Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-100 z 380
Tytuł:
„Rzecz o Skanderbegu”
“Skanderbeg”
Autorzy:
Prličev, Grigor Stavrev
Borowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339672.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
„Rzecz o Skanderbegu”
Grigor Prličev
"Skanderbeg"
Opis:
This is the first translation into Polish of the poem Skanderbeg of Grigor Stavrev Prličev. The translation was annotated with historical and literary notes.
Jest to pierwszy przekład na język polski poematu Grigora Stavreva Prličeva Skanderbeg. Przekład został uzupełniony o przypisy wyjaśniające kontekst historyczny i literacki.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-111
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Języki mniejszości
Minority Languages
Autorzy:
Pidkujmucha, Ludmyła
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38454284.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język mniejszości
przełączenie kodów
dwujęzyczność
minority language
code-switching
bilingualism
Opis:
This review presents an academic textbook by Helena Krasowska. The article outlines issues discussed in the work, and presents the reviewer’s theoretical and practical observations, which are based on her own empirical research.
Recenzja przedstawia podręcznik akademicki autorstwa Heleny Krasowskiej. Zostały tu omówione zarówno poszczególne zagadnienia poruszane w pracy, jak również teoretyczne i praktyczne rozważania, którymi autorka dzieli się na podstawie własnych badań empirycznych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Areal Clustering of the Slavic Phonetics
Arealno-typologiczne rozczłonkowanie słowiańskiej fonetyki
Autorzy:
Sawicka, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33307272.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
phonetics
Slavic languages
areal classification
fonetyka
języki słowiańskie
klasyfikacja arealna
Opis:
The article succinctly discusses the most important phonetic features of Slavic languages and indicates their geographical distribution. It briefly presents an area-typological view of the contemporary phonetics of Slavic languages and suggests a different division than the one resulting from historical facts (into eastern, western, and southern groups).  
Artykuł krótko omawia najistotniejsze cechy fonetyczne słowiańskiego obszaru językowego i ich dystrybucję arealną. Prezentuje arealno-typologiczne podejście do tematu, sugerując w konkluzji inne współczesne podziały niż te, jakie wynikają z faktów historycznych (tj. podział na grupę zachodnio-, wschodnio- i południowosłowiańską). 
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Samogłoski ustne gwary kurpiowskiej
Oral Vowels in the Kurpie Dialect
Autorzy:
Garczyńska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387988.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialect
acoustic phonetics
vowel
Kurpie
dialekt
fonetyka akustyczna
samogłoska
Opis:
The aim of the article is a phonetic and acoustic description of stressed oral vowels occurring in the Kurpie dialect, depending on the gender and age of respondents. The realizations of the examined vowels were compared with the standard Polish pronunciation. It can be concluded that the dialectal realizations are best preserved for the vowels [ɔ] and [ɨ], and also for [a] in the group of women. The research results confirmed the disappearance of sounds [e], [ɑ] and [o]. In the analyzed material, the individual realizations were best maintained for [e] and then for [ɑ]. An inclined [o] was present only in one person. Dialectal realizations of vowels are better preserved by women and people of the oldest and middle generations.
Celem artykułu jest opis fonetyczno-akustyczny akcentowanych samogłosek ustnych, występujących współcześnie w mowie trzech pokoleń Kurpiów, kobiet i mężczyzn. Gwarowe realizacje badanych samogłosek porównano z wymową ogólnopolską. Na podstawie analiz można stwierdzić, że realizacje gwarowe najlepiej zachowane są dla samogłosek [ɔ] oraz [ɨ], a w grupie kobiet także dla [a]. W grupie samogłosek pochylonych odrębne realizacje najlepiej utrzymują się dla [e], a następnie dla [ɑ], zaś [o] wystąpiło tylko u jednej kobiety. Gwarowe realizacje samogłosek lepiej zachowują kobiety oraz osoby z najstarszego i średniego pokolenia.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Alexander Family Chronicle
Kronika rodziny Alexander
Autorzy:
Dobrovsak, Ljiljana
Žebec Šilj, Ivana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339656.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
rodzina Alexander
Żydzi
przedsiębiorcy
Zagrzeb
Alexander family
Jews
entrepreneurs
Zagreb
Opis:
The paper focuses on the history of Zagreb’s prominent Jewish family, the Alexanders (or Aleksanders), who were influential in the cultural, economic and social life of the city and Croatia for almost a century. At the time of their arrival in Zagreb and after the end of the First World War, they all belonged to the Jewish religious denomination; later most of them converted to Catholicism and one was an Evangelical Christian (Protestant). The Alexander family moved to Zagreb from Burgenland (Güssing) in the 1850s. Upon their arrival, they worked in commerce and were known as diligent businessmen. Soon they became respected and wealthy patrons well-known in Zagreb, Croatia and abroad. The second-generation family members were distinguished physicians, lawyers, engineers, artists, professors and businessmen. They formed marriage alliances with Zagreb’s prominent Jewish and Catholic families and socialised with the nobility, thus making acquaintances and forming social networks that upgraded their social status. Also, they were cosmopolitans with one foot in Zagreb and the other in Vienna. Thereby, Budapest was not far-fetched for them. Among the most prominent and distinguished family members, one finds the brothers Aleksander/Šandor (1866–1929) and Samuel David (1862–1943). They were well-respected industrialists, founders of Zagreb’s brewery, malt factory and cement factory. They were also board members of several banks and founders of industrialists’ associations. Thus, their work and diligence were much appreciated during the First World War, for which Aleksander was awarded an Austro-Hungarian noble title. The post-war unification of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes had no negative impact on their social standing. Thereby, the brothers managed to continue their business successfully, and were greatly appreciated by the newly formed political elite. Later, at the beginning of the Second World War, the majority of the family members managed to escape Nazi persecution, while some perished in the Holocaust. Today, descendants of this large family live scattered around the world, in Israel, the United States, Italy and Zagreb. The only visible memory trace – proof of the family’s existence in Zagreb – are the stairs in the Tuškanac city park, named after Šandor von Alexander of Sesvete.
W tekście zaprezentowana jest historia rodziny Alexander (Aleksander), żydowskiej rodziny z Zagrzebia, która prawie przez sto lat odgrywała ważną rolę w gospodarczym, kulturalnym i społecznym życiu miasta oraz całej Chorwacji. W czasie osiedlenia się w Zagrzebiu wszyscy członkowie rodziny byli wyznawcami judaizmu, jednak do 1941 roku większość z nich przeszła na katolicyzm, a jeden z nich dołączył do wyznawców kościoła ewangelickiego. Rodzina do Zagrzebia przybyła w połowie XIX wieku z terenu Gradišće (Burgenland). Po osiedleniu się zaczęła działać w handlu, a ponieważ członkowie rodziny byli niezwykle pracowici, już przed końcem XIX wieku rodzina stała się jedną z najbardziej szanowanych i majętnych, zarówno w Zagrzebiu, jak i w Chorwacji, a nawet poza nią. Już w drugim pokoleniu członkowie rodziny wyróżniali się jako znakomici lekarze, prawnicy, inżynierowie, artyści, profesorowie i przedsiębiorcy. W Zagrzebiu zawierali małżeństwa z członkami wpływowych rodzin, zarówno żydowskich, jak i katolickich, pozostawali w stosunkach towarzyskich z lokalną elitą i w ten sposób zyskali wysoki status w otoczeniu. Byli kosmopolitami: życie dzielili między Zagrzeb i Wiedeń, a i Budapeszt nie był im obcy. Wśród nich swoimi talentami wyróżniali się bracia Aleksander/Šandor (1866–1929) i Samuel David (1862-1943). Byli  szanowanymi przemysłowcami: założyli zagrzebski browar, fabrykę słodu, olejarnię, cementownię i inne obiekty przemysłowe w Zagrzebiu. Zasiadali w zarządach kilku zagrzebskich banków, założyli także kilka towarzystw przemysłowych. Wyróżnili się w czasie I wojny światowej, a Aleksander otrzymał węgierski tytuł szlachecki za swoją działalność humanitarną. Okres Królestwa SHS/Jugosławii również nie zagroził ich pozycji, co więcej – nadal z powodzeniem pracowali i działali. Po wybuchu II wojny światowej większość członków rodziny opuściła Niezależne Państwo Chorwackie, kilkoro z nich zginęło w czasie Holokaustu. Obecnie potomkowie tej wielkiej rodziny mieszkają w Izraelu, Stanach Zjednoczonych Ameryki, we Włoszech oraz w Zagrzebiu, a o ich obecności w historii miasta świadczą schody na Tuškanacu, które noszą imię Šandora Alexandra Sesveckiego.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 255-272
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Women Intellectual Mentors
Mistrzynie myślenia
Autorzy:
Veselinović, Jelena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33297642.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
"Mistrzynie myślenia"
Serbian literature
female authors
essay
feminism
recenzja
Mistrzynie myślenia
serbska literatura
autorki
esej
feminizm
Opis:
This review studies the book Mistrzynie myślenia. Serbski esej feministyczny (XIX–XXI wiek) [Women Intellectual Mentors: The Serbian Feminist Essay (From 19th to the 20th Century), 2019], written by the Polish author and professor of Serbian and Croatian literature, Magdalena Koch. In her book, Koch tries to shed light on the work of eight Serbian female authors who, over a period of 200 years, used the essay as their literary form of choice. Koch diachronically examines the role women played in the history of Serbian literature, as well as the significance of the essay in the development of emancipatory and feminist thought in Serbia.
Niniejsza recenzja dotyczy książki Mistrzynie myślenia. Serbski esej feministyczny (XIX– XXI wiek) (2019), autorstwa polskiej profesor literatury serbskiej i chorwackiej, Magdaleny Koch. W swojej książce stara się ona rzucić światło na twórczość ośmiu serbskich autorek, które przez 200 lat używały eseju jako formy literackiego wyrazu. Koch diachronicznie analizuje rolę kobiet w historii literatury serbskiej, a także znaczenie eseju w rozwoju myśli emancypacyjnej i feministycznej w Serbii.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Encounters with Antisemitism
Spotkania z antysemityzmem
Autorzy:
Kamusella, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339654.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antysemityzm
nieobecna obecność
Polska postkomunistyczna
PRL
wyparta pamięć
absent presence
antisemitism
communist Poland
post-communist Poland
repressed memory
Opis:
The Holocaust destroyed Jewish communities across Europe and in Poland. Subsequently, in the Soviet bloc, most Jewish survivors were expelled from or coerced into leaving their countries, while the memory of the millennium-long presence of Jews in Poland was thoroughly suppressed. Through the lens of a scholar’s personal biography, this article reflects on how snippets of the Jewish past tend to linger on in the form of absent presences, despite the national and systemic norm of erasing any remembrance of Poles of the Jewish religion. This norm used to be the dominant type of antisemitism in communist Poland after 1968, and has largely continued unabated after the fall of communism.
Zagłada zniszczyła społeczności żydowskie w Europie i w Polsce. Następnie w bloku sowieckim większość Żydów, która przeżyła, wygnano lub zmuszono do wyjazdu, a pamięć o tysiącletniej obecności Żydów w Polsce została całkowicie stłumiona. Artykuł ten, z perspektywy osobistej biografii badacza, stanowi zadumę nad tym, jak fragmenty żydowskiej przeszłości mają tendencję do trwania w formie nieobecnej obecności, pomimo systemowo-narodowej normy wymazywania jakiejkolwiek pamięci o Polakach religii żydowskiej. Norma ta była dominującym rodzajem antysemityzmu w komunistycznej Polsce po roku 1968. Po upadku komunizmu raczej nic się nie zmieniło w tym względzie.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 289-308
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcje ekspresywizmów gwarowych w komunikacji internetowej
Functions of Dialectal Expressivisms in Internet Communication
Autorzy:
Kucharzyk, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387989.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
expressivism
dialect
colloquial language
Internet communication
ekspresywizm
gwara
język potoczny
komunikacja internetowa
Opis:
The subject of the article is the functioning of dialectal expressivisms in unofficial internet communication. In their statements on internet forums, internet users use numerous dialectisms, a significant percentage of which are expressive lexemes. This group consists not only of dialect expressivisms, but also of neutral dialect lexemes that have become expressivisms in colloquial communication. In the analyzed texts, dialectal expressivisms perform various functions, namely nominative, evaluative, persuasive, identifying, characterizing and ludic. Often, the use of a particular lexeme involves the realization of several functions simultaneously, but only one of them is the main one, while the other is secondary.
Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie ekspresywizmów gwarowych w komunikacji internetowej o charakterze nieoficjalnym. Internauci w swoich wypowiedziach na forach internetowych wykorzystują liczne dialektyzmy, wśród których znaczący odsetek stanowią leksemy nacechowane ekspresywnie. Na tę grupę składają się nie tylko leksemy mające takie nacechowanie w gwarach, lecz także leksemy neutralne w wyjściowych systemach, które w komunikacji potocznej nabierają ekspresywności. Ekspresywizmy gwarowe w analizowanych tekstach pełnią różne funkcje, a mianowicie nominatywną, wartościującą, perswazyjną, identyfikującą, charakteryzującą i ludyczną. Często użycie konkretnego leksemu wiąże się z realizacją kilku funkcji równocześnie, ale tylko jedna z nich jest główna, inne – sekundarne.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Liquid Modernity and the Holocaust
Płynna nowoczesność i Holokaust
Autorzy:
Brzeziński, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407554.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nowoczesność
Zagłada
Zygmunt Bauman
adiaforyzacja
obcość
modernity
Holocaust
adiaphorization
otherness
Opis:
In Modernity and the Holocaust, Zygmunt Bauman argued that the Holocaust had been by no means a negation of the civilising process, but was, on the contrary, its consequence. He claimed that the constitutive features of solid modernity, such as bureaucratic culture, the rise of instrumental rationality and the domination of blueprint utopia, were reflected in the genesis and course of the Holocaust. Bauman’s main aim in writing the book was to make fundamental changes in the problematization of modernity in the social sciences, and to highlight the need to develop norms, values and attitudes that were in opposition to modernity. An overview of these facts provides a starting point for my analysis of Bauman’s later analyses of the Holocaust. By focusing on two issues that he emphasised in the context of the genesis of the Holocaust, namely the mechanism of adiaphorization and the process of the social construction of “otherness”, I show how these phenomena materialize in liquid modernity. I identify their connections with a range of features of the liquid modern condition, including the development of individualism and consumer culture, the sense of insecurity and the “nostalgic turn”. I emphasise that, according to Bauman, both moral indifference and xenophobia are increasingly significant phenomena in contemporary society, which may entail pernicious – and currently barely foreseeable – consequences. I argue that the way Bauman wrote about both solid and liquid modernity was characterised by a dystopian poetics, which was a foundation for his utopian thought.
W Nowoczesności i Zagładzie Zygmunt Bauman dowodził, że Holokaust nie był bynajmniej zaprzeczeniem procesu cywilizacyjnego, ale – wręcz przeciwnie – jego konsekwencją. Przekonywał, że cechy konstytutywne stałej fazy nowoczesności, takie jak kultura biurokratyczna, wzrost znaczenia racjonalności instrumentalnej czy też dominacja myślenia utopijnego o projektanckim wymiarze, znalazły swoje odzwierciedlenie w genezie i przebiegu Zagłady. Jego nadrzędnym celem przy pisaniu tego dzieła było dokonanie zasadniczych zmian w problematyzowaniu nowoczesności w naukach społecznych, a także wskazanie na konieczność rozwijania norm, wartości i postaw, które byłyby wobec niej opozycyjne. Przywołanie tych faktów jest dla mnie punktem wyjścia do analizy późniejszych rozpoznań Baumana poświęconych Holokaustowi. Koncentrując się na dwóch kwestiach, które podkreślał on w kontekście genezy Zagłady, to jest mechanizmie adiaforyzacji oraz procesie społecznego konstruowania „obcości”, unaoczniam to, jak zjawiska te materializują się w płynnej nowoczesności. Wskazuję na ich związki z takimi cechami tej kondycji, jak: rozwój indywidualizmu i kultury konsumpcyjnej, poczucie niepewności, a także „zwrot nostalgiczny”. Podkreślam, że zdaniem Baumana zarówno moralna obojętność, jak i ksenofobia są coraz istotniejszymi fenomenami we współczesnym społeczeństwie, co może wiązać się z bardzo groźnymi – na dziś trudnymi do przewidzenia – konsekwencjami. W artykule dowodzę, że sposób, w jaki pisał on zarówno o stałej, jak i płynnej fazie nowoczesności, charakteryzował się poetyką dystopijną, która stanowiła wstęp do jego myślenia o utopijnym charakterze.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-16 (eng); 1-17 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lettre de Ladislas Mickiewicz
List Władysława Mickiewicza
Letter of Władysław Mickiewicz
Autorzy:
Mickiewicz, Władysław
Sajkowski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339700.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Władysław Mickiewicz
List
Bułgaria
Penczo Sławejkow
Letter
Bulgaria
Pencho Slaveykov
Opis:
The text is a transcription and translation into Polish and English of a French-language letter from Wladysław Mickiewicz (1838–1926), son of the great poet, Adam Mickiewicz (1798–1855), to the Bulgarian poet, modernist associated with the group “Thought” and the magazine Mis'l [Thought] (1892–1907).
Na tekst składa się transkrypcja i tłumaczenia na język polski i angielski francuskojęzycznego listu Władysława Mickiewicza (1838–1926), syna wielkiego poety, Adama Mickiewicza (1798–1855) do bułgarskiego poety, modernisty związanego z grupą „Myśl” i czasopismem „Мисъл” [Myśl] (1892–1907). 
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2023, 12; 1-8
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazewnictwo czarnogórskich klubów piłkarskich
The Names of Montenegrin Football Clubs
Autorzy:
Fastyn, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38670473.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
names of football clubs
Montenegro
onomastics
semantics
Opis:
This article analyses the names of the Montenegrin football clubs taking part in the 2019/20 league competitions. The semantic analysis of their names presented in the study indicates that the most popular pattern is the use of a geographical name (the name of a mountain, river, lake, etc.). Other significant patterns are the use of the names of people (including the names of occupations, inhabitants of a particular region, or famous people associated with the region) and the names of abstract relations between people. Some clubs, mostly from the lowest level in the league system, use only an acronym and the name of their town/village.
Autor analizuje nazwy czarnogórskich klubów piłkarskich uczestniczących w rozgrywkach sezonu 2019/20. Analiza semantyczna pokazuje, że najbardziej popularnym schematem nazewniczym jest użycie nazwy geograficznej (nazwy gór, rzek, jezior itp.). Inne istotne schematy wykorzystują nazwy ludzi (w tym nazwy zawodów, mieszkańców regionów i sławnych ludzi związanych z regionem), a także nazwy abstrakcyjne relacji międzyludzkich. Niektóre kluby, zwłaszcza z najniższego poziomu rozgrywkowego, używają wyłącznie skrótowca oraz nazwy miejscowości, w której funkcjonują.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie i słowackie czasowniki dystrybutywne
Polish and Slovak Distributive Verbs
Autorzy:
Sojda, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38702920.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
distributive verbs
kind of action
iterativity
pluractionality
Opis:
The article is a compilation of Polish and Slovak research on distributive verbs. It indicates the definition of distributiveness in the compared language systems and the characteristic formal exponents of distributive verb forms, namely prefixes. Distributive verbs are described as those expressing a divisible action involving many objects and taking place at different times and places. The study also touches upon the relationship between distributivity and iterativity and pluractional verbs in Polish and Slovak linguistics.
Artykuł jest zestawieniem polskich i słowackich badań nad czasownikami dystrybutywnymi. Głównym celem jest uwypuklenie definicji dystrybutywności w konfrontowanych systemach językowych oraz charakterystycznych dla formacji dystrybutywnych wykładników formalnych – prefiksów. Czasowniki dystrybutywne to takie, które wyrażają akcję podzielną, dotyczącą wielu obiektów i odbywającą się w różnym miejscu i czasie. Tekst dotyka również związków dystrybutywności z iteratywnością i plurakcyjnością czasownika w lingwistyce polskiej i słowackiej.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gwary białoruskie na Łotwie
Bielarusian Dialects in Latvia
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38435192.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialektologia
gwary białoruskie
teksty gwarowe
kontakty językowe
Łotwa
dialectology
Belarusian dialects
dialectal texts
language contacts
Latvia
Opis:
This review presents Mirosław Jankowiak’s monograph against the background of other selections of Slavic dialectal texts as well as shows its novelty in relation to previous works on Belarusian dialects in Latvia. The author discusses Jankowiak’s approach to the issues in focus, e.g. the system of transcription, the usefulness of the collected material for future research and the comparison between the latest observations and Evfimiĭ Karskiĭ’s works from the early twentieth century.
Recenzja ukazuje monografię Mirosława Jankowiaka na tle innych wyborów słowiańskich tekstów gwarowych, a także określa jej nowatorstwo w stosunku do wcześniejszych prac na temat gwar białoruskich na Łotwie. Omówione zostały zastosowane przez autora rozwiązania, system transkrypcji, porównanie najnowszych obserwacji z badaniami Jewfimija Karskiego z początków XX wieku, a także użyteczność zebranego materiału w dalszych badaniach.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 304-311
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ugrofinizmy w języku jaćwieskim
Finno-Ugric Borrowings in Yatvingian
Autorzy:
Witczak, Krzysztof Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38436513.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
zapożyczenia
kontakty językowe
substrat
języki uralskie
jaćwieski
borrowings
language contact
substrate
Uralic languages
Yatvingian
Opis:
This paper considers 15 Yatvingian words suspected of being borrowed from a Finno-Ugric source. The hypothesis is rejected in the case of five lexical units, while two further proposals are considered uncertain. The following words are verified as Finno-Ugricisms: Yatv. aiga ‘end’ (← Balto-Finnic *akja ‘id.’); Yatv. ajki ‘time’ (← BF. *ajka ‘id.’); Yatv. fała ‘meat’ (← FU. *pala ‘bite; to eat’); Yatv. ławe ‘boat’ (← FU. *lajwa ‘boat, canoe’); Yatv. sini pl. ‘mushrooms’ (← BF. *sēne ‘mushroom’ < FU. *śänä ‘bracket fungus’); Yatv. tuolis ‘devil’ (← FU. *tule ‘fire’); Yatv. wa[g] ‘it is necessary’ (← BF. *wajakз ‘id.’); Yatv. wał ‘was’ (← FU. *wol- ‘was’).
W niniejszej pracy omówiono 15 jaćwieskich wyrazów, podejrzanych o zapożyczenie ze źródła ugrofińskiego. Stanowczo odrzucono 5 jednostek leksykalnych. Dwie propozycje uznano za niepewne. Do prawdopodobnych ugrofinizmów zaliczono następujące wyrazy: jaćw. aiga ‘koniec’ (← bfi. *akja ‘ts.’); jaćw. ajki ‘czas’ (← bfi. *ajka ‘ts.’); jaćw. fała ‘mięso’ (← ugrofi. *pala ‘kąsek; jeść’); jaćw. ławe ‘łódź’ (← ugrofi. *lajwa ‘łódź, czółno’); jaćw. sini pl. ‘grzyby’ (← bfi. *sēne ‘grzyb’ < ugrofi. *śänä ‘huba, grzyb drzewny’); jaćw. tuolis ‘diabeł’ (← ugrofi. *tule ‘ogień’); jaćw. wa[g] ‘trzeba’ (← bfi. *wajakз ‘ts.’); jaćw. wał ‘było’ (← ugrofi. *wol- ‘był’).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 142-167
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bałtyckie abstracta na *-ī-bā
Baltic Abstracts in *-ī-bā
Autorzy:
Ostrowski, Norbert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38586783.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
języki bałtyckie
języki słowiańskie
derywacja historyczna
nomina abstracta
Baltic languages
Slavic languages
historical derivation
abstract nouns
Opis:
Baltic abstracts in -ība (e.g. Lith. dial. gyvýba ‘life’ / Latv. dzīvība ‘life’) are built on the basis of the old abstract formations in *-ī < IDE *-ih2, acc.sg. *-ijan. From the acc.sg. *-ijan, a new nom.sg. was formed in *-ijā, which supplanted the inherited nom.sg. *-ī. This, in turn, led to the merger of three different categories of derivatives: adjectival abstracts in *-ī (=> *-ijā), adjectival abstracts in *-ijā, and deverbal abstracts in *-ijā. In the current Lithuanian language, all these types are continued by adjectival abstracts in -ė and deverbal abstracts in -ė.
Bałtyckie abstracta na -ība (np. lit. dial. gyvýba ‘życie; żywotność’ / łot. dzīvība ‘życie’) kontynuują stare abstracta na *-ī < ide. *-ih2, acc.sg. *-ijan. Na podstawie acc.sg. *-ijan utworzono nowy nom.sg. *-ijā, który zastąpił odziedziczony nom.sg. *-ī. W ten sposób doszło do zlania się trzech różnych klas derywatów: abstractów odprzymiotnikowych na *-ī (=> *-ijā), abstractów odprzymiotnikowych na *-ijā oraz odziedziczonych z prajęzyka abstractów dewerbalnych na *-ijā. We współczesnym litewskim wszystkie te typy kontynuowane są przez abstracta odprzymiotnikowe na -ė i nomina actionis na -ė.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2023, 47
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Silesia – Silentium. Ślązaczki w prozie Anny Dziewit‑Meller
Silesia – Silentium: Silesian Women in Anna Dziewit-Meller’s Prose
Autorzy:
Krzyżanowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44929170.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Górny Śląsk
rodzina
genealogia
kobiety
milczenie
Anna Dziewit-Meller
Upper Silesia
family
genealogy
women
silence
Opis:
This article aims to present the image of the Silesian women emerging from the novels by Anna Dziewit-Meller (Góra Tajget [Mount Taygetus], Od jednego Lucypera [All Because of One Lucifer]). The analysis and interpretation focused on the category of silence inscribed in the studied text allow the author to draw conclusions about the complicated family relationships of women, marked by the twentieth-century history of Upper Silesia. In the article, the author posits a thesis about silence as an immanent trait of Dziewit-Meller’s protagonists, and asks whether they have a chance of breaking out of the circle of traumas passed down in their families.
Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku Ślązaczek wyłaniającego się z dwóch powieści Anny Dziewit-Meller (Góra Tajget i Od jednego Lucypera). Analiza i interpretacja skoncentrowana na wpisanej w badany tekst kategorii przemilczenia pozwala autorce na wyprowadzenie wniosków dotyczących skomplikowanych relacji rodzinnych kobiet, naznaczonych XX-wieczną historią Górnego Śląska. W artykule autorka stawia tezę o milczeniu jako immanentnej cesze bohaterek książek Anny Dziewit-Meller oraz zadaje pytanie o to, czy mają one szansę na wyrwanie się z kręgu przekazywanych rodzinie traum.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
(With) Women Scholars and Scientists
Będąc (z) naukowczyniami
Autorzy:
Simić, Zorana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33297969.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
women scholars
women scientists
women in research
Serbia
Serbian Academy of Sciences and Arts
feminism
"Naučnice u društvu / Women Scholars and Scientists in Society"
recenzja
badaczki
naukowczynie
kobiety w nauce
feminizm
Naučnice u društvu
Serbska Akademia Nauk i Sztuk
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Barbarzyństwo – dystopia w działaniu
Barbarism – The Active Dystopia
Autorzy:
Palmer, Jack
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407545.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Zygmunt Bauman
nowoczesność
Holokaust
możliwość
utopia
modernity
Holocaust
possibility
dystopia
Opis:
This is the corrected version of the retracted article under the same title, which was published with the following DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2817. In this article, I argue that dystopia also has an ambivalently “active” function in Bauman’s sociology. Across his work, as a counter-image to the “active utopia” of socialism, the traces of the “active dystopia” can be tracked, defined as a pointed elucidation of the possibilities for barbarism latent within the present, the clearest expression of which is presented in Modernity and the Holocaust (1989). The article proceeds roughly in three steps. Firstly, I revisit the arguments in Bauman’s foundational cultural and critical sociology that developed alongside his revisionist reading of Marxism in the 1960s and 1970s, on epistemologies of the future, common sense and the limitations of the predictive ambitions of social science. Then, I develop a particular focus on an unpublished, though essential, typescript entitled “Is the Science of the Possible Possible?”, suggesting that it is usefully read in terms of the emphasis on possibility and potentiality in Modernity and the Holocaust. Throughout these sections, I intersperse a reading of Modernity and the Holocaust in the light of this foundational work, presenting it as an exemplary form of critical sociology as active dystopia, which elucidates the possibility for barbarism residing within modern societies. Finally, I consider how his thinking situates him in a lineage of critical thought animated by the “active dystopia”, arguing that what is often mistaken for gloominess and pessimism is, in fact, a crucial resource for sociology in its speculative imagination of possible futures.
To jest poprawiona wersja wycofanego artykułu o takim samym tytule, który był opublikowany z numerem DOI:  https://doi.org/10.11649/slh.2817. W niniejszym artykule ukazuję, że w socjologii Zygmunta Baumana dystopii przypisana jest również ambiwalentnie „aktywna” funkcja. W pismach Baumana ślady „dystopii w działaniu” pojawiają się jako przeciwobraz „utopii w działaniu” socjalizmu, służący „naświetleniu tkwiących w teraźniejszości możliwości barbarzyństwa”, czemu najbardziej dobitny wyraz daje Nowoczesność i Zagłada (2009; wyd. oryginalne Modernity and the Holocaust, 1989). Mój wywód przebiega w trzech etapach. Najpierw sięgam do dociekań Baumana na temat epistemologii przyszłości, zdrowego rozsądku i ograniczeń predyktywnych aspiracji nauk społecznych ujętych w jego wczesnej socjologii kulturowej i krytycznej, którą uprawiał równolegle z rewizjonistycznym odczytaniem marksizmu w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. W następnym kroku koncentruję się zwłaszcza na nieopublikowanym, acz istotnym, maszynopisie zatytułowanym Is the Science of the Possible Possible? [Czy możliwa jest nauka o tym, co możliwe], wskazując przy tym, że rzuca on interesujące światło na kategorie możliwości i potencjalności eksponowane przez Baumana w Nowoczesności i Zagładzie. W tych częściach odczytuję Nowoczesność i Zagładę przez pryzmat wyżej wspomnianej, kluczowej w moim mniemaniu pozycji, przedstawiając ją jako wzorcowy przykład socjologii krytycznej w postaci „dystopii w działaniu”, która naświetla możliwości barbarzyństwa kryjące się w nowoczesnych społeczeństwach. W części końcowej rozpatruję, jak rozważania Baumana sytuują go w tradycji myśli krytycznej, której siłą napędową jest „dystopia w działaniu”, i dowodzę, że to, co często błędnie brane jest za posępność i pesymizm, jest w rzeczy samej kluczowym zasobem socjologii w jej spekulatywnych wizjach możliwych przyszłości.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-21 (pol); 1-19 (eng)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe zachowania językowe u najstarszego pokolenia mieszkańców wsi
New Linguistic Behaviors in the Eldest Generation of Village Inhabitants
Autorzy:
Ziajka, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387994.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
rural language
verbal communication
lexical innovations
komunikacja językowa
język mieszkańców wsi
innowacje leksykalne
Opis:
The objective of the paper is analysis of the eldest village inhabitants’ linguistic behaviors which result from the universalizing influence of general culture on folk language. The contemporary globalizing tendencies which are strongly reflected in rural environments result in the fact that the eldest generation is forced to include new words in their own dialectal vocabulary that refer to modern realities that often do not fall within the scope of the cultural, social and customary sphere of rural communities. The materials, which include verbal behaviors collected in 2015–2020 in the rural commune of Babice in Chrzanów district, indicate the villagers’ lack of linguistic competence in terms of knowledge of the newest layer of general Polish. This is because, in the verbal behaviors of the members of the eldest age group, we can find numerous forms of deviation, and new words are often pronounced using traditional dialectal phonetics. Morphological transformations also occur. The reasons for these transformations include articulation difficulties combined with etymological unclearness. New words are sometimes unclear to elder people, which is why semantic shifts often occur when transferring general Polish units into the dialectal code.
Celem artykułu jest analiza tych zachowań językowych najstarszych mieszkańców wsi, które wynikają z uniwersalizującego oddziaływania na język ludowy kultury ogólnej. Współczesne tendencje globalizacyjne, w sposób szczególny zaznaczające się w środowiskach wiejskich, powodują, że najstarsze pokolenie zmuszone jest włączać do własnego, gwarowego repertuaru językowego nowe słownictwo odnoszące się do współczesnych realiów, częstokroć niemieszczących się w sferze kulturowej, społecznej i obyczajowej wiejskich wspólnot. Egzemplifikacja materiałowa, którą stanowią zachowania werbalne zebrane w latach 2015–2020 na terenie wiejskiej gminy Babice w powiecie chrzanowskim, wskazuje jednakże na brak kompetencji językowej mieszkańców wsi w zakresie znajomości najnowszej warstwy polszczyzny ogólnej. W zachowaniach werbalnych najstarszej grupy wiekowej pojawiają się bowiem liczne formy dewiacyjne, słownictwo nowe często jest wymawiane z zachowaniem tradycyjnej fonetyki gwarowej. Dochodzi także do przekształceń na płaszczyźnie morfologicznej. Przyczyną tych modyfikacji bywają trudności artykulacyjne połączone z brakiem wiedzy o ich etymologii. Nowe wyrazy nie zawsze są w pełni zrozumiałe dla starszego pokolenia, dlatego też przenoszeniu jednostek ogólnopolskich do kodu gwarowego często towarzyszą przesunięcia semantyczne.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sephardim, Ashkenazim and Non-Jewish Peoples: Encounters Across Europe
Aszkenazyjczycy, Sefardyjczycy i narody nieżydowskie. Spotkania w Europie
Autorzy:
Twardowska, Aleksandra
Taczyńska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339642.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Aszkenazyjczycy
Sefardyjczycy
diaspora
kontakty
Europa
Ashkenazim
Sephardim
contacts
Europe
Opis:
The 9th issue of Colloquia Humanistica focuses in its entirety on Jewish/non-Jewish contacts. The papers, presentations of materials, discussions and reviews all share the theme of the entangled history of cohabitation. Still, deconstructed on multiple layers of geography, ethnicity, research domain and methodology, the title’s “encounters” make for varied reading.
Dziewiąty numer Colloquia Humanistica jest w całości poświęcony żydowsko-nieżydowskim kontaktom. Artykuły, prezentacje materiałów, dyskusje i recenzje ilustrują tę uwikłaną historię koegzystencji. Numer jest zróżnicowany, a tytułowe spotkania mają odzwierciedlenie na kilku poziomach: wspomnianych kontaktów żydowsko-nieżydowskich, aszkenazyjsko-sefardyjskich, obszarów badawczych i na poziomie metodologicznym.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 6-12
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrane aspekty polskiej humanistyki cyfrowej z perspektywy językoznawczej
Some Notions about Polish Digital Humanities in the Linguistic Perspective
Autorzy:
Kowalski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44914884.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
bibliografia cyfrowa
humanistyka cyfrowa
język polski
słowotwórstwo
terminologia
digital bibliography
digital humanities
Polish language
word-formation
terminology
Opis:
This article is devoted to selected aspects of digital humanities in Poland, especially academic communication and linguistic metalanguage. Considerations in this respect have so far focused primarily on topics related to the use of digital tools in humanities research rather than those concerning the ontological status of this research field. This paper presents the impact of issues associated with digital humanities on language and communication space. The study focuses on how linguistic and communicative reality changes in contact with what is classified as digital humanities. The discussion considers word-formation, lexical and semantic phenomena in linguistic terminology, using material from the iSybislaw digital bibliography and other sources.
Artykuł poświęcony jest wybranym aspektom humanistyki cyfrowej w Polsce w perspektywie komunikacji naukowej i metajęzyka językoznawstwa. Ma charakter wprowadzający, dlatego też zarysowane w nim tematy, różnorodne, lecz związane wspólnym słowem kluczowym, jakim jest językoznawstwo, mają na celu wskazanie możliwości badawczych, które stoją przed badaczami lingwistami. Dotychczasowe rozważania na temat humanistyki cyfrowej w Polsce koncentrują się głównie na kwestiach związanych z wykorzystywaniem i użytecznością narzędzi cyfrowych w badaniach humanistycznych, znacznie rzadziej dotyczą statusu ontologicznego tego pola badawczego. W niniejszym artykule przybliżam kwestię oddziaływania zagadnień łączonych z humanistyką cyfrową zwłaszcza na polską przestrzeń językową. Uwzględniam zjawiska słowotwórcze, leksykalne, semantyczne na gruncie słownictwa specjalistycznego (terminologii szeroko rozumianego językoznawstwa), wykorzystując także materiał z bibliografii cyfrowej iSybislaw.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O „zwykłych ludziach” na Marszu Niepodległości. Etnografia demonstracji ulicznej
On “Ordinary People” at the Independence March: An Ethnography of a Street Demonstration
Autorzy:
Rukat, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915306.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Marsz Niepodległości
demonstracja uliczna
nacjonalizm
wspólnota
Independence March
street demonstration
nationalism
community
Opis:
This article provides an overview of the narratives and practices of participants of the Independence March, an annual street demonstration held in Warsaw, organised by nationalist associations. The study attempts to determine whether the event creates a sense of community among the participants and, if so, what kind of community it is: what symbols and values it refers to, how the participants talk about it and how they practise and experience it.
Tematem artykułu są narracje i praktyki uczestników Marszu Niepodległości – manifestacji ulicznej organizowanej co roku z okazji Święta Niepodległości Polski przez organizacje nacjonalistyczne. Staram się ustalić, czy jej uczestnicy poczuwają się do wspólnoty między sobą i jakiego rodzaju jest to wspólnota – do jakich symboli i wartości się odwołuje, jak się o niej mówi, jak się ją praktykuje i przeżywa.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tropiąc fakty. „Parweniusz z rodowodem” Jarosława Górskiego
Tracing Facts: “Parweniusz z rodowodem” [A Parvenu with a Pedigree] by Jarosław Górski
Autorzy:
Karwacka-Pastor, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44918008.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
biografia
literatura
Tadeusz Dołęga-Mostowicz
pisarz
dwudziestolecie międzywojenne
biography
literature
writer
interwar period
Opis:
Parweniusz z rodowodem [A Parvenu with a Pedigree] is a biography of Tadeusz Dołęga-Mostowicz, the most popular Polish writer of the interwar period. Jarosław Górski deals with the black legend of the writer, rumours and sensational hearsay about his life, which has been spread for years and which, as the biographer proves, has not been confirmed by facts. Górski carries out a thorough verification of vast source material and shows the writer’s figure in a new, surprising way. His study provides a fresh insight not only into Mostowicz’s life, but also into his art.
Parweniusz z rodowodem to biografia najpopularniejszego pisarza dwudziestolecia międzywojennego, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Jarosław Górski rozprawia się z czarną legendą pisarza, z plotkami i sensacyjnymi pogłoskami krążącymi latami na temat życia Mostowicza, które – jak udowadnia biograf – nie miały potwierdzenia w faktach. Górski dogłębnie weryfikuje ogromny materiał źródłowy i ukazuje postać pisarza w nowy, zaskakujący sposób. Jest to świeże spojrzenie nie tylko na życie, ale i twórczość Mostowicza.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Images of Failure
Obrazki porażki
Autorzy:
Stańczyk, Xawery
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407481.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
obraz
porażka
sztuka porażki
fotografia
glitch
brzydkie rzeczy
image
failure
art of failure
photography
ugly things
Opis:
On the one hand, the sphere of art offers the possibility to imagine a different, less oppressive and normative world, where just as in the case of cartoons even the greatest gawks, misfits, and outcasts would build friendships and alliances helping them to reach a happy ending. On the other hand, there is something of an artistic performance, at least of an illusionist show, to an intentional act of failure. To perform failure, one has to improvise, to operate randomly, blunderingly, and ostentatiously, as well as to resist the social norms and rules. The artworks that are presented here pertain to all of these meanings of the “art of failure”.
Sztuka jest z jednej strony sferą, w której można wyobrazić sobie inny, mniej opresyjny i normatywny świat; w nim – jak w kreskówkach – międzygatunkowe przyjaźnie i sojusze nawet największych gamoni, odmieńców i wyrzutków prowadzą do szczęśliwego zakończenia. Z drugiej strony w intencjonalnym uprawianiu porażki jest coś ze sztuki, a przynajmniej sztuczki prestidigitatora. Performowanie porażki wymaga zdolności improwizacji, podążania po omacku, dyletanctwa, fanfaronady oraz przeciwstawiania się społecznym normom i regułom. Prezentowane tu prace nawiązują do tych sensów „sztuki porażki”.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-21 (eng); 1-21 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od idei do osobistej historii
From Ideas to Personal History
Autorzy:
Bleizgienė, Ramunė
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38584611.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
litewski ruch narodowy
szlachta
Mieczysław Dowojna-Sylwestrowicz
dziennik
Lithuanian national movement
nobility
Mečislovas Davainis-Silvestraitis
diary
Opis:
This review presents two books that are closely related. The study by Olga Mastianica entitled Bajorija lietuvių tautiniame projekte (XIX a. pabaiga – XX a. pradžia) [Nobility in the Lithuanian National Project (Late 19th – Early 20th Centuries)] analyses the projects of including the nobility into the vision of modern Lithuania that were proposed from the publication of the first Lithuanian newspaper, Aušra [Dawn] (1883–1886), until the beginning of the First World War. The other book under discussion is the diary of Mečislovas Davainis-Silvestraitis, edited by Olga Mastianica-Stankevič and Jurgita Venckienė. Davainis-Silvestraitis (1849–1919), who was engaged in the Lithuanian national movement in the second half of the nineteenth century, wanted to display by his own example that it was possible to “re-Lithuanise” the Polish-speaking nobility. He was the editor of the magazine Litwa [Lithuania] (1908–1914), which was published in Polish and the main audience of which was the Polish-speaking nobility of Lithuania.
W niniejszej recenzji przedstawione zostały dwie ściśle ze sobą powiązane książki. W monografii Olgi Mastianicy zatytułowanej Bajorija lietuvių tautiniame projekte (XIX a. pabaiga – XX a. pradžia) [Szlachta w litewskim projekcie narodowym (na przełomie XIX i XX wieku)] analizowane są rozmaite projekty włączenia szlachty w wizję nowoczesnego państwa litewskiego, powstałe w okresie litewskiego odrodzenia narodowego – od momentu ukazania się pierwszego nielegalnego litewskiego czasopisma „Aušra” [„Jutrzenka”] (1883–1886) aż do wybuchu I wojny światowej. Drugą omawianą publikacją jest opracowany przez Olgę Mastianicę-Stankevič i Jurgitę Venckienė Dziennik Mieczysława Dowojny-Sylwestrowicza (Mečislovas Davainis-Silvestraitis). Dowojna-Sylwestrowicz (1849–1919), który w działalność litewskiego ruchu narodowego zaangażował się jeszcze w drugiej połowie XIX wieku, na swoim przykładzie chciał udowodnić, że możliwe jest ponowne „zlitewszczenie” polskojęzycznej szlachty. Był redaktorem wydawanego po polsku czasopisma „Litwa” (1908–1914), którego głównym odbiorcą była właśnie polskojęzyczna litewska szlachta.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język polski w krajobrazie językowym Wilna
The Polish Language in the Linguistic Landscape of Vilnius
Autorzy:
Geben, Kinga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38455231.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
krajobraz językowy
Wilno
mniejszość polska
napisy polskie
linguistic landscape
Vilnius
Polish minority
inscriptions in Polish
Opis:
The aim of this article is to analyse the use of Polish-language signs in public space in Vilnius and to identify the reasons for the presence or, conversely, absence of Polish in the linguistic landscape of Vilnius in 2022. The subject of the study is inscriptions in Polish found in public space in the Old Town in Vilnius. As a result of the exploration carried out from December 2021 to May 2022, 52 photos of inscriptions in Polish were taken. The signs were analysed using the method adopted in the study of the linguistic landscape. They were classified according to their linguistic specificity into (1) monolingual, (2) polyphonic and (3) mixed signs. Apart from this, they were also classified into public and private ones. The specificity of the functioning of the Polish language in Vilnius is that it functions in speech rather than writing. Poles from Vilnius are multilingual and use several languages alternately. The willingness to remain anonymous by assigning oneself to the majority of society speaking a more prestigious language means that informal inscriptions (e.g. graffiti) are not created in Polish. Information signs in languages other than Lithuanian are not seen by the respondents as necessary, and their installation is effectively hampered by the system of administrative penalties.
Celem artykułu jest analiza użycia polskich znaków językowych w przestrzeni publicznej w Wilnie i znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie są przyczyny obecności lub nieobecności języka polskiego w krajobrazie językowym Wilna w roku 2022. Przedmiotem badań są napisy w języku polskim znalezione w przestrzeni publicznej na Starówce wileńskiej. W wyniku eksploracji prowadzonej od grudnia 2021 do maja 2022 roku zgromadzono 52 zdjęcia napisów, na których występuje język polski. Znaki zostały zanalizowane metodą przyjętą w badaniach krajobrazu językowego, podzielono je według specyfiki językowej na znaki: (1) jednojęzyczne, (2) polifoniczne oraz (3) mieszane. Ponadto podzielono znaki na publiczne i prywatne. Specyfiką funkcjonowania języka polskiego w Wilnie jest jego forma mówiona, mieszkańców cechuje wielojęzyczność oraz naprzemienne użycie kilku języków. Chęć pozostania anonimowym, przypisania siebie do większości społeczeństwa mówiącej bardziej prestiżowym językiem wpływa na to, że nie powstają napisy nieformalne (np. graffiti) w języku polskim. Tablice informacyjne w innych językach niż litewski nie są postrzegane przez respondentów jako konieczne, w dodatku ich instalowanie skutecznie jest hamowane przez system kar administracyjnych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykładniki dezintensyfikacji w języku polskim i słowackim – zarys problematyki
Exponents of Deintensification in Polish and Slovak: An Outline
Autorzy:
Sojda, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38650176.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
intensification
deintensification
intensifiers
deintensifiers
adjectives
affix
Opis:
This paper deals with deintensification and its exponents in two closely related languages: Polish and Slovak. Despite a considerable interest of researchers in the phenomenon of intensification, it is relatively understudied in the Polish-Slovak contrastive perspective. The author focuses on the basic indicators of deintensification, which include grammatical and lexical attenuators. The study compares Polish and Slovak affixes with a weakening function and examines adverbial lexemes in the function of deintensifiers.
Tematyka artykułu dotyczy dezintensyfikacji i sposobów jej wyrażania w dwóch bliskopokrewnych systemach językowych: polskim i słowackim. Pomimo dużego zainteresowania badaczy zjawiskiem intensyfikacji zagadnienie to pozostaje mało zbadane w aspekcie konfrontatywnym polsko-słowackim. Autorka zwraca uwagę na podstawowe wykładniki dezintensyfikacji, do których należą atenuatory gramatyczne i leksykalne. Porównuje polskie i słowackie afiksy o funkcji osłabiającej i przedstawia leksemy o proweniencji przysłówkowej, które odgrywają rolę dezintensyfikatorów.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Feminativi v luči sodobne slovenske glasbe
Feminitives in Contemporary Slovene Music
Feminatywy we współczesnej muzyce słoweńskiej
Autorzy:
Markežič, Tjaša
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695733.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Slovene language
word formation
feminine nouns
suffixes
music
Opis:
This article focuses on the use of feminine forms derived from masculine nouns in contemporary Slovene music. Feminine nouns denoting persons were extracted from selected song lyrics and analysed in terms of their word formation. Based on the analysis of feminine forms derived from masculine nouns it is suggested that in music women are often sexualised – their overall image implies sexuality and is clearly based on male fantasies; linguistic reality often reflects social reality.  
Niniejszy artykuł skupia się na wykorzystaniu form żeńskich pochodzących od rzeczowników rodzaju męskiego we współczesnej muzyce słoweńskiej. Rzeczowniki żeńskie oznaczające osoby wyekstrahowano z wybranych tekstów piosenek i zanalizowano pod względem słowotwórczym. Analiza form żeńskich pochodzących od rzeczowników rodzaju męskiego wskazuje, że w muzyce kobiety są często seksualizowane – ich ogólny wizerunek implikuje seksualność i jest wyraźnie oparty na męskich fantazjach; rzeczywistość językowa często odzwierciedla rzeczywistość społeczną.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesna sytuacja na Grodzieńszczyźnie w ujęciu socjolingwistycznym
The Contemporary Situation in the Grodno Region in a Sociolinguistic Perspective
Autorzy:
Ostrówka, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38450730.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Białoruś
Grodzieńszczyzna
język polski
sytuacja socjolingwistyczna
Belarus
Grodno region
Polish language
sociolinguistic situation
Opis:
This article is a review of Katarzyna Konczewska’s study entitled Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie [Poles and the Polish Language in the Grodno Region]. The study discusses the history and geographical extent of the area under consideration as well as the sociolinguistic situation and the functional distribution of the Polish language in the region. The author also presents a list of features of North Borderland Polish in the collected texts, published sources – the novels of Eliza Orzeszkowa (Nad Niemnem [On the Niemen], Cham [The Peasant], Dziurdziowie [The Dziurdzia Family]), the prose of Aleksander Jurewicz, and books published in Polish in Belarus – and analyses the language of Polish tombstone inscriptions. It is worth noting that the publication includes a number of tables, full colour charts, maps and photos. The study is an important contribution to the literature on the functioning of the Polish language in Belarus.
Artykuł jest recenzją książki Katarzyny Konczewskiej pt. Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie. Autorka omawia w niej historię, zasięg geograficzny badanego obszaru, sytuację socjolingwistyczną oraz dystrybucję funkcjonalną języka polskiego. Przedstawia także wykaz cech polszczyzny północnokresowej w zgromadzonych tekstach, źródłach publikowanych – w powieściach Elizy Orzeszkowej (Nad Niemnem, Cham, Dziurdziowie), w prozie Aleksandra Jurewicza, białoruskich polskojęzycznych publikacjach książkowych. Analizuje też język polskich inskrypcji nagrobnych. Na uwagę zasługuje szata graficzna publikacji – tabele, kolorowe wykresy, mapy i zdjęcia. Książka jest ważnym uzupełnieniem literatury na temat funkcjonowania języka polskiego na Białorusi.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mitonimia międzywojennego Kowna
Mythonymy of Interwar Kaunas
Autorzy:
Prusinowska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38456485.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
mitonimy
mitologia litewska
Kowno
krajobraz kulturowy
krajobraz urbanistyczny
pamięć historyczna
tożsamość narodowa
mythonyms
Lithuanian mythology
Kaunas
cultural landscape
urban landscape
collective memory
national identity
Opis:
The present article describes and examines the lexical tissue of the city of Kaunas related to the pagan past of the Balts – Prussians and Lithuanians. The mythonyms appear basically in three periods of the city’s existence: in the interwar period, at the turn of the 1990s and after 2004, i.e. at critical and borderline moments, when emphasising individuality, exposing identity and referring to its sources was of utmost importance. The most interesting phenomena took place in the interwar period, when by placing in the city tissue numerous objects with names borrowed from Baltic mythology, collective memory was clearly shaped and mobilised in the space previously marked by “strangers” – Imperial Russia and the German Empire. In this way, this space was effectively tamed. The importance of this process is evidenced by dozens of names associated with the pagan Balts (Kaunas is a phenomenon in this respect on the map of Lithuania), which were given in the interwar period mostly to streets and buildings located, importantly, in the then very centre of the city. In the other two periods, mythonyms were not so popular anymore: the names of deities and other creatures historically worshiped by Lithuanians were usually given to streets far away from the city centre, often in newly created districts. Thanks to this, however, Kaunas has a clearly drawn identity that spreads from the centre towards the suburbs. A place that is thoroughly permeated with the “spirit of Lithuanianness” is the Unity Square (Lith. Vienybės aikštė), scrupulously cleansed of the traces of the aforementioned dependencies, whose important point is an inconspicuous dwarf who watches over the symbolic spring of the Lithuanian nation. It is this mythonymic element that is treated with special attention in this article, and on its example, a detailed cultural analysis of the city’s space is proposed. It should be emphasised that in Kaunas the mythonyms form a thought-out, multi-layered structure, as if a separate city that is inaccessible and foreign to the strangers. The study discusses individual collections and elements of this extensive web of meanings, deliberately created by town planners and urban designers, the basis of which is the historical experience of Kaunas and Lithuania.
Celem artykułu jest opis i analiza tkanki nazewniczej Kowna, związanej z pogańską przeszłością Bałtów – Prusów i Litwinów. Mitonimy pojawiają się zasadniczo w trzech okresach istnienia miasta: w międzywojniu, na przełomie lat 80. i 90. oraz po roku 2004, a więc w momentach przełomowych, granicznych, kiedy podkreślanie odrębności, eksponowanie tożsamości i sięganie do jej źródeł ma niepoślednie znaczenie. Najbardziej interesujące zjawiska zachodzą w okresie międzywojennym, kiedy to poprzez umieszczanie w tkance miasta licznych obiektów o nazwach zapożyczonych z mitologii bałtyckiej wyraźnie kształtowano i mobilizowano zbiorową pamięć w przestrzeni naznaczonej wcześniej przez „obcych” – Cesarstwo Rosyjskie i Cesarstwo Niemieckie. W taki też sposób skutecznie tę przestrzeń oswajano. O randze tego procesu świadczą dziesiątki nazw powiązanych z pogańskimi Bałtami (Kowno jest pod tym względem ewenementem na mapie Litwy), które nadano w międzywojniu w przeważającej większości ulicom i innym obiektom, mieszczącym się, co ważne, w ówczesnym ścisłym centrum miasta. W pozostałych dwóch okresach mitonimy nie są już tak popularne, imionami bóstw i innych istot czczonych dawniej przez Litwinów nazywa się przeważnie ulice znacznie oddalonych od śródmieścia dzielnic, często nowo utworzonych. Dzięki temu jednak Kowno zyskuje wyraźnie nakreśloną tożsamość, która promieniuje od centrum w stronę przedmieść. Miejscem na wskroś przenikniętym „duchem litewskości” jest oczyszczony skrupulatnie ze śladów wspomnianych zależności Plac Jedności (lit. Vienybės aikštė), którego ważny punkt stanowi niepozorny, czuwający przy symbolicznym źródle narodu litewskiego krasnoludek. Ten właśnie element mitonimiczny potraktowany został ze szczególną uwagą, a na jego przykładzie dokonano szczegółowej analizy kulturoznawczej przestrzeni miasta. Należy podkreślić, że w Kownie mitonimy układają się w przemyślaną, wielowątkową strukturę, można by rzec – miasto osobne, które dla przybysza może być niedostępne i obce. Artykuł omawia poszczególne zbiory i elementy tej rozbudowanej, z rozmysłem przez urbanistów i planistów utworzonej siatki znaczeń, której osnowę stanowi historyczne doświadczenie Kowna i Litwy.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komponent „siedem” w słowiańskiej frazeologii i paremice
The Component “Seven” in Slavic Phraseology and Paremical Units
Autorzy:
Wysoczański, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38639242.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
numerical phraseologisms
numerical paremias
number seven
conceptualisation
Slavic languages
Opis:
Units with a numeral component are clearly noticeable in phraseo-paremical resources. This is particularly the case of richly represented multiword combinations with the lexeme “seven”. The comparative analysis presented in this article considers the phrases and paremias of Slavic languages with the component “seven”. They manifest a conceptualising numerical dimension in indications of quantity and intensity by reference to the value of seven units of something, and also by variance or opposition within numerical indices with the central segment “seven”.
W zasobach frazeologiczno-paremicznych wyraźnie zauważalne są jednostki z komponentem liczebnikowym, w szczególności bogato reprezentowane są związki z leksemem „siedem”. W przeprowadzonym badaniu porównawczym analizie poddano frazeologizmy i paremie języków słowiańskich ze składnikiem „siedem”. Ukazują one konceptualizacyjny wymiar liczbowy przejawiający się we wskazaniach na miarę ilości oraz intensywność poprzez odniesienie do wartości siedmiu jednostek czegoś, a także poprzez oboczność bądź przeciwstawność w obrębie odniesień liczbowych z ośrodkowym segmentem „siedem”.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
‘Authentic’ Language as a Contested Concept in Brittany
„Autentyczność” języka jako pojęcie sporne – przypadek Bretanii
Autorzy:
Hornsby, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44928394.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język bretoński
autentyczność języka
uprawnienie mówców
nowi użytkownicy języka
język mniejszościowy
Breton language
linguistic authenticity
speaker legitimacy
new speakers
minority language
Opis:
The question of authenticity in language has been approached from a number of theoretical standpoints. A significant type of feature which may bestow authenticity and legitimacy is the linguistic. Linguistic performance can be viewed in terms of either the unreflectingly fluent and competent use by the ideal native speaker or, in opposition, the inauthenticity of the non-native language learner. As pointed out by Martin Gill in his paper “Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology”, authentic speech is romanticised as “native, spoken, verbatim, unrehearsed, off-the-record, sincere, vernacular and non-standard”. Such a definition is easily understandable by the wider public outside of academia. However, it begs the question: who has the authority to make this distinction and who can validate these authenticity claims? Mary Bucholtz proposes instead the concept of authentication, or the outcome of constantly negotiated social and linguistic practices. Debates over what constitutes ‘authentic’ language in minority language settings are particularly noticeable, given the processes of revitalisation many of them are going through. This paper aims to move the discussion away from the purely linguistic when considering what authenticity means, and investigate the concept from a more speaker-centred perspective. The example of Breton in Brittany is taken as the case study here – what it means to speak Breton ‘authentically’, according to whom, and to which norms. In particular, attention is paid to the authentication process of negotiation and how different actors approach and manage this dynamic.
Kwestii „autentyczności” języka przyglądano się już z wielu pozycji teoretycznych. Istotny czynnik nadający autentyczność i legitymizujący użycie języka przez mówcę stanowią często cechy językowe. Realizację językową można opisywać jako bezrefleksyjną, płynną i kompetentną w wykonaniu rodzimego użytkownika języka lub przeciwnie, jako nieautentyczną w przypadku użytkownika nierodzimego, uczącego się języka. Według artykułu Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology autorstwa Martina Gilla, autentyczna mowa jest idealizowana jako „rodzima, mówiona, dosłowna, nieprzećwiczona, nieoficjalna, szczera, potoczna i niestandardowa”. Taka definicja jest łatwa do przyjęcia przez rzesze użytkowników języka spoza środowiska akademickiego. Naukowcom jednak nasuwa się pytanie: kto jest upoważniony do dokonywania tego rozróżnienia i kto może potwierdzić postulat autentyczności. Mary Bucholtz proponuje zamiast tego koncepcję uwierzytelnienia, czyli rezultatu stale negocjowanych praktyk społecznych i językowych. Debaty o tym, co stanowi język „autentyczny”, są zauważalne zwłaszcza w przypadku języków mniejszościowych, z których wiele podlega procesom rewitalizacji. Niniejszy artykuł ma na celu przesunięcie dyskusji nad autentycznością języka z czysto językoznawczej perspektywy w kierunku tej skoncentrowanej na mówcy. Jako studium przypadku wybrano język bretoński w Bretanii i postawiono pytania o to, co, według kogo i w oparciu o jakie normy oznacza mówienie po bretońsku „autentycznie”. Szczególną uwagę poświęcono procesowi uwierzytelnienia przez negocjację oraz temu, jak różni użytkownicy języka podchodzą do tej dynamiki i jak nią zarządzają.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wim Wenders’ Most Ambitious Film
Najambitniejszy film Wima Wendersa
Autorzy:
Waniek, Laura
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407450.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
film drogi
flaneryzm
otwarte zakończenie
science fiction
marzenia
road movie
flaneurism
open ending
dreams
Opis:
Until the End of the World by Wim Wenders was a large project. This essay discusses the slow process of the film’s creation, its distribution, its content and critical response, in order to point at failure as the question key to each of those topics. Purpose, success, resolution, ending, the end of the world – those notions appear either irrelevant or impossible in the context of this film. The research material consists mainly of reviews and director’s comments. Content analysis displays many references to classic film genres, references which, however, prove dysfunctional. An important theme of the movie is wandering. This is a recurring motif in Wenders’s work, which some interpretations derive from the identity-seeking typical of his generation. In his case, this search is often expressed by crossing state borders. Central Europe is nevertheless poorly represented in his work.
Aż na koniec świata w reżyserii Wima Wendersa to wielkie filmowe przedsięwzięcie. Tekst omawia powolny proces powstawania filmu, historię jego dystrybucji, treść i recepcję, by wskazać na niepowodzenie jako kwestię kluczową dla każdej z tych sfer. Celowość, sukces, rozwiązanie akcji, zakończenie, koniec świata – te pojęcia w kontekście omawianego filmu jawią się jako nieistotne lub niemożliwe. Główny materiał badawczy stanowią recenzje oraz wypowiedzi reżysera. Analiza treści wykazuje obecność licznych odniesień do klasycznych gatunków filmowych, które jednak okazują się dysfunkcyjne. Ważnym tematem filmu jest błądzenie, tułaczka. To motywy powracające w twórczości Wendersa, co czasem interpretuje się jako efekt poszukiwań tożsamości właściwych jego pokoleniu. W przypadku reżysera poszukiwania te wiążą się z częstym przekraczaniem państwowych granic. Nieliczne są jednak w jego twórczości i refleksji odniesienia do Europy Środkowej.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-13 (eng); 1-13 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Religion-Based Cultural Communities in the Pre-Modern Balkans
Wspólnoty kulturowe oparte na religii na Bałkanach w czasach przednowoczesnych
Autorzy:
Detrez, Raymond
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32361713.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Balkans
Orthodox Christianity
Islam
Catholicism
diglossia
Bałkany
prawosławie
islam
katolicyzm
dyglosja
Opis:
Intellectual life in the pre-modern Balkans was fragmented along religious lines. In the multi-ethnic religious communities (the Orthodox Christian, the Muslim and the Catholic), one particular “high code” language was used by the intellectual elites of the various ethnic groups as a shared means of communication in the field of worship, scholarship and literature. In addition, on behalf of the unschooled, who were ignorant of the high code, there existed within each community vernacular literature that was intended to instruct common people about the doctrine of their faith and keep them on the straight path. The use of a shared literary language strengthened the solidarity with each community but also increased the cultural divisiveness of the Balkans as a whole. The lack or scarcity of a high literature in a particular language is no indication of the “culturelessness” of its speakers. In fact, with their coreligionists they shared a rich high culture in one of the literary languages.
Życie intelektualne na Bałkanach w czasach przednowoczesnych uległo rozdrobnieniu ze względu na podziały religijne. W wieloetnicznych wspólnotach wyznaniowych – prawosławnej, muzułmańskiej i katolickiej – jeden szczególny „wysoki” język był używany przez elity intelektualne różnych grup etnicznych jako wspólny środek komunikacji w dziedzinie kultu, edukacji i literatury. Obok niego, dla warstw niewykształconych, nieświadomych takiego kodu, w każdej społeczności istniała literatura w językach narodowych, mająca na celu pouczyć zwykłych ludzi o doktrynie ich wiary i właściwej drodze postępowania. Posługiwanie się wspólnym językiem literackim nie tylko wzmocniło solidarność międzywspólnotową, ale także zwiększyło kulturową różnorodność Bałkanów jako całości. Brak lub niedobór wysokiej literatury w danym języku nie świadczy o „braku kultury” u jej użytkowników. W rzeczywistości dzielili oni bowiem bogatą kulturę wysoką ze swoimi współwyznawcami za pośrednictwem innego języka literackiego.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słownictwo z zakresu komunikacji międzyludzkiej w polskich tekstach literackich
Vocabulary Concerning Human Communication in Polish Literary Texts
Autorzy:
Tyrpa, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32388020.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
telephone vocabulary
computer vocabulary
anglicisms
Polish novels
słownictwo telefoniczne
słownictwo komputerowe
anglicyzmy
powieści polskie
Opis:
Novels that cover action taking place in the 21st century refer to all kinds of social phenomena, including the ways in which people communicate, which are very different from those popular only 40 years ago. Literary works provide the names of devices (computer, laptop, palmtop, iPhone, iPad, tablet, smartphone), as well as the companies which manufacture them (Dell, Apple, Nokia, Samsung). Novels include the names of computer software (Windows, Word, Excel), social media (Facebook), and internet communicators (Messenger). There are also words that denote the activities performed while using these devices and applications (to log in, to click, to email, to google). The majority of these words originate from English and have international scope.
Powieści obyczajowe i kryminalne o akcji rozgrywającej się w XXI wieku rejestrują wszelkie zjawiska społeczne. Do nich można zaliczyć sposoby komunikowania się ludzi, tak różne od tych sprzed 40 lat. Utwory literackie dostarczają nazw urządzeń (komputer, laptop, palmtop, iPhone, iPad, tablet, smartfon) oraz firm je produkujących (Dell, Apple, Nokia, Samsung). Znajdujemy w nich nazwy programów komputerowych (Windows, Word, Excel), mediów społecznościowych (Facebook), komunikatorów (Messenger). Nie brak określeń czynności wykonywanych w trakcie ich używania (zalogować się, kliknąć, mailować, guglać). Absolutna większość tych słów pochodzi z języka angielskiego i ma zasięg międzynarodowy.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Great Loss for Bulgarian Community of Paleo-Slavic Studies: Georgi Popov
Wielka strata dla bułgarskich badań paleoslawistycznych – Georgi Popov
Autorzy:
Ilieva, Tatyana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33322109.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
obituary
Georgi Popov
palaeoslavistics
Old Bulgarian studies
nekrolog
paleostawistyka
paleobułgarystyka
Opis:
As an obituary, the paper offers an overview of the professional career and work of this well-known scholar of palaeoslavistics and Old Bulgarian studies, Georgi Popov (15.07.1943–08.04.2023).
Artykuł ma charakter nekrologu i stanowi przegląd kariery zawodowej oraz dzieła znanego paleoslawisty i badacza kultury i języka starobułgarskiego, Georgiego Popova (15.07.1943–08.04.2023).
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z badań nad łotewską leksyką gwarową
From the Research on Latvian Dialectal Lexis
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38454102.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język łotewski
dialekty łotewskie
leksyka
leksyka z zakresu rybołówstwa
Latvian language
Latvian dialects
lexis
fishing vocabulary
Opis:
This article is a review of the work entitled Zvejasrīku nosaukumi latvijas piekrastē [Names of Fishing Gear on the Latvian Coast], written by the Latvian linguist from Liepāja – Benita Laumane. The study consists of two major parts. The first one, divided into thematic sections, presents the vocabulary related to coastal sea fishing (1: Sea fishing and fishing gear; 2: Hook gear; 3: The organisation of fishing; 4: Fish processing). The second part is devoted to the linguistic characteristics of the lexemes under discussion (phonetics, grammar, etymology, geographical extent).
Tekst stanowi recenzję książki pt. Zvejasrīku nosaukumi latvijas piekrastē [Nazwy narzędzi połowowych na wybrzeżu łotewskim], napisanej przez łotewską lingwistkę z Lipawy, Benitę Laumane. Badaczka wydzieliła w monografii dwie podstawowe części. W pierwszej, z podziałem na grupy tematyczne, opisała słownictwo związane z przybrzeżnym rybołówstwem morskim (1. Rybołówstwo morskie i sprzęt połowowy; 2. Sprzęt rybacki; 3. Organizacja życia rybackiego; 4. Przetwórstwo ryb). Część druga poświęcona została charakterystyce językowej omawianych leksemów (fonetyka, gramatyka, etymologia, zasięg geograficzny).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Demokracja na burzliwe czasy
Foul-Weather Democracy
Autorzy:
Kohák, Erazim
Mętrak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44922978.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
demokracja
Europa Środkowa
historiozofia
kryzys demograficzny
kryzys ekologiczny
kryzys moralny
postkomunizm
democracy
Central Europe
philosophy of history
demographic crisis
ecological crisis
moral crisis
post-communism
Opis:
This article is a translation comprising the last chapter and summary of the book Průvodce po demokracii [A Guide Through Democracy], first published in 1997, in which Erazim Kohák shares the experiences of his life in the US and compares it with challenges faced by the new Central-European democracies. This essay describes three fundamental threats the world faces at the turn of the 21st century: demographic, ecological and moral crises. The author underlines the importance of an open dialogue and voluntary involvement of citizens in shaping the social life in a democratic system.
Przełożony tekst stanowi ostatni rozdział i podsumowanie wydanej po raz pierwszy w 1997 roku książki Průvodce po demokracii (Przewodnik po demokracji), w której Erazim Kohák dzieli się swoimi doświadczeniami życia w USA i porównuje je z wyzwaniami stojącymi przed młodymi demokracjami Europy Środkowej. Esej przedstawia trzy fundamentalne zagrożenia przełomu XX i XXI wieku: kryzysy demograficzny, ekologiczny i moralny. Autor podkreśla w nim wagę, jaką ma dla demokracji otwarcie się na dialog i dobrowolne zaangażowanie obywateli w kształtowanie życia społecznego.
Źródło:
Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Migration, Demography, and Minority Language Learning: A Case of Wales
Migracja, demografia i nauka języków mniejszościowych: przypadek Walii
Autorzy:
Rosiak, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44928646.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
migracja
demografia
język walijski
język polski
zachowanie języka
migration
demography
Welsh language
Polish language
language maintenance
Opis:
The present article discusses the role of adult migrants to Wales in the country’s demographics and maintenance and promotion of the Welsh language. The Welsh society is an ageing society, predicted in the long run to rely on immigration as a solution to the socio-economic problems of the demographic decline. At the same time, the Welsh Government (WG) is strongly invested in revitalising the Welsh language through legislation and policies. The WG acknowledges that immigration is a challenge for the Welsh language and emphasises the role of new speakers in its revitalisation and maintenance. Drawing on data from two ethnographic studies in Wales, I discuss the experiences of Polish adult migrants with Welsh, their motivations to learn it and their attitudes and ideologies towards the language. I also provide recommendations for adjustments in language planning on the micro-level.
Niniejszy artykuł omawia rolę dorosłych migrantów na terenie Walii w demografii kraju oraz w zachowaniu i promocji języka walijskiego. Społeczeństwo walijskie jest społeczeństwem starzejącym się, co oznacza, że zgodnie z przewidywaniami będzie w dłuższej perspektywie polegało na imigracji jako rozwiązaniu społeczno-ekonomicznych problemów niżu demograficznego. Jednocześnie rząd walijski jest mocno zaangażowany w rewitalizację języka walijskiego poprzez ustawodawstwo i prowadzoną politykę. Rząd przyznaje, że imigracja stanowi wyzwanie dla języka walijskiego i podkreśla rolę nowych użytkowników w jego rewitalizacji i zachowaniu. W oparciu o dane z dwóch badań etnograficznych przeprowadzonych w Walii artykuł omawia doświadczenia dorosłych imigrantów z Polski z językiem walijskim, ich motywacje do nauki oraz postawy i ideologie wobec języka. Przedstawia również zalecenia dotyczące korekt w planowaniu języka (ang. language planning) na poziomie mikro.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Surrealism, Socialist Realism, Dialogue?
Surrealizm, socrealizm, dialog?
Autorzy:
Kozłowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407557.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
socrealizm
awangarda
marksizm
sztuka współczesna
komunizm
emancypacja
Polska powojenna
Dorota Jarecka
Socialist Realism
avant-garde
Marxism
contemporary art
Communism
emancipation
post-war Poland
Opis:
The text offers a critical and comprehensive review of Dorota Jarecka’s book Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948 [Surrealism, Realism, Marxism: Art and the Communist Left in Poland between 1944 and 1948]. The reviewer appreciates the main methodological premise of the book, namely that the tensions and conflicts generated within the triangle “avant-garde – realism – emancipatory role of art” cannot be reduced to a binary opposition between totalitarian ideology and the legitimate art world. In fact, it reflects the contradictory dynamics of politically engaged art in general and thecontext of post-war Poland in particular. Despite the book’s formidable factual support, the result of extensive and comprehensive query, the reviewer still regrets that the author remains primarily an art historian rather than social historian of art. This note of regret however does not diminish this noble contribution to understanding the logics of Polish visual arts in the aftermath of World War II. This area is much less known generally than the literature of this very period.
Tekst stanowi krytyczną i wyczerpującą recenzję książki Doroty Jareckiej Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948. Recenzent docenia główne założenie metodologiczne pracy, a mianowicie to, że napięcia i konflikty powstałe w ramach triady „awangarda – realizm – emancypacyjna rola sztuki” nie mogą być sprowadzone do binarnej opozycji między ideologią totalitarną a prawomocnym światem sztuki. W rzeczywistości odzwierciedla ono sprzeczną dynamikę sztuki zaangażowanej politycznie, w szczególności w kontekście powojennej Polski. Pomimo imponującego zaplecza merytorycznego książki, będącego wynikiem obszernej i wyczerpującej kwerendy, recenzent żałuje, że autorka pozostała przede wszystkim historykiem sztuki, a nie stała się społecznym historykiem sztuki. Żal ten nie umniejsza jednak uznania dla jej cennego wkładu w zrozumienie logiki polskich sztuk wizualnych po drugiej wojnie światowej. Obszar ten jest ogólnie znacznie słabiej znany niż literatura z tego samego okresu.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-7 (eng); 1-7 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyka leksemu „piołun” w niefikcjonalnych narracjach o katastrofie czarnobylskiej
The Semantics of Wormwood in Non-Fictional Narratives about the Chernobyl Disaster
Autorzy:
Gieba, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38644323.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bible
Chernobyl
plants
reportage
semantics
wormwood
Opis:
This article concerns the semantics of wormwood in the context of the Chernobyl nuclear disaster. The study considers non-fictional narratives about this catastrophe from an ethnolinguistic and ethnobotanical perspective. The situational semantics of wormwood draws on the symbolism of this plant established in East Slavic folk culture and in the biblical tradition. In non-fictional narratives, however, this meaning is transformed (e.g. by limiting the semantic field) and interpreted in the context of apocalyptic prophecy.
Artykuł dotyczy semantyki leksemu piołun w kontekście katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Materiałem badawczym są niefikcjonalne narracje o tej katastrofie, a zastosowane perspektywy badawcze wyznacza etnolingwistyka i etnobotanika. Sytuacyjne znaczenie leksemu piołun czerpie z symboliki tej rośliny utrwalonej we wschodniosłowiańskiej kulturze ludowej oraz w tradycji biblijnej. W badanych tekstach znaczenie to jest jednak przekształcane (m.in. przez ograniczenie pola semantycznego), a tym samym interpretowane w kontekście apokaliptycznego proroctwa.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Исследования о чешской фразеологии и паремиологии
Badania nad czeską frazeologią i paremiologią
Research on Czech Phraseology and Paroemiology
Autorzy:
Мокиенко, Валерий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38709985.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
phraseology
Czech phraseology
phraseological unit
paroemiology
Czech paroemiology
paroemia
Opis:
This article is a review of a bibliographic reference book on Czech phraseology and paroemiology compiled by Professor of Kyiv University Liudmyla Danylenko. The rich material included in the volume is organised into five main sections: I. Monographs. Thematic collections; II. Dictionaries; III. Articles; IV. Linguodidactic potential of Czech phraseology and paroemiology; V. Reviews. The book also includes an index, which helps the reader to navigate this rich material effectively. The review offers general information about each section.
Artykuł jest recenzją kompendium bibliograficznego dotyczącego czeskiej frazeologii i paremiologii opracowanego przez profesor Uniwersytetu Kijowskiego Ludmiłę Danylenko. Bogaty materiał zawarty w tomie został ujęty w pięciu częściach: I. Monografie. Publikacje tematyczne; II. Słowniki; III. Artykuły; IV. Potencjał lingwodydaktyczny czeskiej frazeologii i paremiologii; V. Recenzje. Książka zawiera również indeks, który pomaga czytelnikowi w sprawnym poruszaniu się po obszernym materiale. Recenzja przedstawia ogólne informacje o poszczególnych częściach omawianego kompendium.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Longing to Belong: Santo Semo the Language Convert
Dążenie do przynależności. Santo Semo – językowy konwertyta
Autorzy:
Studemund-Halévy, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339651.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Santo Semo
Imperium Osmańskie
Bułgaria
Francja
syjonizm
Młodoturcy
Ottoman Empire
Bulgaria
France
Zionism
Young Turks
Opis:
The paper focuses on Santo Semo’s journey of linguistic migration, from his native language (Judezmo) to his adopted language (French), and his desire for another linguistic identity. He focused his energies on saving the world, bringing peace to the planet, and he was convinced of his mission until the dark end of his life, and subordinated everything to it.
Artykuł opisuje językową migrację Santy Semo – od jego języka ojczystego (judezmo) do adoptowanego języka francuskiego, oraz jego dążenie ku nowej językowej tożsamości. Całe życie poświęcił misji, w którą wierzył; poświęcił wiele energii na ratowanie świata, walki o pokój dla świata i planety.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 233-254
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Seeing Croatian Islands as Something Other than Paradise
Inne spojrzenie na chorwacką wyspę jako raj
Autorzy:
Hanshew, Kenneth
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33296891.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
"Życie na wyspach"
insular fiction
Croatian literature
paradise
island
recenzja
Życie na wyspach
proza insularna
literatura chorwacka
raj
wyspa
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Wilamowice
język wilamowski
Józef Bilczewski
fabularyzacja
folkloryzacja
hagiografia
Wymysorys language
fabularisation
folklorisation
hagiography
Opis:
The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
“Herbarium Polonorum” (“Heimatphotographie”)
„Herbarium Polonorum” („Heimatphotographie”)
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407456.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antysemityzm
„Heimatphotographie”
Holokaust
krajobraz
fotografa przyrodnicza
historia środowiskowa
Treblinka
zielnik
antisemitism
Heimatphotographie
Holocaust
landscape
nature photography
environmental history
herbarium
Opis:
The main theme of the text is the wartime and postwar history of the area of the German Nazi extermination camp Treblinka II, seen from the perspective of the production of landscape – with a special focus on the identity aspect, i.e. the nationalization of nature and the naturalization of the nation. The argument refers to imaging conventions of nature and ethnographic photography, like the German Heimatphotographie and the Polish Fatherland Photography, that go along with landscape production. This paper also touches upon the issue of classification as the principle organizing the workings of the human mind as well as the uses made of classification in terms of cognition and identity – up to and including the deadly consequences thereof. Another crucial point of reference is the history of the herbarium as a form of organizing knowledge (Maria Sibylla Merian, Rosa Luxemburg, Szymon Syreński) and its connections with the visual arts (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow). The rich iconography illustrates the analyzed representation patterns, with particular focus on the axiosemiotics of Polish antisemitism, going back to its elitist forms in Jagiellonian Poland. The text summarizes fifteen years of the author’s work on Herbarium, a photographic project carried out on the site of the former German Nazi extermination camp Treblinka II.
Osnową tekstu jest wojenna i powojenna historia terenu niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka II z perspektywy produkcji krajobrazu – ze szczególnym uwzględnieniem aspektu tożsamościowego, czyli unarodowienia natury i naturalizacji narodu. Wywód odnosi się do towarzyszących tej produkcji konwencji obrazowania w fotografii przyrodniczej i krajoznawczej, takich jak niemiecka Heimatphotographie i polska fotografia ojczysta. Poruszone zostało też zagadnienie klasyfikacji jako zasady funkcjonowania ludzkiego umysłu wraz z jej zastosowaniami poznawczymi oraz/lub tożsamościowymi – do morderczych konsekwencji włącznie. Ważny punkt odniesienia stanowi ponadto historia zielnika jako formy organizacji wiedzy (Maria Sibylla Merian, Róża Luksemburg, Szymon Syreński) oraz jej związki ze w sztukami wizualnymi (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow).  Bogaty materiał ilustracyjny odnosi się do analizowanych sposobów reprezentacji ze szczególnym uwzględnieniem aksjosemiotyki polskiego antysemityzmu, sięgając do jego elitarnych form w Polsce Jagiellonów. Tekst podsumowuje piętnaście lat pracy autorki nad projektem fotograficznym Zielnik na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Żydów Treblinka II.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-142 (eng); 1-134 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Climate Change Litigation: Vulnerable Children and a Duty of Care
Spory sądowe dotyczące zmian klimatycznych: bezbronne dzieci i obowiązek opieki
Autorzy:
Rochford, Francine
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339681.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
zmiana klimatu
wina
filozofia prawa
climate change
fault
legal philosophy
Opis:
This article considers climate change jurisprudence in the context of other eschatological narratives developing the theme of ecological catastrophe. It focusses in particular on concepts of fault, harm and responsibility, referents in case narratives, as expounding a sense of outrage at the excesses of modern capitalism, and the converse use of the child as the party innocent of all agency in the upcoming apocalypse. The article analyses the narrative developed by the applicants in an Australian case, Sharma by her litigation representative Sister Marie Brigid Arthur v Minister for the Environment [2021] FCA 560 (Sharma 1), in which the “previously unimaginable power” to cause potentially “cataclysmal harm” to “Vulnerable Children” created a duty to those children. The applicants were successful at first instance, but an appeal (Minister for the Environment v Sharma [2022] FCAFC 35 (Sharma 2) reversed this decision. Taking an interdisciplinary approach and drawing upon approaches of philosophy, psychology and theology as well as law, this article considers the idea of “fault” in the tort of negligence and the techniques used to support the moral connotations of fault in the case narrative. In particular, it reflects on the contribution of the Judeo-Christian tradition to this fault narrative. It focusses in particular on the theology of hope in Christian eschatology, responses to anticipation of catastrophic climate change narratives, and the concept of fault in those narratives. It considers the psychological dimensions of “hope” and “despair” as illuminated in theological approaches to apocalyptic views, and the reification of doctrines of despair in proving damages in the law of negligence.
W artykule rozważane jest orzecznictwo odnoszące się do zmian klimatu w kontekście narracji eschatologicznych możliwej katastrofy ekologicznej. Skoncentrowano się w szczególności na koncepcjach winy, krzywdy i odpowiedzialności, które w analizowanych narracjach są przywoływane jako powód do oburzenia na wybryki współczesnego kapitalizmu, przy jednoczesnym wykorzystaniu obrazu dziecka jako niewinnego uczestnika nadchodzącej apokalipsy. Przeanalizowano też narrację skarżących w australijskiej sprawie sądowej Sharma by her litigation representative Sister Marie Brigid Arthur v Minister for the Environment [2021] FCA 560 (Sharma 1), wedle której „niewyobrażalna wcześniej moc” (previously unimaginable power) powodowania potencjalnego „kataklizmu krzywd” (cataclysmal harm) wobec „bezbronnych dzieci” (Vulnerable Children) miała stworzyć obowiązek opieki nad nimi. Skarżący wygrali sprawę w pierwszej instancji, ale w apelacji (Minister for the Environment v Sharma [2022] FCAFC 35 (Sharma 2) uchylono tę decyzję. Autorka przyjmuje podejście interdyscyplinarne, czerpie z filozofii, psychologii i teologii, a także prawa; w artykule skupia się na obecności tradycji judeochrześcijańskiej i analizuje ideę „winy” i czynu zaniedbania oraz techniki stosowane do wspierania moralnych konotacji winy w narracji sądowej. W szczególności koncentruje się na obecnej w chrześcijańskiej eschatologii teologii nadziei, reakcjach na antycypację narracji o katastrofalnych zmianach klimatu oraz na koncepcji winy. Rozważa psychologiczne wymiary „nadziei” i „rozpaczy” jako kategorii wywyższonych w teologicznych podejściach do apokalipsy oraz reifikację doktryn rozpaczy w udowadnianiu szkód w prawie zaniedbania.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2022, 11; 1-21
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Społeczny obraz czeskiego blokowiska w wybranych filmach z epoki socjalizmu
The Social Image of the Czech Housing Estate in Selected Films from the Socialist Era
Autorzy:
Zygmunt, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44933299.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
film
blokowisko
przestrzeń
socjalizm
modernizm
komfort
housing estate
space
socialism
modernism
comfort
Opis:
The article concerns the representation of the space of Czech housing estates in selected films from the socialist era: Domy z panelů [Prefabricated Houses] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Modern House] (Jan Moravec, 1971) and Panelstory [Prefab Story] (Věra Chytilová, 1979). The films are analysed taking into account the tools of the semiotics of the artistic text, the sociology of habitation (with a particular emphasis on the issue of comfort) and the concept of using space, described by Michel de Certeau. The point of departure of the study are the realities of Czech housing construction in the years 1956–1989. The article aims is to show how the directors used cinematic techniques to create an image of life in a socialist housing estate.
Artykuł jest poświęcony tematyce prezentacji przestrzeni czeskich osiedli mieszkaniowych w wybranych filmach z epoki socjalizmu: Domy z panelů [Domy z wielkiej płyty] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Nowoczesne mieszkanie] (Jan Moravec, 1971) oraz Panelstory [Opowieść z wielkiej płyty] (Věra Chytilová, 1979). Filmy są analizowane z uwzględnieniem narzędzi semiotyki tekstu artystycznego, socjologii zamieszkiwania (ze szczególnym uwzględnieniem kwestii komfortu) oraz koncepcji korzystania z przestrzeni, opisanej przez Michela de Certeau. Punktem wyjścia rozważań autora są realia czeskiego budownictwa mieszkaniowego w latach 1956–1989. Tekst ma na celu pokazanie, w jaki sposób reżyserzy tworzyli za pomocą technik filmowych obraz życia na socjalistycznym osiedlu.
Źródło:
Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Epic Fail: About Two Photographic Projects
Totalna porażka. O dwóch projektach fotograficznych
Autorzy:
Lipszyc, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407451.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
fotografia
dokument
archiwum
Jerzy Lewczyński
nowi dokumentaliści
archeologia fotografii
photography
document
archive
New Documentalists
archeology of photography
Opis:
The paper discusses images of failure in Polish photography created in 1970–2000, drawing on three particular projects: Archeology of Photography by Jerzy Lewczyński and the exhibitions The New Documentalists (2006) and Postdocument: Missing Documents: Documents of the Polish Transformation After 1989 (2012). As such, it concentrates on documentary, or post-documentary, photography which suffers no illusions as to the mimetic power of the medium, but persists in hoping that photos can have social impact. As the analyzed projects aim to create a critical picture of reality, they focus on spaces and people subject to exclusion and on the experience of failure (e.g., Unfinished Houses by Konrad Pustoła and Wojciech Wilczyk’s There’s No Such Thing as an Innocent Eye), as well as on the erosion of interpersonal relations (e.g., Aneta Grzeszykowska’s Album). Disappointments stemming from both the socialist reality and Polish capitalism mix with the desire to find and preserve what is intimate and authentic.  The discussed artists devote the majority of their attention to the problem of photography as a medium and its ability to generate social change. However, they remain fully aware of the fact that the very nature of the photographic image, with its media entanglements, makes it difficult to create an unadulterated reflection of reality; it also makes it difficult to accept anything that does not fit the visual poetics of success, anything old, damaged, démodé, or kitschy. Accordingly, the artists raise important questions about the rules for creating images in the photographic universe and about the possibility of transcending them to create a new type of document, one that would elude the rules of “dominant images” (a term first coined by Rafał Drozdowski), and to enable such a use of photography as was postulated by John Berger: rooted in personal experience and memory.
Artykuł ukazuje obrazy porażki w fotografii polskiej powstałej w okresie 1970–2000. Odwołuje się do trzech projektów: Archeologii fotografii Jerzego Lewczyńskiego oraz wystaw Nowi dokumentaliści (2006) i Postdokument. Świat nie przedstawiony. Dokumenty polskiej transformacji po 1989 roku (2012). Skupia się więc na fotografii nurtu dokumentalnego czy postdokumentalnego – nieżywiącej złudzeń co do mimetycznej mocy medium, ale nieporzucającej nadziei na społeczne oddziaływanie zdjęć. Przywoływane projekty stawiają sobie za cel stworzenie krytycznego obrazu rzeczywistości, a więc koncentrują się na przestrzeniach i ludziach podlegających wykluczeniu, przegranych (np. Niedokończone domy Konrada Pustoły, Niewinne oko nie istnieje Wojciecha Wilczyka), a także na erozji stosunków międzyludzkich (np. Album Anety Grzeszykowskiej). Rozczarowania związane zarówno z rzeczywistością socjalistyczną, jak i polskim kapitalizmem, mieszają się z pragnieniem odnalezienia i ocalenia tego, co żywe, bliskie, autentyczne. Artyści najwięcej uwagi poświęcają problemowi fotografii jako medium i jej zdolności generowania społecznej zmiany. Zdają sobie sprawę, że specyfika obrazu fotograficznego z jego medialnymi uwikłaniami utrudnia przekazanie niezafałszowanego obrazu rzeczywistości oraz akceptację tego, co nie mieści się w obrębie wizualnej poetyki sukcesu, tego, co stare, zniszczone, niemodne, kiczowate. Zadają w ten sposób pytanie o reguły tworzenia obrazów w fotograficznym uniwersum i o możliwość ich przekroczenia – stworzenia nowego dokumentu. Miałby on wymykać się regułom „obrazów dominujących” (określenie Rafała Drozdowskiego), umożliwić takie użycie fotografii, jakie postulował John Berger: zakorzenione w osobistym doświadczeniu i pamięci.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-20 (eng); 1-19 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Sonority Sequencing Principle and the Structure of Slovak Consonant Clusters
Zasada sekwencji sonorności a struktura zbitek spółgłoskowych w języku słowackim
Autorzy:
Gregová, Renáta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695720.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
sonority principle
consonant cluster
Slovak language
sonority violation
Opis:
In line with the Sonority Sequencing Principle (SSP), the centre of the syllable is the most sonorous sound and the sonority of the other segments in the syllable drops towards the syllable edges. Nevertheless, in many languages, there are syllable onsets and codas that violate this principle of sonority. Following the functional approach proposed by Jerzy Kuryłowicz, types of word/syllable-initial and word/syllable-final clusters in standard Slovak were delimited. A sonority-based analysis of those clusters revealed that almost 40% of the common initial consonant sequences violate the SSP. The situation with the final clusters is similar. These findings indicate that the creation of consonant clusters in a language does not depend solely on the sonority of the individual segments but also follows other phonological and/or perceptual regularities connected with the process of communication.  
Zgodnie z zasadą sekwencji sonorności (Sonority Sequencing Principle, SSP) jądro sylaby jest dźwiękiem o najwyższej sonorności, a sonorność pozostałych segmentów sylaby maleje wraz z odległością od jądra. Niemniej jednak w wielu językach występują nagłosy i wygłosy, które naruszają tę zasadę. Przyjmując podejście funkcjonalne zaproponowane przez Jerzego Kuryłowicza, wyróżniono typy zbitek w nagłosie i wygłosie w standardowym języku słowackim. Ich analiza pod względem sonorności wykazała, że prawie 40% sekwencji powszechnie występujących w nagłosie narusza zasadę sekwencji sonorności. W przypadku wygłosu wynik był podobny. Ustalenia te wskazują, że tworzenie zbitek spółgłoskowych nie zależy wyłącznie od sonorności poszczególnych segmentów, ale również od innych prawidłowości fonologicznych i/lub percepcyjnych związanych z procesem komunikacji.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dawne polskie intensyfikatory wywodzące się od staroczeskiego "přieliš"
Historical Polish Intensifiers Derived from the Old Czech přieliš
Autorzy:
Mitrenga, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695734.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
history of the Polish language
Czech borrowings in Polish
intensifiers
extinct words
Opis:
This article is devoted to a historical-linguistic analysis of the equivalents of the Old Czech přieliš in historical Polish: the words bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz and przylisz. The study refers to key findings of researchers about these words, their origins and meaning. On the basis of analysis of linguistic material the author formulates conclusions about word-formation of the equivalents of přieliš in Polish, their frequency in monuments of Polish literature from the Old Polish period to the end of the sixteenth century, their meaning and status in Polish, as well as presumable causes of their disappearance from the language. The paper presents examples that confirm their functioning in monuments of the Polish language, such as Biblia królowej Zofii [Queen Sophia’s Bible] from the mid-fifteenth century and Biblia Jana Leopolity [John Leopolita’s Bible] from 1561, as well as in dictionaries of Polish. The study also considers information about Old Czech and compares parallel verses of Polish and Czech Bible translations.
Artykuł poświęcony jest historycznojęzykowej analizie odpowiedników staroczeskiego přieliš, czyli wyrazów bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz i przylisz w dawnej polszczyźnie. Autorka przytacza najważniejsze opinie badaczy o wymienionych wyrazach, ich pochodzeniu i znaczeniu. Na podstawie analizy materiału językowego formułuje wnioski dotyczące budowy słowotwórczej staroczeskich odpowiedników přieliš w języku polskim, ich frekwencji w zabytkach literatury polskiej od staropolszczyzny do końca XVI w., znaczenia i statusu tych wyrazów w polszczyźnie, a także przypuszczalnych przyczyn ich zaniku. W artykule przedstawiono przykłady potwierdzające funkcjonowanie wspomnianych wyrazów zarówno w zabytkach języka polskiego m.in. w Biblii królowej Zofii z połowy XV w. i Biblii Jana Leopolity z 1561 r., jak i w słownikach języka polskiego. Ponadto autorka przywołuje informacje o staroczeskim i porównuje równoległe wersety przekładów Biblii na język polski i czeski.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Leksyka na pograniczu polsko-wschodniosłowiańskim jako świadectwo wielojęzycznej przeszłości
Autorzy:
Rembiszewska, Dorota Krystyna
Siatkowski, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38634504.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialectal lexis
language contact
Polish-East Slavic borderland
multilingualism
leksyka gwarowa
kontakty językowe
pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie
wielojęzyczność
Opis:
The importance of borderlands has been considered in many studies in various fields, both theoretical and empirical. In this study, the borderland is approached as a geographical term, an area in Poland which is located in close proximity to the eastern border. At the same time, this spatial understanding of the border area determines cultural, linguistic and ethnic borders, which are difficult to define precisely. This article deals with the issue of difficulties in unambiguously defining the origin of certain lexemes, a fact stemming from the complicated cultural, ethnic and linguistic past of the borderlands between the West and the East Slavic regions. This has been demonstrated drawing on the example of two words: czugun ‘cast iron’, ‘cast-iron pot’ and opołonik ‘large spoon, ladle’. On the one hand, they show the complexity of the multilingual past of the areas where they can be found; on the other hand, they are a testimony to old rural realities.
W wielu publikacjach badaczy z różnych dziedzin rozpatrywano znaczenie pogranicza zarówno w studiach teoretycznych, jak i w pracach empirycznych. W tekście pogranicze jest traktowane jako określenie geograficzne, obszar na terenie Polski znajdujący się w bezpośredniej bliskości granicy państwowej na wschodzie. Jednocześnie to przestrzenne rozumienie pogranicza wyznacza trudne do precyzyjnego wytyczenia granice kultur, języków i etnosów. W artykule zajęto się problemem trudności w jednoznacznym rozstrzygnięciu pochodzenia wyrazu, które wynikają ze skomplikowanej, wspólnej przeszłości kulturowej, etnicznej oraz językowej ziem położonych na styku zachodniej i wschodniej Słowiańszczyzny. Wykazano to na przykładzie dwóch wyrazów – czugun ‘żeliwo’, ‘garnek żeliwny’ i opołonik ‘warząchew, łyżka wazowa’ – które z jednej strony pokazują uwikłanie wynikające z wielojęzycznej przeszłości terenów, gdzie występują, a z drugiej strony stanowią świadectwo dawnych realiów wiejskich.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Ani kapłani, ani błaźni”. Odsłony zwrotu postsekularnego w antropologii
Neither Priests nor Clowns: Attitudes Towards the Postsecular Turn in Anthropology
Autorzy:
Lubańska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32361720.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
postsecular turn
anthropology
epistemology
ontology
naturalism
theology
revelation
zwrot postsekularny
antropologia
epistemologia
ontologia
naturalizm
teologia
objawienie
Opis:
The article discusses the issue of the postsecular turn in contemporary anthropology, taking into account the cultural processes involved in its emergence. The author attempts to identify research areas and issues worthy of exploring within this turn, and at the same time she considers the boundary conditions for its usefulness in scientific research. Referring to the recent anthropological literature on this topic, the author distinguishes two leading epistemological attitudes involved in this turn: the one that acknowledges the supernatural dimension of revelation and the one that sees it as a social fact. Both are heterogenous and each sees the relationship between anthropology and theology differently. Discussing some anthropological views in this regard, the author aims to revive the dialogue between researchers from various social and human sciences representing the postsecular turn. On the one hand, this dialogue can initiate new paths of mutual inspiration and co-thinking; on the other hand, it may lead to more conscious distinctions between different varieties of postsecular reflection.
Celem artykułu jest refleksja nad specyfiką zwrotu postsekularnego we współczesnej antropologii, uwzględniająca jego uwarunkowania społeczno-kulturowe oraz związane z nim postawy epistemologiczne. Autorka próbuje wskazać obszary badań i zagadnienia, które powinny być przedmiotem eksploracji tego zwrotu, a zarazem określić warunki brzegowe wykorzystywania wypracowanych na jego gruncie narzędzi analitycznych w badaniach naukowych. Odnosząc się do najnowszej literatury przedmiotu, autorka wyróżnia w antropologii dwie wiodące postawy epistemologiczne zaangażowane w ów zwrot: uznające rzeczywistość objawienia oraz odrzucające taką możliwość (naturalistyczne). Dostrzega, że w ich ramach wysuwane są różnorakie pomysły na to, jak mogłaby wyglądać i czemu służyć kooperacja antropologii z teologią. Prezentując antropologiczne odsłony owego zwrotu, tekst ma na celu ożywienie dialogu między reprezentującymi go badaczami uprawiającymi różne nauki humanistyczne i społeczne. Dialog ten z jednej strony może zainicjować nowe ścieżki wzajemnych inspiracji i współmyślenia, z drugiej zaś doprowadzić do bardziej świadomych dystynkcji między różnymi wariantami tego zwrotu.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Buddhism and Urbanism in Post-Soviet Buryatia
Buddyzm a urbanistyka w poradzieckiej Buriacji
Autorzy:
Dondukov, Bato
Dorzhigushaeva, Oyuna
Dondukova, Galina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339661.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
buddyzm buriacki
anty-urbanizm
Buriacja postsowiecka
etyka środowiskowa
Buryat Buddhism
anti-urbanism
post-Soviet Buryatia
environmental ethics
Opis:
With the collapse of the Soviet Union the traditionally Buddhist regions of Russia, including the Republic of Buryatia, experienced the revival of religion. Along with the traditional Gelug school of Mahayana Buddhism existing on the territories around Lake Baikal for more than three hundred years, the globalized model of Buddhism started to spread quickly in Buryatia in the 1990s. Tibetan Buddhist teachers started to establish new Buddhist organizations in Buryatia and thus to transform the urban landscape of Ulan-Ude, the capital of the republic. The article traces how global and local Buddhist organizations become represented in the urban landscape of Ulan-Ude and considers the anti-urban position of Khambo Lama Damba Ayusheev.
Wraz z upadkiem Związku Radzieckiego w tradycyjnie buddyjskich regionach Rosji, w tym w Republice Buriacji, zaczyna się proces odrodzenia religijnego. Wraz z tradycyjną szkołą gelug buddyzmu mahajany, funkcjonującej na terytoriach wokół jeziora Bajkał od ponad trzystu lat, w Buriacji rozprzestrzenia się nowy zglobalizowany model buddyzmu. Tybetańscy nauczyciele buddyjscy w okresie poradzieckim zaczęli zakładać nowe organizacje buddyjskie i przekształcać w ten sposób miejski krajobraz stolicy republiki, Ułan-Ude. Autorzy artykułu stawiają pytanie, w jaki sposób globalne i lokalne organizacje buddyjskie są reprezentowane w miejskim krajobrazie Ułan-Ude, oraz rozważają antyurbanistyczne stanowisko Khambo Lamy Damby Ayusheeva.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-19
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cultural Policy of the Democratic Republic of Georgia (1918–1921)
Polityka kulturalna Demokratycznej Republiki Gruzji (1918–1921)
Autorzy:
Shatberashvili, Vazha
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339694.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Demokratyczna Republika Gruzji
kultura
polityka
model polityki kulturalnej
Democratic Republic of Georgia
culture
policy
cultural policy model
Opis:
Culture, cultural heritage is a kind of text allowing us to “read” about the identity and genetic code of a nation, or, in other words, providing a key to understanding the “personality” and mindset of the nation and, at the same time, creating a path to the future. Therefore, protecting and developing culture to ensure cultural continuity is an essential prerequisite for ensuring the existence and progress of each nation and country – this is the firmly held axiom on which the cultural policy of states is based. This becomes all the more relevant for Georgia, which, due to its unique location and geopolitical, cultural and strategic importance, already in the distant past embraced the cultural achievements of the eastern and western civilisations and succeeded in creating its uniquely distinct and diverse national culture, thus putting itself firmly on the map of world culture. Of utmost importance in this process is the brief transitional period of existence of the Democratic Republic of Georgia (1918–1921), during which the country actively set about defining and implementing state cultural policy and establishing a national administration system in this sphere. The article argues that the state vision of culture or, in modern terms, cultural policy corresponding to the political system then in place, existed within the aforesaid time frame long before the world, including modern Georgia, saw the need to develop a cultural policy. Considering the country’s legislative framework, the institutional administration system of the cultural sphere, the dynamics of cultural life and its peculiarities, and internationally recognised concepts and models, we tentatively define the cultural policy model of the Democratic Republic of Georgia in the last part of the article. We liken it, to a certain extent, to the Architect State model as developed by Harry Hillman Chartrand and Claire McCaughey. The bureaucratic-educational concept model offered by Milena Dragićević-Šešić and Branimir Stoykovich also proved to be of interest. The international models put forward by the aforesaid scholars undoubtedly differ from the historically existing ktitoric/protective model of Georgian culture, as well as from the protective model established by the Democratic Republic of Georgia. There are, however, some common features between them: centralised patronage/support of culture by the state, non-intervention in the content of art; considering culture and art as one of the precursors to the social wellbeing of society; highlighting the priority importance of the educational function of culture and art. With due regard for the foregoing, we have tentatively designated the cultural policy model applied by the Democratic Republic of Georgia as the educational model of the Architect State.
Dziedzictwo kulturowe jest rodzajem tekstu pozwalającego czytać tożsamość i kod genetyczny narodu, dostarczając klucza do zrozumienia jego osobowości i mentalności, a jednocześnie wytycza ścieżkę jego rozwoju. Dlatego też ochrona i rozwój kultury w celu zapewnienia ciągłości kulturowej jest niezbędnym warunkiem wstępnym do zapewnienia istnienia i postępu każdego narodu i państwa – jest to aksjomat, na którym opiera się polityka kulturalna państw. Staje się to tym bardziej istotne w przypadku Gruzji, która ze względu na swoje wyjątkowe położenie oraz znaczenie geopolityczne, kulturowe i strategiczne już w odległej przeszłości przyjęła dorobek kulturowy cywilizacji wschodniej i zachodniej i zdołała stworzyć swoją unikalną i różnorodną kulturę narodową, tym samym mocno odznaczając się na mapie kultury światowej. Niezwykle ważny w tym kontekście jest krótki i przejściowy w swym wymiarze okres istnienia Demokratycznej Republiki Gruzji (1918–1921), podczas którego władze tego kraju aktywnie przystąpiły do definiowania i wdrażania państwowej polityki kulturalnej oraz ustanowienia krajowego systemu administracji w tej sferze. Artykuł dowodzi, że państwowa wizja kultury lub, w nowoczesnym ujęciu, polityka kulturalna odpowiadająca ówczesnemu systemowi politycznemu istniała we wspomnianych ramach czasowych na długo przed tym, jak świat, w tym współczesna Gruzja, dostrzegł potrzebę opracowania polityki kulturalnej. Biorąc pod uwagę ramy prawne, system administracji instytucjonalnej w dziedzinie kultury, dynamikę życia kulturalnego i jego specyfiki oraz uznane na arenie międzynarodowej koncepcje i modele, w ostatniej części artykułu wstępnie zdefiniowano model polityki kulturalnej Demokratycznej Republiki Gruzji. Porównano go do modelu państwa-architekta opracowanego przez H.H. Chartranda i C. McCaugheya. Interesujący okazał się również model koncepcji biurokratyczno-edukacyjnej zaproponowany przez M. Dragićević-Šešić i Br. Stoykovicha. Modele koncepcji międzynarodowych przedstawione przez wyżej wymienionych badaczy niewątpliwie różnią się od historycznie istniejącego modelu ochrony kultury gruzińskiej, a także od modelu ochronnego ustanowionego przez Demokratyczną Republikę Gruzji. Istnieją jednak pewne cechy wspólne między nimi: scentralizowany mecenat i wsparcie kultury przez państwo, nieingerencja w treść sztuki, uznanie kultury i sztuki za jedną z podstaw dobrobytu społecznego, podkreślenie priorytetowego znaczenia edukacyjnej funkcji kultury i sztuki. Mając na uwadze powyższe kwestie, wstępnie określono model polityki kulturalnej stosowany przez Demokratyczną Republikę Gruzji jako Model Edukacyjny Państwa-Architekta.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2023, 12; 1-18
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bulgarian Evidential Forms and Wierzbicka’s NSM
Bułgarskie formy ewidencjalne i naturalny metajęzyk semantyczny A. Wierzbickiej
Autorzy:
Genew-Puhalewa, Iliana
Popova, Gergana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33315295.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
natural semantic metalanguage
evidentiality
dubitativity
inferentiality
Bulgarian language
grammar
naturalny metajęzyk semantyczny
ewidencjalność
dubitatywność
inferencjalność
język bułgarski
gramatyka
Opis:
Our focus in this paper is on the semantics of a particular grammatical category of Bulgarian, namely evidentiality. Our starting point is the account of evidentiality in Macedonian and Bulgarian in Wierzbicka (in Semantics: Primes and Universals. Oxford: 1996). We elaborate and expand on this proposal by suggesting semantic formulae for the renarrative, dubitative, inferential, and mirative forms, incorporating Wierzbicka’s universal semantic primitives know and think. Our aim is to provide a stepping stone towards precise intra- and inter-linguistic comparisons.  
Artykuł skupia się na semantyce specyficznego obszaru gramatyki języka bułgarskiego, znanego jako ewidencjalność. Wywód opiera się na dyskusji z koncepcją Anny Wierzbickiej dotyczącą ewidencjalności w językach bułgarskim i macedońskim (w: Semantics: Primes and Universals. Oxford: 1996). Autorki próbują określić znaczenie bułgarskich form renaratywnych, dubitatywnych, inferencjalnych i miratywnych, korzystając z proponowanych przez Wierzbicką uniwersalnych jednostek semantycznych ‘wiem’ i ‘myślę’. W rezultacie artykuł rewiduje oraz weryfikuje metodologię Wierzbickiej, ukazując jej przydatność w opisie kategorii gramatycznych oraz w badaniach międzykulturowych.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pomiędzy autobiografią a mitem. Opowiadania Oty Pavla na tle twórczości pisarzy polsko-żydowskich
Between Autobiography and Myth: Short Stories by Ota Pavel Against the Background of Works of Polish-Jewish Writers
Autorzy:
Budzyńska, Alicja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44916355.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Ota Pavel
Bruno Schulz
Artur Sandauer
autobiografia
żydowskość
autobiography
Jewishness
Opis:
This article is a comparative overview of short stories by Ota Pavel from his collections Smrt krásných srnců [The Death of the Beautiful Roebucks] and Jak jsem potkal ryby (How I Came to Know Fish). The background for Pavel’s prose are texts written by Bruno Schulz and Artur Sandauer. The aim of this comparison is to capture some universal themes of those works, including writing strategies, which transform classical autobiographical conventions.
Praca jest komparatystycznym spojrzeniem na opowiadania Oty Pavla z tomów Śmierć pięknych saren i Jak spotkałem się z rybami. Tłem dla prozy czeskiego pisarza jest twórczość Brunona Schulza i Artura Sandauera. Porównanie to ma na celu uchwycenie pewnych uniwersalnych elementów łączących ich dzieła. Uniwersalność ta widoczna jest w wykorzystywanych strategiach pisarskich, przetwarzających konwencję klasycznej autobiografii.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Machina ludens”. Rzeczywista i wyobrażona historia komputerów szachowych
“Machina Ludens”: The Real and Imagined History of Chess Computers
Autorzy:
Piekutowski, Piotr F.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44919627.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
sztuczna inteligencja
szachy komputerowe
posthumanizm
science fiction
gra
nie-człowiek
Stanisław Lem
Ludwik Niemojowski
artificial intelligence
computer chess
posthumanism
game
non-human
Opis:
The essay offers a reading of the place of non-human machines in the game discourse, focusing on computer chess’s real as well as literary and film history. Chess, as the Drosophila melanogaster of artificial intelligence, a special case facilitating the study of the entire field, allows for going beyond the primary area of interest – computer science – and entering the realm of the text, where new languages of storytelling and new contexts present themselves. The paper discusses a multifaceted, posthumanist analysis of the game as a medium of non-anthropocentric and empowering narratives of the Other. It also sheds new light on the ongoing paradigm shift in human categories and human-technology relations.
Celem artykułu jest próba odczytania sposobu funkcjonowania nie-ludzkich maszyn w dyskursie growym, skupiona na rzeczywistej i literacko-filmowej historii komputerów szachowych. Szachy i sztuczna inteligencja wchodzą w przestrzeń tekstu, przekraczają pierwotny obszar zainteresowań – informatykę – i dzięki innym językom opowieści otwierają się na nowe konteksty. W tekście przedstawiono wieloaspektową, posthumanistyczną analizę gry jako medium nieantropocentrycznych i upodmiotawiających narracji Innego. Historia szachów i komputerów szachowych oraz ich tekstowe przedstawienia stanowią egzemplifikację zmian ludzkich kategorii oraz relacji człowiek-technologia.
Źródło:
Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Jesteśmy lasem”. Słowacy w lustrze inicjatywy ekologicznej „My sme les”
“We Are the Forest”: Slovaks in the Mirror of the Ecological Initiative “My sme les”
Autorzy:
Siedlecka, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44921941.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Słowacja
ruch ekologiczny
las
ekologia głęboka
społeczeństwo obywatelskie
Slovakia
ecological movement
forest
Deep Ecology
civil society
Opis:
The aim of this article is to explore the common points between the ecological movement and citizenship by discussing My sme les, a Slovak citizens’ initiative to protect Slovak forests. The Slovaks’ involvement in nature conservation as demonstrated by the My sme les campaign was recognised here not only as a manifestation of global trends in changing ecological awareness but also as a reflection of the special bond between man and nature ingrained in Slovak culture and mentality. The ecological movement currently developing in new media forms in Slovakia was introduced with an analysis of various (mainly online and audio-visual) sources related to the My sme les campaign. The article highlights the influence of the Deep Ecology trend on Slovak activists and the projects they have implemented. The My sme les initiative is not only an appeal for the social responsibility of Slovaks when it comes to the devastation of native nature, but also proves to be an important step towards a deeper civic engagement with the community. The Slovak case provides confirmation of the main thesis of Deep Ecology, namely that humans are not above nature, but are an integral part of it. Thanks to the My sme les initiative, in the context of Slovak culture, the forest emerged as a new cultural symbol, polemical towards the mountains, traditionally interpreted in a national-cultural key.
Celem artykułu jest zbadanie punktów wspólnych ruchu ekologicznego i postawy obywatelskiej poprzez omówienie słowackiej inicjatywy obywatelskiej na rzecz ochrony słowackich lasów My sme les. Zaangażowanie się Słowaków w ochronę przyrody uwidaczniające się w kampanii My sme les uznane tu zostało nie tylko za przejaw globalnych tendencji w zakresie zmiany świadomości ekologicznej, lecz także za odzwierciedlenie zakorzenionego w słowackiej kulturze i mentalności szczególnego związku człowieka z przyrodą. Poprzez analizę różnorodnych źródeł (przede wszystkim internetowych i audiowizualnych) powiązanych z kampanią My sme les został przybliżony rozwijający się współcześnie w nowych medialnych formach ruch ekologiczny na Słowacji. W artykule podkreślono wpływ nurtu ekologii głębokiej na słowackich działaczy i przedsięwzięcia przez nich realizowane. Inicjatywa My sme les nie tylko stanowi apel o społeczną odpowiedzialność Słowaków wobec dewastacji rodzimej przyrody, lecz również okazuje się ważnym krokiem na drodze głębszego obywatelskiego zaangażowania się na rzecz wspólnoty. Przypadek słowacki dostarcza potwierdzenia głównej tezy ekologii głębokiej, tej mianowicie, że człowiek nie jest ponad przyrodą, ale jest jej nieodłączną częścią. Dzięki inicjatywie My sme les las zaistniał w kontekście kultury słowackiej jako nowy symbol kulturowy, polemiczny wobec tradycyjnie interpretowanych gór w kluczu narodowo-kulturowym.
Źródło:
Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Ale to chyba nie jest wilamowskie”. Mniej znane wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian
“But this doesn’t look Vilamovian”: Lesser-Known Determinants of the Cultural Distinctiveness of Vilamovians
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44929516.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Wilamowianie
etniczność
rewitalizacja językowa
wielojęzyczność
tradycyjne jedzenie
Vilamovians
ethnicity
language revitalisation
multilingualism
traditional food
Opis:
Researchers who study Wilamowice regard the costume and language as the main determinants of the cultural distinctiveness of the Vilamovians. The representatives of this ethnic group themselves also presented them as the most important. This was probably the case before 1945, when the folk dress and language began to disappear due to the post-war persecutions. Today, they still remain important markers of Vilamovianness, but are rarely used in everyday life. The article presents the determinants of Vilamovian distinctiveness that are important for contemporary Vilamovians, especially for young people involved in linguistic revitalisation. These are, among others, Vilamovian Polish, multilingualism, Vilamovian Christmas songs, Vilamovian-style scrambled eggs, Vilamovian Christmas Eve noodles and drinking from one glass. Although they are also found in other regions, including nearby villages, they are an equally important attribute of Vilamovianness for many Vilamovians. More important than their “objective” uniqueness is the fact that during the research carried out by the author, particularly young people from Wilamowice considered them appropriate for expressing their identity and the cultural distinctiveness related to it. Perhaps in the future some of them will become more important for Vilamovians than the costume or language. Ethnic boundaries are not the result of members of an ethnic community having a separate culture, but of their actions in order to distinguish themselves from others.
Badacze zajmujący się Wilamowicami za główne wyznaczniki odrębności kulturowej Wilamowian uznają strój i język. Również sami przedstawiciele tej grupy etnicznej prezentowali je jako najważniejsze. Tak było zapewne przed 1945 rokiem, lecz w wyniku powojennych prześladowań zaczęły one zanikać. Dziś nadal stanowią ważne markery wilamowskości, rzadko używane są jednak na co dzień. W artykule przedstawiono wyznaczniki wilamowskiej odrębności, które ważne są dla współczesnych Wilamowian, szczególnie dla młodzieży zaangażowanej w rewitalizację językową. Są to m.in. wilamowska polszczyzna, wielojęzyczność, pastorałka wilamowska, jajecznica po wilamowsku, wilamowskie kluski wigilijne i picie wódki z jednego kieliszka. Choć występują również w innych regionach, także w okolicznych wsiach, stanowią dla wielu Wilamowian równie ważny atrybut wilamowskości. Ważniejsze niż ich „obiektywna” niepowtarzalność jest to, że podczas przeprowadzanych przez autora badań szczególnie młodzi Wilamowianie uważali je za odpowiednie do wyrażania swojej tożsamości i związanej z nią odmienności kulturowej. Być może niektóre z nich staną się w przyszłości dla Wilamowian ważniejsze niż strój lub język. Granice etniczne bowiem nie są efektem posiadania przez członków grupy etnicznej odrębnej kultury, ale ich działania w celu odróżnienia się od innych.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pier Paolo Pasolini’s Pendulum Swing on Fascism
Piera Paola Pasoliniego pętla faszystowska
Autorzy:
Kozłowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407539.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Pasolini
faszyzm
komunizm
klasa pracująca
historia Włoch
fascism
communism
working class
history of Italy
Opis:
The following work is a case study. Its purpose is to reconstruct a particular situation involving the recognition and understanding of fascism. This situation is determined by both history and the social dynamics of the present day. The time and place is Italy of the 1960s and 70s, the observer – Pier Paolo Pasolini. But not because he offers us an original, complex and versatile theory of fascism. On the contrary, Pasolini can be superficial and rash, while his polemic passion often devours the argument and the analysis. However, Pasolini’s method of intellectual and political involvement allows us to use it as a keystone of a makeshift synthesis of a certain version of leftist anti-fascism.
Poniższy tekst jest studium przypadku. Jego celem jest odtworzenie pewnej sytuacji rozpoznawania i rozumienia faszyzmu. Sytuacja ta jest wyznaczona zarówno przez historię, jak i przez społeczną dynamikę współczesności. Czas i miejsce to Włochy lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. Podmiotem rozpoznającym jest Pier Paolo Pasolini. Nie dlatego, że oferuje nam oryginalną, złożoną i wszechstronną teorię faszyzmu. Przeciwnie, Pasolini bywa powierzchowny, gwałtowny, jego pasja polemiczna często pochłania argument i analizę. Jednak sposób intelektualnego i politycznego zaangażowania Pasoliniego pozwala nam posłużyć się nim jako zwornikiem w prowizorycznej syntezie pewnej wersji lewicowego antyfaszyzmu.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2021, 10; 1-11 (eng); 1-11 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Two Schools of Thought on the Holocaust: Snyder v Bauman
Dwie szkoły myślenia o Holokauście: Snyder kontra Bauman
Autorzy:
Chmielewska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407553.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Szoah
Zygmunt Bauman
Timothy Snyder
Auschwitz
nowoczesność
Shoah
modernity
Opis:
The article describes two approaches to the Holocaust, identified with the names of Zygmunt Bauman and Timothy Snyder. In this dyad, Bauman stands for the culturalist, sociological approach focused on identifying the social conditions in which otherness is produced and tracing the significance of modernity and bureaucracy for the Shoah. In contrast, Snyder dismisses the notion that anti-Semitism and modern statehood played a crucial part in the Holocaust. The study also identifies contemporary adherents of the two interpretations in Poland.
Tekst opisuje dwa sposoby interpretacji Zagłady, które sygnowane są nazwiskami Zygmunta Baumana i Timothy’ego Snydera. Bauman symbolizuje podejście kulturalistyczne i społeczne, poszukujące społecznych warunków produkcji inności, nowoczesnych i biurokratycznych rysów Szoah. Snyder przeciwnie, oddala argument antysemityzmu i nowoczesnego państwa jako ważnych czynników Zagłady. Autorka wskazuje na współczesne kontynuacje obu linii interpretacyjnych w Polsce.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-16 (eng); 1-16 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Heritage and the Post-Socialist City: Social and Cultural Perspectives
Dziedzictwo i miasto postsocjalistyczne w perspektywie socjologicznej i kulturowej
Autorzy:
Falski, Maciej
Kovářová, Linda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339663.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
miasto postsocjalistyczne
dziedzictwo
studia miejskie
post-socialist city
heritage
urban studies
Opis:
The paper is a presentation of the latest volume of Colloquia Humanistica. The leading subject of heritage in the post-socialist city is largely commented on with reference to three major questions: the interplay of city planning and identity issues; symbolic practices and semiotic shifts in urban space; social practices and the functioning of local social networks. Concluding remarks draw attention to the intersection of memory studies and politics, as well as the issue of (dis)continuity, which is crucial for the stability and security of societies on the one hand, and for efficient change on the other.
Artykuł jest prezentacją najnowszego numeru „Colloquia Humanistica”. Główny temat dziedzictwa w miastach postsocjalistycznych został przedstawiony w odniesieniu do trzech zasadniczych pól tematycznych: relacji między planowaniem miejskim a kwestiami tożsamościowymi, praktyk symbolicznych i zachowań semiotycznych w przestrzeni miejskiej oraz praktyk w kontekście tworzenia się lokalnych sieci społecznych. Wnioski wskazują na wpływ pamięci oraz polityki, jak też kwestii (nie) ciągłości, na stabilność i bezpieczeństwo wspólnot miejskich z jednej strony, jak też na ich skuteczne przemiany z drugiej.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-12
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jeszcze o apelatywizacji imienia „Janusz”
Autorzy:
Walkowiak, Justyna B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38636018.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
appellativisation
eponyms
a typical Pole
proper names
given names
name popularity
apelatywizacja
eponim
typowy Polak
nazwa własna
imię
popularność imienia
Opis:
The appellativisation of a given name, especially when related to its stigmatisation, is not frequent in Polish. All the more amazing is the rapid career of the name Janusz as an appellative. The phenomenon was first apparent in such phrases as janusze plaży or janusze polskiej gospodarki, used on the Internet and in the print media in the early 2010s, with a clear peak of the popularity of this type of phraseology observed in 2015. The names of Janusz’s wife Grażyna or of his son Seba (Sebastian) have not yet been appellativised, but they also create an image of “typical Poles”, overusing beach windscreens, wearing socks with sandals, stealing pencils from Ikea or trying to impress their neighbours at all costs. Based on an analysis of corpus-type data, this article attempts to explain why this name has become a symbol of the shameful traits of Poles, what associations it evokes, and to what degree it has been subject to appellativisation.
Apelatywizacja imienia, zwłaszcza wiążąca się z jego stygmatyzacją, nie zdarza się w języku polskim często. Tym bardziej zadziwia błyskawiczna kariera imienia Janusz jako apelatywu. Po raz pierwszy o januszach plaży czy januszach polskiej gospodarki można było przeczytać w internecie i prasie tradycyjnej bodaj na początku drugiej dekady tego wieku, przy czym wyraźny szczyt popularności tego typu frazeologizmów przypadł na rok 2015. Żona Janusza Grażyna czy syn Seba nie doczekali się jeszcze apelatywizacji swych imion, ale też kreują wizerunek typowych Polaków, odgradzających swój grajdołek plażowy parawanem, noszących skarpetki do sandałów, kradnących ołówki z Ikei czy za wszelką cenę starających się zaimponować sąsiadom. W artykule – w oparciu o analizę danych o charakterze korpusowym – podjęta zostanie próba wyjaśnienia, dlaczego akurat to imię stało się symbolem wstydliwych cech Polaków, jakie budzi skojarzenia i w jakim stopniu uległo apelatywizacji.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mozaikowe tożsamości Mai Deren. Złożoność perspektyw w badaniu biografii artystki
Mosaic Identities of Maya Deren: The Complexity of Perspectives in Exploring an Artist’s Biography
Autorzy:
Tyborowicz, Izabella
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44917711.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
awangarda
biografizm
Maya Deren
teorie tożsamości
vodou
avant-garde
biographism
theories of identity
Opis:
The article presents various strategies undertaken by researchers studying biographies, focusing mainly on filmmakers. It analyses different techniques adopted by the authors of publications on the biography of the avant-garde filmmaker Maya Deren, showing how the artist’s biography is approached using various theoretical frameworks. The study cites specific publications on her life, giving an idea of how different problem categories form the theoretical core for considering Deren’s work. The most important of them are: the identity conflict stemming from her emigration to the United States and her Ukrainian-Jewish origin, the role of a woman in the patriarchal world, and the context of forming an avant-garde trend. The discussion of the relationship between biographical work and cinema studies reflects on the specificity of exploring film sources from the biographical point of view, especially interesting in the case of avant-garde cinema. The article also presents selected aspects of the artist’s life, which become a source of interpretations of her artistic works, and reflects on the potential to reveal unknown information about the artist through the analysis of the visual material, which is more complex than the other sources (especially written ones).
Niniejszy artykuł prezentuje różnorodne strategie przyjmowane przez biografów podczas opracowywania materiałów źródłowych. Analizie zostają poddane odmienne techniki przyjmowane przez autorki publikacji dotyczących biografii twórczyni filmów awangardowych Mai Deren. Pokazują one, w jak bogatym spektrum ram teoretycznych funkcjonuje biografia artystki. W tekście przywoływane są konkretne publikacje na temat awangardzistki, dające wyobrażenie o tym, jak różnorodne kategorie problemowe mogą stanowić oś rozważań na temat jej twórczości. Najważniejszymi z nich są: konflikt tożsamościowy, wynikający przede wszystkim z emigracji do Stanów Zjednoczonych oraz ukraińsko-żydowskiego pochodzenia, pozycja kobiety w patriarchalnym świecie i kontekst tworzenia sztuki awangardowej. Autorka poddaje refleksji również związek pracy biograficznej z analizą problematyki kina, zwłaszcza w przypadku kina awangardowego. Tekst przybliża także wybrane wątki z życia artystki, stanowiące punkt wyjścia do budowania interpretacji dzieł artystki. Zawiera przemyślenia dotyczące potencjału wyczytania z filmów nieznanych dotąd informacji o autorce za pomocą analizy warstwy wizualnej, która wydaje się bardziej złożona od pozostałych, zwłaszcza pisanych, źródeł.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stolica miejsc wybrakowanych. Historia metra w Belgradzie jako przestrzeni niedokończonej modernizacji
The Belgrade Metro as a Space of Unfinished Modernisation and Literary Reflections of Its History
Autorzy:
Kosieradzka, Angelika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44931164.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Belgrad
Counter-Strike
Filip Vujošević
Halflife
metro
Serbia
literatura współczesna
Belgrade
contemporary literature
Opis:
The concept of a Belgrade metro has been present in Serbian urban planning since the interwar period. Despite numerous projects, long discussions, and even the creation of a small part of the necessary infrastructure, the underground rapid transport system remains a solution that has never been implemented. The subject of this article is the metro viewed as a project permanently suspended at the conceptual stage, constantly in a transitional phase, a project whose constitutive feature is “being in progress”. As a result of the endless temporariness of alternative transport solutions, in Serbian culture the metro functions as a symbol of the incompleteness and dysfunctionality of local reality. This phenomenon is confirmed by Filip Vujošević’s drama Halflife, analysed in the article. It is set in the space of the underground station Vukov Monument (Vukov spomenik), designed as a main point of the future metro, but still serving today as a temporary solution and a substitute.
Koncepcja belgradzkiego metra jest obecna w serbskiej myśli urbanistycznej od czasów międzywojnia. Mimo licznych projektów, długich dyskusji, a nawet stworzenia niewielkiej części niezbędnej infrastruktury, system szybkiej kolei podziemnej pozostaje rozwiązaniem nigdy niewdrożonym. Przedmiot artykułu stanowi metro ujmowane jako przedsięwzięcie permanentnie zawieszone na etapie koncepcyjnym, stale znajdujące się w fazie przejściowej, którego cechą konstytutywną jest „bycie w trakcie”. Nieprzemijalna tymczasowość transportowych rozwiązań zastępczych przyczyniła się do utrwalenia w kulturze serbskiej metra jako symbolu niekompletności i dysfunkcyjności lokalnej rzeczywistości. Poświadczeniem tego zjawiska jest, analizowany w artykule, dramat Halflife Filipa Vujoševicia, którego akcja rozgrywa się w przestrzeni podziemnej stacji Pomnik Vuka (Vukov spomenik), zaprojektowanej jako punkt węzłowy przyszłego metra, do dzisiaj pełniącej jednak funkcję rozwiązania tymczasowego oraz substytutu.
Źródło:
Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pasolini: faszyzm – konsumpcjonizm – katolicyzm. I poszukiwanie życia
Pasolini: Faschismus – Konsumismus – Katholizismus. Und eine Suche nach dem Leben
Pasolini: Fascism – Consumism – Catholicism: And a Search for Life
Autorzy:
Seeßlen, Georg
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407526.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
katolicyzm
komunizm
konsumpcjonizm
Catholicism
Communism
Consumism
Opis:
When it comes to writing about Pier Paolo Pasolini’s oeuvre, nobody can approach it without a subjective and political position. The author of this text takes as his point of departure the presence of the poet and filmmaker in his host country Italy, where the name Pasolini means much more than merely the name of an author. Pasolini stands for the rebellious spirit at a time when the Italian economic miracle was coming to an end, during which a great “contaminazione” (Pasolini), a mutual “infectiousness” took place between the vulgar and the sublime, the culture of the poor suburbs and the discourses of the intellectuals, between old myths and new seductions. In this situation, Pasolini’s texts and films are searching for a way to counter the horror of a new fascism in the form of the petit bourgeois “consumistic” rule with a “force of the past”. Points of reference for this are a radical Catholicism and communism, the latter moving via a Marxist analysis of society to an archaic Ur-communism. Pasolini always saw himself as a stranger. Almost all of his films (leaving aside the vital “Trilogy of Life”, from which he distanced himself in his last and most radical film “Salò”) are attempts to look into the strangeness of the familiar and the familiarity of the strange. In doing so, the author and filmmaker never spared himself; his films are a magic autobiography. To put it another way, Pasolini’s biography makes his films “readable” and his films make the inner history of Italy (and to a certain extent that of Europe as a whole) in the sixties and seventies “readable”, just as in his films bodies make “readable” ideas and ideas make “readable” bodies. Texts on Pier Paolo Pasolini can be markings for these processes of reading. However, they can never be a substitute for following one’s own way which leads back and forth between both the physicality (the reality of the streets, “contaminated” by art history) and the world of ideas (the myth and religion, “contaminated” with Marxism and psychoanalysis).
Nie da się pisać o twórczości Piera Paola Pasoliniego, nie artykułując przy tym subiektywnego i politycznego stanowiska. Punktem wyjścia autora jest obecność poety i filmowca we Włoszech, gdzie nazwisko Pasolini znaczy o wiele więcej niż nazwisko jakiegokolwiek innego autora. Pasolini reprezentuje ducha buntu w schyłkowym okresie włoskiego cudu gospodarczego, w którym nastąpiła wielka contaminazione (Pasolini), wzajemne „skażenie” tego, co wulgarne, i tego, co wzniosłe, kultury biednych przedmieść i dyskursu intelektualistów, starych mitów i nowych omamień. W tej sytuacji teksty i filmy Pasoliniego szukają sposobu, by dzięki „sile przeszłości” przeciwstawić się grozie nowego faszyzmu w postaci „konsumpcyjnych” rządów rosnącego w siłę drobnomieszczaństwa. Punktami odniesienia są tu radykalny katolicyzm oraz komunizm, który poprzez marksistowską analizę społeczną zmierza do archaicznego komunizmu pierwotnego. Sam Pasolini zawsze postrzegał siebie jako „obcego”, a niemal wszystkie jego filmy (może z wyjątkiem witalistycznej Trylogii życia, od której zdystansował się swoim ostatnim i najbardziej radykalnym filmem Salò) są próbami wytropienia obcości w tym, co znajome, i swojskości w tym, co obce. Przy tym pisarz i filmowiec nigdy nie oszczędzał siebie, jego filmy to magiczna autobiografia. Inaczej rzecz ujmując, biografia Pasoliniego czyni jego filmy „czytelnymi”, a filmy Pasoliniego czynią „czytelną” wewnętrzną historię Włoch (i do pewnego stopnia całej Europy) lat sześćdziesiątych i siedemdziesiątych, tak jak w jego filmach ciała pozwalają czytać idee, a idee – ciała. Teksty o Pierze Paolo Pasolinim mogą dostarczyć wskazówek dla tych procesów lektury, nigdy jednak nie zastąpią własnej drogi, meandrowania pomiędzy cielesnością (która „zanieczyszcza” rzeczywistość ulicy historią sztuki) i światem idei (który „zanieczyszcza” mit i religię marksizmem i psychoanalizą).
Über das Werk von Pier Paolo Pasolini kann wohl niemand ohne eine subjektive und politische Position schreiben. Der Autor geht von der Gegenwärtigkeit des Poeten und Filmemachers in seinem Gastland Italien aus, in dem der Name Pasolini viel mehr bedeutet als der Name eines Autors. Pasolini steht für den rebellischen Geist in der Zeit des ausgehenden italienischen Wirtschaftswunders, in dem sich eine große „contaminazione“ (Pasolini), eine wechselseitige „Ansteckung“ zwischen dem Vulgären und dem Erhabenen, der Kultur der armen Vorstädte und den Diskursen der Intellektuellen, zwischen alten Mythen und neuen Verführungen ereignete. In dieser Situation suchen Pasolinis Texte und Filme nach einem Weg, dem Schrecken eines neuen Faschismus in Form der „konsumistischen“ Herrschaft des wachsenden Kleinbürgertums eine „Kraft der Vergangenheit“ entgegen zu setzen. Die Bezugspunkte dafür sind ein radikaler Katholizismus und ein Kommunismus, der sich über eine marxistische Gesellschaftsanalyse zu einem archaischen Ur-Kommunismus bewegt. Pasolini selbst hat sich dabei immer als „Fremder“ gesehen, und nahezu alle seine Filme (vielleicht von der vitalistischen Trilogie des Lebens abgesehen, von der er sich mit seinem letzten und radikalsten Film, Salò distanzierte) sind Versuche, der Fremdheit im Vertrauten und der Vertrautheit im Fremden nachzuspüren. Dabei hat sich der Autor und Filmemacher selber nie geschont; seine Filme sind eine magische Autobiographie. Anders gesagt: Pasolinis Biographie macht seine Filme „lesbar“, und Pasolinis Filme machen die innere Geschichte Italiens (und bis zu einem gewissen Grad ganz Europas) in den sechziger und siebziger Jahren „lesbar“, so wie in seinen Filmen die Körper die Ideen und die Ideen die Körper lesbar machen. Texte zu Pier Paolo Pasolini können Markierungen für diese Vorgänge des Lesens geben, aber nie den eigenen Weg ersetzen, der zwischen beidem hin- und herführt: der Körperlichkeit (die Straßenwirklichkeit mit Kunstgeschichte „kontaminiert“) und die Ideenwelt (die Mythos und Religion mit Marxismus und Psychoanalyse „kontaminiert“).
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2021, 10; 1-20 (pol); 1-22 (deu)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieusuwalna – Zygmunt Bauman jako analityk i ambasador ambiwalencji
The Unannihilable – Zygmunt Bauman as Analyst and Ambassador of Ambivalence
Autorzy:
Jacobsen, Michael Hviid
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407559.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Zygmunt Bauman
ambiwalencja
socjologia
nowoczesność
płynna nowoczesność
ambivalence
sociology
modernity
liquid modernity
Opis:
In Zygmunt Bauman’s work, ambivalence was a topic that recurred explicitly several times in his analyses of modernity and later liquid modernity. This was particularly evident in his book Modernity and Ambivalence (1991). But ambivalence also appears as an underlying theme in later books on life in liquid-modern society. Moreover, Bauman’s sociological perspective itself oozes ambivalence, and many of the topics he explored and embraced throughout his career – such as freedom, morality, immortality and utopia – are themselves fundamental expressions of ambivalence. In addition, Bauman always insisted that the world is not fixed once and for all, but that humans can challenge and change it, and in this way ambivalence is not an ailment to be cured but rather a fact to be accepted. This article explores the theme and leitmotif of ambivalence in the writings of Bauman. The article seeks to provide a concise presentation and discussion of Bauman’s continuous engagement with ambivalence in order to show that sociology perhaps ought to take the topic of ambivalence more seriously than is currently the case.
W pracach Zygmunta Baumana problematyka ambiwalencji raz po raz wyraziście zaznacza swoją obecność w analizach nowoczesności, a następnie płynnej nowoczesności. Wprawdzie szczególnie poczesne miejsce zajmuje ona w jego książce Modernity and Ambivalence z roku 1991 (wyd. pol. Wieloznaczność nowoczesna. Nowoczesność wieloznaczna, 1995), lecz wątek ambiwalencji przewija się także w późniejszych książkach Baumana poświęconych życiu w społeczeństwie płynnej nowoczesności. Co więcej, socjologiczna perspektywa przyjęta przez Baumana jako taka przepojona jest ambiwalencją, a wiele zagadnień, którymi pasjonował się i które zgłębiał w całej swojej twórczości – na przykład, wolność, moralność, nieśmiertelność lub utopia – same w sobie ucieleśniają ambiwalencję. Bauman zawsze podkreślał, że kształt świata nie jest niezmienny czy ustanowiony raz na zawsze, a ludzie mogą podważać go i przeobrażać. Ambiwalencja zatem jest nie tyle bolączką, którą należałoby leczyć, ile raczej faktem, który trzeba zaakceptować. Niniejszy artykuł poświęcony jest tematyce ambiwalencji jako lejtmotywowi pism Baumana. Autor pokrótce kreśli i omawia ciągłą refleksję Baumana nad ambiwalencją, aby wskazać, że zagadnieniem tym socjologia być może powinna zająć się z większą uwagą niż dotychczas.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-22 (pol); 1-21 (eng)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próby tworzenia polskich terminów gramatycznych. Na przykładzie rękopisów Bartłomieja z Bydgoszczy
Attempts to Create Polish Grammatical Terms: The Case of Manuscripts by Bartholomeus de Bydgostia
Autorzy:
Łuczak, Arleta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38662529.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Polish grammatical terminology
dictionaries by Bartholomeus de Bydgostia
Opis:
This article is devoted to presumably the oldest preserved grammatical terminology in the Polish language, which appears in two Latin-Polish manuscripts by Bartholomeus de Bydgostia of 1532 (S) and 1544 (R). The second dictionary (1544) is especially worth considering as it contains much larger lexical material in the field of grammar. The author made terminological notes mainly in special sections devoted to grammatical terms, which contain about 100 Latin entries with Polish renderings. We can also find such notes on the margins of Johann Reuchlin’s print (1488). On the basis of the new (Polish-Latin) edition of the dictionary by Bartholomeus de Bydgostia (1999–2019), I present the Latin names of eight parts of speech with the Polish explanations (words, phrases, sentences, etc.) and 37 Latin and Polish headwords connected with the Latin category nomen.
Artykuł nawiązuje do najstarszej – jak można sądzić – zachowanej w języku polskim terminologii gramatycznej, występującej w łacińsko-polskich rękopisach Bartłomieja z Bydgoszczy z lat 1532 (S) i 1544 (R). Zapisy z dziedziny gramatyki Bartłomiej odnotował głównie w nomenklatorach, gdzie występuje ok. 100 terminów łacińskich z polskimi objaśnieniami, a także na marginesach druku J. Reuchlina. Na podstawie obecnej edycji słownika, zawierającej materiał z S i R, pt. Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy: Wersja polsko-łacińska (1999–2019) przedstawiłam nazwy polskie dla 8 łacińskich części mowy oraz kategorii nomen, w zakresie różnorodnego doboru słownictwa np. figura – prosty kształt, ut doctus; figura composita in grammatica nominum – złożone wyobrażenie jimion, ut indecens niesłuszny, impotens niemocny. Wyekscerpowałam dla tych pojęć 37 terminów łacińskich z polskimi odpowiednikami.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Українська футбольна фразеологія: семантичний аспект
Ukrainian Football Phraseology: Semantic Aspect
Frazeologia piłkarska w języku ukraińskim. Aspekt semantyczny
Autorzy:
Максимчук [Maksymchuk], Віталій [Vitaliĭ]
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695936.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
football discourse
football language
football phraseology
Internet discourse
phraseological contamination
semantics
nomination
expressiveness
Opis:
The analysis of football phraseologisms as specific sayings enables, as far as possible, the construction of an objective picture of Ukrainian sports phraseology. Football phraseology has the following features: (a) it emerges in the domain of football or involves the acquisition of new semantics in this domain; (b) the integrity of meaning is closely related to football situations; (c) it is reproducible in football discourse for the purpose of secondary nomination of some actions, processes, phenomena; (d) it is relatively constant in terms of composition and structure (with possible variation); (e) it is expressive. Football phraseologisms fixed in the modern Internet discourse include the following semantics: (a) team actions; (b) group (combinative) actions; (c) individual actions of players; (d) referees’ actions; (e) the result of a match; (f) substitution of players; (g) the end of a career; (h) the team’s aim at a tournament, etc. The Ukrainian football phraseology is characterised by inconsistency of its components, significant variability and various semantic content, which often leads to the transformation of its elements and the development of polysemy. A large number of synonymous phraseologisms belong to a category with the meaning ‘to score a goal’; some units contain military vocabulary. The correct interpretation of football phraseology requires background knowledge, which indicates its narrow professional orientation and which means that it is incomprehensible for the average speaker. The development of football discourse and the evolution of its vocabulary require the compiling of dictionaries of the active type and the creation of text corpora that will open up new perspectives for linguistic and football studies.  
Analiza frazeologizmów związanych z piłką nożną jako konkretnych powiedzeń umożliwia zbudowanie, na ile to możliwe, obiektywnego obrazu ukraińskiej frazeologii sportowej. Frazeologię piłkarską charakteryzuje szereg cech: a) pojawia się w domenie piłki nożnej lub wiąże się z nabywaniem w niej nowych znaczeń; b) integralność znaczenia jest ściśle związana z sytuacjami piłkarskimi; c) jest odtwarzalna w dyskursie piłkarskim dla celów wtórnej nominacji pewnych działań, procesów, zjawisk; d) jest względnie stała pod względem składu i struktury (z możliwością zmienności); e) jest ekspresywna. Utrwalone we współczesnym dyskursie internetowym frazeologizmy piłkarskie obejmują następującą semantykę: a) działania zespołowe; b) działania grupowe (wspólne); c) indywidualne działania graczy; d) działania sędziów; e) wynik meczu; f) zmiana zawodników; g) zakończenie kariery; h) cel drużyny w turnieju itp. Ukraińska frazeologia piłkarska charakteryzuje się niespójnością jej elementów, znaczną zmiennością i różnorodną treścią semantyczną, co często prowadzi do transformacji i rozwoju polisemii. Duża liczba synonimicznych frazeologizmów należy do kategorii o znaczeniu ‘zdobyć gola’; niektóre jednostki zawierają słownictwo wojskowe. Prawidłowa interpretacja frazeologii piłkarskiej wymaga podstawowej wiedzy z tego zakresu, co wskazuje na jej wąską orientację zawodową i sprawia, że jest niezrozumiała dla przeciętnego użytkownika języka. Rozwój dyskursu piłkarskiego i ewolucja jego słownictwa wymagają opracowania słowników typu aktywnego oraz stworzenia korpusów tekstowych, które otworzą nowe perspektywy w językoznawstwie i badaniach nad piłką nożną.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2022, 57
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz Kresów Wschodnich w tekstach historii mówionej
The Image of Kresy Wschodnie in Texts of Oral History
Autorzy:
Gocół, Damian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38436320.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Kresy Wschodnie
historia mówiona
pamięć
relacje ustne
tożsamość narracyjna
podmiotowość
oral history
memory
oral accounts
narrative identity
subjectivity
Opis:
The author assumes that KRESY (former Polish Eastern Borderlands) is a characteristic culturem of Polish culture. He considers culturems as concepts which are important for self-identification, and assumes that identity has a shape of a narrative. Consequently, he recognises that the culturem KRESY may have a significant impact on shaping the identity of people associated with the former lands of the Second Polish Republic, so-called Kresy Wschodnie. This article analyses three oral history texts from the author’s files. They reveal a strong connection between the image of KRESY and the Polish home (especially the manor house) and the roots of Kresowiak identity in national liberation traditions (especially the January Uprising). This image is characterised by a certain degree of idealisation: KRESY are viewed as a place of peaceful coexistence of numerous nations and cultures. The image of KRESY has changed over time. After the Polish-Bolshevik war, it was a place of lawlessness; after the creation of the Border Protection Corps (Korpus Ochrony Pogranicza, KOP) it was a place of peace. The Second World War was a turning point marking the end of Polish Kresy.
Autor wychodzi z założenia, że KRESY są kulturemem charakterystycznym dla kultury polskiej, przy czym kulturemy uznaje za pojęcia istotne dla samoidentyfikacji. Zakładając, że tożsamość ma postać narracyjną, uważa, że kulturem KRESY może mieć istotny wpływ na kształtowanie tożsamości ludzi związanych z ziemiami leżącymi na wschodzie II Rzeczpospolitej, czyli Kresami Wschodnimi. Analizie poddaje trzy teksty historii mówionej ze zbiorów własnych. Ujawnia się w nich silny związek obrazu KRESÓW z polskim domem (szczególnie dworem) i zakorzenienie tożsamości Kresowiaków w tradycjach narodowowyzwoleńczych (szczególnie powstania styczniowego). Obraz KRESÓW cechuje pewna idealizacja, przedstawiane są jako miejsce pokojowej koegzystencji licznych narodów i kultur. Obraz KRESÓW ulega zmianie w czasie. Po wojnie polsko-bolszewickiej to miejsce bezprawia, po powstaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – pokoju. II wojna światowa stanowi cezurę, od której datuje się koniec polskich Kresów.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 85-103
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Name of the City – Social Memory and Oblivion: Wrocław Case
Nazwa miasta – pamięć społeczna i zapomnienie. Przypadek Wrocławia
Autorzy:
Biskupska, Kamilla
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38454899.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nazwa miasta
pamięć społeczna
zapomnienie
analiza dyskursu
Breslau
Wrocław
„Ziemie Odzyskane”
city name
social memory
oblivion
discourse analysis
“Recovered Territories”
Opis:
In this paper, the author raises the question about the role of the study of oiconyms in the memory studies approach. The problem presented is the relationship between the city’s past (and culturally alien) name and the contemporary construction of its past and modern identity. The main thread discussed is the construction of the presence/absence of the pre-war name Breslau in the contemporary discourses about the city’s past of Wrocław’s elites and inhabitants. To present the issue the author analysed samples of the discursive strategies derived from academic (historical and literary) discourses and from colloquial discourses of Wrocław inhabitants (thirty in-depth narrative interviews).
W artykule autorka stawia pytanie o rolę studiów nad ojkonimami w badaniach nad pamięcią społeczną. Omawiane w artykule zagadnienie to relacja między minioną (i kulturowo obcą) nazwą miasta a współczesnym konstruowaniem jego przeszłości i współczesnej tożsamości. Głównym wątkiem analizy jest konstruowanie obecności/nieobecności przedwojennej nazwy Breslau we współczesnych dyskursach elit i mieszkańców Wrocławia. Dla zaprezentowania zagadnienia autorka analizuje przykłady strategii dyskursywnych pochodzących z dyskursu akademickiego (historycznego i literaturoznawczego) oraz potocznego dyskursu mieszkańców Wrocławia (trzydzieści pogłębionych wywiadów narracyjnych).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hasła z gwiazdkami w "Słowniku prasłowiańskim" (1974–2001) pod redakcją Franciszka Sławskiego
Autorzy:
Lewaszkiewicz, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38631082.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Proto-Slavic language
etymology
Slavic etymological dictionaries
Franciszek Sławski
Oleg N. Trubachev
język prasłowiański
etymologia
słowiańskie słowniki etymologiczne
Oleg N. Trubaczow
Opis:
Volumes 5–8 of the Proto-Slavic Dictionary (Słownik prasłowiański, 1974–2001), edited by Franciszek Sławski, include 116 asterisked entries; 109 of them concern the Etymological Dictionary of Slavic Languages (Ėtimologicheskiĭ slovarʹ slavianskikh iazykov, 1974–2018), edited by O. N. Trubachev, and the remaining 7 – other authors and Slavic dictionary sources. The entries in question almost exclusively contain strongly critical assessment of reconstruction and etymologisation of particular items of Slavic lexis proposed in those publications. Although the asterisked entries (authored mainly by Sławski) are certainly of high scholarly standard, some of the proposals they criticise should be considered viable. Possibly, those hypotheses can be positively verified in the future, when we have a more extensive knowledge on historical and modern Slavic dialectal lexis and appellative vocabulary preserved in onomastic material.
W tomach 5–8 Słownika prasłowiańskiego (1974–2001) pod redakcją Franciszka Sławskiego znajduje się 116 artykułów hasłowych z gwiazdkami – 109 dotyczy Etymologicznego słownika języków słowiańskich (1974–2018) pod redakcją O. N. Trubaczowa, 7 zaś innych autorów i kompendiów slawistycznych. Hasła z gwiazdkami zawierają prawie wyłącznie jednoznacznie krytyczne oceny rekonstrukcji prasłowiańskich i innych przejawów etymologizowania leksyki słowiańskiej. Hasła z gwiazdkami (zredagowane głównie przez F. Sławskiego) zasługują na wysoką ocenę. Część skrytykowanych etymologii należy jednak potraktować jako wartościowe hipotezy. Być może w przyszłości zostaną one pozytywnie zweryfikowane, gdy lepiej poznamy dawną oraz istniejącą współcześnie słowiańską leksykę gwarową i słownictwo pospolite zawarte w słowiańskich materiałach onomastycznych.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mickiewiczowska hermeneutyka "tego, co religijne". Próba lektury postsekularnej
Adam Mickiewicz’s Hermeneutics of “the Religious”: An Attempt at a Postsecular Reading
Autorzy:
Bednarek-Bohdziewicz, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32359132.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Adam Mickiewicz
Romanticism
Enlightenment
secularism
postsecularism
religion
hermeneutics
community
romantyzm
oświecenie
sekularyzm
postsekularyzm
religia
hermeneutyka
wspólnota
Opis:
This article synthetically presents the hermeneutic attitude revealed in Mickiewicz’s work (poetry as well as lectures and journalism). It is analyzed from a post-secular perspective. The poet opposes the reductive secularism of the Enlightenment and its secular humanism. He also encourages preserving “the religious” and reviving religious concepts. However, this should not be a simple return to the past (conservatism), but rather a rethinking of religion with consideration to the new, secular conditions. Mickiewicz follows the scattered interpretations of the traces of transcendence or sacrum in various traditions and different ways of thinking: from mythology, pagan practices and folk piety to sophisticated mysticism and complicated theosophy. This Romantic thinker appears as a dialogue mediator between various religious languages, as well as between opposite beliefs and discourses (the ritualized religiosity of the official Church, rationalist Enlightenment philosophy, simple and sensual folk religiosity). The aim is to renew the broken relationship (‘union’) that connects man to God and creation, and to rebuild the community. In “the religious” he tries to find the common basis or extract the universal truths. In his opinion, Christianity is what connects and summarizes all religious traditions. According to this poet-politician, the revival of the religioncentered spirit is associated with the freedom revolution (the abolition of slavery, equality of women, emancipation of nations). He believes that the transcendent perspective of human history is the main guarantee of social change and true community. In a broader context, the hermeneutic strategy of this Polish Romantic can be interpreted as a post-secular stance,mas it urges us to rethink and internalize all levels of religion, which should be continuously and constantly updated in one’s life.
Artykuł w syntetyczny sposób prezentuje ujawniającą się w twórczości Mickiewicza (zarówno poetyckiej, jak i wykładowej czy publicystycznej) postawę hermeneutyczną, która analizowana jest w horyzoncie myśli postsekularnej. Poeta dyskutuje z redukcyjnymi przejawami oświeceniowego sekularyzmu i jego świeckim humanizmem. Zachęca do zachowania „tego, co religijne” oraz do odnowienia religijnych pojęć. Nie chodzi jednak o prosty powrót do tego, co było (konserwatyzm), lecz o przemyślenie religii na nowo – w zmienionych warunkach po sekularyzacji. Mickiewicz śledzi rozproszone interpretacje śladów transcendencji czy tropów sacrum w rozmaitych tradycjach i sposobach mówienia o tym: od mitologii, folkloru, praktyk pogańskich, pobożności ludowej, po wyrafinowaną mistykę czy skomplikowaną teozofię. Romantyczny myśliciel jawi się jako dialogujący mediator między różnymi religijnymi językami, a także zderzającymi się przekonaniami i dyskursami (religijność zrytualizowana Kościoła urzędowego, racjonalistyczna filozofia oświeceniowa, sensualna w swej prostocie religijność ludowa). Celem tych działań jest odnowa zerwanej więzi („spójni”) łączącej człowieka z Bogiem i stworzeniem oraz odbudowa wspólnoty. W „tym, co religijne” szuka tego, co wspólne, wyłuskuje prawdy uniwersalne. Tym, co łączy i podsumowuje wszystkie okołoreligijne tradycje jest, jego zdaniem, chrześcijaństwo. Odrodzenie ducha religijnego poeta-polityk wiąże z rewolucją wolnościową (zniesienie niewolnictwa, równouprawnienie kobiet, emancypacja ludów). Wierzy, że transcendentna perspektywa dziejów ludzkości jest gwarantem zmian społecznych oraz źródłem prawdziwej wspólnoty. W szerokim kontekście strategię hermeneutyczną polskiego romantyka można odczytywać jako gest postsekularny, gdyż namawia do przemyślenia i uwewnętrznienia wszystkich poziomów religii, by poprowadzić ją dalej, nieustannie uaktualniając w swojej biografii.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krzątactwo i droga pielgrzyma we wspomnieniach Michaiła Madżarowa
Bustling About and the Pilgrim’s Way in Mihail Madjarov’s Memoir
Autorzy:
Szwat-Gyłybowa, Grażyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32361722.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bulgarian culture
Christianity
hadji
pilgrimage
everyday life
Mihail Madjarov
kultura bułgarska
chrześcijaństwo
hadżija
pielgrzymka
codzienność
Michaił Madżarow
Opis:
This article is devoted to reflection on Mihail Madjarov’s memoir prose, На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (To the tomb of Jesus sixty years ago and today (memoirs, travel notes and impressions), 1929), which is primarily dedicated to the author’s childhood pilgrimage to Jerusalem. In the article, I use the philosophical category of ‘bustling about’ (in Polish: krzątactwo), which was proposed by Jolanta Brach-Czaina, as a category that supports analysis of the strategies, described by Madjarov, of pilgrims experiencing everyday life in the three phases of their peregrination (according to Victor Turner’s classification). The analysis of the material takes into consideration the Ottoman historical context in connection with research on the testimonies of nineteenth-century Bulgarian hadjis.
Artykuł poświęcony jest refleksji nad prozą wspomnieniową Michaiła Madżarowa На Божи Гроб преди шестдесет години и днес (спомени, пътни бележки и впечатления) (Do Grobu Jezusa przed sześćdziesięcioma laty i dziś (wspomnienia, notatki z podróży i wrażenia), 1929), poświęconą głównie odbytej przez autora w dzieciństwie pielgrzymce do Jerozolimy. W artykule posługuję się zaproponowaną przez Jolantę Brach-Czainę filozoficzną kategorią krzątactwa jako kategorią wspomagającą analizę opisanych przez autora strategii doświadczania codzienności przez pielgrzymów w trzech fazach ich peregrynacji (według klasyfikacji Turnera). Materiał analizowany jest z uwzględnieniem osmańskiego kontekstu historycznego, w powiązaniu z badaniami nad świadectwami bułgarskich dziewiętnastowiecznych hadżijów.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przekraczanie granic dialektu – przypadek śląski. Analiza funkcjonalna
Crossing the Boundaries of Dialect – the Case of Silesia: A Functional Analysis
Autorzy:
Greń, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387991.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Internet language
stylization
Silesian dialects
Silesia
functional analysis in linguistics
język Internetu
stylizacja
dialekty śląskie
Śląsk
analiza funkcjonalna w językoznawstwie
Opis:
The article presents the results of a functional analysis of Silesian texts used in internet communication. The linguistic corpus consists of texts from portals and websites related to Upper Silesia, Opole Silesia and Cieszyn Silesia (including the Czech part). If the Silesian isolect is used as the main means of communication, all communication functions can be performed. Texts in the Silesian code particularly often fulfill metatextual and representational functions. For some functions, language stylization is used. As stylistic means in Silesian texts, lexical  means from other codes are primarily used, i.e. from standard Polish, Czech, English, and German; lexemes with a clear slang character are included in the output codes. The communicative functions of these stylistic means are primarily poetic and expressive.
W artykule przedstawiono wyniki analizy funkcjonalnej tekstów śląskich, wykorzystywanych w komunikacji internetowej. Korpus materiałowy pochodzi z portali i stron internetowych związanych z terenem Górnego Śląska, Śląska Opolskiego i Śląska Cieszyńskiego (łącznie z czeską częścią). W przypadku wykorzystania kodu śląskiego jako głównego środka komunikacji realizowane są wszystkie funkcje komunikacyjne. Teksty w kodzie śląskim szczególnie często realizują funkcję metatekstową i funkcję przedstawieniową. W wypadku niektórych funkcji sięga się po stylizację językową. W funkcji środków stylistycznych w tekstach śląskich wykorzystywane są przede wszystkim środki leksykalne z innych kodów: ogólnopolskiego, czeskiego, angielskiego, niemieckiego, w tym również leksemy o wyraźnym nacechowaniu slangowym w kodach wyjściowych. Funkcje komunikacyjne tych środków stylistycznych to przede wszystkim funkcja poetycka i funkcja ekspresywna.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Feminativi v frazemih slovenskega jezika
Feminine Forms Derived from Masculine Nouns in Slovenian Idioms
Derywaty żeńskie od rzeczowników rodzaju męskiego w słoweńskich idiomach
Autorzy:
Markežič, Tjaša
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32388024.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Slovenian language
word formation
idioms
feminatives
corpus
język słoweński
słowotwórstwo
idiomy
nomina feminativa
korpus językowy
Opis:
This article deals with feminine forms derived from masculine nouns in Slovenian idioms, collected in different dictionaries of Slovenian idioms. Examining the Gigafida 2.0 corpus indicates that the use of such idioms or parts thereof in everyday language is fairly widespread, and the examples are chosen to indicate the possible variety of these elements. We also noticed that a woman as a social being is still neglected. Some examples from Gigafida 2.0 corpus express an explicit negative connotation.
W artykule poddano analizie formy żeńskie derywowane od rzeczowników rodzaju męskiego występujących w słoweńskich idiomach, potwierdzonych w opracowaniach leksykograficznych języka słoweńskiego. Analiza materiału pozyskanego z korpusu Gigafida 2.0 pokazuje, że użycie idiomów tego typu lub ich fragmentów jest w języku potocznym stosunkowo częste. Materiał przykładowy ma również na celu wskazanie różnorodności ich występowania. Badania ujawniają wciąż jeszcze niższą pozycję społeczną kobiet, a niektóre przykłady z formami żeńskimi z korpusu Gigafida 2.0 wykazują wyraźnie negatywne konotacje.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Antichrist and His Plot Against Russia: Conspiracy Theories and Eschatology
Antychryst i jego spisek przeciwko Rosji: teorie spiskowe i eschatologia
Autorzy:
Dolińska-Rydzek, Magda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339676.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Rosja posowiecka
eschatologia
teorie spiskowe
narracje apokaliptyczne
Antychryst
post-Soviet Russia
eschatology
conspiracy theories
apocalyptic narratives
Antichrist
Opis:
In post-Soviet Russia, there is a relatively widespread conviction that events such as the Bolshevik Revolution, World War II, and the collapse of the Soviet Union were not the results of historical contingency but of a complex vicious plot exercised by some evil forces aiming to destroy Russia. Depending on political needs, the enemy plotting against Russia has the face of a Jew, Muslim, Freemason, oligarch, or liberal, operating both from outside and inside of the country. Interestingly, many conservatives and religious fundamentalists seem to believe that the plot against Russia is orchestrated not by human agents but by the embodiment of all evil and the herald of the end of the world – the Antichrist. In my paper, I will address these beliefs and discuss the proximity between conspiracy theories and eschatological discourses. Referring to the literal meaning of the Greek word apokalypsis (to disclose, to unveil), I will attempt to explain the role of apocalyptic and conspiratorial narratives that offer to reveal the hidden reality behind what ordinary people can see. Also, I will demonstrate their implications in the broader context of the public discourse in contemporary Russia.
We współczesnej Rosji, podobnie jak w innych krajach, można zaobserwować rosnącą popularność teorii konspiracyjnych. Wiele osób jest przekonanych, że wydarzenia takie jak rewolucja bolszewicka, II wojna światowa czy upadek ZSRR nie były wynikiem przypadku, lecz skomplikowanego spisku, którego celem jest zniszczenie Rosji. W zależności od potrzeb politycznych wróg spiskujący przeciw Rosji ma twarz Żyda, muzułmanina, masona, oligarchy lub liberała, działającego zarówno z zewnątrz, jak i wewnątrz kraju. Co ciekawe, wielu rosyjskich prawosławnych fundamentalistów zdaje się wierzyć, że spisek przeciw Rosji nie jest dziełem ludzi, lecz Antychrysta – ostatecznego wroga chrześcijaństwa, który nie tylko uosabia wszelkie zło, ale też zwiastuje rychły koniec świata. W niniejszym artykule, odwołując się do dosłownego znaczenia greckiego słowa apokalypsis, czyli „odsłaniać, ujawniać”, zamierzam wykazać narracyjną bliskość teorii konspiracyjnych i dyskursów apokaliptycznych oraz omówić ich implikacje w kontekście debaty publicznej we współczesnej Rosji.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2022, 11; 1-18
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Sense of an Ending and the Imagination of the End: Apocalypse, Disaster and Messianic Time
Poczucie i wyobrażenia końca: apokalipsa, katastrofa i czas mesjański
Autorzy:
Niedziałek, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339678.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
koniec świata
apokalipsa
katastrofa
czas mesjański
end of the world
apocalypse
disaster
messianic time
Opis:
Apocalyptic visions go beyond Christian eschatology and permeate our present imagination. Not so much with already bygone symbolism or the terror of bloody carnage, as with the vague sense of an ending, fuelled by historical conditions – the Holocaust, the nuclear crisis, or the more contemporary global threats of a viral pandemic or climate change. The 11th issue of Colloquia Humanistica is devoted to various understandings of the end, introduced by the topics of apocalypse, disaster and messianic time. The articles gathered in the volume may be read separately as examples of analysis of several end-time-directed narratives, but they also constitute a whole that may indicate the specific features of thinking about the end.
Współczesne wizje apokaliptyczne wykraczają poza chrześcijańską eschatologię. Wiążą się nie tyle już z biblijnym lękiem przed sądem ostatecznym, ile z niejasnym poczuciem końca, które podsycane jest przez wydarzenia takie jak Holokaust, kryzys nuklearny, globalna pandemia czy zmiany klimatyczne. Jedenasty numer Colloquia Humanistica poświęcony jest różnym pojęciom końca, związanym z apokalipsą, myśleniem katastroficznym lub też czasem mesjańskim. Artykuły zgromadzone w tomie można czytać osobno, jako analizy poszczególnych narracji poświęconych tematyce końca świata, stanowią one jednak także pewną całość, która ujawniać może wspólne cechy myślenia o końcu.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2022, 11; 1-7
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Does the Presuppositional Imperfective Exist in Russian (and Slavic)?
Czy w języku rosyjskim (i słowiańszczyźnie) istnieje imperfektyw presupozycyjny?
Autorzy:
Dickey, Stephen
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33315737.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Russian language
Czech language
Croatian language
verbal aspect
imperfective statements of fact
język rosyjski
język czeski
język chorwacki
aspekt czasownikowy
imperfektywne stwierdzenie faktu
Opis:
This paper discusses data which are problematic for the hypothesis that the presupposition that an action has taken place directly motivates the use of the imperfective aspect in statements of fact in Russian, and by extension in other Slavic languages. It argues that while imperfective statements of fact occur in presuppositional contexts, such usage is instead motivated by particular semantic elements/discourse effects, such as the construal of a situation as an aterminative process or as repeatable, construals which also motivate non-presuppositional imperfective statements of fact. Similarly, it discusses cases of presuppositional perfective usage, which are likewise triggered by semantic elements that have been independently motivated for non-presuppositional perfective usage. It is further suggested that presuppositional imperfectives can be explained as cases in which the speaker ignores the original causal chain of an action and mentions the event with some orthogonal purposes in mind. In contrast, the perfective tracks the event in its originally intended causal chain. Lastly, it presents data indicating that presuppositional imperfectives in Czech and Croatian reflect the construal of an action as a process.  
W artykule omówiono dane, które są problematyczne z punktu widzenia hipotezy, że presupozycja, iż działanie miało miejsce, bezpośrednio motywuje użycie aspektu niedokonanego w stwierdzeniach faktu w języku rosyjskim, a tym samym w innych językach słowiańskich. Autor argumentuje, że imperfektywne stwierdzenia faktu występują w kontekstach presupozycyjnych, a takie użycie jest motywowane przez określone elementy semantyczne / efekty dyskursu, takie jak interpretacja sytuacji jako procesu aterminatywnego lub powtarzalnego, co również motywuje niepresupozycyjne imperfektywne stwierdzenia faktu. Omówione zostały ponadto przypadki presupozycyjnego użycia perfektywnego, które także są wywoływane przez elementy semantyczne, które zostały niezależnie umotywowane dla użycia niepresupozycyjnego perfektywnego. Zasugerowano, że presupozycyjne imperfektywa można wyjaśnić jako przypadki, w których nadawca komunikatu ignoruje pierwotny łańcuch przyczynowy czynności i wspomina o zdarzeniu, mając na uwadze pewne niezależne cele. W przeciwieństwie do tego, perfektyw sytuuje akcję w jej pierwotnie zamierzonym łańcuchu przyczynowym. W zakończeniu przedstawiono dane wskazujące na fakt, iż imperfektywa presupozycyjne w języku czeskim i chorwackim odzwierciedlają rozumienie akcji jako procesu.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mowa nienawiści jako przedmiot badań. Praktyki komunikacyjne nacechowane nienawiścią w dyskursie medialnym
Hate Speech as an Object of Research: Hate-Fuelled Communication Practices in Media Discourse
Autorzy:
Jaszczyk-Grzyb, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44914123.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
mowa nienawiści
praktyki komunikacyjne podsycone nienawiścią
dyskurs medialny
hate speech
hate-fuelled communication practices
media discourse
Opis:
Hate speech is currently an issue discussed in many scientific disciplines and is one of the threads of linguistic research conducted at the Department of Intercultural Glottopedagogy at the Institute of Applied Linguistics, Adam Mickiewicz University in Poznań. Since 2014, the Department has been involved in the RADAR project (Regulating Anti-Discrimination and Anti-Racism), conducted in cooperation with other European universities and public institutions, and co-financed by the European Commission. The aim of this article is to present partial results of empirical research conducted under the project, including a catalogue of hate-oriented communication practices in media discourse.
Obecnie mowa nienawiści stanowi zagadnienie omawiane w wielu dyscyplinach naukowych, w tym jest również jednym z wątków badań językoznawczych prowadzonych w Zakładzie Glottopedagogiki Interkulturowej, działającym w ramach Instytutu Lingwistyki Stosowanej na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 2014 roku w zakładzie tym prowadzono w kooperacji z innymi europejskimi uniwersytetami oraz instytucjami publicznymi projekt RADAR (Regulating Anti-Discrimination and Anti-Racism), współfinansowany przez Komisję Europejską. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie częściowych wyników badań empirycznych prowadzonych w ramach tego projektu, do których należy katalog praktyk komunikacyjnych nacechowanych nienawiścią w dyskursie medialnym.
Źródło:
Adeptus; 2020, 15
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Francuzi w hierarchii więźniarskiej Auschwitz-Birkenau. GIS w badaniach historycznych – wprowadzenie do badań
The French in the Inmate Hierarchy of Auschwitz-Birkenau: GIS in Historical Research – Introduction to a Research Project
Autorzy:
Chrząszcz, Paulina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915556.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Auschwitz
obóz koncentracyjny
humanistyka przestrzenna
QGIS
georeferencer
concentration camp
spatial humanities
Georeferencer
Opis:
The aim of this article is to identify a research problem concerning the French prisoners of Auschwitz-Birkenau, and to discuss preliminary results of a PhD project conducted at the Institute of History, Polish Academy of Sciences. As planned, the implementation of the project will involve the use of methods offered by widely understood information technologies, such as the Geographic Information System (GIS) and the structural language of the French deportees, who were one of the more numerous groups of Auschwitz-Birkenau prisoners. The article outlines a potential research field and presents preliminary results of a study on the Auschwitz II-Birkenau women’s camp. Thanks to the use of information technologies, such as GIS tools, it was possible to map the space of sectors BIa and BIb of Auschwitz II-Birkenau with its particular parts, including barracks, baths, kitchens, latrines, etc. Using raster georeferencing, an image of the camp as it is today was superimposed on an aerial photograph of the sub-camp taken by the Allies in 1944.
Celem niniejszego artykułu jest zasygnalizowanie problemu badawczego, który dotyczy francuskich więźniów obozu Auschwitz-Birkenau, a także przedstawienie wstępnych wyników badań przygotowanych na potrzeby doktoratu pisanego w Instytucie Historii PAN. Do całościowej realizacji projektu wykorzystane zostaną metody, które oferują szeroko rozumiane technologie informacyjne, takie jak System informacji geograficznej (GIS) oraz strukturalny język zapytań SQL. Autorka odwołując się do teorii aktora-sieci, w centrum rozważań stawia osoby deportowane z Francji, które stanowiły jedną z liczniejszych grup więźniów obozu Auschwitz-Birkenau. W tekście zasygnalizowano możliwe pole badawcze oraz zaprezentowano możliwości badań nad częścią obozu kobiecego w Auschwitz II-Birkenau. Dzięki wykorzystaniu technologii informacyjnych, takich jak narzędzia GIS-owskie, możliwe było ukazanie przestrzenne części kobiecej BIa i BIb obozu Auschwitz II-Birkenau wraz z wyznaczeniem jej konkretnych części, takich jak baraki, łaźnie, kuchnie, latryny itd. Wykorzystując georeferencing obrazu rastrowego, widok współczesny obozu nałożono na jedno ze zdjęć lotniczych podobozu wykonane przez Aliantów w 1944 roku.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praskie Dzieciątko Jezus jako przykład kontrreformacyjnej teatralizacji wiary
The Infant Jesus of Prague: An Example of Counter-Reformative Theatralisation of Faith
Autorzy:
Woszczerowicz, Zuzanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915558.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Praskie Dzieciątko Jezus
Jezulátko
barok
teatralizacja
kontrreformacja
rytuał
wiara
kult
Infant Jesus of Prague
Baroque
theatralisation
Counter-Reformation
ritual
faith
cult
Opis:
This article concerns issues of the Counter-Reformative theatralisation of church rituals connected with the statue of the Infant Jesus of Prague. The study considers three types of rituals: the tradition of dressing the sculpture in embroidered vestments of different colours, coronation processions, and pilgrimages. It also presents a brief history of the statue and its worship in the Baroque period.
W artykule podjęłam problematykę kontrreformacyjnej teatralizacji rytuałów kościelnych związanych z figurką Praskiego Dzieciątka Jezus. Wyszczególniłam trzy rodzaje obrzędów: tradycję przebierania rzeźby w wielobarwne stroje, procesje z koronacjami figurki oraz pielgrzymki. W celu przybliżenia jej fenomenu przedstawiłam także krótką historię figurki oraz kultu Dzieciątka Jezus w okresie baroku.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Project VVV and the Issue of Revitalising Valoc’
Projekt VVV i kwestia rewitalizacji dialektu Valoc’
Autorzy:
Scetti, Fabio
Salamino, Federica
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44930577.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialekt Valoc’ (język lombardzki)
zagrożone języki mniejszościowe
kontakt językowy
dokumentacja i archiwizowanie języka
rewitalizacja
Valoc’ (Lombard) dialect
endangered minority language
language contact
language documentation and archiving
revitalisation
Opis:
This article provides an insight into the complex issue of producing the first edition of the dictionary of Valoc’ – a variety of Lombard spoken in Val Masino, lower Valtellina (northern Italy). This new lexicographic project was initiated in 2017 and is called Vocabolär del Valoc’ de la Val Mäśen – VVV [Vocabulary of Valoc’ of Val Masino]. Our research team works on the material of an unpublished dictionary based on interviews collected in the 1960s and 1970s. Our methodological approach is both that of dialectology and sociolinguistics as we complement our study with observations and interviews among Valoc’ speakers of different ages, genders and occupations, to see how it is still used today. Moreover, our approach allowed us to observe the process of the transmission of Valoc’ from one generation to another as well as some discourses among speakers on its uses. In conclusion, this contribution brings us to reflect on how the new “global” society may influence the process of transmission of this endangered language which needs to be revitalised. Interventions at primary and secondary school have been offered in order to introduce Valoc’ as a language of everyday communication and not only as the “dialect” of pupils’ grandparents. We examine the importance of developing a dictionary in order to promote a norm of reference in writing as a way to preserve Valoc’ for the future.
Niniejszy artykuł przedstawia złożone zagadnienie, jakim jest opracowanie i wydanie po raz pierwszy słownika Valoc’, dialektu używanego w Val Masino, w dolnej Valtellinie (północne Włochy). Ten nowy projekt leksykograficzny rozpoczął się w 2017 roku i nosi nazwę VVV (Vocabolär del Valoc’ de la Val Mäśen) [Słownik Valoc’ z Val Masino]. Praca naszego zespołu badawczego bazuje na starszym, nieopublikowanym słowniku, opartym na wywiadach zebranych w latach 60. i 70. XX wieku. Nasze opracowanie obejmuje zarówno dialektologię, jak i socjolingwistykę, gdyż uzupełniamy nasze badanie obserwacjami i wywiadami wśród posługujących się dialektem osób w różnym wieku, różnej płci i różnych zawodów, chcemy bowiem zobaczyć, w jaki sposób Valoc’ jest nadal używany. Co więcej, nasze podejście metodologiczne pozwoliło nam zaobserwować proces przekazywania Valoc’ z pokolenia na pokolenie oraz zebrać informacje wśród jego użytkowników na temat zastosowań dialektu. Podsumowując, praca skłania nas do refleksji nad tym, jak nowe „globalne” społeczeństwo może wpłynąć na proces transmisji tego zagrożonego dialektu, który wymaga rewitalizacji. Zaproponowane działania w szkole podstawowej i średniej mają na celu wprowadzenie Valoc’ jako języka codziennej komunikacji, a nie tylko „dialektu dziadków”. Uważamy, że słownik ten będzie spełniał zadanie promowania normy pisanej, która może pomóc w zachowaniu Valoc’ dla przyszłych pokoleń.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bułgarski mit wyzwoleńczy i jego przestrzenne realizacje. Przykład szczytu Szipka
The Bulgarian Liberation Myth and its Spatial Realisations: The Example of Shipka Peak
Autorzy:
Wacławek, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44932334.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bułgaria
pamięć zbiorowa
lieux de mémoire
mit
rytuały
szczyt Szipka
miejsca pamięci
Bulgaria
collective memory
myth
rituals
Shipka Peak
sites of memory
Opis:
The aim of this article is to reconstruct the course of the process of creation and development of the myth of Shipka in Bulgarian collective consciousness. The study offers an analysis of literary texts, monuments and rituals intended to reproduce the memory of events related to the peak. In doing so, it provides a description of how the site of memory was created, and how the symbolism and meanings given to Shipka developed through cultural texts and rituals serving to cultivate the myth associated with it. The author describes this myth in the context of the struggle for symbolic space, involving the creation of two separate narratives (Russian and Bulgarian) concerning the same historical event.
Celem artykułu jest rekonstrukcja przebiegu procesu kreacji i rozwoju mitu Szipki w bułgarskiej świadomości zbiorowej. Podstawę pracy stanowi analiza tekstów literackich, pomników oraz rytuałów mających reprodukować pamięć o wydarzeniach związanych ze szczytem. W artykule scharakteryzowany został przebieg powstawania miejsca pamięci, a także rozwój symboliki i znaczeń nadawanych Szipce poprzez teksty kultury oraz rytuały służące kultywowaniu związanego z nią mitu. Autor opisuje ów mit w kontekście walki o przestrzeń symboliczną, polegającej na kreowaniu dwóch odrębnych narracji (rosyjskiej i bułgarskiej) dotyczących tego samego wydarzenia historycznego.
Źródło:
Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Slavic Homer: From Grigorios Stavridis to Grigor Prličev
Słowiański Homer: od Grigoriosa Stawridisa do Grigora Prličeva
Autorzy:
Borowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339670.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Stawridis
Prličev
Homer
„Skanderbeg”
epika
konkurs poetycki Uniwersytetu Ateńskiego
Stavridis
"Skanderbeg"
epic
University of Athens poetry competition
Opis:
In 1860 Stavridis/Prličev’s poem Armatol unexpectedly won him the University of Athens poetry competition, which met with opposition from part of the Greek community and a smear campaign in the press. Despite his declarations of having a “Hellenic heart”, the author from Ohrid was not well received by Athenian society. He took part in the competition once more two years later, this time trying to match Homer himself and presenting an extensive though unfinished epic poem with Gjergj Kastrioti Skanderbeg as the protagonist. The paper, which serves as an introduction to the Polish translation of Skanderbeg, contains extensive excerpts from the reports of both competition committees, chaired by Alexandros Rangavis, especially the second one, when the judges justified why they could not award Stavridis the prize despite being impressed with his poem. His disappointment at his cool reception and his failure in the competition most likely contributed to a radical change in the attitude of the Slavic Homer, who not only stopped “serving Greece” but began vigorously eliminating any Greek influences in his native Ohrid.
W 1860 r. Stawridis-Prličev niespodziewanie wygrał konkurs poetycki Uniwersytetu Ateńskiego poematem Armatol, co spotkało się ze sprzeciwem części środowiska greckiego i nagonką w prasie. Mimo swoich deklaracji o „helleńskości serca” autor z Ochrydy nie został dobrze przyjęty na stołecznych salonach. Dwa lata później wziął ponownie udział w konkursie, na którym przedstawił, tym razem mierząc się z samym Homerem, obszerny, lecz nieskończony epicki utwór, którego bohaterem uczynił Jerzego Kastriotę Skanderbega. Artykuł, pełniący rolę wstępu do polskiego przekładu Skanderbega, zawiera obszerne fragmenty ze sprawozdań obu komisji konkursowych pod przewodnictwem Aleksandrosa Rangawisa, zwłaszcza drugiego, w którym jurorzy uzasadniali, dlaczego mimo wrażenia, jakie na nich zrobił utwór Stawridisa, nie mogli przyznać mu nagrody. Rozczarowanie chłodnym przyjęciem i niepowodzenie w konkursie przyczyniło się zapewne do radykalnej zmiany postawy słowiańskiego Homera, który nie tylko przestał „służyć Grecji”, lecz energicznie począł zwalczać wszelkie wpływy greckie w rodzinnej Ochrydzie.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-17
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Christianisation as Cultural Guilt: The Bulgarian Experience
Chrystianizacja jako wina kulturowa. Doświadczenie bułgarskie
Autorzy:
Danova, Sirma
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32361712.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Christianisation
Hristo Botev
Georgi Rakovski
Johann Christian von Engel
Benjamin of Bulgaria
Bogomils
nationalism
chrystianizacja
Christo Botew
Georgi Rakowski
Bojan Mag
bogomiłowie
nacjonalizm
Opis:
This article contextualises the idea of Christianisation as cultural guilt within the Bulgarian context, particularly at the time of the Bulgarian National Revival. This theory has been most radically depicted in the published works of the outstanding revolutionary and poet of the National Revival, Hristo Botev. The origin of this idea is studied through his cultural dialogue with the texts of Georgi Rakovski (another eminent revolutionary and poet from the same period) to prove that the decadent version of Christianisation was known amongst the Bulgarian elite, most of whom were educated at Russian institutions, where they became familiar with the essays of the German historiogJohann Christian von Engel. Under his influence, Christianisation is considered to be a cultural and political invasion on the part of the Byzantine Empire. In this context, the motive of the lost brightness of the Bulgarian Middle Ages emerges from the literary works of the National Revival. The valuation of the medieval symbols of the obliterated Bulgarian antiquity culminated in the 1920s and 1930s. During that period, aspects of national identification were sought from magicians, dualists, and anchorites, which ultimately did not yield the desired result for the official nationalism but rather caused a crisis of symbols.
W niniejszym artykule postawiono sobie za cel kontekstualizację idei chrystianizacji jako winy kulturowej na gruncie bułgarskim, znanej od czasów bułgarskiego odrodzenia narodowego. Teza ta została najbardziej radykalnie wyrażona w dziełach publicystycznych wybitnego rewolucjonisty i poety odrodzenia narodowego, Christa Botewa. Poddano tu analizie genezę tej idei poprzez jego dialog kulturowy z tekstami Georgiego Rakowskiego, innego wybitnego rewolucjonisty i poety z tego samego okresu, aby udowodnić, że dekadencka wersja chrystianizacji jest znana wśród bułgarskiej elity, uformowanej głównie w rosyjskich instytucjach oświatowych, dzięki esejom niemieckiego historyka Johanna Christiana von Engela. Pod jego wpływem chrystianizacja jest uważana za inwazję kulturową i polityczną cesarstwa bizantyjskiego. W tym kontekście w dziełach literackich odrodzenia narodowego pojawia się motyw utraconej świetności bułgarskiego średniowiecza. Wartościowanie średniowiecznych symboli zatartej starożytności bułgarskiej ma swą kulminację w okresie międzywojennym, w latach 20. i 30. XX wieku. W tym czasie poszukiwano tożsamości narodowej u magów, dualistów, anachoretów, co ostatecznie nie przyniosło pożądanego efektu dla oficjalnego mitonacjonalizmu, lecz spowodowało kryzys symboli.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jak polscy kaktusiarze "mówią" o swoich roślinach
How Polish Cactus Growers “Talk” About Their Plants
Autorzy:
Kurdyła, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32388022.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
language varieties
sociolect
botanical terminology
linguistic image of the world
cacti growing
odmiany języka
socjolekt
terminologia botaniczna
językowy obraz świata
kaktusiarstwo
Opis:
The hobby cultivation of cacti in Poland dates back to the 19th century, but it flourished most in the 1930s and 1960s. The language of cactus growers has developed in two official and colloquial varieties, in both of which official botanical terminology predominates. In the colloquial variety, jargon synonyms often appear. They are created by morphological derivation (decomposition and suffixation); less often, they are usually created by semantic derivation. Imagery and collocations are carriers of the linguistic image of cacti, which appear to cactus growers as being immature and requiring care, like children (there is a similar image of plants in Polish dialects). Women are mainly responsible for the evolution of this emotional sociolect variant.
Hobbystyczna uprawa kaktusów w Polsce sięga XIX wieku, największy rozkwit przeżywała w latach 30. i 60. ubiegłego stulecia. Język kaktusiarzy wykształcił się w dwu odmianach, oficjalnej i potocznej, obu mocno nasyconych oficjalną terminologią botaniczną, przy czym w wariancie potocznym (internetowym) często pojawiają się synonimy żargonowe, spotocyzowane. Tworzy się je na drodze derywacji morfologicznej (dekompozycja i sufiksacja), rzadziej semantycznej. Metaforyka oraz kolokacje są nośnikiem językowego obrazu kaktusów, które jawią się ich hodowcom jako istoty niedorosłe, wymagające opieki, niemal jak dzieci (podobny obraz roślin w gwarach polskich). Wykształcenie tego emocjonalnego wariantu socjolektu jest zasługą głównie kobiet.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słownik Bartłomieja z Bydgoszczy z perspektywy łacińsko-polskiego słownictwa prawniczego
Autorzy:
Trawińska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38630650.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bartholomeus de Bydgostia
sixteenth-century dictionary
Latin
legal vocabulary
Bartłomiej z Bydgoszczy
XVI-wieczny słownik
łacina
słownictwo prawnicze
Opis:
The aim of this article is to discuss relations between Latin and Polish at the lexical level. I present some difficulties in determining the meaning of words as exemplified by the legal vocabulary concerning the ius civile. The difficulties in question stem from the way Latin words are defined and from the nature of their Polish explications: the author of the dictionary specified Latin terms by means of synonymous Latin and Polish expressions. As a result, he produced sets of terms which refer to particular legal actions that are not further specified in the dictionary. Due to this use of loose Latin and Polish phrases and single words the meaning of some words cannot be precisely determined today.
Celem artykułu jest omówienie łacińsko-polskich relacji na płaszczyźnie leksykalnej. Na przykładzie słownictwa prawniczego z zakresu ius civile ukazano trudności związane z ustaleniem znaczenia wyrazów. Wynikają one ze sposobu definiowania łacińskich haseł i charakteru polskich objaśnień. Polega to na określaniu łacińskich terminów za pomocą innych, bliskoznacznych wyrażeń – zarówno łacińskich, jak i polskich. W ten sposób powstały zbiory określeń, dla których wspólną cechą jest to, że odnoszą się do czynności prawnej bliżej niedookreślonej na kartach słownika. Obecność łaciny i polskiego w postaci luźnych wyrażeń i pojedynczych słów wskazuje, że języki te w omawianym zakresie nie tworzą spójnej całości. Z tego powodu nie można dziś precyzyjnie ustalić znaczenia wszystkich wyrazów.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Status turcyzmów "marama" i "maramica" we współczesnym języku chorwackim
The Status of Turkish Loanwords marama and maramica in Modern Croatian
Autorzy:
Fałowski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38654412.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
standard Croatian language
Turkish loanwords
linguistic purism
online corpora
Opis:
The present article aims to investigate the status, frequency and function of Turkish loanwords marama and maramica in modern Croatian. This study attempts to compare views of Croatian linguists on these lexemes with their practical usage recorded in online corpora. The analysis demonstrates that a purist language policy applied in Croatia, especially in the 1990s, resulted in a change of status of marama and maramica in standard Croatian: these originally stylistically neutral lexemes came to be regarded as regionalisms, “worse” words or even Serbisms. On the other hand, the corpus study under discussion indicates that the loanwords marama and maramica are still popular in journalistic and official texts, where they appear in a number of new contexts.
Głównym celem publikacji jest zbadanie statusu, frekwencji i funkcji turcyzmów marama i maramica we współczesnym języku chorwackim. Artykuł stanowi próbę konfrontacji poglądów na temat badanych leksemów, formułowanych przede wszystkim przez chorwackich lingwistów, z uzusem poświadczonym w korpusach językowych. Badania pokazują, że purystyczna polityka językowa prowadzona w Chorwacji, przede wszystkim w latach 90. XX wieku, skutkowała zmianą statusu wspomnianych słów w standardowym języku chorwackim: te początkowo neutralne stylistycznie wyrazy zaczęto określać mianem regionalizmów, form gorszych, a nawet serbizmów. Z drugiej strony analiza korpusu pokazuje, że leksemy marama i maramica są nadal bardzo popularne w tekstach publicystycznych i urzędowych, gdzie pojawią się w licznych nowych kontekstach.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwujęzyczne hybrydy składniowe w tekstach naukowych
Bilingual Syntactic Hybrids in Scientific Texts
Autorzy:
Duszkin, Maksim
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38452848.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
składnia
cytowanie tekstu obcojęzycznego
użytkownik języka a kod językowy
tekst naukowy
syntax
quoting a foreign text
language user and language code
scientific text
Opis:
This article is devoted to the phenomenon of such quotation of foreign language lexemes whereby their form depends on the syntactic requirements of the language in which the main text is written, e.g. “dojść do соглашения”. Connections of this type can sometimes also be found in scientific publications, e.g. in articles in Polish describing the Russian language (lexical or grammatical issues, etc.) or Russian cultural and political realities. The study analyses this phenomenon on the basis of selected examples. In sentences quoting foreign language material in this way, the boundary between two languages (e.g. Ukrainian and Polish, Belarusian and Russian, etc.) and their respective syntactic systems is blurred.
W artykule omówione zostało zjawisko takiego przytaczania leksemów obcojęzycznych w tekście, w którym ich forma staje się zależna od wymagań składniowych języka, w jakim napisany jest tekst podstawowy, por. np. „dojść do соглашения”. Połączenia tego typu można czasami spotkać także w publikacjach naukowych, np. w artykułach w języku polskim, opisujących język rosyjski (leksykalnie, gramatycznie itd.) lub np. rosyjskie realia kulturowe i polityczne. W artykule zjawisko to zostało przeanalizowane na podstawie wybranych przykładów. W zdaniach operujących omawianym typem przytaczania materiału obcojęzycznego dochodzi do zacierania granicy pomiędzy dwoma językami (np. ukraińskim i polskim, białoruskim i rosyjskim) oraz ich systemami składniowymi.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reading a 1908 Buryat Schoolbook on Buddhism in the Light of its Socio-Cultural Setting
Buriacki podręcznik religii buddyjskiej z 1908 roku w świetle uwarunkowań społeczno-kulturowych
Autorzy:
Zhanaev, Ayur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915901.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
buddyjska literatura dydaktyczna
Buriaci
Danja-a Erdeniyeb
szkolnictwo
Buddhist didactic literature
Buryats
schooling
Opis:
This article is devoted to the text entitled A Concise Teaching of Buddha Shakyamuni’s Religion for Instructing the Buryat Children, published in 1910 by Lama Danja-a Erdeniyeb. The study attempts to trace its complex discursive story, which shows the way the religious didactic narrative was transformed into a textbook for secular Buryat schools of the time. The story of this transformation requires a comprehensive comment on the historical and cultural setting of the early twentieth-century tsarist Russia, in which the author and his text were both embedded. In the appendix to the article, the reader will find my transliteration and English translation of this peculiar text.
Niniejszy artykuł poświęcony jest opublikowanemu w 1910 roku tekstowi pt. Zwięzła wykładnia religii Buddy Siakjamuniego do nauczania dzieci buriackich, którego autorem był lama Danja-a Erdeniyeb. Artykuł jest próbą prześledzenia złożonej dyskursywnej historii tego dokumentu, która pokazuje, w jaki sposób religijna narracja dydaktyczna została przekształcona w podręcznik dla ówczesnych świeckich szkół buriackich. Ukazanie tej przemiany wymaga rozległego komentarza na temat historycznego i kulturowego kontekstu carskiej Rosji początku XX wieku, w którym osadzony był zarówno autor, jak i jego tekst. Aneks do artykułu zawiera transliterację oryginału i tłumaczenie całości tekstu na język angielski, sporządzone przez autora artykułu.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Autobiograficzne czytanie powieści „Drwiące żądze” Draga Jančara
An Autobiographical Reading of Drago Jančar’s Novel “Mocking Desire”
Autorzy:
Cmiel-Bażant, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44924433.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
powieść autobiograficzna
pakt autobiograficzny
gry z konwencją
fikcja literacka
narracja
Drago Jančar
autobiographical novel
autobiographical pact
plays with convention
fiction writing
narrative
Opis:
The novel Mocking Desire was published in 1993, when Drago Jančar was already a wellknown author, who had received some important literary awards. This hybrid and multifaceted literary work describes the Slovenian writer’s stay in New Orleans and in New York. Because Jančar visited the United States on a Fulbright Fellowship in 1985, his novel is read as an autobiography, although the author has not established an autobiographical pact with the reader (Lejeune). The aim of this study is to consider the autobiographical writing as a literary genre, the figure of reading, and the play with convention, in order to answer the question what provokes the autobiographical reading of Mocking Desire.
Powieść Drwiące żądze ukazała się w 1993 roku, kiedy Drago Jančar był już znanym i nagradzanym słoweńskim literatem. Synkretyczne i wielowątkowe dzieło opisuje pobyt słoweńskiego pisarza w Nowym Orleanie i Nowym Jorku. Ponieważ Jančar również otrzymał stypendium Fulbrighta dla pisarzy w USA w 1985 roku, powieść bywa odczytywana w kluczu autobiograficznym, mimo że autor nie zawarł z czytelnikiem paktu autobiograficznego (Lejeune). Artykuł podejmuje na tym przykładzie problematykę autobiografii jako gatunku i sposobu czytania, oraz współczesnych gier z konwencją, aby odpowiedzieć na pytanie, co skłania odbiorców do autobiograficznego odczytania powieści.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pulp: My Reply to Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki
Miazga. Odpowiedź Ryszardowi Śmietance-Kruszelnickiemu
Autorzy:
Tokarska-Bakir, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407542.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
pogrom kielecki 4 lipca 1946 roku
pokłosie Holokaustu
antysemityzm powojenny
Kielce pogrom of July 4th 1946
aftermath of the Holocaust
postwar antisemitism
Opis:
The article is the author’s response to Dr. Ryszard Śmietanka-Kruszelnicki’s review of Pod klątwą: Społeczny portret pogrom kieleckiego [Under Curse: A Social Portrait of the Kielce Pogrom] (2018), which appeared in the journal Polish-Jewish Studies in January 2021.
Niniejszy artykuł stanowi odpowiedź autorki na recenzję jej książki Pod klątwą. Społeczny portret pogromu kieleckiego (2018) dr. Ryszarda Śmietanki-Kruszelnickiego, który ukazał się w styczniu 2021 roku w piśmie "Polish-Jewish Studies".
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2021, 10; 1-33 (eng); 1-31 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcia "Slovensko-poľsko-ruského slovníka jazykovedných termínov"
The Concept of A Slovak-Polish-Russian Dictionary of Linguistic Terms
Koncepcja Słowacko-polsko-rosyjskiego słownika terminologii językoznawczej
Autorzy:
Vojteková, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38653491.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
linguistic terminology
terminological dictionary
Slovak language
Polish language
Russian language
Opis:
This article describes in detail the concept of A Slovak-Polish-Russian Dictionary of Linguistic Terms (Slovensko-poľsko-ruský slovník jazykovedných termínov), which was compiled by a team of authors from the Faculty of Arts of the University of Prešov. Three volumes of this translation-explanatory dictionary deal with the terminology of three linguistic levels: phonology, morphology and syntax, and they may be the starting point for other volumes. The paper outlines the state of Slovak-Polish-Russian translation lexicography with regard to linguistic sources, and evaluates the state of processing of Slovak, Polish and Russian linguistic terminology in the form of monolingual encyclopaedias and explanatory dictionaries. It also mentions reference sources the authors drew upon when compiling the dictionary. The article presents motivation for the compilation of a Slovak-Polish-Russian dictionary of linguistic terminology, pointing out the need for such a publication and identifying the spheres of its application.
Niniejszy artykuł szczegółowo opisuje koncepcję Słowacko-polsko-rosyjskiego słownika terminów językoznawczych (Slovensko-poľsko-ruský slovník jazykovedných termínov), opracowanego przez zespół autorów z Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Preszowskiego w Preszowie. Omawiany słownik ma charakter tłumaczeniowo-eksplikacyjny i składa się z trzech tomów, poświęconych terminologii badania języka na trzech poziomach: fonetyczno-fonologicznym, morfologicznym i składniowym. Mogą one stanowić punkt wyjścia dla kolejnych tomów. Artykuł przedstawia stan słowacko-polsko-rosyjskiej leksykografii tłumaczeniowej w odniesieniu do kompendiów językoznawczych oraz ocenia stan opracowania słowackiej, polskiej i rosyjskiej terminologii językoznawczej w formie jednojęzycznych leksykonów i słowników wyjaśniających. Omawia również źródła, z których korzystali autorzy podczas opracowywania słownika. Artykuł przedstawia także motywację dla opracowania słowacko-polsko-rosyjskiego słownika terminologii językoznawczej, wskazując na potrzebę takiej publikacji i obszary jej zastosowania.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Нове двомовне фразеологічне видання: полемічна рефлексія
A New Bilingual Phraseological Dictionary: A Polemical Reflection
Polemiczna refleksja na temat nowego dwujęzycznego słownika frazeologicznego
Autorzy:
Космеда, Тетяна Анатоліївна
Ковалевська, Олена Олегівна
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38658360.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
bilingual phraseography
phraseological dictionary
theory of phraseography
phraseographic practice
Opis:
This article presents a critical analysis of the bilingual publication entitled A Lexicon of Polish and Ukrainian Active Phraseology (Leksykon aktywnej frazeologii polskiej i ukraińskiej / Leksykon pol′s′koï ta ukraïns′koï aktyvnoï frazeolohiï), compiled by Roman Tymoshuk, Wojciech Sosnowski, Maciej Jaskot and Yurii Ganoshenko. In the history of Ukrainian-Polish and Polish-Ukrainian phraseography of the twenty-first century, this is the second attempt at creating a bilingual phraseological dictionary, following the publication of A Concise Ukrainian-Polish Dictionary of Set Expressions: Lexical Equivalents, Phraseologisms, Proverbs and Sayings (Korotkyĭ ukraïns′ko-pol′s′kyĭ slovnyk ustalenykh vyraziv: Ekvivalenty slova, frazeolohizmy, prysliv′ia ta prykazky, Poznań and Kharkiv, 2017), compiled by Tetiana Kosmeda, Olena Homeniuk and Tetiana Osipova. The distinctive feature of the reviewed dictionary is that it contains phraseologisms which are most widely used in everyday speech. The compilers developed an original conception: (1) Polish-Ukrainian and Ukrainian-Polish parts differ in content, as they were compiled independently, yet most popular phraseologisms are included in both parts; (2) the most representative set expressions in active use in both languages were selected on the basis of questionnaires and mass media material; (3) entries include illustrative material; (4) it has an optimal size – about 1,000 phraseological units. On the other hand, the dictionary also has some drawbacks, such as: (1) it lacks key criteria for determining the status of the notion “active” phraseology; (2) it does not include slang phraseologisms which do not belong to literary language; (3) the meanings of phraseological units are described by means of simple syntactic structures which lack consistent criteria of clarity and comprehensibility of interpretation, and the dictionary does not cover all semantic potential and pragmatic information of the listed units; (4) excessively categorical interpretation of the notion zero equivalence; (5) not all entries contain stylistic labels, and those used are only of three types: slang, colloquial, vulgar; the label przyslowie/приказка (proverb) seems incorrect, as the compilers do not provide criteria of its separate status; (6) metalanguage of the dictionary is marked with some violations of orthographic and stylistic norms. Nevertheless, the dictionary has undoubtedly enriched the theory of phraseography, phraseographic practice and found its users.  
Niniejszy artykuł przedstawia analizę krytyczną dwujęzycznego Leksykonu aktywnej frazeologii polskiej i ukraińskiej (Лексикон польської та української активної фразеології), autorstwa Romana Tymoshuka, Wojciecha Sosnowskiego, Macieja Jaskota i Yuriia Ganoshenki. Jest to drugi dwujęzyczny słownik frazeologiczny w historii ukraińsko-polskiej i polsko-ukraińskiej frazeografii XXI wieku, po Małym ukraińsko-polskim słowniku utrwalonych wyrażeń językowych: Ekwiwalenty, frazeologizmy, powiedzenia i przysłowia (Короткий українсько-польський словник усталених виразів: еквіваленти слова, фразеологізми, прислів’я та приказки, Poznań–Charków 2017) Tetiany Kosmedy, Oleny Homeniuk i Tetiany Osipovej. Cechą wyróżniającą recenzowany słownik jest jego zawartość – frazeologizmy powszechnie używane ca co dzień. Autorzy zastosowali oryginalną koncepcję, w myśl której: (1) pomimo że część polsko-ukraińska i ukraińsko-polska mają różną zawartość, powstawały bowiem niezależnie, każda z nich zawiera najbardziej popularne frazeologizmy; (2) najbardziej reprezentatywne wyrażenia wybrano na podstawie badań kwestionariuszowych i materiałów ze środków masowego przekazu; (3) hasła zawierają przykłady ilustrujące ich użycie; (4) słownik ma optymalną wielkość: zawiera około tysiąca jednostek frazeologicznych. Z drugiej zaś strony, słownik ma również pewne niedociągnięcia, wśród których należy wymienić: (1) brak określenia kluczowych elementów pojęcia „aktywna” frazeologia; (2) nieuwzględnienie wyrażeń slangowych nienależących do języka literackiego; (3) opis znaczeń frazeologizmów za pomocą prostych struktur syntaktycznych, którym brak spójnych kryteriów jasności i zrozumiałości interpretacyjnej, co sprawia, że słownik nie w pełni uwzględnia potencjał semantyczny i informację pragmatyczną przedstawianych wyrażeń; (4) zbyt kategoryczna interpretacja pojęcia brak ekwiwalencji; (5) nie wszystkie hasła są opatrzone kwalifikatorami stylistycznymi, a lista tych ostatnich ogranicza się jedynie do trzech: slang, potoczne, wulgarne; kwalifikator przysłowie/приказка wydaje się niepoprawny, jako że autorzy nie podają kryteriów, na podstawie których go wyodrębniono; (6) metajęzyk słownika cechuje się pewnymi naruszeniami norm ortograficznych i stylistycznych. Niemniej jednak słownik z pewnością wzbogacił teorię frazeografii i praktykę frazeograficzną, oraz spotkał się z zainteresowaniem ze strony użytkowników.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Środki morfologiczne w poradnikach Natalii Iwanowny Stiepanowej (pierwsza osoba liczby mnogiej)
Morphological Means in Natalia Ivanovna Stepanova’s Magical Handbooks (the Plural Forms of the First Person)
Autorzy:
Rybarczyk-Dyjewska, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38703177.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
persuasion
manipulation
magical discourse
contemporary Russian magical handbooks
Opis:
The aim of the article is to present the plural forms of the first person found in Natalia Ivanovna Stepanova’s magical handbooks. The author (also known as the Siberian Healer) uses them for persuasive purposes: she tries to convince readers to use the magical practices (spells) she recommends. In the analysed material, mainly statements containing “inclusive we” are noted. Stepanova uses them to evoke a sense of community of experiences and values in her readers, as well as to invite them to joint actions and “include” them in the healers group that she represents. There are also forms of “exclusive we” in the handbooks under study. These forms play an important role in building Stepanova’s authenticity as a healer from Siberia: they help the author emphasise her close connection with her ancestors, who were famous for their healing practices and passed on their magical knowledge to her. The article also reflects on the specific communicative situation taking place in the interaction between the counsellor and the advice seeker, and highlights the problem of defining persuasion and manipulation.
Celem artykułu jest analiza form pierwszej osoby liczby mnogiej występujących w poradnikach Natalii Iwanowny Stiepanowej. Autorka, znana także jako „uzdrowicielka syberyjska”, wykorzystuje środki morfologiczne w celach perswazyjnych, starając się przekonać czytelników, by stosowali polecane przez nią praktyki magiczne. W analizowanym materiale odnotowano przede wszystkim wypowiedzi zawierające „my inkluzywne”. Stiepanowa używa ich, by wywołać wrażenie wspólnoty doświadczeń i wartości, zaprosić czytelników do kolektywnego działania i „włączyć” do grupy znachorów, którą sama reprezentuje. W badanych poradnikach znajdują się również formy „my ekskluzywnego”, które odgrywają ważną rolę w budowaniu jej autorytetu. Z ich pomocą Natalia Iwanowna akcentuje swoje pochodzenie z Syberii oraz ścisły związek z przodkami, którzy słynęli z działalności znachorskiej i przekazali jej wiedzę magiczną. W tekście podjęto także refleksję nad specyficzną sytuacją komunikacyjną zachodzącą w interakcji „doradca–radzący się”, zwrócono też uwagę na problem z precyzyjnym zdefiniowaniem perswazji i manipulacji.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Языковые особенности «Дневника» Витольда Цивиньского
Linguistic Features of the Diary of Witold Cywiński
Osobliwości językowe „Dziennika” Witolda Cywińskiego
Autorzy:
Гирининкайте, Вероника
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38436807.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Witold Cywiński
dziennik
idiolekt
wielojęzyczność
przełączanie kodów
uczenie się języków obcych
Vytautas Civinskis
diary
idiolect
multilingualism
code-switching
foreign language learning
Opis:
The diary written by student Witold Cywiński (1887–1910) (or Vytautas Civinskis, as he later signed his work with the Lithuanian version of his name) is a unique multilingual egodocument, now held at the Vilnius University Library and the Wróblewski Library of the Lithuanian Academy of Sciences. Written in Polish, Lithuanian and Russian (with additions in other languages) over the period of six years, it shows the evolution of his linguistic repertoire. Along with the attached letters received by the author and drafts of his own letters, it also reflects his sociolinguistic milieu. Borderland Polish used in the diary represents the sociolect of Polish nobility living on the territory of contemporary Lithuania in the early twentieth century, with cases of local lexis and loanwords from Lithuanian and Russian. The passages written in Lithuanian display features of a local variation of the Aukštaitian (High Lithuanian) dialect, and at the same time are a chronicle of the author’s self-study of the new language. Examples of code-switching observed in his diary lead to some interesting psycholinguistic conclusions, including the possibility that the author intentionally used a “montage” of different languages in pursuit of the expressive and poetic functions of the text.
Дневник, написанный студентом Витольдом Цивиньским (1887–1910) (в более поздний период автор пользуется литовским вариантом имени и фамилии – Витаутас Цивинскис [Vytautas Civinskis]), представляет собой уникальный многоязычный эгодокумент, который хранится в фондах Вильнюсского университета и Библиотеки имени Врублевских Литовской академии наук. Дневник, составлявшийся в течение шести лет на польском, литовском и русском, также с использованием лексики других языков, дополненный приложенными к нему письмами, другими документами и фотографиями, отражает развитие и изменения лингвистического репертуара автора и черты его языковой среды. Польский язык Дневника – это язык Кресов, в котором отражается социолект польской шляхты, проживавшей на территории современной Литвы в начале XX в. В исследуемом источнике можно найти примеры региональной лексики, русизмов и литуанизмов. Кроме того, Дневник дает интересный материал для исследований аукштайтского диалекта литовского языка, которым пользовался Цивиньский, а также хроники освоения автором нового языка. Примеры переключения языковых кодов, которые можно наблюдать в Дневнике, приводят к интересным психолингвистическим выводам касательно двуязычия, а также относительно целесообразности использования нескольких языков для построения поэтической и экспрессивной функции текста. Примеры совмещения автором разных языков в исследуемом источнике предложено называть лингвистическим «монтажом».
Pisany przez studenta Witolda Cywińskiego (1887–1910) Dziennik (podpisywany w późniejszym okresie litewską formą imienia i nazwiska diarysty Vytautas Civinskis) jest unikatowym, wielojęzycznym egodokumentem, zachowanym w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Wileńskiego i Biblioteki Wróblewskich Litewskiej Akademii Nauk. Prowadzony przez sześć lat w językach polskim, litewskim i rosyjskim, także z wykorzystaniem leksyki z innych języków, Dziennik razem z dołączonymi do niego listami, innymi drobnymi dokumentami oraz zdjęciami odzwierciedla rozwój i zmiany językowego repertuaru autora oraz cechy jego lingwistycznego otoczenia. Polszczyzna Dziennika to polszczyzna kresowa, reprezentująca socjolekt szlachty litewskiej początku XX stulecia. Badane źródło dostarcza przykładów leksyki regionalnej, rusycyzmów i lituanizmów. Litewski materiał Dziennika może być również interesującym obiektem badań nad auksztajckim dialektem autora, a także kroniką kształcenia się diarysty w nowym dla niego języku. Obserwowane w Dzienniku przełączenia kodów prowadzą do ciekawych wniosków psycholingwistycznych na temat osoby bilingwalnej, jak i ewentualnej celowości używania kilku języków do budowania poetyckiej i ekspresywnej funkcji tekstu. Przykłady łączenia przez autora różnych języków w badanym źródle zaproponowano nazwać „montażem” językowym.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 104-123
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-100 z 380

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies