Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-50 z 380
Tytuł:
„Rzecz o Skanderbegu”
“Skanderbeg”
Autorzy:
Prličev, Grigor Stavrev
Borowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339672.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
„Rzecz o Skanderbegu”
Grigor Prličev
"Skanderbeg"
Opis:
This is the first translation into Polish of the poem Skanderbeg of Grigor Stavrev Prličev. The translation was annotated with historical and literary notes.
Jest to pierwszy przekład na język polski poematu Grigora Stavreva Prličeva Skanderbeg. Przekład został uzupełniony o przypisy wyjaśniające kontekst historyczny i literacki.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2021, 10; 1-111
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Języki mniejszości
Minority Languages
Autorzy:
Pidkujmucha, Ludmyła
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38454284.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język mniejszości
przełączenie kodów
dwujęzyczność
minority language
code-switching
bilingualism
Opis:
This review presents an academic textbook by Helena Krasowska. The article outlines issues discussed in the work, and presents the reviewer’s theoretical and practical observations, which are based on her own empirical research.
Recenzja przedstawia podręcznik akademicki autorstwa Heleny Krasowskiej. Zostały tu omówione zarówno poszczególne zagadnienia poruszane w pracy, jak również teoretyczne i praktyczne rozważania, którymi autorka dzieli się na podstawie własnych badań empirycznych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Areal Clustering of the Slavic Phonetics
Arealno-typologiczne rozczłonkowanie słowiańskiej fonetyki
Autorzy:
Sawicka, Irena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33307272.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
phonetics
Slavic languages
areal classification
fonetyka
języki słowiańskie
klasyfikacja arealna
Opis:
The article succinctly discusses the most important phonetic features of Slavic languages and indicates their geographical distribution. It briefly presents an area-typological view of the contemporary phonetics of Slavic languages and suggests a different division than the one resulting from historical facts (into eastern, western, and southern groups).  
Artykuł krótko omawia najistotniejsze cechy fonetyczne słowiańskiego obszaru językowego i ich dystrybucję arealną. Prezentuje arealno-typologiczne podejście do tematu, sugerując w konkluzji inne współczesne podziały niż te, jakie wynikają z faktów historycznych (tj. podział na grupę zachodnio-, wschodnio- i południowosłowiańską). 
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Samogłoski ustne gwary kurpiowskiej
Oral Vowels in the Kurpie Dialect
Autorzy:
Garczyńska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387988.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialect
acoustic phonetics
vowel
Kurpie
dialekt
fonetyka akustyczna
samogłoska
Opis:
The aim of the article is a phonetic and acoustic description of stressed oral vowels occurring in the Kurpie dialect, depending on the gender and age of respondents. The realizations of the examined vowels were compared with the standard Polish pronunciation. It can be concluded that the dialectal realizations are best preserved for the vowels [ɔ] and [ɨ], and also for [a] in the group of women. The research results confirmed the disappearance of sounds [e], [ɑ] and [o]. In the analyzed material, the individual realizations were best maintained for [e] and then for [ɑ]. An inclined [o] was present only in one person. Dialectal realizations of vowels are better preserved by women and people of the oldest and middle generations.
Celem artykułu jest opis fonetyczno-akustyczny akcentowanych samogłosek ustnych, występujących współcześnie w mowie trzech pokoleń Kurpiów, kobiet i mężczyzn. Gwarowe realizacje badanych samogłosek porównano z wymową ogólnopolską. Na podstawie analiz można stwierdzić, że realizacje gwarowe najlepiej zachowane są dla samogłosek [ɔ] oraz [ɨ], a w grupie kobiet także dla [a]. W grupie samogłosek pochylonych odrębne realizacje najlepiej utrzymują się dla [e], a następnie dla [ɑ], zaś [o] wystąpiło tylko u jednej kobiety. Gwarowe realizacje samogłosek lepiej zachowują kobiety oraz osoby z najstarszego i średniego pokolenia.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Alexander Family Chronicle
Kronika rodziny Alexander
Autorzy:
Dobrovsak, Ljiljana
Žebec Šilj, Ivana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339656.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
rodzina Alexander
Żydzi
przedsiębiorcy
Zagrzeb
Alexander family
Jews
entrepreneurs
Zagreb
Opis:
The paper focuses on the history of Zagreb’s prominent Jewish family, the Alexanders (or Aleksanders), who were influential in the cultural, economic and social life of the city and Croatia for almost a century. At the time of their arrival in Zagreb and after the end of the First World War, they all belonged to the Jewish religious denomination; later most of them converted to Catholicism and one was an Evangelical Christian (Protestant). The Alexander family moved to Zagreb from Burgenland (Güssing) in the 1850s. Upon their arrival, they worked in commerce and were known as diligent businessmen. Soon they became respected and wealthy patrons well-known in Zagreb, Croatia and abroad. The second-generation family members were distinguished physicians, lawyers, engineers, artists, professors and businessmen. They formed marriage alliances with Zagreb’s prominent Jewish and Catholic families and socialised with the nobility, thus making acquaintances and forming social networks that upgraded their social status. Also, they were cosmopolitans with one foot in Zagreb and the other in Vienna. Thereby, Budapest was not far-fetched for them. Among the most prominent and distinguished family members, one finds the brothers Aleksander/Šandor (1866–1929) and Samuel David (1862–1943). They were well-respected industrialists, founders of Zagreb’s brewery, malt factory and cement factory. They were also board members of several banks and founders of industrialists’ associations. Thus, their work and diligence were much appreciated during the First World War, for which Aleksander was awarded an Austro-Hungarian noble title. The post-war unification of the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenes had no negative impact on their social standing. Thereby, the brothers managed to continue their business successfully, and were greatly appreciated by the newly formed political elite. Later, at the beginning of the Second World War, the majority of the family members managed to escape Nazi persecution, while some perished in the Holocaust. Today, descendants of this large family live scattered around the world, in Israel, the United States, Italy and Zagreb. The only visible memory trace – proof of the family’s existence in Zagreb – are the stairs in the Tuškanac city park, named after Šandor von Alexander of Sesvete.
W tekście zaprezentowana jest historia rodziny Alexander (Aleksander), żydowskiej rodziny z Zagrzebia, która prawie przez sto lat odgrywała ważną rolę w gospodarczym, kulturalnym i społecznym życiu miasta oraz całej Chorwacji. W czasie osiedlenia się w Zagrzebiu wszyscy członkowie rodziny byli wyznawcami judaizmu, jednak do 1941 roku większość z nich przeszła na katolicyzm, a jeden z nich dołączył do wyznawców kościoła ewangelickiego. Rodzina do Zagrzebia przybyła w połowie XIX wieku z terenu Gradišće (Burgenland). Po osiedleniu się zaczęła działać w handlu, a ponieważ członkowie rodziny byli niezwykle pracowici, już przed końcem XIX wieku rodzina stała się jedną z najbardziej szanowanych i majętnych, zarówno w Zagrzebiu, jak i w Chorwacji, a nawet poza nią. Już w drugim pokoleniu członkowie rodziny wyróżniali się jako znakomici lekarze, prawnicy, inżynierowie, artyści, profesorowie i przedsiębiorcy. W Zagrzebiu zawierali małżeństwa z członkami wpływowych rodzin, zarówno żydowskich, jak i katolickich, pozostawali w stosunkach towarzyskich z lokalną elitą i w ten sposób zyskali wysoki status w otoczeniu. Byli kosmopolitami: życie dzielili między Zagrzeb i Wiedeń, a i Budapeszt nie był im obcy. Wśród nich swoimi talentami wyróżniali się bracia Aleksander/Šandor (1866–1929) i Samuel David (1862-1943). Byli  szanowanymi przemysłowcami: założyli zagrzebski browar, fabrykę słodu, olejarnię, cementownię i inne obiekty przemysłowe w Zagrzebiu. Zasiadali w zarządach kilku zagrzebskich banków, założyli także kilka towarzystw przemysłowych. Wyróżnili się w czasie I wojny światowej, a Aleksander otrzymał węgierski tytuł szlachecki za swoją działalność humanitarną. Okres Królestwa SHS/Jugosławii również nie zagroził ich pozycji, co więcej – nadal z powodzeniem pracowali i działali. Po wybuchu II wojny światowej większość członków rodziny opuściła Niezależne Państwo Chorwackie, kilkoro z nich zginęło w czasie Holokaustu. Obecnie potomkowie tej wielkiej rodziny mieszkają w Izraelu, Stanach Zjednoczonych Ameryki, we Włoszech oraz w Zagrzebiu, a o ich obecności w historii miasta świadczą schody na Tuškanacu, które noszą imię Šandora Alexandra Sesveckiego.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 255-272
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Women Intellectual Mentors
Mistrzynie myślenia
Autorzy:
Veselinović, Jelena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33297642.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
"Mistrzynie myślenia"
Serbian literature
female authors
essay
feminism
recenzja
Mistrzynie myślenia
serbska literatura
autorki
esej
feminizm
Opis:
This review studies the book Mistrzynie myślenia. Serbski esej feministyczny (XIX–XXI wiek) [Women Intellectual Mentors: The Serbian Feminist Essay (From 19th to the 20th Century), 2019], written by the Polish author and professor of Serbian and Croatian literature, Magdalena Koch. In her book, Koch tries to shed light on the work of eight Serbian female authors who, over a period of 200 years, used the essay as their literary form of choice. Koch diachronically examines the role women played in the history of Serbian literature, as well as the significance of the essay in the development of emancipatory and feminist thought in Serbia.
Niniejsza recenzja dotyczy książki Mistrzynie myślenia. Serbski esej feministyczny (XIX– XXI wiek) (2019), autorstwa polskiej profesor literatury serbskiej i chorwackiej, Magdaleny Koch. W swojej książce stara się ona rzucić światło na twórczość ośmiu serbskich autorek, które przez 200 lat używały eseju jako formy literackiego wyrazu. Koch diachronicznie analizuje rolę kobiet w historii literatury serbskiej, a także znaczenie eseju w rozwoju myśli emancypacyjnej i feministycznej w Serbii.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Encounters with Antisemitism
Spotkania z antysemityzmem
Autorzy:
Kamusella, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339654.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antysemityzm
nieobecna obecność
Polska postkomunistyczna
PRL
wyparta pamięć
absent presence
antisemitism
communist Poland
post-communist Poland
repressed memory
Opis:
The Holocaust destroyed Jewish communities across Europe and in Poland. Subsequently, in the Soviet bloc, most Jewish survivors were expelled from or coerced into leaving their countries, while the memory of the millennium-long presence of Jews in Poland was thoroughly suppressed. Through the lens of a scholar’s personal biography, this article reflects on how snippets of the Jewish past tend to linger on in the form of absent presences, despite the national and systemic norm of erasing any remembrance of Poles of the Jewish religion. This norm used to be the dominant type of antisemitism in communist Poland after 1968, and has largely continued unabated after the fall of communism.
Zagłada zniszczyła społeczności żydowskie w Europie i w Polsce. Następnie w bloku sowieckim większość Żydów, która przeżyła, wygnano lub zmuszono do wyjazdu, a pamięć o tysiącletniej obecności Żydów w Polsce została całkowicie stłumiona. Artykuł ten, z perspektywy osobistej biografii badacza, stanowi zadumę nad tym, jak fragmenty żydowskiej przeszłości mają tendencję do trwania w formie nieobecnej obecności, pomimo systemowo-narodowej normy wymazywania jakiejkolwiek pamięci o Polakach religii żydowskiej. Norma ta była dominującym rodzajem antysemityzmu w komunistycznej Polsce po roku 1968. Po upadku komunizmu raczej nic się nie zmieniło w tym względzie.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 289-308
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Funkcje ekspresywizmów gwarowych w komunikacji internetowej
Functions of Dialectal Expressivisms in Internet Communication
Autorzy:
Kucharzyk, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387989.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
expressivism
dialect
colloquial language
Internet communication
ekspresywizm
gwara
język potoczny
komunikacja internetowa
Opis:
The subject of the article is the functioning of dialectal expressivisms in unofficial internet communication. In their statements on internet forums, internet users use numerous dialectisms, a significant percentage of which are expressive lexemes. This group consists not only of dialect expressivisms, but also of neutral dialect lexemes that have become expressivisms in colloquial communication. In the analyzed texts, dialectal expressivisms perform various functions, namely nominative, evaluative, persuasive, identifying, characterizing and ludic. Often, the use of a particular lexeme involves the realization of several functions simultaneously, but only one of them is the main one, while the other is secondary.
Przedmiotem artykułu jest funkcjonowanie ekspresywizmów gwarowych w komunikacji internetowej o charakterze nieoficjalnym. Internauci w swoich wypowiedziach na forach internetowych wykorzystują liczne dialektyzmy, wśród których znaczący odsetek stanowią leksemy nacechowane ekspresywnie. Na tę grupę składają się nie tylko leksemy mające takie nacechowanie w gwarach, lecz także leksemy neutralne w wyjściowych systemach, które w komunikacji potocznej nabierają ekspresywności. Ekspresywizmy gwarowe w analizowanych tekstach pełnią różne funkcje, a mianowicie nominatywną, wartościującą, perswazyjną, identyfikującą, charakteryzującą i ludyczną. Często użycie konkretnego leksemu wiąże się z realizacją kilku funkcji równocześnie, ale tylko jedna z nich jest główna, inne – sekundarne.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Liquid Modernity and the Holocaust
Płynna nowoczesność i Holokaust
Autorzy:
Brzeziński, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407554.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nowoczesność
Zagłada
Zygmunt Bauman
adiaforyzacja
obcość
modernity
Holocaust
adiaphorization
otherness
Opis:
In Modernity and the Holocaust, Zygmunt Bauman argued that the Holocaust had been by no means a negation of the civilising process, but was, on the contrary, its consequence. He claimed that the constitutive features of solid modernity, such as bureaucratic culture, the rise of instrumental rationality and the domination of blueprint utopia, were reflected in the genesis and course of the Holocaust. Bauman’s main aim in writing the book was to make fundamental changes in the problematization of modernity in the social sciences, and to highlight the need to develop norms, values and attitudes that were in opposition to modernity. An overview of these facts provides a starting point for my analysis of Bauman’s later analyses of the Holocaust. By focusing on two issues that he emphasised in the context of the genesis of the Holocaust, namely the mechanism of adiaphorization and the process of the social construction of “otherness”, I show how these phenomena materialize in liquid modernity. I identify their connections with a range of features of the liquid modern condition, including the development of individualism and consumer culture, the sense of insecurity and the “nostalgic turn”. I emphasise that, according to Bauman, both moral indifference and xenophobia are increasingly significant phenomena in contemporary society, which may entail pernicious – and currently barely foreseeable – consequences. I argue that the way Bauman wrote about both solid and liquid modernity was characterised by a dystopian poetics, which was a foundation for his utopian thought.
W Nowoczesności i Zagładzie Zygmunt Bauman dowodził, że Holokaust nie był bynajmniej zaprzeczeniem procesu cywilizacyjnego, ale – wręcz przeciwnie – jego konsekwencją. Przekonywał, że cechy konstytutywne stałej fazy nowoczesności, takie jak kultura biurokratyczna, wzrost znaczenia racjonalności instrumentalnej czy też dominacja myślenia utopijnego o projektanckim wymiarze, znalazły swoje odzwierciedlenie w genezie i przebiegu Zagłady. Jego nadrzędnym celem przy pisaniu tego dzieła było dokonanie zasadniczych zmian w problematyzowaniu nowoczesności w naukach społecznych, a także wskazanie na konieczność rozwijania norm, wartości i postaw, które byłyby wobec niej opozycyjne. Przywołanie tych faktów jest dla mnie punktem wyjścia do analizy późniejszych rozpoznań Baumana poświęconych Holokaustowi. Koncentrując się na dwóch kwestiach, które podkreślał on w kontekście genezy Zagłady, to jest mechanizmie adiaforyzacji oraz procesie społecznego konstruowania „obcości”, unaoczniam to, jak zjawiska te materializują się w płynnej nowoczesności. Wskazuję na ich związki z takimi cechami tej kondycji, jak: rozwój indywidualizmu i kultury konsumpcyjnej, poczucie niepewności, a także „zwrot nostalgiczny”. Podkreślam, że zdaniem Baumana zarówno moralna obojętność, jak i ksenofobia są coraz istotniejszymi fenomenami we współczesnym społeczeństwie, co może wiązać się z bardzo groźnymi – na dziś trudnymi do przewidzenia – konsekwencjami. W artykule dowodzę, że sposób, w jaki pisał on zarówno o stałej, jak i płynnej fazie nowoczesności, charakteryzował się poetyką dystopijną, która stanowiła wstęp do jego myślenia o utopijnym charakterze.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-16 (eng); 1-17 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lettre de Ladislas Mickiewicz
List Władysława Mickiewicza
Letter of Władysław Mickiewicz
Autorzy:
Mickiewicz, Władysław
Sajkowski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339700.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Władysław Mickiewicz
List
Bułgaria
Penczo Sławejkow
Letter
Bulgaria
Pencho Slaveykov
Opis:
The text is a transcription and translation into Polish and English of a French-language letter from Wladysław Mickiewicz (1838–1926), son of the great poet, Adam Mickiewicz (1798–1855), to the Bulgarian poet, modernist associated with the group “Thought” and the magazine Mis'l [Thought] (1892–1907).
Na tekst składa się transkrypcja i tłumaczenia na język polski i angielski francuskojęzycznego listu Władysława Mickiewicza (1838–1926), syna wielkiego poety, Adama Mickiewicza (1798–1855) do bułgarskiego poety, modernisty związanego z grupą „Myśl” i czasopismem „Мисъл” [Myśl] (1892–1907). 
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2023, 12; 1-8
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nazewnictwo czarnogórskich klubów piłkarskich
The Names of Montenegrin Football Clubs
Autorzy:
Fastyn, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38670473.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
names of football clubs
Montenegro
onomastics
semantics
Opis:
This article analyses the names of the Montenegrin football clubs taking part in the 2019/20 league competitions. The semantic analysis of their names presented in the study indicates that the most popular pattern is the use of a geographical name (the name of a mountain, river, lake, etc.). Other significant patterns are the use of the names of people (including the names of occupations, inhabitants of a particular region, or famous people associated with the region) and the names of abstract relations between people. Some clubs, mostly from the lowest level in the league system, use only an acronym and the name of their town/village.
Autor analizuje nazwy czarnogórskich klubów piłkarskich uczestniczących w rozgrywkach sezonu 2019/20. Analiza semantyczna pokazuje, że najbardziej popularnym schematem nazewniczym jest użycie nazwy geograficznej (nazwy gór, rzek, jezior itp.). Inne istotne schematy wykorzystują nazwy ludzi (w tym nazwy zawodów, mieszkańców regionów i sławnych ludzi związanych z regionem), a także nazwy abstrakcyjne relacji międzyludzkich. Niektóre kluby, zwłaszcza z najniższego poziomu rozgrywkowego, używają wyłącznie skrótowca oraz nazwy miejscowości, w której funkcjonują.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polskie i słowackie czasowniki dystrybutywne
Polish and Slovak Distributive Verbs
Autorzy:
Sojda, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38702920.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
distributive verbs
kind of action
iterativity
pluractionality
Opis:
The article is a compilation of Polish and Slovak research on distributive verbs. It indicates the definition of distributiveness in the compared language systems and the characteristic formal exponents of distributive verb forms, namely prefixes. Distributive verbs are described as those expressing a divisible action involving many objects and taking place at different times and places. The study also touches upon the relationship between distributivity and iterativity and pluractional verbs in Polish and Slovak linguistics.
Artykuł jest zestawieniem polskich i słowackich badań nad czasownikami dystrybutywnymi. Głównym celem jest uwypuklenie definicji dystrybutywności w konfrontowanych systemach językowych oraz charakterystycznych dla formacji dystrybutywnych wykładników formalnych – prefiksów. Czasowniki dystrybutywne to takie, które wyrażają akcję podzielną, dotyczącą wielu obiektów i odbywającą się w różnym miejscu i czasie. Tekst dotyka również związków dystrybutywności z iteratywnością i plurakcyjnością czasownika w lingwistyce polskiej i słowackiej.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gwary białoruskie na Łotwie
Bielarusian Dialects in Latvia
Autorzy:
Głuszkowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38435192.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
dialektologia
gwary białoruskie
teksty gwarowe
kontakty językowe
Łotwa
dialectology
Belarusian dialects
dialectal texts
language contacts
Latvia
Opis:
This review presents Mirosław Jankowiak’s monograph against the background of other selections of Slavic dialectal texts as well as shows its novelty in relation to previous works on Belarusian dialects in Latvia. The author discusses Jankowiak’s approach to the issues in focus, e.g. the system of transcription, the usefulness of the collected material for future research and the comparison between the latest observations and Evfimiĭ Karskiĭ’s works from the early twentieth century.
Recenzja ukazuje monografię Mirosława Jankowiaka na tle innych wyborów słowiańskich tekstów gwarowych, a także określa jej nowatorstwo w stosunku do wcześniejszych prac na temat gwar białoruskich na Łotwie. Omówione zostały zastosowane przez autora rozwiązania, system transkrypcji, porównanie najnowszych obserwacji z badaniami Jewfimija Karskiego z początków XX wieku, a także użyteczność zebranego materiału w dalszych badaniach.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 304-311
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ugrofinizmy w języku jaćwieskim
Finno-Ugric Borrowings in Yatvingian
Autorzy:
Witczak, Krzysztof Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38436513.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
zapożyczenia
kontakty językowe
substrat
języki uralskie
jaćwieski
borrowings
language contact
substrate
Uralic languages
Yatvingian
Opis:
This paper considers 15 Yatvingian words suspected of being borrowed from a Finno-Ugric source. The hypothesis is rejected in the case of five lexical units, while two further proposals are considered uncertain. The following words are verified as Finno-Ugricisms: Yatv. aiga ‘end’ (← Balto-Finnic *akja ‘id.’); Yatv. ajki ‘time’ (← BF. *ajka ‘id.’); Yatv. fała ‘meat’ (← FU. *pala ‘bite; to eat’); Yatv. ławe ‘boat’ (← FU. *lajwa ‘boat, canoe’); Yatv. sini pl. ‘mushrooms’ (← BF. *sēne ‘mushroom’ < FU. *śänä ‘bracket fungus’); Yatv. tuolis ‘devil’ (← FU. *tule ‘fire’); Yatv. wa[g] ‘it is necessary’ (← BF. *wajakз ‘id.’); Yatv. wał ‘was’ (← FU. *wol- ‘was’).
W niniejszej pracy omówiono 15 jaćwieskich wyrazów, podejrzanych o zapożyczenie ze źródła ugrofińskiego. Stanowczo odrzucono 5 jednostek leksykalnych. Dwie propozycje uznano za niepewne. Do prawdopodobnych ugrofinizmów zaliczono następujące wyrazy: jaćw. aiga ‘koniec’ (← bfi. *akja ‘ts.’); jaćw. ajki ‘czas’ (← bfi. *ajka ‘ts.’); jaćw. fała ‘mięso’ (← ugrofi. *pala ‘kąsek; jeść’); jaćw. ławe ‘łódź’ (← ugrofi. *lajwa ‘łódź, czółno’); jaćw. sini pl. ‘grzyby’ (← bfi. *sēne ‘grzyb’ < ugrofi. *śänä ‘huba, grzyb drzewny’); jaćw. tuolis ‘diabeł’ (← ugrofi. *tule ‘ogień’); jaćw. wa[g] ‘trzeba’ (← bfi. *wajakз ‘ts.’); jaćw. wał ‘było’ (← ugrofi. *wol- ‘był’).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 142-167
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bałtyckie abstracta na *-ī-bā
Baltic Abstracts in *-ī-bā
Autorzy:
Ostrowski, Norbert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38586783.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
języki bałtyckie
języki słowiańskie
derywacja historyczna
nomina abstracta
Baltic languages
Slavic languages
historical derivation
abstract nouns
Opis:
Baltic abstracts in -ība (e.g. Lith. dial. gyvýba ‘life’ / Latv. dzīvība ‘life’) are built on the basis of the old abstract formations in *-ī < IDE *-ih2, acc.sg. *-ijan. From the acc.sg. *-ijan, a new nom.sg. was formed in *-ijā, which supplanted the inherited nom.sg. *-ī. This, in turn, led to the merger of three different categories of derivatives: adjectival abstracts in *-ī (=> *-ijā), adjectival abstracts in *-ijā, and deverbal abstracts in *-ijā. In the current Lithuanian language, all these types are continued by adjectival abstracts in -ė and deverbal abstracts in -ė.
Bałtyckie abstracta na -ība (np. lit. dial. gyvýba ‘życie; żywotność’ / łot. dzīvība ‘życie’) kontynuują stare abstracta na *-ī < ide. *-ih2, acc.sg. *-ijan. Na podstawie acc.sg. *-ijan utworzono nowy nom.sg. *-ijā, który zastąpił odziedziczony nom.sg. *-ī. W ten sposób doszło do zlania się trzech różnych klas derywatów: abstractów odprzymiotnikowych na *-ī (=> *-ijā), abstractów odprzymiotnikowych na *-ijā oraz odziedziczonych z prajęzyka abstractów dewerbalnych na *-ijā. We współczesnym litewskim wszystkie te typy kontynuowane są przez abstracta odprzymiotnikowe na -ė i nomina actionis na -ė.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2023, 47
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Silesia – Silentium. Ślązaczki w prozie Anny Dziewit‑Meller
Silesia – Silentium: Silesian Women in Anna Dziewit-Meller’s Prose
Autorzy:
Krzyżanowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44929170.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Górny Śląsk
rodzina
genealogia
kobiety
milczenie
Anna Dziewit-Meller
Upper Silesia
family
genealogy
women
silence
Opis:
This article aims to present the image of the Silesian women emerging from the novels by Anna Dziewit-Meller (Góra Tajget [Mount Taygetus], Od jednego Lucypera [All Because of One Lucifer]). The analysis and interpretation focused on the category of silence inscribed in the studied text allow the author to draw conclusions about the complicated family relationships of women, marked by the twentieth-century history of Upper Silesia. In the article, the author posits a thesis about silence as an immanent trait of Dziewit-Meller’s protagonists, and asks whether they have a chance of breaking out of the circle of traumas passed down in their families.
Celem artykułu jest przedstawienie wizerunku Ślązaczek wyłaniającego się z dwóch powieści Anny Dziewit-Meller (Góra Tajget i Od jednego Lucypera). Analiza i interpretacja skoncentrowana na wpisanej w badany tekst kategorii przemilczenia pozwala autorce na wyprowadzenie wniosków dotyczących skomplikowanych relacji rodzinnych kobiet, naznaczonych XX-wieczną historią Górnego Śląska. W artykule autorka stawia tezę o milczeniu jako immanentnej cesze bohaterek książek Anny Dziewit-Meller oraz zadaje pytanie o to, czy mają one szansę na wyrwanie się z kręgu przekazywanych rodzinie traum.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
(With) Women Scholars and Scientists
Będąc (z) naukowczyniami
Autorzy:
Simić, Zorana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33297969.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
women scholars
women scientists
women in research
Serbia
Serbian Academy of Sciences and Arts
feminism
"Naučnice u društvu / Women Scholars and Scientists in Society"
recenzja
badaczki
naukowczynie
kobiety w nauce
feminizm
Naučnice u društvu
Serbska Akademia Nauk i Sztuk
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Barbarzyństwo – dystopia w działaniu
Barbarism – The Active Dystopia
Autorzy:
Palmer, Jack
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407545.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Zygmunt Bauman
nowoczesność
Holokaust
możliwość
utopia
modernity
Holocaust
possibility
dystopia
Opis:
This is the corrected version of the retracted article under the same title, which was published with the following DOI: https://doi.org/10.11649/slh.2817. In this article, I argue that dystopia also has an ambivalently “active” function in Bauman’s sociology. Across his work, as a counter-image to the “active utopia” of socialism, the traces of the “active dystopia” can be tracked, defined as a pointed elucidation of the possibilities for barbarism latent within the present, the clearest expression of which is presented in Modernity and the Holocaust (1989). The article proceeds roughly in three steps. Firstly, I revisit the arguments in Bauman’s foundational cultural and critical sociology that developed alongside his revisionist reading of Marxism in the 1960s and 1970s, on epistemologies of the future, common sense and the limitations of the predictive ambitions of social science. Then, I develop a particular focus on an unpublished, though essential, typescript entitled “Is the Science of the Possible Possible?”, suggesting that it is usefully read in terms of the emphasis on possibility and potentiality in Modernity and the Holocaust. Throughout these sections, I intersperse a reading of Modernity and the Holocaust in the light of this foundational work, presenting it as an exemplary form of critical sociology as active dystopia, which elucidates the possibility for barbarism residing within modern societies. Finally, I consider how his thinking situates him in a lineage of critical thought animated by the “active dystopia”, arguing that what is often mistaken for gloominess and pessimism is, in fact, a crucial resource for sociology in its speculative imagination of possible futures.
To jest poprawiona wersja wycofanego artykułu o takim samym tytule, który był opublikowany z numerem DOI:  https://doi.org/10.11649/slh.2817. W niniejszym artykule ukazuję, że w socjologii Zygmunta Baumana dystopii przypisana jest również ambiwalentnie „aktywna” funkcja. W pismach Baumana ślady „dystopii w działaniu” pojawiają się jako przeciwobraz „utopii w działaniu” socjalizmu, służący „naświetleniu tkwiących w teraźniejszości możliwości barbarzyństwa”, czemu najbardziej dobitny wyraz daje Nowoczesność i Zagłada (2009; wyd. oryginalne Modernity and the Holocaust, 1989). Mój wywód przebiega w trzech etapach. Najpierw sięgam do dociekań Baumana na temat epistemologii przyszłości, zdrowego rozsądku i ograniczeń predyktywnych aspiracji nauk społecznych ujętych w jego wczesnej socjologii kulturowej i krytycznej, którą uprawiał równolegle z rewizjonistycznym odczytaniem marksizmu w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XX wieku. W następnym kroku koncentruję się zwłaszcza na nieopublikowanym, acz istotnym, maszynopisie zatytułowanym Is the Science of the Possible Possible? [Czy możliwa jest nauka o tym, co możliwe], wskazując przy tym, że rzuca on interesujące światło na kategorie możliwości i potencjalności eksponowane przez Baumana w Nowoczesności i Zagładzie. W tych częściach odczytuję Nowoczesność i Zagładę przez pryzmat wyżej wspomnianej, kluczowej w moim mniemaniu pozycji, przedstawiając ją jako wzorcowy przykład socjologii krytycznej w postaci „dystopii w działaniu”, która naświetla możliwości barbarzyństwa kryjące się w nowoczesnych społeczeństwach. W części końcowej rozpatruję, jak rozważania Baumana sytuują go w tradycji myśli krytycznej, której siłą napędową jest „dystopia w działaniu”, i dowodzę, że to, co często błędnie brane jest za posępność i pesymizm, jest w rzeczy samej kluczowym zasobem socjologii w jej spekulatywnych wizjach możliwych przyszłości.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-21 (pol); 1-19 (eng)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe zachowania językowe u najstarszego pokolenia mieszkańców wsi
New Linguistic Behaviors in the Eldest Generation of Village Inhabitants
Autorzy:
Ziajka, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32387994.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
rural language
verbal communication
lexical innovations
komunikacja językowa
język mieszkańców wsi
innowacje leksykalne
Opis:
The objective of the paper is analysis of the eldest village inhabitants’ linguistic behaviors which result from the universalizing influence of general culture on folk language. The contemporary globalizing tendencies which are strongly reflected in rural environments result in the fact that the eldest generation is forced to include new words in their own dialectal vocabulary that refer to modern realities that often do not fall within the scope of the cultural, social and customary sphere of rural communities. The materials, which include verbal behaviors collected in 2015–2020 in the rural commune of Babice in Chrzanów district, indicate the villagers’ lack of linguistic competence in terms of knowledge of the newest layer of general Polish. This is because, in the verbal behaviors of the members of the eldest age group, we can find numerous forms of deviation, and new words are often pronounced using traditional dialectal phonetics. Morphological transformations also occur. The reasons for these transformations include articulation difficulties combined with etymological unclearness. New words are sometimes unclear to elder people, which is why semantic shifts often occur when transferring general Polish units into the dialectal code.
Celem artykułu jest analiza tych zachowań językowych najstarszych mieszkańców wsi, które wynikają z uniwersalizującego oddziaływania na język ludowy kultury ogólnej. Współczesne tendencje globalizacyjne, w sposób szczególny zaznaczające się w środowiskach wiejskich, powodują, że najstarsze pokolenie zmuszone jest włączać do własnego, gwarowego repertuaru językowego nowe słownictwo odnoszące się do współczesnych realiów, częstokroć niemieszczących się w sferze kulturowej, społecznej i obyczajowej wiejskich wspólnot. Egzemplifikacja materiałowa, którą stanowią zachowania werbalne zebrane w latach 2015–2020 na terenie wiejskiej gminy Babice w powiecie chrzanowskim, wskazuje jednakże na brak kompetencji językowej mieszkańców wsi w zakresie znajomości najnowszej warstwy polszczyzny ogólnej. W zachowaniach werbalnych najstarszej grupy wiekowej pojawiają się bowiem liczne formy dewiacyjne, słownictwo nowe często jest wymawiane z zachowaniem tradycyjnej fonetyki gwarowej. Dochodzi także do przekształceń na płaszczyźnie morfologicznej. Przyczyną tych modyfikacji bywają trudności artykulacyjne połączone z brakiem wiedzy o ich etymologii. Nowe wyrazy nie zawsze są w pełni zrozumiałe dla starszego pokolenia, dlatego też przenoszeniu jednostek ogólnopolskich do kodu gwarowego często towarzyszą przesunięcia semantyczne.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sephardim, Ashkenazim and Non-Jewish Peoples: Encounters Across Europe
Aszkenazyjczycy, Sefardyjczycy i narody nieżydowskie. Spotkania w Europie
Autorzy:
Twardowska, Aleksandra
Taczyńska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339642.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Aszkenazyjczycy
Sefardyjczycy
diaspora
kontakty
Europa
Ashkenazim
Sephardim
contacts
Europe
Opis:
The 9th issue of Colloquia Humanistica focuses in its entirety on Jewish/non-Jewish contacts. The papers, presentations of materials, discussions and reviews all share the theme of the entangled history of cohabitation. Still, deconstructed on multiple layers of geography, ethnicity, research domain and methodology, the title’s “encounters” make for varied reading.
Dziewiąty numer Colloquia Humanistica jest w całości poświęcony żydowsko-nieżydowskim kontaktom. Artykuły, prezentacje materiałów, dyskusje i recenzje ilustrują tę uwikłaną historię koegzystencji. Numer jest zróżnicowany, a tytułowe spotkania mają odzwierciedlenie na kilku poziomach: wspomnianych kontaktów żydowsko-nieżydowskich, aszkenazyjsko-sefardyjskich, obszarów badawczych i na poziomie metodologicznym.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 6-12
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrane aspekty polskiej humanistyki cyfrowej z perspektywy językoznawczej
Some Notions about Polish Digital Humanities in the Linguistic Perspective
Autorzy:
Kowalski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44914884.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
bibliografia cyfrowa
humanistyka cyfrowa
język polski
słowotwórstwo
terminologia
digital bibliography
digital humanities
Polish language
word-formation
terminology
Opis:
This article is devoted to selected aspects of digital humanities in Poland, especially academic communication and linguistic metalanguage. Considerations in this respect have so far focused primarily on topics related to the use of digital tools in humanities research rather than those concerning the ontological status of this research field. This paper presents the impact of issues associated with digital humanities on language and communication space. The study focuses on how linguistic and communicative reality changes in contact with what is classified as digital humanities. The discussion considers word-formation, lexical and semantic phenomena in linguistic terminology, using material from the iSybislaw digital bibliography and other sources.
Artykuł poświęcony jest wybranym aspektom humanistyki cyfrowej w Polsce w perspektywie komunikacji naukowej i metajęzyka językoznawstwa. Ma charakter wprowadzający, dlatego też zarysowane w nim tematy, różnorodne, lecz związane wspólnym słowem kluczowym, jakim jest językoznawstwo, mają na celu wskazanie możliwości badawczych, które stoją przed badaczami lingwistami. Dotychczasowe rozważania na temat humanistyki cyfrowej w Polsce koncentrują się głównie na kwestiach związanych z wykorzystywaniem i użytecznością narzędzi cyfrowych w badaniach humanistycznych, znacznie rzadziej dotyczą statusu ontologicznego tego pola badawczego. W niniejszym artykule przybliżam kwestię oddziaływania zagadnień łączonych z humanistyką cyfrową zwłaszcza na polską przestrzeń językową. Uwzględniam zjawiska słowotwórcze, leksykalne, semantyczne na gruncie słownictwa specjalistycznego (terminologii szeroko rozumianego językoznawstwa), wykorzystując także materiał z bibliografii cyfrowej iSybislaw.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O „zwykłych ludziach” na Marszu Niepodległości. Etnografia demonstracji ulicznej
On “Ordinary People” at the Independence March: An Ethnography of a Street Demonstration
Autorzy:
Rukat, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44915306.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Marsz Niepodległości
demonstracja uliczna
nacjonalizm
wspólnota
Independence March
street demonstration
nationalism
community
Opis:
This article provides an overview of the narratives and practices of participants of the Independence March, an annual street demonstration held in Warsaw, organised by nationalist associations. The study attempts to determine whether the event creates a sense of community among the participants and, if so, what kind of community it is: what symbols and values it refers to, how the participants talk about it and how they practise and experience it.
Tematem artykułu są narracje i praktyki uczestników Marszu Niepodległości – manifestacji ulicznej organizowanej co roku z okazji Święta Niepodległości Polski przez organizacje nacjonalistyczne. Staram się ustalić, czy jej uczestnicy poczuwają się do wspólnoty między sobą i jakiego rodzaju jest to wspólnota – do jakich symboli i wartości się odwołuje, jak się o niej mówi, jak się ją praktykuje i przeżywa.
Źródło:
Adeptus; 2020, 16
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tropiąc fakty. „Parweniusz z rodowodem” Jarosława Górskiego
Tracing Facts: “Parweniusz z rodowodem” [A Parvenu with a Pedigree] by Jarosław Górski
Autorzy:
Karwacka-Pastor, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44918008.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
biografia
literatura
Tadeusz Dołęga-Mostowicz
pisarz
dwudziestolecie międzywojenne
biography
literature
writer
interwar period
Opis:
Parweniusz z rodowodem [A Parvenu with a Pedigree] is a biography of Tadeusz Dołęga-Mostowicz, the most popular Polish writer of the interwar period. Jarosław Górski deals with the black legend of the writer, rumours and sensational hearsay about his life, which has been spread for years and which, as the biographer proves, has not been confirmed by facts. Górski carries out a thorough verification of vast source material and shows the writer’s figure in a new, surprising way. His study provides a fresh insight not only into Mostowicz’s life, but also into his art.
Parweniusz z rodowodem to biografia najpopularniejszego pisarza dwudziestolecia międzywojennego, Tadeusza Dołęgi-Mostowicza. Jarosław Górski rozprawia się z czarną legendą pisarza, z plotkami i sensacyjnymi pogłoskami krążącymi latami na temat życia Mostowicza, które – jak udowadnia biograf – nie miały potwierdzenia w faktach. Górski dogłębnie weryfikuje ogromny materiał źródłowy i ukazuje postać pisarza w nowy, zaskakujący sposób. Jest to świeże spojrzenie nie tylko na życie, ale i twórczość Mostowicza.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Images of Failure
Obrazki porażki
Autorzy:
Stańczyk, Xawery
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407481.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
obraz
porażka
sztuka porażki
fotografia
glitch
brzydkie rzeczy
image
failure
art of failure
photography
ugly things
Opis:
On the one hand, the sphere of art offers the possibility to imagine a different, less oppressive and normative world, where just as in the case of cartoons even the greatest gawks, misfits, and outcasts would build friendships and alliances helping them to reach a happy ending. On the other hand, there is something of an artistic performance, at least of an illusionist show, to an intentional act of failure. To perform failure, one has to improvise, to operate randomly, blunderingly, and ostentatiously, as well as to resist the social norms and rules. The artworks that are presented here pertain to all of these meanings of the “art of failure”.
Sztuka jest z jednej strony sferą, w której można wyobrazić sobie inny, mniej opresyjny i normatywny świat; w nim – jak w kreskówkach – międzygatunkowe przyjaźnie i sojusze nawet największych gamoni, odmieńców i wyrzutków prowadzą do szczęśliwego zakończenia. Z drugiej strony w intencjonalnym uprawianiu porażki jest coś ze sztuki, a przynajmniej sztuczki prestidigitatora. Performowanie porażki wymaga zdolności improwizacji, podążania po omacku, dyletanctwa, fanfaronady oraz przeciwstawiania się społecznym normom i regułom. Prezentowane tu prace nawiązują do tych sensów „sztuki porażki”.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-21 (eng); 1-21 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Od idei do osobistej historii
From Ideas to Personal History
Autorzy:
Bleizgienė, Ramunė
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38584611.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
litewski ruch narodowy
szlachta
Mieczysław Dowojna-Sylwestrowicz
dziennik
Lithuanian national movement
nobility
Mečislovas Davainis-Silvestraitis
diary
Opis:
This review presents two books that are closely related. The study by Olga Mastianica entitled Bajorija lietuvių tautiniame projekte (XIX a. pabaiga – XX a. pradžia) [Nobility in the Lithuanian National Project (Late 19th – Early 20th Centuries)] analyses the projects of including the nobility into the vision of modern Lithuania that were proposed from the publication of the first Lithuanian newspaper, Aušra [Dawn] (1883–1886), until the beginning of the First World War. The other book under discussion is the diary of Mečislovas Davainis-Silvestraitis, edited by Olga Mastianica-Stankevič and Jurgita Venckienė. Davainis-Silvestraitis (1849–1919), who was engaged in the Lithuanian national movement in the second half of the nineteenth century, wanted to display by his own example that it was possible to “re-Lithuanise” the Polish-speaking nobility. He was the editor of the magazine Litwa [Lithuania] (1908–1914), which was published in Polish and the main audience of which was the Polish-speaking nobility of Lithuania.
W niniejszej recenzji przedstawione zostały dwie ściśle ze sobą powiązane książki. W monografii Olgi Mastianicy zatytułowanej Bajorija lietuvių tautiniame projekte (XIX a. pabaiga – XX a. pradžia) [Szlachta w litewskim projekcie narodowym (na przełomie XIX i XX wieku)] analizowane są rozmaite projekty włączenia szlachty w wizję nowoczesnego państwa litewskiego, powstałe w okresie litewskiego odrodzenia narodowego – od momentu ukazania się pierwszego nielegalnego litewskiego czasopisma „Aušra” [„Jutrzenka”] (1883–1886) aż do wybuchu I wojny światowej. Drugą omawianą publikacją jest opracowany przez Olgę Mastianicę-Stankevič i Jurgitę Venckienė Dziennik Mieczysława Dowojny-Sylwestrowicza (Mečislovas Davainis-Silvestraitis). Dowojna-Sylwestrowicz (1849–1919), który w działalność litewskiego ruchu narodowego zaangażował się jeszcze w drugiej połowie XIX wieku, na swoim przykładzie chciał udowodnić, że możliwe jest ponowne „zlitewszczenie” polskojęzycznej szlachty. Był redaktorem wydawanego po polsku czasopisma „Litwa” (1908–1914), którego głównym odbiorcą była właśnie polskojęzyczna litewska szlachta.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Język polski w krajobrazie językowym Wilna
The Polish Language in the Linguistic Landscape of Vilnius
Autorzy:
Geben, Kinga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38455231.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
krajobraz językowy
Wilno
mniejszość polska
napisy polskie
linguistic landscape
Vilnius
Polish minority
inscriptions in Polish
Opis:
The aim of this article is to analyse the use of Polish-language signs in public space in Vilnius and to identify the reasons for the presence or, conversely, absence of Polish in the linguistic landscape of Vilnius in 2022. The subject of the study is inscriptions in Polish found in public space in the Old Town in Vilnius. As a result of the exploration carried out from December 2021 to May 2022, 52 photos of inscriptions in Polish were taken. The signs were analysed using the method adopted in the study of the linguistic landscape. They were classified according to their linguistic specificity into (1) monolingual, (2) polyphonic and (3) mixed signs. Apart from this, they were also classified into public and private ones. The specificity of the functioning of the Polish language in Vilnius is that it functions in speech rather than writing. Poles from Vilnius are multilingual and use several languages alternately. The willingness to remain anonymous by assigning oneself to the majority of society speaking a more prestigious language means that informal inscriptions (e.g. graffiti) are not created in Polish. Information signs in languages other than Lithuanian are not seen by the respondents as necessary, and their installation is effectively hampered by the system of administrative penalties.
Celem artykułu jest analiza użycia polskich znaków językowych w przestrzeni publicznej w Wilnie i znalezienie odpowiedzi na pytanie, jakie są przyczyny obecności lub nieobecności języka polskiego w krajobrazie językowym Wilna w roku 2022. Przedmiotem badań są napisy w języku polskim znalezione w przestrzeni publicznej na Starówce wileńskiej. W wyniku eksploracji prowadzonej od grudnia 2021 do maja 2022 roku zgromadzono 52 zdjęcia napisów, na których występuje język polski. Znaki zostały zanalizowane metodą przyjętą w badaniach krajobrazu językowego, podzielono je według specyfiki językowej na znaki: (1) jednojęzyczne, (2) polifoniczne oraz (3) mieszane. Ponadto podzielono znaki na publiczne i prywatne. Specyfiką funkcjonowania języka polskiego w Wilnie jest jego forma mówiona, mieszkańców cechuje wielojęzyczność oraz naprzemienne użycie kilku języków. Chęć pozostania anonimowym, przypisania siebie do większości społeczeństwa mówiącej bardziej prestiżowym językiem wpływa na to, że nie powstają napisy nieformalne (np. graffiti) w języku polskim. Tablice informacyjne w innych językach niż litewski nie są postrzegane przez respondentów jako konieczne, w dodatku ich instalowanie skutecznie jest hamowane przez system kar administracyjnych.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykładniki dezintensyfikacji w języku polskim i słowackim – zarys problematyki
Exponents of Deintensification in Polish and Slovak: An Outline
Autorzy:
Sojda, Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38650176.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
intensification
deintensification
intensifiers
deintensifiers
adjectives
affix
Opis:
This paper deals with deintensification and its exponents in two closely related languages: Polish and Slovak. Despite a considerable interest of researchers in the phenomenon of intensification, it is relatively understudied in the Polish-Slovak contrastive perspective. The author focuses on the basic indicators of deintensification, which include grammatical and lexical attenuators. The study compares Polish and Slovak affixes with a weakening function and examines adverbial lexemes in the function of deintensifiers.
Tematyka artykułu dotyczy dezintensyfikacji i sposobów jej wyrażania w dwóch bliskopokrewnych systemach językowych: polskim i słowackim. Pomimo dużego zainteresowania badaczy zjawiskiem intensyfikacji zagadnienie to pozostaje mało zbadane w aspekcie konfrontatywnym polsko-słowackim. Autorka zwraca uwagę na podstawowe wykładniki dezintensyfikacji, do których należą atenuatory gramatyczne i leksykalne. Porównuje polskie i słowackie afiksy o funkcji osłabiającej i przedstawia leksemy o proweniencji przysłówkowej, które odgrywają rolę dezintensyfikatorów.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Feminativi v luči sodobne slovenske glasbe
Feminitives in Contemporary Slovene Music
Feminatywy we współczesnej muzyce słoweńskiej
Autorzy:
Markežič, Tjaša
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38695733.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Slovene language
word formation
feminine nouns
suffixes
music
Opis:
This article focuses on the use of feminine forms derived from masculine nouns in contemporary Slovene music. Feminine nouns denoting persons were extracted from selected song lyrics and analysed in terms of their word formation. Based on the analysis of feminine forms derived from masculine nouns it is suggested that in music women are often sexualised – their overall image implies sexuality and is clearly based on male fantasies; linguistic reality often reflects social reality.  
Niniejszy artykuł skupia się na wykorzystaniu form żeńskich pochodzących od rzeczowników rodzaju męskiego we współczesnej muzyce słoweńskiej. Rzeczowniki żeńskie oznaczające osoby wyekstrahowano z wybranych tekstów piosenek i zanalizowano pod względem słowotwórczym. Analiza form żeńskich pochodzących od rzeczowników rodzaju męskiego wskazuje, że w muzyce kobiety są często seksualizowane – ich ogólny wizerunek implikuje seksualność i jest wyraźnie oparty na męskich fantazjach; rzeczywistość językowa często odzwierciedla rzeczywistość społeczną.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Współczesna sytuacja na Grodzieńszczyźnie w ujęciu socjolingwistycznym
The Contemporary Situation in the Grodno Region in a Sociolinguistic Perspective
Autorzy:
Ostrówka, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38450730.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Białoruś
Grodzieńszczyzna
język polski
sytuacja socjolingwistyczna
Belarus
Grodno region
Polish language
sociolinguistic situation
Opis:
This article is a review of Katarzyna Konczewska’s study entitled Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie [Poles and the Polish Language in the Grodno Region]. The study discusses the history and geographical extent of the area under consideration as well as the sociolinguistic situation and the functional distribution of the Polish language in the region. The author also presents a list of features of North Borderland Polish in the collected texts, published sources – the novels of Eliza Orzeszkowa (Nad Niemnem [On the Niemen], Cham [The Peasant], Dziurdziowie [The Dziurdzia Family]), the prose of Aleksander Jurewicz, and books published in Polish in Belarus – and analyses the language of Polish tombstone inscriptions. It is worth noting that the publication includes a number of tables, full colour charts, maps and photos. The study is an important contribution to the literature on the functioning of the Polish language in Belarus.
Artykuł jest recenzją książki Katarzyny Konczewskiej pt. Polacy i język polski na Grodzieńszczyźnie. Autorka omawia w niej historię, zasięg geograficzny badanego obszaru, sytuację socjolingwistyczną oraz dystrybucję funkcjonalną języka polskiego. Przedstawia także wykaz cech polszczyzny północnokresowej w zgromadzonych tekstach, źródłach publikowanych – w powieściach Elizy Orzeszkowej (Nad Niemnem, Cham, Dziurdziowie), w prozie Aleksandra Jurewicza, białoruskich polskojęzycznych publikacjach książkowych. Analizuje też język polskich inskrypcji nagrobnych. Na uwagę zasługuje szata graficzna publikacji – tabele, kolorowe wykresy, mapy i zdjęcia. Książka jest ważnym uzupełnieniem literatury na temat funkcjonowania języka polskiego na Białorusi.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mitonimia międzywojennego Kowna
Mythonymy of Interwar Kaunas
Autorzy:
Prusinowska, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38456485.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
mitonimy
mitologia litewska
Kowno
krajobraz kulturowy
krajobraz urbanistyczny
pamięć historyczna
tożsamość narodowa
mythonyms
Lithuanian mythology
Kaunas
cultural landscape
urban landscape
collective memory
national identity
Opis:
The present article describes and examines the lexical tissue of the city of Kaunas related to the pagan past of the Balts – Prussians and Lithuanians. The mythonyms appear basically in three periods of the city’s existence: in the interwar period, at the turn of the 1990s and after 2004, i.e. at critical and borderline moments, when emphasising individuality, exposing identity and referring to its sources was of utmost importance. The most interesting phenomena took place in the interwar period, when by placing in the city tissue numerous objects with names borrowed from Baltic mythology, collective memory was clearly shaped and mobilised in the space previously marked by “strangers” – Imperial Russia and the German Empire. In this way, this space was effectively tamed. The importance of this process is evidenced by dozens of names associated with the pagan Balts (Kaunas is a phenomenon in this respect on the map of Lithuania), which were given in the interwar period mostly to streets and buildings located, importantly, in the then very centre of the city. In the other two periods, mythonyms were not so popular anymore: the names of deities and other creatures historically worshiped by Lithuanians were usually given to streets far away from the city centre, often in newly created districts. Thanks to this, however, Kaunas has a clearly drawn identity that spreads from the centre towards the suburbs. A place that is thoroughly permeated with the “spirit of Lithuanianness” is the Unity Square (Lith. Vienybės aikštė), scrupulously cleansed of the traces of the aforementioned dependencies, whose important point is an inconspicuous dwarf who watches over the symbolic spring of the Lithuanian nation. It is this mythonymic element that is treated with special attention in this article, and on its example, a detailed cultural analysis of the city’s space is proposed. It should be emphasised that in Kaunas the mythonyms form a thought-out, multi-layered structure, as if a separate city that is inaccessible and foreign to the strangers. The study discusses individual collections and elements of this extensive web of meanings, deliberately created by town planners and urban designers, the basis of which is the historical experience of Kaunas and Lithuania.
Celem artykułu jest opis i analiza tkanki nazewniczej Kowna, związanej z pogańską przeszłością Bałtów – Prusów i Litwinów. Mitonimy pojawiają się zasadniczo w trzech okresach istnienia miasta: w międzywojniu, na przełomie lat 80. i 90. oraz po roku 2004, a więc w momentach przełomowych, granicznych, kiedy podkreślanie odrębności, eksponowanie tożsamości i sięganie do jej źródeł ma niepoślednie znaczenie. Najbardziej interesujące zjawiska zachodzą w okresie międzywojennym, kiedy to poprzez umieszczanie w tkance miasta licznych obiektów o nazwach zapożyczonych z mitologii bałtyckiej wyraźnie kształtowano i mobilizowano zbiorową pamięć w przestrzeni naznaczonej wcześniej przez „obcych” – Cesarstwo Rosyjskie i Cesarstwo Niemieckie. W taki też sposób skutecznie tę przestrzeń oswajano. O randze tego procesu świadczą dziesiątki nazw powiązanych z pogańskimi Bałtami (Kowno jest pod tym względem ewenementem na mapie Litwy), które nadano w międzywojniu w przeważającej większości ulicom i innym obiektom, mieszczącym się, co ważne, w ówczesnym ścisłym centrum miasta. W pozostałych dwóch okresach mitonimy nie są już tak popularne, imionami bóstw i innych istot czczonych dawniej przez Litwinów nazywa się przeważnie ulice znacznie oddalonych od śródmieścia dzielnic, często nowo utworzonych. Dzięki temu jednak Kowno zyskuje wyraźnie nakreśloną tożsamość, która promieniuje od centrum w stronę przedmieść. Miejscem na wskroś przenikniętym „duchem litewskości” jest oczyszczony skrupulatnie ze śladów wspomnianych zależności Plac Jedności (lit. Vienybės aikštė), którego ważny punkt stanowi niepozorny, czuwający przy symbolicznym źródle narodu litewskiego krasnoludek. Ten właśnie element mitonimiczny potraktowany został ze szczególną uwagą, a na jego przykładzie dokonano szczegółowej analizy kulturoznawczej przestrzeni miasta. Należy podkreślić, że w Kownie mitonimy układają się w przemyślaną, wielowątkową strukturę, można by rzec – miasto osobne, które dla przybysza może być niedostępne i obce. Artykuł omawia poszczególne zbiory i elementy tej rozbudowanej, z rozmysłem przez urbanistów i planistów utworzonej siatki znaczeń, której osnowę stanowi historyczne doświadczenie Kowna i Litwy.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Komponent „siedem” w słowiańskiej frazeologii i paremice
The Component “Seven” in Slavic Phraseology and Paremical Units
Autorzy:
Wysoczański, Włodzimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38639242.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
numerical phraseologisms
numerical paremias
number seven
conceptualisation
Slavic languages
Opis:
Units with a numeral component are clearly noticeable in phraseo-paremical resources. This is particularly the case of richly represented multiword combinations with the lexeme “seven”. The comparative analysis presented in this article considers the phrases and paremias of Slavic languages with the component “seven”. They manifest a conceptualising numerical dimension in indications of quantity and intensity by reference to the value of seven units of something, and also by variance or opposition within numerical indices with the central segment “seven”.
W zasobach frazeologiczno-paremicznych wyraźnie zauważalne są jednostki z komponentem liczebnikowym, w szczególności bogato reprezentowane są związki z leksemem „siedem”. W przeprowadzonym badaniu porównawczym analizie poddano frazeologizmy i paremie języków słowiańskich ze składnikiem „siedem”. Ukazują one konceptualizacyjny wymiar liczbowy przejawiający się we wskazaniach na miarę ilości oraz intensywność poprzez odniesienie do wartości siedmiu jednostek czegoś, a także poprzez oboczność bądź przeciwstawność w obrębie odniesień liczbowych z ośrodkowym segmentem „siedem”.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
‘Authentic’ Language as a Contested Concept in Brittany
„Autentyczność” języka jako pojęcie sporne – przypadek Bretanii
Autorzy:
Hornsby, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44928394.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język bretoński
autentyczność języka
uprawnienie mówców
nowi użytkownicy języka
język mniejszościowy
Breton language
linguistic authenticity
speaker legitimacy
new speakers
minority language
Opis:
The question of authenticity in language has been approached from a number of theoretical standpoints. A significant type of feature which may bestow authenticity and legitimacy is the linguistic. Linguistic performance can be viewed in terms of either the unreflectingly fluent and competent use by the ideal native speaker or, in opposition, the inauthenticity of the non-native language learner. As pointed out by Martin Gill in his paper “Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology”, authentic speech is romanticised as “native, spoken, verbatim, unrehearsed, off-the-record, sincere, vernacular and non-standard”. Such a definition is easily understandable by the wider public outside of academia. However, it begs the question: who has the authority to make this distinction and who can validate these authenticity claims? Mary Bucholtz proposes instead the concept of authentication, or the outcome of constantly negotiated social and linguistic practices. Debates over what constitutes ‘authentic’ language in minority language settings are particularly noticeable, given the processes of revitalisation many of them are going through. This paper aims to move the discussion away from the purely linguistic when considering what authenticity means, and investigate the concept from a more speaker-centred perspective. The example of Breton in Brittany is taken as the case study here – what it means to speak Breton ‘authentically’, according to whom, and to which norms. In particular, attention is paid to the authentication process of negotiation and how different actors approach and manage this dynamic.
Kwestii „autentyczności” języka przyglądano się już z wielu pozycji teoretycznych. Istotny czynnik nadający autentyczność i legitymizujący użycie języka przez mówcę stanowią często cechy językowe. Realizację językową można opisywać jako bezrefleksyjną, płynną i kompetentną w wykonaniu rodzimego użytkownika języka lub przeciwnie, jako nieautentyczną w przypadku użytkownika nierodzimego, uczącego się języka. Według artykułu Exclusive Boundaries, Contested Claims: Authenticity, Language and Ideology autorstwa Martina Gilla, autentyczna mowa jest idealizowana jako „rodzima, mówiona, dosłowna, nieprzećwiczona, nieoficjalna, szczera, potoczna i niestandardowa”. Taka definicja jest łatwa do przyjęcia przez rzesze użytkowników języka spoza środowiska akademickiego. Naukowcom jednak nasuwa się pytanie: kto jest upoważniony do dokonywania tego rozróżnienia i kto może potwierdzić postulat autentyczności. Mary Bucholtz proponuje zamiast tego koncepcję uwierzytelnienia, czyli rezultatu stale negocjowanych praktyk społecznych i językowych. Debaty o tym, co stanowi język „autentyczny”, są zauważalne zwłaszcza w przypadku języków mniejszościowych, z których wiele podlega procesom rewitalizacji. Niniejszy artykuł ma na celu przesunięcie dyskusji nad autentycznością języka z czysto językoznawczej perspektywy w kierunku tej skoncentrowanej na mówcy. Jako studium przypadku wybrano język bretoński w Bretanii i postawiono pytania o to, co, według kogo i w oparciu o jakie normy oznacza mówienie po bretońsku „autentycznie”. Szczególną uwagę poświęcono procesowi uwierzytelnienia przez negocjację oraz temu, jak różni użytkownicy języka podchodzą do tej dynamiki i jak nią zarządzają.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wim Wenders’ Most Ambitious Film
Najambitniejszy film Wima Wendersa
Autorzy:
Waniek, Laura
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407450.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
film drogi
flaneryzm
otwarte zakończenie
science fiction
marzenia
road movie
flaneurism
open ending
dreams
Opis:
Until the End of the World by Wim Wenders was a large project. This essay discusses the slow process of the film’s creation, its distribution, its content and critical response, in order to point at failure as the question key to each of those topics. Purpose, success, resolution, ending, the end of the world – those notions appear either irrelevant or impossible in the context of this film. The research material consists mainly of reviews and director’s comments. Content analysis displays many references to classic film genres, references which, however, prove dysfunctional. An important theme of the movie is wandering. This is a recurring motif in Wenders’s work, which some interpretations derive from the identity-seeking typical of his generation. In his case, this search is often expressed by crossing state borders. Central Europe is nevertheless poorly represented in his work.
Aż na koniec świata w reżyserii Wima Wendersa to wielkie filmowe przedsięwzięcie. Tekst omawia powolny proces powstawania filmu, historię jego dystrybucji, treść i recepcję, by wskazać na niepowodzenie jako kwestię kluczową dla każdej z tych sfer. Celowość, sukces, rozwiązanie akcji, zakończenie, koniec świata – te pojęcia w kontekście omawianego filmu jawią się jako nieistotne lub niemożliwe. Główny materiał badawczy stanowią recenzje oraz wypowiedzi reżysera. Analiza treści wykazuje obecność licznych odniesień do klasycznych gatunków filmowych, które jednak okazują się dysfunkcyjne. Ważnym tematem filmu jest błądzenie, tułaczka. To motywy powracające w twórczości Wendersa, co czasem interpretuje się jako efekt poszukiwań tożsamości właściwych jego pokoleniu. W przypadku reżysera poszukiwania te wiążą się z częstym przekraczaniem państwowych granic. Nieliczne są jednak w jego twórczości i refleksji odniesienia do Europy Środkowej.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-13 (eng); 1-13 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Religion-Based Cultural Communities in the Pre-Modern Balkans
Wspólnoty kulturowe oparte na religii na Bałkanach w czasach przednowoczesnych
Autorzy:
Detrez, Raymond
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32361713.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Balkans
Orthodox Christianity
Islam
Catholicism
diglossia
Bałkany
prawosławie
islam
katolicyzm
dyglosja
Opis:
Intellectual life in the pre-modern Balkans was fragmented along religious lines. In the multi-ethnic religious communities (the Orthodox Christian, the Muslim and the Catholic), one particular “high code” language was used by the intellectual elites of the various ethnic groups as a shared means of communication in the field of worship, scholarship and literature. In addition, on behalf of the unschooled, who were ignorant of the high code, there existed within each community vernacular literature that was intended to instruct common people about the doctrine of their faith and keep them on the straight path. The use of a shared literary language strengthened the solidarity with each community but also increased the cultural divisiveness of the Balkans as a whole. The lack or scarcity of a high literature in a particular language is no indication of the “culturelessness” of its speakers. In fact, with their coreligionists they shared a rich high culture in one of the literary languages.
Życie intelektualne na Bałkanach w czasach przednowoczesnych uległo rozdrobnieniu ze względu na podziały religijne. W wieloetnicznych wspólnotach wyznaniowych – prawosławnej, muzułmańskiej i katolickiej – jeden szczególny „wysoki” język był używany przez elity intelektualne różnych grup etnicznych jako wspólny środek komunikacji w dziedzinie kultu, edukacji i literatury. Obok niego, dla warstw niewykształconych, nieświadomych takiego kodu, w każdej społeczności istniała literatura w językach narodowych, mająca na celu pouczyć zwykłych ludzi o doktrynie ich wiary i właściwej drodze postępowania. Posługiwanie się wspólnym językiem literackim nie tylko wzmocniło solidarność międzywspólnotową, ale także zwiększyło kulturową różnorodność Bałkanów jako całości. Brak lub niedobór wysokiej literatury w danym języku nie świadczy o „braku kultury” u jej użytkowników. W rzeczywistości dzielili oni bowiem bogatą kulturę wysoką ze swoimi współwyznawcami za pośrednictwem innego języka literackiego.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2020, 20
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słownictwo z zakresu komunikacji międzyludzkiej w polskich tekstach literackich
Vocabulary Concerning Human Communication in Polish Literary Texts
Autorzy:
Tyrpa, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32388020.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
telephone vocabulary
computer vocabulary
anglicisms
Polish novels
słownictwo telefoniczne
słownictwo komputerowe
anglicyzmy
powieści polskie
Opis:
Novels that cover action taking place in the 21st century refer to all kinds of social phenomena, including the ways in which people communicate, which are very different from those popular only 40 years ago. Literary works provide the names of devices (computer, laptop, palmtop, iPhone, iPad, tablet, smartphone), as well as the companies which manufacture them (Dell, Apple, Nokia, Samsung). Novels include the names of computer software (Windows, Word, Excel), social media (Facebook), and internet communicators (Messenger). There are also words that denote the activities performed while using these devices and applications (to log in, to click, to email, to google). The majority of these words originate from English and have international scope.
Powieści obyczajowe i kryminalne o akcji rozgrywającej się w XXI wieku rejestrują wszelkie zjawiska społeczne. Do nich można zaliczyć sposoby komunikowania się ludzi, tak różne od tych sprzed 40 lat. Utwory literackie dostarczają nazw urządzeń (komputer, laptop, palmtop, iPhone, iPad, tablet, smartfon) oraz firm je produkujących (Dell, Apple, Nokia, Samsung). Znajdujemy w nich nazwy programów komputerowych (Windows, Word, Excel), mediów społecznościowych (Facebook), komunikatorów (Messenger). Nie brak określeń czynności wykonywanych w trakcie ich używania (zalogować się, kliknąć, mailować, guglać). Absolutna większość tych słów pochodzi z języka angielskiego i ma zasięg międzynarodowy.
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2021, 21
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Great Loss for Bulgarian Community of Paleo-Slavic Studies: Georgi Popov
Wielka strata dla bułgarskich badań paleoslawistycznych – Georgi Popov
Autorzy:
Ilieva, Tatyana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33322109.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
obituary
Georgi Popov
palaeoslavistics
Old Bulgarian studies
nekrolog
paleostawistyka
paleobułgarystyka
Opis:
As an obituary, the paper offers an overview of the professional career and work of this well-known scholar of palaeoslavistics and Old Bulgarian studies, Georgi Popov (15.07.1943–08.04.2023).
Artykuł ma charakter nekrologu i stanowi przegląd kariery zawodowej oraz dzieła znanego paleoslawisty i badacza kultury i języka starobułgarskiego, Georgiego Popova (15.07.1943–08.04.2023).
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2023, 23
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z badań nad łotewską leksyką gwarową
From the Research on Latvian Dialectal Lexis
Autorzy:
Jankowiak, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38454102.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
język łotewski
dialekty łotewskie
leksyka
leksyka z zakresu rybołówstwa
Latvian language
Latvian dialects
lexis
fishing vocabulary
Opis:
This article is a review of the work entitled Zvejasrīku nosaukumi latvijas piekrastē [Names of Fishing Gear on the Latvian Coast], written by the Latvian linguist from Liepāja – Benita Laumane. The study consists of two major parts. The first one, divided into thematic sections, presents the vocabulary related to coastal sea fishing (1: Sea fishing and fishing gear; 2: Hook gear; 3: The organisation of fishing; 4: Fish processing). The second part is devoted to the linguistic characteristics of the lexemes under discussion (phonetics, grammar, etymology, geographical extent).
Tekst stanowi recenzję książki pt. Zvejasrīku nosaukumi latvijas piekrastē [Nazwy narzędzi połowowych na wybrzeżu łotewskim], napisanej przez łotewską lingwistkę z Lipawy, Benitę Laumane. Badaczka wydzieliła w monografii dwie podstawowe części. W pierwszej, z podziałem na grupy tematyczne, opisała słownictwo związane z przybrzeżnym rybołówstwem morskim (1. Rybołówstwo morskie i sprzęt połowowy; 2. Sprzęt rybacki; 3. Organizacja życia rybackiego; 4. Przetwórstwo ryb). Część druga poświęcona została charakterystyce językowej omawianych leksemów (fonetyka, gramatyka, etymologia, zasięg geograficzny).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Demokracja na burzliwe czasy
Foul-Weather Democracy
Autorzy:
Kohák, Erazim
Mętrak, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44922978.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
demokracja
Europa Środkowa
historiozofia
kryzys demograficzny
kryzys ekologiczny
kryzys moralny
postkomunizm
democracy
Central Europe
philosophy of history
demographic crisis
ecological crisis
moral crisis
post-communism
Opis:
This article is a translation comprising the last chapter and summary of the book Průvodce po demokracii [A Guide Through Democracy], first published in 1997, in which Erazim Kohák shares the experiences of his life in the US and compares it with challenges faced by the new Central-European democracies. This essay describes three fundamental threats the world faces at the turn of the 21st century: demographic, ecological and moral crises. The author underlines the importance of an open dialogue and voluntary involvement of citizens in shaping the social life in a democratic system.
Przełożony tekst stanowi ostatni rozdział i podsumowanie wydanej po raz pierwszy w 1997 roku książki Průvodce po demokracii (Przewodnik po demokracji), w której Erazim Kohák dzieli się swoimi doświadczeniami życia w USA i porównuje je z wyzwaniami stojącymi przed młodymi demokracjami Europy Środkowej. Esej przedstawia trzy fundamentalne zagrożenia przełomu XX i XXI wieku: kryzysy demograficzny, ekologiczny i moralny. Autor podkreśla w nim wagę, jaką ma dla demokracji otwarcie się na dialog i dobrowolne zaangażowanie obywateli w kształtowanie życia społecznego.
Źródło:
Adeptus; 2021, 17
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Migration, Demography, and Minority Language Learning: A Case of Wales
Migracja, demografia i nauka języków mniejszościowych: przypadek Walii
Autorzy:
Rosiak, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44928646.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
migracja
demografia
język walijski
język polski
zachowanie języka
migration
demography
Welsh language
Polish language
language maintenance
Opis:
The present article discusses the role of adult migrants to Wales in the country’s demographics and maintenance and promotion of the Welsh language. The Welsh society is an ageing society, predicted in the long run to rely on immigration as a solution to the socio-economic problems of the demographic decline. At the same time, the Welsh Government (WG) is strongly invested in revitalising the Welsh language through legislation and policies. The WG acknowledges that immigration is a challenge for the Welsh language and emphasises the role of new speakers in its revitalisation and maintenance. Drawing on data from two ethnographic studies in Wales, I discuss the experiences of Polish adult migrants with Welsh, their motivations to learn it and their attitudes and ideologies towards the language. I also provide recommendations for adjustments in language planning on the micro-level.
Niniejszy artykuł omawia rolę dorosłych migrantów na terenie Walii w demografii kraju oraz w zachowaniu i promocji języka walijskiego. Społeczeństwo walijskie jest społeczeństwem starzejącym się, co oznacza, że zgodnie z przewidywaniami będzie w dłuższej perspektywie polegało na imigracji jako rozwiązaniu społeczno-ekonomicznych problemów niżu demograficznego. Jednocześnie rząd walijski jest mocno zaangażowany w rewitalizację języka walijskiego poprzez ustawodawstwo i prowadzoną politykę. Rząd przyznaje, że imigracja stanowi wyzwanie dla języka walijskiego i podkreśla rolę nowych użytkowników w jego rewitalizacji i zachowaniu. W oparciu o dane z dwóch badań etnograficznych przeprowadzonych w Walii artykuł omawia doświadczenia dorosłych imigrantów z Polski z językiem walijskim, ich motywacje do nauki oraz postawy i ideologie wobec języka. Przedstawia również zalecenia dotyczące korekt w planowaniu języka (ang. language planning) na poziomie mikro.
Źródło:
Adeptus; 2022, 19
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Surrealism, Socialist Realism, Dialogue?
Surrealizm, socrealizm, dialog?
Autorzy:
Kozłowski, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407557.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
socrealizm
awangarda
marksizm
sztuka współczesna
komunizm
emancypacja
Polska powojenna
Dorota Jarecka
Socialist Realism
avant-garde
Marxism
contemporary art
Communism
emancipation
post-war Poland
Opis:
The text offers a critical and comprehensive review of Dorota Jarecka’s book Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948 [Surrealism, Realism, Marxism: Art and the Communist Left in Poland between 1944 and 1948]. The reviewer appreciates the main methodological premise of the book, namely that the tensions and conflicts generated within the triangle “avant-garde – realism – emancipatory role of art” cannot be reduced to a binary opposition between totalitarian ideology and the legitimate art world. In fact, it reflects the contradictory dynamics of politically engaged art in general and thecontext of post-war Poland in particular. Despite the book’s formidable factual support, the result of extensive and comprehensive query, the reviewer still regrets that the author remains primarily an art historian rather than social historian of art. This note of regret however does not diminish this noble contribution to understanding the logics of Polish visual arts in the aftermath of World War II. This area is much less known generally than the literature of this very period.
Tekst stanowi krytyczną i wyczerpującą recenzję książki Doroty Jareckiej Surrealizm, realizm, marksizm. Sztuka i lewica komunistyczna w Polsce w latach 1944–1948. Recenzent docenia główne założenie metodologiczne pracy, a mianowicie to, że napięcia i konflikty powstałe w ramach triady „awangarda – realizm – emancypacyjna rola sztuki” nie mogą być sprowadzone do binarnej opozycji między ideologią totalitarną a prawomocnym światem sztuki. W rzeczywistości odzwierciedla ono sprzeczną dynamikę sztuki zaangażowanej politycznie, w szczególności w kontekście powojennej Polski. Pomimo imponującego zaplecza merytorycznego książki, będącego wynikiem obszernej i wyczerpującej kwerendy, recenzent żałuje, że autorka pozostała przede wszystkim historykiem sztuki, a nie stała się społecznym historykiem sztuki. Żal ten nie umniejsza jednak uznania dla jej cennego wkładu w zrozumienie logiki polskich sztuk wizualnych po drugiej wojnie światowej. Obszar ten jest ogólnie znacznie słabiej znany niż literatura z tego samego okresu.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2022, 11; 1-7 (eng); 1-7 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Semantyka leksemu „piołun” w niefikcjonalnych narracjach o katastrofie czarnobylskiej
The Semantics of Wormwood in Non-Fictional Narratives about the Chernobyl Disaster
Autorzy:
Gieba, Kamila
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38644323.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Bible
Chernobyl
plants
reportage
semantics
wormwood
Opis:
This article concerns the semantics of wormwood in the context of the Chernobyl nuclear disaster. The study considers non-fictional narratives about this catastrophe from an ethnolinguistic and ethnobotanical perspective. The situational semantics of wormwood draws on the symbolism of this plant established in East Slavic folk culture and in the biblical tradition. In non-fictional narratives, however, this meaning is transformed (e.g. by limiting the semantic field) and interpreted in the context of apocalyptic prophecy.
Artykuł dotyczy semantyki leksemu piołun w kontekście katastrofy w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Materiałem badawczym są niefikcjonalne narracje o tej katastrofie, a zastosowane perspektywy badawcze wyznacza etnolingwistyka i etnobotanika. Sytuacyjne znaczenie leksemu piołun czerpie z symboliki tej rośliny utrwalonej we wschodniosłowiańskiej kulturze ludowej oraz w tradycji biblijnej. W badanych tekstach znaczenie to jest jednak przekształcane (m.in. przez ograniczenie pola semantycznego), a tym samym interpretowane w kontekście apokaliptycznego proroctwa.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2020, 55
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Исследования о чешской фразеологии и паремиологии
Badania nad czeską frazeologią i paremiologią
Research on Czech Phraseology and Paroemiology
Autorzy:
Мокиенко, Валерий
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38709985.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
phraseology
Czech phraseology
phraseological unit
paroemiology
Czech paroemiology
paroemia
Opis:
This article is a review of a bibliographic reference book on Czech phraseology and paroemiology compiled by Professor of Kyiv University Liudmyla Danylenko. The rich material included in the volume is organised into five main sections: I. Monographs. Thematic collections; II. Dictionaries; III. Articles; IV. Linguodidactic potential of Czech phraseology and paroemiology; V. Reviews. The book also includes an index, which helps the reader to navigate this rich material effectively. The review offers general information about each section.
Artykuł jest recenzją kompendium bibliograficznego dotyczącego czeskiej frazeologii i paremiologii opracowanego przez profesor Uniwersytetu Kijowskiego Ludmiłę Danylenko. Bogaty materiał zawarty w tomie został ujęty w pięciu częściach: I. Monografie. Publikacje tematyczne; II. Słowniki; III. Artykuły; IV. Potencjał lingwodydaktyczny czeskiej frazeologii i paremiologii; V. Recenzje. Książka zawiera również indeks, który pomaga czytelnikowi w sprawnym poruszaniu się po obszernym materiale. Recenzja przedstawia ogólne informacje o poszczególnych częściach omawianego kompendium.
Źródło:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435
Pojawia się w:
Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Longing to Belong: Santo Semo the Language Convert
Dążenie do przynależności. Santo Semo – językowy konwertyta
Autorzy:
Studemund-Halévy, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339651.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Santo Semo
Imperium Osmańskie
Bułgaria
Francja
syjonizm
Młodoturcy
Ottoman Empire
Bulgaria
France
Zionism
Young Turks
Opis:
The paper focuses on Santo Semo’s journey of linguistic migration, from his native language (Judezmo) to his adopted language (French), and his desire for another linguistic identity. He focused his energies on saving the world, bringing peace to the planet, and he was convinced of his mission until the dark end of his life, and subordinated everything to it.
Artykuł opisuje językową migrację Santy Semo – od jego języka ojczystego (judezmo) do adoptowanego języka francuskiego, oraz jego dążenie ku nowej językowej tożsamości. Całe życie poświęcił misji, w którą wierzył; poświęcił wiele energii na ratowanie świata, walki o pokój dla świata i planety.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2020, 9; 233-254
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Seeing Croatian Islands as Something Other than Paradise
Inne spojrzenie na chorwacką wyspę jako raj
Autorzy:
Hanshew, Kenneth
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/33296891.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
review
"Życie na wyspach"
insular fiction
Croatian literature
paradise
island
recenzja
Życie na wyspach
proza insularna
literatura chorwacka
raj
wyspa
Źródło:
Slavia Meridionalis; 2022, 22
1233-6173
2392-2400
Pojawia się w:
Slavia Meridionalis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polski patriota z niemieckiej kolonii. Analiza tekstów hagiograficznych o Józefie Bilczewskim
A Polish Patriot from a German Colony: An Analysis of Hagiographic Texts about Józef Bilczewski
Autorzy:
Król, Tymoteusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44918299.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
Wilamowice
język wilamowski
Józef Bilczewski
fabularyzacja
folkloryzacja
hagiografia
Wymysorys language
fabularisation
folklorisation
hagiography
Opis:
The town of Wilamowice was established in the thirteenth century by settlers of Germanic origin, who came from Western Europe. The Germanic language Wymysorys and other elements of culture they developed are present in Wilamowice until today. The town is the birthplace of Józef Biba, the Archbishop of Lwów (today: Lviv) and a saint of the Catholic Church, born in 1860. The authors of his biographies have not only stressed his virtues and miracles, but also devoted considerable attention to the Polishness of his family home, which, as they write, involved the Polish patriotic attitude of his parents and Polish as his mother tongue. Apart from his family, also the entire Wilamowice was presented as “a nest of Polish patriotism”. Yet, at that time most Vilamovians spoke Wymysorys at home and some of them did not know Polish at all. They used to have their specific, multidimensional identity, constructed in opposition to Germanness and Polishness. In censuses they declared that their mother tongue and nationality was German. The texts where the authors attempt to prove the Polishness of Bilczewski are an example of Polish nationalist discourse, which considers the values of the dominant group to be “neutral” and “normal”. One case in point are the topoi of “a saint Pole” and “a poor saint”, considered “obvious” by Polish authors. To make them more credible, they supported them with fabularised and folklorised stories, rewritten again and again in new texts they published. They rarely referred to sources, and if they did, it was without adequate critical apparatus. This article is an attempt to present the fabularisation and folklorisation of particular stories, which led to the development of one version shared by the community.
Wilamowice to miasto założone w XIII wieku przez osadników germańskiego pochodzenia przybyłych z zachodniej Europy. Do dzisiaj zachował się germański język wymysiöeryś oraz stroje i inne elementy kultury wytworzonej przez osadników. Wilamowianie to grupa etniczna, którą cechują odrębny język, strój, świadomość własnej odrębności (zarówno od Niemców, jak i Polaków), a także mit wspólnego (flamandzkiego lub holenderskiego) pochodzenia oraz wspólnota pamięci. Tożsamość Wilamowian była wielowymiarowa, gdyż starali się być lojalni wobec każdego organizmu państwowego, w którym się znaleźli, a jednocześnie zachowywali swoją odrębność i ją manifestowali. W tej miejscowości urodził się w 1860 roku Józef Biba, późniejszy arcybiskup lwowski Józef Bilczewski oraz święty Kościoła rzymskokatolickiego. Autorzy jego biografii, oprócz cnót i cudów mających potwierdzać jego świętość, wiele miejsca poświęcili podkreślaniu polskości jego domu rodzinnego. Składać miała się na nią zarówno polska patriotyczna postawa rodziców, jak i polski jako język ojczysty. Jako gniazdo polskiego patriotyzmu przedstawiono całe Wilamowice. Tymczasem wówczas większość Wilamowian mówiła w domu wyłącznie po wilamowsku, niektórzy nie znali języka polskiego w ogóle. Ponieważ swojej specyficznej tożsamości nie mogli podać w spisach powszechnych, zamiast niej podawali język ojczysty i narodowość niemiecką. Teksty, w których autorzy udowadniają polskość miejsca urodzenia Bilczewskiego są przykładem polskiego dyskursu nacjonalistycznego, który za „naturalne” i „normalne” uznaje wyłącznie wartości grupy dominującej. Taką „oczywistością” są dla polskich autorów toposy „świętego Polaka” oraz „ubogiego świętego”. Aby je uwiarygodnić, stosowali sfabularyzowane i sfolkloryzowane opowieści, powtarzane w kolejnych tekstach drukowanych. Rzadko powoływali się na źródła, a jeśli już, to często bez odpowiedniego aparatu krytycznego. W tekście staram się pokazać, jak poszczególne opowieści ulegały fabularyzacji i folkloryzacji, wskutek czego stworzona została wspólnotowa wersja.
Źródło:
Adeptus; 2021, 18
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
“Herbarium Polonorum” (“Heimatphotographie”)
„Herbarium Polonorum” („Heimatphotographie”)
Autorzy:
Janicka, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28407456.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
antysemityzm
„Heimatphotographie”
Holokaust
krajobraz
fotografa przyrodnicza
historia środowiskowa
Treblinka
zielnik
antisemitism
Heimatphotographie
Holocaust
landscape
nature photography
environmental history
herbarium
Opis:
The main theme of the text is the wartime and postwar history of the area of the German Nazi extermination camp Treblinka II, seen from the perspective of the production of landscape – with a special focus on the identity aspect, i.e. the nationalization of nature and the naturalization of the nation. The argument refers to imaging conventions of nature and ethnographic photography, like the German Heimatphotographie and the Polish Fatherland Photography, that go along with landscape production. This paper also touches upon the issue of classification as the principle organizing the workings of the human mind as well as the uses made of classification in terms of cognition and identity – up to and including the deadly consequences thereof. Another crucial point of reference is the history of the herbarium as a form of organizing knowledge (Maria Sibylla Merian, Rosa Luxemburg, Szymon Syreński) and its connections with the visual arts (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow). The rich iconography illustrates the analyzed representation patterns, with particular focus on the axiosemiotics of Polish antisemitism, going back to its elitist forms in Jagiellonian Poland. The text summarizes fifteen years of the author’s work on Herbarium, a photographic project carried out on the site of the former German Nazi extermination camp Treblinka II.
Osnową tekstu jest wojenna i powojenna historia terenu niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Treblinka II z perspektywy produkcji krajobrazu – ze szczególnym uwzględnieniem aspektu tożsamościowego, czyli unarodowienia natury i naturalizacji narodu. Wywód odnosi się do towarzyszących tej produkcji konwencji obrazowania w fotografii przyrodniczej i krajoznawczej, takich jak niemiecka Heimatphotographie i polska fotografia ojczysta. Poruszone zostało też zagadnienie klasyfikacji jako zasady funkcjonowania ludzkiego umysłu wraz z jej zastosowaniami poznawczymi oraz/lub tożsamościowymi – do morderczych konsekwencji włącznie. Ważny punkt odniesienia stanowi ponadto historia zielnika jako formy organizacji wiedzy (Maria Sibylla Merian, Róża Luksemburg, Szymon Syreński) oraz jej związki ze w sztukami wizualnymi (Krzysztof Jung, Alina Szapocznikow).  Bogaty materiał ilustracyjny odnosi się do analizowanych sposobów reprezentacji ze szczególnym uwzględnieniem aksjosemiotyki polskiego antysemityzmu, sięgając do jego elitarnych form w Polsce Jagiellonów. Tekst podsumowuje piętnaście lat pracy autorki nad projektem fotograficznym Zielnik na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu zagłady Żydów Treblinka II.
Źródło:
Studia Litteraria et Historica; 2020, 9; 1-142 (eng); 1-134 (pol)
2299-7571
Pojawia się w:
Studia Litteraria et Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Climate Change Litigation: Vulnerable Children and a Duty of Care
Spory sądowe dotyczące zmian klimatycznych: bezbronne dzieci i obowiązek opieki
Autorzy:
Rochford, Francine
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31339681.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
zmiana klimatu
wina
filozofia prawa
climate change
fault
legal philosophy
Opis:
This article considers climate change jurisprudence in the context of other eschatological narratives developing the theme of ecological catastrophe. It focusses in particular on concepts of fault, harm and responsibility, referents in case narratives, as expounding a sense of outrage at the excesses of modern capitalism, and the converse use of the child as the party innocent of all agency in the upcoming apocalypse. The article analyses the narrative developed by the applicants in an Australian case, Sharma by her litigation representative Sister Marie Brigid Arthur v Minister for the Environment [2021] FCA 560 (Sharma 1), in which the “previously unimaginable power” to cause potentially “cataclysmal harm” to “Vulnerable Children” created a duty to those children. The applicants were successful at first instance, but an appeal (Minister for the Environment v Sharma [2022] FCAFC 35 (Sharma 2) reversed this decision. Taking an interdisciplinary approach and drawing upon approaches of philosophy, psychology and theology as well as law, this article considers the idea of “fault” in the tort of negligence and the techniques used to support the moral connotations of fault in the case narrative. In particular, it reflects on the contribution of the Judeo-Christian tradition to this fault narrative. It focusses in particular on the theology of hope in Christian eschatology, responses to anticipation of catastrophic climate change narratives, and the concept of fault in those narratives. It considers the psychological dimensions of “hope” and “despair” as illuminated in theological approaches to apocalyptic views, and the reification of doctrines of despair in proving damages in the law of negligence.
W artykule rozważane jest orzecznictwo odnoszące się do zmian klimatu w kontekście narracji eschatologicznych możliwej katastrofy ekologicznej. Skoncentrowano się w szczególności na koncepcjach winy, krzywdy i odpowiedzialności, które w analizowanych narracjach są przywoływane jako powód do oburzenia na wybryki współczesnego kapitalizmu, przy jednoczesnym wykorzystaniu obrazu dziecka jako niewinnego uczestnika nadchodzącej apokalipsy. Przeanalizowano też narrację skarżących w australijskiej sprawie sądowej Sharma by her litigation representative Sister Marie Brigid Arthur v Minister for the Environment [2021] FCA 560 (Sharma 1), wedle której „niewyobrażalna wcześniej moc” (previously unimaginable power) powodowania potencjalnego „kataklizmu krzywd” (cataclysmal harm) wobec „bezbronnych dzieci” (Vulnerable Children) miała stworzyć obowiązek opieki nad nimi. Skarżący wygrali sprawę w pierwszej instancji, ale w apelacji (Minister for the Environment v Sharma [2022] FCAFC 35 (Sharma 2) uchylono tę decyzję. Autorka przyjmuje podejście interdyscyplinarne, czerpie z filozofii, psychologii i teologii, a także prawa; w artykule skupia się na obecności tradycji judeochrześcijańskiej i analizuje ideę „winy” i czynu zaniedbania oraz techniki stosowane do wspierania moralnych konotacji winy w narracji sądowej. W szczególności koncentruje się na obecnej w chrześcijańskiej eschatologii teologii nadziei, reakcjach na antycypację narracji o katastrofalnych zmianach klimatu oraz na koncepcji winy. Rozważa psychologiczne wymiary „nadziei” i „rozpaczy” jako kategorii wywyższonych w teologicznych podejściach do apokalipsy oraz reifikację doktryn rozpaczy w udowadnianiu szkód w prawie zaniedbania.
Źródło:
Colloquia Humanistica; 2022, 11; 1-21
2081-6774
2392-2419
Pojawia się w:
Colloquia Humanistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Społeczny obraz czeskiego blokowiska w wybranych filmach z epoki socjalizmu
The Social Image of the Czech Housing Estate in Selected Films from the Socialist Era
Autorzy:
Zygmunt, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/44933299.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
film
blokowisko
przestrzeń
socjalizm
modernizm
komfort
housing estate
space
socialism
modernism
comfort
Opis:
The article concerns the representation of the space of Czech housing estates in selected films from the socialist era: Domy z panelů [Prefabricated Houses] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Modern House] (Jan Moravec, 1971) and Panelstory [Prefab Story] (Věra Chytilová, 1979). The films are analysed taking into account the tools of the semiotics of the artistic text, the sociology of habitation (with a particular emphasis on the issue of comfort) and the concept of using space, described by Michel de Certeau. The point of departure of the study are the realities of Czech housing construction in the years 1956–1989. The article aims is to show how the directors used cinematic techniques to create an image of life in a socialist housing estate.
Artykuł jest poświęcony tematyce prezentacji przestrzeni czeskich osiedli mieszkaniowych w wybranych filmach z epoki socjalizmu: Domy z panelů [Domy z wielkiej płyty] (Jiří Menzel, 1959), Moderní byt [Nowoczesne mieszkanie] (Jan Moravec, 1971) oraz Panelstory [Opowieść z wielkiej płyty] (Věra Chytilová, 1979). Filmy są analizowane z uwzględnieniem narzędzi semiotyki tekstu artystycznego, socjologii zamieszkiwania (ze szczególnym uwzględnieniem kwestii komfortu) oraz koncepcji korzystania z przestrzeni, opisanej przez Michela de Certeau. Punktem wyjścia rozważań autora są realia czeskiego budownictwa mieszkaniowego w latach 1956–1989. Tekst ma na celu pokazanie, w jaki sposób reżyserzy tworzyli za pomocą technik filmowych obraz życia na socjalistycznym osiedlu.
Źródło:
Adeptus; 2023, 20
2300-0783
Pojawia się w:
Adeptus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-50 z 380

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies