Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Tischner" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-83 z 83
    Tytuł:
    Mimo princip zodpovĕdnosti. Schizofrenické evangelium Bohumila Hrabala v interpretaci Józefa Tischnera
    Beyond the Principle of Responsibility. The Schizophrenic Gospel by Bohumil Hrabal Interpreted by Józef Tischner
    Autorzy:
    Firlej, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15582230.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    responsibility
    phenomenology
    Hrabal
    Tischner
    totalitarism
    Opis:
    The article is devoted to the story The Schizophrenic Gospel by Bohumil Hrabal and a little-known interpretation of this prose bythe famous Polish philosopher and theologian Józef Tischner. Plato, Hegel, Berkeley, Heidegger: these four names in Tischner‘s work lead to Hrabal‘s thinking and his gospel. The philosopher discusses in detail the specific perception of reality which according to him is transformed into a phenomenon or image of reality in Hrabal‘s prose, and as such acquires the same status as the reality of a dream. This approach can be combined with surrealism and phenomenology. Philosophy and literature evaluate the most phenomena irreversibly and undeniably; recurring events and events that do not involve visible changes or consequences are usually neglected. They do not require answers, so they do not mean responsibility. Hrabal writes about such aworld “outside the principle of responsibility“ in his Gospel, and Tischner in his interpretation.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Slawistyczne; 2022, 23; 321-330
    2084-3011
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Slawistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The anti-Hegelian aspect of Tischner’s theory of truth
    Autorzy:
    Jochlik, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142711.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Tischner
    truth
    Hegel
    freedom
    evil
    Opis:
    It is stated both by Tischner and his scholars that he follows the footsteps of Hegel. Yet thus far no one – including Tischner himself – was talking about exactly this aspect of Tischner’s thought that is antiHegelian. The best way to do that is to address the issue of truth. Tischner’s theory of truth is antiHegelian because Tischner puts emphasize on the word “feeling”, while at the same time describing his distrust for ontology, which leads him to two things: he thinks about truth first and foremost as a kind of value which is not privileged among other values, and he thinks too little about society. So it is anti-Hegelian because it denies the requirement of Hegel’s science as being the true knowledge of spirit about spirit. In order to understand more from Tischner’s philosophy independently of the issue of Hegel’s philosophy, one should take into consideration Tischner’s theory of evil.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2019, 31; 123-147
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Man inside metaphors
    Autorzy:
    Kot, Dobrosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426907.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Józef Tischner
    metaphor
    human experience
    Opis:
    The subject of the article is a role of metaphor in Józef Tischner’s philosophy. In late seventies he shaped an idea of „thinking within metaphor”, which was an essential modification of phenomenological method Tischner used before. Metaphorizing is not only an unliterally language expression, but also the metaphysical statement, that the world an human experience cannot be described in strict concepts. Metaphors and symbols have their own logic and hermeneutics, which shows their inner tensions. I proposed a new approach to Tischner philosophy, which allows unveil this „life of metaphor”.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2019, 51; 89-108
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Honor in the land of inconsistency. On ethical reflections of Józef Tischner, Adam Michnik, and Leszek Kołakowski
    Autorzy:
    Wieczorek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195212.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    honor
    inconsistency
    Tischner
    Kołakowski
    Michnik
    Opis:
    Honor is one of the values permanently inscribed in the traditional ethos of the Polish culture. In the past centuries, it was a feature distinguishing only one social class – the nobility. However, as a result of cultural changes, the concept of honor was democratized, thus entering the universal system of values, shaping the entire social structure. The above notwithstanding, the understanding of this concept had not become homogenized in the process. Even today, one can still observe the concurrence of different styles of thinking about honor, manifest in a variety of coexisting patterns of honorable behavior and particular attitudes to honor, whose respective uniqueness depends on socio-cultural contexts. It is, therefore, possible to speak of the honor of peasants or Highlanders, or of the honor of an oppositionist or an intellectual, and it stands to reason that in each case the sense of the concept will prove to be slightly different. In this text, the author presents the results of an analysis of the ways in which honor is understood by Józef Tischner and Leszek Kołakowski – two Polish thinkers who played important roles in the intellectual life of Poland in the second half of the twentieth century. These considerations are further complemented by a reflection on one of the leading activists of the democratic opposition in the final years of the Polish People’s Republic, an influential writer, journalist, editor, author of Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne [From the History of Honor in Poland. Prison Notes] and numerous other books – Adam Michnik. An insight into his views on honor, and the reflection on the stance he adopted, combined with the analysis of Tischner’s position, allows the author to reconstruct Leszek Kołakowski’s ideal of honor, whose currency transgresses time.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 209-235
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fonetyczne wykładniki stylizacji gwarowej "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Kulak, Ilona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/694793.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    Józef Tischner, language, phonetics, dialect of Podhale region
    Józef Tischner
    język
    fonetyka
    gwara podhalańska
    Opis:
    The article presents the linguistic features of Historia filozofii po góralsku (A History of Philosophy in Góral) of Józef Tischner. The stories have a generalized, literary spelling, nonetheless the text records many language elements of the Podhale dialect, which the author was an active user. Basing on written language, an analysis shows the phonetic layer of the dialect contained in the text. The author records some features of the dialectal system consistently, others – only partially. An analysis also points out the linguistic nature of the stories. It has been assumed that the text cannot be considered as a transcription, especially a phonetic transcription, a translation or a transformation into the dialect of the inhabitants of Podhale region. The dialect, as a variety of the spoken language, can be expressed in a written form, although it affects the structure of the text.
    Artykuł przedstawia cechy językowe Historii filozofii po góralsku Józefa Tischnera. Gawędy mają pisownię uogólnioną, literacką, mimo to zapis rejestruje wiele cech gwary podhalańskiej, której autor był czynnym użytkownikiem. W analizie uwzględniono zawarte w tekście gwarowe wykładniki fonetyczne. Niektóre cechy realizowane są przez autora z pełną konsekwencją, inne – jedynie częściowo. Analiza prowadziła do refleksji nad charakterem językowym gawęd. Przyjęto, że tekst nie może być uznawany za transkrypcję, a tym bardziej zapis fonetyczny, tłumaczenie czy przekształcenie na góralski. Gwara, jako odmiana języka mówionego, może się przejawiać w formie pisanej, choć rzutuje to na strukturę wypowiedzi.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2018, 62, 2
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Idea ofiary u Edith Stein
    The idea of sacrifi ce at Edith Stein
    Autorzy:
    Płazińska, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/460336.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    Edith Stein
    ofiara
    filozofia
    Józef Tischner
    krzyż
    fenomenologia
    sacrifice
    philosophy
    Jozef Tischner
    cross
    phenomenology
    Opis:
    Autorka podejmuje próbę wykazania ważności ofiary, którą złożyła z siebie Edith Stein. Analizuje ten czyn za pomocą myśli ks. Józefa Tischnera i Emmanuela Levinasa; z punktu widzenia fenomenologii. Elementem spajającym jest biografia Edith Stein i łączące się z jej życiem liczne analogie z Pisma Świętego. Głównym punktem prezentowanego artykułu jest założenie, iż ofiara Edith Stein była wiodącą ideą jej życia.
    The author attempts to demonstrate the validity of the sacrifice that Edith Stein made of herself, and analyzes the deed by thoughts of Józef Tischner and Emmanuel Levinas, f rom the point of view of phenomenology. The connecting element is the biography of Edith Stein and many analogies from Bible. The main point of the present article is the assumption that the victim Edith Stein was the most important idea of her life.
    Źródło:
    Ogrody Nauk i Sztuk; 2014, 4; 43-47
    2084-1426
    Pojawia się w:
    Ogrody Nauk i Sztuk
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rodzina Szkół Tischnerowskich – geneza i historia
    Autorzy:
    Szkaradzińska, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2211416.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Józef Tischner
    philosophy
    The Tischner School Family
    history
    education
    filozofia
    Rodzina Szkół Tischnerowskich
    historia
    edukacja
    Opis:
    Rodzina Szkół Tischnerowskich – geneza i historia. Dziedzictwo myśli i działań wybitego polskiego filozofa Józefa Tischnera jest nie tylko przedmiotem badań naukowych i pogłębionej filozoficznej recepcji, ale także znajduje praktyczne zastosowanie w wielu wydarzeniach stałych i okazjonalnych poświęconych społecznemu wymiarowi jego myśli. Szczególnym fenomenem są jednak Szkoły Tischnerowskie, które tworzą tzw. Rodzinę Tischnerowską. Mają one mocne więzi, własne zwyczaje i nawet obrzędy, jak choćby ten specjalny przyjęcia do swego grona. Powstały one jako dziedzictwo wybitnego księdza i filozofa. Są one też hołdem złożonym mu pośmiertnie. To w nich kontynuuje się jego myśl i pogłębia jego filozofię. Celem niniejszego artykułu jest pokazanie genezy i historii Rodziny Szkół Tischnerowskich.
    The Tischner School Family – genesis and history. The heritage of the thoughts and actions of the eminent Polish philosopher Józef Tischner is not only the subject of scientific research and in-depth philosophical reception, but also finds practical application in many regular and occasional events devoted to the social dimension of his thoughts. A special phenomenon, however, are the “Tischner schools”, which form the so-called The Tischner family. They have strong ties, their own customs and even rituals, such as the special admission to their circle. They were created as the legacy of an outstanding priest and philosopher. They are also a tribute to him posthumously. It is in them that his thoughts are continued and his philosophy deepened. The aim of this article is to show the origins and history of the Tischner School Family.
    Źródło:
    Studia Socialia Cracoviensia; 2019, 11, 1; 109-118
    2080-6604
    Pojawia się w:
    Studia Socialia Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Philosophical Reflection on Ideology against the Backdrop of Józef Tischner’s Thinking
    Autorzy:
    Šoltés, Radovan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433387.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    philosophy
    ideology
    power
    Józef Tischner
    ethics
    Opis:
    Since its beginnings, philosophy has been associated with a critical quest for answers and has rejected biased and uncritical a priori interpretations. Methodic doubt has thus become not only the ever-present method of philosophy, but also a symbol of defiance against every kind of closed-minded and ideological thinking that has a tendency to simplify explanations and adapt reality to its own projections about the said reality. This type of thinking has always been linked to truth claims made by individual power entities. In the past, we have witnessed twists and abuses of ideology with far-reaching political consequences and yet the problem still persists. Each and every situation affected by crisis is a breeding ground for quick, clear and black and white explanations which attract attention and gain support, since they are generally easy to comprehend. This paper introduces a philosophical context of ideological thinking, in which the “will to power” is typical, as reflected upon by many thinkers, among them Józef Tischner who draws from his personal experience with the Communist regime in Poland.
    Źródło:
    Philosophy and Canon Law; 2022, 8, 1; 1-13
    2450-4955
    2451-2141
    Pojawia się w:
    Philosophy and Canon Law
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Relationship Between Pagan Fate and Christian Grace in the Thought of Józef Tischner
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29552056.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Fate
    grace
    freedom
    paganism
    Christianity
    Tischner
    Opis:
    This article examines one of the greatest contributions of Józef Tischner to the area of anthropology and charitology by analyzing, in a systematical way, his original thought regarding the relationship between the pagan concept of fate (fatum) and the Christian concept of grace (charis). The originality of this contribution concerns three main areas. The first one concerns the historical-charitological aspect in which Tischner proposes a new approach which helps him to emphasize the personalistic aspect of grace. Instead of considering the problem form a typical intra-Christian perspective, he approaches the concept of grace by confronting it with the historical, pagan concept of impersonal fate. Secondly, he brings to the light an ancient Greek idea of the aesthetic overcoming of the tragic defeat caused by fate, and by showing its insufficiency, he discovers and demonstrates the depth, beauty and hidden ultimate power of the aesthetic dimension of Christian grace. Finally, he argues that the problem of the relationship between fate and grace is not an issue of the ancient past, but constitutes the core of one of the greatest contemporary challenges faced by modern Christian society: the ever growing wave of neopaganism.
    Źródło:
    The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2023, 13, 1; 225-241
    2391-6559
    2083-8018
    Pojawia się w:
    The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józefa Tischnera rozumienie pracy
    The understanding of Józef Tischner’s work
    Autorzy:
    Zywar, Gabriela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20257981.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Józef Tischner
    work
    value
    dialogue
    solidarity
    Opis:
    Work cannot be separated from human life. Nowadays, the concept of work has been usually perceived only from an economic perspective as a factor of production process. Does acquiring the means of livelihood is the only value of human work? No doubt, it is a very basic goal, but not the only one. Besides this dimension, there are many other important aspects of human work. In the first part of my paper, I point out two possible understanding of the phenomenon of human work – an objective and a subjective one. The objective sense has to show haw men reign over the earth (material production). The subjective one emphasizes the dignity of human person (philosophical anthropology and ethics). According to Tischner it would be a mistake to take into account only the objective meaning of work, since the moral sense would have been omitted. In the second part, I will adduce the dangers to the proper understanding of human work which arise when one chooses the wrong concept of man (philosophical anthropology). In the philosophical understanding, work is a derivative of the accepted vision of man. In order to avoid the situation of objectifying of man (problem of reification), we should conceive him as a personal being who crates himself in the process of work. In the final part of my presentation, the phenomenon of work is discussed as a mean of improvement and perfection of human being which is done in cooperation with others. By the means of work man enters into relations with God, with the material world, with others (the social world) and with himself. By the above mentioned means she discovers the purpose of her life.
    Źródło:
    Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym; 2011, 14, 1; 83-88
    1899-2226
    2353-4869
    Pojawia się w:
    Annales. Etyka w Życiu Gospodarczym
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    WOLNOŚĆ POZYTYWNA I NEGATYWNA W MYŚLI KS. JÓZEFA TISCHNERA JAKO KRYTYCZNE UJĘCIE STANOWISKA ISAIAHA BERLINA
    POSITIVE AND NEGATIVE LIBERTY IN THE THOUGHTS OF JÓZEF TISCHNER AS A CRITICAL ANALYSIS OF ISAIAH BERLIN’S NOTION
    Autorzy:
    PRZYBYŁO, SŁAWOMIR
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/513597.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Tischner
    Berlin
    negative liberty
    positive liberty
    Opis:
    The aim of this article is to present Józef Tischner’s notion about negative and positive liberty. He does not oppose the first but, in his opinion, positive liberty is complementary to negative liberty (as freedom from restraint and interference by other persons and/or the state) and it has greater importance. However, Tischner defines positive liberty differently than Berlin. Primarily, for him, it is the possibility of doing Good.
    Źródło:
    Polityka i Społeczeństwo; 2013, 11, 4; 117-128 (12)
    1732-9639
    Pojawia się w:
    Polityka i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przeciwdziałanie postawom agresji. Pedagogiczne implikacje filozofii Józefa Tischnera
    Counteracting aggression. Pedagogical implications of Józef Tischner’s philosophy
    Autorzy:
    Listkowska, Bożena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/544328.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
    Tematy:
    filozofia
    agresja
    odwet
    nienawiść
    Józef Tischner
    Opis:
    W twórczości Józefa Tischnera ważne miejsce zajmuje problem agresji. Postacią agresji jest m.in. odwet. Źródłem działań odwetowych jest doświadczenie krzywdy. Jednym z największych wyzwań moralnych stojących przed człowiekiem jest nauczenie się nieodpowiadania agresją na agresję. Zdaniem filozofa zadanie to nie leży poza granicami ludzkich możliwości. W jego realizowaniu pomocna jest filozofia. Ukazuje ona człowieka jako istotę mierzącą się z różnymi problemami, ograniczeniami, cierpieniem. Filozofia Tischnera uczy rozumieć człowieka, zamiast oceniać go i moralizować. Uświadamia, że własny punkt widzenia nie jest jedyny ani ostateczny. Wyjaśnia, że ten, kto atakuje, kieruje się jakimiś racjami, chociaż by ich bronić, posługuje się metodami najgorszymi z możliwych. Jest to człowiek, który cierpi, i dlatego zadaje cierpienie.
    The problem of aggression occupies an important place in the work of Józef Tischner. A form of aggression is, among other things, retaliation. The source of retaliation is the experience of harm. One of the greatest moral challenges that a human being has to face, is to learn not to respond with aggression to aggression. According to the philosopher, this task is not beyond the limits of human capabilities. Philosophy is helpful in accomplishing it. It shows a human person as a being facing various problems, limitations, and suffering. Tischner’s philosophy teaches to understand a human being, instead of judging and moralizing them. This philosophy makes us aware that our own point of view is not the only one, nor the ultimate one. It explains that the attacker is guided by some reasons, although to defend them, they uses the worst possible methods. They is a human being who suffers and therefore causes suffering.
    Źródło:
    Przegląd Pedagogiczny; 2020, 1; 85-99
    1897-6557
    Pojawia się w:
    Przegląd Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Honor w krainie niekonsekwencji. Wokół myśli Józefa Tischnera, Adama Michnika i Leszka Kołakowskiego
    Autorzy:
    Wieczorek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195213.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    honor
    inconsistency
    Tischner
    Kołakowski
    Michnik
    niekonsekwencja
    Opis:
    Honor jest jedną z wartości trwale wpisanych w tradycyjny ethos polskiej kultury. W dawnych wiekach był wyróżnikiem jednej tylko warstwy społecznej – szlachty, lecz w wyniku przemian kulturowych pojęcie honoru uległo demokratyzacji i zagościło w uniwersalnym systemie wartości obejmującym całą strukturę społeczną. Rozumienie tego pojęcia nie uległo jednak homogenizacji. Można zatem dostrzec różne style myślenia o honorze i różne wzorce postaw człowieka honorowego w zależności od kontekstu społeczno-kulturowego. Są przesłanki, by mówić między innymi – każdorazowo w nieco innym znaczeniu tego słowa – o honorze chłopskim, góralskim, inteligenckim, o honorze opozycjonisty czy intelektualisty. W przedstawionym tekście autor prezentuje wyniki analizy sposobów rozumienia honoru u dwóch polskich myślicieli, którzy odegrali ważną rolę w polskim życiu intelektualnym drugiej połowy XX wieku – Józefa Tischnera i Leszka Kołakowskiego. Uzupełnieniem rozważań jest ukazanie postawy i poglądów Adama Michnika, jednego z czołowych działaczy opozycji demokratycznej ostatnich lat PRL oraz wpływowego pisarza, publicysty i redaktora, autora między innymi książki Z dziejów honoru w Polsce. Wgląd w jego refleksję na temat honoru połączony z analizą stanowiska Tischnera pozwala autorowi podjąć próbę rekonstrukcji ideału honoru u Kołakowskiego – ideału, którego ważność jest ponadczasowa.
    Honor is one of the values permanently inscribed in the traditional ethos of the Polish culture. In the past centuries, it was a feature distinguishing only one social class – the nobility. However, as a result of cultural changes, the concept of honor was democratized, thus entering the universal system of values, shaping the entire social structure. The above notwithstanding, the understanding of this concept had not become homogenized in the process. Even today, one can still observe the concurrence of different styles of thinking about honor, manifest in a variety of coexisting patterns of honorable behavior and particular attitudes to honor, whose respective uniqueness depends on socio-cultural contexts. It is, therefore, possible to speak of the honor of peasants or Highlanders, or of the honor of an oppositionist or an intellectual, and it stands to reason that in each case the sense of the concept will prove to be slightly different. In this text, the author presents the results of an analysis of the ways in which honor is understood by Józef Tischner and Leszek Kołakowski – two Polish thinkers who played important roles in the intellectual life of Poland in the second half of the twentieth century. These considerations are further complemented by a reflection on one of the leading activists of the democratic opposition in the final years of the Polish People’s Republic, an influential writer, journalist, editor, author of Z dziejów honoru w Polsce. Wypisy więzienne [From the History of Honor in Poland. Prison Notes] and numerous other books – Adam Michnik. An insight into his views on honor, and the reflection on the stance he adopted, combined with the analysis of Tischner’s position, allows the author to reconstruct Leszek Kołakowski’s ideal of honor, whose currency transgresses time.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 61-84
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Otwartość na drugiego człowieka jako problem aksjologiczny i edukacyjny
    Openness to other people as an axilogical and educational problem
    Autorzy:
    Wędzińska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16647589.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
    Tematy:
    aksjologia
    edukacja
    homofobia
    otwartość
    Tischner
    wartości
    Opis:
    Celem artykułu jest prezentacja kwestii związanych z otwartością na drugiego człowieka jako zagadnienia o charakterze aksjologicznym. Ramą teoretyczną dla tych rozważań jest koncepcja myślenia według wartości autorstwa księdza Józefa Tischnera. Druga część tekstu poświęcona jest analizie problemu negatywnych postaw wobec społeczności LGBT oraz homofobii jako przykładów wyzwań związanych z otwartością na drugiego człowieka w kontekstach aksjologicznym i edukacyjnym.
    The article aims to present issues related to openness to other people as issues of an axiological nature. The theoretical framework for the presented issues is the concept of thinking according to values by Józef Tischner. The second part of the text is devoted to the analysis of the problem of negative attitudes towards the LGBT community and homophobia as an example of the challenge of being open to other people in the axiological and educational context.
    Źródło:
    Przegląd Pedagogiczny; 2021, 2; 31-40
    1897-6557
    Pojawia się w:
    Przegląd Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dramat - scena - aktor*
    Drama – stage – actor
    Autorzy:
    SARNA, ANNA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/920933.pdf
    Data publikacji:
    2016-11-03
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    theatre stage
    Józef Tischner
    character
    actor
    role
    Opis:
     The author discusses the issue of acting and theatrical stage in the context of Józef Tischner’s philosophy, which sees the stage as the platform for freedom, and the meeting and parting of people, as well as their relationship with the Absolute. The language of the character is created by: the actor, screenplay, costumes, lighting and music. He introduces the idea of objectifying the stage and familiarising onself with role, the basis of which are relations between the plays characters.
    Źródło:
    Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication; 2016, 19, 28; 35-46
    1731-450X
    Pojawia się w:
    Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wolność a łaska. Interpretacja problemu w filozofii Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Trombik, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/669557.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    grace
    freedom
    Joseph Tischner
    charitology
    philosophical anthropology
    polish philosophy
    łaska
    wolność
    Józef Tischner
    charytologia
    antropologia filozoficzna
    filozofia polska
    Opis:
    The paper attempts to reconstruct Joseph Tischner (1931–2000) views about relation between grace and human freedom. The issue has been taken with reference to broad philosophical and theological context, which was important in Tischner’s thought (especially phenomenology and philosophy of dialogue). Besides, the paper pointed out to prospective problems in Tischner’s concept of grace and freedom, which can be inspiring in philosophy and theology.
    W artykule podjęto próbę rekonstrukcji poglądów Józefa Tischnera dotyczących zagadnienia relacji między łaską a wolnością człowieka. Omówiony został także filozoficzno-teologiczny kontekst, w ramach którego kształtowały się poglądy krakowskiego myśliciela. Wskazano również na najbardziej perspektywiczne wątki w Tischnerowskiej koncepcji łaski i wolności, które mogą okazać się inspirujące zarówno w obrębie dyscyplin filozoficznych, jak i teologicznych.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2018, 50
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska wolność odzyskana - Czytając ks. Józefa Tischnera
    Regained Polish Freedom - Reading fr. Jozef Tischner
    Autorzy:
    Perzyński, Andrzej P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502277.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    wolność
    społeczeństwo
    Kościół
    demokracja
    filozofia
    historia nowożytna
    ks. Tischner
    freedom
    society
    Church
    democracy
    philosophy
    modern history
    fr. Jozef Tischner
    Opis:
    When we talk about the views of fr. Jozef Tischner (1935–2000) on the importance of freedom in public life, we must remember that our modern hinking about freedom is stigmatized by repulsion for different views, marked by a group ostracism, disappointments, escapes from freedom. People are disappointed and discouraged, do not engage in public affairs, do not participate in public debates and elections. Where does it come from? To a large extent from our past. Poles were involved in uprisings and burdened with the legacy of noble individualism, traditional rebellions and fighting for freedom; while others were building civil society based on the acceptance of freedom of every human being and on the respect for law, we were forced to break the imposed law and fight for freedom in order to preserve our national identity. And in this struggle for freedom we managed to maintain solidarity. It is more difficult to live out this solidarity in every-day life and to build a common home of democratic free state governed by the rule of the law. We have problems with managing areas of freedom in the public life; we do not know how to be wisely and creatively free in every-day life.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2014, 23, 4; 93-102
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Das Problem des Bösen in der Philosophie Józef Tischners
    Autorzy:
    Gadacz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437299.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    Józef Tischner
    zło
    agatologia
    aksjologia
    fenomenologia
    filozofia dramatu
    Opis:
    Problem zła w filozofii Józefa Tischnera. Artykuł prezentuje różne aspekty zła w filozofii Józefa Tischnera (zło aksjologiczne, zło agatologiczne i zło strukturalne). Podkreślając fenomenologiczne nastawienie badań Tischnera, autor ukazuje zło jako zjawę, która towarzyszy najbardziej źródłowej postaci doświadczenia, jaką – zdaniem Tischnera – pozostaje wydarzenie spotkania z innym człowiekiem. W tej perspektywie zło jako zjawa okazuje się równie źródłowym, jak samo spotkanie, warunkiem zaistnienia dobra i wolności. Pierwotne doświadczenie nie mówi nam bowiem, że coś jest czy też, że coś powinno być, mówi nam natomiast, że jest coś, czego powinno nie być.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2011, 1, 2; 259-274
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Other as Another. In the Footsteps of Józef Tischner’s Philosophy of Dialogue
    Autorzy:
    Manikowski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195111.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Another
    The Other
    relation
    person
    dialogical thought
    Tischner
    Opis:
    The world is a stage where everything is just a thing, even man. We discover it in an intentional opening. However, if we make a dialogical opening, man is no longer an object, but becomes a subject. Here we meet man as The Other and not as Another, an alien. Where do we encounter him? On the road, at the inn. What is needed? Setting a primal distance and entering into relation, in Martin Buber’s terms, or a dialogical opening and personification, entering into language or speech, according to Józef Tischner. On the road, at the inn where everyone is another, an alien, we become the other.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 56, 1; 29-50
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Tischner’s question about Leszek Kołakowski’s “basic conviction”
    Autorzy:
    Jagiełło, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195217.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Leszek Kołakowski
    Józef Tischner
    Marxism
    Church
    human rights
    Opis:
    In the present research paper I focus on the issues concerned with the perspective adopted by Rev. Józef Tischner in his review of Leszek Kołakowski’s life and philosophical work. I demonstrate – which is the main purpose of the paper – that this perspective is determined by the Tischnerian discovery of the so-called “basic conviction” in Kołakowski’s writings. Such a conviction was of crucial significance for his philosophical apologetics of Marxism as well as his radical criticism of the Church, and communism founded on Marxism. As Józef Tischner poses the question about the “basic conviction,” he proves that in Kołakowski’s philosophy from the beginning it centres around ethical issues, and in particular the idea of human rights. It is in these that Tischner discerns the central theme in Leszek Kołakowski’s philosophy. In this way Tischner paints a picture of Kołakowski as a philosopher of actually one thought which matures in his work at various levels, but above all at the level of understanding of man, religion and the Church.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 157-172
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie i sposób postrzegania duszy w kulturze podhalańskiej
    The meaning and perception of soul in the culture of the Podhale region
    Autorzy:
    Gotówka, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968984.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-30
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    Polish highlander culture
    Rev. Józef Tischner
    soul
    religiousness
    funerary rites
    kultura góralska
    dusza
    religijność
    rytuał pogrzebowy
    ks. Józef Tischner
    Opis:
    The paper discusses issues related to funerary rites in the culture of the Podhale region and the concept of soul, as laid out in the highlander dialect by Rev. Józef Tischner, a concept which is closely connected with Podhale culturemes, e.g. music, as well as with mythological themes. The highlanders’ belief about their own uniqueness is reflected in their perception of soul travel, in which soul is endowed with typically highlander properties and heads towards God through the mountains and valleys of Podhale.
    W referacie podjęte zostały zagadnienia związane z rytuałem pogrzebowym w kulturze podhalańskiej oraz koncepcją duszy wyłożoną gwarą góralską przez księdza Józefa Tischnera, która ściśle łączy się z podhalańskimi kulturemami, takimi jak muzyka, i motywami mitologicznymi. Przekonanie górali o ich wyjątkowości znajduje odzwierciedlenie w pojmowaniu przez nich wędrówki duszy, która – odznaczając się typowo góralskimi przymiotami – zmierza do Boga ścieżkami wiodącymi przez góry i podhalańskie doliny.
    Źródło:
    Adeptus; 2016, 7; 121-128
    2300-0783
    Pojawia się w:
    Adeptus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wychowanie ku dobru – w perspektywie Tischnerowskiej koncepcji człowieka agatologicznego
    Education towards the goodness – in Tischner’s view of the agathological human
    Autorzy:
    Adamczyk, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/469770.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    wychowanie ku dobru
    nauczyciel
    koncepcja człowieka agatologicznego
    Józef Tischner
    Education towards the goodness
    tutor
    view of agathological human
    Joseph Tischner
    Opis:
    Artykuł dotyczy zagadnienia wychowania w perspektywie agatologicznej. Podstawę takiego wychowania stanowi filozoficzna refleksja nad człowiekiem jako bytem, którego celem jest integralny rozwój ku pełni człowieczeństwa. Taką refleksję podejmuje Józef Tischner. Jego koncepcja człowieka agatologicznego koncentruje się na realizacji i konkretyzacji „ja” aksjologicznego, wynika bowiem ze stosunku człowieka do wartości. W takiej perspektywie w procesie wychowania istotne jest dialogiczne spotkanie wychowanka z wychowawcą, które stanowi szansę na przeżycie wartości i podążanie w kierunku dobra. Ze strony wychowawcy zakłada to konieczność świadczenia o dobru oraz inspirowanie wychowanka do poszukiwania twórczych dróg jego realizacji w życiu.
    The article concerns issues of education in agathological prospect. Base of this education determines philosophical reflection on a human as a being, which aim is entire development towards the fullness of humanity. This reflection is taken by Joseph Tischner. His concept of agathological human is concentrating on realisation and concentration of axiological „I”, as a result of relations human to quality. Dialogical meeting between pupil and tutor is significant in this prospect in the process of education, which determines chance on experiencing value and moving towards the goodness. Main tutor responsibilities are necessity of evidencing about goodness and inspiring the pupil to searching creative ways in his life.
    Źródło:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie; 2015, 22; 211-228
    1230-0780
    2719-4337
    Pojawia się w:
    Studia Koszalińsko-Kołobrzeskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tischnerowskie „formy pamięci”
    Tischner’s “forms of memory”
    Autorzy:
    Bogołębska, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502482.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    ks. Józef Tischner
    dziennik
    zapis jednostkowej pamięci
    formy pamięci
    fr. Józef Tischner
    diary
    record of individual memory
    forms of memory
    Opis:
    The diary [Józef Tischner] Dziennik 1944–1949. Niewielkie pomieszanie klepek (Kraków: Wydawnictwo Znak 2014) was edited by Marian Tischner and Wojciech Bonowicz and it had been found after father Józef Tischner’s death. He wrote in it about his “biography and the past”. The publication is divided into two parts; the second one starts with his high school education i.e. in 1947. Some of his entries – “confessions about oneself and others” – were coded by the author (excerpts in French and Russian). They present the personality of the author at the age of 13-18 in the difficult time of his youth and adolescence. The diaries are the record of individual memory, they reconstruct the past and are a historical document of the war and post-war time; they also present a subjective and intimate image of the events. The author presents various forms of memory, which were applied by the author of the Diary.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 1; 29-40
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    J. Tischnera myśl etyczno-społeczna jako polska odmiana compassio
    J. Tischner’s ethical and social thought as a polish variation of “compassio”
    Autorzy:
    Czekalski, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496174.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    compassio
    J
    Tischner
    solidarność
    etyka społeczna
    solidarity
    social ethics
    Opis:
    This article attempts to demonstrate the relationships between a new political theology developing in the 20th century in Western Europe and the ethical-social thought of J. Tischner. The starting point of both concepts is the non-culpable suffering of man. The article presents countermeasures proposed by J. Tischner against non-culpable suffering, i.e. mercy, solidarity and Christian hope. Tischner’s philosophy is far from utopian dreams of the complete elimination of suffering, which is simply impossible here on earth. The philosopher from Krakow proposes, however, measures which allow one to endure difficult situations with dignity. Tischner himself extracts from the Gospel the values which Christianity continually offers to an ever more ruthless, indifferent and cold world.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2014, 35, 1; 71-80
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Solidarność w czasach "dobrej polityki". Na kanwie refleksji Józefa Tischnera
    Solidarity in Times of "Good Politics". In the Light of the Reflections of Józef Tischner
    Autorzy:
    Kunicki, Zdzisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/566714.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Instytut Nauk Politycznych
    Tematy:
    Józef Tischner
    Good Politics
    Solidarity
    Ethos of Solidarity
    Morality
    Opis:
    The experience the „Polish August 1980" was met with an interesting reflection and civic engagement on the part of Józef Tischner. This Cracovian philosopher and Catholic Priest is the author of the book „The Ethics of Solidarity". He introduced the concept of solidarity as a moral bond that occurs between people. Its implementation in times of communist oppression was associated with the concept of „bad policy." Tischner believed that in times of restored democracy (good politics) solidarity ties would be easier in practice, which turned out to be more complex. In the later period of reflection Tischner did not seem to appreciate the socio-political aspects of the ethos of solidarity, which would allow for the active participation of State.
    Źródło:
    Forum Politologiczne; 2012, 14 - Politologia w chrześcijańskiej myśli społeczno-politycznej; 213-228
    1734-1698
    Pojawia się w:
    Forum Politologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Neologizmy słowotwórcze o podstawie zdezintegrowanej kato- we współczesnej polszczyźnie
    Formative neologisms with the decomposed root kato- in the contemporary Polish language
    Autorzy:
    Andrulonis, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147013.pdf
    Data publikacji:
    2022-02
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    decomposed root kato-
    language pragmatics
    language and philosophy
    Tischner
    Opis:
    The aim of this paper is to describe the functioning of neologisms based on the decomposed root kato-, which takes its origins from the word katolicyzm (Catholicism), katolik (a Catholic) or katolicki (Catholic), in the contemporary Polish language. For this purpose, the author presents his classifi cation and includes the fi ndings of earlier scholars in this fi eld. Subsequently, the collected vocabulary is described from the perspective of language pragmatics in order to, for instance, present the infl uence of social events and Internet users’ activity on creating new lexis. The conducted analysis demonstrates, among others, a considerable number of terms marked pejoratively, ideologically, and politically. That fact is interpreted from the philosophical point of view proposed in essays written by Józef Tischner. The paper also outlines the possibility to look at the collected lexical resource from the angle of the notion of linguistic worldview. Moreover, it points to a convergence between the results of the conducted analysis and general fi ndings about the development tendencies of the contemporary Polish language.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2022, 791, 2; 46-63
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ethics of Solidarity Fr. Józef Tischner in the Education of the 21st Century
    Autorzy:
    Dąbrowski, Szymon
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40460899.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    ks. Józef Tischner
    filozofia wychowania
    pedagogika
    pedagogika społeczna
    etyka solidarności
    Józef Tischner
    philosophy of education
    pedagogy
    social pedagogy
    ethics of solidarity
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest badaniom z zakresu fenomenologii społecznej ks. Józefa Tischnera (1931-2000), w których to jednym z najistotniejszych zagadnień jest Etyka solidarności, rozumiana tu jako Etyka sumień. Podstawowym założeniem tekstu było uznanie projektu Etyki solidarności jako źródłowo zaangażowanego społecznie, a także pedagogicznie. Co za tym idzie, celem najistotniejszym jest tu ujawnienie wewnętrznego potencjału powyższej propozycji dla analiz z zakresu pedagogiki ogólnej i społecznej. W roku 2021 minęła 90-ta rocznica urodzin Autora oraz 40-ta rocznica pierwszego wydania Etyki solidarności (1981), co stało się to dobrą okazją do rekonstrukcji podstawowych tez omawianego projektu, ale również próbą wskazania potencjału edukacyjnego, przy szczególnym uwzględnieniu problematyki społecznej w dobie wyzwań postawionych przed społeczeństwem demokratycznym w XXI wieku w Polsce i Europie.
    The article is devoted to research in the field of social phenomenology of Fr. Józef Tischner (1931-2000), in which one of the most important issues is the Ethics of Solidarity, understood as the Ethics of Conscience. The basic premise of the text was to recognize the project of the Ethics of Solidarity as socially and pedagogically engaged in its source. Consequently, the most important goal here is to reveal the internal potential of the above proposal for analyzes in the field of general and social pedagogy. In 2021 it was the 90th anniversary of the author's birth and the 40th anniversary of the first edition of the Ethics of Solidarity (1981), it was a good opportunity to reconstruct the basic theses of the project, but also an attempt to indicate the educational potential, with particular emphasis on social issues in the time of challenges faced by a democratic society in the 21st century in Poland and Europe.
    Źródło:
    Forum Pedagogiczne; 2023, 13, 2; 83-97
    2083-6325
    Pojawia się w:
    Forum Pedagogiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    JÓZEFA TISCHNERA KONCEPCJA TRAGEDII ESTETYCZNEJ: OCZAROWANIE I UWODZENIE
    Józef Tischner’s Conception of Aesthetic Tragedy: Enchantment and Seduction
    Autorzy:
    Ziółkowski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507594.pdf
    Data publikacji:
    2016-06-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    Józef Tischner
    aesthetics
    tragedy
    enchantment
    sedution
    art
    man
    woman
    Opis:
    The article analyzes essential factors for Józef Tischner’s conception of aesthetic tragedy, namely enchantment and sedution. For Tischner, the aesthetic tragedy takes place in the realm of interpersonal relations. The article describes the discoverer of the beauty as the one who becomes aware of that he cannot appropriate the beauty discovered; nevertheless, he still hopes that there must be a form of persuasion able to convince the beauty to be his possession voluntarily. According to Tischner, the way in which the enchanted and the beauty discovered by him seek to possess each other is the relation of seduction. Seduction, however, by its nature is a paradoxical phenomenon; for it is always associated with the consciousness of a renouncement which is to come. The fact that the artist and his work are doomed to part shows that the aesthetic tragedy is a drama not only of the work, but also of the artist; it is their mutual tragedy which stems from an illusory hope for the overcoming of the irremovable necessity of parting. The act of seduction undertaken in hope for having each other as a property becomes the reason of a parting for participating subjects, a parting which—according to Tischner—is announced in drama as the bane of man.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2016, 5, 2; 345-363
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józefa Tischnera koncepcja tragedii estetycznej: potępienie i usprawiedliwienie
    Józef Tischner’s Conception of Aesthetic Tragedy: Condemnation and Justification
    Autorzy:
    Ziółkowski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/507646.pdf
    Data publikacji:
    2016-09-30
    Wydawca:
    International Étienne Gilson Society
    Tematy:
    Józef Tischner
    aesthetics
    tragedy
    condemnation
    justification
    art
    man
    woman
    Opis:
    The article undertakes an attempt to unveil the tragic nature of beauty as present in Józef Tischner’s conception of aesthetic tragedy by reflecting on the aesthetic condemnation of the artist and forms of justification sought by him in the realm of beauty. The performed analysis are focused on the course of aesthetic tragedy, beginning with conditions of its coming into being, through forms of its expression, concluding with its term achieved by the parting of its subjects (the artist and his work of art). According to Tischner, it is possible for the artist condemned by his own work of art to find the way out from the framework of aesthetic horizon and all it contains within itself. The artist can overcome his aesthetic condemnation in two ways: he can either disprove the condemnation and demonstrate its falsehood, or replace the beauty in the structure of “the aesthetic I” with some other high value.
    Źródło:
    Studia Gilsoniana; 2016, 5, 3; 527-543
    2300-0066
    Pojawia się w:
    Studia Gilsoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fenomenologia doświadczenia granicznego w ujęciu Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Piecuch, Joachim
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/437227.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    Józef Tischner
    fenomenologia
    filozofia dramatu
    doświadczenie graniczne
    agatologia
    aksjologia
    Opis:
    Artykuł omawia cztery różne paradygmaty badań fenomenologicznych, jakie można wyróżnić w filozofii Józefa Tischnera. Każdy z tych paradygmatów w odmienny sposób ujmuje zagadnienie źródłowości doświadczenia fenomenologicznego. Źródłowość tę zapewniać bowiem może: Ja transcendentalne, Ja aksjologiczne, dziejowe Dasein bądź relacja do drugiego człowieka. Wypracowując czwarty paradygmat, oparty na doświadczeniu spotkania (dialogu) z innym, Tischner tworzy podstawy swojej Filozofii dramatu, którą w związku z tym należy postrzegać – co w artykule zostaje wyraźnie wykazane – jako jedną z możliwych wersji badań fenomenologicznych. Specyfika tych badań polega na tym, iż starają się one ująć różnorakie aspekty doświadczeń granicznych, to znaczy takich, w których człowiek doświadcza granic swojego myślenia, działania i odczuwania.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2011, 1, 2; 239-258
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co jest ważne dla młodzieży? O preferencjach i roli wartości w życiu uczniów szkół ponadpodstawowych
    What is important for young people? About preferences and the role of values in the lives of secondary school students
    Autorzy:
    Wędzińska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23050758.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-11
    Wydawca:
    Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku
    Tematy:
    Scheler
    Tischner
    etyka
    aksjologia
    wartości
    młodzież
    ethics
    axiology
    values
    youth
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu jest przybliżenie problematyki wartości w myśli filozoficznej Maxa Schelera oraz księdza Józefa Tischnera. Pierwsza część artykułu stanowi rekonstrukcję poglądów Schelera i Tischnera na temat roli wartości w życiu człowieka. W drugiej części artykułu zostały zaprezentowane rezultaty badań własnych dotyczących preferencji wartości wśród uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Badana młodzież w najwyższym stopniu ceni sobie wartości moralne, w najmniejszym zaś wartości estetyczne. Preferencje wartości młodzieży różnią się od wzorcowej hierarchii wartości według Maxa Schelera. Co więcej, preferencje wartości młodzieży są zróżnicowane ze względu na jej płeć, miejsce zamieszkania oraz typ szkoły. Trzecia część tekstu poświęcona jest analizie rezultatów badań w odniesieniu do kształcenia aksjologicznego w szkole.
    The objective of this article is to present the issues of values in the philosophical thought of Max Scheler and priest Józef Tischner. The first part of the article is a reconstruction of Scheler’s and Tischner’s views on the role of values in human life. In the second part of the article is presentation of the results of own research on preferences of values among high school students were presented. The studied youth values the moral values in the highest degree, and the aesthetic values in the least. Youth value preferences differ from the model hierarchy of values according to Max Scheler. What is more, the preferences of the value of young people are diverse due to their gender, place of residence and type of school. The third part of the text is devoted to the analysis of theresults of research in relation to axiological education at school.
    Źródło:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2020, 12; 347-374
    0860-5637
    2657-7704
    Pojawia się w:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uczeń jako Inny, nauczyciel jako Inny. Edukacyjny dialog na tle filozoficznej koncepcji człowieka Józefa Tischnera
    A Student a Distinct Person, a Teacher a Distinct Person. Educational Dialogue Against the Background of Józef Tischner’s Philosophical Conception of a Human Being
    Autorzy:
    Sporek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/629191.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    szkoła
    edukacja
    dialog
    filozofia
    Józef Tischner
    school
    education
    dialogue
    philosophy
    Opis:
    The main purpose of this article is the transposition of the category of „otherness”, which derives from Józef Tischner’s philosophy of man, to the educational grounds and using it to present the relationship between the teacher and the student. The author of this article, basing his conclusions on Tischner’s inspiring idea formed in Spór o istnienie człowieka (The Dispute over Human Existence) and teaching traditions, describes the roles of the student and the teacher in educational process. He indicates the obstacles of dialogue possibilities and, at the same time, he points out the common ground which allows to seek agreement of both parties in school communication. The basis of this agreement is the sphere of axiology opened to exploring the value of „the Other” by searching together for the truth about the world.
    Zasadniczym przedmiotem niniejszego artykułu jest transpozycja kategorii „inności” wywiedzionej z filozofi i człowieka J. Tischnera na grunt edukacji oraz wykorzystanie jej dla przedstawienia relacji między nauczycielem a uczniem. Autor tekstu, osadzając swe refleksje na inspirującej myśli twórcy Sporu o istnienie człowieka oraz tradycji dydaktycznej, opisuje rolę ucznia i nauczyciela w procesie edukacyjnym – wskazuje na bariery utrudniające możliwości dialogu, ale jednocześnie na płaszczyzny wspólne, pozwalające na szukanie porozumienia obu podmiotów szkolnej komunikacji. Fundamentem owego porozumienia jest sfera aksjologii otwarta na odkrywanie wartości Innego na drodze wspólnego dążenia do prawdy o świecie.
    Źródło:
    Podstawy Edukacji; 2014, 7; 275-284
    2081-2264
    Pojawia się w:
    Podstawy Edukacji
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tischner’s dispute with Kołakowski over grace and freedom
    Autorzy:
    Hołda, Miłosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195226.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Józef Tischner
    Leszek Kołakowski
    grace
    freedom
    Augustinianism
    Pelagianism
    semi-Pelagianism
    Opis:
    The present text addresses one of the stages of the controversy over grace and freedom originated by Pelagius and Saint Augustine. The protagonists of this stage are Leszek Kołakowski and Józef Tischner. As he was reconstructing the 17th-century debates between Jansenists and Molinists, Kołakowski posed a question about the relevance in: of this controversy for the contemporary times. Tischner, as he was critical of Kołakowski’s views, put forward his own solution to the problem of grace and freedom, which was in line with the thought of Saint Augustine. In the present text I place Tischner’s dispute with Kołakowski against the backdrop of earlier stages of the controversy, and I discuss the views held by both the thinkers. I also attempt to resolve this dispute and point to its significance for the philosophy of education and the philosophy of politics.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 261-292
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spory Józefa Tischnera o miejsce Kościoła w państwie demokratycznym
    Józef Tischner Debates about th Place of the Church on a Democratic State
    Autorzy:
    Jawor, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/566850.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie. Instytut Nauk Politycznych
    Tematy:
    Józef Tischner
    Catholic Church
    Politics
    Democratic State
    Church-State Relations
    Opis:
    The article discusses the position of Józef Tischner to State - Church relations. It points out that his vision is not a structured social philosophy. It is a lively, engaging, polemical reflection on the disputes that took place in the 90s in the Polish social domain. In addition, it highlights Tischner's critical stance towards a religious state, the politicization of religion, and strong right-wing attacks on liberal democracy. It then highlights a project indicating a positive role for the Church in a democratic state. The main task of the Church is to work for towards consolidating democracy's axiological foundation needed for the existence of civil society. In the end it considers the problem of Tischner's involvement in Polish political life, which largely seems to be an obstacle to a reliable description of social phenomena.
    Źródło:
    Forum Politologiczne; 2012, 14 - Politologia w chrześcijańskiej myśli społeczno-politycznej; 193-212
    1734-1698
    Pojawia się w:
    Forum Politologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spór Józefa Tischnera z tomizmem - między konfrontacją a dialogiem
    Józef Tischners Debate with Thomism - Between Confrontation and Dialogue
    Autorzy:
    Jawor, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1048492.pdf
    Data publikacji:
    2013-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    tomizm
    Józef Tischner
    filozofia
    antropologia
    metafizyka
    Thomism
    philosophy
    anthropology
    metaphysics
    Opis:
    The article presents an analysis of Józef Tischner’s debate with Thomism. Leaving aside the historical and personal influences which shaped the debate, the author is trying to assess the presented polemics on two fundamental planes: metatheoretical and anthropological. The text constitutes an attempt to answer the question: are the two disparate approaches bound to remain seen as ever confronting, or is there a possibility of them entering a constructive dialogue?
    Źródło:
    Filozofia Chrześcijańska; 2013, 10; 211-227
    1734-4530
    2450-0399
    Pojawia się w:
    Filozofia Chrześcijańska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Agatologiczne implikacje paradoksu „walki transcendentaliów” u Hansa Ursa von Balthasara i Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426741.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    transcendentals
    agathology
    primacy of good
    Balthasar
    Tischner
    transcendentalia
    agatologia
    prymat dobra
    Opis:
    In this article, we consider the problem of the equivalence of transcendentals: beauty, truth and good, in the perspective of two great thinkers of the twentieth century: H. U. von Balthasar and J. Tischner. Based on the confrontation of their reflections, we introduce the concept of the paradox of the “strugle of transcendentals” and we analyze the philosophical positions they occupy in this matter. The obtained research results, concerning all transcendentals, are then concretized on the agathological ground, where the similarities and differences in views of both authors are apparent. A common ground for Balthasar and Tischner consists in the recognition of good as a fundamental transcendentale in the development of (theo)dramatic reflection. The basic difference is revealed in their perception of the relation of good to other transcendentals. Tischner is in favor of the absolute primacy of good among all transcendentals, while Balthasar admits only a relative primacy in this case. In the final section of the work we indicate some shortcomings of both approaches and we propose a soteriological-anthropological example illustrating the validity of tischnerian approach.
    W niniejszym artykule rozpatrujemy problem równoważności transcendentaliów: piękna, prawdy i dobra, w ujęciu dwóch znakomitych myślicieli XX wieku: H. U. von Balthasara i J. Tischnera. Opierając się na konfrontacji ich refleksji, wprowadzamy pojęcie paradoksu „walki transcendentaliów” i analizujemy stanowiska filozoficzne, jakie zajmują oni wobec tego zagadnienia. Uzyskane wyniki badań, dotyczące ogółu transcendentaliów, konkretyzujemy następnie na gruncie agatologicznym, na którym najwyraźniej zarysowują się podobieństwa i różnice w poglądach obu autorów. Wspólną płaszczyzną dla Balthasara i Tischnera okazuje się być uznanie dobra jako transcendentale fundamentalnego dla rozwijania refleksji (teo)dramatycznej. Podstawowa różnica ujawnia się w ich postrzeganiu relacji dobra do pozostałych transcendentaliów. Tischner opowiada się za absolutnym prymatem dobra wśród transcendentaliów, Balthasar dopuszcza w tym przypadku jedynie prymat relatywny. W końcowej sekcji pracy zwracamy uwagę na pewne mankamenty obu podejść i proponujemy soteriologiczno-antropologiczny przykład ilustrujący zasadność podejścia Tischnerowskiego.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2019, 49, 1
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    New approaches to the world of values and good. Proposed by Tischner
    Nowe sposoby podejścia do świata wartości i dobra. Propozycja Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Marszałek, I.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/327104.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    Tischner
    axiology
    agathology
    values
    ethics
    innovation
    aksjologia
    agatologia
    wartości
    etyka
    innowacje
    Opis:
    The article proposes some form of practising philosophy and itsrelated issues as an innovative analysis in the field of human relations. It presents an original proposal by Tischner who analyses ethical values interms of good. These considerations constituting the core of the article present a brief discussion of the concept of traditional values, e.g. Scheler's. Tischner's innovation lies in the recognition that the proper access to the world of values should be sought through multi-faceted analysis of the relationships. Such an approach seems to significantly deepen the discussion of the concept of value andexposes their ethics.
    W artykule zaproponowano pewne formy uprawiania filozofii i podejmowane przez nią zagadnienia jako innowacyjne w dziedzinie analiz relacji międzyludzkich. Przedstawiono oryginalną propozycję etyczną Józefa Tischnera analizującego wartości w perspektywie dobra. Rozważania te, stanowiące jądro artykułu, prezentują krótkie omówienia tradycyjnych koncepcji wartości, między innymi Schelera. Innowacyjność ujęcia Tischnera polega na tym, że właściwego dostępu do świata wartości poszukuje on poprzez wieloaspektową analizę relacji międzyludzkich. Takie podejście zdaje się istotnie pogłębiać rozważania pojęcia wartości i eksponuje ich etyczność.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2014, 75; 93-105
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aksjologiczna interpretacja świadomości egotycznej. Od „ja” transcendentalnego do „ja” aksjologicznego
    Autorzy:
    Wesołowska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/705800.pdf
    Data publikacji:
    2012-06-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    E. Husserl
    J. Tischner
    sfera egotyczna
    aksjologia
    „ja” transcendentalne,„ja” aksjologiczne
    Opis:
    Celem artykułu jest zrekonstruowanie procesu przejścia od fenomenologicznego (transcendentalnego) rozumienia „ja” do jego wykładni aksjologicznej. Chodzi tu o rekonstrukcję drogi rozwoju myśli Józefa Tischnera. W rezultacie rozwoju fenomenologicznych analiz Tischnera, w których świetle ewoluuje również jego myśl, „ja” transcendentalne zostaje scharakteryzowane jako „ja” aksjologiczne. W ramach analiz podejmowanych przez autora Ja transcendentalnegow filozofii Edmunda Husserla można dopatrzyć się przeniesienia akcentu z transcendentalnego na aksjologiczny. Twórcze wykorzystanie otwartości filozofii Husserla prowadzi Tischnera poza ramy klasycznej fenomenologii. Spojrzenie na twórczość Tischnera przez pryzmat pierwotnej inspiracji, jaką jest fenomenologia, umożliwia ukazanie rzetelnego obrazu myśli polskiego filozofa.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 2; 329-347
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od Tischnerowskiej krytyki rozumienia pracy w marksizmie do apoteozy pracy jako dialogu
    From Tischners Critique of the Understanding of Work in Marxism to the Apotheosis of Work as Dialogue
    Autorzy:
    Stachurski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1844518.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej – Sekcja Polska IVR
    Tematy:
    praca
    Tischner
    dialog
    egzystencjalizm
    etyka społeczna
    work
    dialogue
    existentialism
    social ethics
    Opis:
    Filozofia jako dziedzina, która szuka odpowiedzi na różnego rodzaju pytania również nie pomija wątku związanego z ludzką pracą i techniką. Zazwyczaj refleksja na umieszczana jest na dwóch osiach: ekonomicznej i etycznej. Pytania te są narzędziem do tego, aby spróbować w sposób jak najbardziej precyzyjny określić wartość ludzkiej pracy , także w ramach ujęcia aksjologii. Wątek pracy i jej znaczenia w życiu człowieka podejmuje również Józef Tischner. Jest zaliczany jako przedstawiciel takich nurtów jak: filozofia spotkania , czy personalizm. Celem tego artykułu jest wskazanie, czym jest praca w myśli Józefa Tischnera, jakie są jej cele oraz w jaki sposób Józef Tischner charakteryzował „człowieka pracy” w ramach filozofii dialogu, a także pewna interpretacja myśli tischnerowskiej w kontekście współczesnej filozofii egzystencjalnej oraz etyki społecznej.
    Philosophy, being a field that looks for answers to various questions, does not overlook topics related to human work and technology. Usually, reflection is arranged along two axes: the economic and ethical one. These questions are a tool to attempt to define the value of human work as precisely as possible, also within the framework of axiology. The topic of work and its importance in human life was also taken up by Józef Tischner. He is counted as a representative of such trends as the philosophy of meeting or personalism. The aim of this article is to show what work is in Józef Tischner’s thought, what its goals are, and how Józef Tischner characterized the ‘man of work’ within the philosophy of dialogue, as well as a certain interpretation of Tischner's thought in the context of contemporary existential philosophy and social ethics.
    Źródło:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej; 2021, 4(29); 71-81
    2082-3304
    Pojawia się w:
    Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mistyka nadwiślańska XX wieku i jej cechy charakterystyczne
    20th Century Vistula mysticism and its characteristic
    Autorzy:
    Wolnikowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2148133.pdf
    Data publikacji:
    2018-12
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
    Tematy:
    Polska
    mistyka nadwiślańska
    Wojtyła
    Tischner
    personalism
    dolorism
    Divine Mercy
    Polska
    Vistula Mysticism
    Opis:
    Przedłożony artykuł stanowi próbę ukazania duchowego wymiaru mistyki polskiej XX w., określanej tu jako mistyka nadwiślańska [św. Adam Albert Chmielowski, św. Faustyna Kowalska, św. Jan Paweł, ks. Józef Tischner]. Jej szczególny charakter został wyeksponowany w krytycznej konfrontacji ze zjawiskiem racjonalizmu i intelektualizmu, a także w porównaniu z uznanymi powszechnie nurtami mistyki w Europie. Autor wskazał na podstawowe cechy mistyki nadwiślańskiej, do których należą: personalizm i doloryzm. Posłużyły temu świadectwa mistyków jak również ich nauczanie. Swoiste „sklepienie” omawianego nurtu stanowi część poświęcona Miłosierdziu. Ma ono bowiem znaczenie fundamentalne dla rozwoju życia mistycznego chrześcijanina, a w przypadku przedstawicieli mistyki nadwiślańskiej było ono swoistym antidotum na zło XX wieku.
    The article makes an attempt to depict the spiritual dimension of 20th century Polish Mysticism which here is named as Vistula Mysticism (Saint Adam Albert Chmielowski, Saint Faustina Kowalska, Saint John Paul, Father Joseph Tischner). Its special character has been highlighted in critical confrontation with the phenomenon of rationalism and intellectualization as well as in comparison with commonly accepted trends of mysticism in Europe. The author indicated basic features of Vistula Mysticism which are, among others, personalism and dolorism. The testimonies of the mystics as well as their teaching served as the evidence and support for the article. The culmination of the discussed trend is the part about the Divine Mercy. It has fundamental meaning for development of mystical life of a Christian. Moreover, in case of representatives of Vistula Mysticism it was a specific antidote on evil in 20th century.
    Źródło:
    Studia Elbląskie; 2018, 19; 543-566
    1507-9058
    Pojawia się w:
    Studia Elbląskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józefa Tischnera pytanie o „przeświadczenie podstawowe” Leszka Kołakowskiego
    Autorzy:
    Jagiełło, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195219.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Leszek Kołakowski
    Józef Tischner
    Marxism
    Church
    human rights
    marksizm
    Kościół
    prawa człowieka
    Opis:
    W niniejszym opracowaniu koncentruję się na problematyce perspektywy, z jakiej ks. Józef Tischner patrzy na dzieło filozoficzne i życie Leszka Kołakowskiego. Wykazuję, i to jest główny cel artykułu, że ta perspektywa wyznaczona jest przez Tischnerowskie odkrycie tzw. „przeświadczenia podstawowego” w pismach Kołakowskiego. Takie przeświadczenie miało decydujące znaczenie zarówno dla jego filozoficznej apologetyki marksizmu, jak również dla jego radykalnej krytyki Kościoła i ufundowanego na marksizmie komunizmu. Stawiając pytanie o „przeświadczenie podstawowe”, Józef Tischner uzasadnia, że w filozofii Kołakowskiego od początku ogniskuje się ono wokół problematyki etycznej, w szczególności w wokół idei praw człowieka. To w niej Tischner dostrzega kluczowy wątek filozofii Leszka Kołakowskiego. W ten sposób Tischner kreśli obraz Kołakowskiego jako filozofa właściwie jednej myśli, która dojrzewa w jego twórczości na różnych poziomach, przede wszystkim zaś na poziomie rozumienia człowieka, religii i Kościoła.
    In the present research paper I focus on the issues concerned with the perspective adopted by Rev. Józef Tischner in his review of Leszek Kołakowski’s life and philosophical work. I demonstrate – which is the main purpose of the paper – that this perspective is determined by the Tischnerian discovery of the so-called “basic conviction” in Kołakowski’s writings. Such a conviction was of crucial significance for his philosophical apologetics of Marxism as well as his radical criticism of the Church, and communism founded on Marxism. As Józef Tischner poses the question about the “basic conviction,” he proves that in Kołakowski’s philosophy from the beginning it centres around ethical issues, and in particular the idea of human rights. It is in these that Tischner discerns the central theme in Leszek Kołakowski’s philosophy. In this way Tischner paints a picture of Kołakowski as a philosopher of actually one thought which matures in his work at various levels, but above all at the level of understanding of man, religion and the Church.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 9-24
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Person as the source of values in communication. Based on the philosophy of person by Karol Wojtyła and Józef Tischner
    Osoba jako źródło wartości w komunikacji. Na podstawie filozofii osoby Karola Wojtyły i Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Bednarska, Maja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/448220.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    komunikacja
    wartości
    filozofia osoby
    Karol Wojtyła
    Józef Tischner
    communication
    values
    philosophy of person
    Opis:
    In my article I wanted to analyze the comunication from the moral point of view. My ground to think about morality is Karol Wojtyła and Józef Tischner’s thinking. I proposed the thesis that because of hard experiences of war and totalitarian system in the 20th century; because of nihilism and wrong understanding of human freedom; and because of media culture and a lack of authentic relationships between people; interpersonal communication is superficial and empty. In order to make communication creative and human, in order to restore its first meaning and lost deepness, I believe it is necessary to see the moral dimension of communication and redefine its fundamental structure from the point of view of the philosophy of the person. Thus, I asked the questions: Who communicates? What does one communicate for? What is the message? They lead to considering the act of communication in its fundamental structure.
    W ramach artykułu analizuję komunikację z moralnego punktu widzenia. Fundamentem tych analiz jest filozofia Karola Wojtyły oraz Józefa Tischnera. W swojej refeksji proponuję założenie, że dwudziestowieczne doświadczenia wojny oraz totalitarnych systemów, w konsekwencji trudności w przeżywaniu wartości czy własnej wolności, a także wpływ mediów na kulturę czy brak autentycznych relacji międzyosobowych to przyczyny sztuczności i pustki komunikacj międzyosobowej. Aby przywrócić jej ludzkie i twórcze znaczenie, a także by znaleźć jej utracony wymiar, trzeba zauważyć jej moralny fundament i ponownie zdefiniować jej struktury z puntku widzenia filozofii osoby. Dlatego w ramach swojego artykułu zadałam pytania: Kto komunikuje? Dlaczego komunikuje? Czym jest komunikat? Uważam, że pytania te poprowadzą mnie do rozważenia komunikacji w jej najbardziej podstawowych strukturach.
    Źródło:
    Studia Socialia Cracoviensia; 2015, 2(13); 115-130
    2080-6604
    Pojawia się w:
    Studia Socialia Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem sceny w Tischnerowskiej filozofii dramatu
    Autorzy:
    Glinkowski, Witold P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1622098.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Tischner
    scene
    philosophy of drama
    philosophy of dialogue
    scena
    filozofia dramatu
    filozofia dialogu
    Opis:
    The paper aims to pinpoint one of the main interpretational problems of Józef Tischner’s philosophy – the dispute around the notion of scene, which is the basic concept in Tischner’s ‘philosophy of drama’. It is as well strongly connected with theatre studies. That is why it is common to regard Tischner’s philosophy in a theatrical context. On the other hand, Tischner’s scene is also referred to world of entities, which in traditional philosophy was a field of ontological investigates. Both abovementioned tendencies are a result of misunderstanding Tischner’s thought and they lead to the wrong interpretation of his philosophy of man. Yet according to Tischnerman does not play in a drama as an actor on the scene, but rather he is a dramatical being. Proper understanding of Tischner’s notion of scene is essential to understand his philosophical project and to recognize its value and novelty.
    Źródło:
    Analiza i Egzystencja; 2016, 34; 71-90
    1734-9923
    2300-7621
    Pojawia się w:
    Analiza i Egzystencja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józefa Tischnera myślenie według czy przeciw wartościom?
    Józef Tischners Thinking According or Against Values?
    Autorzy:
    Stachewicz, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1048687.pdf
    Data publikacji:
    2011-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Tischner
    Scheler
    Heidegger
    Levinas
    wartości
    dobro
    aksjologia
    agatologia
    values
    the good
    axiology
    agatology
    Opis:
    The article reconstructs a certain element of the evolution in Józef Tischner’s thinking. Initially representing orthodox phenomenology, Tischner situated his philosophy in exiological paradigm seeing in values the most fundamental reality and the main object of philosophical research. Later, thanks to agathological dimensions he put aside the language of values and sometimes doubted adequacy of values as philosophical category. Tischner revealed courage when he was able to radically revise his former views according to the principle: amicus Plato, magis tamen amica veritas.
    Źródło:
    Filozofia Chrześcijańska; 2011, 8; 47-59
    1734-4530
    2450-0399
    Pojawia się w:
    Filozofia Chrześcijańska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    In Defence of Utopia: Józef Tischner’s Thinking about the Social Ethos
    Autorzy:
    Wieczorek, Krzysztof T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433381.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Józef Tischner
    utopia
    social ethos
    Polish political system
    criticism of the socialist regime,
    solidarity
    Opis:
    An important trend in Tischner’s philosophical output was the observation of the phenomena that would occur in the current social life of Poles. The trend gained particular significance at the turn of the 1970s and the 1980s, when the processes that finally led to the systemic transformation began. During this period, Tischner made a successful attempt to reconstruct the Polish social ethos. It turned out that its integral element is the presence of utopian projects to rebuild the social order in the country. Tischner stated in his analyses that these utopias play a constructive role in the social life because they motivate people to engage in the political struggle for deep system reforms. The article presents the content of Tischner’s reconstruction of Polish utopias from the 1970s and the 1980s and the correlation between social ethics, ideological discussions, and political practice of the declining period of the Polish People’s Republic.
    Ważnym nurtem w dorobku filozoficznym Tischnera była obserwacja zjawisk występujących w bieżącym życiu społecznym Polaków. Nurt ten nabrał szczególnego znaczenia na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XX wieku, gdy rozpoczęły się procesy, które finalnie doprowadziły do transformacji ustrojowej. W tym okresie Tischner podjął udaną próbę zrekonstruowania polskiego ethosu społecznego. Okazało się, że jego integralnym elementem jest obecność utopijnych projektów przebudowy ładu społecznego w kraju. Tischner stwierdził w swych analizach, że utopie te pełnią konstruktywną rolę w życiu społecznym, ponieważ dostarczają ludziom motywacji do zaangażowania w polityczną walkę o głębokie reformy ustrojowe. Artykuł prezentuje treść Tischnerowskiej rekonstrukcji polskich utopii z lat 70./80. oraz korelację między etyką społeczną, dyskusjami światopoglądowymi oraz praktyką polityczną schyłkowego okresu PRL.
    Źródło:
    Philosophy and Canon Law; 2022, 8, 1; 1-24
    2450-4955
    2451-2141
    Pojawia się w:
    Philosophy and Canon Law
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Paradox of Freedom in the Theodramatic Reflection of Hans Urs von Balthasar against the Background of the Thought of Henri de Lubac and Józef Tischner
    Autorzy:
    Wołowski, Lech Bolesław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2088008.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-10
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    paradox
    finite freedom
    infinite freedom
    Han Urs von Balthasar
    Henri de Luback
    Józef Tischner
    Opis:
    The article examines the paradoxicality of the notion of freedom in the theodramatic approach of Hans Urs von Balthasar. The main subject concerns the paradox of finite and infinite freedom and their relationship described in the second volume of Theo-Drama. The thought of the Swiss theologian is compared with the reflections of Henri de Lubac and Józef Tischner. The confrontation of their approaches in the context of the chosen topic made it possible to apply a new research method. Instead of the dialectical method, typically used in this context, a method concentrated on identifying the paradox and exploring the mystery behind it has been applied. This approach has led to a deeper understanding of the key role of the dynamical nature of finite freedom and has indicated the importance of proper identification of its source. It has allowed also displaying the inalienable nature of the Christological dimension to understand correctly the concept of infinite freedom and the most important feature of its essence. Finally, it has also helped to gain an in-depth insight into the conditions regarding the possibility of a genuine, though not symmetrical, relationship between the two freedoms.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2022, 40, 2; 303-333
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pole odpowiedzialności i dramat winy w myśli księdza Józefa Tischnera i kardynała Stefana Wyszyńskiego. O duszpasterskim rozwinięciu filozofii odpowiedzialności
    Responsibility and guilt in Józef Tischner’s and Stefan Wyszynski’s thought. The pastoral aspect of the philosophy of responsibility
    Autorzy:
    Hołda, Miłosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2077372.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-14
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    Józef Tischner
    Stefan Wyszyński
    responsibility
    agatology
    The philosophy of drama
    odpowiedzialność
    agatologia
    filozofia dramatu
    Opis:
    Artykuł ukazuje zbieżność poglądów na temat odpowiedzialności, jakie znaleźć można w filozoficznych tekstach księdza Józefa Tischnera i mających charakter duszpasterskich tekstach kardynała Stefana Wyszyńskiego. Myśl Wyszyńskiego można widzieć jako duszpasterskie dookreślenie i rozwinięcie filozoficznych poglądów Tischnera na temat odpowiedzialności. W artykule przedstawiam Tischnerowskie myślenie o „polu odpowiedzialności” i pokazuję, w jaki sposób to samo zagadnienie pojawia się w wybranych wypowiedziach kardynała Wyszyńskiego. Następnie omawiam „dramatyczny” wątek Tischnerowskiej filozofii odpowiedzialności, którego elementem centralnym jest zagadnienie winy, i na wybranych tekstach kardynała Wyszyńskiego pokazuję, w jaki sposób wątek ten jest obecny także w jego myśli. Na koniec ukazuję wartość duszpasterskiego rozwinięcia filozoficznej analizy zagadnień związanych z odpowiedzialnością.
    The paper shows the convergence of views on responsibility that can be found in the philosophical texts of Fr. Józef Tischner and the pastoral texts of Cardinal Stefan Wyszyński. Wyszyński’s thought can be seen as a pastoral clarification and development of Tischner’s philosophical views on responsibility. In the paper, I present Tischner’s thought on the ‘field of responsibility’ and show how the same issue appears in selected statements of Cardinal Wyszynski. Next, I discuss the “dramatic” theme of Tischner’s philosophy of responsibility, the central element of which is the question of guilt, and on the basis of selected texts by Cardinal Wyszyński, I show how this theme is also present in his thought. Finally, I show the value of a pastoral development of the philosophical analysis of issues related to responsibility.
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2021, 55; 119-138
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    L’approccio agatologico-cristologico al concetto di persona nella riflessione teatrologica-teologica di Hans Urs von Balthasar e di Józef Tischner
    The agathological–christological approach to the concept of person in the theatrological-theological thought of Hans Urs von Balthasar and Józef Tischner
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/571752.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    persona
    teodramma
    ruolo–missione
    maschera-volto
    Balthasar
    Tischner
    person
    theodrama
    role–mission
    mask–face
    Opis:
    In quest’articolo, presentiamo l’approccio contemporaneo alla comprensione teologica del concetto di persona, formatosi nella corrente del pensiero teodrammatico, rappresentato da H. U. von Balthasar e da J. Tischner. Descriviamo gli aspetti fondamentali antropologici (agatologici–dialogici) e teologici (cristologici– trinitari) caratteristici degli approcci di entrambi gli autori. Prestiamo attenzione particolare ai contributi originali di Balthasar e di Tischner al problema preso in esame, soprattutto per quanto riguarda l’uso della terminologia teatrologica nelle considerazioni riguardanti la descrizione teologica del concetto di persona. L’asse dell’analisi la costituisce il paragone tra due teatrologiche–teologiche analogie chiave, riguardante la nozione di persona introdotte dagli autori su menzionati e concernente, rispettivamente, il rapporto ruolo-missione (Balthasar) e quello di maschera-volto (Tischner).
    In this article we present the contemporary approach to the theological understanding of the concept of person according to the theodramatical current of thought represented by H. U. von Balthasar and J. Tischner. We describe the basic anthropological (agathological–dialogical) and teological (christological– trinitological) aspects characteristic for the approach of both authors. We pay a particular attention to the original contribution of Balthasar and Tischner in the analyzed problem, especially as far as the application of theatrological terminology to the considerations regarding the theological notion of person is concerned. The axis of the analysis is the comparison of the two key theatrological–theological analogies regarding the notion of person introduced by the above mentioned authors concerning respectively the relation role–mission (Balthasar) and mask–face (Tischner).
    Źródło:
    Polonia Sacra; 2019, 23, 1(55); 31-51
    1428-5673
    Pojawia się w:
    Polonia Sacra
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mariological Interpretation of the Eight Beatitudes (Matt 5:3–10)
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2037242.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-29
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    eight beatitudes
    Mariology
    pilgrimage
    Benedict XVI (Joseph Ratzinger)
    Hans Urs von Balthasar
    Józef Tischner
    Opis:
    The article examines the question of the Mariological interpretation of the eight beatitudes contained in Matt 5:3–10. Christian theologians of all ages, from Clement of Alexandria to the authors of contemporary biblical commentaries, have proposed various interpretations of this biblical text. Among the multitude of interpretations developed throughout history, the Mariological aspect appears quite rarely. Yet, as Pope Benedict XVI observes, the very biblical Marian title “Blessed” should direct the theological thought to the Mariological aspects of this issue. In modern times, a very deep reflection on the subject was conducted by two great theologians of the XX century, J. Ratzinger (Benedict XVI) and H.U. von Balthasar. On the Polish ground, the task was partly undertaken by J. Tischner, who elaborated the theme of eight beatitudes in the key of the Marian pilgrimage of the nation. The present work is meant to deepen the Mariological-biblical analysis of the eight beatitudes and revive the discussion regarding this subject in the perspective proposed by Benedict XVI, to understand the beatitudes as a program of life for a modern Christian.
    Źródło:
    Collectanea Theologica; 2020, 90, 5; 637-679
    0137-6985
    2720-1481
    Pojawia się w:
    Collectanea Theologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stefan Wyszyński i Józef Tischner – ukryty dialog o najważniejszych polskich sprawach
    Stefan Wyszyński and Józef Tischner – a hidden dialogue about the most important polish matters
    Autorzy:
    Wieczorek, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2077541.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-14
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    Stefan Wyszyński
    Józef Tischner
    dialog
    patriotyzm
    wierność
    etyka chrześcijańska
    dialogue
    patriotism
    faithfulness
    Christina ethics
    Opis:
    Stefan Wyszyński i Józef Tischner to dwaj wybitni przedstawiciele polskiej myśli katolickiej dwudziestego wieku. Działali na różnych polach. Wyszyński jako Prymas Polski niósł ciężar odpowiedzialności za losy całego polskiego Kościoła w wyjątkowo trudnych dla niego czasach programowej ateizacji i dominacji antykościelnej propagandy, dlatego rozwijał w sobie cnoty męża stanu i myślał w kategoriach ogólnonarodowej strategii ewangelizacyjnej. Tischner działał przede wszystkim w dwóch obszarach: jako filozof i jako duszpasterz, a jego kompetencje i zainteresowania dotyczyły filozofii, która „rodzi się z bólu”, chce ten ból wyrażać i próbuje mu zaradzać. Swój głęboki i oryginalny zmysł filozoficzny wykorzystywał w codziennej pracy duszpasterskiej, co przynosiło imponujące efekty. Pomimo owej różnicy zakresu i stylu działania, obaj wywarli ogromny wpływ na duchowy i intelektualny kształt polskiego katolicyzmu. Choć nigdy nie spotkali się osobiście i nie mieli okazji współpracować ze sobą, można stwierdzić, że ich praca wychowawcza i intelektualna wytworzyła swego rodzaju „ukryty dialog” w polskiej przestrzeni publicznej. Najważniejsze płaszczyzny i owoce owego dialogu przedstawia niniejszy artykuł.
    Stefan Wyszyński and Józef Tischner are two outstanding representatives of the Polish Catholic thought in the twentieth century. They were active in various fields. As the Primate of Poland, Wyszyński carried the burden of responsibility for the fate of the entire Polish Church in exceptionally difficult times of programmatic process of atheization and domination of anti-church propaganda, which is why he developed the virtues of a statesman and thought in terms of a national evangelization strategy. Tischner worked primarily in two areas: as a philosopher and as a priest, and his expertise and interests were related to philosophy, which is „born of pain”, wants to express that pain and tries to remedy it. He applied his deep and original philosophical sense to his daily pastoral work, with impressive results. Despite this difference in scope and style, they both exerted an enormous influence on the spiritual and intellectual shape of Polish Catholicism. Although they never met in person or had the opportunity to work together, it can be said that their educational and intellectual work created a kind of „hidden dialogue” in the Polish public space. The most important aspects and fruits of that dialogue are presented in this article.
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2021, 55; 331-354
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Próba interpretacji fenomenu wojny w świetle wybranych koncepcji filozoficznych Józefa Tischnera
    An Attempt to Interpret the Phenomenon of War in the Light of Selected Philosophical Concepts of Józef Tischner
    Autorzy:
    Pala, Amadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762696.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    wojna
    Józef Tischner
    filozofia dramatu
    zło
    dialog
    war
    the philosophy of drama
    evil
    dialogue
    Opis:
    Celem artykułu jest podjęcie próby interpretacji fenomenu wojny, wykorzystując wybrane koncepcje filozoficzne Józefa Tischnera. Interpretacja prowadzi do wniosków, że: (1) źródłowym casus belli jest odmowa drugiemu prawa do istnienia, (2) zło wojny polega na zaburzeniu relacji dialogicznej i w konsekwencji na emanacji zła na ziemię jako scenę dramatu, (3) zakończenie działań wojennych na scenie dramatu nie gwarantuje trwałego pokoju – potrzeba jeszcze odbudować relację dialogiczną. 
    The aim of this article is to try to interpret the phenomenon of war using selected philosophical concepts of Józef Tischner. The interpretation leads to the conclusion that: (1) the source of the casus belli is the denial of the other’s right to exist, (2) the evil of war consists in disturbing the dialogical relationship and, consequently, in the emanation of this evil into the world as a drama stage, (3) the end of warfare on the drama stage it does not guarantee lasting peace – the dialogical relationship still needs to be rebuilt. 
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2022, 60, 2; 221-236
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrane aspekty filozofii w coachingu: refleksje nad wiedzą humanistyczną a coachingowa praktyka
    Selected aspects of philosophy in coaching: Reflexions on humanistic knowledge and the practice of coaching
    Autorzy:
    Musioł, Anna Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1070481.pdf
    Data publikacji:
    2021-01-29
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    ancient philosophy
    philosophy of dialogue
    ethics
    axiology
    art of living
    coaching
    Socrates
    Hartmann
    Buber
    Tischner
    Opis:
    W artykule podejmuję próbę wskazania zależności wiążących filozofię z coachingiem. Wokół tematyki coachingu narosło wiele mitów. Dlatego w tekście przedstawiam coaching jako współczesną, pomocową formę pracy (helping professions) z drugim człowiekiem (klientem/coachee); profesję, której metody i narzędzia sięgają myśli filozoficznej różnych epok, stanowiąc trwałą podbudowę pod humanistykę. Podbudowę tę stanowi dotychczas wypracowana przez myślicieli wiedza o człowieku, jego kondycji i miejscu w świecie. Refleksję nad filozoficznymi aspektami w coachingu rozpoczynam od opisu wybranych myśli epoki starożytnej, w której filozofia – akcentując swój praktyczny charakter – jawi się jako sztuka życia; poprzez analizę znaczenia etyki aksjologicznej Maxa Schelera i Nicolaia Hartmanna; kończąc na XX-wiecznej filozofii dialogu.
    In this paper I undertake anattemptindication of dependences binding philosophy with coaching. Round the coaching grew many myths. Thereby in the paper I refer coaching as the present form of helping professions with the second man (with the customer/coachee); the profession whose method and the tool reach philosophical thought of different epochs, determining a permanent foundationunder the humanities. This foundation determines till now elaborate by thinkers the knowledge about the man, to his form and the place in the world. The reflection over philosophical aspects in coaching I begin from the description of chosen thoughts the ancient epoch in which the philosophy — accenting its own practical character — appears as art of living; across analysis of the meaning of Max Scheler and Nicolai Hartmann axiological ethics; finishing of the twentieth century eternal philosophy of dialogue.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2020, 43, 1; 1-14
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tischnera z Kołakowskim spór o łaskę i wolność
    Autorzy:
    Hołda, Miłosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195222.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Józef Tischner
    Leszek Kołakowski
    grace
    freedom
    Augustinianism
    Pelagianism
    semi-Pelagianism
    łaska
    wolność
    augustynizm
    pelagianizm
    semipelagianizm
    Opis:
    Niniejszy tekst traktuje o jednej z odsłon zapoczątkowanego przez Pelagiusza i św. Augustyna sporu o łaskę i wolność. Bohaterami tej odsłony sporu są Leszek Kołakowski i Józef Tischner. Kołakowski, rekonstruując XVII-wieczne dyskusje między jansenistami i molinistami, stawiał pytanie o znaczenie tego sporu dla współczesności. Tischner, krytykując poglądy Kołakowskiego, proponował własne, idące śladem myśli św. Augustyna, rozwiązanie problemu łaski i wolności. W niniejszym tekście umieszczam spór Tischnera z Kołakowskim na tle starszych odsłon sporu i omawiam poglądy obu myślicieli. Podejmuję także próbę rozstrzygnięcia tego sporu oraz wskazuję jego znaczenie dla filozofii wychowania i filozofii polityki.
    The present text addresses one of the stages of the controversy over grace and freedom originated by Pelagius and Saint Augustine. The protagonists of this stage are Leszek Kołakowski and Józef Tischner. As he was reconstructing the 17th-century debates between Jansenists and Molinists, Kołakowski posed a question about the relevance in: of this controversy for the contemporary times. Tischner, as he was critical of Kołakowski’s views, put forward his own solution to the problem of grace and freedom, which was in line with the thought of Saint Augustine. In the present text I place Tischner’s dispute with Kołakowski against the backdrop of earlier stages of the controversy, and I discuss the views held by both the thinkers. I also attempt to resolve this dispute and point to its significance for the philosophy of education and the philosophy of politics.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2021, 57; 107-137
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fenomen nawrócenia – próba filozoficznego ujęcia
    The phenomenon of conversion – a philosophical approach
    Autorzy:
    Karpiński, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426851.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    conversion
    religious drama
    anthropology
    existentialism
    St Augustine
    J. H. Newman
    E. Stein
    J. Tischner
    Hegel
    Opis:
    This paper attempts to study and to describe the experience of conversion that is an existential change, whose aim is to initiate a relation with God. Although the category of conversion is biblical and theological, it is also an anthropological notion. Hence, research on this phenomenon by means of the phenomenological method may result in the extension of the knowledge of humanity. The article consists of two fundamental parts. In the first one three examples of conversion, as an empiric basis for further research, are presented: St Augustine of Hippo’s, Cardinal John Henry Newman’s and Edith Stein’s. An investigation of their ways enables us to enter into the horizon of the experience of conversion and to understand its basic intuition. In this approach the conversion is comprehended as a radical turn on the road of searching for the truth. A converting person gains the consciousness of being on the supreme way to the truth. In the further part of the article, the investigations bring a more universal description of this phenomenon. Conversion is certainly not only the single event, e.g. the turning point. It is rather a process which has its ‘before’ and ‘after’. On the way leading to conversion one may find such phenomena as: the integrated life of the person, an experience of emptiness and dissatisfaction, the courage to break present horizons and a readiness to accept the unexpected. In turn, ‘after’ the conversion one may notice the following phenomena: an experience of one’s own limits, the consciousness of the Absolute and an experience of freedom. The paper culminates in the discussion about the comprehension of conversion in terms of the process of philosophy or the ontology of becoming. Such concepts as Hegelian dialectic, Aristotle’s theory of act and potency or Kierkegaard’s leap of faith are rejected. The way of converting man has its explanation in the categories of the religious development according to J. H. Newman.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2013, 2(35); 167-194
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O przydatności "Historii filozofii po góralsku" Józefa Tischnera jako źródła poznania gwary i kultury podhalańskiej
    On the usefulness of Józef Tischner’s "Historia filozofii po góralsku" (The History of Philosophy, Highlander Style) as a source of knowledge of the Podhale dialect and culture
    Autorzy:
    Andrulonis, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/3543943.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    philosophy
    Podhale’s dialect
    Historia filozofii po góralsku (The History of Philosophy
    Highlander Style)
    Tischner
    śleboda
    Opis:
    The aim of this article is to show the extent to which Józef Tischner’s Historia filozofii po góralsku (The History of Philosophy, Highlander Style) is a cognitively attractive source of learning about Podhale’s dialect and culture and the possible threats or difficulties that may be associated with using the work to this end. The author begins his discussions by considering such features of the work under examination as its apocryphal and fairy-tale-like nature and proceeds to showing it on three different planes. From the linguistic perspective, he notes the dialectal features characteristic of the work in terms of phonetics, inflection, syntax, word formation, lexis, and phraseology. In terms of cultural studies, he devotes his attention to the customs and traditions of the Podhale region as well as to the regional cuisine, which found their places in individual stories. In some of the considerations focused to a greater extent on philosophy, the author indicates the characteristic features of the highlander worldview, which Tischner captures in his work, and conducts the word-formation and semantic analysis of selected neologisms and neosemantisms, which were used by the author of the stories to enrich the highlanders’ speech with philosophical terminology.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2023, 801, 2; 38-56
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kwestia zła w poglądach Józefa Tischnera i Leszka Kołakowskiego
    The issue of evil in the views of Józef Tischner and Leszek Kołakowski
    Autorzy:
    Ostrowska, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40434409.pdf
    Data publikacji:
    2024-06-05
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    zło
    hermeneutyka
    fenomenologia
    podejście dialogiczne
    poglądy
    Józef Tischner
    Leszek Kołakowski
    evil
    hermeneutics
    phenomenology
    dialogical approach
    views
    Opis:
    At the dawn of time, extremely complex issues of alleviating users of humanity in various forms, as well as being situated and accessible in contexts, but independent of network access, require statutory responses constantly anew in an intensely evolving reality. Interesting in this respect are hermeneutic-phenomenological and dialogical confirmatory measures, taking into account the focusing of attention in established investigations in this field on the experience of evil by people and persons who are its perpetrators, in convention, understanding and interpreting the limitations and experience of a person’s place in world. In the opinion of Józef Tischner and Leszek Kołakowski, the problem of evil is one of the main trends in reflection and a problem for all the issues raised in their treatment of problem areas in their lives and works.
    Od zarania dziejów niezwykle złożona problematyka zła towarzyszy ludzkości w zróżnicowanej postaci, a także bywa sytuowana i rozważana w rozmaitych kontekstach, ale niezmiennie pozostaje kwestią otwartą, wymagającą ustawicznych odpowiedzi, ciągle na nowo w intensywnie ewoluującej rzeczywistości. Interesujące w tej mierze okazuje się podejście hermeneutyczno-fenomenologiczne oraz dialogiczne z racji koncentrowania uwagi w podejmowanych dociekaniach z tego zakresu na doświadczaniu przez ludzi zła oraz osób będących jego sprawcą, w konwencjach rozumiejących oraz interpretujących rolę i jakość miejsca zajmowanego przez człowieka w świecie. W poglądach Józefa Tischnera i Leszka Kołakowskiego problem zła stanowił jeden z głównych nurtów refleksji oraz odniesienia do niemal wszystkich podejmowanych kwestii sytuujących się w uprawianych przez nich w życiu i twórczości polach problemowych.
    Źródło:
    Język. Religia. Tożsamość; 2024, 1 (29); 277-295
    2083-8964
    2544-1701
    Pojawia się w:
    Język. Religia. Tożsamość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    [Rev.] Aleksandra Pethe, Ars, fides et ratio: esej teologiczny? (Tischner – Pasierb – Szymik), Siedlce: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego 2012, 271 s., bibliogr. s. 243-264, indeks.
    Ars, Fides et Ratio: a Theological Essay? (Tischner – Pasierb – Szymik).
    Autorzy:
    Kudyba, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/441038.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
    Tematy:
    theology
    poetics
    genre
    theological essay
    Tischner Józef (1931-2000)
    Pasierb Janusz (1929-1993)
    Szymik Jerzy (1953-)
    Opis:
    W polskiej historii badań literackich mamy już prace poświęcone esejowi religijno-filozoficznemu, jednak esej teologiczny (bardzo w ostatnich latach popularny) nie doczekał się dotąd jakiegokolwiek ujęcia literaturoznawczego. Rozprawa Aleksandry Pethe Ars, fides et ratio: esej teologiczny? (Tischner – Pasierb – Szymik) (Siedlce 2012) wypełnia dotkliwą lukę badawczą, przywraca naszej uwadze zjawisko ważne i ciekawe. Jeśli dobrze rozumiem intencje autorki, książka jest próbą monografii pewnej odmiany gatunkowej. Obszerna pierwsza część rekonstruuje szerokie kulturowe tło zjawiska i jego cechy, zaś druga poświęcona jest analizie pojedynczych, reprezentatywnych „egzemplarzy” gatunku. I tak oto w pierwszym rozdziale natrafiamy na próbę opisu „polskiej ponowoczesności”. Najpierw (s. 22) pojawia się krótka historia samego pojęcia „postmodernizm” (autorka odwołuje się m.in. do prac Zygmunta Baumana) i definicja tego terminu sformułowana przez Włodzimierza Boleckiego (s. 24), następnie zarys polskiej „recepcji” postmodernistycznych idei i próba polemiki z ponowoczesną koncepcją humanistyki, etyki i religii. Drugi rozdział rekonstruuje kontekst współczesnej teologii. Autorka poszukuje przede wszystkim momentów „otwarcia” teologii na literaturę. Odnajduje je wśród postulatów szerszego „upodmiotowienia” teologicznego dyskursu, skorelowania go z osobistym doświadczeniem wiary teologa i wśród nakazów otwarcia języka teologii na języki innych nauk i dziedzin życia (s. 52). W podrozdziale pt. Teolog i literatura badaczka odsłania stopniowe dojrzewanie refleksji literaturoznawczej do analizy i interpretacji idei teologicznych w dziełach literackich, przede wszystkim jednak ewolucję wewnątrz samej teologii, prowadzącą do postrzegania literatury jako locus theologicus, co więcej – do uznania literatury za sprzymierzeńca w wypracowywaniu nowego języka teologii i nowych form jej wyrazu. Za ks. Jerzym Szymikiem, autorka referuje poglądy Jean-Pierre’a Maninge’a, który podkreśla, iż właśnie esej „posiada naturalne wprost predyspozycje, aby pełnić rolę medium dla »teologii«” (s. 64). W trzecim rozdziale rozprawy, doktor Pethe przypomina stan polskich badań nad esejem jako gatunkiem literackim. Wydaje się, że niepotrzebnie odwołuje się do ujęć słownikowych, wzpada jednak podkreślić, że sprawnie referuje zasadnicze myśli o formie eseju, zawarte w pracach takich badaczy, jak m.in. Wojciech Głowala, Tadeusz Bujnowski, Marta Wyka, Roma Sendyka, Małgorzata Krakowiak, Dorota Heck, Andrzej Zawadzki, Jan Błoński oraz Paweł Markowski. Trochę szkoda, że autorka nie pokusiła się o ujęcia diachroniczne, pozwalające śledzić nie tylko proste „przyrastanie refleksji”, ale i zasadnicze zmiany w sposobie myślenia i pisania o tej formie. Gdyby jeszcze przy tym uwzględniła pracę Krzysztofa Dybciaka pt. Inwazja eseju („Pamiętnik Literacki”, 1977 nr 4) mogłoby się okazać, że już w latach siedemdziesiątych rozkruszano strukturalistyczny paradygmat ujmowania tego gatunku, pisano o jego relacyjności, antycypując o wiele późniejsze tezy Michała Pawła Markowskiego. Nie z nich jednak korzysta autorka. Podejmując decyzje metodologiczne, stara się raczej uchwycić „miejsca wspólne” rozlicznych teorii i na ich podstawie sformułować swoisty „ekstrakt” gatunkowych właściwości eseju. Druga część pracy zmienia optykę spojrzenia, przenosi je z ogółu na szczegół. Dr Pethe rozpoczyna wywód od przypomnienia historii polskiego eseju religijnego oraz badań nad nim i stara się wyjaśnić, na ile kategorie literaturoznawcze mogą być użyteczne w opisie dyskursu teologa – zwłaszcza gdy ten posługuje się formą eseju. Trzy ostatnie rozdziały poświęcone są kolejno eseistycznej twórczości każdego spośród autorów wymienionych w tytule książki. Zawierają m.in. dane biobibliograficzne, dotyczące poszczególnych pisarzy (warto podkreślić dobrą orientację habilitantki w rozległej literaturze przedmiotu), odsłaniają niektóre właściwości ich esejów i wybrane problemy w nich poruszane. Pisząc o autorze Filozofii dramatu, doktor Pethe podkreśla, że „wśród komentatorów twórczości Józefa Tischnera dominuje przekonanie, że o charakterze jego bogatej spuścizny pisarskiej zadecydowały inspiracje filozoficzne” (s. 118). Wybiera jednak do analizy te teksty – nie brak ich wśród pism eseisty – które przekraczają horyzont filozofii i wyraźnie sadowią się na terenie teologii. Obiektem obserwacji czyni przede wszystkim zbiór Ksiądz na manowcach, wymienia również inne, pozostające w orbicie refleksji teologicznej (warto dodać, że doczekały się one ostatnio osobnego opracowania w książce Jerzego Sikory pt. Twórczość kaznodziejska ks. Józefa Tischnera, Warszawa 2012). Autorka próbuje omówić Tischnerowską „koncepcję eseistycznego przekazu”, jej dialogowy charakter i metaforyczny język. W rozdziale poświęconym eseistyce ks. Janusza Stanisława Pasierba dowiadujemy się z kolei o wyraźnie w niej zaznaczonej obecności „ja” autorskiego i programowej otwartości tekstów, badaczka śledzi także metateologiczne wypowiedzi pisarza oraz ukazuje obecne w nich refleksje metaliterackie i metajęzykowe (dotyczące m.in. zagadnień formy i słowa). Stara się przy tym dementować zakorzenione w opracowaniach przekonanie, że eseistyczne dociekania Pasierba koncentrują się głównie wokół sztuki i kultury a nie – wokół teologii. Ostatni rozdział – poświęcony twórczości ks. Jerzego Szymika – odsłania zasady rządzące konstrukcję jego esejów, żywioł subiektywny i autobiograficzny w nich obecny, a także jego teologiczne refleksje na temat literatury. Zakończenie rozprawy stanowi rekapitulację osiągniętych rezultatów badawczych. Jak je scharakteryzować? Budzą pewien niedosyt, wypada chyba rozpocząć od zastrzeżenia, że książka piętrzy rozmaite zapory utrudniające identyfikację stawianych problemów i ocenę sposobu ich rozwiązywania. Przeszkodą okazuje się niekiedy warstwa edytorsko-językowa. Omyłki w nagłówkach niektórych rozdziałów i błędy interpunkcyjne można by przypisać nie dość starannej korektorce książki. Być może to właśnie ona ponosi też winę za rozmaite błędy składniowe (uwagę zwra-ca zwłaszcza predylekcja do umieszczania orzecznikowego przymiotnika w narzędniku, podczas gdy norma nakłania do mianownika) czy też niezręczne sformułowania typu „w rezultacie przedstawionych dotąd zagadnień” (s. 102) itp. Bywa jednak, że częste kłopoty stylistyczne łączą się w dysertacji z kłopotami terminologicznymi. Na s. 99 autorka aprobatywnie wyraża się o Kościele jako „instytucji ideologicznej”. Czy jednak na pewno dobrze pojmuje termin „ideologia”? Jego poprawne rozumienie (odsyłam np. do definicji w Encyklopedii Katolickiej KUL) i znajomość najnowszej historii uniemożliwia dziś podobne twierdzenia. Kościół jako instytucja odwraca się od ideologii co najmniej od czasów likwidacji Państwa Kościelnego (nawet gdyby chodziło o tzw. ideologizację teologii, to i tak granicę stanowiłby Sobór Watykański II). Jeszcze większą konfuzję budzi tytuł jednego z podrozdziałów: Esej teologiczny i literackie kryteria opisu zjawiska. Polszczyzna zna konstrukcje typu „kryteria oceny” i „kategorie opisu”. Dokonana przez autorkę kontaminacja jest błędem językowym i ma istotne konsekwencje logiczne. Czym bowiem miałyby być wymienione „literackie kryteria opisu zjawiska”? Tekst nie pozostawia wątpliwości, że chodzi o strukturalne właściwości eseju (por. uwagi na s. 97-98). Tytuł jest zatem mylący, jego drugi fragment powinien brzmieć „literaturoznawcze kategorie opisu zjawiska”. Dbałość o logikę i językową precyzję nie zawsze towarzyszą więc wywodom badaczki. Poszczególne części rozprawy noszą nazwę „kontekstów”. Czy na pewno słusznie? Jak podaje dostępny w Internecie Słownik Języka Polskiego, leksem „kontekst” oznacza „część wypowiedzi ustnej lub pisemnej potrzebną do właściwego zrozumienia jakiegoś wyrazu, stwierdzenia; otoczenie wypowiedzi”. Opisany w drugim rozdziale stan współczesnej teologii na pewno może stanowić ważne tło pomagające zrozumieć jakąś cześć problematyki związanej z esejem teologicznym. Może takim rozjaśniającym otoczeniem stać się również zarys cech kultury postmodernistycznej. Ale podobnym tłem na pewno nie są badania nad poetyką eseju. Są one raczej obszarem refleksji nad narzędziami badawczymi – ważnym dla autorki pracy, a nie dla samych pisarzy i ich twórczości. Zupełnie nie rozumiem również, dlaczego i w jaki sposób kontekstem mają być rozdziały analityczne – poświęcone esejom Tischnera, Pasierba i Szymika. Czy także one są tłem do jakiejś nieznanej wypowiedzi? Chciałbym w to wierzyć, tymczasem jednak obawiam się, że wbrew zasadom logiki i normom języka polskiego leksem „kontekst” uczyniono w książce synonimem wyrazu „rozdział” (sic!). Skoro zaś mowa o kompozycji pracy, to chciałbym się upomnieć także o śmielszą selekcję i odważniejsze porządkowanie dyskursu. Nasuwa się pytanie: czy rozdział III nie powinien się znaleźć wśród objaśnień dotyczących metodologicznego zaplecza rozprawy (na początku)? Nie jestem też pewny, czy na pewno warto poświęcać tyle uwagi postmodernizmowi i wdawać się w polemikę (która schodzi w pracy do poziomu publicystycznego), skoro, jak pisze autorka, nie był on dobrze znany omawianym autorom. Mam również wątpliwości, czy w pracy o eseju teologicznym potrzebne są dzieje mód metodologicznych w kręgach polskich literaturoznawców. Kiedy pytamy o rezultaty badań, pytamy też o cel pracy. Zapytajmy, czy został on wyraźnie określony? Zagadnienie wydaje się istotne, bo umiejętność jasnego stawiania problemu badawczego i konsekwencja w dowodzeniu nie są mocną stroną dyskursu wypełniającego książkę. We wstępie odnajdujemy przynajmniej dwie osobne (by nie rzec: wzajemnie się wykluczające) dyrektywy badawcze. Na s. 9 czytamy: „Do najważniejszych problemów zaliczyć powinno się nie tylko zagadnienia gatunkowe, strukturalne czy wyróżniki literackości, ale także tematykę zmagań autorów z tworzywem literackim”, zaś na s. 8 natrafiamy na fragment: „Zatem analizie oraz interpretacji literaturoznawczej – w oparciu o warsztat, który wypracowała metodologia hermeneutyczna – poddane zostaną dwudziestowieczne, a także najnowsze wypowiedzi prozatorskie, które z całokształtu współczesnego dorobku pisarskiego wyróżniają takie swoiste cechy jak praktyczne myślenie religijne wyrastające z głębi autentycznego życia w wierze, niejednokrotnie przybierające kształt literackiego świadectwa istnienia i działania Boga w świecie ludzkim oraz świadectwa wzajemnych interakcji Bóg-człowiek”. Pomijam brak precyzji logicznej (elementy strukturalne zawsze są cechami gatunkowymi), wątpliwą stylistyczną urodę obu zdań i błędy składniowe w każdym z nich. Chodzi mi o to, że cytowane fragmenty określają dwa różne cele badawcze, implikują dwa różne podejścia metodologiczne i dwa różne obszary możliwych rezultatów. Analiza genologiczna jest czymś innym niż hermeneutyka – wymaga innych procedur i prowadzi do odmiennych wniosków. Próby ich łączenia musiałyby oznaczać powrót do dawnych sposobów rozumienia literatury i anachronicznych sposobów czytania; do opisu formy i treści, do mechanicznych wyliczeń cech „formalnych” i powierzchownego opisu głównych wątków czy problemów. Wydaje się, że tak jednak dzieje się w recenzowanej rozprawie. Nie dowiemy się ani tego, o jaki rodzaj hermeneutyki literackiej chodzi autorce, ani też tego, w jaki sposób chce prowadzić obserwacje genologiczne. W miejscu trafnie postawionych zagadnień badawczych często natomiast pojawiają się pytania kierujące uwagę w stronę zagadnień wykraczających poza nauki o literaturze (por. np. serię pytań na s.107). Rzecz jest ważna, bo dobre ustawienie problemu mogłoby w radykalny sposób zmienić oblicze książki. Genologiczna analiza eseju wymaga przecież szczególnej wrażliwości na jego relacyjny charakter. Propozycje metodologiczne Krzysztofa Dybciaka i Michała Pawła Markowskiego nakazują za każdym razem widzieć w nim rodzaj naruszenia systemu. Na pewno jest do pomyślenia praca ukazująca, w jaki sposób analizowana, eseistyczna twórczość Tischnera, Pasierba czy Szymika przekracza istniejący porządek form piśmiennictwa teologicznego. (W przypadku ks. Jerzego Szymika mamy wszak do czynienia z planowaną i konsekwentnie realizowaną strategią. Autor najpierw – w książce W poszukiwaniu teologicznej głębi literatury – formułuje program eseizacji piśmiennictwa teologicznego, a następnie w kolejnych książkach konsekwentnie realizuje sformułowane wcześniej zasady. Z kolei twórczość Pasierba dostarcza niezmiernie ciekawych przykładów eseizacji homilii czy nawet mowy pogrzebowej oraz nadawania gatunkom nieteologicznym statusu eseju teologicznego – tak jest m.in. w przypadku pisanych przez teologa recenzji filmowych). Omijając tę ważną perspektywę badawczą, przyjmując strukturalistyczny sposób myślenia o gatunkach, stanęła autorka przed koniecznością dowodzenia, że analizowane przez nią eseje... są esejami. Procedura badawcza nie mogła w takim wypadku polegać na czym innym, niż na sformułowaniu cech eseju (doktor Pethe podaje je na s. 76) i sprawdzeniu, które z tych cech występują w pismach wybranych autorów (rozmaite „czynności sprawdzające” obserwujemy w trzech ostatnich rozdziałach pracy). Rezultatem podobnych obserwacji staje się wyliczenie, prosta rejestracja faktu, że w utworach wspomnianych eseistów dochodzi do głosu subiektywne „ja” autorskie, pojawia się żywioł autobiograficzny, dialogiczność, skłonność do nasycania wywodu rozmaitymi intertekstami, metaforyzacja języka, kompozycyjna otwartość itp. Niewiele dowiemy się o funkcjach i semantyce wymienionych kategorii w konkretnych tekstach lub zespołach tekstów. Co więcej: ponieważ podobna perspektywa badawcza rozdzieliła „eseistyczne” i „teologiczne”, autorka czuje się w obowiązku udowodnić również, że autorzy, których twórczość omawia, są teologami. Sięga przy tym po rozmaite argumenty – nie zawsze dotyczące teologii. Część z nich brzmi przekonująco, zbyt łatwo jednak w moim odczuciu stawia znak równości pomiędzy „kapłańskim” i „teologicznym”. Co więcej, można odnieść wrażenie, że według badaczki eseje teologiczne tworzą u nas wyłącznie księża lub eksksięża. A tak przecież nie jest. Trudno zatem oprzeć się wrażeniu, że metodologiczna hybrydyczność trzech ostatnich rozdziałów ma swe źródło w poczuciu, że analiza genologiczna nie doprowadziła do satysfakcjonujących rezultatów poznawczych. Aby poszerzyć spektrum obserwacji autorka stara się opisać część problematyki poruszanej przez wspomnianych eseistów. Przypomina np. „czym jest w definicji Tischnera wiara religijna” (s. 131), jeszcze na tej samej stronie próbuje uchwycić funkcjonujący w pismach eseisty „model właściwej postawy duszpasterza” (tamże). W rozdziale poświęconym kolejnemu autorowi mamy do czynienia z próbą uzasadnienia tezy, że „program teologiczny Pasierba można sprowadzić do zasady polegającej na rozwijaniu refleksji wyrastającej bezpośrednio z tekstu Biblii oraz nurtu teologii patrystycznej, która w całkowicie uzasadniony sposób posługiwałaby się »poetycką obrazowością« jako podstawową metodą wyrazu” (s. 163). Nieco dalej autorka opisuje kreślony ręką eseisty portret Erazma z Rotterdamu (s. 164-167) a wreszcie i Pasierbową „teologię formy” (s. 181-194). Choć może się to wydać dziwne, praca rzeczywiście realizuje uproszczony model opisu „formy i treści” (zdawałoby się: dawno przezwyciężony). Wspomniane „pomieszanie dyskursów” – genologicznego i tematycznego – ma oczywiście ważne konsekwencje. Sprawia, że zamiast wyraźnego postawienia problemu i konsekwentnej argumentacji często pojawia się tok skojarzeniowy (zwłaszcza w trzech ostatnich rozdziałach). Pora na konkluzję. Choć książka budzi różnego rodzaju niedosyty i wątpliwości, trudno jednak nie wspomnieć o pozytywach. Jej najważniejszą zaletą jest trudny do podważenia fakt, iż odkrywa ona nowy materiał badań. Jeśli nawet omija bardziej skomplikowane narzędzia analityczne, nie imponuje dyscypliną myślową i śmiałością interpretacyjnej wyobraźni, to jednak dokonuje wstępnych rozpoznań, otwiera drogę do kolejnych, doskonalszych eksploracji, wnosząc tym samym wkład w rozwój badań nad ciekawymi zjawiskami literackimi.
    Źródło:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2013, 3(3); 127-134
    2299-9922
    Pojawia się w:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prolegomena do filozofii gór Józefa Tischnera
    Prolegomena to Józef Tischner’s philosophy of mountains
    Autorzy:
    Sierotowicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762659.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    filozofia gór
    filozofia Józefa Tischnera
    wolność
    piękno
    philosophy of mountains
    philosophy of Józef Tischner
    freedom
    beauty
    Opis:
    Tekst jest próbą odpowiedzi na pytanie o możliwość sformułowania Józefa Tischnera filozofii gór. Podstawą refleksji jest niewielka „próbka” tekstów Tischnera, których analiza pozwala na wskazanie drogi prowadzącej do sformułowania tej filozofii.
    The text is an attempt to answer the question about the possibility of formulating Józef Tischner’s philosophy of mountains. The reflection is based on a “sample” of Tischner’s texts; their analysis permits to indicate the way in which such philosophy can be formulated.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2022, 59, 1; 177-192
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kryzys nadziei i zadanie filozofii w myśli Józefa Tischnera
    Crisis of Hope and the Task of Philosophy according to Józef Tischner
    Autorzy:
    Niezgoda, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762661.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    kryzys
    nadzieja
    Tischner
    filozofia dramatu
    agatologia
    łaska
    Bóg
    Crisis
    Hope
    Philosophy of Drama
    Agathology
    Grace
    God
    Opis:
    Kryzys nowoczesności jest kryzysem fundamentalnym, jest bowiem, jak uważa Józef Tischner, kryzysem nadziei. Zadaniem współczesnego człowieka jest przezwyciężenie tego kryzysu, a filozofia może w tym dopomóc – ponieważ myśl może sięgnąć do źródłowego doświadczenia nadziei, może odnaleźć te pokłady rzeczywistości, które umożliwiają odnowienie nadziei. W takiej perspektywie Tischnerowska filozofia dramatu i agatologia – a więc myślenie skupione na analizie i interpretacji dramatu ocalenia i zguby, a także na ujawieniu swoistej logiki tego, co ponad bytem i byciem – prowadzą do możliwości przezwyciężenia naznaczonej kryzysem sytuacji współczesnego człowieka. W rzeczywistości wydaje się nieusuwalnie tkwić nieredukowalny element dobra.
    The crisis of modernity is a fundamental crisis for, as Józef Tischner claims, in its core it is a crisis of hope. To overcome this crisis is a task of contemporary man, and philosophy serves its role within this effort – thinking can arrive at the original experience of hope and reach to those layers of reality which enable the renewal of hope. From this perspective, both Tischner’s philosophy of drama and agathology – thinking aimed at the description of drama salvation and damnation, as well as engaged in the proces of revealing the peculiar logic of what is beyond beings and Being – open up to the possibility of overcoming the crisis-marked situation of contemporary man. Eventually, there seems to be an irreducible element of good within the reality.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2022, 59, 1; 149-176
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Concept of Subjectivity in the Light of Józef Tischner’s Thought
    Autorzy:
    Wielecki, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433389.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Józef Tischner
    person
    subjectivity
    agency
    the agathological horizon
    the drama of subjectivity
    the metaphor of the face
    Opis:
    Reverend Józef Tischner was undoubtedly one of the most outstanding Polish philosophers of the second half of the twentieth century. What we owe to this student of Roman Ingarden is the flourishing of phenomenology and the philosophy of dialog not only in our domestic philosophical, but also sociological, psychological, and anthropological thought. His philosophy of drama is an original and very important current, which is enriched not only by the “Queen of the Sciences” but also offers great support to the related sciences, particularly sociological sciences. Within them, subjectivity is an extremely important subject of contemplation. This article is a sketch of the analysis of the benefits that a sociologist, researcher of subjectivity, can derive from reading Józef Tischner’s works.
    Źródło:
    Philosophy and Canon Law; 2022, 8, 1; 1-16
    2450-4955
    2451-2141
    Pojawia się w:
    Philosophy and Canon Law
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nurt fenomenologiczno-egzystencjalny w polskiej współczesnej filozofii Boga
    Phenomenological-Existential Trend in Polish Contemporary Philosophy of God
    Autorzy:
    Kowalczyk, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/613721.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    filozofia Boga
    fenomenologia
    egzystencjalizm
    Polska
    Marian Jaworski
    Józef Tischner
    Karol Tarnowski
    Philosophy of God
    Phenomenology
    Existentialism
    Polska
    Opis:
    The main followers of phenomenological-existential trend in the field of philosophy of God in Poland are: Marian Jaworski, Józef Tischner and Karol Tarnowski. Jaworski united thomistic arguments for existence of God with augustian philosophy of subject and personal-axiological experience. Tischner completely rejected thomism and his philosophy of God based on anthropology and personal values. Tarnowski also was critical toward ontological-cosmological arguments for existence of God. He is fallower of G. Marcel and therefore accepted religious faith as basis of theism.
    Źródło:
    Vox Patrum; 2008, 52, 1; 505-511
    0860-9411
    2719-3586
    Pojawia się w:
    Vox Patrum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Tischner on Upbringing and Hope
    Autorzy:
    Hittinger, John P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433380.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Tischner
    Pope John Paul II
    solidarity
    education
    hope
    Marx and Marxism
    theses on Feuerbach
    Maximillian Kolbe
    conscience
    Opis:
    The present article examines Józef Tischner’s idea of upbringing (wychowanie) in establishing the new awareness of solidarity among the Polish workers and people through an awakening to conscience. The present moment served as a revolutionary alternative to socialism. I look at Tischner’s critique of Marxism and the central issue surrounding base and superstructure. Then I turn to his recovery of the Polish tradition of ethical ideals, especially in the person of Maximilian Kolbe and John Paul II. The text provides a detailed analysis of the chapter on upbringing in The Spirit of Solidarity. Tischner’s notion that upbringing is a personal bond established in trust to live in hope for improvement in mind and heart is placed in the context of the solidarity as a social bond establishing an ethical community transcending the political quest for power and the need to find an enemy. The text analyzes the various counterfeit forms of education in order to deepen our awareness of the meaning of authentic upbringing. Salient points of his teaching are discussed in conclusion.
    Źródło:
    Philosophy and Canon Law; 2022, 8, 1; 1-36
    2450-4955
    2451-2141
    Pojawia się w:
    Philosophy and Canon Law
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Byt maksymalny
    The maximal being
    Autorzy:
    Olszewski, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30149482.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Bóg
    dowód ontologiczny
    św. Anzelm
    Józef Tischner
    element największy
    God
    ontological proof
    St Anselm
    the greatest element
    Opis:
    Zadaniem artykułu jest pobudzenie teologów i filozofów do badań nad pewnymi aspektami dowodu ontologicznego (OA). Po przyjęciu ustaleń terminologicznych i prezentacji ogólnych uwag dotyczących argumentu ontologicznego cytuję argument św. Anzelma z Proslogionu II w łacińskiej wersji oryginalnej oraz przekładzie polskim. Następnie, co jest „sercem” pracy, próbuję szkicowo zrekonstruować Tischnerowską wersję tego argumentu św. Anzelma i poddaję ją wstępnej krytycznej analizie. W dalszej kolejności podaję dwa ogólne rozumienia dowodu na istnienie Boga. Ostatnia sekcja pracy poświęcona jest interesującym, a nawet intrygującym spostrzeżeniom na temat pojęcia tytułowego – bytu maksymalnego.
    The purpose of this article is to stimulate theologians and philosophers to study certain aspects of the ontological argument (OA). After adopting terminological arrangements, and presenting general remarks on the ontological argument, I quote St Anselm's argument from Proslogion II in the original Latin version and the Polish translation. Then, which is the heart of the paper, I attempt to sketchily reconstruct Tischner’s version of this argument of St Anselm and subject it to a preliminary critical analysis. I then give two quite general understandings of the proof for the existence of God in general. The final section of the paper is devoted to interesting and even intriguing insights into the notion of the titular concept – the maximal being.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2023, 55; 67-84
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem niezależności refleksji dramatycznej Józefa Tischnera od myśli teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara
    The problem of independence of Józef Tischner’s dramatic reflection from Hans Urs von Balthasar’s theodramatic thought
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28692116.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    filozofia dramatu Tischnera
    teodramatyka Balthasara
    niezależność myśli
    Tischner’s philosophy of drama
    Balthasar’s theodrama
    independence of thought
    Opis:
    W niniejszym artykule podejmujemy problem niezależności myśli dramatycznej Józefa Tischnera oraz refleksji teodramatycznej Hansa Ursa von Balthasara. Wykazujemy, iż obaj autorzy, pomimo zbliżonego podejścia ogólnego i pewnych podobieństw w niektórych aspektach szczegółowych, rozwijają swą myśl (teo)dramatyczną niezależnie od siebie. W przypadku Balthasara można mówić o całkowitej niezależności od Tischnera. W przypadku Tischnera analizujemy przykłady formalnej zależności jego tekstów od Balthasara (cytowanie grzecznościowe, zapożyczenia terminologiczne) i wykazujemy, iż zależność ta ma charakter czysto marginalny i dotyczy jedynie ostatnich dwóch lat jego życia. We wniosku formułujemy więc tezę o „nieprzyczynowej równoczesności” dotyczącą wkładu obu autorów w rozwój tzw. nurtu dramatycznego, nawiązując w ten sposób do analogicznego zjawiska, o którym pisał sam Balthasar w kontekście prekursorów nurtu dialogicznego.
    In this article we address the problem of the independence of the dramatic thought of J. Tischner and theodramatic reflection of H. U. von. Balthasar. We show that both authors, despite some resemblance in general approach and certain similarities in some specific aspects, develop their (theo)dramatic thought independently from each other. In case of Balthasar, one can talk about total independence from Tischner. In case of Tischner, we analyze the examples of formal dependence of his texts on Balthasar (courtesy citing, terminological borrowings) and we show that this dependence has a purely marginal character and concerns only the last two years of his life. As a corollary we formulate a thesis about „non-causal simultaneity” regarding the contribution of both authors to the development of the so-called dramatic current, referring this way to the analogical phenomenon that Balthasar himself discussed in the context of the precursors of the dialogical current.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2019, 51; 141-160
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia dramatu jako filozoficzna tradycja badawcza
    Philosophy of drama as a philosophical research tradition
    Autorzy:
    Sierotowicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690938.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    methodology of scientific research traditions
    philosophical research traditions
    philosophy of drama
    philosophy of science
    mental experiment
    Józef Tischner
    Opis:
    This paper presents an attempt to describe Józef Tischner’s philosophy of drama from the point of view of Larry Laudan’s philosophy of science. That is achieved with the help of the concept of Philosophical Research Traditions developed in the paper. A~certain conceptual problem of Tischner’s philosophy, and some future research topics are also presented.
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2018, 64; 59-92
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    truktury uczestnictwa w filozofii dramatu Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Kołoczek, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426605.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Józef Tischner
    drama
    philosophy of drama
    participation
    structures of participations
    evil
    dramat
    filozofia dramatu
    uczestnictwo
    struktury uczestnictwa
    zło
    Opis:
    The article is an analysis of how the concept of participation functions in the philosophy of drama by Józef Tischner. I begin by saying that this is the basic concept of this philosophy. Tischner gives two basic meanings of the drama using the concept of participation and then uses this concept very often. In my analysis, I observe how Tischner uses this concept, I investigate who participates and in what they participate, and I also reconstruct the structure of this participation. As a result it is revealed that the specific understanding of this concept is related to other basic concepts of this philosophy, e.g. to reciprocity or horizon. It also reveals – which is quite a surprise – an egological component of the philosophy of drama.
    Artykuł jest analizą sposobu, w jaki funkcjonuje w filozofii dramatu Józefa Tischnera pojęcie uczestnictwa. Wychodzę od stwierdzenia, że jest to podstawowe pojęcie tej filozofii. Za jego pomocą Tischner podaje dwa podstawowe znaczenia dramatu, a następnie bardzo często używa tego pojęcia. W mojej analizie obserwuję, w jaki sposób Tischner je stosuje, badam, kto uczestniczy i w czym, a także odtwarzam struktury tego uczestnictwa. W efekcie ujawnia się, że specyficzne rozumienie „uczestnictwa” powiązane jest z innymi podstawowymi pojęciami tej filozofii, np. ze wzajemnością czy horyzontem. Ujawnia się także – co jest sporym zaskoczeniem – egologiczny komponent filozofii dramatu.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2018, 48, 2
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz komunikowania prawdy w relacji lekarz–pacjent na podstawie serialu Szpital
    Autorzy:
    Bednarska, Maja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2211418.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    doctor
    patient
    communicating the truth
    axiology of communication
    Józef Tischner
    philosophy
    lekarz
    pacjent
    komunikowanie prawdy
    aksjologia komunikowania
    filozofia
    Opis:
    Obraz komunikowania prawdy w relacji lekarz–pacjent na podstawie serialu Szpital. Autorka zakłada w artykule, że często jedyną możliwą formą komunikacji pacjenta z lekarzem jest płaszczyzna aksjologii komunikacyjnej. Tą metaprzestrzeń w komunikacji międzyludzkiej trafnie ukazuje serial telewizyjny Szpital. Dlatego pokazuje filozofię dramatu Józefa Tischnera jako ontyczną podstawę aktu komunikacyjnego między lekarzem i pacjentem, która rozjaśni rzeczywistość wartości w przestrzeni międzyludzkiej. Tekst składa się z pięciu części. Autorka uzasadnia ten podział różnorodnością obszarów badawczych artykułu. W ramach pierwszego obszaru badawczego stara się przedstawić akt komunikacyjny w świetle ontologii jako byt, który można opisać w jego złożoności. Druga część artykułu jest przedstawieniem filozofii dramatu Józefa Tischnera. W trzeciej części tekstu autorka zastanawia się nad pragmatyką komunikacyjną lekarza z pacjentem z punktu widzenia aksjologii komunikowania. Czwarta część z kolei stanowi syntezę poprzednich trzech, w której dokonuje próby ukazania komunikowania lekarza z pacjentem z perspektywy aksjologicznej. W obrębie ostatniego – piątego obszaru badawczego autorka podejmuje próbę zaktualizowania przedstawionej teorii w praktyce medialnej.
    The image of communicating the truth in the doctor–patient relationship based on the series Hospital. The author assumes in the article that the level of communication axiology is often the only possible form of communication between the patient and the doctor. This meta-space in interpersonal communication is aptly portrayed by the TV series Hospital. Therefore, it shows the philosophy of Józef Tischner’s drama as the ontological basis of the act of communication between the doctor and the patient, which will illuminate the reality of values in the interpersonal space. The text consisted of five parts. The author emphasizes this division due to the variety of research areas of the article. As part of the first research area, he tries to present the communication act in the light of ontology as an entity that can be described in its complexity. The second part of the article will present the philosophy of Józef Tischner’s drama. In the third area of the text, he examines the physician-patient communication pragmatics from the point of view of the axiology of communication. The fourth part, in turn, will be a synthesis of the previous three, in which it attempts to show the communication between the doctor and the patient from an axiological perspective. Within the last – fifth research area, he attempts to update the presented theory in media practice.
    Źródło:
    Studia Socialia Cracoviensia; 2019, 11, 1; 49-60
    2080-6604
    Pojawia się w:
    Studia Socialia Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ myśli Balthasara na Tischnerowską interpretację problemu intratrynitarnej wolności Boga
    The influence of Balthasar’s thought on Tischner’s interpretation of the problem of God’s intratrinitarian freedom
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30148793.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    finite-human freedom
    infinite-divine freedom
    intratrinitarian relations
    Tischner
    Balthasar
    relacje intratrynitarne
    wolność nieskończona – Boska
    wolność skończona – ludzka
    Opis:
    Niniejszy artykuł podejmuje problematykę wpływu myśli Balthasara na dynamikę refleksji Tischnera w zakresie problematyki intratrynitarnej wolności Boga i związanych z tą tematyką konsekwencji dla wolności człowieka. Dzięki zastosowaniu analizy porównawczej myśli obu autorów i uwzględnieniu chronologii ich publikacji, ustalone zostają konkretne ramy czasowe i konkretne przesłanki merytoryczne wpływające na istotne zmiany w postrzeganiu problematyki wolności Boga przez Tischnera. Dogłębnie przeanalizowana jest również Tischnerowska interpretacja Balthasarowych pojęć wolności nieskończonej i wolności skończonej. Wykazane są zarówno zbieżności, jak i istotne różnice w podejściach obu autorów, zwłaszcza w kontekście ontologicznego i agatologicznego ujęcia tej tematyki. Całość badań zamyka analiza zgodnie przeprowadzonej przez obu autorów apologii chrześcijańskiej wizji wolności człowieka, wynikającej z wolności Boga i zanurzonej w niej, wobec oświeceniowo-ateistycznego modelu zabsolutyzowanej wolności ludzkiej, w której właśnie ze względu na brak relacji z Bogiem wolność ulega stopniowej degradacji i w konsekwencji unicestwieniu.
    The article examines the problem of the influence of Balthasar’s thought on the dynamics of Tischner’s reflection on the issue of the intratrinitarian freedom of God and the consequences for human freedom related to this subject. Using the method of comparative analysis of the contribution of both authors and taking into account the chronology of their publications, specific time frames and specific substantive premises are established that affected significant changes in Tischner's perception of the issue of God’s freedom. Tischner’s interpretation of Balthasar's concepts of infinite and finite freedom is also thoroughly analyzed. Both similarities and significant differences in the approaches of both authors are shown, especially in the context of the ontological and agathological approach to this subject. The work is concluded with an analysis of the apology, carried out consistently by both authors, of Christian vision of human freedom, originating and immersed in the freedom of God, in the confrontation with the Enlightenment-atheistic model of absolutized human freedom, in which, exactly due to the lack of the relationship with God, freedom gradually deteriorates and consequently undergoes annihilation.
    Źródło:
    Analecta Cracoviensia; 2022, 54; 89-110
    2391-6842
    0209-0864
    Pojawia się w:
    Analecta Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dramaturgia artykułu 17. kodeksu etyki lekarskiej. Ujęcie sytuacji niepomyślnych rokowań z wykorzystaniem aksjologii Józefa Tischnera
    The Dramaturgy of Article 17 of the Code of Medical Ethics. An Axiological approach
    Autorzy:
    Jaranowski, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762681.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    axiology
    Code of Medical Ethics
    ethos
    Józef Tischner
    philosophy of drama
    aksjologia
    kodeks etyki lekarskiej
    etos
    filozofia dramatu
    Opis:
    Tekst prezentuje interpretację aksjologicznego tła artykułu 17. kodeksu etyki lekarskiej, w której wykorzystane są przede wszystkim elementy filozofii wartości Józefa Tischnera. Autor posługuje się pojęciami aksjologii, by opisać szczególną dynamikę deontologii zawartej w artykule dotyczącym sytuacji informowania pacjenta o niepomyślnych rokowaniach co do jego stanu zdrowia. Zamiast opisów powszednich sytuacji tego typu, czytelnik otrzymuje inspirowaną przede wszystkim filozofią Tischnera rekonstrukcję układu wartości i roszczeń, w którym znajduje się lekarz.
    The text presents an interpretation of the axiological background of Article 17 of the Polish Code of Medical Ethics. The interpretation uses elements of Józef Tischner’s philosophy of values. The author employs the concepts of axiology to describe the special dynamics of deontology contained in Article 17, which refers to the situation of informing the patient about an unfavorable prognosis regarding his health. Instead of descriptions of everyday situations of this type, the reader receives a reconstruction of the system of values and demands in which the doctor resides, inspired by Tischner’s philosophy.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2022, 59, 1; 193-212
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krakowska szkoła antropologiczna w kręgu fenomenologii. Zarys wybranych koncepcji
    Krakow school of anthropology in the circle of phenomenology. Outline of selected concepts
    Autorzy:
    Maziarka, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28761804.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    krakowska szkoła antropologiczna
    antropologia
    fenomenologia
    Roman Ingarden
    Karol Wojtyła
    Władysław Stróżewski
    Józef Tischner
    Krakow school of anthropology
    anthropology
    phenomenology
    Opis:
    Fenomenologia była i jest ważnym nurtem w historii filozofii. Chociaż nie jest tworem jednolitym, lecz zróżnicowanym i bogatym, istnieje coś, co łączy fenomenologów: jest to pragnienie, by powrócić do samych rzeczy i opisywać je tak, jak one jawią się naszej świadomości. Jedną z rzeczy jawiącą się naszej świadomości jest człowiek. W polskim środowisku filozoficznym odnajdujemy licznych filozofów zajmujących się naturą i kondycją człowieka. Niektórzy pochodzą ze środowiska krakowskiego, a ich szeroka i bogata twórczość pozwala mówić o istnieniu krakowskiej szkoły antropologicznej. Niniejszy artykuł prezentuje filozoficzną sylwetkę kilku zaliczanych do tej szkoły fenomenologów. Należą do nich: Roman Ingarden, Karol Wojtyła, Władysław Stróżewski i Józef Tischner.
    Pheneomenology there was and there is an important trend in the history of philosophy. Although it is not homogeneous creation, but a varied and rich one, there is something that connects phenomenologists: it is the disare to return to things, to their essence and relationships between them. One of the thing that must be investigated is undoubtedly the human being. In the Polish philosophical milieu we can find numerous philosophers who deal with the nature and condition of man. Some of them come from the Krakow community, and their wide and rich work allows us to speak of the existence of the Krakow school of anthropology. In this article, I would like to present the philosophical thought about the nature of man by several phenomenologists from this school. They include: Roman Ingarden, Karol Wojtyła, Władysław Stróżewski and Józef Tischner. The most outstanding of them is undoubtedly Roman Ingarden, who influenced the way of thinking of other philosophers.
    Źródło:
    Tarnowskie Studia Teologiczne; 2022, 41, 1; 69-88
    2391-6826
    0239-4472
    Pojawia się w:
    Tarnowskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aksjologia Rene Le Sennea a aksjologia Józefa Tischnera
    The Axiology of Rene Le Senne and the Axiology of Józef Tischner
    Autorzy:
    Gadacz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1048690.pdf
    Data publikacji:
    2011-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Le Senne
    Tischner
    Rickert
    agatologia
    fenomenologia
    aksjologia
    etyka
    wartości
    jaźń
    Ja
    Bóg
    agathology
    phenomenology
    axiology
    ethics
    values
    self
    I
    God
    Opis:
    The article deals with the philosophy of Le Senne in which man is determined by character and by values. The self results from relation to values. Cognition of God does not create conceptual metaphysics, but it is human act directed to the value. The author claims that Le Senne’s metaphysic is the axiology but without the hierarchy of values and criteria. The source of value is God who is not summum esse but Value. For Le Senne value and not being is a priority. That is the one of many similarities to Tischner’s philosophy.
    Źródło:
    Filozofia Chrześcijańska; 2011, 8; 37-45
    1734-4530
    2450-0399
    Pojawia się w:
    Filozofia Chrześcijańska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Theology of science: Its collocation and critical role for understanding of limits of theological and scientific investigations
    Autorzy:
    Sierotowicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31804096.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    theology of science
    third domain of the truths
    research tradition
    Michał Heller
    Hans Urs von Balthasar
    Józef Tischner
    Larry Laudan
    Opis:
    The paper presents a brief outline of Michał Heller’s programme of theology of science, with specific attention to its collocation and critical role with respect to both theology and science. The former consideration is based on a third domain of truths (Hans Urs von Balthasar), while the latter is inspired by Józef Tischner’s presentation of religious thinking. Theology of science as such will be described with reference to Larry Laudan’s approach, considered here as a very useful and pragmatic tool for the description of basic concepts of this theology.
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2023, 75; 211-231
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie filozofii w konstruowaniu koncepcji edukacji religijnej. Współczesne odczytania sporu ks. Józefa Tischnera z przedstawicielami polskiego tomizmu (lata 1977-1978)
    The Importance of Philosophy in Constructing the Concept of Religious Education. Contemporary Interpretations of Józef Tischner’s Dispute with Representatives of Polish Thomism (1977-1978)
    Autorzy:
    Dąbrowski, Szymon
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147662.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-13
    Wydawca:
    Akademia Pomorska w Słupsku
    Tematy:
    Józef Tischner
    tomizm
    neotomizm
    filozofia chrześcijańska
    filozofia
    teologia
    krytyczna pedagogika religii
    Thomism
    neo-Tomism
    Christian philosophy
    philosophy
    critical pedagogy of religion
    Opis:
    The text presents a fragment of a philosophical and religious dispute that took place between Józef Tischner and the representatives of the Polish Thomistic school (1977-1978). The analy-sis below focuses on the last phase of the polemic, in which the adversaries made an analysis of their own epistemological and anthropological assumptions. Showing the structure and the issues in this dispute may lead to the specific context of understanding Christian philosophy, as well as contemporary discussions on the shape and structure of religious education. One of the central questions, which has hitherto not lost its relevance, is the one of the relationship that ex-ists between philosophy and religious thought (especially religious education). The following analysis is to provide the reader with a spectrum of possible answers to this question.
    Źródło:
    Ars inter Culturas; 2020, 9; 273-292
    2083-1226
    Pojawia się w:
    Ars inter Culturas
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dialogiczny charakter relacji międzyludzkich w kulturze narodowej i wielokulturowości europejskiej
    Dialogical Character of Relationship between Man and Man in National Culture and European Multiculturalism
    Autorzy:
    Rebes, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1807133.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-03
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Jan Paweł II
    kultura narodowa
    lud
    naród
    ojczyzna
    patriotyzm
    Tischner
    wielokulturowość
    folk
    John Paul II
    motherland
    multiculturalism
    nation
    national culture
    patriotism
    Opis:
    Pytanie o stosunek kultury narodowej do wielokulturowości staje się dziś ważnym problemem. Poważnym błędem jest stawianie alternatywy między państwem narodowym i wielokulturowością. Historia Polski uczy, że u podstawy kultury narodowej znajdują się wartości uniwersalne ważne dla każdej kultury, jak i państw wielokulturowych. Kulturę narodową, czyli religię, tradycję i język, charakteryzuje dialogiczność, dialog na poziomie historycznym (odwoływanie się do wspólnej przeszłości) i społecznym (odwoływanie się do teraźniejszości). Podstawą kultury narodowej jest człowiek, który doświadcza samego siebie w dialogu z drugim człowiekiem, także w dialogu kultur, narodów. Autor artykułu próbuje przybliżyć problem człowieka w horyzoncie ludu, narodu, patriotyzmu i społeczeństwa u ks. Józefa Tischnera i jego interpretacji słów papieża Jana Pawła II na forum ONZ w 1995 r. Obaj wymienieni autorzy przedstawiają uniwersalny charakter dialogu, który leży u podstawy kultury narodowej i wielokulturowości europejskiej. Dialog ten jest wynikiem wspólnych wartości etycznych, które leżą u podstawy kultury europejskiej, skoncentrowanej na człowieku i jego godności.
    The question of the attitude of national culture to multiculturalism is becoming a major problem today. A serious mistake is made when setting the alternatives being between the nation-state and multiculturalism. Polish History teaches us that at the base of the national culture are universal values that are important to all cultures and multicultural states. National culture is based on tradition, language and religion, which are characterized not only by—dialogically— dialogue on a historical level (references to a common past), but also by social level (references to the present). The background of any national culture is the human being, who experiences himself in dialogue with other people, and also in dialogue with other cultures and nations. The author of this article tries to bring the problem of man in from the perspective of people, nations, patriotism and society reflected by Rev. Józef Tischner and his interpretation of the words of Pope John Paul II at the United Nations in 1995. These two authors present the universal nature of the dialogue that lies at the base of the national culture, and the multicultural European. This dialogue is the result of the shared ethical values that underpin European culture concentrated on man and his dignity.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2017, 8, 1; 27-57
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Worth of Words: The Ethical Significance of Dialogue Structured as Asking–Responding in Józef Tischner’s Philosophy
    Wartość słowa. Etyczne znaczenie dialogu ustrukturyzowanego relacją pytanie–odpowiedź w filozofii Józefa Tischnera
    Autorzy:
    Dziurosz-Serafinowicz, Dominika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131185.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-26
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    philosophy of dialogue
    Józef Tischner
    personalism
    ethics of word
    ethical dimension of dialogue
    filozofia dialogu
    personalizm
    etyka słowa
    etyczny wymiar dialogu
    Opis:
    The importance of words has been emphasized by many ethicians and philosophers. Within interpersonal relationships, a significant dimension of the analysis of the word is its value. Ethics is dependent on the value of words, since without honest words we cannot have a real dialogue or then build a trustworthy community. In this paper, the author tries to show that within such a philosophical framework, the most fundamental element is a question–answer relationship, which is a basic structure for a dialogue. Asking is given special consideration by the Polish philosopher and priest Józef Tischner, who sees a question as a kind of request in the world of poverty which demands an ethical response. In this article, the author also presents Tischner’s original philosophy of drama—especially in respect to his view on a dialogic relationship between people—and then relationships within various groups, from large societies and nations to small communities. The ethical, axiological, anthropological, and even agathological and ontological significance of dialogue as asking–responding are also presented as a basis for a deeper communication.
    Rolę słowa podkreśla wielu etyków i filozofów. Istotnym wymiarem analizy słowa wykorzystywanego w relacjach międzyludzkich jest jego wartość. Od wartości słów zależy etyka, ponieważ bez szczerych słów nie można prowadzić prawdziwego dialogu, a także budować społeczności opartej na zaufaniu. W niniejszym artykule autorka stara się ukazać, że w takich ramach filozoficznych główną rolę odgrywa relacja pytanie–odpowiedź, która jest podstawową strukturą dialogu. Szczególną uwagę zadawaniu pytania poświęcił polski filozof i ksiądz Józef Tischner, który w pytaniu widział rodzaj prośby w świecie duchowego ubóstwa, która wymaga etycznej odpowiedzi. Autorka przedstawia w artykule również jego oryginalną filozofię dramatu, zwłaszcza w odniesieniu do wyrażanego przez niego poglądu na dialogiczną relację między osobami, a następnie relacje wewnątrz różnych grup – od wielkich społeczeństw i narodów po małe wspólnoty. W artykule ukazano także etyczne, aksjologiczne i antropologiczne znaczenie dialogu, a nawet jego agatologiczny i ontologiczny charakter, który jest ustrukturyzowany relacją pytanie–odpowiedź, stanowiącą podstawę pogłębionej komunikacji.
    Źródło:
    Studia Paedagogica Ignatiana; 2022, 25, 3; 127-144
    2450-5358
    2450-5366
    Pojawia się w:
    Studia Paedagogica Ignatiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józefa Tischnera refleksje o rodzinie
    Jozef Tischner’s reflections on the family
    Autorzy:
    Lewicka, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31025814.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    dziecko
    matka
    macierzyństwo
    ojciec
    ojcostwo
    rodzicielstwo
    rodzina
    rozwój
    wartości
    wychowanie
    Tischner
    child
    mother
    motherhood
    father
    fatherhood
    parenting
    family
    development
    values
    education
    Opis:
    W artykule podjęta została próba ukazania roli rodziny w myśli Józefa Tischnera z perspektywy pedagogicznej. Kolejno ukazano potrzebę dialogu w rodzinie. Przedstawiono znaczenie rodziny jako źródła miłości i odpowiedzialności. Zaprezentowano wychowanie w rodzinie w ujęciu Józefa Tischnera.
    The paper is an attempt to show from the pedagogical perspective the role of the family in Jozef Tischner’s thought. The article also points at the need for dialogue in the family. The family is a source of love and responsibility as well. Finally, the paper also accounts for how Tischner viewed children’s upbringing.
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2022, 56; 217-228
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mariologiczna interpretacja ośmiu błogosławieństw (Mt 5,3-10)
    Mariological Interpretation of the Eight Beatitudes (Mt 5:3-10)
    Autorzy:
    Wołowski, Lech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2031609.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    osiem błogosławieństw
    mariologia
    pielgrzymka
    Benedykt XVI (Josef Ratzinger)
    Hans Urs von Balthasar
    Józef Tischner
    eight beatitudes
    Mariology
    pilgrimage
    Benedict XVI (Josef Ratzinger)
    Opis:
    Artykuł podejmuje kwestię mariologicznej interpretacji ośmiu błogosławieństw zawartych w Mt 5,3-10. Różnorodnych interpretacji tego biblijnego tekstu podejmowali się teolodzy chrześcijańscy wszystkich epok od Klemensa Aleksandryjskiego po autorów współczesnych komentarzy biblijnych. Wobec mnogości rozpatrywanych na przestrzeni dziejów interpretacji aspekt mariologiczny pojawia się dość rzadko. Tymczasem, jak zauważa papież Benedykt XVI, już sam biblijny tytuł maryjny „Błogosławiona” powinien wyraźnie nakierowywać myśl teologiczną na mariologiczne aspekty tego zagadnienia. W czasach współczesnych bardzo głęboką refleksję w tym zakresie prowadzili dwaj wielcy teologowie XX w., J. Ratzinger (Benedykt XVI) i H.U. von Balthasar. Na gruncie polskim zadanie to częściowo podjął J. Tischner, opracowując temat ośmiu błogosławieństw w kluczu maryjnej pielgrzymki narodu. Niniejsza praca pragnie pogłębić mariologiczno-biblijną analizę ośmiu błogosławieństw i ożywić dyskusję dotyczącą tej tematyki w zaproponowanym przez Benedykta XVI kluczu rozumienia błogosławieństw jako programu życia współczesnego chrześcijanina.
    The article examines the question of the Mariological interpretation of the eight beatitudes contained in Mt 5:3-10. Christian theologians of all ages, from Clement of Alexandria to the authors of contemporary biblical commentaries, have proposed various interpretations of this biblical text. Among the multitude of interpretations developed throughout history, the Mariological aspect appears quite rarely. Yet, as Pope Benedict XVI observes, the very biblical Marian title “Blessed” should direct the theological thought to the Mariological aspects of this issue. In modern times, a very deep reflection on the subject was conducted by two great theologians of the XX century, J. Ratzinger (Benedict XVI) and H.U. von Balthasar. On the Polish ground, the task was partly undertaken by J. Tischner, who elaborated the theme of eight beatitudes in the key of the Marian pilgrimage of the nation. The present work is meant to deepen the Mariological-biblical analysis of the eight beatitudes and revive the discussion regarding this subject in the perspective proposed by Benedict XVI, to understand the beatitudes as a program of life for a modern Christian.
    Źródło:
    Collectanea Theologica; 2020, 90, 3; 79-121
    0137-6985
    2720-1481
    Pojawia się w:
    Collectanea Theologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fenomen zerwania
    Autorzy:
    Karpiński, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426841.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    rupture
    person
    truth
    value
    solidarization
    Absolute
    drama
    St. Augustine
    J. Tischner
    J.-L. Marion
    zerwanie
    osoba
    prawda
    wartość
    solidaryzacja
    Absolut
    dramat
    św. Augustyn
    Opis:
    This paper attempts to study and to describe the particular situation, when somebody for the sake of beliefs, opinions and ideas decides to finish the relation with the other. Such a situation we call the phenomenon of rupture. The ruptures may be different: the boyfriend is breaking up with his girlfriend, spouses are deciding on the divorce, somebody is breaking the agreement or the friendship. From all these type of the situation we are only interested in rupture because of the difference in holding the truth. The phenomenon of rupture in such a situation is getting the shape of the dispute what is more important – the truth or the person. How is it happening, that for the sake of the truth I am rejecting the person? Whether for the sake of the relation with the other can I put the truth away? What is more important value: the truth or You? Or maybe the rupture is a symptom of the unresolved attitude to the Absolute? We are trying to find answers to these questions referring to the thoughts of J. Tischner and the other contemporary philosophers. In the text two positions and two types of the thinking are discussed: monological thinking, in which the truth is more important than the person, and dialogical one, where the relation with the person is a condition of finding the truth. At the end of the text a one-sidedness of both attitudes is indicated as well as the possibility of solution the rupture by love.
    Przedmiotem artykułu jest zbadanie i opis sytuacji, kiedy ktoś w imię przekonań, opinii, poglądów decyduje się zakończyć relację z drugim człowiekiem. Sytuację taką nazywamy fenomenem zerwania. Zerwania mogą być różne: chłopak zrywa z dziewczyną, małżonkowie decydują się na rozwód, ktoś zrywa umowę albo przyjaźń. Z wszystkich tego typu sytuacji interesuje nas tylko zerwanie z powodu różnicy w wyznawanych poglądach. Fenomen zerwania w takiej sytuacji przybiera kształt sporu o to, co ważniejsze – prawda czy osoba. Jak to się dzieje, że w imię prawdy odrzucam osobę? Czy w imię relacji z drugim mogę zdradzić prawdę? Czy wartością ważniejszą jest prawda czy Ty? A może zerwanie jest symptomem nierozwiązanego stosunku do Absolutu? Odpowiedzi na te pytania szukamy, odwołując się do myśli Józefa Tischnera i innych współczesnych filozofów. Zarysowane zostają dwa skrajne stanowiska: prawda ponad osobą oraz osoba ponad prawdą. Wyznaczają one dwa odmienne paradygmaty myślenia: monologiczny i dialogiczny. Problem zostaje rozważony także w płaszczyźnie aksjologicznej, gdzie prawda i Ty jawią się jako wartości. W zerwaniu istotne jest utożsamienie Ja z daną prawdą – następują tu procesy solidaryzacji egotycznej i absolutyzacji Ja. W ich efekcie zerwanie można opisać za pomocą Tischnerowskiej kategorii potępienia i mechanizmu władzy. Na końcu zostaje ukazana możliwość rozwiązania sytuacji zerwania przez miłość.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2017, 46, 2
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcja myślenia religijnego Józefa Tischnera i jej możliwe implikacje wobec współczesnego kryzysu znaczenia wspólnoty – przyczynek do dyskusji
    Józef Tischner’s concept of religious thinking and its possible implications for the contemporary crisis of meaning community – a contribution to the discussion
    Autorzy:
    Stachurski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520262.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    God
    philosophy of drama
    axiology
    agathology
    philosophy of religion
    religious thinking
    anthropology
    Tischner
    Bóg
    filozofia dramatu
    aksjologia
    agatologia
    filozofia religii
    myślenie religijne
    antropologia
    Opis:
    The German researcher of the philosophy of religion, Bernhard Welte (1906–1983), looking for an answer to the question about the substantive relationship between philosophical thinking and religious thinking, does not provide a final answer, but allows some discussion and polemics. This way of practicing the philosophy of religion is interesting because this problem is juxtaposed with the problem of man and his experience of existence. Thanks to this narrative, it is possible to pose more demanding ethical questions. In the further deliberations of this author, there are, inter alia, reflection on what a person’s life could look like without the “presence” of religion in his life (also in the aspect of relating to being a non-believer), also in the ethical aspect. It can be said that in a similar key - anthropological and ethical - he presents his position on the problem of “philosophical thinking versus religious thinking”, the Krakow philosopher Józef Tischner (1931–2000). This thinking is based both on his concept of the philosophy of drama, as well as on the experience (direct and indirect) of the believer. This reflection is “torn” between a specific topos (temple) and the people who come to a particular temple and create a specific community. The aim of the article is an attempt to answer the question of what religious thinking is as perceived by Tischner, as well as to specify his position in the aspect of the contemporary crisis of understanding the community in terms of the philosophy of values.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 305-317
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Alfred North Whitehead. Filozoficzna wiara uczonego i jej wpływ na współczesną teologię i religię
    Autorzy:
    Gutowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2131101.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-04
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Religioznawcze
    Tematy:
    Alfred North Whitehead
    process theism
    classical theism
    open theism
    God’s immutability
    God’s impassibility
    God of philosophers
    God of religion
    Józef Tischner
    Józef Życiński
    Socinians
    Opis:
    The subject of the article Alfred North Whitehead. The Philosophical Faith of a Scientist and Its Influence on Contemporary Theology and Religion is Whitehead’s concept of God, which constitutes the completion of his metaphysical system. The system provides a comprehensive vision of reality taking into account the modern state of science, and proposing a speculative solution to such persistent philosophical problems as the relationship between mind and body, God and evil, or freedom and determinism and indeterminism. Section 1 presents a brief biography of Whitehead highlighting his adolescent dissatisfaction with Anglicanism and moving closer to Catholicism, followed by a phase of secularism and agnosticism, and a later mature philosophical conception of God and religion. Section 2 presents the basic doctrines of Whitehead's metaphysics, and section 3 shows how process theism differs from classical, especially Thomistic theism. The dispute about the divine immutability and impassibility, questioned by Whitehead and his main intellectual successor Charles Hartshorne, is emphasized. Whitehead’s concept of God inspired many contemporary theologians and became an important competitor of classical theism. Process theism has not gained wider acceptance, despite the fact that it is more consistent with the scientific view of the world and better expresses certain aspects of popular Christian religiosity. This was mainly due to the rejection by process philosophers and theologians of traditional eschatology, and especially of the idea of subjective immortality. However, the process concept of God contributed, among others, to the emergence of open theism, which also had independent ancient sources, and to the adjustments made by many philosophers within classical theism. In Poland, Whitehead's metaphysics and philosophy of God influenced, among others, the work of Archbishop Józef Życiński. It is also worth mentioning that the Polish Socinians are regarded as precursors of process theism.
    Źródło:
    Przegląd Religioznawczy; 2021, 4/282; 21-38
    1230-4379
    Pojawia się w:
    Przegląd Religioznawczy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zapomniany spór o tomizm
    The Forgotten Dispute on Thomism
    Autorzy:
    Tyl, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/665134.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    filozofia chrześcijańska
    tomizm egzystencjalny
    tomizm tradycyjny
    światopogląd
    A. Siemianowski
    H. Bortnowska
    B. Celiński
    M.A. Krąpiec
    J. Tischner
    christian philosophy
    existential thomism
    traditional thomism
    world-view
    S. Siemianowski
    M. A. Krąpiec
    Opis:
    The aim of the article is the forgotten dispute regarding the world-view value of Thomism, taking place in the early 1960s in the Polish Catholic press. I attempt to present and evaluate the theses and arguments of both sides (critics as well as advocates of Thomism). My claim is that the dispute anticipated the loud discussion with Thomism initiated by J. Tischner in the 1970s and designated the areas of confrontation, as well as, the content and the character of the arguments for and against Thomism.
    Przedmiotem artykułu jest zapomniany spór na temat światopoglądowej wartości tomizmu, toczący się na początku lat sześćdziesiątych XX wieku w polskiej prasie katolickiej. Próbuję przedstawić tezy i argumenty obu stron oraz dokonać ich oceny. Twierdzę, że spór ten antycypował głośną dyskusję z tomizmem, podjętą przez J. Tischnera w latach siedemdziesiątych – wyznaczył obszary tej konfrontacji oraz treść i charakter argumentacji za i przeciw.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2018, 40
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paczka wiary, nóż nauki i kurz zwątpienia. Filozoficzno-literacki midrasz o dialogu nauka–filozofia–teologia
    Autorzy:
    Sierotowicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/426705.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Philosophy of Józef Tischner
    Research Traditions of Larry Laudan
    Dialogue Science–Philosophy–Theology
    Midrash
    Orthonym
    Heteronyms in Fernando Pessoa
    filozofia Józefa Tischnera
    tradycje badawcze Larryego Laudana
    dialog nauka–filozofia–teologia
    midrasz
    ortonimia/heteronimia u Fernanda Pessoi
    Opis:
    Based on the achievements of the philosophy of science and some aspects of J. Tischner’s philosophy, the essay proposes a literary and philosophical model of the dialogue between science, philosophy, and theology. The model suggests a different insight into the history of science–belief dispute: the main issue becomes the recognition of the domain in which the given formulation of the problem in question can be solved.
    W oparciu o osiągnięcia filozofii nauki i niektóre aspekty filozofii Józefa Tischnera esej rozwija literacko-filozoficzny model dialogu nauka–filozofia–teologia. Refleksja prowadząca do sformułowania modelu pozwala na inne spojrzenie na historię dysput nauka–wiara: podstawową kwestią dialogu staje się określenie dziedziny, w której możliwe jest rozwiązanie danego sformułowania problemu.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2018, 47, 1
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spojrzenie w przyszłość. Ks. Józefa Tischnera myślenie o pracy
    A Look into the Future. Józef Tischners Thinking about Human Work
    Autorzy:
    Jagiełło, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1621806.pdf
    Data publikacji:
    2014-06-01
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Józef Tischner
    filozofia pracy ludzkiej
    dialog
    etyka pracy
    wspólnota
    religijne aspekty pracy ludzkiej
    antropologiczne i etyczne aspekty ludzkiej pracy
    fenomenologia
    hermeneutyka
    philosophy of human work
    ethic of work
    dialogue
    community
    religious aspect of work
    anthropological and ethical aspect of human work
    phenomenology
    hermeneutics
    Opis:
    This study does not present a complete picture of the philosophy of human work in the socio-philosophical thought by Józef Tischner. Instead, our focus is primarily on the diagnosis, which Tischner put in one of his recent and less known studies on the condition of human work in the era of the free market and the economic hegemony of the bill of rights. Exposing various threats and crises of contemporary work, Tischner criticizes the lopsided, that is, objective understanding of work. In this lopsidedness, he discovers a major threat to the future of work. Therefore Tischner also draws attention to the need to take into account the subjective or personal nature of work, which he understood as a conversation between people. It is this essential dimension of human work that was the subject of the long studies by Tischner. The present article focuses on these studies in which Tischner – giving a phenomenological description of work in its religious, anthropological and ethical aspect – indicates the need for the formation of the human ethical substance of consciousness work. An important stage of this formation is to present the human work as a space to build the community of responsibility, loyalty and mutual trust. In work regarded in this sense, Tischner sees a guarantee of moral governance of modern societies.
    Źródło:
    Verbum Vitae; 2014, 25; 227-258
    1644-8561
    2451-280X
    Pojawia się w:
    Verbum Vitae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-83 z 83

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies