
proza współczesna
poetyka
retoryka
kognitywistyka
Opis:
The review of the book by Dorota Korwin-Piotrowska gives praise to the hitherto presented concept of scrutinising various types of silence in the context of poetics, rhetoric and cognitive science. Attention is also paid to the fact that, so far, research on modern prose has lacked any studies in that matter. In the first chapters, the reader is offered an opportunity to learn more about contemporary theories, which – for Korwin-Piotrowska – constitute a source of inspiration and undergo a creative transformation. The next chapters, on the other hand, contain research instruments, which are followed by various interpretations of the literary output of such authors as Miron Białoszewski, Hanna Krall, Zbigniew Kruszyński, Marek Kędzierski and Jacek Dukaj. Not only are these analyses evidence of Korwin-Piotrowska’s excellent skills in terms of literary science, but also they prove her exceptional analytical sensitivity.
W recenzji książki Doroty Korwin-Piotrowskiej doceniono zaprezentowaną tu koncepcję badań kategorii milczenia w perspektywie poetyki, retoryki i kognitywistyki. Zwrócono też uwagę, że dotychczas brakowało badań nad tą kategorią w odniesieniu do prozy współczesnej. Dzięki pierwszym rozdziałom czytelnik może zapoznać się z przeglądem aktualnych teorii, które dla autorki stanowią źródło inspiracji i ulegają twórczemu przekształceniu, w kolejnych – znajdzie instrumentarium badawcze. Przedstawione w dalszych częściach interpretacje twórczości m.in. Mirona Białoszewskiego, Hanny Krall, Zbigniewa Kruszyńskiego, Marka Kędzierskiego czy Jacka Dukaja dowodzą nie tylko świetnego władania warsztatem literaturoznawczym, ale i wyjątkowej wrażliwości analitycznej autorki.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2016, 5; 311-315
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kulturowe narzędzia zła moralnego - ujęcie kognitywno-ewolucyjne
Autorzy:
Florek, Stefan
Piotrowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/644133.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
das Böse
Mora
Kognitivismus
evolutionäre Psychologie
evil
morality
cognitive science
evolution
psychology
zło
moralność
kognitywistyka
ewolucja, psychologia
Opis:
Der Artikel zeigt, dass manche Konzepte des moralisch Bösen in unterschiedlichen theoretischen Auffassungen komplementär sind und sich integrieren lassen. Er weist auch auf den explanatorischen Wert der Analyse des moralisch Bösen im Kontext des Phänomens der evolutionären Verspätung und der Eigenart von zwei Systemen der moralischen Erkenntnis hin – der intuitiven und der verstandesmäßigen. Eine synthetische Zusammensetzung von Konzepten unterschiedlicher Provenienz liefert eine zusätzliche Unterstützung für Thesen, die – mehr oder weniger unmittelbar – im Rahmen dieser Konzepte formuliert wurden. Zu den wichtigsten gehören folgende Thesen: (1) es gibt die Tendenz zur Gewinnung von Vorräten auf Kosten von Individuen, die als „fremd“ gelten (und abgestempelt werden) (2), der Gebrauch von Kulturwerkzeugen schwächt natürliche Mechanismen des Eindämmens von Aggression ab (3), Ideologien und bestimmte Sprachverfahren erleichtern Gewalt gegen Fremde. Im Artikel werden auch mögliche Lösungen der dargestellten Probleme gezeigt, die mit der evolutionären Verspätung verbunden sind.
The article shows that some theories of moral evil, formulated in different theoretical approaches, are complementary and can be integrated. It also indicates the explanatory value of the analysis of moral evil in the context of the phenomenon of the – so called – evolutionary lag and the specificity of the two systems of moral cognition: intuitive and reasoning one. The synthetic juxtaposition of the theories of different provenience provides additional support for theses that have been – more or less directly – formulated within their frameworks. The most important of these are the following claims (1) there is a tendency to gain resources at the expense of individuals considered (and labelled) as “strangers” (2) the use of cultural tools weakens the natural mechanisms of blocking aggression (2) ideologies or specific language practices facilitate violence against strangers. The article points out also possible solutions to the described problems related to evolutionary lag.
Artykuł pokazuje, że niektóre koncepcje zła moralnego, sformułowane w różnych ujęciach teoretycznych, są komplementarne i dają się zintegrować. Wskazuje również na wartość eksplanacyjną analizy zła moralnego w kontekście zjawiska opóźnienia ewolucyjnego i specyfiki dwóch systemów poznania moralnego, określanych jako intuicyjny i rozumowy. Syntetyczne zestawienie koncepcji różnej proweniencji dostarcza dodatkowego wsparcia dla tez, które zostały mniej lub bardziej bezpośrednio sformułowane w ich ramach. Do najważniejszych spośród tych tez należą następujące: 1) istnieje tendencja do pozyskiwania zasobów kosztem jednostek uznanych za (i oznaczonych jako) „obce”; 2) użycie narzędzi kulturowych osłabia naturalne mechanizmy blokowania agresji; 3) ideologie i określone zabiegi językowe ułatwiają przemoc wobec obcych. W artykule wskazano również możliwe rozwiązania opisanych problemów związanych z opóźnieniem ewolucyjnym.
Źródło:
Kultura i Wartości; 2018, 25
2299-7806
Pojawia się w:
Kultura i Wartości
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szczur w badaniach psychologii społecznej i w naukach kognitywnych. Bestia sacer czy istota motywowana moralnie?
The Rat in Social Psychology Research and in Cognitive Sciences. Bestia sacer’ or a Moral Subject?
Крыса в исследованиях в области социальной психологии и когнитивистики. Bestia sacer или моральное существо?
Autorzy:
Słuszkiewicz, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20874750.pdf
Data publikacji:
2022-12-14
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
этика животных
крыса
Bestia sacer
когнитивные науки
Марк Роулендс
animal ethics
rat
bestia sacer
cognitive science
Mark Rowlands
Opis:
Szczury towarzyszą ludzkim siedliskom od tysiącleci. Ta skomplikowana współegzystencja doprowadziła do wykształcenia w naszym kręgu kulturowym narracji wykluczających współcześnie te stworzenia z kręgu moralnej troski człowieka. Sytuacja egzystencjalna gatunków Rattus nosi znamiona paradoksu. Współcześnie wolno żyjące szczury należą do zwierząt powszechnie pogardzanych i poddawanych najintensywniejszej eksterminacji. Równocześnie, z racji swojej społecznej natury i analogicznej do Homo sapiens struktury neuronalnej, służą za modele badań nad własnościami psychicznymi człowieka. Kumulacja odkryć dotyczących zdolności poznawczych wielu gatunków pozaludzkich ożywiła dyskusje etyczną wokół dobrostanu, a nawet praw „wyższych” zwierząt. Jednakże szczury pozostają poza jej głównym nurtem. Tymczasem z badań nad gryzoniami wyłania się obraz sprzeczny z potocznymi wyobrażeniami o nich. W artykule zaprezentowany zostanie obraz społecznego statusu szczurów, wypływający z badań nad percepcją grup społecznych w wymiarach ciepła/kompetencji według Modelu Treści Stereotypu Susan Fiske. Następnie przedstawiona zostanie koncepcja podmiotu działającego w oparciu o motywację moralną (moral subiect) Marka Rowlandsa. Na tak utworzonym tle zostanie przeprowadzony przegląd najnowszych ustaleń nauk kognitywnych odnośnie własności tego gatunku. Artykuł ma na celu uwydatnienie sprzeczności stereotypowego postrzegania szczura z empirycznymi badaniami oraz wskazanie podstawowych etycznych konsekwencji zaistniałej sytuacji.  
Крысы тысячелетиями сопровождают человека в среде его обитания. Данное сложное сосуществование привело к развитию в нашей культуре повествования, исключающего эти существа из сферы моральной ответственности и заботы человека. Статус вида Rattus парадоксален. Современные свободноживущие крысы относятся к числу животных, которых повсеместно презирают и подвергают. В то же время свойственная крысам социальная природа и аналогичная Homo sapiens нейронная структура позволяют использовать их как модели для исследования психических свойств человека. В то время, когда обилие открытий, касающихся когнитивных свойств некоторых видов живых существ, не относящихся к роду «человек», усилили этическую дискуссию относительно благополучия «высших» животных и даже их прав, крысы все же остались на периферии обсуждения. Между тем исследования этих грызунов показывают картину, противоречащую распространенным представлениям о них. В данной статье рассматриваются представления о социальном статусе крыс, полученные в результате исследований над восприятием социальных групп по параметрам теплоты / компетентности в соответствии с моделью содержания стереотипов Сьюзэн Фиск. Затем представляется концепция субъекта, действующего на основе моральной мотивации (moral subject) Марка Роулендса. На этом фоне проведено обзор последних достижений когнитивистики относительно свойств указанного вида. Статья направлена на выявление противоречий между стереотипным восприятием крысы и эмпирическими исследованиями, а также указание основных этических последствий возникшей ситуации.
Rats have accompanied human habitats for millennia. This complicated coexistence has led to the development of culture-laden narratives that excluded these creatures from the sphere of human moral care. Currently, the existential standing of the genus Rattus appears paradoxical. Contemporary free-living rats are among animals that are widely despised and subject to the most intense extermination. At the same time, due to their social nature and neural structure that is homologous to a large extent to Homo sapiens, they serve as models for research into human psychological properties. Recently, the accumulation of discoveriesregarding many nonhuman species’ cognitive abilities has reignited ethical debate about the welfare and even the rights of “higher” animals. However, rats remain outside its mainstream focus. Meanwhile, based on research on rodents one may arrive at the image which is contrary to common beliefs about rats. The article presents the stereotypical views of rats’ social status obtained from research on the perception of social groups in accordance with the warmth and competence dimensions of Susan Fiske’s Stereotype Content Model. Then, Mark Rowlands’ concept of a moral subject is presented. Against this backdrop, a review of the latest findings of cognitive sciences regarding the properties of the Rattus species is carried out, in order to confront those research findings with Rowlands’ concept. The article aims to underscore the contradiction between the stereotypical perception of the rat and the empirical data, to finally indicate fundamental ethical implications of such a state of affairs.
Źródło:
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies; 2022, 2 (10); 1-70
2719-2687
2451-3849
Pojawia się w:
Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Artysta jako nieświadomy neurobiolog. Filmoznawczo-neurokognitywistyczna analiza myśli Hugo Münsterberga i Lwa Kuleszowa
Autorzy:
Przybysz, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/923253.pdf
Data publikacji:
2019-06-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Kuleszow
Münsterberg
film
art
brain
mind
artist
creativity
inspiration
cognitive science
neurobiology
Kuleszow effect
editing
scientific experiments
perception
consciousness
attention
cognitive sciences
nauroscience
Opis:
The history and theory of art have often shown, before the era of neurobiology, cognitive psychology and cognitive science, that great artists are unconscious neurobiologists, activating with their art the areas of the brain of recipients that cause aesthetic experience, and using in their works the principles of perception or optical illusions, unknown to ordinary mortals, and sometimes also to creators at the level of consciousness. The following considerations are intended to approximate and, to some extent, to rehabilitate and save film creators and theoreticians who are being forgotten, the ones who, long before the discoveries of the cognitive sciences, considered theoretically and carried out empirical experiments aimed at showing and explaining the mysteries of human perception and the influence of the film on the viewer. I will present the profiles of the two pioneers of pre-cognitive thought on the basis of film studies: Hugo Münsterberg and Lew Kuleszow. I will show that half a century before neuroscientific research, they dealt with the cognitive processes of human cognition. I will present the contemporary state of cognitive sciences to illustrate the pioneering and legitimacy of visions, intuitions and achievements of the above creators, who are underestimated and forgotten by time and the achievements of “cold” science, although neuroesthetics researchers who have been involved in the problem of perception of works of art and rehabilitation of the merits of the past in the area of neuroscience for some time cannot be denied their achievements. Ignoring their contribution and achievements in the science of cognition, especially as to this day they are continued in research laboratories, in my subjective opinion, equals the potential underestimation of Leonardo da Vinci’s contribution to medical science or Darwin’s to research emotions.
Źródło:
Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication; 2019, 25, 34; 137-147
1731-450X
Pojawia się w:
Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hutchins w obronie interdyscyplinarnych badań nad poznaniem
Edwin Hutchins: In defense of interdisciplinary research on cognition
Autorzy:
Miłkowski, Marcin
Wachowski, Witold
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2140667.pdf
Data publikacji:
2022-11-08
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
cognitive anthropology
ethnography
methodological individualism
cognitive science
distributed cognition
representational states
interdisciplinarity
antropologia poznawcza
etnografia
indywidualizm metodologiczny
kognitywistyka
poznanie rozproszone
stany reprezentacyjne
interdyscyplinarność
Opis:
The article presents the interdisciplinary approach of Edwin Hutchins, analyzing his conception of distributed cognition as probably the most important and lasting contribution of anthropology to the repertoire of theoretical tools in cognitive science. At the same time, this conception resulted in one of the most interesting relationships between cognitive science and social sciences. These relationships are made possible by the assumptions of Hutchins’ conception, which directly contribute to interdisciplinary collaboration. His account of distributed cognition has enormous potential, allowing the integration of research into cognitive and social processes. This is also because it breaks with methodological individualism.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2022, 72; 127-165
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przeciw dualizmowi psycho-fizycznemu. Analiza i porównanie stanowisk Johna Searle'a i George'a Lakoffa
Against psycho-physical dualism. An Analysis and comparison of George Lakoff's and John Searle's accounts
Autorzy:
Milewski, Daniel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691106.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
John Searle
George Lakoff
Rene Descartes
mind-body problem
biological naturalism
embodied mind
cognitive metaphor
first-person ontology
philosophy of mind
philosophy of cognitive science
Opis:
This paper discusses John Searle’s biological naturalism and George Lakoff’s embodied mind hypothesis. These theories are presented as examples of a certain part of the philosophy of mind that breaks with the tradition launched by Descartes. In both cases, the break from this tradition is indicated to be a radical one as the theories argue not only against Cartesian dualism - the basic philosophical categories utilized by Descartes are being questioned. This attempt of departure from distinctions that seem to form a great part of the contemporary philosophy of mind may stand for a chance to provide a new perspective for some old philosophical problems.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 56; 57-92
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nauka a religijność człowieka z perspektywy religioznawstwa kognitywnego
Autorzy:
Grygiel, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669725.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
cognitive science of religion
supernaturality
counterintuitivity
ontology
hyperactive agency detection device
kognitywistyka religii
nadprzyrodzoność
kontrintuicyjność
przekonanie
ontologia
nadaktywny moduł detekcji sprawczości
Opis:
The cognitive science of religion is a developing subdiscipline of the cognitive sciences which aim at providing the natural explanation of religion by indicating mental tools responsible for the acceptance of religious beliefs. The main goal of this study is to assess the impact of the rapid development of sciences on human religiosity with the use of the conceptual means offered by the cognitive science of religion. Also, a discussion of the role of the models of supernaturality is carried out with the indication that their introduction may be of great assistance in substantiating the outcomes of the cognitive treatment of religiosity. Possible responses to the impact of sciences on religiosity are surveyed.
Religioznawstwo kognitywne jest rozwijającym się obszarem nauk kognitywnych mającym na celu naturalne wyjaśnianie fenomenu religii poprzez wskazanie mentalnych narzędzi odpowiedzialnych za akceptację wierzeń religijnych. W niniejszym studium najważniejsze jest pokazanie, jaki wpływ na ludzką religijność mają dynamicznie rozwijające się nauki, przy pomocy narzędzi religioznawstwa kognitywnego. Przedstawiona zostanie także dyskusja nad rolą modeli nadprzyrodzoności, ze wskazaniem, że ich uwzględnienie może wspomóc wyprowadzane w ramach religioznawstwa kognitywnego konkluzje. Wyróżniono także możliwe odpowiedzi (reakcje) na ludzką religijność w wyniku przyjęcia myślenia naukowego.
Źródło:
Analecta Cracoviensia; 2017, 49
2391-6842
0209-0864
Pojawia się w:
Analecta Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komputery i odkrycie naukowe
Computers and Scientific Discovery
Autorzy:
Wiśniewski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/373620.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego
Tematy:
filozofia nauki
odkrycie naukowe
badania naukowe
kognitywistyka
algorytmizacja
sztuczna inteligencja
maszynowe uczenie się
philosophy of science
scientific discovery
research
cognitive science
algorythmization
artificial intelligence
machine learning
Opis:
Zwolennicy tradycyjnej filozofii nauki opowiadali się za wprowadzeniem rozróżnienia na kontekst odkrycia i kontekst uzasadniania, czyniąc ten ostatni jedynym właściwym przedmiotem filozoficznej refleksji. Wielu badaczy nie zgadzało się z tym rozstrzygnięciem. Niektórzy z nich podjęli wysiłki opracowania normatywnej teorii odkrycia naukowego. Dzięki zastosowaniu zaawansowanych maszyn liczących starano się stworzyć program komputerowy generujący odkrycia naukowe. Doprowadziło to do powstania odrębnej dziedziny nauki – teorii odkryć maszynowych – czerpiącej z dorobku psychologii rozwiązywania problemów i badań nad sztuczną inteligencją. Celem pracy jest dowiedzenie, że żadna z prób oparcia odkrycia naukowego o procedury stosowane przez komputery jest nierealizowalna z przyczyn logicznych. W poniższej pracy przedstawiono historyczny proces, który doprowadził do wyodrębnienia się kontekstów odkrycia i uzasadnienia oraz wskazano badaczy i nurty, które sprzeciwiły się podziałowi na kontekst odkrycia i kontekst uzasadnienia. Następnie nakreślona została teoria odkryć maszynowych, której autorzy podjęli się próby skonstruowania programu komputerowego generującego odkrycia naukowe. Artykuł wieńczy przybliżenie racji logicznych, które czyniły ich starania niemożliwymi do zrealizowania. W toku badań wykazano, że istnieją przekonujące racje logiczne, by uznać, że algorytmizacja odkrycia naukowego nie jest programem badawczym, którego cele mogły być osiągnięte. Przybliżono szereg racji odwołujących się do natury poznania komputerowego, które czynią nadzieje badaczy na sukces programu płonnymi. Poznanie komputerowe ma charakter dedukcyjny, jest treściowo puste, ponieważ nie może dostarczyć żadnej nowej wiedzy. Chociaż wykorzystanie komputerów w pracy badawczej wydaje się decyzją słuszną, albowiem poprzez możliwości analizy ogromnej liczby danych otwierają przed naukowcami zupełnie nowe możliwości, maszyny liczące nie zastąpią naukowców całkowicie. Niezależnie od postępu technologicznego natura poznania komputerowego sprawia, że odkrycie naukowe będzie wymagało ludzkiej interwencji, a wszelkie próby redukcji odkrycia do czynności właściwych komputerom są skazane na niepowodzenie.
Adherents of traditional philosophy of science supported the distinction between context of discovery and context of justification, making the latter the only actual subject of philosophical inquiry. Many scientists did not follow this conclusion. Some of them tried to construct normative theory of scientific discovery. Due to application of advanced computing machines, they endeavoured constructing a computer programme as it would be able to generate scientific discoveries. It led to the emergence of separate scientific discipline – a theory of machine discovery that was based on the work of psychology of problem solving as well as artificial intelligence. The goal of the paper is to present argumentation in favour of the view that none of the attempts of reducing scientific inquiry to computation can succeed due to logical purposes. The paper shows the historical process that led to the distinction of context of discovery and context of justification as well as indicates the scientists and trends that objected such a distinction. Subsequently, the paper presents the theory of machine discovery, which authors tried to construct a computer program that would generate scientific discoveries. Last part of the material is dedicated to logical arguments that make such attempts unable to succeed. The inquiry showed that there are logical arguments to state that the algorythmization of scientific discovery is not possible. The paper delivers argumentation, derived from the nature of machine cognition that makes such attempts impossible to succeed. Machine cognition is deductive, without reference to any subject, has no content and can be reduced to the data given to the input of the system. While using the computers in scientific inquiry seems to be a reasonable decision, because of the possibility of analysing great sets of data what opens new possibilities to scientists, the computers will never be a substitute for human beings. Regardless of the technical development, the nature of machine cognition makes scientific discovery dependent on human intervention. All attempts of reducing discovery to computing procedure cannot, necessarily, succeed.
Źródło:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza; 2013, 3; 25-31
1895-8443
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo i Technika Pożarnicza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teaching listening to university students: methodological and cognitive dimension
Kształcenie umiejętności słuchania u studentów uniwersytetu: wymiar metodologiczny i poznawczy
Autorzy:
Vovk, Olena
Khmelnytsky, Bohdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166131.pdf
Data publikacji:
2016-12-15
Wydawca:
Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
listening comprehension
cognition
listening comprehension competence
cognitive science
conceptual modeling
rozumienie ze słuchu
poznanie
kompetencja rozumienia ze
słuchu
kognitywistyka
koncepcyjne modelowanie
Opis:
The article focuses on the problem of teaching listening to students of linguistic fields. Listening comprehension is addressed from the perspective of cognitive science, providing the evidence that language and thought are interrelated and consequently cannot be viewed separately. Accordingly, the notions of cognition, general competence, cognitive competence and listening comprehension competence are explored and clarified. It is revealed that listening comprehension competence embraces a number of constituents which are: procedural and declarative knowledge; language, instructional, intellectual, organizational, and compensational skills; language habits and, finally, cognitive and communicative abilities. Hence, listening comprehension competence is looked upon as an integrated ability to adequately understand and adapt spoken speech. Similarly, in the paper the basic notions of cognitive science are elaborated (a conceptual sphere, a domain, a parcel, a concept, a proposition, a frame, a network, and an ontology). The attempt is made to employ the mechanisms of conceptual modeling in the process of developing listening comprehension competence.
Artykuł skupia się na problemie nauczaniu słuchania studentów kierunków językowych. Rozumienie ze słuchu rozpatrywane jest z punktu widzenia kognitywistyki, dostarczając dowodów, że język i myślenie są ze sobą powiązane, więc, nie mogą być postrzegane oddzielnie. W związku z tym pojęcia poznania, kompetencji ogólnej, kompetencji poznawczej i kompetencji rozumienia ze słuchu są tu zbadane i wyjaśnione. Okazuje się, że kompetencja rozumienia ze słuchu obejmuje szereg składników, a mianowicie jej tworzą: wiedza proceduralna i deklaratywna; język, umiejętności instruktażowe, intelektualne, organizacyjne i kompensacyjne; nawyki językowe i, wreszcie, zdolności poznawcze i komunikacyjne. Stąd, kompetencja rozumienia ze słuchu jest postrzegana jako zintegrowana zdolność do właściwego zrozumienia i dostosowania języka mówionego. W artykule tym przedstawiono podstawowe pojęcia kognitywistyki (koncepcyjna sfera, domen, pole, koncept, propozycja, frejm, sieć i ontologia). Dokonano tu próby uruchomienia mechanizmu konceptualnego modelowania w procesie rozwijania kompetencji rozumienia ze słuchu.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2016, Zeszyt, XXX; 469-485
0860-9608
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Elementy językoznawstwa kognitywnego w dydaktyce filozofii
Elements of cognitive language science in a philosophical education
Autorzy:
Zieliński, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/533331.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Tematy:
dydaktyka filozofii
edukacja filozoficzna
językoznawstwo kognitywne
pojęcia filozoficzne
cognitive language science
philosophical concepts
philosophical education
Opis:
Zgodnie z paradygmatem kognitywistycznym, podstawy wszystkich pojęć są doświadczeniowe (sposób, w jaki myślimy wynika z tego, jakie są nasze ciała i jak doświadczają one fizycznego świata). Pojęcia filozoficzne nie są więc zasadniczo różne od pojęć używanych przez nie-filozofów (w szczególności: młodzież), a jedynie częściej odnoszą się do rzeczy niedoświadczanych bezpośrednio. Sposób rozumienia takich pojęć wyjaśnia między innymi teoria metafor pojęciowych: pojęcia odległe od bezpośredniego doświadczenia rozumiemy w kategoriach pojęć rozumianych bezpośrednio. Traktowanie koncepcji filozoficznych jako domen docelowych metafor pojęciowych pozwala przedstawić je w sposób, w jaki umysł z natury przedstawia sobie rzeczy, których nie może pojąć bezpośrednio. Korzystając z takiego podejścia w nauczaniu, wykorzystujemy naturalne procesy poznawcze uczniów i opisujemy koncepcje filozoficzne w „ojczystym narzeczu umysłu”.
According to cognitive paradigm, the fundaments of all concepts are empirical (the way we are thinking is a result of how our bodies are and how they experience a physical world). Thus, philosophical concepts do not differ from those used by non-philosophers (particularly young people); they just refer more often to phenomena not directly experienced. A theory of conceptual metaphors explains the way of understanding of these concepts: we understand the concepts distant from our direct experience alike those that are understood directly. Considering the philosophical concepts as target domains of conceptual metaphors allows to present them in the same manner as our mind pictures inconceivable issues. Applying this approach in philosophical education, we use natural cognitive processes of students and we describe philosophical concepts in “native dialect of mind.”
Źródło:
Drogi Edukacji; 2013, 1; 25-35
2353-7566
Pojawia się w:
Drogi Edukacji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W ZWIĄZKU Z TEKSTEM JANA POMORSKIEGO Polityzacja/mitologizacja historii, czyli w czym neuronauka (i metodologia) może pomóc badaczowi historii najnowszej?
CONCERNING THE ARTICLE THE POLITICIZATION/MYTHOLOGIZATION OF HISTORY OR HOW MIGHT NEUROSCIENCE (AND METHODOLOGY) SUPPORT THE RESEARCHERS OF THE CONTEMPORARY HISTORY BY JAN POMORSKI
Autorzy:
WRZOSEK, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/909948.pdf
Data publikacji:
2018-04-23
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
the culturological epistemology of history
the grammar of culture
humanistic cognitive science
the axiological dimension of historical world
constitutive myths
non-intentional cultural processes
Opis:
The article discusses some highlighted premises and main postulates expounded in the essay by Pomorski. The outlook of the polemics is based on the culturological epistemology of history therefore the concept of politicization/mythologization and historiography inspired by neuroscience is called into the question in particular. Cognitive approach in humanities is also discussed, nevertheless the idea of humanistic cognitive science as the new refl ection on the human ways of the acquiring of culture might be taken into consideration.
Źródło:
Historia@Teoria; 2017, 4, 6; 45-51
2450-8047
Pojawia się w:
Historia@Teoria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O strukturze intuicji normatywnych: uniwersalna gramatyka moralna
On the structure of normative intuitions: universal moral grammar
Autorzy:
Próchnicki, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/531598.pdf
Data publikacji:
2017-01-01
Wydawca:
Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
Tematy:
etyka
filozofia prawa
językoznawstwo generatywne
psychologia moralności
filozofia umysłu
kognitywistyka
Noam Chomsky
ethics
legal philosophy
generative linguistics
moral psychology
philosophy of mind
cognitive science
Opis:
Celem artykułu jest krytyczne scharakteryzowanie nowego, interdyscyplinarnego nurtu badań nad moralnością, określanego jako uniwersalna gramatyka moralna, oraz przedstawienie jego znaczenia dla nauk prawnych. Przedstawiciele tego programu badawczego, tacy jak John Mikhail i Marc Hauser powołują się na uczynioną przez Johna Rawlsa analogię lingwistyczną, tj. porównanie moralności do języka oraz propozycję badania jej w sposób podobny do paradygmatu językoznawstwa generatywnego Noama Chomsky’ego. Zdaniem gramatyków moralnych moralność, podobnie jak język, osadza się na wrodzonych, uniwersalnych kompetencjach poznawczych, wspólnych wszystkim ludziom. Pewne świadectwa na rzecz tej tezy pochodzą z rozmaitych dyscyplin naukowych, takich jak psychologia rozwojowa, neurobiologia, antropologia, czy logika, jednak argumenty te są przez krytyków uważane za słabe i niekonkluzywne. W artykule podjęto próbę oceny, na ile trafna i użyteczna może być analogia lingwistyczna, a także wytyczenia jej granic, m. in. poprzez przedstawienie kilku najistotniejszych elementów teorii N. Chomsky’ego i próby ich adaptacji dla systemów norm społecznych, takich jak moralność, czy prawo. Pierwszym argumentem, który zbliżać ma moralność do języka, jest tzw. niedostatek bodźca (poverty of the stimulus), opierający się na założeniu, że klasyczne mechanizmy uczenia się nie wyjaśniają fenomenu nabywania reguł językowych i moralnych. Wśród innych elementów teorii N. Chomsky’ego przetworzonych na potrzeby analizy moralności, odnaleźć można próbę scharakteryzowania moralności jako systemu zasad i parametrów (principles and parameters), podziału na moralność wewnętrzną i zewnętrzną oraz kompetencję i wykonanie, a także założenie, że istnieje wyspecjalizowany moduł umysłowy, odpowiedzialny za jej realizację. Badania prowadzone w obrębie uniwersalnej gramatyki moralnej mogą mieć istotne znaczenie dla nauk prawnych. Po pierwsze, założenia przyjmowane przez ten nurt badawczy można postrzegać jako próbę konstrukcji nowoczesnej, znaturalizowanej teorii prawa natury, która ma oprzeć się na naukach empirycznych. Co więcej, celem badaczy jest jak najpełniejsze scharakteryzowanie takich pojęć, jak np. wina, czyn, zobowiązanie, czy szkoda, i w efekcie próbę ich schematyzacji w ramach rozwiniętej logiki deontycznej, a także ukazanie źródeł intuicji z nimi związanych poprzez badania dotyczące nie tylko ich podłoża biopsychologicznego, ale również antropologię prawa, czy komparatystykę prawniczą.
The aim of the article is to critically characterize the new, interdisciplinary research program on morality: universal moral grammar, and to describe its meaning for jurisprudence. Its proponents, such as John Mikhail and Marc Hauser, refer to John Rawls’ linguistic analogy, i.e. comparison of morality to language and suggestion to study it similarly to Noam Chomsky’s generative linguistics paradigm. According to moral grammarians morality, like language, settles on innate, universal cognitive capacities, common to all people. Some evidence supporting these claim, come from various scientific disciplines, such as developmental psychology, neuroscience, anthropology or logic, but they are criticised as weak and inconclusive. The article tries to assess to what extent the linguistic analogy is accurate and useful, analyzing some of the most important N. Chomsky’s claims and their adaptations to the systems of social norms, such as morality and law. The first argument is so called poverty of the stimulus, assuming that the classic learning mechanisms cannot explain the phenomenon of acquisition of language and morals. Other elements of N. Chomsky’s theories adapted to analyze morality include characterizing morality as a system of principles and parameters, divisions between I-morality/E-morality and competence/performance, and also an assumption that the specialized mental module for it exists. Research conducted in universal moral grammar program may have substantial influence on jurisprudence. Firstly, assumptions made by moral grammarians can be seen as a construction of a modern, naturalized theory of natural law, based on empirical study. Moreover, the goal of the program is to fully describe concepts such as guilt, act, obligation or damage, and as an effect to schematize it as an advanced deontic logic, and also to discover sources of intuitions regarding them not only through research on their biopsychological foundations, but also through legal anthropology and comparative legal studies.
Źródło:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2017, 1(14); 102-114
2082-3304
Pojawia się w:
Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Albert Einstein o nauce, jej funkcjach i celach
ALBERT EINSTEIN ABOUT SCIENCE, ITS FUNCTIONS AND AIMS
Autorzy:
Butryn, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/577635.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
EINSTEIN
ESSENCE OF SCIENCE
ESSENCE OF EDUCATION
COGNITIVE FUNCTION OF SCIENCE
PRACTICAL FUNCTION OF SCIENCE
AIMS OF SCIENCE
Opis:
The article attempts to reconstruct in short Einstein’s views on the most important features of science and its functions and aims. The author presents Einstein’s views on the essence of education, his visions of the authentic scientist capable of creating science, the conception grasping science as intellectual activity, the essence of which is the purely cognitive function. Then the most significant cognitive and practical functions and aims of science, as viewed by Einstein, are presented.
Źródło:
Zagadnienia Naukoznawstwa; 2011, 47, 3(189); 349-359
0044-1619
Pojawia się w:
Zagadnienia Naukoznawstwa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Systemy kognitywne jako nowy wymiar informatyki ekonomicznej
Cognitive Systems and a New Dimension of Economic Computer Science
Autorzy:
Tadeusiewicz, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/547797.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
systemy informacyjne zarządzania
komputerowe wspomaganie decyzji
automatyczne rozumienie danych ekonomicznych
kognitywistyka
information systems for management
computer aided decisions
automatic understanding of economic data
cognitive science
Opis:
Zadania, jakie współczesne życie gospodarcze stawia przed kierownictwem firm i przedsiębiorstw są coraz trudniejsze. Na szczeblu zarządzania operacyjnego i taktycznego zadania te są obecnie ułatwia-ne przez technikę komputerową. Cyfrowe gromadzenie danych i ich przetwarzanie zdecydowanie ułatwia pracę kierowników poszczególnych zespołów pracowników albo całych działów. Dostępne są hurtownie danych oraz oprogramowanie typu DSS i OLAP, służące do bieżącego wspomagania proce-sów podejmowania decyzji. Dziś nikt sobie nie wyobraża, że mogłoby ich nie być! Jednak te wygodne i przydatne narzędzia informatyczne przestają wystarczać na wyższych szczeblach zarządzania. Dyrektorom i prezesom realizującym określoną politykę ekonomiczną poprzez zarządzanie firmą na poziomie strategicznym potrzebne są narzędzia dostarczające wie-dzy, a nie danych czy informacji. Na tym etapie samo gromadzenie faktów ekonomicznych i ich analiza nie wystarczają. Niewystarczające są też oferowane przez współczesne komputery typowe narzędzia analityczne, pozwalające śledzić związki między danymi i obserwować trendy. W artykule jest mowa o nowych generacjach systemów informatyki gospodarczej, w których komputer może nie tylko badać i analizować formę informacji (na przykład konkretne wartości wskaźników, ich wzajemne relacje i zmiany), ale potrafi także zrozumieć znaczenie tych informa-cji. Podstawą do budowy tej nowej generacji systemów wspomagających zarządzanie musi być jednak nie tradycyjna informatyka, ale kognitywistyka. W pracach autora i współpracowników systemy te nazwano UBMSS (Understanding Based Managing Support Systems) dla odróżnienia ich od innych klas systemów przetwarzania i analizy danych. W treści opracowania pokazano, jak takie systemy mogą być budowane i jak mogą działać.
Tasks, which have to be faced by the managers of companies, become more challenging. At the operational level, these tasks become easier because of computer technologies. Digital collec-tion and processing data have facilitated the work of managers of various employee’s groups and departments. Available data Warehouses, DSS and OLAP software are aimed at supporting deci-sion process within a company. It is hard to imagine managerial life without them. However, these convenient and helpful IT tools are insufficient on the highest management levels. Managers and CEOs, responsible for a given economic policy through management of company at a strategic level, need tools that provide knowledge, not only the data and information. At this level, collection and analysis of economic facts are not enough. Moreover, the typical analytical solutions provided by the modern hardware that monitor the relations between data and observable trends, are inadequate. The lecture proposes the new generation of economic computer technologies, in which the computer can not only investigate the form of information (for instance: specific indicator values, their relations and changes), but understand the meaning of this information as well. The starting point in developing of these new generation of management supporting systems has to be the cognitivism instead of traditional computer science. In the authors’ papers his associates, these systems have been called the UBMSS (Understanding Based Managing Support Systems), to be distinguished from other classes of data processing and analyzing systems. The lecture highlights how these systems can be constructed and operated.
Źródło:
Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy; 2014, 39; 216-240
1898-5084
2658-0780
Pojawia się w:
Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzina współczesna wobec wirtualnej rzeczywistości - między rozrywką a uzależnieniem
Autorzy:
Gizella, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/527538.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Tematy:
family values
virtual reality
digital identity
persuasion
mind control
computer games
social psychology
personality disorders
behavioral disorders
cognitive science
entertainment
infotainment
cyberspace
communication
cultivation theory
advertising
propaganda
media bias
Opis:
There are two definitions of the term Virtual Reality (VR) according to the VR pioneer, Jaron Lanier. The first definition refers to the visual programming technology (especially in computer games) which uses custom designed tools (like helmets, gloves and glasses) combined with special effects in order to achieve an illusion of physical space. The second meaning of the term VR encompasses all the elements of the „alternative” reality of cyberspace in which people communicate by means of different electronic devices. As such, VR allows those who participate in these interactions to manipulate and multiply their digital selves to such an extent as to loose their actual sense of self. VR technologies are used in a variety of professional capacities such as education, medicine, engineering, architecture and so on. Some negative consequences occur primarily with the overuse of VR for entertainment purposes (such as computer games) and include personality and behavioral changes in younger, adolescent users. There are also larger cultural influences to consider. The mind of a modern user of new technologies cannot keep up with the pace of societal changes, promoting behaviors which hinder communication, mutual understanding and cooperation. VR continues to affect the emotional, behavioral and sensory aspects of the psyche. The invasive persuasion of media and advertising influences people’s habits, opinions and ethics. One of the most disturbing cultural changes is the confusion of public and private spheres, Facebook friends for family and the substitution of cyberspace for home life.
Źródło:
Państwo i Społeczeństwo; 2011, 3; 183-197
1643-8299
2451-0858
Pojawia się w:
Państwo i Społeczeństwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cognitive Literary Science as a Showcase of Multidisciplinary Concept of Science
Autorzy:
Kuzmikova, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578832.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
cognitive literary research/science
cognitive disciplines
mind
interpretation
conceptual/cognitive metaphor
prototype
kognitywistyczne badania literackie
kognitywistyka i jej dyscypliny
umysł
interpretacja metafora pojęciowa/konceptualna
prototyp
Opis:
Cognitive literary research began to emerge in the 1980s when cognitive linguists discovered that numerous basic processes of human thinking could be revealed and studied within the field of literature. The study presents a survey of cognitive literary studies, research programmes, disciplines and outputs. The general goal of cognitive literary science is to identify common principles and processes of the literary text, imagination and thinking. This means providing a cognitive explanation with regard to the operation, constituents, methods and purposes of the literary process. It could be said, that every interpretation of non-cognitive literary studies has tended to reveal more correct principles of literature, and even more correct meaning/representation of a work of art (e.g. structuralism). Cognitive literary research/science reassesses these aims. If we add the authorial and perceptive procedural competences (memory, attention, emotions, etc.) to the system of literary notions, we will acquire better methodological instruments for the analysis of: the literary expression and shifts in perception; the examination of literary understanding and its types; resolution of literary agents (author, character, reader); and reasons for the popularity of given literary works and the value/negative value attributed to them. That can help us understand what literariness is, which is to find a solution to the main question of literary research, which has not yet been satisfactorily answered.
Kognitywistyczne badania literackie zaczęły rozwijać się w latach 80. XX wieku, kiedy dostrzeżono, że liczne procesy ludzkiego myślenia objawiają się w literaturze i w oparciu o nią mogą być studiowane. Niniejszy artykuł stanowi przegląd kognitywistycznych badań nad literaturą, wybranych metodologii oraz ich wpływu na studia literaturoznawcze. Nadrzędnym celem kognitywistyki literackiej jest wskazanie repertuaru wspólnych zasad i procesów właściwych literackim tekstom, wyobraźni i kognicji. Oznacza to wypracowanie modelu wyjaśnienia ludzkiego poznania w oparciu o operacje, części składowe, metody i cele procesu literackiego. Jeśli wziąć pod uwagę wymiar percepcji (pamięć, uwaga, emocje etc.) i odnieść go do systemu pojęć literackich, efektem są lepsze instrumenty metodyczne służące analizie tekstu — m.in. w zakresie: literackich środków ekspresji i fokalizacji; badania literackich konstrukcji rozumienia i ich rodzajów; ustalenia narracyjnych instancji literackich (autor, bohater, czytelnik); przyczyn popularności danego dzieła literackiego oraz wartości (zarówno pozytywnych, jak i negatywnych) mu przypisanych. Kognitywistyka pomaga nam więc zrozumieć, czym jest literackość, tym samym naprowadza na rozwiązanie głównej kwestii badań literackich, która nie doczekała się dotąd zadowalającej odpowiedzi.
Źródło:
Zagadnienia Rodzajów Literackich; 2014, 57/113 z. 1; 293-308
0084-4446
Pojawia się w:
Zagadnienia Rodzajów Literackich
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Potencjał badawczy kategorii kognitywistycznych. W poszukiwaniu nowej formuły dyskursu edukacyjnego
Autorzy:
Wiśniewska-Kin, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/644638.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
the discourse of a textbook
the discourse of children
the cognitive science
the language image of the world
the text image of the world
point of view and perspective
type of rationality
method of categorizing
Opis:
In order to describe in detail the differences between the discourse of a textbook and the discourse of children I used categories - applied in the area of cognitive considerations - concerning the language image of the world and the text image of the world, as well as selected sub-categories: point of view and perspective, type of rationality, method of categorizing, stereotypical and axiological overview of the reality. I assumed that the choice of categories and subcategories will not only allow to investigate the imposed meanings of the textbook discourse, but – above all – will make it possible to notice the very process of formation, the emergence of the image of the world from the perspective of children. The adopted analysis model launches reflection on the necessary changes, exposes the oppressiveness of the language of the textbook and encourages exploring the conditions to initiate the language of children.
Źródło:
Kultura-Społeczeństwo-Edukacja; 2017, 12, 2; 173-184
2300-0422
Pojawia się w:
Kultura-Społeczeństwo-Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Religijność uczonych w perspektywie kognitywnej
Autorzy:
Sztajer, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131109.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Religioznawcze
Tematy:
religiosity
scholar
cognitive processes
religion and science
Opis:
The religiosity of scholars substantially differs from the patterns of religiosity observed in the general population. Scholars are, on average, less religious than nonscholars. Scholars who profess religious faith tend to separate themselves from their religious communities. They also criticize and question the religious truths and keep their faith for themselves, especially in the academic community. Although many scholars perceive the conflict between science and religion, they have the resources to deal with the conflict. This article attempts to explain the specificity of scholars’ religiosity in terms of cognitive mechanisms that make it possible to reconcile religion and science irrespective of whether they are logically coherent or not.
Źródło:
Przegląd Religioznawczy; 2021, 4/282; 39-47
1230-4379
Pojawia się w:
Przegląd Religioznawczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of Science in Special Education Schools: Teachers’ Perceptions and Practice
Autorzy:
Skribe, Dimec D.
Vlahinja, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16530443.pdf
Data publikacji:
2013-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
assessment
process skills
cognitive levels
science education
special education
Opis:
A shift from traditional methods of teaching science to modern and better suited to pupils can be noticed in Slovenian primary schools. They should also be followed by assessment both in regular primary schools and special education schools. The purpose of this study was to find out the perceptions of special education teachers about their own practice of science assessments and their actual practices. A questionnaire and authentic written tests were used for the research. Comparative analysis revealed considerable inconsistency between perceptions and practices. The greatest differences were found in the cognitive levels of knowledge and process skills. The research results raise teachers’ awareness and thus enable changing of their practices.
Źródło:
The New Educational Review; 2013, 34; 307-318
1732-6729
Pojawia się w:
The New Educational Review
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O poetyce gatunku science fiction
On the Poetics of Science Fiction Genre
Autorzy:
Suvin, Darko
Maj, Krzysztof M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/520068.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Ośrodek Badawczy Facta Ficta
Tematy:
science fiction
cognitive estrangement
extrapolation
extrapolative model
analogic model
Opis:
The first Polish translation of one of the best-known articles on the poetics of science fiction, considered nowadays a must-read reference in the field. In this classical piece, Darko Suvin famously argues in favour of introducing the concept of cognitive estrangement modelled after Viktor Shklovsky’s ostranenie (often questionably rendered as defamiliarisation) as well as Bertolt Brecht’s Verfremdungseffekt (as defined in his Kleines Organon für das Theater). Arguing, in due course, for acknowledging the cognitive and epistemological potential of thus defined estrangement, Suvin proceeds to introduce and analyse two distinct models for studying science fiction from both historical and formalist perspective—the extrapolative model and analogic model—which altogether help at outlining features of the most prototypal science fiction. This translation is also supplemented with an addendum from 2014 wherein the author revisits his thoughts from Marxist perspective and ponders on their relevance in reference to a more politically inclined debate in science fiction studies.
Źródło:
Creatio Fantastica; 2018, 2(59); 9-24
2300-2514
Pojawia się w:
Creatio Fantastica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiara, zło, testimonium: Odpowiedź Dyskutantom
Faith, Evil, Testimonium: A Reply To the Discussants
Autorzy:
Wojtysiak, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31233199.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
hiddenness of God
J.L. Schellenberg
great fact of faith
consensus gentium
cognitive science of religion
atheistic argument from evil
principle of creative grace
‘original justice’
testimonial knowledge
theistic religions
ukrycie Boga
wielki fakt wiary
kognitywistyka religii
ateistyczny argument ze zła
zasada łaski kreacyjnej
„pierwotna sprawiedliwość”
wiedza testymonialna
religie teistyczne
Opis:
Artykuł stanowi odpowiedź na dziesięć tekstów, w których zgłoszono zarzuty lub uwagi do mojej książki Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej (Wojtysiak 2023). Odpowiedź podzieliłem na trzy grupy tematyczne: teistyczny argument z wielkiego faktu wiary, krytyka ateistycznego argumentu ze zła oraz obrona religii z jej testymonialnego charakteru. W pierwszej części artykułu bronię tezy, że mój teistyczny argument z wielkiego faktu wiary jest, pomimo wysuniętych trudności i dzięki jego ulepszeniom, silniejszy od (sformułowanego przez J.L. Schellenberga) ateistycznego argumentu z faktu niewiary. Wciąż uważam, że teizm najlepiej wyjaśnia fakt powszechności i trwania wiary w Boga lub „czegoś” do Niego podobnego. W drugiej części artykułu uzasadniam tezę, że właściwie rozumiana zasada łaski kreacyjnej zarówno pozwala spodziewać się zła w świecie (w podobnym stopniu co ateizm), jak i nie narusza naszych intuicji na temat dobroci Boga. Dodatkowo bronię racjonalności wiary w stan „pierwotnej sprawiedliwości”. W trzeciej części podtrzymuję swoje przekonanie, że religia jest jedną z tych dziedzin życia, w których jesteśmy skazani na wiedzę testymonialną. Dlatego religia ma prima facie wartość poznawczą.
The article is a response to ten texts in which objections or comments were made to my book Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej [Between Hiddenness and Openness: An Essay in the Philosophy of Religion and Philosophical Theology] (Wojtysiak 2023). The response I divided into three thematic groups: the theistic argument from the great fact of faith, a critique of the atheistic argument from evil, and a defence of religion from its testimonial character. In the first part of the article, I defend the thesis that my theistic argument from the great fact of faith is, despite the difficulties put forward and thanks to its improvements, stronger than (formulated by J.L. Schellenberg) the atheistic argument from the fact of nonbelief. I still believe that theism best explains the fact of the universality and duration of belief in God or ‘something’ like Him. In the second part of the article, I justify the thesis that, properly understood, the principle of creative grace both allows us to expect evil in the world (to a similar degree to atheism) and does not violate our intuitions about the goodness of God. In addition, I defend the rationality of believing in a state of ‘original justice’. In the third part, I maintain my conviction that religion is one of those areas of life in which we are doomed to testimonial knowledge. Therefore, religion has prima facie epistemic value.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2023, 71, 4; 215-246
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nauka konstytuowana przez interesy. O koncepcji Jürgena Habermasa
Science Constituted by Interests. On Jürgen Habermas’ Conception
Autorzy:
Czarnocka, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343084.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
Jürgen Habermas
interes poznawczy
rola nauki
cognitive interest
the role of science
Opis:
W artykule analizuję koncepcję Jürgena Habermasa trzech interesów i przyporządkowanych im trzech typów nauk, przedstawioną w Erkenntnis und Interesse (1968) oraz w Teorii i praktyce, w tekście Niektóre trudności próby związania teorii z praktyką. Wprowadzeniu do nowego wydania (1971). Dwie cechy tej koncepcji sprawiają, że jest ona aktualnie ważna. Po pierwsze, zawiera niestandardowy pogląd na naturę i rolę nauki. Po drugie, jest rzadką obecnie koncepcją poznania ufundowaną antropologicznie, z odcieniem transcendentalizmu i z rozbudowanymi wątkami ewolucjonistycznymi, jednak przełamującą redukcjonizm konsekwentnych epistemologii ewolucyjnych poprzez wprowadzenie sfery duchowej, transcendującej biologiczność.
I reconstruct and analyse Jürgen Habermas’ conception of three interests and subordinated to them three types of sciences; this conception has been presented mainly in his Knowledge and Interests (1968) and in the New Introduction to the fourth German edition of the Theory and Practice (1971). The present validity of the conception is due to its two properties. First, it includes a non-standard, alternative to today’s dominated view on the nature and role of science. Second, it is a currently rare theory of science founded anthropologically, with evolutionary theories threads, however, weakened in comparison with the consistent Darwinism by introducing the spiritual sphere, transcending biologicality.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2016, 4; 61-80
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Feministyczna krytyka nauki a postmodernistyczny relatywizm poznawczy
Feministic critique of science and postmodern cognitive relativism
Autorzy:
Gadamer, Damian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27316558.pdf
Data publikacji:
2022-12-30
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne im. św. Jana Pawła II Diecezji Siedleckiej
Tematy:
feminizm
krytyka nauki
relatywizm poznawczy
postmodernizm
feminism
critique of science
cognitive relativism
postmodernism
Opis:
Nauka jest jednym z największych osiągnieć ludzkiego rozumu. Jej celem jest poznanie rzeczywistości, a w przypadku niektórych dziedzin wiedzy, również jej opanowanie (zwłaszcza przyrody). Jest to nowożytna koncepcja nauki. Myśl postmodernistyczna odrzuca tak rozumianą naukę, a ją traktuje jako rodzaj narracji o świecie zależną od kontekstu historycznego, kulturowego i antropologicznego, który ją tworzy. Konsekwencją postmodernistycznej epistemologii jest stanowisko nazywane relatywizmem poznawczym akcentujące totalną względność ludzkiego poznania. Jedną z współczesnych modyfikacji stanowiska relatywistycznego jest feministyczna krytyka nauki. Obecnie krytyka ta jest szeroko rozpowszechniona. Myśl feministyczna jawi się jako kontynuatorka spuścizny postmodernistycznej. Uważa ona, że nauka jest androcentryczną interpretacją świata, która zbudowana jest na patriarchalnej kulturze dominacji mężczyzn nad kobietami. Feministki dążą do „ukazania” tego, jak płeć wpływała na proces tworzenia wiedzy oraz na treści teorii naukowych. Nowożytna nauka nie jest obiektywną i neutralną koncepcją wiedzy, ale męską interpretacją świata. Relatywizm poznawczy, w tym feministyczna krytyka nauki, dekonstruują ludzkie zdolności poznawcze – istotny przymiot człowieczeństwa.
Science is one of sublime human reason achievement. Its goal is cognition of reality, and in some fields of knowledge, controlling it (especially natural world). It’s modern conception of science. Postmodern conception reject it and consider science as a kind of narration about the world which depends on historic, cultural and anthropologic context, which makes science. Cognitive relativism is a consequence of this conception. It emphasize that human knowledge is relative. Feministic critique of knowledge is contemporary adjustment relativistic idea. Currently critique of this kind is common. Feministic idea seems to be a successor of postmodern conception. Feminists consider science as a androcentric interpretation of nature which is made by patriarchal culture of man’s dominance over woman. They attempt to “reveal” how gender influences on knowledge development and scientific theories’ content. Modern science isn’t objective and neutral but it’s masculine interpretation of nature. Cognitive relativism, including feministic critique of science, deconstruct human cognition abilities, essential attribute of human.
Źródło:
Teologiczne Studia Siedleckie; 2022, XIX/19; 153-171
1733-7496
Pojawia się w:
Teologiczne Studia Siedleckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła błędów poznawczych w badaniach śladów kryminalistycznych
Sources of bias in examination of forensic traces
Autorzy:
Ignaszak, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057487.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji
Tematy:
kryminalistyka
błędy poznawcze
ekspertyza sądowa
forensic science
cognitive errors
bias
forensic expert report
Opis:
Człowiek ma aparat poznawczy, który wykorzystuje na co dzień. Z uwagi na jego ograniczenia jesteśmy podatni na wszelkiego rodzaju błędy poznawcze, które wpływają na obserwację świata i podejmowanie decyzji. Również eksperci sądowi nie są odporni na takie czynniki zewnętrzne i wewnętrzne, za sprawą których mogą podejmować niepoprawne decyzje. Celem artykułu jest ukazanie wielopoziomowego problemu powszechności występowania i podatności na wszelkie błędy poznawcze w ekspertyzie biegłych kryminalistyków oraz próba usystematyzowania przypadków opisanych w najnowszych badaniach, wykorzystująca strukturę piramidy źródeł błędów poznawczych. Z uwagi na praktyczny aspekt omawianej tematyki w niektórych przypadkach zaproponowano również rozwiązania, które mogłyby usprawnić pracę ekspertów i przyczynić się do jej większej spójności.
Every human being has a cognitive apparatus that he/she uses every day. Due to its limitations, we are susceptible to all kinds of cognitive errors that affect the observation of the world and decision making. Also forensic experts are not immune to external and internal factors that may cause issuing false opinions. The aim of the article is to show the multilevel problem of prevalence and susceptibility to any cognitive biases in the expertise of forensic analysts, and an attempt to systematise the cases described in the latest research works using the pyramid structure of bias sources. As regards the practical aspect of the discussed subject, in some cases solutions were also proposed that could improve the work of experts and contribute to its greater integrity.
Źródło:
Problemy Kryminalistyki; 2019, 303; 27-33
0552-2153
Pojawia się w:
Problemy Kryminalistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historicizing Contemporary Capitalism: Future Retrospection and Temporal Estrangement in Kim Stanley Robinson’s New York 2140 and Nora K. Jemisin’s Emergency Skin
Historyzacja współczesnego kapitalizmu w literaturze fantastycznonaukowej: Retrospekcja spekulatywna i wyobcowanie poznawcze w powieści New York 2140 Kima Stanleya Robinsona i noweli Emergency Skin Nory K. Jemisin
Autorzy:
Gilarek, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341683.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
fantastyka naukowa
historyzm
kapitalizm
wyobcowanie poznawcze
utopia
dystopia
science fiction
historicity
capitalism
cognitive estrangement
Opis:
The paper looks at the historicizing approach adopted in two recent science-fiction books: Kim Stanley Robinson’s novel New York 2140 (2017) and Nora K. Jemisin’s novella Emergency Skin (2019). In both, the authors’ present is approached from the vantage point of a speculatively posited future and looked upon as the historical past of the text. The hypothesized temporal distance is meant to challenge and recalibrate the reader’s perception of contemporary capitalism. Based on Robinson’s and Jemisin’s narratives, the paper discusses the historicity and mimetic potential of science fiction, manifested in the genre’s ability to situate the present as part of a historical process for an enhanced understanding of contemporary trends and their projected trajectories. In the two texts, the dichotomy between the envisioned future and the present-as-past is paralleled by a utopian/dystopian dialectic, wherein the reality of late capitalism is unequivocally identified as dystopian. The utopian and science-fiction perspectives combined produce the effect of cognitive estrangement, which entails a perceptual renewal with regard to capitalism, whose alleged incontestable status is challenged by the exposure of its historical mutability. The aim of the analysis is to demonstrate that historicizing contemporary capitalism within science fiction may challenge the ideological hegemony of neoliberalism, expose its dystopian features, and indicate possibilities for the transformation of a system that proclaims to have no alternatives. Such historicization may produce an epistemic shift in the reader’s perception of the contemporary socioeconomic reality, by emphasizing both its unrecognized flaws and its (r)evolutionary potential.
Celem artykułu jest analiza historyzującej perspektywy przyjętej w dwóch opublikowanych w ostatnich latach tekstach fantastycznonaukowych: powieści Kima Stanleya Robinsona New York 2140 (2017) i noweli Nory K. Jemisin Emergency Skin (2019). W obydwu tych tekstach teraźniejszość autorów ukazana jest z punktu widzenia przedstawionej w nich przyszłości i postrzegana jako historyczna przeszłość rzeczywistości przedstawionej. Hipotetyczny dystans czasowy ma umożliwić zakwestionowanie i rekalibrację sposobu postrzegania przez czytelnika współczesnego kapitalizmu. Opierając się na tekstach Robinsona i Jemisin, artykuł omawia historyzm i mimetyczny potencjał literatury fantastycznonaukowej, przejawiający się w sposobie, w jaki sytuuje ona teraźniejszość jako element procesu historycznego. Zabieg ten ma na celu uzyskanie lepszego zrozumienia współczesnych trendów i przewidywanych trajektorii ich rozwoju. W obu tekstach dychotomii między wyobrażoną przyszłością a pozaliteracką teraźniejszością odpowiada dialektyka utopijno-dystopijna, w której rzeczywistość późnego kapitalizmu jest jednoznacznie identyfikowana jako dystopijna. Połączenie perspektywy utopijnej i fantastycznonaukowej daje efekt wyobcowania poznawczego, który pociąga za sobą odnowę percepcyjną w odniesieniu do kapitalizmu, którego rzekomo niepodważalny status jest zakwestionowany przez ujawnienie jego historycznej zmienności. Celem analizy jest wykazanie, że uhistorycznianie współczesnego kapitalizmu w ramach science fiction może podważyć ideologiczną hegemonię neoliberalizmu, obnażyć jego dystopijne cechy i wskazać możliwości przekształcenia systemu, który opiera się na założeniu, że nie ma wobec niego alternatyw. Taka historyzacja może wywołać epistemiczną przemianę w postrzeganiu przez czytelnika współczesnej rzeczywistości społeczno-gospodarczej, podkreślając zarówno jej niedostrzegane dotąd defekty, jak i jej (r)ewolucyjny potencjał.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 11; 37-50
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A conceptual analysis of cognitive distraction for transit bus drivers
Autorzy:
D'Souza, K. A.
Siegfeldt, D. V.
Hollinshead, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/407079.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
accident risk management
driver inattention
driver distraction
physical distraction
mental distraction
driver training
cognitive distraction
multitasking
Behavioral Science
Opis:
The purpose of this paper is to analyze cognitive distraction data to determine its impact of transit bus drivers' capability. Much of the theory and results applied in this paper are from the work of researchers working on similar projects. In order to understand cognitive distraction and how it can be mitigated, a Cognitive Distraction Model is outlined. The model was analyzed to evaluate the correlation between driver capability, and demographics and driving patterns. A model that provides an understanding about cognitive workload and driver capability could provide better psychological solutions to mitigate the number of accidents due to cognitive distraction and develop relevant driver training programs. Through additional research from the neurological and behavioral sciences, regulators could develop a better understanding of the causal factors and ways to control cognitive distraction.
Źródło:
Management and Production Engineering Review; 2013, 4, 1; 10-19
2080-8208
2082-1344
Pojawia się w:
Management and Production Engineering Review
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obszary rozbieżności między dyskursem podręcznikowym a dziecięcym (na przykładzie mikrosystemu „dom”)
The Areas of Discrepancies between the Discourse of the Textbook and the Discourse of Children (Based on the Example of the Home Microsystem)
Autorzy:
Wiśniewska-Kin, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2142433.pdf
Data publikacji:
2014-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
Tematy:
dyskurs podręcznikowy
dyskurs dziecięcy
kognitywizm
językowy obraz świata
tekstowy obraz świata
punkt widzenia i perspektywa
typ racjonalności
sposób kategoryzowania
stereotypowy i aksjologiczny ogląd rzeczywistości
discourse of a textbook
discourse of children
cognitive science
language image of the world
text image of the world
point of view and perspective
type of rationality
method of categorizing
stereotypical and axiological overview of the reality
Opis:
Aby szczegółowo opisać różnice w dyskursie podręcznikowym i dziecięcym, posłużyłam się, stosowanymi na gruncie dociekań kognitywistycznych kategoriami językowego obrazu świata i tekstowego obrazu świata oraz wybranymi podkategoriami: punktu widzenia i perspektywy, typu racjonalności, sposobu kategoryzowania, stereotypowego i aksjologicznego oglądu rzeczywistości. Założyłam, że wybór kategorii i podkategorii nie tylko umożliwi zbadanie narzuconych znaczeń dyskursu podręcznikowego, ale przede wszystkim pozwoli dostrzec sam proces powstawania, wyłaniania się obrazu świata z perspektywy dzieci. Przyjęty model analizy uruchamia refleksję o koniecznych zmianach, demaskuje opresywność języka podręcznikowego, a także zachęca do poszukiwania warunków do inicjowania wypowiedzi dzieci.
In order to describe in detail the differences between the discourse of a textbook and the discourse of children I used categories – applied in the area of cognitive considerations – concerning the language image of the world and the text image of the world, as well as selected sub-categories: the point of view and perspective, type of rationality, method of categorizing, stereotypical and axiological overview of the reality. I assumed that the choice of categories and subcategories will not only allow to investigate the imposed meanings of the textbook discourse, but – above all – will make it possible to notice the very process of formation, the emergence of the image of the world from the perspective of children. The adopted analysis model launches reflection on the necessary changes, exposes the oppressiveness of the language of the textbook and encourages exploring the conditions to initiate the language of children.
Źródło:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja; 2014, 17, 3(67); 89-100
1505-8808
2450-3428
Pojawia się w:
Teraźniejszość – Człowiek – Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Norms of the Ethos of Science and the Ecological Realities of Research Work
Normy ethosu nauki a realia ekologiczne pracy naukowej
Autorzy:
Goćkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1856475.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
ethos nauki
praca naukowa
prawda naukowa
normy zawodu uczonego
wolność korzystania z przyjmowania i głoszenia słowa
reguły działań poznawczych w nauce
ethos of science
scientific work
scientific truth
norms of the profession of the scientist
freedom of receiving and transmitting the word
rules of cognitive actions in science
Opis:
Scientists’ professional work is a style of using the freedom of receiving and transmitting the word because of striving after the truth typical of the ‘scientific perspective of the world’. The use of such freedom is revealed by the researcher’s definition of himself: he is the one who has the duty of joining criticism with conceptualism; objectivity with rationalism; ‘disobedience in thinking’ with being careful about ‘sovereignty of the thought’; taking care of the functioning of a lot of ‘research programs’ that compete with each other with care of polyphony in scientific discussions. The characteristic of the style of research work is combined with the characteristic of the scientist as an actor playing social roles in the professional circle. The scientist uses the freedom that he needs as a professional-specialist doing his work within the frames of a special kind of institution. Taking into consideration the existence of ‘the Great Science’ and ‘a mass man in science’, we are dealing here with conformation of the scientist as one who wants to use this kind of freedom. We are talking here about the difficulty of exacting respect for the norms of the ethos of science from scientists. This is connected with constant conflicts in the circle of scientists that originate from different ways of understanding and treating those norms. Ecological realities of the scientific work only to some extent favor practicing the profession of the scientist in the proper way. In many respects those realities seriously hinder the proper use of the freedom to receive and transmit the word because of the truth of the scientific type. The realities of the order of scientific search and consideration; the realities of the scientists’ circle; the realities of the world surrounding the scientists’ circle along with its institutions are all significant here. Hence it is important, in our present time, to be faithful to the fundamental dictates to think and to act, which concerns those who make the search for the scientific truth their profession and their vocation.
Źródło:
Roczniki Nauk Społecznych; 2005, 33, 1; 5-23
0137-4176
Pojawia się w:
Roczniki Nauk Społecznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Politologia – między akademickością, użytkowością i medialnością
Political Science – Between the Scientific Standards, Practical Use and Media Show
Autorzy:
Karwat, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/462328.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Opolski
Tematy:
nauka o polityce
funkcje poznawcze
trywialny utylitaryzm
wulgarny pragmatyzm
medializacja
political science
cognitive functions
trivial utilitarianism
vulgar pragmatism
medialisation
Opis:
W funkcjonowaniu nauki o polityce w Polsce narasta mocne napięcie między wymogami naukowości, praktycznego nastawienia i zaprogramowania oraz regułami medialności w popularyzacji dorobku i analitycznych kompetencji politologów. Nasze środowisko nie umie sobie z tym poradzić. Politologia zachowuje naukowy charakter pod tym warunkiem, że jej funkcje poznawcze mają charakter autoteliczny, choć nie wyklucza to praktycznych zastosowań uzyskanej wiedzy. W praktyce dominują jednak wąsko utylitarne, wulgarnopragmatyczne wyobrażenia o pożytkach z nauki. Skutkiem ich narzucania przez polityków i urzędników jest redukcja poznawczych ambicji politologów, doraźny horyzont i banalizacja badań, powielanie ideologiczno-propagandowych pseudoaksjomatów, zanik krytycznej refleksji nad głębszą treścią gry politycznej. Prezentacja dorobku i kompetencji politologów w mediach przeważnie sprowadza się do bieżącego i jałowego komentatorstwa. Paradoksalnie, wykorzystanie potencjału nauk politycznych zarówno przez rządzących, jak i przez dowolne inne siły z establishmentu politycznego jest odwrotnie proporcjonalne do potrzeb społecznych i do możliwej oferty politologów.
As regards the functioning of the political science in Poland there is a strong tension growing between requirements of the scientific nature, the practical attitude and programming and convenience of media in the process of popularization of achievements and analytical competence of political scientists. The field’s experts cannot cope with this properly. The political science is able to keep its scientific nature provided that its cognitive purposes remain autotelic, although it does not rule out practical usage of the knowledge gained through the scientific process. In practice however narrowly utilitarian, vulgar-pragmatic ideas of benefits from the political science are dominating. The effect of this is the reduction in cognitive ambitions of political scientists as a result of imposing them by politicians and clerks, temporary horizons and banal level of research, repeating ideological-propaganda pseudoaxioms, the disappearance of critical reflection over the deeper content of the political game. Presentation of achievements and competence of political scientists in the media brings barren attempts at commenting current political affairs. Paradoxically, using the potential of the political science both through the class of the ruling, as well as by any other forces of the political Establishment is inversely proportional to social needs and to the available offer of political scientists.
Źródło:
Studia Krytyczne/ Critical Studies; 2016, 3; 101-119
2450-9078
Pojawia się w:
Studia Krytyczne/ Critical Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Developing Scientific Work Practice in Business Informatics - Digital Support for a Design Science-based Research Project
Autorzy:
Stary, Christian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/426363.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
scientific work
research practice
research proposal
design science
learning support
social interaction
self-managed learning
cognitive apprenticeship
scaffolding
learning management
Opis:
When academic students are introduced to scientific work, they need to become familiar with how to select a research topic, to identify research goals, and to structure a research project accordingly. In Business Informatics, research practice is increasingly following a design science approach. In this contribution, we introduce a corresponding digital support scheme. It is based on cognitive apprenticeship and scaffolding to specify the research questions and derive requirements from a problem statement for possible solutions. Learners are supported in a socio-cognitive way, as the set of digital learning-support features comprises peer-to-peer interactions, content co-construction, and a portfolio-like documentation scheme. Context-sensitive (focused) interaction and organizing group work facilitate content co-creation and effective information sharing. They support self-managed scientific skill development while being able to follow structured research procedures.
Źródło:
e-mentor. Czasopismo naukowe Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie; 2019, 5 (82); 4-17
1731-6758
1731-7428
Pojawia się w:
e-mentor. Czasopismo naukowe Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Literackie wizje życia rozumnego w kosmosie i ich konsekwencje metafizyczne, epistemologiczne i aksjologiczne
Literary visions of intelligent life in space and its metaphysical, epistemological and axiological consequences
Autorzy:
Sobota, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431319.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
science fiction
literature
extraterrestrial life
value conflict
cognitive drama
‘substitution in metaphysics’
literatura
życie pozaziemskie
konflikt wartości
dramat poznawczy
'protetyka' metafizyczna
Opis:
Science Fiction literature described for decades an intelligent form of life on other planets. This scenario raises obvious questions, such as whether we can understand a mind developed in an entirely different environment than our own and equipped with different perceptual capacities. Stanisław Lem’s “Solaris” is perhaps the best realisation of this scenario – a novel where mankind tries to communicate with a giant ocean of plasma, a living organism radically different from human life. “Roadside Picnic” by the Stugatsky brothers raises another problem exemplified in the title itself, which is a metaphor for potential cultural differences between alien civilisation and homo sapiens. Yet another intriguing question concerns the metaphysical and theological consequences deriving from exchanges with non-human civilisations. There seems to be a problem of ‘substitution in metaphysics’ in Science Fiction literature (i.e., replace a wonder with technology, or God with technologically almighty aliens).
Literatura fantastycznonaukowa od dziesięcioleci kreśli wizje życia rozumnego na innych planetach. Rodzą się oczywiste pytania: czy możliwe jest porozumienie z intelektem rozwiniętym w skrajnie różnym od ludzkiego środowisku, wyposażonym być może w odmienną percepcję, odmienne sposoby odbioru rzeczywistości. Najciekawszą realizacją tematu wydaje się powieść Stanisława Lema „Solaris”, w której ludzkość próbuje komunikować się z gigantycznym oceanem plazmy, a więc istotą skrajnie od ludzkości różną. Inny problem sygnalizują bracia Strugaccy w książce „Piknik na skraju drogi” – tytuł jest metaforą opisującą różnicę potencjałów kulturowych między obcą cywilizacją a homo sapiens. Inne intrygujące pytanie – jakie konsekwencje metafizyczno-teologiczne niesie ze sobą kontakt z obcymi cywilizacjami; pojawia się problem „protezowania metafizyki” w literaturze fantastycznej (czyli zastępowania cudowności technologią, Boga – figurą wszechmocnego technologicznie obcego).
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2016, 52, 3; 175-193
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teologia (fides) – nauka (ratio): jaka teologia i jaka nauka?
Theology (fides) – science (ratio): what theology and what science?
Autorzy:
Bronk, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691219.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
academic institutions
Christian theology
catholic Church
cognitive immunity
epistemic value
faith
institutionalisation
methodological and institutional status
objectivity
rationality
science
theological studies
Opis:
I am interested in the methodological and institutional status of (Christian) theology: what does justify its place in the number of academic disciplines? Is it only the community of inquirers (Ch. Peirce), that conventionally recognizes which type of knowledge and what kind of method is scientific? If so, then what does make the theologicality and scientificality of Christian theology? The theological work is conducted at least in two contexts: in the formation of the doctrine and in the research activity. When a theologian teaches, he does this in the name of the catholic Church which formally equips him with such a mission (venia legendi). It is important to distinguish between an idealized theology as an academic discipline and the multiplicity of different subjects and disciplines actually present in particular theological faculties. Clearly, any answer whether theology is epistéme (scientia) depends on the meaning of the words theology and science. One can match their senses so that the proposition: „theology is a science” will be analytically true or false. The epistemic and methodological peculiarity of theology manifests itself mostly in the way of justifying propositions (dogma) with premisses derived from the Christian Revelation. Thus in arguing for the presence of theology in the academic curriculum one has to take into account an aporia: the consequence of a strong accent on the methodological autonomy of theology would mean that its theories and propositions could be evaluated only „from inside” by insiders. But this again raises the question of objectivity and intersubjectivity of theological knowledge and of the presence of theology in the communitas scientiarum.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 57; 7-32
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analiza ISIS z perspektywy studiów globalnych jako nowego ujęcia badawczego w naukach społecznych
Analysis of ISIS from the Perspective of Global Studies as a New Social Science Research Approach
Autorzy:
Musioł, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2146967.pdf
Data publikacji:
2022-04-20
Wydawca:
Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
Tematy:
studia globalne
krytyczna i postkolonialna perspektywa poznawcza
ISIS
nauki społeczne
bezpieczeństwo
security
Global Studies
critical and postcolonial cognitive perspective
Social Science
Opis:
Artykuł wpisuje się w kontekst badań prowadzonych nad bezpieczeństwem w naukach społecznych z wykorzystaniem krytycznych koncepcji badawczych, rozwijających się w opozycji do pozytywistycznych paradygmatów, jak realizm czy liberalizm po zakończeniu zimnej wojny. Dodatkowo autor wykorzystał nowe podejście – studia globalne – do analizy skutków ekspansji tzw. Państwa Islamskiego (ISIS) na Bliskim Wschodzie i jego oddziaływania w ramach nowego terroryzmu międzynarodowego. Celem rozważań jest ukazanie procesu formowania się studiów globalnych (ang. Global Studies) jako nowego ujęcia badawczego i akademickiego w naukach społecznych. Zostaną także wykazane możliwości aplikacyjne omawianego podejścia i zostanie podjęta próba analizy ISIS i percepcji tego zagrożenia terrorystycznego z perspektywy historycznej, co stanowi wartość naukową w polskiej i światowej literaturze. W ramach opracowania wykorzystane zostaną również takie metody badawcze jak metoda komparatywna i analiza jakościowa. Podstawowe pytanie brzmi: na ile studia globalne odróżniają się od innych nurtów w kontekście analizy problemów bezpieczeństwa i stanowią użyteczne ramy analizy? Artykuł ukazuje możliwości adaptacji założeń Global Studies jako krytycznej i postkolonialnej perspektywy poznawczej do analizy tragicznych losów jazydów pod okupacją ISIS i roli mediów w przestrzeni internetowej, wykorzystywanych do kampanii propagandowych i rekrutacyjnych na niespotykaną skalę, jako długofalowego efektu Arabskiej Wiosny.
The scientific article fits into the context of research on security within the social sciences with the use of critical research concepts, developing in opposition to positivist paradigms such as realism or liberalism after the end of the Cold War. In addition, in the article the author puts emphasis on methodological aspect, using a new approach – Global Studies – to the analysis of the effects of the expansion of the so-called Islamic State (ISIS) in the Middle East and its influence in the framework of new international terrorism. On the subject of research, the aim is to present the process of formation of Global Studies as a new academic research approach in social sciences. The application possibilities of the discussed approach will also be shown and an attempt will be made to analyze ISIS and the perception of this terrorist threat from a historical perspective, which is of scientific value in both Polish and world literature. Research methods such as comparative method and qualitative analysis will also be used as part of the study. The main question is to what extent Global Studies differs from other trends in the context of analyzing security problems and provides a useful framework for the analysis. The article presents the possibility of adapting the assumptions of Global Studies as a critical and postcolonial cognitive perspective to the analysis of the tragic fate of the Yazidis under the occupation of ISIS and the role of the media in the Internet space, used for propaganda and recruitment campaigns on an unprecedented scale, as a long-term effect of the Arab Spring.
Źródło:
Historia i Polityka; 2022, 39 (46); 117-136
1899-5160
2391-7652
Pojawia się w:
Historia i Polityka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Information Age System For Education In Paradigmal Forecast Discourse
Autorzy:
Bekh, Volodymyr P.
Bekh, Yuliya
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/476201.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
Tematy:
planetary personality
industrial education
information education
spirit of the era
science
evaluation
free education
theory of education
cognitive pedagogy
personalization
individualization
control parameter
Opis:
The state of origin of the system of education and upbringing of the information age realized in the algorithm of self-organization is predicted on the basis of the regularities of the first stage of the life cycle of the social system of industrial education; the state of the "spirit of the era", which carries the information society, is estimated as an example of a new type of life of the planetary community; worldview, ideological and conceptual prerequisites for forming a new type of education are analyzed; the state of fundamental science is highlighted as a basis for generating a modernization of the content of education in the 21st century; the problems of the theory of education and pedagogy, which are not solved in the perspective of the state educational policy (especially the means of pedagogical influence on the individual, including in the sphere of strategy, tactics and operational management of education) are revealed.
Źródło:
MIND Journal; 2019, 8; 1-15
2451-4454
Pojawia się w:
MIND Journal
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język eksponatów matematycznych jako kontekst budowania mentalnych ścieżek edukacyjnych zwiedzających centra nauki
The language of mathematical exhibits as a context for building mental educational paths of science centers visitors
Autorzy:
Bojarska-Sokołowska, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/26443791.pdf
Data publikacji:
2023-09-30
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
edukacja matematyczna
kultura matematyczna
język matematyczny
interaktywne uczenie się
centra nauki
mathematical education
mathematical culture
mathematical language
cognitive functions of exhibits
interactive learning
science centers
Opis:
Mathematical exhibits are an element of mathematical and didactic culture. The text below analyzes the elements of the narrative language of exhibits/exhibitions, which may be the carrier of specific meanings created by visitors to science centres. The analyzes undertaken in the text made it possible to indicate the categories of the language of commands and questions contained in these narratives. They are a cognitive context for creating mathematical cultural meanings among visitors to the centres. The study was carried out in two science centers in Poland, using a qualitative strategy, analyzing documents. The results showed quite a rich educational potential of mathematical exhibits. The language of the exhibits revealed the possibility of extensive cognitive support in the mathematical development of people visiting the centres. Forming beliefs consistent with current scientific knowledge about math cognition and learning.
Eksponaty matematyczne są elementem kultury matematycznej i dydaktycznej. W poniższym tekście przeanalizowano elementy języka narracji eksponatów/ekspozycji, które mogą być nośnikiem określonych znaczeń tworzonych przez zwiedzających centra nauki. Podjęte w tekście analizy pozwoliły wskazać kategorie języka poleceń i pytań zawartych w tych narracjach. Są one kontekstem poznawczym dla tworzenia u zwiedzających centra matematycznych znaczeń kulturowych. Badanie zrealizowano w dwóch centrach nauki w Polsce, strategią jakościową, analizując dokumenty. Wyniki pokazały dość bogaty potencjał edukacyjny eksponatów matematycznych. Język eksponatów ujawnił możliwość szerokiego wsparcia poznawczego w rozwoju matematycznym osób zwiedzających centra. Tworzenie przekonań zgodnych z aktualną wiedzą naukową o poznawaniu matematyki i jej uczeniu się.
Źródło:
Kultura i Edukacja; 2023, 3(141); 60-75
1230-266X
Pojawia się w:
Kultura i Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ENUNCIADOS PAREMIOLÓGICOS EN LOS MÉTODOS DIRECTOS: SIGLOS XIX-XXI1 (Panorama histórico) 2a parte
Paremiological Utterances in Glottodidactics over the Ages XIX-XX, Part 2
Wypowiedzi paremiologiczne w glottodydaktyce na przestrzeni wieków XIX-XX, część 2
Autorzy:
Koszla-Szymańska, Maria Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/509076.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Akademia Finansów i Biznesu Vistula
Tematy:
proverbios
ciencia
paremiológico
cognitivo
método comunicativo
enfoque integral y selecto
proverbs
science
paremiological
cognitive
communicative method
integral-selective approach
przysłowia
nauka
paremiologiczny
poznawczy (kognitywny)
metoda komunikatywna
podejście integralno-selektywne
Opis:
En la segunda parte del artículo “Enunciados paremiológicos en la glotodidáctica en los siglos XIX – XX, 2 parte” se habla del aprovechamiento de textos paremiológicos en los demás métodos de enseñanza de lenguas extranjeras, es decir: en el método natural (John Locke) así como en una amplia gama de métodos directos apoyados en el principio de la FAD (formación de asociaciones directas) entre un objeto, su significado y su forma lingüística. Me refiero aquí al método de George Ticknor, al de las series de acciones de François Gouin, al directo de Maximilian Berlitz, al progresivo de Henry Sweet, al método de enfoque comunicativo de Otto Jespersen, al de enfoque científico de Harold Palmer así como al método intermediario de Juliusz Ippoldt. En la parte que sigue se expone el problema de aprovechamiento de las paremias en los métodos directos de enfoque audio-lingual, entre los cuales figuran: el método de Robert Lado, el EGA (estructural-global-audiovisual), el situacional, el comunicativo así como el integral y selecto, lanzado primero por Alfred N. Smith y después por Waldemar Pfeiffer.
The second part of the article “Enunciados paremiológicos en la glotodidáctica en los siglos XIX-XX, 2 parte” (Paremiological utterances in glottodidactics over the ages XIX-XX, part 2) deals with the use of paremiological texts in the remaining methods of foreign languages teaching, namely: in the natural method (John Locke) and in a wide range of direct methods based on the FDA (formation of direct associations) principle, which consists in the development of direct associations between the object (subject), its meaning and its language form. What I am referring to are George Ticknor’s method, the serial method of François Gouin, the direct method of Maximilian Berlitz, the progressive method of Henry Sweet, the communicative approach method of Otto Jespersen, the scientific approach method of Harold Palmer, and the intermediation method of Juliusz Ippoldt. Next, I proceed to present the problem of the use of paremia in direct methods of the audiolingual approach, namely, Robert Lado’s method, EGA (structural-global-audiovisual) method, situational method, communication method, and integration-selective method promoted by Alfred N. Smith and later by Waldemar Pfeiffer.
Druga część artykułu “Enunciados paremiológicos en la glotodidáctica en los siglos XIX – XX, 2 parte” (Wypowiedzi paremiologiczne w glottodydaktyce na przestrzeni wieków XIX-XX”, część 2) została poświęcona wykorzystywaniu tekstów paremiologicznych w pozostałych metodach nauczania języków obcych, a mianowicie: w metodzie naturalnej Johna Locka oraz szerokiej gamie metod bezpośrednich opartych na zasadzie FAD, polegającej na ‘formowaniu’ bezpośrednich skojarzeń między obiektem (przedmiotem), jego znaczeniem i jego formą językową. Wśród tych metod figurują: metoda George’a Ticknora, seryjna metoda François Gouin’a, metoda Maksymiliana Berlitza, progresywna metoda Henry Sweeta, metoda Otto Jespersena o podejściu komunikatywnym, metoda Harolda Palmera o podejściu naukowym oraz pośrednicząca metoda Juliusza Ippoldta. W dalszej części artykułu przedstawiono problem wykorzystania paremii w metodach bezpośrednich o podejściu słuchowo-ustnym (audio-lingual), wśród których figuruje metoda Roberta Lado, metoda EGA (strukturalno-globalno-audiowizualna), metoda sytuacyjna, komunikacyjna oraz integralno-selektywna lansowana wcześniej przez Alfreda N. Smitha i później przez Waldemara Pfeiffera.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula; 2017, 52(1) Filologia; 23-39
2353-2688
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Uczelni Vistula
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pomiędzy adaptacją a edukacją. Sztuka mediów jako wprowadzenie do technokultury
Between adaptation and education. Media art as an introduction to technoculture
Autorzy:
Kluszczyński, Ryszard W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1856710.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Narodowe Centrum Kultury
Tematy:
sztuka mediów
sztuka nowych mediów
art & science
adaptacyjna funkcja sztuki
poznawcza funkcja sztuki
edukacyjna funkcja sztuki
media art
new media art
adaptive function of art
cognitive function of art
educational function of art
Opis:
Next to its fundamental artistic and aesthetic properties and functions, perceived as entirely intrinsic and thus developed only through experience that it itself calls into existence, art also serves multiple social purposes. Among the latter, a set of interconnected cognitive, educational and adaptive roles seems to come to the foreground. This article discusses forms in which these functions manifest themselves along with their mutual relationships that may be observed in the field of progressive avant-garde art. It focuses on selected phenomena in the art of experimental cinema, analogue and digital synthesis, as well as contemporary artistic forms that use the techniques of augmented reality and biotechnology, producing a myriad of diversified hybrid constructs.
Źródło:
Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2019, 105, 2; 12-21
1230-4808
Pojawia się w:
Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego nauka nie może być wolna od wartości
Why Science cannot be Value-free
Autorzy:
Lekka-Kowalik, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015633.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
nauka wolna od wartościowań
metoda naukowa
sądy wartościujące
wartości poznawcze
wartości moralne
„tłuste” pojęcia etyczne
dychotomia fakt/wartość
value-free science
scientific method
value judgements
cognitive values
moral values
„thick” ethical concepts
fact/value dichotomy
Opis:
Three arguments are developed to support this thesis: (1) Since there is no algorithm for making methodological decisions as to what theory should be accepted, what method should be used, etc, scientists have to pass judgements that are essentially evaluative. Those judgements belong to science. The attempt to save the ideal of value-free science by distinguishing value-free object language and value-laden metalanguage (in which those evaluative judgements would be formulated) does not work. For there are no reasons to expel the methodology of a given science from that science, and even if we made this move, we would finally come to the level of evaluative judgements, unless we accept regressus ad infinitum. (2) Even if the above distinction were tenable, this would not save the ideal of value-free science. For our language is full of the so-called „thick ethical concepts” that are both descriptive and evaluative. They are justifiably used at least in some sciences. We could exclude – by definition - such concepts from science, but this would result in expelling many legitimate disciplines from the realm of science. This would mean not that science was value--free but that we made it so. (3) The fact that scientific results are sometimes expressed by means of ethically thick concepts does not allow us to restrict values involved in science to epistemological values – moral values are involved as well. Moreover, apparently pure methodological concepts such as „good solution” or „sufficient evidence” seem to be also „ethically thick”. Such considerations allow us to draw a conclusion that science possesses intrinsic moral dimension, and separating the epistemic and moral points of view in discussions about science is unjustified.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2004, 52, 2; 275-293
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leszek Kołakowski – nieznany konstruktywista
Leszek Kołakowski – An Unknown Constructivist
Autorzy:
Chałubiński, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31343098.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
Tematy:
Leszek Kołakowski
Richard Rorty
konstruktywizm
czynna rola podmiotu w poznaniu
Warszawska Szkoła Historii Idei
socjologia wiedzy
rewizjonizm
constructivism
active role of the cognitive subject
The Warsaw School of History of Ideas
anti-fundamentalist philosophy of science
sociology of knowledge
revisionism
Opis:
Artykuł prezentuje filozofię Leszka Kołakowskiego nie tylko na tle konstruktywistycznych nurtów w epistemologii (m.in. neopragmatyzmu Richarda Rorty’ego i metodologicznego anarchizmu), lecz również w kontekście rewizjonizmu marksistowskiego (m.in. Stanisława Brzozowskiego, Antonio Gramsciego i György Lukácsa). Wspólny teoretyczny mianownik stanowią dla nich te rodzaje teorii poznania, które akcentują czynną rolę podmiotu w poznaniu. Cechuje je też zazwyczaj sceptycyzm i agnostycyzm. Artykuł ten pokazuje także ideologiczno-polityczne implikacje filozoficznych badań Kołakowskiego w okresie istnienia Warszawskiej Szkoły Historii Idei w latach 1955–1968.
The paper presents Leszek Kołakowski’s philosophy by comparing it not only with different constructivist threads in epistemology (among others, Richard Rorty’s neopragmatism and methodological anarchism), but also with Marxist revisionism (Stanisław Brzozowski, Antonio Gramsci, György Lukács). The epistemologies emphasizing an active role of the subject in cognition are here taken into account. Their common attribute is frequently scepticism and agnosticism. The paper also shows some ideological-political implications of Kołakowski’s research in the period of the Warsaw School of History of Ideas in 1955–1968.
Źródło:
Filozofia i Nauka; 2016, 4; 231-240
2300-4711
2545-1936
Pojawia się w:
Filozofia i Nauka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ku autonomii etyki. Uwagi metodologiczne
Towards the Autonomy of Ethics: Methodological Remarks
Autorzy:
LEKKA-KOWALIK, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1047413.pdf
Data publikacji:
2020-01-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Tadeusz Styczeń, autonomia etyki, autonomia poznawcza, autonomia instytucjonalna, sąd etyczny, sąd słusznościowy, powinność moralna, założenia tła, autonomia nauki a badania interdyscyplinarne i transdyscyplinarne
Tadeusz Styczeń, autonomy of ethics, cognitive autonomy, institutional autonomy, ethical judgment, judgment about the right means, moral oughtness, background beliefs, autonomy of science versus interdisciplinary (transdisciplinary) research
Opis:
Na bazie metodologicznych rozróżnień Stanisława Kamińskiego w artykule bronię tezy, że problem autonomii dyscypliny naukowej dotyczy nie jej autonomii instytucjonalnej, ale poznawczej. Ta ostatnia wymaga, by dana dyscyplina miała charakter przedmiotowy, a nie metaprzedmiotowy. Etyka w rozumieniu Tadeusza Stycznia ma taki właśnie charakter: ma własne dane empiryczne w postaci jednostkowych sądów o powinności moralnej, a sądy te ujmują fakt normatywny, tj. realnie istniejącą, obiektywną relację powinności między osobami. Uogólnienie tych sądów za pomocą operacji „wymienialności” pozwala sformułować ogólny sąd etyczny „osobie jako osobie od osoby jako osoby należna jest afirmacja”. W sądzie tym Styczeń wyróżnia trzy wymiary: egzystencjalny (relacja ujęta w sądzie jest bytem), powinnościowy (to, co należne, to afirmacja) i słusznościowy (co jest należne jako realizacja afirmacji). Wyjaśnienie wymiaru egzystencjalnego należy do metafizyki. Natomiast etyka jest poznawczo autonomiczna w wymiarze powinnościowym, ponieważ jest oparta na własnych danych, które uzyskują ostateczne wyjaśnienie w antropologii osobowego „ja”. Wymiar słusznościowy sądu – tj. uznanie, co faktycznie jest afirmacją osoby – zależny jest z kolei od przyjętych antropologii i w tym aspekcie etyka jest poznawczo nieautonomiczna. Rozróżnienie wymiaru sądu etycznego czy – jak zaproponowałam w niniejszym tekście – analityczne rozłożenie go na dwa sądy: „powinienem afirmować” i „afirmacja polega na czynie X”, nie rozwiązuje całkowicie problemu autonomii, wciąż bowiem trzeba się zmierzyć z kilkoma problemami. Po pierwsze, skoro zdaniem Stycznia etyka w aspekcie słusznościowym domaga się proprium, antropologia osobowego „ja” musi zostać poszerzona o dodatkowe tezy. Takie poszerzenie wyjaśnia istnienie rozbieżnych sądów słusznościowych. Jakie są źródła owych dodatkowych tez? I czy znaczy to, że prawdziwość sądu etycznego jest zapewniana jedynie na gruncie konkretnej „totalnej” antropologii? Drugi problem dotyczy zakresu bytów, które można „podstawiać” w sądzie etycznym. Styczeń koncentruje się na osobach, ale są racje przemawiające za włączeniem innych rodzajów bytów, na przykład rodziny, państwa, instytucji, w zakres obowiązywania moralnej powinności. Pojawia się wobec tego problem relacji sądów, na przykład „powinienem X wobec osoby” i „powinienem Y wobec uniwersytetu”. Te pierwsze są „danymi doświadczenia”, ale czy także te drugie? Trzeci problem dotyczy rozważanego przez współczesną filozofię nauki uteoretycznienia obserwacji, obecności założeń tła w „obserwacji etycznej” pozwalającej ująć fakt normatywny w sądzie etycznym. Etyk staje przed alternatywą: albo musi pokazać, że obserwacja etyczna nie jest uteoretyczniona, albo też uznać jej uteoretycznienie i wskazać źródła założeń tła. Rozstrzygnięcia tych kwestii będą rzutować na rozumienie poznawczej autonomii etyki. Na zakończenie stawiam pytanie o autonomię jako wartość epistemiczną wobec postulatu badań interdyscyplinarnych i transdyscyplinarnych.
Against the background of some methodological distinctions introduced by Stanisław Kamiński the paper advances the claim that the issue of the autonomy of a scientific discipline concerns cognitive rather than institutional autonomy. The former requires that a discipline have a subjectual rather than meta-subjectual character. Ethics, as conceived of by Tadeusz Styczeń, fulfils this requirement: it has its own empirical data in the form of individual ethical judgments concerning moral oughtness; those judgments grasp normative facts, i.e., real and objective relationships between persons. The operation of ‘exchanging’ persons in a judgment: “I ought to do X to C,” allows us to generalize judgments and thereby to form a general ethical judgement taken to be true: Any person as person deserves affirmation from any person as person. Styczeń distinguishes three dimensions in this judgement, concerning, respectively: existence (the oughtness captured in the judgement is a real relationship), oughtness (the ‘content’ of the oughtness is affirmation, i.e., love), and rightness (what should be done as an ‘expression’ of affirmation). Explaining the existential dimension belongs to metaphysics. Ethics is cognitively autonomous in its oughtness dimension, for it has its own empirical data, although the ultimate explanation of those data belongs to the anthropology of the personal ‘I.’ In the dimension of rightness ethics is not autonomous, for determining what is a right realization of affirmation depends on a ‘total’ anthropology. Distinguishing oughtness and rightness of the ethical judgement, or—as I suggest in the paper—decomposing that judgement into two: “I ought to affirm the person,” and “I ought to do X as a way of affirming,” does not solve the cognitive autonomy of ethics, as a few problems appear. First, according to Styczeń, ethics must have a proprium in order to capture the fact of inconsistent judgments about what is the right way of affirming the person. This means that the anthropology of the personal ‘I”’ must be complemented by some anthropological theses. Two questions arise then: What sources do those additional theses have? Does this mean that ethical judgments are true only within a system of ‘total anthropology’? Secondly, it needs to be determined what kinds of beings can be put as terms of the oughtness relationship. Styczeń concentrates on persons but there are good reasons to claim that other beings, such as the family, the state or institutions, can be oughtness-creating. What status does the judgement “I am morally obliged to do X to my university” have? Is this judgement empirical or deduced from other theses? Thirdly, the contemporary philosophy of science claims—with good reasons—that observation is theory-laden or that observation depends on background beliefs. An ethicist faces then an alternative: he needs either to show that ‘ethical observation’ is not theory-laden or to recognize its theory-ladenness and indicate the sources of the background beliefs. Solutions to these problems will influence the understanding of the cognitive autonomy of ethics. The paper ends with the issue of cognitive autonomy as an epistemic value when seen against the background of the idea that research should have an inter- and transdisciplinary character.
Źródło:
Ethos; 2016, 29, 3 (115); 247-262
0860-8024
Pojawia się w:
Ethos
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chemia jest nauką interdyscyplinarną i ma ogromne znaczenie w wielu innych dziedzinach
Chemistry is an interdisciplinary science and is very important for many other disciplines
Autorzy:
Taniewski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1221496.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Zakład Wydawniczy CHEMPRESS-SITPChem
Tematy:
rozwój współczesnej chemii
cechy współczesnej chemii
nauki chemiczne multidyscyplinarne
misja chemii
technologie chemiczne proekologiczne zrównoważone
bariery rozwojowe
chemofobia
chemia a globalne zagrożenia
przyszłość chemii
features of contemporary chemistry
multidisciplinary chemical sciences
civilisation mission of chemistry
cognitive mission of chemistry
chemistry as the central science
environment-friendly sustainable chemical technologies
growth barriers
chemistryphobia
interdisciplinary chemistry
chemistry threats
future of chemistry
Opis:
Omówiono rozwój i cechy współczesnej chemii, a także jej poznawczą i cywilizacyjną misję. Zwrócono uwagę, że po erze rolniczej, przemysłowej i naukowo-technicznej, świat wkracza w Wiek Środowiska (a także informatyki), w którym cywilizacja podąży drogami opartymi nie tylko na potrzebie opanowywania przyrody, ale także umiejętności harmonijnego z nią współżycia. Będzie to okres realizacji tzw. proekologicznej strategii zrównoważonego trwałego rozwoju (sustainable development), w którym wprowadzane będą zrównoważone technologie podporządkowane pokonywaniu barier rozwojowych (materiałowej, surowcowej, ekologicznej). W odniesieniu do chemii identyfikowana jest dodatkowo bariera psychologiczna - objawy niechęci społecznej i strachu przed chemią. Wspomniano o działaniach branży chemicznej na rzecz samodoskonalenia poprzez inicjowanie i realizację wielu prośrodowiskowych programów. Omówiono pojęcie "interdyscyplinarna chemia" oraz rolę chemii w rozwiązywaniu globalnych problemów świata. Konstatując, że chemia w istocie współkształtuje przyszłość, Autor wyraża opinię, że w interesie ludzkości jest rozkwit i słoneczna przyszłość chemii.
This paper presents the development and features of contemporary chemistry, its cognitive and civilisation mission. It was noted that after the eras of agriculture, industry, science and technology, the world entered the "Age of Environment" (also informatics), where civilisation is to follow not only the roads of harnessing the nature, but also those of harmonious coexistence with it. This age, therefore, should be a period of implementing the strategy of sustainable development, when sustainable technologies, aimed at overcoming growth barriers (material, energy and environmental barriers), will be introduced. In the case of chemistry, one more barrier has been identified: a psychological barrier - manifested by social aversion to and fear of chemistry. Mention is made of "self-improvement" activities of the chemical sector consisting in initiating and carrying out a number of environmental programmes. The concept of "interdisciplinary chemistry" is discussed along with the role of chemistry in solving global problems of the world. Concluding that chemistry does, in fact, shape the future, the author expresses the opinion that the growth and sunny future of chemistry is in the interest of humankind.
Źródło:
Chemik; 2010, 64, 5; 327-336
0009-2886
Pojawia się w:
Chemik
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-95 z 95

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies