Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Pamiętnik Teatralny" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-100 z 309
Tytuł:
Pamiętnik Teatralny: Bibliografia zawartości 1973–1982
Pamiętnik Teatralny: A Bibliography of Contents 1973–1982
Autorzy:
Maciejewska, Maria Krystyna
Wysiński, Kazimierz Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341444.pdf
Data publikacji:
1983
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
bibliografia
badania teatralne
Pamiętnik Teatralny
bibliography
theater studies
Opis:
Artykuł jest przewodnikiem po 10 rocznikach Pamiętnika Teatralnego i zawiera alfabetyczny spis wszystkich drukowanych w nich autorów. Jest także bilansem głównych tematów podejmowanych w tym okresie. We wstępie scharakteryzowano zasady opracowania bibliograficznego Marii Krystyny Maciejewskiej oraz opisano materiały, które je uzupełniają, przygotowane we współpracy z Kazimierzem Andrzejem Wysińskim i Izabelą Derdą.
This article is a guide to the 10 volumes of Pamiętnik Teatralny and includes an alphabetical listing of all authors printed in them. It is also a survey of the main topics covered during this period. In the introduction, the editors characterize the principles of bibliographic compilation (elaborated by Maria Krystyna Maciejewska) and describe the materials that supplement them (elaborated by Kazimierz Andrzej Wysiński and Izabela Derda).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1983, 32, 4; 519-621
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Summary of „Pamiętnik Teatralny” 1-4/2000
Autorzy:
Janikowski, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30147337.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jerzy Grotowski
kulturowa mobilność teatru
Teatr Laboratorium
cultural mobility of theater
The Laboratory Theatre
Opis:
Omówienie zawartości „Pamiętnika Teatralnego: 1-4/2000. Poczwórny zeszyt został w całości poświęcony ponowionej refleksji nad życiem i dziełami Jerzego Grotowskiego. We wstępnej części artykułu przypomniano o wczesnych relacjach Grotowskiego z redakcją „Pamiętnika Teatralnego” (spotkanie w Opolu w marcu 1963 oraz udział redaktorów w pracach specjalnego komitetu ministerialnego w 1964 roku). Podkreślono wagę artykułów Ludwika Flaszena i Zbigniewa Raszewskiego opublikowanych w „Pamiętniku Teatralnym” 3/1964 w  procesie obrony Teatru 13 Rzędów prowadzonym przez środowisko teatralne w 1964 roku. Zarysowano także historię rozpoczętej w 1998 roku pracy nad numerem specjalnym poświęconym Grotowskiemu.  
Overview of the Pamiętnik Teatralny 1-4/2000 content. This special issue re-explores the life and works of Jerzy Grotowski. The introductory part of the article recalls Jerzy Grotowski's early relationship with Pamiętnik Teatralny (a meeting in Opole in March 1963 and the editors' participation in a special ministerial committee in 1964). The author highligths the importance of the articles by Ludwik Flaszen and Zbigniew Raszewski published in Pamiętnik Teatralny 3/1964 in the theater milieu's defense of the 13 Rows Theatre  in 1964. The story of the work on this special issue devoted to Grotowski, which began 1998, is also outlined.  
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2000, 49, 1/4; 694-700
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rzetelność jako podstawa/dyrektywa
Integrity as a Foundation/Directive
Autorzy:
Kubikowski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432295.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
performatyka
teoria performansu
performatywność
performatics
performance theory
performativity
Opis:
List do redakcji w sprawie artykułu Małgorzaty Sugiery "Performatywność jako postawa/perspektywa" opublikowanego w "Pamiętniku Teatralnym" 71, z. 4 (2022).
Letter to the editors regarding Małgorzata Sugiera's article published in Pamiętnik Teatralny 71, z. 4 (2022).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 193-195
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Summary
Autorzy:
Prussak, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30147336.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr żydowski
historia teatru do 1939
teatr jidysz
Jewish theater
theater history before 1939
Yiddish theater
Opis:
Summary of Pamiętnik Teatralny 1992/1-4. The first part includes an account of the long process of working on this volume, the initial concept of which was born in 1964, as well as a description of the various circumstances that either paralyzed or hindered its preparation. The second part contains a detailed discussion of the content of all the articles.
Podsumowanie "Pamiętnika Teatralnego" 1992/1-4. W pierwszej części umieszczono relację z długiego procesu pracy nad tym tomem, którego wstępna koncepcja zrodziła się w 1964 roku, a także opis różnego rodzaju okoliczności  paraliżujących albo utrudniających jego przygotowanie. Druga część zawiera szczegółowe omówienie treści wszystkich artykułów. 
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1992, 41, 1/4; 520-531
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wracając do Molière’a: Wprowadzenie
Returning to Molière: Introduction
Autorzy:
Kencki, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432208.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Molière
historia teatru
historia dramatu
recepcja Molière’a
theater history
drama history
reception of Molière
Opis:
Wprowadzenie do bloku tematycznego Molière: Powroty. Autor przedstawia najważniejsze inicjatywy artystyczne i naukowe zrealizowane w Polsce z okazji 400-lecia urodzin Molière’a. Przypomina dwudziestowiecznych tłumaczy komedii Molière’a na język polski oraz książki polskich badaczy podejmujących refleksję nad różnymi aspektami jego twórczości i jej recepcji. Wymienia również poświęcone francuskiemu komediopisarzowi artykuły publikowane na łamach „Pamiętnika Teatralnego” od 1956 roku.
Introduction to essay cluster Molière Revisited. The author presents the most substantial artistic and academic projects carried out in Poland on the occasion of the 400th anniversary of Molière's birth. He recalls 20th-century translators of Molière's comedies into Polish and books by Polish scholars reflecting on various aspects of his work and its reception. He also lists articles on the works of Molière and their translations or productions published in the pages of Pamiętnik Teatralny since 1956.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 11-18
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Barba i Bjørneboe: Listy pełne marzeń
Barba and Bjørneboe: Letters Full of Dreams
Autorzy:
Partyga, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083670.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Eugenio Barba
Jens Bjørneboe
teatr polski po 1945
Polish theater after 1945
Opis:
Przedmiotem rozważań podjętych w artykule są wybrane wątki z korespondencji Eugenia Barby i Jensa Bjørneboego w latach 1962–1964. Twórców łączyły wówczas plany ożywienia norweskiego życia teatralnego poprzez stworzenie fachowego czasopisma oraz eksperymentalnego teatru. Jednym z najważniejszych impulsów były dla nich w tym czasie polskie doświadczenia Barby oraz jego refleksja nad historią i teraźniejszością polskiego teatru podsumowana w eseju opublikowanym w czasopiśmie „Vinduet” w 1963 roku, który prezentujemy w tym zeszycie „Pamiętnika Teatralnego”.
The article focuses on selected motifs of the correspondence between Eugenio Barba and Jens Bjørneboe in 1962–1964. At the time, the artists shared a plan to invigorate the Norwegian theatre life by founding a professional journal and an experimental theatre company. One of the most significant impulses in their quest had been Barba’s Polish experience and his reflexion on the history and contemporary development of Polish theatre that he summed up in the essay first published in Vinduet in 1963, which we now republish in Pamiętnik Teatralny in Polish translation.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 1/2; 5-10
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dziennik Heleny Modrzejewskiej 1 I–16 II 1893
Helena Modrzejewska’s Diary, January, 1st–February, 16th, 1893
Autorzy:
Jarząbek-Wasyl, Dorota
Kędziora, Alicja
Orzechowski, Emil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47085145.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Helena Modrzejewska
teart w XIX wieku
historia teatru
dziennik
aktorka
Helena Modjeska
19th century theatre
tehatre history
diary
actress
Opis:
Rękopis Dziennika, prowadzonego przez Helenę Modrzejewską od 1 stycznia do 16 lutego 1893 roku, przechowywany jest w kolekcji J. I. Paderewskiego w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Publikowany kilkukrotnie w różnych wariantach w całości bądź we fragmentach (m.in. w „Czasie”, „Kierunkach”, „Teatrze” oraz monografiach M.M. Coleman oraz J. Szczublewskiego) obrósł w liczne nieścisłości edytorskie i redakcyjne. Zamieszczone w „Pamiętniku Teatralnym” teksty są zestawieniem trzech głównych edycji Dziennika – oryginału drukowanego za rękopisem, wraz z uwzględnieniem późniejszych uwag i poprawek, pierwszej polskiej publikacji w „Czasie” w 1910 roku oraz edycji w j. angielskim, zamieszczonej w Fair Rosalind: the American Career of Helena Modjeska M.M. Coleman (1969).
The manuscript of the diary, written by Helena Modrzejewska from 1 January to 16 February 1893, is kept in Jan Ignacy Paderewski’s collection at the National Library in Warsaw. Published several times in several variants, both in whole and in fragments (including the excerpts published in the Polish magazines such as Czas, Kierunki, Teatr and in monographs by Marion M. Coleman and Józef Szczublewski), Modrzejewska's diary has become ridden with numerous editorial inaccuracies. The text currently published in Pamiętnik Teatralny is a compilation of the three major editions of the Diary: the original based on the manuscript, including later comments and corrections, the first Polish publication in Czas, 1910, and its edition in English, published in M. M. Coleman’s Fair Rosalind: The American Career of Helena Modjeska (1969).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 1; 55-89
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wydawnicze losy dziennika Heleny Modrzejewskiej
A publishing history of the diary
Autorzy:
Kędziora, Alicja
Orzechowski, Emil
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32084576.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Helena Modrzejewska
dziennik
aktorka
historia teatru
teatr w XIX wieku
Helena Modjeska
diary
actress
theatre history
19th century theatre
Opis:
Dziennik Heleny Modrzejewskiej publikowany był kilkukrotnie w różnych wariantach, w całości bądź we fragmentach (m.in. w „Czasie”, „Kierunkach”, „Teatrze” oraz monografiach M.M. Coleman oraz J. Szczublewskiego) obrósł w liczne nieścisłości edytorskie i redakcyjne. Opublikowane w „Pamiętniku Teatralnym” teksty są zestawieniem trzech głównych edycji Dziennika – oryginału drukowanego za rękopisem, wraz z uwzględnieniem późniejszych uwag i poprawek, pierwszej polskiej publikacji w „Czasie” w 1910 roku oraz edycji w j. angielskim, zamieszczonej w Fair Rosalind: the American Career of Helena Modjeska M.M. Coleman (1969). Diariusz został opatrzony komentarzami dotyczącymi samej jego treści: opisywanych przez Modrzejewską wydarzeń pierwszych sześciu tygodni 1893 roku, pojawiających się w nich postaci, ich relacji z aktorką, przedstawień i sztuk teatralnych, jak również wydawniczych losów Dziennika.
Helena Modrzejewska's diary was published several times in several variants, both in whole and in fragments (including the excerpts published in the Polish magazines such as Czas, Kierunki, Teatr and in monographs by Marion M. Coleman and Józef Szczublewski), Modrzejewska's diary has become ridden with numerous editorial inaccuracies. The text currently published in Pamiętnik Teatralny is a compilation of the three major editions of the Diary: the original based on the manuscript, including later comments and corrections, the first Polish publication in Czas, 1910, and its edition in English, published in M. M. Coleman’s Fair Rosalind: The American Career of Helena Modjeska (1969). The current edition is annotated with regard to its content: the events of the first six weeks of 1893, people described by Modrzejewska and their relationship with the actress, performances and theatrical plays, as well as the publishing history of the diary.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 1; 90-97
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Balet Jana Cieplińskiego (1922–1925)
Jan Ciepliński’s Ballet (1922–1925)
Autorzy:
Pudełek, Janina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431720.pdf
Data publikacji:
1996-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
balet
historia baletu
taniec
historia tańca
Jan Ciepliński
Balet Warszawski
ballet
ballet history
dance
dance history
Warsaw Ballet
Opis:
Autorka omawia historię zespołu Jana Cieplińskiego, uwypuklając związki działań artysty i jego „niespokojnej, przedsiębiorczej osobowości”. Podkreśla jego wcześnie podjętą aktywność pozasceniczną: powołanie w 1919 roku w Teatrze Wielkim (z udziałem Haliny Szmolcówny i Zygmunta Szubiakiewicza) sekcji baletowej ZASP-u i działanie na rzecz podwyższenia poziomu edukacji ogólnokształcącej tancerzy i tancerek. Badaczka analizuje artystyczne i infrastrukturalne aspekty pracy grupy  stacjonującej kolejno w Katowicach, Poznaniu, Wilnie, i aktywnej objazdowo (m.in. Śląsk, Wiedeń, Czechosłowacja, Warszawa). Podkreśla znaczenie doświadczenia, które Ciepliński zdobył w szkole baletowej, Teatrze Wielkim w Warszawie i w balecie Anny Pawłowej, oraz inspiracje Baletami Rosyjskimi. Przywołuje liczne i zróżnicowane opinie na temat jego choreograficznego nowatorstwa. Skrótowo szkicuje losy Baletu Warszawskiego (1937) – krótkiego powrotu do idei samodzielnego zespołu. Artykuł otwiera cykl, w którym w Pamiętniku Teatralnym autorka omawia wybrane zespoły dwudziestolecia międzywojennego (zob. z. 3/4, 1996, i z. 3/4, 1998).
The author discusses the history of Jan Ciepliński’s ballet company, highlighting the links between the artist’s activities and his “restless, entrepreneurial personality.” She emphasizes that his off-stage work began quite early on, with the establishment (with Halina Szmolcówna and Zygmunt Szubiakiewicz) of the ballet section of the Association of Polish Stage Artists at Warsaw’s Teatr Wielki [Grand Theatre] in 1919; he was also actively committed to raising the level of general education for dancers. The author analyses the artistic and infrastructural aspects of the work of Ciepliński’s group, which was successively based in Katowice, Poznań, and Vilnius, as well as touring actively (e.g., in Silesia, Vienna, Czechoslovakia, and Warsaw). She underscores the importance of Ciepliński’s experience from his ballet school, Teatr Wielki, and Anna Pavlova’s ballet, as well as his inspiration from Ballets Russes. She cites numerous and divided opinions regarding his choreographic inventiveness. She briefly presents the story of the Warsaw Ballet (1937) – Ciepliński’s short-lived return to the idea of an running an independent dance company. The article opens a series in which the author discusses selected interwar ensembles (see Pamiętnik Teatralny 3/4, 1996, and 3/4, 1998).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1996, 45, 1/2; 61-87
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyjaciel: Jerzy Timoszewicz (1933–2015)
A Friend: Jerzy Timoszewicz (1933–2015)
Autorzy:
Degler, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083671.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jerzy Timoszewicz
teatr polski
historia teatru
historycy teatru
Polish theatre
theatre history
theatre historians
Opis:
Jerzy Timoszewicz – historyk literatury i teatru, edytor – urodził się 9 września 1933 w Warszawie. Studia polonistyczne na Uniwersytecie Warszawskim ukończył w 1956 roku. Pracę magisterską o Dziadach w inscenizacjach Leona Schillera napisał pod kierunkiem prof. Jana Kotta (została wyróżniona III nagrodą w konkursie Mickiewiczowskim Ministerstwa Szkół Wyższych). W czasie studiów należał do Koła Młodych Krytyków prowadzonego przez Edwarda Csató i debiutował w 1954 roku recenzją Balladyny Słowackiego („Sztandar Młodych”, nr 26, 1954). Od października 1957 do września 1992 należał do zespołu redakcyjnego „Pamiętnika Teatralnego”. Redagował kilka zeszytów monograficznych, poświęconych m.in. Andrzejowi Pronaszce, Stanisławowi Ignacemu Witkiewiczowi, teatrowi wileńskiemu i Teatrowi Żydowskiemu w Polsce. W listopadzie 1965 r. obronił rozprawę doktorską „Dziady” w inscenizacji Leona Schillera: Partytura i jej wykonanie (Warszawa 1970), w której podjął się zadania bez precedensu: odtworzył kształt sceniczny czterokrotnie przez Schillera inscenizowanych Dziadów oraz zrekonstruował partyturę reżyserską warszawskiego przedstawienia z 1934 roku. Wzorowo opracowane cztery tomy Pism Leona Schillera (każdy zawiera kronikę życia i twórczości) stanowią najważniejszą część dorobku edytorskiego Timoszewicza. Wydał także tom wspomnień o nim Ostatni romantyk sceny polskiej (1990) oraz przygotował do druku tekst Historyi o Męce Najświętszej i Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim w układzie Schillera (1990). Drugi twórca, którym Timoszewicz zafascynowany był od młodości, to „książę polskich eseistów” – Jerzy Stempowski. Wydał dwutomowy wybór jego Szkiców literackich (1988, wyd. II: 2001), zebrane i opracowane Felietony dla Radia Wolna Europa (1995) oraz Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice (1999) i tom „Pan Jerzy” Śladami niespiesznego przechodnia: Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim (2005). Dorobek edytorski Timoszewicza dopełniają edycje recenzji Edwarda Csató (1979), tekstów o teatrze polskim Zbigniewa Raszewskiego pt. Spacerek w labiryncie (2008), tom wspomnień, artykułów i listów Zbigniewa Pronaszki Zapiski scenografa (1976) oraz wybór artykułów przebywającego na emigracji Tymona Terleckiego Rzeczy teatralne (1984), z którym korespondował ponad trzydzieści lat. Wydany ostatnio obszerny wybór tej korespondencji świadczy jak wytrawnym i płodnym epistolografem był Jerzy Timoszewicz. Do jego adresatów należeli znani uczeni i artyści. Ogromny zbiór ich listów Timoszewicz przekazał do Ossolineum. Dla teatrologów niezwykle cennym źródłem do poznania historii dziejów polskiej nauki o teatrze i związanego z nią ruchu wydawniczego są jego omówienia książek teatralnych, które przez wiele lat publikował w „Teatrze”, „Dialogu” i „Roczniku Literackim”. Piśmiennictwo teatralne nie miało dla niego żadnych tajemnic, czego potwierdzeniem była  rubryka „Świstek Teatralny” na łamach „Teatru” (1960–1961), którą zapełniał fragmentami i cytatami z dawnych czasopism, pamiętników, listów, wywiadów, recenzji, leksykonów i różnych dokumentów. Jego studenci z Wydziału Wiedzy o Teatrze warszawskiej PWST, którego wykładowcą był w latach 1975–1979, przedrukowali w jednym tomie wszystkie „Świstki Teatralne” i wręczyli mu go 13 września 2013 z okazji jubileuszu osiemdziesiątej rocznic urodzin. Jerzy Timoszewicz zmarł 24 marca 2015. W pogrzebie zgodnie z ostatnią wolą uczestniczyła tylko najbliższa rodzina. Liczne grono przyjaciół i znajomych pożegnało go 9 kwietnia na cmentarzu prawosławnym przy ul. Wolskiej.
Jerzy Timoszewicz, a historian of literature and theatre, and an editor, was born on 9 September 1933 in Warsaw. He received a magisterium degree in Polish philology from the University of Warsaw in 1956. The diploma essay on Dziady [Forefathers’ Eve] as staged by Leon Schiller, which he wrote under the tutelage of Professor Jan Kott, was awarded the third prize in the Mickiewicz Competition organised by the Ministry of Higher Education. While studying at the University, Timoszewicz was a member of the Young Critics Circle run by Edward Csató and made his press debut with a review of Słowacki’s Balladyna (Sztandar Młodych, no. 26, 1954). From October 1957 to September 1992, he was a member of the Pamiętnik Teatralny Editorial Board. He edited several monographic issues of the journal, devoted to Andrzej Pronaszko, Stanisław Ignacy Witkiewicz, the Vilnius theatre, and the Jewish Theatre in Poland. In November 1965, Timoszewicz defended his doctoral dissertation, „Dziady” w inscenizacji Leona Schillera: Partytura i jej wykonanie [Dziady as Staged by Leon Schiller: The Score and Its Execution] (Warszawa, 1970) whereby he undertook a task without precedent: he reconstructed the stage shape of four productions of Dziady by Schiller and the director’s score of the Warsaw production of 1934. The four volumes of Leon Schiller’s Pisma [Papers] that Timoszewicz edited are a paragon of editing (each is provided with a chronicle of Schiller’s life and work) and the finest piece of Timoszewicz’s editorial work. He also published a volume of recollections about Schiller, Ostatni romantyk sceny Polskiej [The Last Romantic of the Polish Stage] (1990) and Leon Schiller’s version of Historyja o Męce Najświętszej i Chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim [The History of the Most Holy Passion and Glorious Resurrection of Our Lord]. Another hero whom Timoszewicz was fascinated with from a young age was “the prince of Polish essayists,” Jerzy Stempowski. Of Stempowski’s oeuvre, Timoszewicz published a two-volume selection of Szkice literackie [Literary Sketches] (1988; 2nd edn 2001), a collection of Stempowski’s radio editorials, Felietony dla Radia Wolna Europa [Editorials for Radio Free Europe] (1995), and Pamiętnik teatralny trzeciej klasy i inne szkice [A Theatre Memoir of the Third Class and Other Sketches] (1999); he also edited a volume of reminiscences „Pan Jerzy”. Śladami nieśpiesznego przechodnia: Wspomnienia i szkice o Jerzym Stempowskim [“Pan Jerzy.” Following the Footsteps of the Unhurried Ambler: Reminiscences and Sketches About Jerzy Stempowski] (2005). Other editorial works by Timoszewicz include an edition of theatre reviews by Edward Csató (1979), a collections of texts about Polish theatre by Zbigniew Raszewski, Spacerek po labiryncie [A Walk in a Maze] (2008), a volume of reminiscences, articles and letters by Zbigniew Pronaszko, Zapiski scenografa [Notes of a Stage Designer] (1976), and a selection of articles, Rzeczy teatralne [Things Theatrical] (1984), by the émigré critic Tymon Terlecki, with whom Timoszewicz exchanged letters for over thirty years. A large selection of their correspondence, which has just been published, shows that Jerzy Timoszewicz was a prolific and accomplished letter writer. His addressees included renowned scholars and artists; Timoszewicz donated a huge collection of their letters to the Ossolineum. The reviews of books on theatre that Timoszewicz published in Teatr, Dialog and Rocznik Literacki for many years are a valuable source of information about the history of Polish theatre studies and the circulation of publications on the subject. Timoszewicz knew theatrical literature through and through, as can be attested by the column Świstek Teatralny [Theatrical Paper Slip] he prepared for Teatr in 1960–1961, where he published various fragments and quotes from old magazines, diaries, letters, interviews, reviews, lexicons, and other historical documents. His students at the Theatre Studies Department of the Academy of Dramatic Arts in Warsaw, where he lectured in 1975–1979, collected all the texts that appeared in the Świstek Teatralny column, printed it in one volume and gave it to Timoszewicz on his eightieth birthday on 13 September 2013.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 1/2; 292-307
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Otwarte archiwum Dormana
Dorman’s Open Archives
Autorzy:
Wiśniewska, Marzenna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36454084.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jan Dorman
archiwum teatralne
archiwum performatywne
dokumentacja teatralna
pegagogika teatru
Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego
theatre archives
performative archive
theatre documentation
theatre pedagogy
The Zbigniew Raszewski Theatre Institute
Opis:
Jan Dorman równolegle z działalnością artystyczną wytwarzał archiwum swojego życia i twórczości, które stanowi obszerny zbiór różnorodnych typów dokumentacji teatralnej i prywatnej. Marzyło mu się, podobnie jak Tadeuszowi Kantorowi, aby zebrane zasoby służyły dalej, wchodziły w obieg teatralny oraz badawczy i tworzyły tym samym „archiwum żywe”. W 2016 Iwona Dowsilas, córka Dormana i popularyzatorka jego archiwum, przekazała zbiory reżysera Instytutowi Teatralnemu im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie, co dało przyczynek do realizacji trzyletniego projektu „Dorman. Archiwum otwarte” (2016–2019). U jego podstaw legła koncepcja archiwum performatywnego, które przestaje być statycznym zbiorem, a może zostać wprawione w ruch i wytwarzać osobne performanse. Idea performowania archiwum przełożona została na program współpracy teoretyków i praktyków teatru, w konsekwencji którego doszło do przecinania się czterech pól: problematyki dokumentacji teatralnej, historii i teorii teatru, pedagogiki teatru i twórczości teatralnej. Zeszyt monograficzny „Pamiętnika Teatralnego” jest owocem rocznych rezydencji badawczych (2018), które miały na celu analizę wybranych obszarów nieopisanej dotychczas i mało znanej ostatniej dekady działalności teatralnej Dormana (1977–1986).
Besides his art practice, Jan Dorman was creating an archive of his life and work, which is a comprehensive collection of various types of theatre and personal documentation. Like Tadeusz Kantor, he dreamed that the collected resources would continue to be used, entering the theatre and research circuit and thus creating a “living archive”. In 2016, Iwona Dowsilas, Dorman’s daughter and promoter of his archives, donated Jan Dorman’s collection to The Zbigniew Raszewski Theatre Institute in Warsaw, which contributed to a three-year project “Dorman. Open Archives” (2016–2019). It was based on the concept of performative archiving, in which archives cease to be a static collection, and can be set in motion and produce separate performances. The idea of performing archives was translated into a collaborative programme involving theoreticians and practitioners of the theatre, which resulted in the intersecting of four fields: issues of theatre documentation, history and theory of the theatre, theatre education and theatre practice. The current issue of Pamiętnik Teatralny is an outcome of annual research residencies (2018), which aimed to analyse selected areas of the previously unrecognized and little-known last decade of Dorman’s theatre practice (1977–1986).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 3/4; 7-12
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Theater/Performance Historiography: A Preamble
Historiografia teatru/performansu: Wprowadzenie
Autorzy:
Kobialka, Michal
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083643.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historiografia teatru
czasowość
przestrzenność
zapośredniczenie wiedzy
theater historiography
temporalities
spatialities
mediality of knowledge
Opis:
The introduction to the issue of Pamiętnik Teatralny which gestures towards current work on theater/performance historiography published in the Anglo-American academe. Reflecting on insights about the complex nature and the mediality of historical knowledge, we would like to offer a collection of essays which, in their singularity, draw attention to internal contradictions prompted by tensions between 1) time, space, and matter, which are used to frame academic practices, and 2) events and objects, which are determined historically not only by past and present imaginations but also by how time, space, and matter function within the field of theater/performance historiography. We ask the following questions: How are we to think about the ways of housing the past (the archive, the event, the object) and the experience of the past (time, space, matter)? How are we to think about historiography in ways that are not only not dualistic (e.g., self and other, mainstream and margin), but that facilitate seeing historical subjects as unsettled by (rather than settled in) time, as riddled with contradictions (rather than reflective of a status quo), and as constructs of meaning (rather than as regulated thought)? And finally, how are we to negotiate the dynamics and the contradictions between multiple temporalities and spatialities housed in one and the same object or event?
Wstęp do bloku tematycznego „Pamiętnika Teatralnego”, w którym poddano refleksji wątki podejmowane w anglo-amerykańskich pracach na temat historiografii teatru/performansu. Biorąc pod uwagę złożoną naturę i zapośredniczenie wiedzy historycznej, autorzy proponują zbiór esejów, które na różne sposoby zwracają uwagę na wewnętrzne sprzeczności wynikające z napięć między 1) czasem, przestrzenią i materią, wykorzystywanymi do tworzenia ram praktyk akademickich, a 2) wydarzeniami i przedmiotami badań, które są historycznie zdeterminowane nie tylko przez przeszłe i obecne wyobrażenia, ale także przez to, jak czas, przestrzeń i materia funkcjonują w historiografii teatru/performansu. W esejach postawiono następujące pytania: Jak można myśleć o sposobach ujmowania przeszłości (archiwum, wydarzenie, przedmiot badań) oraz o doświadczaniu przeszłości (czas, przestrzeń, materia)? Jak można myśleć o historiografii w sposób, który nie tylko jest niebinarny (np. ja i inny, główny nurt i margines), lecz także ułatwia postrzeganie historycznych tematów/podmiotów jako rozchwianych przez czas (a nie osadzonych w nim), pełnych sprzeczności (a nie odzwierciedlających status quo) i będących konstruktami znaczeniowymi (a nie znormalizowanymi ideami)? I wreszcie, jak można negocjować dynamikę i sprzeczności pomiędzy wieloma wymiarami czasowymi i przestrzennymi zawartymi w przedmiocie badań lub wydarzeniu historycznym?
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 4; 11-24
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Żywot Szczubla (1919–2013)
The Life of Józef 'Szczubel' Szczublewski (1919–2013)
Autorzy:
Krasiński, Edward
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519900.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Józef Szczublewski
polscy badacze teatru
badania teatralne
Polish theater scholars
theater research
Opis:
Tekst jest wspomnieniem o Józefie Marcinie Szczublewskim, aktorze, dziennikarzu, redaktorze, muzealniku i wykładowcy, ale przede wszystkim historyku teatru i biografie. Badacze teatru często nazywali go "Szczublem", a on sam używał tego przydomka w swoich licznych i często zabawnych zapiskach. W 1952 roku rozpoczął współpracę z Sekcją Teatralną Państwowego Instytutu Sztuki. Z zapałem studiował materiały archiwalne i prowadził równoległe badania archiwów prasowych. Wyniki badań publikował w "Pamiętniku Teatralnym", a w latach 1962–1964 był sekretarzem redakcji kwartalnika. Wkrótce stał się, wraz z Jerzym Gotem, znanym biografem Heleny Modrzejewskiej. Drugim obszarem jego badań były teatry warszawskie XIX i XX wieku. W 1971 roku Instytut Sztuki nadał Szczublewskiemu stopień doktora na podstawie rozprawy Żywot Osterwy, opublikowanej w 1971 roku pod kierunkiem profesora Zbigniewa Raszewskiego. Biografia miała formę kroniki porządkującej obszerną dokumentację archiwalną. Tę właśnie formę i tytuł autor wykorzystywał najchętniej. Do ulubionego przedmiotu badań i bohaterki powrócił wkrótce, publikując Żywot Modrzejewskiej (1975), a po niemal dwóch dekadach – Żywot Sienkiewicza (1989).
This article is a reminiscence of Józef Marcin Szczublewski, an actor, journalist, editor, museum professional, and lecturer, but most of all, he was a theatre historian and biographer. Theatre scholars often call him “Szczubel”, and he used this nickname himself in his numerous, and often funny, notes. In 1952 he started collaborating with the Theatre Section of the State Institute of Art. He studied archival materials and conducted parallel press archives research with zeal. He published his findings in Pamiętnik Teatralny, and was the quarterly’s Secretary of the Editorial Board in 1962–1964. He soon became, along with Jerzy Got, a renowned biographer of Helena Modrzejewska. Warsaw theatres of the 19th and 20th centuries were a second area of his studies. The Institute of Art awarded Szczublewski his doctoral degree in 1971 based on his dissertation Żywot Osterwy (The Life of Osterwa, published in 1971), completed under the supervision of Prof. Zbigniew Raszewski. The biography had the form of a chronicle that put wide-ranging archival documentation into order. This was the form (and title) that became the author’s favourite. He soon came back to his favourite object of study and heroine to publish Żywot Modrzejewskiej (The Life of Modrzejewska, 1975), and after almost two decades followed it with Żywot Sienkiewicza (The Life of Sienkiewicz, 1989).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 285-304
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Missionaries and Borderlands: «The Mission Play» and Missionary Practices in Alta California
Misjonarze i pogranicza: The Mission Play i praktyki misyjne w Alta California
Autorzy:
Melendez, David
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083636.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historiografia teatru
kalifornijscy Indianie
Alta California
Critical Mission Studies
misterium
historia Chicana/o
pogranicze
theater historiography
California Indians
pageant drama
Chicana/o history
borderlands
Opis:
This essay takes up a core question of this issue of Pamiętnik Teatralny: how are we to think about historiography beyond a dualism, settled in time and reflective of the status quo? With respect to the California missions, historical treatments of colonization revolve around a dualism shaped by moral dimensions of the missionary enterprise—did the missions help California Indians or harm them? Theatrical representations, like the wildly successful early twentieth century pageant drama, The Mission Play, staged a version of mission history that argued for the former. As a representation of the mission past, the play conflated missions, as institutions, with the moral character of missionaries, thus edifying a fantasy and entrenching the dualism. However, attention to missionary practices, like keeping time using the mission bell, reveal how the missions were sites where indigenous and colonial realities were in constant conflict. Through practices, relations between missionaries and indios produced a space that was neither strictly colonial nor indigenous, and yet both—a borderland. As a mode of spatial dialectics, borderlands thinking can unsettle the duality underlying representations of the mission past to question how that dualism has come into being.
Artykuł podejmuje kluczowe pytanie tego zeszytu „Pamiętnika Teatralnego”: jak mamy myśleć o historiografii, jeśli chcemy przekroczyć dualizm, wynikający z osadzania wydarzeń w czasie i odzwierciedlania status quo. W odniesieniu do misji kalifornijskich historyczne ujęcia kolonizacji oscylują wokół binarnego myślenia o moralnym wymiarze tych przedsięwzięć: czy misje pomogły kalifornijskim Indianom, czy też im zaszkodziły. Przedstawienia teatralne, na przykład cieszące się wielkim powodzeniem na początku XX wieku misterium The Mission Play, przedstawiały taką wersję historii misji, która dowodziła słuszności pierwszej interpretacji. Jako reprezentacja dziejów misyjnej działalności sztuka wiązała instytucję misji z moralnością misjonarzy, konstruując w ten sposób fantazję i utrwalając dualistyczną perspektywę. Jednak analiza praktyk misyjnych, takich jak odmierzanie czasu za pomocą dzwonu, ujawnia, że misje były miejscem ciągłego konfliktu między tubylczą a kolonialną rzeczywistością. W praktyce relacje między misjonarzami i autochtonami wytworzyły przestrzeń, która nie była ani ściśle kolonialna, ani rdzenna, choć miała po trosze z obu jako przestrzeń pograniczna. Refleksja nad pograniczem, jako kategorią dialektyki przestrzennej, może podważyć dualizm leżący u podstaw reprezentacji dziejów misji, a zarazem unaocznić, w jaki sposób ten dualizm powstał.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 4; 61-78
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Unisono
Autorzy:
Jarząbek-Wasyl, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32084577.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historia teatru
historiografia
performatyka
Routledge
theater history
historiography
performatics
Opis:
Artykuł stanowi recenzję niedawno wydanego tomu The Routledge Companion to Theatre and Performance Historiography (2021). Przedstawiając zwięzłą historię powstania publikacji, jej układ i mozaikową koncepcję, główną problematykę i metodę, autorka przybliża niektóre teksty (szczególnie interesujące dla polskiego czytelnika). Tom, jak każde monumentalne przedsięwzięcie, budzi też zastrzeżenia; te dotyczą głównie realizacji postulatu polifonicznego i odnowicielskiego podejścia do historii widowisk oraz ograniczeń krytyki instytucjonalnej (jej optyka miewa również „ślepy punkt”).
This article offers a review of the recently published edited volume The Routledge Companion to Theatre and Performance Historiography (2021). The reviewer briefly presents the origins of this publication, its structure and mosaic-like design, as well as its main topics and methodology, and then she discusses selected contributions (of particular interest to the Polish reader) in more detail. Like any large-scale undertaking of this kind, this volume also raises concerns and doubts, especially with regard to following the postulated polyphonic and refreshing approach to performance history, as well as the limitations of institutional critique, whose outlook has its "blind spot," too.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 4; 185-194
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cztery noty o Witkacym
Four Notes on Witkacy
Autorzy:
Degler, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520142.pdf
Data publikacji:
2016-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Witkacy
biography
Jerzy Grotowski
biografia
Opis:
Cztery uwagi do biografii Witkacego. 1. Czy Witkacy zamierzał wrócić do tropików? 9 kwietnia 1918 roku Maria Witkiewiczowa, matka Witkacego, wysłała pocztówkę do swojej przyjaciółki, siostry Leona Chwistka, z informacją, że Witkacy planuje powrót z Piotrogrodu do Polski lub podróż na Sumatrę. Choć zafascynowany tropikalną przyrodą i naturą, po podróży z Malinowskim w 1914 roku, która wpłynęła na jego malarstwo i inną twórczość, w lipcu 1918 roku Witkacy wrócił do Polski i opisał swoje cejlońskie doświadczenia w reportażu Podróż do Tropików. 2. Zagadka Prologu do Pentemychosa i Jej Niedoszłego Wychowanka. W archiwum Jadwigi Witkiewiczowej zachowała się jedna kartka z niemieckojęzycznym wierszem będącym fragmentem prologu zaginionej sztuki Pentemychos i Jej niedoszły wychowanek, która powstała na początku 1920. Zachowany fragment pochodzi prawdopodobnie z tłumaczenia, które Witkacy zamówił u przyjaciela w 1922, po spotkaniu w Zakopanem z panią Eckert, która obiecała polecić jego sztuki producentowi teatralnemu w Hamburgu. 3. Witkacy „dzieckiem podszyty”, czyli jak samemu ulepszyć kalejdoskop. Witkacy od dziecka był zapalonym kolekcjonerem. Zbierał laski i różne osobliwości, które umieszczał w swoich "albumach osobliwości". Dla kalejdoskopu, swojej ulubionej zabawki, napisał szczegółową zabawną instrukcję. 4. Grotowski i Witkacy. Jako student krakowskiej szkoły teatralnej Jerzy Grotowski planował wystawienie Szewców na Wawelu w 1958/59 roku. Ponieważ plan nie został zaakceptowany, Grotowski rzucił szkołę i wyjechał do Opola, gdzie został kierownikiem artystycznym Teatru 13 Rzędów. Zapytany o to, czyj portret powiesiłby w swoim dyrektorskim gabinecie, Grotowski wymienił Witkacego wraz z trzema innymi „męczennikami” teatru: Artaudem, Meyerholdem i Stanisławskim.
Four notes on Witkacy’s biography. 1. Did Witkacy Intend to Return to the Tropics? On 9 April 1918, Maria Witkiewiczowa, Witkacy’s mother, sent a postcard to her friend, Leon Chwistek’s sister, with an information that Witkacy was planning to return to Poland from Petrograd or to travel to Sumatra. Though fascinated with tropical wildlife and nature, after his travel with Malinowski in 1914, which has influenced his painting and other creative work, in July 1918 Witkacy returned to Poland and described his Ceylon experiences in the reportage Podróż do Tropików (A Voyage to the Tropics). 2. The Puzzle of Prologue to Pentemychos i Jej Niedoszły Wychowanek. The Jadwiga Witkiewiczowa archive contains a single page with a German-language piece of verse which is a fragment of the prologue of the now lost play Pentemychos i Jej niedoszły wychowanek (Pentemychos and Her Would-be Pupil), written at the beginning of 1920. The surviving fragment probably comes from a translation that Witkacy commissioned from a friend in 1922, after meeting in Zakopane with Ms. Eckert who promised to recommend his plays to a theatre producer in Hamburg. 3. Witkacy “Honeycombed with Childishness,” or a DIY Way of Improving One’s Kaleidoscope. Witkacy had been a passionate collector since childhood. He collected walking sticks and various curios, which he put in his “albums of curiosities.” For a kaleidoscope, his favorite toy, he wrote a detailed funny manual. 4. Grotowski and Witkacy. As a student of the Cracow theatre school, Jerzy Grotowski planned to put on The Shoemakers at Wawel in 1958/59. Since the plan was not approved, Grotowski dropped out of school and went to Opole where he became the artistic manager of the 13 Rzędów Theatre. When asked whose portrait he would hang up in his directorial office, Grotowski mentioned Witkacy along with three other “martyrs” of the theatre: Artaud, Meyerhold, and Stanislavsky.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 4; 113-139
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zespół teatralny jako mit: Wokół książki «Czy tylko Reduta?»
Theatre Company as Myth: Reflections on the Book «Czy tylko Reduta?» [Only Reduta?]
Autorzy:
Płoski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32070562.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Reduta
Juliusz Osterwa
zespół teatralny
zespołowość
theatre ensemble
collectivity
Opis:
Internetowa książka Czy tylko Reduta? Wspólnota – zespół – spółdzielnia twórcza – kolektyw w teatrze zbiera część referatów wygłoszonych na konferencji zorganizowanej w ramach IV Zjazdu Polskiego Towarzystwa Badań Teatralnych w Spale (20–22 września 2019). Artykuł jest nie tyle jej recenzją, ile zapisem refleksji, które zrodziła lektura poszczególnych tekstów. Książka stanowi bowiem wielogłosową próbę opisania zespołowości i zespołu. Chociaż jest to podstawowe zjawisko życia teatralnego, dopiero w ostatnich latach stało się przedmiotem namysłu badaczy. Fenomen Reduty jest w publikacji punktem wyjścia do analiz i badań znacznie szerszych, obejmujących ogólne zasady funkcjonowania zespołów oraz studia przypadków teatrów polskich i zagranicznych. Autor artykułu komentuje przeprowadzone w książce analizy, opisując różne sposoby mitologizacji kategorii zespołowości.
The electronic publication Czy tylko Reduta? Wspólnota – zespół – spółdzielnia twórcza – kolektyw [Only Reduta? Community – Ensemble – Creative Cooperative – Collective] brings together selected papers from a conference organised as part of the 4th Congress of the Polish Society for Theatre Research in Spała (20–22 Sept. 2019). The article is not so much a review of the edited volume as a record of the author’s reflections inspired by the reading of particular essays. The book constitutes a polyphonic attempt at describing the phenomenon of the theatre collective. Fundamental as it is for theatre life, it has only recently drawn the attention of researchers. In this publication, the phenomenon of Reduta is a starting point for much broader research and analysis that address both general principles of the functioning of theatre ensembles and particular cases of Polish and foreign theatres. The author of the article comments on the analyses contained in the volume, describing various mythologisations of collectivity. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 2; 267-276
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ciała tańczące ku wolności
Bodies dancing towards freedom
Autorzy:
Szymajda, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520797.pdf
Data publikacji:
2024-03-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
dance
choreography
war
taniec
choreografia
wojna
Opis:
Wstęp Joanny Szymajdy do bloku tekstów Prawo (do) tańca.
Joanna Szymajda's introduction to the essay-cluster The Right to Dance.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 1; 9-13
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Opera – Pop – Kultura: Wprowadzenie
Opera – Pop – Culture: Introduction
Autorzy:
Lisiecka, Katarzyna
Regiewicz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430932.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
opera
popular culture
kultura popularna
Opis:
Wprowadzenie do bloku tematycznego poświęconego relacji między operą a kulturą popularną.
Introduction to essay cluster Opera - Pop - Culture.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 2; 11-14
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przestrzeń emblematyczna
Emblematic Space
Autorzy:
Kubikowski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47233177.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
performatyka
emblemat a teatr
teatr społeczny
teoria emblematu
performance theory
theater emblematics
social theater
emblem theory
Opis:
W artykule autor śledzi związki sztuki teatru ze sztuką emblematu. Wychodząc od dzieł Albrechta Schönego i posiłkując się współczesną teorią emblematu, stawia tezę, że obydwie sztuki wykorzystują zjawisko performansu, z którym wiążą się nierozerwalnie. Strukturę emblematyczną można odnaleźć zarówno w trwałych zaczątkach teatralnego performansu (dramat lub scenariusz), jak i w jego pozostałościach (dokumenty dzieła). Emblemat stanowi więc ostateczne medium oddziaływania teatru na najdalszy społeczny dystans, kiedy zanikł wszelki żywy kontakt odbiorców ze zjawiskiem. Teatr szczególnie nastawiony na społeczną misję, najchętniej sięga do środków sztuki emblematu. Tytułowa „przestrzeń emblematyczna” – to abstrakcyjna kategorialna przestrzeń, którą ustanawia i w której zachodzi performans życiowy, społeczny czy sceniczny. Otwiera się ona w powszechnej świadomości jako jego „scena”. W teatrze takie przestrzenie powołuje się programowo; w życiu powszednim tworzą się one samorzutnie, jako emanacje zbiorowych oczekiwań lub nadziei, albo poprzez działania jednostek.
In this paper, the author traces the connections between the art of the theater and the art of the emblem. Revisiting the work of Albrecht Schöne and referring to the present theories of the emblem, the author claims that both art forms employ performance, which inseparably connects them. Emblematic structures can be found both in the beginnings of a theatrical performance (the play or the script) and in its remains (the documentation of the performance). The emblem is therefore the ultimate medium of the theater’s influence and transmission at the longest social distance, when any direct link of the audience with the original performance has already vanished. We can observe that theater more oriented towards social impact tends to utilize emblematics all the more willingly. Finally, the author introduces the notion of the “emblematic space”: an abstract categorial space, which is constituted and transformed through performance, containing it as its “stage.” Theater’s task is creating such spaces; in everyday social life, they arise spontaneously as emanations of the collective hopes or expectations; they are also set up by individual efforts. (Trans. T. Kubikowski)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 4; 7-38
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maiia Harbuziuk (1965–2023) in Memoriam
Maiia Harbuziuk (1965–2023): Wspomnienie
Autorzy:
Torkut, Nataliya
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432330.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Maiia Harbuziuk
Shakespeare
«Hamlet»
ukrainskie badania teatralne
Ukrainian theater studies
Opis:
This text celebrates the legacy of Maiia Harbuziuk, a distinguished Ukrainian theater critic and scholar who recently passed away before her time. The article highlights her significant contributions to theater studies and her unwavering commitment to promoting Ukrainian theater on the global stage. The author reflects on Maiia Harbuziuk’s academic achievements in the field of Shakespeare studies, including her work on the Ukrainian reception of Hamlet. She discusses the scope of Harbuziuk’s work—academic research, cultural exchange, and the organization of a Ukrainian Shakespeare Festival among many others—in all of which Maiia Harbuziuk excelled, leaving an indelible mark on Ukrainian culture and the world of theater.
Tekst upamiętnia postać Maii Harbuziuk, przedwcześnie zmarłej wybitnej ukraińskiej krytyczki teatralnej i badaczki. Artykuł podkreśla jej znaczący wkład w badania teatralne i niesłabnące zaangażowanie w promowanie ukraińskiego teatru za granicą. Autorka omawia najważniejsze osiągnięcia naukowe Maii Harbuziuk w dziedzinie badań szekspirologicznych, w tym jej prace nad ukraińską recepcją Hamleta. Omawia różnorodne przedsięwzięcia Harbuziuk – obejmujące badania naukowe, wymianę kulturalną, a także organizację Ukraińskiego Festiwalu Szekspirowskiego i wiele innych – podkreślając, że w każdej z tych dziedzin Maiia Harbuziuk osiągała znakomite wyniki, pozostawiając niezatarty ślad w ukraińskiej kulturze i świecie teatru.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 4; 266-277
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Danciger Jidisz Teater
Autorzy:
Kuligowska-Korzeniewska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29433202.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr żydowski
teatr jidysz
teatr w Gdańsku
historia teatru
Jewish theater
Yiddish theater
theater in Gdańsk
theater history
Opis:
Artykuł jest omówieniem książki Mieczysława Abramowicza Teatr żydowski w Gdańsku 1876–1968 (Gdańsk 2022) ukazującej panoramiczny obraz amatorskiej i zawodowej aktywności teatralnej społeczności żydowskiej w Gdańsku i sąsiadujących z nim powiatach. Recenzentka podkreśla, że publikacja jest efektem wieloletniego, szeroko zakrojonego programu badawczego obejmującego kwerendy archiwalne i rozmowy ze świadkami. Wykorzystano w niej różnogatunkowe źródła w językach niemieckim, jidysz, hebrajskim i polskim. Recenzentka sytuuje narrację autora na tle dotychczasowych tekstów o teatrze żydowskim i uwypukla znaczenie jego naukowych ustaleń dla dalszych badań nad różnymi aspektami żydowskiej kultury teatralnej w Polsce.
This article discusses Mieczysław Abramowicz’s book Teatr żydowski w Gdańsku 1876–1968 (Jewish Theater in Gdańsk 1876-1968; Gdańsk 2022), which presents a panorama of the amateur and professional theater activity of the Jewish community in Gdańsk and its neighboring counties. The reviewer emphasizes the scope of research underlying the book: a many-year, wide-ranging project involving archive research and interviews with witnesses. The publication draws on diverse German-, Yiddish-, Hebrew-, and Polish-language sources. The reviewer situates the Abramowicz’s narrative against the background of previous texts on Jewish theater and highlights the significance of his scholarly findings for further research into various aspects of Jewish theater culture in Poland.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 3; 157-174
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Theatre Education at Reduta
Kształcenie w Reducie
Autorzy:
Świątkowska, Wanda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32062796.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Reduta
Instytut Reduty
Juliusz Osterwa
szkolnictwo teatralne
laboratorium teatralne
Reduta Institute
theatre education
theatre laboratory
Opis:
The article presents the history and principles of theatre education at Reduta in its successive forms: from Koło Adeptów [The Apprentice Circle], established in 1921, through the Reduta Institute, to Okop [The Trench], which was the last pre-war incarnation of the school. Based on documents and memoirs, the article discusses Reduta’s comprehensive and holistic model of education, in which regular theoretical classes were accompanied by practical and physical exercises. A crucial part of the education process was student participation in the theatre’s daily operations: rehearsals, preparation of stage productions, and tours. The aim of the school was to offer future artists comprehensive preparation for various theatre functions, as well as to produce ideologically engaged social activists, who consider serving the society through art as their primary task and mission. A comparison between Reduta’s schools and other educational initiatives confirms that in terms of scope, curriculum, work methods, practices, as well as atmosphere, the former were indeed pioneering and stood out from traditional pre-war drama teaching. Published as an appendix to the article is its source material: Juliusz Osterwa, Okop, edited and with an introduction by the author of the article. (Transl. Z. Ziemann)
Artykuł przedstawia historię i założenia edukacji teatralnej w Reducie na różnych etapach funkcjonowania zespołu – od powołanego w 1921 Koła Adeptów, przez Instytut Reduty po Okop, który był ostatnim przedwojennym wcieleniem uczelni. Na podstawie dokumentów oraz wspomnień ukazano wszechstronny i holistyczny model kształcenia, w którym regularnym zajęciom teoretycznym towarzyszyły ćwiczenia praktyczne oraz fizyczne. Zasadniczą część edukacji w Reducie stanowiła praktyka realizowana poprzez udział adeptów w codziennej pracy teatru: w próbach, w przygotowaniu przedstawień, w objazdach Reduty. Celem szkoły było kompleksowe przygotowanie artysty do pełnienia różnych funkcji w teatrze, jak również ideowe wychowanie społecznika, który służbę społeczeństwu poprzez sztukę uważa za swoje podstawowe zadanie i posłannictwo. Porównanie redutowych szkół z innymi inicjatywami pedagogicznymi potwierdza, że pod względem rozmachu, programu nauczania, sposobu pracy, praktyk, jak również tworzonej atmosfery miały one pionierski charakter i wyróżniały się na tle przedwojennego szkolnictwa dramatycznego. Aneksem do artykułu jest materiał źródłowy: Juliusz Osterwa, Okop, ze wstępem i w opracowaniu autorki artykułu.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 2; 7-48
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warszawski listopad teatralny 1918: „Z dni przełomu”
November 1918 Calendar of Warsaw Theatres: The Breakthrough Days
Autorzy:
Mościcki, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30021677.pdf
Data publikacji:
2018-10-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
1918
odzyskanie niepodległości
reperturar teatrów warszawskich
historia teatru polskiego
Poland's independence
Warsaw theatres repertoire
Polish theatre history
Opis:
Artykuł przedstawia wydarzenia wyjątkowo burzliwego miesiąca w chwili odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Warszawa była wówczas miejscem szczególnym. Rozgrywały się tu i ogniskowały najważniejsze wydarzenia: powrót marszałka Józefa Piłsudskiego po uwolnieniu go z magdeburskiego więzienia, początki tworzenia nowego polskiego rządu, euforia mieszkańców miasta mieszająca się z obawami o przyszłość kraju i bezpieczeństwo na ulicach, trudności gospodarcze. Na to wszystko nakładały się równie burzliwe wydarzenia w teatrach i wokół nich. Listopad 1918 roku obrósł także legendami, które – utrwalone w literaturze pamiętnikarskiej – zniekształcały obraz rozgrywających się wówczas wydarzeń. Autor, przywołując te relacje, stara się ustalić prawdziwy bieg wypadków, posługując się ówczesną, rzetelnie informującą, prasą. Przytacza ówczesne publikacje lub ich fragmenty, z których większość pojawia się po raz pierwszy w kontekście badań teatrologicznych. Zebrane razem i przedstawione w artykule pokazują – choćby w części – fascynującą mozaikę, jaką stanowił w listopadzie 1918 roku warszawski teatr. Zmienność tych wydarzeń każe nawet myśleć, że mamy do czynienia z kalejdoskopem.
This article presents events of the exceptionally stormy month in the capital of Poland at the time the country was regaining independence. Warsaw was the arena and focal point of the most significant political events: the return of Józef Piłsudski after his release from the Magdeburg prison, the formation of the new Polish government, the excitement of the people of Warsaw that mixed with their uncertainty about the future, about security in the streets and economic difficulties—and all these were accompanied with equally turbulent events in the theatres and around them. November 1918 gave rise to some legends, which, perpetuated in memoirs, misshape the truth about the events of that period. While citing such accounts, the author attempts to establish the true turn of events based on contemporary press publications that were very thorough in reporting the events. The author quotes these press reports or their excerpts. They often reappear for the first time since their publication, and taken together, they make up a fascinating, albeit fragmentary, mosaic showing what the November 1918 theatre in Warsaw was like. Though the fast pace of events does indeed bring to mind a kaleidoscope rather than a simple mosaic.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 7-49
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zofia Jasińska (1930–2022): Wspomnienie
Zofia Jasińska (1930–2022): In Memoriam
Autorzy:
Krasiński, Edward
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432329.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Zofia Jasińska
theater research
theater criticism
badania teatralne
krytyka teatralna
Opis:
Wspomnienie o dr Zofii Jasińskiej (1930–2022), badaczce dziejów teatru polskiego i edytorce, która przez blisko trzydzieści lat pracowała w Muzeum Teatralnym w Warszawie na stanowisku kustosza-inwentaryzatora. W artykule przedstawiono lata jej studiów na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, pracę w Instytucie Bibliograficznym Biblioteki Narodowej, wieloletnią współpracę recenzentki teatralnej z krakowskim Tygodnikiem Powszechnym, działalność konspiracyjną w latach PRL, uczestnictwo w amatorskim ruchu teatralnym oraz w stowarzyszeniach religijnych. Scharakteryzowano jej najważniejsze prace naukowe i dokumentacyjne, dzięki którym jest pamiętana jako wybitna historyk teatru, wzorowa edytorka i dokumentalistka.
An In Memoriam about Dr Zofia Jasińska (1930–2022), scholar of the history of Polish theatre and editor, who worked at the Theatre Museum in Warsaw as an inventory curator for almost thirty years. The article describes her student years at the Catholic University of Lublin, her work at the Bibliographic Institute of the National Library in Warsaw, her long time collaboration as a theatre reviewer with the Kraków socio-cultural magazine Tygodnik Powszechny, her underground activity during communist rule, and her participation in the amateur theatre movement and in religious associations. It characterizes her most important scholarly and documentary works, thanks to which she is remembered as an outstanding theatre historian and an exemplary editor and documentarian.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 4; 281-290
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Układy planet, układy faktów
Arrangements of Planets, Arrangements of Facts
Autorzy:
Godlewski, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432291.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Kazimierz Dejmek
theater biographies
Polish theater after 1945
biografistyka teatralna
teatr polski po 1945
Opis:
Tekst dotyczy biografii Kazimierza Dejmka pióra Magdaleny Raszewskiej (Warszawa, 2021). Na marginesie lektury recenzent komentuje napięcia, sprzeczności i ambiwalencje obecne w metodzie pisarstwa biograficznego Raszewskiej. Analizuje relacje między konstruowanym w książce portretem Dejmka jako bohatera indywidualnego i reprezentanta pokolenia, między sposobem ujmowania jego życia prywatnego i publicznego. Akcentuje współobecność elementów tradycyjnych i nowych metod biograficznych, które składają się na narrację dążącą do możliwie pełnej prezentacji historycznej postaci, a zarazem układającą się w świadomie konstruowaną, literacką opowieść.
This article reviews the biography of Kazimierz Dejmek by Magdalena Raszewska (Warsaw, 2021). On the margins of the reading, the reviewer comments on the tensions, contradictions, and ambivalences present in Raszewska’s method of biographical writing. He analyzes the relationship between the portrait of Dejmek constructed in the book as an individual and a representative of a generation, between the way his private and public life is presented. The reviewer highlights the concurrent elements of traditional and new biographical methods, which make up a narrative striving for the fullest representation of the historical figure and, at the same time, a consciously constructed, literary story.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 4; 195-204
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lidia Kuchtówna (1940–2023): Wspomnienie
Lidia Kuchtówna (1940–2023): A Memoir
Autorzy:
Kuźnicka, Danuta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432325.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Lidia Kuchtówna
theater research
Polish theater scholars
badania teatralne
polscy badacze teatru
Opis:
Wspomnienie o prof. dr hab. Lidii Kuchtównie (1940–2023), badaczce polskiej sztuki aktorskiej, reżyserskiej i scenograficznej, która przez pięćdziesiąt osiem lat była związana naukowo z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk. W artykule omówiono jej najważniejsze prace historycznoteatralne i edytorskie poświęcone Wilamowi Horzycy, Irenie Solskiej i Karolowi Fryczowi. Scharakteryzowano jej styl badawczy polegający na łączeniu perspektywy biograficznej z estetyczną. Podkreślono systematyczny i gruntowny charakter oraz szeroki zakres prowadzonych przez nią kwerend i badań źródłowych, związanych z licznymi podróżami naukowymi. Uwypuklono również jej zainteresowanie ikonografią teatralną.
A memory about Professor Lidia Kuchtówna (1940–2023), a scholar of the Polish art of acting, directing, and stage design, who was affiliated with the Institute of Art, Polish Academy of Sciences, for fifty-eight years. The article discusses her most important works in theater history and editorial projects, devoted to Wilam Horzyca, Irena Solska, and Karol Frycz. It describes her approach as combining the biographical and aesthetic perspectives. It emphasizes the methodical and thorough quality and wide range of her library and archive research, which involved numerous research trips. The author also highlights Professor Kuchtówna’s interest in theater iconography.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 2; 191-204
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wyspa niewolników
Wyspa niewolników [L’Île des Esclaves]
Autorzy:
de Marivaux, Pierre
Olkusz (oprac.), Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29551828.pdf
Data publikacji:
2017-10-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Pierre de Marivaux
«Wyspa niewolników»
dramat
«L’Île des Esclaves»
drama
Opis:
Anonimowe tłumaczenie Wyspy niewolników Marivaux z 1782 roku w opracowaniu Piotra Olkusza.
An anonymous 1782 translation of Marivaux's L’Île des Esclaves edited by Piotr Olkusz.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 105-128
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Splot czasów: Teatr, performans i odtworzenia
A Confluence of Times: Theater, Performance, and Re-enactment
Autorzy:
Ratajczakowa, Dobrochna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34112072.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
performans
archiwum
czasowość
odtworzenie
performance
archive
temporality
reenactment
Opis:
Artykuł stanowi omówienie dyskusji na temat performansu i archiwum oraz relacji między nimi na podstawie polskich tłumaczeń książek Rebecki Schneider Pozostaje performans (Kraków 2020; wyd. org. Performing Remains: Art and War in Times of Theatrical Reenactment, Routledge 2011) i Diany Taylor Performans (Kraków 2018; wyd. org. Performance, Duke University Press 2016). Centralnym wątkiem jest refleksja nad sposobem ujęcia czasu i cielesności w koncepcji Schneider, co umożliwia uwypuklenie różnic w podejściu do ontologii performansu w pracach obu autorek.
This article presents the discussion on performance, the archive, and the relations between them, based on Polish translations of Rebecca Schneider’s book Performing Remains: Art and War in Times of Theatrical Reenactment (Routledge 2011; Polish edition: Pozostaje performans, Kraków 2020) and Diana Taylor’s Performance (Duke University Press 2016; Polish edition: Performans, Kraków 2018). The central theme of the article is a reflection on Schneider’s treatment of time and corporeality, which makes it possible to highlight the differences between the approaches to the ontology of performance proposed in the two books.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 3; 189-202
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dwie «Zemsty» Bohdana Korzeniewskiego
Bohdan Korzeniewski’s Two «Revenges»
Autorzy:
Makaruk, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47224403.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Bohdan Korzeniewski
«Zemsta»
Aleksander Fredro
Teatr Polski
Teatr Narodowy
stalinizm
wallenrodyzm
«Revenge» [«Zemsta»]
Stalinism
Wallenrodism
Opis:
Artykuł przypomina pracę Bohdana Korzeniewskiego nad Zemstą Aleksandra Fredry w Teatrze Polskim w Warszawie na przełomie 1951 i 1952 roku. Kiedy reżyser objął dyrekcję Teatru Narodowego, próby przerwano. Autorka dokumentuje ślady po niezrealizowanym przedstawieniu, by skonfrontować je z Zemstą, którą Korzeniewski wystawił w Teatrze Narodowym w 1953. Celem nie jest rekonstrukcja niewystawionej premiery, lecz zadanie pytań o tę drugą Zemstę i podejście artysty do komedii Fredry. Perspektywa poetyki kulturowej (kulturowej historii teatru) przybliża strategie i gry Korzeniewskiego i – szerzej – praktyki funkcjonowania artystów w polskim teatrze w latach stalinizmu. Uruchomienie historii potencjalnej pozwala spojrzeć na biografię Korzeniewskiego w sposób zniuansowany. 
This article discusses the history of Bohdan Korzeniewski’s work on Aleksander Fredro’s Revenge [Zemsta] at Teatr Polski in Warsaw from 1951 into 1952. When the theater director took over the management of Teatr Narodowy, rehearsals were halted. The author documents the traces of the unrealized production in order to juxtapose it with Korzeniewski’s 1953 staging of Revenge at Teatr Narodowy – not with the aim of reconstructing the former, but to investigate the latter and Korzeniowski’s approach to Fredro’s comedy. The perspective of cultural poetics (cultural history of theater) reveals Korzeniewski’s strategies and games, and, more generally, the functioning of Polish theater artists under Stalinism. Engaging with speculative history enables a nuanced look at Korzeniewski’s biography.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 1; 73-94
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wokół dramaturgicznego debiutu Felicjana Faleńskiego
The Debut Play by Felicjan Faleński
Autorzy:
Dybizbański, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47232002.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Felicjan Faleński
dramat
autograf
XIX wiek
rewolucja
drama
autograph
19th century
revolution
Opis:
Nigdy niewydany pierwszy ukończony dramat Felicjana Faleńskiego – Smutne dzieje powstania w Dalekarlii z 1867 roku – odpowiada programowym założeniom Victora Hugo, wedle których dzieło sztuki dramatycznej powinno być „przeszłością ożywioną na rzecz teraźniejszości”. Pisany pod wpływem świeżego wspomnienia powstania styczniowego traktuje o zrywie Szwedów przeciwko dominacji Danii w związku państw skandynawskich ustanowionym przez unię kalmarską u schyłku XIV wieku, przedstawia nadużycia Duńczyków i króla Eryka Pomorskiego, bunt szwedzkich możnowładców i mas ludowych pod dowództwem prostego górnika, obalenie króla, zdradę jednego z feudałów, zamach stanu, skrytobójstwo. Akcja została skomponowana według mechanizmów dziejowych znanych z szekspirowskich kronik z przydaniem w losie monarchy calderonowskiego pierwiastka rządów Bożej opatrzności nad światem ziemskiej historii.
Felicjan Faleński’s unpublished, first completed drama, Smutne dzieje powstania w Dalekarlii [The Sad Story of the Uprising in Dalecarlia] from 1867, corresponds to Victor Hugo’s program, whereby a work of dramatic art should be “the past revived for the present”. Written with a fresh memory of the January Uprising of 1863, Faleński’s text tells about the rebellion of the Swedes against Danish domination in the union of Scandinavian states established by the Kalmar Union at the end of the 14th century. The play depicts the abuses of the Danes and King Eric of Pomerania, the rebellion of Swedish nobility and the popular masses led by a simple miner, the overthrow of the king, the betrayal of one of the feudal lords, the coup d’état, and the assassination. The action is arranged according to the historical mechanisms known from Shakespeare’s chronicles; in presenting the monarch’s fate, Faleński adds the Calderonian element of the rule of divine providence over the world of earthly history.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 2; 91-109
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Transmisje pamięci
Transmissions of Memory
Autorzy:
Michalak, Hubert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36144827.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Jan Dorman
Hanna Krall
pamięć
Zagłada
memory
Holocaust
Opis:
Artykuł poświęcony jest Powiedz, że jestem…, jednemu z ostatnich przedstawień wyreżyserowanych przez Jana Dormana (prem. 16 VI 1985, Państwowy Teatr Dramatyczny w Wałbrzychu). Tekst podejmuje zagadnienie pamięci wiążąc je z wątkiem ukrywania Żydów podczas II wojny światowej. Oba te motywy zostały mocno wpisane w spektakl, a w okresie, w którym miała miejsce premiera spektaklu, były świeżym i niemal nierozpoznanym zagadnieniem na polskich scenach.Podejmując kwestię różnorakich mediów pamięci i kilku modeli jej scenicznej reprezentacji tekst usiłuje zrekonstruować zarówno koncepcję reżyserską jak i kształt artystyczny spektaklu. Poprzez wskazanie najistotniejszych odstępstw od dotychczasowych praktyk artystycznych reżysera szkicowo przywołuje ewolucję myśli artystycznej Dormana. Wspominając kontekstowo kolejne realizacje koncepcji inscenizacyjnej reżysera oraz wątek żydowskiego Teatru Renesans działającego w Wałbrzychu (nieznany twórcom) poszerza zagadnienie teatralnie rozumianej pamięci wskazując na wielostronne, performatywne funkcjonowanie inscenizacji.
The paper is dedicated to Powiedz, że jestem… (“Tell me that I am…”), one of the last productions directed by Jan Dorman (The State Drama Theatre in Wałbrzych, prem. June 16, 1985). It addresses the issue of memory, linking it to the theme of hiding Jews during World War II. Both these motifs were firmly inscribed in the production, and they referred to a fresh and almost unrecognized issue on Polish stages at the time of the premiere. By addressing the issue of various media of memory and several models of its stage representation, the text attempts to reconstruct both the director’s concept and the artistic shape of the production. And by pointing out the most important departures from Dorman’s previous art practices, it sketches the evolution of Dorman’s concept of his art. Invoking subsequent realisations of the director’s staging concept and the theme of The Jewish “Renaissance” Theatre operating in Wałbrzych (unknown to artists), as contexts, expands the issue of memory in the theatre through including multilateral, performative, functioning of this particular staging.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 3/4; 213-233
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przedstawienia purimowe
The Purim Plays
Autorzy:
Kuberczyk, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30147335.pdf
Data publikacji:
1992-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
przedstawienia purimowe
Purim
parodia
komizm
Purim plays
parody
comism
Opis:
Pierwsza polskojęzyczna prezentacja najstarszej tradycji teatralnej jidysz, wraz z jej religijnymi i społecznymi kontekstami. Autor opisuje tradycje obchodzenia święta Purim i wspomina o równie tradycyjnej niechęci środowisk religijnych do teatru jako zjawiska pogańskiego. Przedstawia proces rozwoju widowisk wywodzących się ze świątecznych rytuałów, a także wskazuje na ich literackie pochodzenie i możliwe wpływy teatralne spoza kultury żydowskiej. Opisuje inscenizacje samych sztuk, opierając się na przykładach z literatury oraz na zachowanych tekstach przedstawień purimowych (większość z nich pochodzi ze zbioru Noego Pryłuckiego). Autor omawia przy tym kompozycję przedstawień, wspomina o miejscach pozostawionych na improwizacje, wymienia typowe wątki i postacie, a także źródła ich komizmu. Uzupełnieniem tekstu jest przekład jednej ze sztuk purimowych Mądrość Salomona.
The first Polish language presentation of the oldest Yiddish theatrical tradition, along with its religious and social contexts. The author gives a description of the Purim festivities and mentions the traditional dislike expressed by religious circles toward theatre as a pagan phenomenon. He depicts the process by means of which elements of theatre develop from the ritual festivity, as well their literary origin and possible influences from non-Yiddish theatre. He then describes the staging of the plays themselves, relying on examples from literature and on surviving texts of Purim plays (the majority of these coming from the collection of Noah Prylucki). Author discusses the composition of such plays – the places left for improvisation, typical plots and characters, the mechanisms by means of which comical situations arise. The text is supplemented by a translation of one of the Purim plays Solomon's Wisdom (Mądrość Salomona).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1992, 41, 1/4; 21-49
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teatr Tadeusza Różewicza
The Theatre of Tadeusz Różewicz
Autorzy:
Fik, Marta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431849.pdf
Data publikacji:
1974-03-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Tadeusz Różewicz
open dramaturgy
theatre conventions
aesthetics
action
protagonist
dramaturgia otwarta
konwencje teatralne
estetyka
bohater
akcja
Opis:
Co postuluje wobec teatru dramaturgia autora uważanego za nihilistę i antychrysta kultury? Utwory dramatyczne i wypowiedzi teoretyczne Tadeusza Różewicza kwestionują wszelkie konwencje teatralne, wymierzone są w mody, snobizmy, nawyki. Jednocześnie konsekwentnie podejmują próby wykształcenia estetyki najlepiej oddającej cechy współczesnego świata. Negacja dotychczas stosowanych konstrukcji bohatera czy akcji dramatu wyraża nie tylko chaos i rozbicie otaczającej rzeczywistości, ale przynosi także próby konstruowania nowych modelowych sytuacji, w jakich znalazł się Człowiek i Ludzkość. Nowi bohaterowie Różewicza – bez wieku, twarzy, imion, odindywidualizowani i zmechanizowani – wpływają na charakter akcji lub też braku akcji jego dramatów. „Otwartość” wewnętrznej kompozycji ma różne stopnie, a „luźność” budowy nie oznacza przypadkowości ani dowolności. Różewicz konsekwentnie obnaża stereotypy na poziomie wyrazów, zdań i dialogów, a jednocześnie w jego tekstach coraz więcej miejsca zajmują obrazy ustanawiane didaskaliami. Brak zaufania do rozwlekłych dialogów prowadzi do zaanektowania przez dramat rejonów pozasłownych. Swoboda, jaką pozostawia Różewicz inscenizatorom, jest zatem niezwykle ograniczona.
What postulates with regard to theatre are put forth by the dramaturgy of an author regarded as a nihilist and an antichrist of culture? The dramatic works and theoretical statements of Tadeusz Różewicz challenge all theatre conventions, targeting fashions, snobberies, and habits. At the same time, they consistently attempt to develop an aesthetic that best reflects the characteristics of the contemporary world. The negation of the dominant modes of constructing protagonists or action in drama not only reflects the chaos and disintegration of the surrounding reality, but also brings attempts at creating new model situations in which Man and Humankind have found themselves. Różewicz’s new protagonists – ageless, faceless, nameless, unindividualized and mechanized – influence the character of the action or lack of action in his dramas. The “openness” of the internal composition has varying degrees, and the “looseness” of the construction does not imply randomness or arbitrariness. Różewicz is consistent in exposing stereotypes at the word, sentence, and dialogue levels, while at the same time images created in stage directions occupy an increasing amount of space in his texts. Due to his lack of confidence in lengthy dialogues, his drama annexes extra-verbal territories. The freedom that Różewicz leaves to the producers is therefore highly limited.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1974, 23, 1; 3-16
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A Reading of Community
Czytanie wspólnot
Autorzy:
Seiler, Nina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34112080.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
filozofia
wspólnota
czytanie
pisanie
Jean-Luc Nancy
performans
afekty
tożsamość
philosophy
community
writing
reading
performance
affects
identity
Opis:
The thinking about the idea, forms and practices of communitas has developed a specific discourse in political philosophical writing since the 1980s. This paper retraces the ways in which Jean-Luc Nancy established a “community of writing [and] the writing of community,” how in his view community compears with philosophical writing. Taking Nancy’s discussion as a ground line, the author modulates the perspective on writing—as both text and practice—and focuses on the confrontation with community in reading. By poetologically tackling Nancy’s essay “The Confronted Community” (2001), she investigates into the text’s performing of community and the affective interaction between text and corporeality. Her reading of Nancy’s writing thus activates not only its ecstatic valences leading towards the proposed community of those who have no community; it also uncovers the aesthetic, social and political implications that emanate from Nancy’s writing in this situated reading. Therefore, this paper analytically retraces the textual micro-performances of community in writing as a performative confrontation entailed in reading.
Rozważania dotyczące idei, form i praktyk communitas tworzą od lat osiemdziesiątych XX wieku osobny dyskurs filozoficznopolityczny. Artykuł jest refleksją nad tym, w jaki sposób Jean-Luc Nancy ustanawia „wspólnotę pisania [i] pisanie wspólnoty”, jak w jego ujęciu wspólnota „współ-zjawia się” z pisarstwem filozoficznym. Wychodząc od refleksji Nancy’ego, autorka modyfikuje spojrzenie na pisanie – zarówno jako tekst, jak i praktykę – by skupić się na konfrontacji ze wspólnotą w czytaniu. Poprzez poetologiczny rozbiór eseju La Communauté affrontée (2001) bada tekstualną inscenizację wspólnoty i afektywną interakcję między tekstem a cielesnością. Jej osobista lektura nie tylko aktywizuje ekstatyczny potencjał pisarstwa Nancy’ego prowadzący ku postulowanej wspólnocie tych, którzy nie mają wspólnoty, lecz także ujawnia jego estetyczne, społeczne i polityczne implikacje. Artykuł analitycznie rekonstruuje zatem tekstualne mikroperformanse wspólnoty w pisaniu jako performatywną konfrontację wpisaną w czytanie.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 3; 57-72
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Returning the Other
Przywracając Inną
Autorzy:
Harbuziuk, Maiia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36149916.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Irena Solska
biografia aktorki
polska aktorka
kobiety w historii teatru
actress' biography
Polish actress
women in theater history
Opis:
The author reviews Nataliya Yakubova’s monograph Irena Solska: The Burden of Unusualness (Moscow 2019) which is the result of more than ten years of work. Yakubova emphasizes that for her the past remains an “open project” to which one can (and should) return many times and her book can be seen as such “portal to the past”. The creative and life path of Irena Solska was chosen as the object of research, and its subject was defined as the “burden of unusualness” of the actress’s personality. Yakubova sees the main analytical problem in the conservation of social stereotypes about Irena Solska and diagnoses the fundamental bias, spread in Polish culture, of the myth of Irena Solska as a “demonic woman”. Therefore, the purpose of the study was the interpretation of sources, the destruction of stereotypes, and overcoming patterns of representations. The principle of interdisciplinary research allows her to consider the fate of the star actress as a phenomenon of her time, in the dynamics of complex socio-political, socio-cultural, aesthetic-technological and ideological-emancipatory changes from the late nineteenth century to the late 1930s. (Transl. S. Harbuziuk)
Autorka recenzuje monografię Natalii Jakubowej Irena Solska: Ciężar niezwykłości (Moskwa 2019) stanowiącą efekt przeszło dziesięcioletnich badań. Jakubowa podkreśla, że przeszłość jest dla niej „otwartym projektem”, do którego można (i trzeba) wracać wielokrotnie. Jej książkę należy traktować jako tego rodzaju „bramę do przeszłości”. Przedmiotem badań stała się twórcza i życiowa droga Solskiej, temat zaś został określony jako „ciężar niezwykłości” osobowości aktorki. Jakubowa podejmuje problem społecznych stereotypów narosłych wokół aktorki, zwłaszcza powszechnego w polskiej kulturze podtrzymywania mitu Solskiej jako „kobiety demonicznej”. Dlatego głównym celem studium jest interpretacja źródeł, kwestionowanie stereotypów i przekraczanie dotychczasowych modeli reprezentacji. Interdyscyplinarne założenia pracy pozwalają ująć losy aktorskiej gwiazdy w kontekście dynamiki złożonych zmian społeczno-politycznych, społeczno-kulturowych, estetyczno-technologicznych i ideologiczno-emancypacyjnych od końca XIX wieku do późnych lat trzydziestych XX wieku. (Przeł. E. Partyga)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 3; 225-237
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metateatralne finały Ibsena
Ibsen’s Metatheatrical Finales
Autorzy:
Partyga, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520108.pdf
Data publikacji:
2016-09-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Henrik Ibsen
metateatr
historia dramatu 1800-1900
dialektyka paradoksu
Soren Kierkegaard
metatheater
drama history 1800-1900
dialectics of paradox
Opis:
W artykule podjęta została próba interpretacji porównawczej finałów trzech sztuk Ibsena Rosmersholmu (1886), Heddy Gabler (1890) i Budowniczego Solnessa (1892). Metateatralne techniki wykorzystane przez autora w tych trzech scenach finałowych służą problematyzacji sytuacji nascenicznych widzów i widowni teatralnej oraz różnych strategii odbiorczych. Śmierć bohaterów dramatycznych zostaje ukazana w metateatralnej ramie skonstruowanej w każdym tekście trochę inaczej. Metateatralne zabiegi dopełniają się, by uwypuklić siłę percepcyjnych schematów, zademonstrować sposób ich działania, podsunąć możliwości ich podważenia. Ibsen nie stara się jednak uprzywilejować żadnej strategii odbioru, zachęcając w ten sposób widza, by wziął osobistą odpowiedzialność za sens tego, co widzi. We wszystkich omawianych sztukach scena teatru w teatrze staje się także miejscem egzystencjalnego powtórzenia. Dlatego do analizy i interpretacji wprowadzona została Kierkegaardowska koncepcja powtórzenia, która pozwala spojrzeć na teatr jako na miejsce potęgowania świadomości. Ibsenowskie motywy metateatralne wzmacniają tę funkcję teatru, a jednocześnie pomagają  zrozumieć, że zarówno sens teatralnego dzieła czy wydarzenia, jak i proces jego odbioru są uwikłane w Kierkegaardowską dialektykę paradoksu.
This article brings a comparative reading of the finales of three dramas by Henrik Ibsen: Rosmersholm (1886), Hedda Gabler (1890), and The Master Builder (1892). The metatheatrical techniques used by the dramatist in these three final scenes serve to problematize the situation of the onstage spectators and the theatrical audience with their varied interpretative strategies. Death of the characters is presented in a metatheatrical frame that is constructed a little differently in each drama. The metatheatrical devices complement one another in order to underscore the power of perceptual schemas, to demonstrate the way they operate, and to suggest ways of undermining them. Ibsen does not, however, try to favour one interpretative strategy over any other; he encourages the audiences to take personal responsibility for the meaning of what they see. In all the plays under discussion, the scene of a play within a play involves an instance of repetition. For this reason, the proposed reading makes use of Kierkegaard’s concept of repetition, which enables one to comprehend the theatre as a place of expanding consciousness. Ibsen’s metatheatrical motifs reinforce this function of theatre, yet they also help us understand that both the meaning of a theatrical work or event and the process of its reception involve Kierkegaard’s dialectics of paradox.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 117-134
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metafizyka jako metateatralność? «Do Damaszku I» Augusta Strindberga
Metaphysics as Metatheatricality? August Strindberg’s ‘To Damascus, Part 1’
Autorzy:
Sokół, Lech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520110.pdf
Data publikacji:
2016-09-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
August Strindberg
metateatr
Frédéric Nef
Tadeusz Kowzan
metatheater
Opis:
Od kilku dekad różne interpretacje trylogii dramatycznej Strindberga Do Damaszku koncentrują się albo na całym dziele, albo tylko na jego pierwszej części; w tym przypadku jestem zwolennikiem drugiego rozwiązania. Po pierwsze, przyjmuję za oczywistą, choć jednocześnie głęboką i dobrze uargumentowaną, tezę wysuniętą przez Egila Törnquista, że trylogia jest również tekstem religijnym i metafizycznym. Dla tej linii myślenia kluczowa jest postać Niewidzialnego (Den Osynlige), czyli wyimaginowanej reprezentacji Boga, dla mnie jednak ogromne znaczenie ma również postać, która nie pojawia się na scenie. Używam terminu "metafizyka" w jego najbardziej rozpowszechnionym i dominującym znaczeniu ogólnej teorii bytu, zastrzegam sobie jednak prawo do posługiwania się specyficznym znaczeniem opisanym przez francuskiego filozofa Frédérica Nefa, autora wydanej w 2004 roku książki o metafizyce, który pod hasłem metaphysica specialis pisze następująco: "dzieli się ona na racjonalną psychologię, racjonalną kosmologię i racjonalną teologię, która jest badaniem rodzajów bytu (psychicznego, kosmicznego, boskiego)". Törnquist lokalizuje problematykę metafizyczną w postaciach dramatu, a jego metodę można określić jako "metafizykę poprzez odniesienie do toposu, lub lepiej: topoi". Jak wiemy, Strindberg projektował psychikę i emocjonalne cierpienia swoich bohaterów, co zwykle oznaczało również jego własne, na takie postacie jak: Saul (Paweł), Kain, Lucyfer, staroskandynawski bóg Loki, diabeł, Adam, Jakub wadzący się z aniołem (Bogiem) itd. Oczywiście ważne są również wydarzenia, takie jak wspomniane zapasy Jakuba, a także historia kuszenia i upadku człowieka, która jest prawdopodobnie najbardziej szczegółowo omówiona w pierwszej części dramatu itp. Törnquist odwołuje się do bogatej literatury na temat dramatu oraz do własnych, zazwyczaj bardzo przenikliwych, intuicji. Moim zadaniem nie jest zatem wytyczanie kolejnej ścieżki przez niezliczone toposy biblijne obecne w kulturze Zachodu. Zajmuję się natomiast obecnością metafizyki w świecie przedstawionym dramatu i sposobem, w jaki się ona pojawia – poprzez rodzaj inwazji. Być może najbardziej sugestywnym i brutalnym tego przykładem jest to, co dzieje się pod koniec sceny 1, na rogu ulicy, w akcie I. Dzieją się bowiem rzeczy radykalnie sprzeczne z rozumem, które napełniają całkowitym przerażeniem postacie wiarygodne i zdrowe na umyśle. Doświadczają one czegoś, co nazywa się mysterium tremendum i mysterium fascinans. W konkluzji powracam do zagadnienia metateatralności w ujęciu Tadeusza Kowzana i wyrażam opinię, że metafizyka w dramacie i teatrze może jawić się jako metateatralność.
For a few decades now, various interpretations and readings of the To Damascus dramatic trilogy by Strindberg have been focusing either on the whole work or just on its first part; in this case, I side with the latter tactic. Firstly, I assume as obvious, though, at the same time, as profound and well argued, the proposition advanced by Egil Törnquist that the trilogy is a religious and metaphysical text as well. The character of the Invisible One (Den Osynlige), who is an imaginary representation of God, is essential for this line of thought, and for me, too, the character not making an appearance on stage is of paramount importance. I use the term “metaphysics” in its most widespread and predominant sense of the general theory of being, yet I reserve the right to make use of the specific sense described by the French philosopher Frédéric Nef, an author of a 2004 book on metaphysics, who writes under the entry for metaphysica specialis as follows: “it is divided into rational psychology, rational cosmology, and rational theology, which is a study of kinds of being (psychic, cosmic, divine).” Törnquist locates the metaphysical problematics in the characters of the drama, and his method might be described a “metaphysics through reference to topos, or better yet: topoi.” As we know, Strindberg projected the psyche and emotional distress of his protagonists, which usually meant also: his own, onto such personages as: Saul (Paul), Cain, Lucifer, the old-Scandinavian god Loki, the devil, Adam, Jacob wrestling with the angel (God), and so on. Events, clearly, are important as well, like the Jacob’s wrestling just mentioned as well as the story of the temptation and fall of man, which is probably dealt with in most detail in the first part of the drama, etc. Törnquist usually refers to rich scholarship on the drama and to his own, usually very incisive, intuitions. My task is, therefore, not to delineate yet another path through the myriad of Biblical topoi that are present in the Western culture. I am, on the other hand, preoccupied with the presence of metaphysics in the world presented in the drama, with the way it makes its appearance—through a kind of invasion or aggression. Perhaps the most evocative and violent example of this is what happens at the end of Scene 1, on a street corner, in Act I. Strange things are happening, indeed, things radically contrary to reason, that fill with utter terror the characters deemed to be real and sound of mind. What they are experiencing is something called mysterium tremendum and mysterium fascinans. In my conclusion, I go back to the issue of metatheatricality as elaborated by Tadeusz Kowzan and express the opinion that metaphysics in drama and theatre may appear as metatheatricality.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 135-150
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nadobny komisarz Mandelbaum
The Dainty Commissioner Mandelbaum
Autorzy:
Pawlak, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520139.pdf
Data publikacji:
2016-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Witkacy
Polish drama 1918-1939
Polish history 1918-1956
biography
dramat polski 1918-1939
historia Polski 1918-1956
biografia
Opis:
Spośród wszystkich zachowanych sztuk Witkacego Nadobnisie i koczkodany są najbardziej nasycone aluzjami do przewrotu w Piotrogrodzie. Historia rozgrywająca się na scenie wydaje się momentami parodią ataku na Pałac Zimowy. Odważna i bezkompromisowa żołnierka Zofia prowokuje grupę czterdziestu Mandelbaumów i w końcu staje się ich ofiarą. W 1917 roku Bernard Mandelbaum (1888–1953), syn lubelskiego kupca, sympatyzujący z komunizmem filolog, dziennikarz „Promienia” i kierownik ideowo-literacki Teatru Ludowego w Piotrogrodzie, został jednym z dwóch bolszewickich komisarzy państwowych muzeów i zbiorów sztuki w Piotrogrodzie, a dodatkowo powierzono mu zbadanie losów Batalionu Kobiecego, który bronił Pałacu Zimowego. Później Stalin mianował go na stanowisko referenta ds. oświaty w Komisariacie Polskim. Witkacy mógł poznać Mandelbauma przez wspólnych znajomych lub usłyszeć jego przemówienie na wiecu politycznym. Mandelbaum powrócił do odradzającej się Polski, by prowadzić kampanię przeciwko wojnie sowiecko-polskiej, za co został aresztowany. Po zwolnieniu dostał posadę nauczyciela w szkole, przyjmując nazwisko „Stefan Drzewiecki”, a później „Drzewieski”. Zyskał rozgłos jako członek Państwowej Rady Oświecenia Publicznego. W czasie II wojny światowej pracował w administracji rządowej gen. Sikorskiego w Londynie, a w 1945 wstąpił do służby dyplomatycznej PRL. Ostatecznie zdecydował się pozostać na Zachodzie i został szefem Departamentu Odbudowy UNESCO. Pełniąc tę funkcję, walnie przyczynił się do powstania Międzynarodowej Federacji Wspólnot Dziecięcych (FICE), której pierwszym zadaniem było powołanie komitetu wspierającego dyrektorów wspólnot dziecięcych dla sierot wojennych.
Among all the surviving plays by Witkacy, Dainty Shapes and Hairy Apes is most imbued with allusions to the Petrograd revolt. The story unfolding on stage seems at times to be a parody of the attack on the Winter Palace. The brave and uncompromising girl-soldier Sophia pushes and taunts the group of Forty Mandelbaums beyond endurance to finally fall victim to their rage. In 1917, Bernard Mandelbaum (1888–1953), son of a Lublin merchant, a Polish philologist sympathizing with Communism, a journalist of Promień, and the ideological and literary manager of the People’s Theatre in Petrograd became one of two Bolshevik commissars of state museums and art collections in Petrograd and was additionally tasked with investigating the fate of the Women’s Battalion that defended the Winter Palace. Later, Stalin appointed Mandelbaum to the post of Education Commissioner of the Committee for the Kingdom of Poland. Witkacy might have got to know Mandelbaum though mutual acquaintances or might have seen him speak out at political rallies. Mandelbaum came back to the re-emerging Poland to campaign against the Soviet–Polish War, for which he got arrested. After his release, Mandelbaum landed a school teaching position, having assumed the name „Stefan Drzewiecki,” and later „Drzewieski.” He rose to prominence as a member of the State Council for Public Enlightenment. During the Second World War, he worked in General Sikorski’s government administration in London, and in 1945 he joined the diplomatic service of the People’s Republic of Poland. Finally, he decided to stay in the West and became a Chief of the Reconstruction Department of UNESCO. In that capacity, he greatly contributed to the foundation of the International Federation of Children’s Communities (FICE) whose first task was to establish a committee supporting directors of children’s communities for war orphans.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 4; 91-112
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O illokucyjnych właściwościach dialogu dramatycznego
On Illocutionary Properties of Dramatic Dialogue
Autorzy:
Wachowski, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432275.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
dramatic dialogue
linguistic etiolation
illocutionary potential
Sławomir Świontek
dialog dramatyczny
etiolacja językowa
potencjał illokucyjny
Opis:
Artykuł przypomina najważniejsze tezy polskich teatrologów na temat dialogu dramatycznego i cech odróżniających go od innych typów dialogu. Autor szczególnie podkreśla wartość badań Sławomira Świontka i twierdzi, że jego ustalenia sprzed trzydziestu lat, choć rzadko komentowane, prowokują dziś do ponowienia teoretycznych refleksji nad dialogiem i poszukiwania nowych narzędzi metodologicznych. Nawiązując do refleksji Świontka, proponuje spojrzenie na dialog dramatyczny przez pryzmat aktów mowy – lokucyjnych, illokucyjnych i perlokucyjnych. Skupia się na illokucyjnym potencjale dialogu powiązanym z projektem wykonawczym i pomagającym wydobyć z tekstu znaczenia i emocje, które nie ujawniają się w cichej lekturze. Podkreśla, że wieloaspektowa analiza illokucyjnego potencjału dialogu może prowadzić do określenia zasad fortunności projektów wykonawczych dramatu. Postuluje, by tego rodzaju badania miały charakter interdyscyplinarny, ponieważ synergia wielu perspektyw – kulturowej, antropologicznej, językoznawczej, teatrologicznej i filozoficznej – może pomóc pogłębić i usystematyzować wiedzę na temat przemian gatunkowych dramatu i ich związku ze zmieniającymi się zasadami i technikami komunikacyjnymi.
This article evokes the main arguments put forth by Polish theater scholars with regard to dramatic dialogue and its distinctive features. The author foregrounds the value of Sławomir Świontek’s research: although dating from thirty years ago and rarely discussed, today his findings invite us to resume theoretical considerations on dialogue and to seek new methodological tools. Drawing on Świontek’s observations, the author proposes to look at dramatic dialogue from the perspective of speech acts: locutionary, illocutionary, and perlocutionary. He focuses on the illocutionary potential of dialogue, which is linked to how the text is to be performed and helps to bring out meanings and emotions that are not revealed in silent reading. He emphasizes that a multifaceted analysis of the illocutionary potential of dialogue can lead to determining the felicity conditions for drama performance. The author postulates the interdisciplinarity of this kind of research, as the synergy of multiple perspectives – cultural, anthropological, linguistic, theatrological, and philosophical – can help deepen and systematize knowledge about genre transformations in drama and their link to the changing communication principles and techniques.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 4; 107-122
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lepiej budować mosty niż ściany
Better to build bridges than walls
Autorzy:
Hasiuk, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39814153.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr więzienny
dramatoterapia
teatr w więzieniu
resocjalizacja
prison theatre
dramatherapy
theatre in prison
social rehabilitation
Opis:
Tekst przybliża fenomen teatru w więzieniu. Zwraca uwagę na zróżnicowanie jego form i zależność od wielu kontekstów: społecznych kulturowych, geograficznych, a przede wszystkim politycznych, które niekiedy mają destrukcyjny wpływ na omawiane zjawisko. Więzienie poprzez specyfikę miejsca sprawia, że cechy konstytutywne sztuki teatru: jej efemeryczność, żywa obecność oparta na spotkaniu międzyludzkim aktora i widza, praca zespołowa i praktyka artystyczna, związane z transformacją świata w różnych wymiarach ulegają wzmocnieniu. Więzienie poprzez nieprzychylność warunków dla życia przebywających w nim osób stanowi wręcz wymarzone pole dla teatru, którego istotą jest „przekraczać” rzeczywistość, dystansować się względem niej, ukazywać jej ukryte oblicze, ujawniać rządzące nią mechanizmy, a dzięki temu przekształcać świat oraz stymulować na różnych planach rozwój człowieka: aktora i widza. W kontekście więziennym aspekt artystyczny pracy teatralnej o wiele wyraźniej niż np. w tzw. teatrze głównego nurtu wiąże się z aspektem ontologicznym, egzystencjalnym. Autorka postuluje także wprowadzanie terminów: „teatru tworzonego w więzieniu” zamiast „teatru więziennego” oraz zastępowanie w miarę możliwości określeń osadzeni/osadzone, więźniowie/więźniarki przez aktorzy/aktorki, twórcy/twórczynie, „współpracownicy/współpracowniczki z więzienia”.
The text discusses the phenomenon of theatre in prison. It focuses on the diversity of its forms and its dependence on many contexts: social, cultural, geographical, and primarily political, which sometimes have a destructive impact on the examined phenomenon. On account of its distinct characteristics, prison intensifies the constitutive features of the art of theatre: its ephemeral nature, living presence based on the interpersonal meeting of the actor and the spectator, team work and artistic practice, associated with the transformation of the world in its various dimensions. Because the living conditions are so unfavourable there, prison seems to be a dream field for theatre, the essence of which is to “transgress” reality, distance itself from it, reveal its hidden face and the mechanisms governing it, and thus transform the world and stimulate human development: the actor and the viewer, in several capacities. In the prison context, the artistic aspect of theatre work is linked to its ontological and existential aspect much more clearly than, for example, in the so-called mainstream theatre. The author also proposes introducing the term “theatre created in prison” instead of “prison theatre” and replacing where possible “inmates”, “prisoners” with “actors/actresses”, “creators”, “collaborators from prison”.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 2; 41-46
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Doświadczanie Węgajt: Wielogłos
The Experience of Węgajty: A Polylogue
Autorzy:
Wiśniewska, Marzenna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/35174464.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Węgajty Theatre
Erdmute Sobaszek
Wacław Sobaszek
anthropology of experience
polyphony
counterculture
Teatr Węgajty
antropologia doświadczenia
polifonia
kontrkultura
Opis:
Artykuł jest recenzją książki Polifonia: Rzecz o pracy twórczej Teatru Węgajty pod redakcją Katarzyny Kułakowskiej, wydanej przez Instytut Sztuki PAN w 2023. Autorka poddała analizie konsekwencje przyjętych metodologii badawczych, strukturę publikacji i układ tekstów w poszczególnych częściach tomu oraz omówiła wyłaniające się w toku lektury główne bloki tematyczne i zagadnienia, które są szczególnie interesujące w kontekście współczesnych postulatów tworzenia historii teatru i krytyki instytucjonalnej.
The article discusses the book Polifonie: Rzecz o pracy twórczej Teatru Węgajty (Polyphonies: The Creative Work of the Węgajty Theatre), edited by Katarzyna Kułakowska and published by the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences in 2023. The reviewer analyses the implications of the volume’s research methodologies, structure, and the arrangement of contributions within its sections. She also discusses the main thematic areas and specific problems that come to the fore in the course of reading and are especially interesting in the context of contemporary postulates regarding the writing of the history of theatre and institutional critique.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 2; 229-244
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Schronienie: O Zbigniewie Majchrowskim
Refuge: Remembering Zbigniew Majchrowski
Autorzy:
Kolankiewicz, Leszek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520826.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Zbigniew Majchrowski
Adam Mickiewicz
„Dziady”
Tadeusz Różewicz
historia teatru
teatr współczesny
„Forefathers’ Eve”
theatre history
contemporary theatre
Opis:
21 grudnia 2023 zmarł Zbigniew Majchrowski, literaturoznawca, teatrolog, krytyk kultury – tekst przypomina dwóch najważniejszych twórców, którymi się zajmował: Mickiewicza i Różewicza. Mickiewiczowi poświęcił dyptyk: Cela Konrada i Krypta Gustawa, który daje wgląd w historię teatru polskiego od początku XX wieku do dziś. Dyptyk Majchrowskiego mówi o historycznych przemianach i o aktualnym stanie zbiorowej duszy Polaków: inscenizacje Dziadów jawią się w nim jako komentarz metaspołeczny, może najważniejszy i najbardziej doniosły w historii polskich sztuk widowiskowych. Różewicz znalazł w Majchrowskim krytyka, który go czytał rzetelnie, wnikliwie i z niepospolitą subtelnością – przykłady szczególnie pamiętne to dramaty Na czworakach i Białe małżeństwo. Tekst kończy opowieść o wyprawie Różewicza na grób Shelleya w Rzymie i interpretacja tej wyprawy jako swego rodzaju nie napisanego wiersza – interpretacja dokonana w duchu Majchrowskiego.
21st December 2023 saw the passing of Zbigniew Majchrowski, a literary scholar, theatre scholar, and cultural critic. This essay recalls the two most important authors in his scholarly career: Adam Mickiewicz and Tadeusz Różewicz. Majchrowski’s book diptych on Mickiewicz—Cela Konrada (Konrad’s Cell) and Krypta Gustawa (Gustaw’s Crypt)—gives an insight into the history of Polish theatre from the beginning of the 20th century to the present day. The two books speak of historical changes and the current condition of the Poles’ collective soul: the various stagings of Mickiewicz’s Forefathers’ Eve (Polish Dziady) appear in Majchrowski’s writings as a meta-social commentary, perhaps the most important and momentous in the history of Polish performing arts. Różewicz, in turn, found in Majchrowski a critic who read his works thoroughly, insightfully, and with uncommon subtlety; especially memorable in this context are the interpretations of Różewicz’s dramas On All Fours (Na czworakach) and Mariage Blanc (Białe małżeństwo). The essay concludes with the story of Różewicz’s trip to Shelley’s grave in Rome; in the spirit of Majchrowski, the author interprets this event as a kind of an unwritten poem.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 1; 170-194
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Osterwa na froncie
Osterwa at the Front
Autorzy:
Hernik Spalińska, Jagoda
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32068871.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Juliusz Osterwa
Reduta
Roman Dmowski
Narodowa Demokracja
wojna polsko-bolszewicka
Stefan Żeromski
National Democracy
Polish-Soviet war
Opis:
Tekst dotyczy lat 1919–1920, czasu odzyskania przez Polskę niepodległości i wojny polsko-bolszewickiej, który z przyczyn cenzuralnych był skrótowo omawiany w literaturze poświęconej Juliuszowi Osterwie i Reducie, chociaż zarówno Osterwa, jak i jego zespół byli w tę wojnę zaangażowani. Autorka próbuje odtworzyć warunki społeczno-polityczne, w jakich twórca Reduty otwierał teatr w 1919. Skupia się na tym, jak stan wojny ze wszystkimi sąsiadami Polski wpływał na dyskusje na temat zadań teatru. Opisuje również związki intelektualne Osterwy ze Stefanem Żeromskim i Wincentym Lutosławskim, którzy pozostawali wówczas w orbicie myśli Romana Dmowskiego, ideologa Narodowej Demokracji. Na tej podstawie stawia tezę, że w latach 1919–1920 myślenie Osterwy o scenie narodowej i powinnościach „nowoczesnego Polaka” było bliskie endeckim ideom, Reduta zaś – w pierwszych miesiącach swej działalności – była dla środowisk prawicowych nadzieją na odnowienie polskiego teatru.
The article concerns the years 1919 and 1920, the time of Poland’s newly regained independence and the Polish-Bolshevik war. Due to censorship, this period used to be mentioned only briefly in literature on Juliusz Osterwa and the Reduta theatre even though the director and his ensemble were involved in this war. The author attempts to reconstruct the socio-political conditions in which the founder of Reduta opened his theatre in 1919. She focuses on how Poland’s being at war with all its neighbours had an influence on the discussions about the tasks of the theatre. She also describes Osterwa’s intellectual engagements with Stefan Żeromski and Wincenty Lutosławski, who at the time were close to the philosophy of Roman Dmowski, the ideologist of National Democracy. Based on these facts, she argues that between 1919 and 1920 Osterwa’s thinking about national theatre and the duties of the “modern Pole” was akin to ND ideals, and that in the first months of Reduta’s activity, right-wing circles saw it as a chance for the renewal of Polish theatre. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 2; 153-178
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Myśleć z troską: Teatr, archiwum, historiografia
Thinking with Care: Theater, Archive, Historiography
Autorzy:
Rewerenda, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083646.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr
archiwum
zwrot archiwalny
historia teatru
historiografia
theater
archive
archival turn
theater history
historiography
Opis:
Artykuł stanowi recenzję zbiorowego tomu The Methuen Drama Handbook of Theatre History and Historiography (2020). Recenzentka skupia się na założeniach ideologicznych i metodologicznych redaktorek ze szczególnym uwzględnieniem inspiracji zwrotami archiwalnym i afektywnym w humanistyce. Wydobywa z książki wątki akcentujące polityczno-ideologiczne aspekty pracy z archiwum teatru, przede wszystkim relacje władzy ukryte w historycznych dokumentach oraz wieloaspektowe związki badacza z przedmiotem badań. Zwraca uwagę na możliwości problematyzacji pozycji historyka i na znaczenie społeczno-politycznych kontekstów teatru w historiografii.
This article offers a review of the edited volume The Methuen Drama Handbook of Theatre History and Historiography (2020). The reviewer focuses on the ideological and methodological assumptions of the editors while paying particular attention to the inspirational role of the archival and affective turns in humanities. She brings out the issues that accentuate the political and ideological aspects of working with theater archives, especially the power relations latent in historical documents as well as the researcher's multifaceted relationship with the object of study. She also draws attention to the ways in which the position of the historian can be problematized and to the significance of the socio-political contexts of theater in its historiography.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 4; 195-204
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trzydzieści ton polskiej, polskiej literatury queerowej
Thirty Tons of Polish, Polish Queer Literature
Autorzy:
Stępniak, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34112078.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
tożsamość
queer
seksualność
nienormatywność
historia literatury
identity
sexuality
non-normativity
history of literature
Opis:
Artykuł jest recenzją książki Dezorientacje: Antologia polskiej literatury queer (Warszawa 2020). Autor omawia ideowe założenia tomu oraz jego zawartość, komentując zwłaszcza wybór fragmentów tekstów teatralnych. Zwraca uwagę na nieco anachroniczne wykorzystanie metodologii queer studies, zawężające ją do analizy modeli (homo)seksualności. Doceniając edytorski trud redaktorów i akcentując potrzebę tego typu inicjatyw w polskiej kulturze, proponuje drobne przesunięcia w podejściu do literatury mniejszościowej, które mogłyby pomóc zdekonstruować tradycyjne sposoby ustanawiania historii literatury i kultury.
This article is a review of the book Dezorientacje: Antologia polskiej literatury queer [Disorientations: An Anthology of Polish Queer Literature] (Warsaw 2020). The author discusses the ideological premises of the volume and presents its contents, commenting in particular on the selection of excerpts from theater texts. He points out that the methodology of queer studies is used here in a somewhat anachronistic way, narrowed down to the analysis of models of (homo)sexuality. Appreciating the editors’ efforts and emphasizing the need for such initiatives in Polish culture, he suggests minor shifts in the approach to minority literature, which could help deconstruct the traditional ways of establishing the history of literature and culture.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 3; 203-212
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W drodze do Negantropocenu: Splątania ciał i technologii w spekulatywnych sztukach performatywnych
Towards the Negantropocene: The entanglements of bodies and technology in speculative performative arts
Autorzy:
Borowski, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47085113.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 9-18
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lekarz teatralny: Przyczynek do opisu obyczajów teatralnych XIX wieku
The Theater Physician: Toward a Description of Theater Customs in the 19th Century
Autorzy:
Jarząbek-Wasyl, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146734.pdf
Data publikacji:
2022-06-29
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
theater physician
illness
actor's social image
pathography
health and safety regulations
Kazimierz Łukaszewicz
Gustave-Joseph Witkowski
lekarz teatralny
choroba
społeczny wizerunek aktora
patografia
regulamin pracy scenicznej
Opis:
Lekarz teatralny to jedna z kluczowych figur procesu przemian teatru jako instytucji między końcem XVIII a początkiem XX wieku: otaczał opieką artystów, gwarantował wewnętrzny ład instytucji i współkształtował społeczną percepcję i ocenę zawodu aktorskiego. Przyczyniał się do organizacji teatru jako przestrzeni kontrolowanej i unormowanej, w której ani reakcje widzów, ani obyczaje artystów nie burzyły ogólnego porządku. Artykuł stanowi historyczne studium kształtowania się posady i obowiązków lekarza teatralnego w XIX wieku na podstawie pamiętników, prasy, materiałów ikonograficznych (w tym karykatur). Wychodząc od analizy źródłowych tekstów, takich jak pisma samych lekarzy teatralnych (Kazimierz Łukaszewicz, Gustave-Joseph Witkowski), autorka przyjmuje dwie równoległe strategie: 1) rekonstruuje biograficzno-faktograficzne tło obecności urzędowego doktora w polskim teatrze, 2) problematyzuje relacje między instytucją teatru a formami zorganizowanej opieki medycznej, chorobami aktorów a wyobrażeniami teatru jako miejsca niebezpiecznego i patologicznego, patografią aktorskich chorób a ideą publicznego ładu i systemu wartości, wewnętrzną a zewnętrzną percepcją profesji scenicznej.
The theater physician was a crucial figure in the transformation of the theater as an institution between the late eighteenth and early twentieth centuries: he looked after the artists, guaranteed the internal order of the institution, and contributed to the shaping of the social perception and evaluation of the acting profession. He helped organize the theater as a controlled and norm-governed space, in which neither audience reactions nor the artist’s ways of being could disturb the general order. The article is a historical study of the development of the theater physician’s professional position and duties in the nineteenth century, drawing on diaries, press articles, and iconographic material (including caricatures). Starting from the analysis of source texts, such as the writings of theater physicians (Kazimierz Łukaszewicz, Gustave-Joseph Witkowski), the author adopts two parallel strategies: 1) she reconstructs the biographical and factographic background of the presence of an official doctor in Polish theatre, 2) she problematizes the relationships between the theater as an institution and forms of organized medical care, between actors’ illnesses and the images of theater as a hazardous and pathological place, between the pathography of actors’ illnesses and the idea of a public order and system of values, and between the internal and external perception of the acting profession.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 2; 115-148
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teatra wołyńskie – uzupełnienia i noty
Volhynian Theatres: Supplements and Notes
Autorzy:
Komorowski, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520680.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historia teatru
archiwum teatralne
teatry na Wołyniu
Wojciech Bogusławski
theater history
theater archives
Volhynian theatres
Opis:
Autorskie uzupełnienia do książki Teatr i widowiska na Wołyniu do 1863 roku z przydaniem Ziemi Kijowskiej (Warszawa 2016). Opublikowane tu zostały: nowy dokument źródłowy dotyczący dziejów teatru w Krzemieńcu; plan podróży Wojciecha Bogusławskiego po Wołyniu w 1819 roku; dwa unikatowe afisze teatralne z archiwów historycznych w Kijowie; teatralne konteksty działalności młodych „dysydentów” z lat trzydziestych i czterdziestych XIX w., zwanych bałagułami lub baragołami; relację z pożaru cyrku w Berdyczowie w 1883, ilustrowaną drzeworytem według rysunku znanego polskiego malarza Michała Elwiro Andriollego.
The supplements to the book Teatr i widowiska na Wołyniu do 1863 roku z przydaniem Ziemi Kijowskiej (Warsaw, 2016) that are being published here contain: a new source document regarding the history of theater at Krzemieniec; an itinerary of Wojciech Bogusławski’s travel through Volhynia in 1819; two unique theater posters from the repository of historical archives in Kiev; theatrical contexts of the activities of young “dissidents” of the 1830s and 1840s known as bałaguli or baragoły; an account of a fire in the circus at Berdyczów in 1883, illustrated with a woodcut after a drawing by a renowned Polish painter, Michał Elwiro Andriolli.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 142-157
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Brazilian Contemporary Dance Scene of the Periferia
Współczesna brazylijska scena taneczna na peryferiach
Autorzy:
Alves Guimarães, Maria Claudia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520822.pdf
Data publikacji:
2024-03-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
taniec współczesny
Brazylia
peryferie
dekolonializacja
contemporary dance
Brazil
periphery
decolonialism
Opis:
The aim of this article is to discuss the recent changes in scenic dance in Brazil. Until the beginning of the 2000s, scenic dance was primarily practiced by middle class white dancers, whereas more recently there is a greater representation of Afro-Brazilians and socially less privileged people who come from the outskirts of cities (periferia). The author argues that this change of paradigm is happening due to cultural policies implemented by local governments, as they attempted to provide entertaining and creative activities to help diminish violence in large urban centers, starting in the 1990s. Since these cultural policies have been developing and increasing during the last twenty years, and taking into consideration the issues of decolonialization present in the broader panorama of Latin America, this article’s goal is to discuss the growing presence of artists and dance collectives addressing ethnic and social issues in their work in an attempt to challenge established hegemonic values. In order to accomplish this task, the author refers to social theories related to decolonialization and marginalized communities of the periphery as established by various theoreticians, including Frantz Fanon, Milton Santos, Stuart Hall, Boaventura de Souza Santos, Walter Mignolo, and Anibal Quijano.
Celem tego artykułu jest omówienie zmian w tańcu scenicznym w Brazylii w ostatnich latach. Do początku XXI wieku praktykowany był głównie przez białych tancerzy z klasy średniej, ale od niedawna w większym stopniu uczestniczą w nim także Afro-Brazylijczycy i osoby ze środowisk mniej uprzywilejowanych społecznie pochodzące z obrzeży miast (periferia). Zdaniem autorki ta zmiana paradygmatu jest efektem polityki kulturalnej władz lokalnych, które począwszy od lat dziewięćdziesiątych starają się zapobiegać przemocy w dużych ośrodkach miejskich, zapewniając mieszkańcom rozrywkę i zajęcia artystyczne. Celem artykułu jest omówienie rosnącej obecności artystów i grup tanecznych poruszających kwestie etniczne i społeczne i rzucających wyzwanie hegemonicznym wartościom, uwzględniając efekty prowadzonej od dwudziestu lat polityki kulturalnej, a także procesy dekolonializacji w szerszej panoramie Ameryki Łacińskiej. Autorka odwołuje się do teorii społecznych związanych z dekolonizacją i marginalizowanymi społecznościami peryferii, sformułowanych między innymi przez Frantza Fanona, Miltona Santosa, Stuarta Halla, Boaventurę de Souza Santosa, Waltera Mignolo i Anibala Quijano.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 1; 57-81
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Georges Banu Effect: The Critic as Artist and the Artist as Critic
Autorzy:
Saiu, Octavian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432234.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Georges Banu
teatr
krytyka teatralna
obecność
pamięć
theater
theater criticism
presence
memory
Opis:
This article is a portrait of, and a tribute to Georges Banu (22 June 1943–21 January 2023), one of the most influential theater critics of our time. It is meant to be a reflection on the uniqueness of Banu’s personality, between Romania and France, between Romanian and French, between criticism and artistry. Focusing on the impact of Banu’s words, it highlights the major traits of his style, which contributed to a different perception of criticism as a profession and as an act of cultural memory. The conclusion is that Banu’s charismatic presence in the theatrical scene of the past decades was as meaningful as his written critical legacy.
Portret Georgesa Banu (22 czerwca 1943–21 stycznia 2023), a zarazem hołd złożony jednemu z najbardziej wpływowych krytyków teatralnych naszych czasów. Tekst został pomyślany jako refleksja nad wyjątkową osobowością Banu, oscylującego między Rumunią a Francją, między rumuńskim a francuskim, między krytyką a kunsztem artystycznym. Skupiając się na oddziaływaniu języka Banu, autor charakteryzuje główne cechy jego stylu, które przyczyniły się do zmiany postrzegania krytyki jako zawodu i jako aktu pamięci kulturowej. Autor podkreśla, że charyzmatyczna obecność Banu na scenie teatralnej ostatnich dekad była równie znacząca jak jego spuścizna krytyczna.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 183-190
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Genezja – modlitwa i pełnosłowie
Genezja Fraternity – Prayer and Word-Fullness
Autorzy:
Kornaś, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32062804.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Juliusz Osterwa
Reduta
Genezja
teatr a msza święta
teatr liturgiczny
theatre and holy mass
liturgical theatre
Opis:
Juliusz Osterwa podczas drugiej wojny światowej, którą postrzegał jako czas oczyszczenia i pokuty, planował powołanie dwóch bractw aktorskich – Genezji i Dali. Dal miała być bractwem świeckim, Genezja – religijnym, a dokładniej katolickim. W wojennych dziennikach i zeszytach tematycznych przygotowywał projekty działania tych stowarzyszeń mających służyć całkowitemu przeobrażeniu teatru. W artykule podjęto próbę przedstawienia praktycznych rozwiązań przygotowywanych dla Genezji. Na podstawie niepublikowanych manuskryptów z lat 1941–1944 – dziennika, modlitewnika Genezji oraz kilku zeszytów analizujących strukturę mszy świętej – autor stawia tezę, że praca w Genezji miała być zwieńczeniem drogi prowadzącej do teatru rozumianego jako misterium, a praktyczne ćwiczenia oparte na tekstach liturgicznych i modlitewnych miały stać się wehikułem wynoszącym teatr na poziom duchowy. W dokumentach można również znaleźć konkretne rozwiązania dotyczące przestrzeni scenicznej i przestrzeni warsztatowej: „świętnią” (świątynią) Genezji miał się stać kościół Świętego Krzyża w Krakowie, a miejscem warsztatowej pracy (Genezjanum) – zamek w Pieskowej Skale. Jednak po wojnie, po zmianie ustroju, bractwa się nie ukonstytuowały, a Osterwa kontynuował pracę w teatrach repertuarowych.
During the Second World War, which he saw as a time of cleansing and penance, Juliusz Osterwa planned to establish two acting fraternities: Genezja (Genesia) and Dal (Distance). Dal was envisaged as a secular brotherhood, Genezja as a religious one, specifically Catholic. In his wartime diaries and notebooks, Osterwa elaborated plans for how these associations should operate, envisaging them as a vehicle for a complete transformation of theatre. The article presents the practical solutions Osterwa had in mind for Genezja. Based on unpublished manuscripts from 1941–1944 – a diary, a prayer book for Genezja, and several notebooks analysing the structure of the holy mass – the author argues that Genezja was to be the culmination of Osterwa’s path towards theatre understood as a religious mystery, and practical exercises based on liturgical texts and prayers were to serve as a means of transporting theatre to the spiritual level. The documents also feature concrete solutions concerning stage and workshop space: Genezja’s “temple” was to be the Church of Holy Cross in Kraków, and the site of the laboratory work was to be the “Genezjanum” at the Pieskowa Skała castle, north of the city. However, after the war, with the change of the political system, the fraternities were ultimately not established, and Osterwa continued his work in repertory theatres. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 2; 49-71
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Toward Theatrical Communitas
Ku teatralnej communitas
Autorzy:
Sajewska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/34112057.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
communitas
awangarda teatralna
bezproduktywność
eksces
bezużyteczność
wspólnota queer
wspólnota transwersalna
avant-garde theater
non-performance
excess
uselessness
queer community
transversality
Opis:
The term communitas, introduced into anthropological discourse by Victor Turner in the late 1960s, returned to humanist debates at the threshold of the twenty-first century by way of Roberto Esposito. Referring to Esposito’s concept of communitas, this essay brings out the anthropological tradition in thinking about the common, which Esposito had marginalized. The present author emphasized the importance of processuality and antistructural dimensions of egalitarian forms of togetherness, along with their potential to liberate human capacities of creativity. Examining the relation between munus and ludus, she shows theatricality residing immanently in the root of communitas. Focusing on the aesthetic and creative dimensions of togetherness helps in detecting multiple forms of commonality, and indicates various models of theatrical communitas. Exploring a nonnormative, transformative potential in experimental theater (Jerzy Grotowski, Sarah Kane, Ron Athey, Krzysztof Garbaczewski), she emphasizes collective, temporal, and excessive natures of theater that eschews the market-driven economy, along with the importance of a transversal communitas where the human being is only one of many actors. Some threads of the argumentation are expanded upon in a conversation with Leszek Kolankiewicz, included as an appendix.
Pojęcie communitas, wprowadzone do dyskursu antropologicznego przez Victora Turnera pod koniec lat 60. XX wieku, powróciło do debaty humanistycznej u progu XXI wieku za sprawą Roberta Esposito. Niniejszy esej przywraca zmarginalizowaną przez Esposito antropologiczną tradycję w myśleniu o tym, co wspólne. Autorka podkreśla znaczenie procesualności i antystrukturalności egalitarnych form bycia razem oraz ich potencjał wyzwalania kreatywności. Analizując relację między munus a ludus, ukazuje teatralność jako immanentną właściwość communitas. Skupienie na estetycznych i twórczych aspektach wspólnotowości pozwala odsłonić i nazwać wiele jej form oraz scharakteryzować rozmaite modele teatralnej communitas. Autorka wskazuje na nienormatywny i transformacyjny potencjał teatru eksperymentalnego (Jerzy Grotowski, Sarah Kane, Ron Athey, Krzysztof Garbaczewski), by podkreślić kolektywny, efemeryczny i ekscesywny charakter teatru wymykającego się ekonomii rynku, a także uwydatnić znaczenie transwersalnej communitas, w której człowiek jest tylko jednym z wielu aktorów. Niektóre wątki argumentacji zostały rozwinięte w umieszczonej w aneksie rozmowie z Leszkiem Kolankiewiczem.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2021, 70, 3; 15-56
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tajemnice biografii Anny Lampel
The Secrets of Anna Lampel’s Biography
Autorzy:
Samborska-Kukuć, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36124395.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Anna Lampel
Wojciech Bogusławski
teatr we Lwowie 1789-1799
Lviv theatre 1789-1799
Opis:
Artykuł poświęcony jest Annie ze Stieglerów Lampel, aktorce pochodzenia austriackiego, występującej na scenie przez dwie ostatnie dekady XVIII wieku. Od 1789 grała w teatrze lwowskim, najpierw Franza Bulli, potem Wojciecha Bogusławskiego, z którym była też związana prywatnie. Kiedy w 1799 opuścił Lwów, pojechała za nim do Warszawy. Zmarła w 1800 w Kaliszu, a okoliczności jej śmierci nie są znane. Wzmianki o artystce pojawiają się w publikacjach Jerzego Gota (Na wyspie Guaxary, 1971) i Zbigniewa Raszewskiego (Bogusławski, 1982). Dotychczasowe ustalenia biograficzne uporządkowano i uzupełniono informacjami m.in. z metrykaliów, przywołano akt zgonu artystki, skomentowano mowę funeralną księdza Jana Dębskiego. Odnaleziony akt zgonu Ewy Lampel, zmarłej w 1855 w Warszawie, urodzonej w 1800 w Kaliszu, skłania – zwłaszcza w połączeniu z sugestiami Raszewskiego – do postawienia hipotezy, że była ona dzieckiem Anny Lampel i Bogusławskiego, a matka zmarła w połogu.
This article is devoted to Anna Lampel née Stiegler, a theatre actress of Austrian origin, active on stage in the last two decades of the 18th century. From 1789, she performed in Lviv theatres, first under Franz Bulla, then under Wojciech Bogusławski, with whom she had a relationship. When Bogusławski left Lviv in 1799, she followed him to Warsaw. She died in 1800 in Kalisz; the circumstances of her death remain unknown. Lampel is mentioned in publications by Jerzy Got (Na wyspie Guaxary, 1971) and Zbigniew Raszewski  (Bogusławski, 1982). The article takes previous biographical findings and supplements them with information from archive records. The author refers to Lampel’s death certificate and offers a commentary on the funeral speech by Father Jan Dębski. Based on the newly found death certificate of Ewa Lampel, who was born in 1800 in Kalisz and died in 1855 in Warsaw, the author puts forth the hypothesis – corroborated by Raszewski’s suggestions – that Ewa was the child of Anna Lampel and Bogusławski, and that her mother died in childbirth. (Transl. Z. Ziemann)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 3; 171-180
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ciała między skalami w negantropicznych sztukach performatywnych
Bodies between Scales in Neganthropic Performative Arts
Autorzy:
Borowski, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47018274.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Bernard Stiegler
performative arts
scaling
scale
Neganthropocene
sztuki performatywne
skalowanie
skala
negantropocen
Opis:
Artykuł jest analizą wybranych projektów performatywnych, które, korzystając z rozmaitych dyspozytywów technologicznych i medialnych, problematyzują procedury skalowania i konfrontują odbiorców z nie-ludzkimi skalami. Z tego punktu widzenia zostały poddane analizie aktywistyczne projekty kolektywu artystycznego Earth Art Studio, wykorzystujące istniejącą infrastrukturę cyfrową i mapy Google jako narzędzia troski o środowisko naturalne. Natomiast wideoinstalacja Yuyan Wang The Moon Also Rises (2022) posłużyła jako przykład takiego dyspozytywu technologicznego, który pozwala odbiorcom doświadczyć cieleśnie zjawisk przebiegających w skali planetarnej. Przywołane jest też jedno z kluczowych dzieł sztuki ziemi – The Spiral Jetty (1970) Roberta Smithsona i przede wszystkim jego film pod tym samym tytułem, przygotowany we współpracy z Nancy Holt. Ten powrót do przeszłości sztuk performatywnych pokazuje wyraźnie, że co najmniej od pół wieku problematyzują one kwestię skali, niejako wyprzedzając tych krytyków antropocenu, którzy stosunkowo niedawno zaczęli nawoływać do weryfikacji skalarnego reżimu nowożytności.
This article offers an analysis of selected performative projects which, using a variety of technological and media dispositives, problematize scaling procedures and confront audiences with non-human scales. This perspective guides the analysis of activist projects of the artist collective Earth Art Studio, which uses existing digital infrastructure and Google maps as instruments of care for the environment. Yuyan Wang’s video installation The Moon Also Rises (2022), in turn, serves as an example of a technological dispositive thanks to which the viewers can have a bodily experience of planetary-scale phenomena. Also evoked is one of the key works of land art, Robert Smithson’s The Spiral Jetty (1970), and, most importantly, his film under the same title, made in collaboration with Nancy Holt. This return to the past of performative arts clearly shows that they have been problematizing the question of scale for at least half a century, anticipating, as it were, the critics of the Anthropocene, who have relatively recently begun to call for a revision of the scalar regime of modernity.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 65-84
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Słowacki na uniwersytecie
Słowacki at University
Autorzy:
Jędrychowski, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519871.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Juliusz Słowacki
Uniwersytet Wileński
historia edukacji
Vilnius University
education history
Opis:
Artykuł przedstawia okres 1825-1828, kiedy Juliusz Słowacki studiował na Uniwersytecie Wileńskim. Autor wyszczególnia i charakteryzuje miejsca, w których poeta mieszkał przez dłuższy czas. Opisuje także położenie Belwederu, letniej rezydencji i ogrodu Augusta Bécu, do którego Słowacki często chodził na spacery. Artykuł uzupełnia pewne luki w wiedzy na temat życia studenckiego poety. Dzięki odnalezieniu kopii dyplomu, wykazu ocen i informacji o ukończeniu studiów udało się ustalić, którzy studenci Oddziału Nauk Moralnych i Politycznych otrzymali nagrodę pieniężną, kto otrzymał wyróżnienie, jaki był temat pracy końcowej Słowackiego i kiedy Słowacki opuścił Wilno na stałe.
This article presents the time spanning 1825–1828, when Juliusz Słowacki studied at Vilnius University; it specifies and describes the places where he lived for longer periods of time. The article also describes the location of Belweder, the summer residence and garden of August Bécu, to which Słowacki often went for a stroll. The article fills some gaps concerning the poet’s student life. Thanks to discovering a copy of the diploma, the mark transcript and some information concerning the completion of studies, the author has been able to determine which students of the Faculty of Moral and Political Sciences received a monetary prize, who was awarded an honorable mention, what the subject of Słowacki’s final paper was and when Słowacki left Vilnius for good.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 114-138
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teatr na Wileńskiej 1824–1832
The Theatre on Wileńska Street, 1824–1832
Autorzy:
Jędrychowski, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520650.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Polish theater 1800-1900
theater history
Vilnus
Juliusz Słowacki
teatr polski 1800-1900
historia teatru
Opis:
Artykuł przedstawia historie teatru w Wilnie w latach 1824–1832, kiedy na widowni zasiadał Juliusz Słowacki. Opisano budynek, jego lokalizację i próby zarządzania teatrem. Rywalizacja i kłótnie między aktorami przez wiele lat uniemożliwiały sprawne zarządzanie teatrem, mimo że od 1823 roku istniał dokument Projekt urządzenia Wileńskiego Teatru. Problemy związane z organizacją sezonów miały swoje źródło także w niespłaconym długu byłego przedsiębiorcy teatralnego Macieja Każyńskiego. Ze względu na stan pierwotnego budynku postanowiono przenieść scenę do ratusza.
This article presents episodes from the history of the theater building, its location and attempts at organising theater management in Vilnius in 1824–1832, a time when the poet Juliusz Słowacki was known to sit in the audience. Rivalry and feuds between the actors prohibited instituting an effective theater management for many years, even though Projekt urządzenia Wileńskiego Teatru [“A Project of Organising the Vilnius Theater”] had been in place since 1823. Some complications relating to the organisation of theater seasons in Vilnius had their origins in the unpaid debt of a former theater entrepreneur, Maciej Każyński. Due to the state of disrepair of the original building, it was decided to move the stage to the city hall.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 29-42
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wiedeński debiut Bogumiła Dawisona
Bogumił Dawisons Vienna debut
Autorzy:
Misiołek, Edmund
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431884.pdf
Data publikacji:
1968-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Bogumił Dawison
Burgtheater
aktorzy polscy 1800-1900
kulturowa mobilność
historia teatru
Polish actors 1800-1900
cultural mobility
theater history
Opis:
Artykuł dotyczy okoliczności angażu Bogumiła Dawisona (1818–1872) do Burgtheater w Wiedniu w 1849 roku, w końcowym okresie dyrekcji Franza Ignaza Holbeina. Dawison zjawił się w Wiedniu po sukcesach w Hamburgu (1847-1848), ponieważ Holbein wiązał z nim nadzieje na odmłodzenie zespołu i podniesienie poziomu repertuaru. W artykule przywołano opinie recenzentów na temat sześciu przedstawień, w których wystąpił Dawison w październiku 1849 (Melesville’a, Shakespeare’a, Gutzkowa, Laubego, Birch-Pfeiffer i Premaraya). Omówiono także przeszkody, które utrudniały podpisanie kontraktu: z jednej strony wysokie oczekiwania finansowe Dawisona, z drugiej – policyjny raport Weldena, przedstawiający aktora jako osobę pobudzającą publiczność do niebezpiecznej aktywności politycznej. Przytoczono i skomentowano zachowaną w archiwach korespondencję dotyczącą tego raportu. Skorygowano także niektóre dotychczasowe ustalenia na temat pierwszego wiedeńskiego kontraktu, który Dawison podpisał po tych występach, na początku listopada 1849.
This article discusses Bogumił Dawison's (1818–1872) engagement at the Vienna Burgtheater in 1849, toward the end of Franz Ignaz Holbein's tenure as director. Dawison had previously enjoyed success in Hamburg (1847–1848), and Holbein pinned his hopes on him to rejuvenate the company and raise the level of the repertoire. The article presents reviewers' critiques of Dawison's performances in six productions during October 1849, including plays by Melesville, Shakespeare, Gutzkow, Laube, Birch-Pfeiffer, and Premaray. It also discusses the obstacles that obstructed the signing of the contract: on the one hand, Dawison's high financial expectations, and on the other, Welden's police report portraying the actor as inciting the public to engage in dangerous political activity. Correspondence preserved in the archives that pertained to this report is cited and analyzed. In addition, certain previous findings regarding Dawison's first Viennese contract, signed in early November 1849, are revised.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1968, 17, 2; 131-144
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
«Dejmek»: Ćwiczenie z metahistorii
«Dejmek»: An Exercise in Metahistory
Autorzy:
Krakowska, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29433191.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Kazimierz Dejmek
biografia
teatr polski po 1945
PRL
Zbigniew Raszewski
biography
Polish theater after 1945
Polish People's Republic
Opis:
Artykuł stanowi krytyczne omówienie książki Magdaleny Raszewskiej Dejmek (Warszawa 2021). Recenzentka stawia tezę, że ta biografia Kazimierza Dejmka (1924–2002), reżysera i dyrektora teatrów, jest jednocześnie źródłem metahistorycznym, pozwala bowiem przyjrzeć się nie tylko pewnemu przemijającemu modelowi teatru i myślenia o teatrze, ale także kategoriom, pojęciom i strukturom właściwym jego czasom. Patriarchalne cechy i zasady Dejmka zostały przez Raszewską precyzyjnie opisane, a historia jego teatru przedstawiona pojęciami adekwatnymi do wartości, jakim hołdował on i jego wspólnota. Sposób wykorzystania przez autorkę plotek i donosów, by odmitologizować teatr i jego kulisy, budzić może chwilami metodologiczne wątpliwości, ale niewątpliwie współtworzy obraz stosunków władzy i relacji środowiskowych zachęcający do krytycznego oglądu przeszłości i jej bohatera.
This article offers a critical discussion of Magdalena Raszewska’s book Dejmek (Warszawa 2021). The reviewer argues that this biography of Kazimierz Dejmek (1924–2002), theater director and manager, is at the same time a meta-historical source, as it offers insights not only into a particular receding model of theatre and thinking about theater, but also into the categories, concepts, and structures specific to its time. Raszewska precisely describes Dejmek’s patriarchal features and principles, and she presents the history of his theater using terms pertinent to the values cherished by himself and his community. While her use of rumor and denunciation letters to de-mythologize Dejmek’s theater and its backstage practices may at times raise methodological concerns, it undoubtedly contributes to a picture of power and community relations that encourages a critical examination of the past and its protagonist.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 3; 131-144
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Molière – Franciszka Urszula Radziwiłłowa: «Gwałtem medyk»
Autorzy:
Kencki, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29551830.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Polish theater 1700-1800
theater history
Enlightment drama
Molière
Franciszka Urszula Radziwiłłowa
translation
teatr polski 1700-1800
historia teatru
dramat oświeceniowy
tłumaczenie
Opis:
Edycja przekładu Le médecin malgré lui Molière'a pióra Franciszki Ludwiki Radziwiłłowej. 
Edition of Franciszka Urszula Radziwiłłowa's translation of Molière's Le médecin malgré lui.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 96-141
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Witkacy – nasz współczesny
Witkacy—Our Contemporary
Autorzy:
Degler, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520126.pdf
Data publikacji:
2016-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Witkacy
Polish theater after 1945
Polish drama 1918-1939
political theater
teatr polski po 1945
dramat polski 1918-1939
teatr polityczny
Opis:
Zakazany w latach 1949-1955, Witkacy został odzyskany dla polskiej kultury w procesie zmian politycznych w 1956 roku. Jego twórczość ma niezwykłą zdolność do odnawiania znaczeń i rezonowania z tym, co dzieje się w danym momencie, w zmieniających się kontekstach politycznych, społecznych i artystycznych. Wydaje się, że w powojennej recepcji jego twórczości widać pewien wzorzec: zainteresowanie nią wzrasta za każdym razem, gdy ma miejsce ważne wydarzenie, po którym następuje poważna zmiana polityczna (grudzień 1970, sierpień 1980, grudzień 1981, czerwiec 1989). Sceniczna historia Szewców, jego najwybitniejszej sztuki politycznej, potwierdza tę tezę. Jedną z głównych postaci dramatu jest Gnębon Puczymorda (Pugnatsy Jawbloatski w tłumaczeniu Daniela Geroulda), ucieleśnienie wad polskiej szlachty, które zdaniem Witkacego doprowadziły do upadku Polski w 1794 roku i których pozostałości wciąż wykrywał w życiu społecznym i intelektualnym Polski. Witkacy opisał je i ostro zaatakował w wydanym w 1936 roku studium Niemyte dusze, choć za jego życia żadne wydawnictwo nie zdecydowało się na publikację tego tekstu. Jego historiozofia opierała się na wizji szczęścia ludzkości w egalitarnym, doskonale zorganizowanym społeczeństwie przypominającym mrowisko, w którym panuje dobrobyt, równość i sprawiedliwość, ale nie ma miejsca na przejawy indywidualizmu. Choć Witkacy zdawał sobie sprawę z nieodwracalności tego procesu, uważał, że obowiązkiem artysty jest próba jego zatrzymania lub przynajmniej spowolnienia.
Banned in 1949–1955, Witkacy was reclaimed for Polish culture in the process of political change in 1956. His work has the extraordinary capacity to renew meanings and to resonate with what is happening at a given moment, in changing political, social, and artistic contexts. There appears to be a pattern to the post-war reception of his oeuvre: there is a surge of interest in it whenever an important event followed by some major political shift occurs (December 1970, August 1980, December 1981, June 1989). The stage history of The Shoemakers, his most outstanding political play, confirms that assertion. One of the main characters of the play is Gnębon Puczymorda (Pugnatsy Jawbloatski in Daniel Gerould’s translation), an embodiment of the vices of Polish nobility which Witkacy thought to have caused the downfall of Poland in 1794 and whose remnants he still detected in the social and intellectual life of Poland. Witkacy described and attacked them fiercely in his 1936 study Niemyte dusze (Unwashed Souls), though no publishing house decided to publish it in his lifetime. His historiosophy turned on a vision of happiness enjoyed by the humanity that would be achieved in an egalitarian, perfectly well organized society resembling an anthill where there was prosperity, equality, and justice but no room for expression of individualism. Although Witkacy realized that the process was irreversible, he thought it was an artist’s duty to try to stop or at least slow it down.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 4; 7-14
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Archipelag Marivaux: «Wyspa niewolników» – «Wyspa Rozumu» – «Kolonia»
Marivaux’s Archipelago: «L’Île des Esclaves», «L’Île de la Raison», and «Colonie»
Autorzy:
Olkusz, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520643.pdf
Data publikacji:
2017-10-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Pierre de Marivaux
komedia
utopia
comedy
Opis:
W pierwszej połowie osiemnastego wieku w kulturze francuskiej, od malarstwa po literaturę, ważne miejsce zajmuje motyw wyobrażonych podróży – voyages imaginaires. Marivaux odwołuje się do tego motywu często, w najbardziej bezpośredni sposób w trzech komediach  L’île des Esclaves (Wyspa Niewolników), L’île de la Raison (Wyspa Rozumu) oraz La Nouvelle Colonie ou la Ligue des femmes (Nowa Kolonia albo Liga kobiet – wersja późniejsza: Colonie, Kolonia). Te trzy dziejące się na wyspach utwory możemy uznać za komedie obyczajowe, odnajdując w nich jednocześnie świadomą propozycję ustrojową, czyli  opowiedzenie się za zniesieniem niewolnictwa czy za równouprawnieniem kobiet. I choć taka interpretacja nie jest wykluczona, to właściwsze wydaje się analizowanie tych utworów w kategoriach ćwiczenia z wyobraźni. Są to raczej utopie, niemożliwe do zrealizowania z perspektywy Marivaux i jego czasów, przynależące do świata fantazji. Nie znaczy to jednak, że nie miały one wpływu na rozwój świadomości osiemnastowiecznych Francuzów. To „wyobrażenie niewyobrażalnego” pozwalało na przekraczanie granic i łamanie schematów i być może przyczyniło się do zmian ustrojowych skuteczniej, niż przyczyniłaby się racjonalna krytyka.
One of the important and widespread motifs in the French culture of the first half of the 18th century, from painting to literature, was that of imaginary voyages: voyages imaginaires. Marivaux makes frequent use of it in his work, most notably in his three comedies: L’île des Esclaves, L’île de la Raison, and La Nouvelle Colonie ou la Ligue des femmes (or Colonie, in its later version). All the three plays, set on islands, may be called comedies of manners, but we can find a conscious social reform proposal in them, too: Marivaux would thus be a proponent of abolishing slavery and of equal rights for women. And though such a reading should not dismissed, it seems more appropriate to analyse the works as exercises in imagination. They are utopias, from the point of view of Marivaux and his times, impossible to become a reality and thus belonging to a world of fantasy, which is not to say that they did not influence the consciousness of the 18th-century French. This “conceiving of the inconceivable” let the contemporaries go beyond their limits and break away from schematic thinking, perhaps contributing to political and social change more effectively than a rational critique would.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 84-104
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Felicji Kruszewskiej przygoda z teatrem
Felicja Kruszewska’s Venture into Theater
Autorzy:
Piekut, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520654.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr polski 1918-1939
historia teatru
Felicja Kruszewska
Reduta
Edmund Wierciński
Polish theater 1918-1939
theater history
Opis:
Felicja Kruszewska urodziła się na Podolu w 1897 roku; samodzielnie studiowała literaturę i uczyła się języka francuskiego i angielskiego. Następnie studiowała filologię polską i angielską na Uniwersytecie Warszawskim oraz dziennikarstwo w Szkole Nauk Politycznych. Była humanistką z wykształcenia, a także aktywną patriotką – pod koniec I wojny światowej służyła jako technik medyczny, a podczas II wojny światowej należała do Armii Krajowej. Zmarła w nieznanych okolicznościach w 1943 roku. Jako poetka zadebiutowała w prasie w 1921, a wkrótce potem wydała dwa tomiki poezji: (1923) i Stąd – dotąd (1925). Sen napisała w 1925 (ukazał się drukiem w 1927). W następnych latach publikowała kolejne tomiki poezji oraz opowiadania autobiograficzne. Jej powieść dla młodzieży Bolesław Chrobry oraz dramat Pożar teatru spłonęły podczas powstania warszawskiego w 1944 roku. Ostatnia część publikacji zawiera listy pisane przez dramatopisarkę do Edmunda Wiercińskiego w latach 1927–1928. Zachowało się siedem z nich, przechowywane są w Zbiorach Specjalnych Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. W liście z lutego 1927 roku Kruszewska mówi o tym, co chciałaby zobaczyć na scenie, ale jej uwagi nie wykraczają poza wskazówki sceniczne w sztuce. W pierwszych listach widać nieśmiałość i radość; najpierw cieszy się, że teatr zainteresował się jej sztuką, a potem jest zadowolona z efektu osiągniętego na scenie. W ostatnich listach pisze o scenie, w której Czarne Wojska wkraczają do miasta, by je opanować. Podkreśla, że tłum powinien być entuzjastyczny, a nie zasypiający. Jednocześnie daje do zrozumienia, że jej komentarz ogranicza się do interpretacji, a w kwestii formy reżyser ma wolną rękę.
Felicja Kruszewska was born in Podolia in 1897; she studied literature on her own and taught herself French and English. Then she studied Polish and English philology at the University of Warsaw and journalism at the School of Political Sciences (Szkoła Nauk Politycznych). She was a humanist by education and an active patriot who served as a medical technician near the end of the First World War and was part of the Home Army underground during the Second World War. She died in unknown circumstances in 1943. She debuted in the press as a poet in 1921 and soon afterwards published two volumes of poetry, Przedwiośnie [“First Spring”] (1923) and Stąd – dotąd [“From There to Here”] (1925). She wrote Sen in 1925 (it appeared in print in 1927). In the following years, she published subsequent books of her poetry as well as autobiographical short stories. Her novel for young adults, Bolesław Chrobry, and drama Pożar teatru [“Theater on Fire”] burned during the Warsaw Uprising in 1944. The last part of the publication contains letters written by the playwright to the Edmund Wierciński in 1927–1928. Seven of them have survived, and they are currently held in the Special Collections of the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences in Warsaw. In letter from February 1927 Kruszewska discusses what she would want to see on the stage, but her remarks do not go beyond her stage directions in the play. In the first letters, she is both bashful and overjoyed; she is first happy that the theater has taken interest in her play and then satisfied with the effect achieved on stage. In her latest letters she writes about the scene where the Black Army enters the town to take hold of it. She stresses that the crowd should be enthusiastic and not desolate. At the same time, she makes it clear that her comment is limited to interpretation, and where the form is concerned the director is free to do as he pleases.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 62-82
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Opera mleczana”: Między teatralnym komiksem a musicalem
“Opera mleczana”: Between a Comic Strip and a Musical
Autorzy:
Regiewicz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430943.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
"Opera mleczana"
opera
musical
komiks
satyra
intermedialność
Stanisław Radwan
comics
satire
intermediality
Opis:
Artykuł jest analizą spektaklu Opera mleczana w reżyserii Mikołaja Grabowskiego (Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej w Krakowie, prem. 9 marca 2003). Podstawę spektaklu stanowiły libretto i muzyka Stanisława Radwana, stworzone na bazie satyrycznych rysunków Andrzeja Mleczki. Posługując się teorią intermedialności, autor podejmuje próbę interpretacji nie tylko treści przedstawienia, lecz także wykorzystanych form i środków, które twórcy przenieśli z opery, musicalu, filmu, opery mydlanej czy komiksu. Hybrydyczność Opery mleczanej, według autora, przyczyniła się do popularności przedstawienia, ponieważ ułatwiła aktorom nawiązanie kontaktu z wielopokoleniową widownią.
This article offers an analysis of the performance Opera mleczana (Milk Opera), directed by Mikołaj Grabowski, which premiered on 9 March 2003 at Narodowy Stary Teatr im. Heleny Modrzejewskiej (Helena Modrzejewska National Old Theatre) in Kraków. Its libretto and music by Stanisław Radwan were based on satirical drawings by Andrzej Mleczko. Using the theory of intermediality, the author interprets not only the content of the performance, but also the various forms and means of expression it employs, borrowed from opera, musical, film, soap opera, and comic strips. It is argued that the show’s hybridity contributed to its popularity, as it made it easier for the actors to connect with a multigenerational audience.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 2; 85-102
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fotograficzna dokumentacja teatru w Polsce
Photographic Theater Documentation in Poland
Autorzy:
Got, Jerzy
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431888.pdf
Data publikacji:
1960-03-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
fotografia teatralna
ikonografia teatralna
dokumentacja teatralna
archiwum
historiografia teatralna
theater photography
theater iconography
theater documentation
archive
theater historiography
Opis:
Artykuł poświęcony historii dokumentacji fotograficznej teatru polskiego, ze szczególnym uwzględnieniem fotografii dziewiętnastowiecznej i pierwszych dekad XX wieku. Autor rozpoczyna od omówienia najstarszej polskiej fotografii teatralnej – datowanego na lata 1840–1850 dagerotypu przedstawiającego aktorkę Leontynę Żuczkowską-Halpertową w kostiumie scenicznym. Następnie omawia rozwój fotografii teatralnej w powiązaniu z technikami fotograficznymi. Analizuje rozwój fotografii w atelier (indywidualne portrety aktorów – prywatne i w kostiumach, sceny grupowe) i na scenie (od końca XIX w.). Wśród omawianych w artykule fotografów, z których zakładów pochodzą najważniejsze dla historii teatru polskiego zdjęcia, są: Karol Beyer, Konrad Brandel, Jan Mieczkowski, Maurycy Pusch, Aleksander Karoli, Edward Troczewski, Walery Rzewuski. Autor charakteryzuje styl polskich dziewiętnastowiecznych fotografów i podkreśla wysoki poziom ich prac potwierdzany nagrodami w konkursach międzynarodowych. Problematyzuje także sposoby wykorzystywania dziewiętnastowiecznych zdjęć jako dokumentów. Artykuł zawiera bogaty materiał ikonograficzny.
This article is concerned with the history of photographic documentation in Polish theater, with a particular focus on the 19th and early 20th centuries. The author begins by discussing the oldest Polish theater photograph: a daguerreotype dated 1840–1850, showing the actress Leontyna Żuczkowska-Halpertowa in costume. He then discusses the development of theater photography in relation to photographic techniques. He analyzes the development of studio photography (individual portraits of actors – private and in costume, group scenes) and stage photography (since the late 19th century). The photographers mentioned in the article, whose ateliers produced the most important pictures for the history of Polish theater, include Karol Beyer, Konrad Brandel, Jan Mieczkowski, Maurycy Pusch, Aleksander Karoli, Edward Troczewski, and Walery Rzewuski. The author describes the style of Polish 19th-century photographers and emphasizes the quality of their works, confirmed by awards in international competitions. He also discusses the ways in which 19th-century photographs have been used as documents. The article contains ample iconographic material.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1960, 9, 1; 71-94
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maski Molierowskiego Don Juana
The Masks of Don Juan
Autorzy:
Wojtysiak-Wawrzyniak, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432225.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Molière
French drama
«Dom Juan ou le Festin de Pierre»
Lope de Vega
honor
dramat francuski
«Don Juan»
Opis:
W artykule podjęto refleksję nad wybranymi literackimi, ideowymi, społecznymi i obyczajowymi kontekstami genezy Don Juana Molière’a (1665), by wskazać powiązania między charakterystycznymi dla połowy XVII wieku zjawiskami kulturowymi a sposobem ukształtowania tytułowej postaci i niektórych wątków dramatu. Autorka przypomina stawiane przez różnych badaczy hipotezy na temat literackich i kulturowych korzeni Molierowskiej wersji opowieści o Don Juanie, skupiając się szczególnie na kontekstach związanych z kulturą hiszpańską. Podkreśla również, że autorowi udało się wpisać w fabularną materię legendy uwodziciela wiele komentarzy do rzeczywistości. Pomysły zakorzenione w estetycznych poszukiwaniach oraz w aktualnych dyskusjach i sporach ideowo-światopoglądowych przyczyniły się do stworzenia bohatera, którego doświadczenie koresponduje także w wielu aspektach z doświadczeniem współczesnego czytelnika i widza.
This article considers selected literary, ideological, and social contexts of the origins of Molière’s Don Juan (1665) in order to demonstrate links between particular cultural phenomena of the mid-seventeenth century and the construction of the play’s protagonist and some thematic motifs. The author reviews various hypotheses concerning the literary and cultural roots of Molière’s version of the story of Don Juan, to focus on the evocation of Spanish cultural contexts. She also emphasizes that the author managed to incorporate into the story of the legendary seducer ample commentary pertaining to factual reality. Ideas rooted in aesthetic explorations and current ideological discussions and disputes contributed to the creation of a protagonist whose experience also corresponds in many aspects to that of the present-day reader and theatergoer.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 1; 79-101
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W gabinecie i na Wyprawie: Moje wspomnienie o Zbigniewie Osińskim (1939–2018)
In the Study and on Expedition: My Reminiscences of Zbigniew Osiński (1939–2018)
Autorzy:
Kornaś, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30110988.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Zbigniew Osiński
Opis:
Tekst jest osobistym wspomnieniem o Zbigniewie Osińskim – naukowcu, uczestniku działań teatralnych, nauczycielu. Zbigniew Osiński studiował polonistykę, a potem uczęszczał na studia doktoranckie na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu (1957-1966). Pracował na UAM jako asystent, a potem adiunkt do 1970 roku. W Poznaniu po raz pierwszy zetknął się z teatrem Jerzego Grotowskiego, który stał się jego najważniejszym tematem badawczym na całe życie. Pierwsza książka Zbigniewa Osińskiego Teatr Dionizosa (1972) poświęcona była romantycznym kontekstom w polskim teatrze współczesnym.  Od 1970 roku Osiński związany był z Uniwersytetem Warszawskim. Jego rozprawa habilitacyjna została wydana pod tytułem Grotowski i jego Laboratorium (1980) i stanowi do tej pory podstawowe źródło na temat teatralnej działalności Jerzego Grotowskiego. Zbigniew Osiński w 1991 roku został mianowany profesorem UW, a w 2000 roku otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1989 roku opracował koncepcję i stał się dyrektorem Ośrodka Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych we Wrocławiu, którym kierował do 2004 roku (później Ośrodek zostanie przekształcony w Instytut im. Jerzego Grotowskiego). Był autorem kilkunastu bardzo ważnych dla polskiej teatrologii książek, poświęconych m. in. Jerzemu Grotowskiemu, Teatrowi Reduta, Orientowi w kulturze polskiej, Irenie i Tadeuszowi Byrskim. Był także edytorem tekstów i pism, m.in. Jerzego Grotowskiego, Mieczysława Limanowskiego, Juliusza Osterwy, Wacława Radulskiego. We wspomnieniu – obok przywołania naukowego dorobku Zbigniewa Osińskiego – ukazane zostały też jego fascynacje badawcze: udział w działaniach parateatralnych Teatru Laboratorium i Wyprawach Ośrodka Badań Teatralnych Gardzienice.
The text constists of the personal recollections about Zbigniew Osiński, a scholar, participant in theatrical actions, and teacher. Zbigniew Osiński studied Polish philology first as an undergraduate and then graduate student at the Adam Mickiewicz University in Poznań (1957–1966). Then he worked at the University as an assistant professor, and later as associate professor (since 1970). It was in Poznań that he first encountered the theatre of Jerzy Grotowski, who became one of the most important subjects of his research. His first book, Teatr Dionizosa (‘The Theatre of Dionysius,’ 1972), explored the Romantic contexts in contemporary Polish theatre. Since 1970 Osiński worked at the University of Warsaw. His habilitation thesis, published as Grotowski i jego Laboratorium (‘Grotowski and his Laboratory,’ 1980), has become a major scholarly contribution and trove of information about Jerzy Grotowski’s theatrical activity. In 1991 Zbigniew Osiński was appointed University of Warsaw Professor, and he received his full professorship in 2000. In 1989 Zbigniew Osiński devised and founded the Ośrodek Badań Twórczości Jerzego Grotowskiego i Poszukiwań Teatralno-Kulturowych (the Centre for the Study of Jerzy Grotowski’s Work and Theatrical and Cultural Explorations) in Wrocław, which he ran until 2004. It later transformed into the Jerzy Grotowski Institute. The recollections of Zbigniew Osiński include his research fascinations: his participation in actions of the Laboratory Theatre and Expeditions of the Gardzienice Centre for Theatre Research. He was the author of more than a dozen books that have become substantial contributions to Polish theatre studies on Jerzy Grotowski, the Reduta Theatre, Oriental motifs in Polish culture, and Irena and Tadeusz Byrskis. He also edited the texts and writings of Jerzy Grotowski, Mieczysław Limanowski, Juliusz Osterwa, and Wacław Radulski.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 4; 161-174
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Archive, the Historian, and the Relationships of Change
Archiwum, historyczka i relacje jako katalizator zmiany
Autorzy:
Cochrane, Claire
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146730.pdf
Data publikacji:
2022-05-13
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
archiwum teatralne
historiografia teatru
Birmingham Repertory Theatre Company
theater archive
theater historiography
Opis:
Archives come into existence through human agency driven by individual and/or collective philosophical and ideological value systems and priorities. As such, they are sites of power and usually controlled access. They continue to grow through the acquisition of more materials and maintain vigilance in the face of the constant threat of damage, decay, and loss. Out of the relationships formed between their material resources and historians, history is made and remade. This article draws on the archive of the Birmingham Repertory Theatre Company, one of the most substantial collections dedicated to a regional theatre in the UK, with which the author has had a particularly intense relationship. In the course of decades of engagement, firstly through doctoral research and then subsequent publications, Rep’s archive produced the author as a theatre historian. The article also problematizes the relationships formed by other individuals: new young academic researchers and volunteering enthusiasts, untroubled by academic restraints, keen to delve and select material which speaks to their preferences. Out of both constituencies of interest, more new histories are made, some of which directly challenge previous assumptions and priorities, provoking new questions. If a key ontological question concerns the nature of reality, which is more real: the archive and its contents or the histories which are made? How do the relationships forged through material archival encounters—relationships which generate feelings of ownership or potentially loss—function historiographically as the historical record is made and remade?
Archiwa powstają dzięki ludzkiej aktywności, której siłą napędową są indywidualne i/lub zbiorowe filozoficzne i ideologiczne systemy wartości i priorytety. Z tego wynika władza archiwów, powiązana zazwyczaj z kontrolą dostępu. Zbiory stale się rozwijają dzięki pozyskiwaniu kolejnych materiałów oraz wyczuleniu na zagrożenie zniszczeniem, rozpadem i utratą. Historia jest konstruowana i przekształcana dzięki relacjom między zasobami materialnymi a historykami. Autorka artykułu szerszą refleksję wyprowadza z doświadczenia w archiwum Birmingham Repertory Theatre Company, stanowiącego jeden z najważniejszych zbiorów poświęconych teatrowi regionalnemu w Wielkiej Brytanii, z którym łączą ją szczególnie intensywne relacje. Właśnie to archiwum stworzyło ją jako historyczkę teatru, najpierw w trakcie przygotowywania doktoratu, później – kolejnych publikacji. Artykuł problematyzuje również relacje między archiwum a historyczką kształtowane przez inne osoby: młodych badaczy akademickich oraz wolontariuszy-entuzjastów nieskrępowanych akademickimi ograniczeniami i wybierających materiały przemawiające do ich wyobraźni. Dzięki zainteresowaniom obu grup powstają nowe historie, z których część bezpośrednio podważa wcześniejsze założenia i priorytety, a także prowokuje nowe pytania. Jeśli kluczowe pytanie ontologiczne dotyczy natury rzeczywistości, to co jest bardziej realne – archiwum i jego zawartość, czy tworzone historie? W jaki sposób relacje powstałe w wyniku spotkań z materiałami archiwalnymi – rodzące poczucie własności lub potencjalnej utraty – funkcjonują w historiografii, w procesie tworzenia i przekształcania zapisu historycznego?
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 2; 35-54
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czym jest Polska? Historia na peryferiach
What is Poland? History in the Periphery
Autorzy:
Sosnowska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146737.pdf
Data publikacji:
2022-06-29
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
history of Polish theater
historiography
political transition
periphery
historia polskiego teatru
historiografia
transformacja
peryferyjność
Opis:
Tekst jest omówieniem książki A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022) – tomu pod redakcją Katarzyny Fazan, Michala Kobialki i Bryce’a Lease’a, który obejmuje historię polskiego teatru od epoki staropolskiej do współczesności. Na marginesie lektury autorka proponuje refleksję o konstruowanych w książce kategoriach peryferyjności i polskości, zauważając ich powiązanie z historycznym doświadczeniem transformacji ustrojowej i wyłaniającą się w jego ramach binarną opozycją Wschód–Zachód. Wydobywa także zarysowane w niektórych tekstach możliwości innego namysłu nad polskością, które warto rozwinąć i wykorzystać w dalszych badaniach nad polskim teatrem.
This text is a discussion of the book A History of Polish Theatre (Cambridge University Press, 2022)—a volume edited by Katarzyna Fazan, Michal Kobialka, and Bryce Lease, which covers the history of Polish theater from the Old Poland period to the present day. As an aside, the author offers a reflection on the categories of peripherality and Polishness constructed in the book, noting their connection to the historical experience of political transition and the binary East–West opposition that emerges within it. It also brings out the possibility of thinking differently about Polishness in some of the texts, which, however, still represents only a potential, perhaps to be exploited in further research on Polish theater.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 2; 181-191
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pourceaugnac – Dreynar – Niedole obcego
Pourceaugnac and Dreynar: Tribulations of a Newcomer
Autorzy:
Kencki, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30147333.pdf
Data publikacji:
2017-10-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Franciszek Bohomolec
Molière
komedia
historia teatru polskiego 1765–1880
comedy
history of the Polish theatre 1765–1880
Opis:
Artykuł stanowi wstęp do edycji komedii Dziedzic chytry Franciszka Bohomolca, która jest spolszczeniem utworu Moliera. Bohomolec tworzył komedie najpierw na potrzeby teatrów organizowanych przez szkoły jezuickie, a następnie dla założonej przez Stanisława Augusta sceny narodowej. W pierwszym z przywołanych okresów jezuicki poeta częstokroć adaptował dzieła twórców uznawanych dziś za klasyków. Szczególnie chętnie sięgał po komedie Molierowskie. Jako że przepisy zakonne nie pozwalały na wprowadzanie postaci kobiecych (aktorami w tych przedstawieniach byli chłopcy studiujący w jezuickich szkołach), Bohomolec zmuszony był do przekształcania wątków, postaci i motywów ich działań. W komedii Molière’a Monsieur de Pourceaugnac zmienił cel przybycia tytułowej postaci do stolicy. O ile Pourceaugnac przybywał z Limoges do Paryża po to, aby poślubić pannę kochającą kogo innego, o tyle jego polski odpowiednik Dreynar przyjeżdża z Wrocławia do Warszawy, aby przyjąć spadek ofiarowany mu przez wuja. U Molière’a za nieszczęściami, które spadną na poczciwego przybysza, stoi para słusznie broniąca swej miłości. U Bohomolca – zaniepokojony utratą schedy krewniak. Dziedzic chytry, bo taki tytuł nosi spolszczenie, zyskał więc przesłanie inne niż to, które znamy z Molierowskiego oryginału. Polska wersja ukazuje niechęć do obcego, ludzką chciwość i niemałą dawkę cynizmu. Niezasłużone upokorzenia i krzywdy, które spadają na przybysza, wpisują dzieło w nurt utworów ukazujących nadmiar ludzkiego nieszczęścia, spośród których najbardziej emblematycznym jest Justyna Markiza de Sade.
An introduction to edition of Franciszek Bohomolec comedy Dziedzic chytry [A Wily Heir], Polish version of Molière’s Monsieur de Pourceaugnac. Bohomolec wrote his comedies first for theater shows put on by Jesuit schools and then for the national stage founded by King Stanislaw August Poniatowski. In the first of these phases, the Jesuit poet often adapted works by playwrights who are now classics. One of the authors particularly favoured by him was Molière. Since the Society of Jesus did not allow female characters on stage (the actors performing in the shows were the boys studying in the Jesuit schools), Bohomolec was forced to remodel some motifs, characters and their motivations. Taking Molière’s Monsieur de Pourceaugnac for adaptation, he decided to replace the reason why the title character arrived in the capital. Pourceaugnac travelled from Limoges to Paris to marry a woman who was in love with another man, whereas his Polish counterpart, Dreynar, comes from Wrocław to Warsaw to accept an inheritance from his uncle. In Molière’s play, the misfortunes that befell the good-natured newcomer were concocted by the couple rightfully defending their love. In Bohomolec’s case, the culprit is a relative who is anxious not to lose claim to the inheritance. Dziedzic chytry [A Wily Heir] is thus provided with a message quite different from Molière’s original. The Polish version conveys avarice, hostility towards the stranger, and not a small dose of cynicism. The undeserved indignities and grievances visited upon the newcomer situate the play among the literary works which present an overabundance of human misery, the most emblematic of them being Justine by Marquis de Sade. 
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 43-83
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Janina Pudełek (1930–2004)
Autorzy:
Krasiński, Edward
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520710.pdf
Data publikacji:
2005-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
badania nad tańcem
balet
historia baletu
taniec
Janina Pudełek
dance studies
ballet
ballet history
dance
Opis:
Wspomnienie o profesor Janinie Pudełek (1930–2004), która w swej wieloletniej działalności krytycznej i badawczej zajmowała się przede wszystkim baletem. Autor podkreśla jej wkład w rozwój badań nad historią i estetyką baletu oraz wagę jej prac dokumentacyjnych prowadzonych w Muzeum Teatralnym w Warszawie, gdzie była odpowiedzialna za dział scen muzycznych i opracowywała zbiory operowo-baletowe. Wspomniano także krótko o ważnych pracach dotyczących historii i estetyki baletu, które pozostawiła w rękopisie.
A memoir about Professor Janina Pudełek (1930–2004), who was primarily concerned with ballet in her many years of critical and research activities. The author emphasizes her contribution to the development of research on the history and aesthetics of ballet, as well as the importance of her documentation work carried out at the Theater Museum in Warsaw, where she was responsible for the musical scenes department and processed the opera and ballet collections. Brief mention is also made of significant works on ballet history and aesthetics that she left in manuscript.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2005, 54, 1/2; 282-286
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Egzemplarz teatralny – między repertuarem a archiwum
The Theatrical Copy: Between Repertoire and Archive
Autorzy:
Poskuta-Włodek, Diana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519778.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
produkcja teatralna
archiwum
dokumentacja teatralna
performatywność archiwum
theatrical production
archive
theater documentation
performativity of archive
Opis:
We współczesnej refleksji humanistycznej status źródeł do historii teatru zmienia się, a one same poddawane są próbom redefinicji. Z jednej strony rozwój nowych technologii umożliwia niemal nieograniczony dostęp do dokumentów archiwalnych, z drugiej – pojawiają się wątpliwości co do sensu ich wykorzystywania, skoro i tak nie da się na ich podstawie zrekonstruować czy opisać minionego teatru. A przecież istotą metody historyka teatru jest nieustanne doświadczanie rudymentarności artefaktów i efemeryczności teatru. Dla polskich badaczy młodszego pokolenia studiowanie źródeł nie wyklucza zainteresowania spektaklem. W nowych teoriach i metodach dominuje kwestia pamięci teatralnej i pisania lub przepisywania historii. Pojawiają się kolejne propozycje jej podjęcia, np. wywiedzione z refleksji Diane Taylor teoria archiwum przeciwstawianego repertuarowi czy odwołująca się do refleksji Rebekki Schneider koncepcja przeciwstawienia ciała jako archiwum ciału jako medium pamięci. Wysuwane przez Stefanię Skwarczyńską teoretyczne propozycje klasyfikacyjne „teatru zapisanego”, wynikające z idei petryfikacji jednych i wytwarzania innych dokumentów w celu idealnej rejestracji, a potem rekonstrukcji przedstawienia, wymagają rewizji, natomiast bliższe performatyce ujęcie problemu dokumentacji proponowane przez Zbigniewa Raszewskiego okazuje się wciąż użyteczne. Potwierdza to rosnąca podaż dokumentacji papierowej i cyfrowej, która zmusza do poszukiwania nowej jej klasyfikacji i uznania, że wszelkiego rodzaju dokumentacja źródłowa do historii teatru, a egzemplarze teatralne w szczególności, mają walory performatywne. Ich różnorodność i labilny charakter pozwala uznać performatywność źródeł do historii teatru, która może stać się wspólną płaszczyzną dla klasycznej historii i nowych metodologicznych dociekań.
For contemporary scholarship, the status of sources to theatre history is changing, and they are therefore subject to attempts at redefining them. On the one hand, development of new technologies enables us to gain almost limitless access to archival documents; on the other hand, however, some doubts are raised concerning the point of their use, since it is impossible to reconstruct or recount a theatre performance from the past based on them, anyway. Yet it is the essence of the theatre historian’s method to constantly experience the rudimentariness of artefacts and ephemerality of theatre. For Polish researchers of younger generations, studying sources does not preclude interest in performance. The issue of theatre memory and the writing or rewriting of history is prevalent in new theories and methods. Ever-newer propositions of tackling it are advanced, e.g. the archive versus repertoire concepts derived from Diane Taylor’s reflexion or ideas based on Rebecca Schneider’s reflexion about the body as archive versus the body as memory medium. Theoretical classification propositions stemming from the notion that some documents become petrified and others need to be made with an ideal recording of performance in mind, which were put forward by Stefania Skwarczyńska, need to be revised, whereas Zbigniew Raszewski’s take on the documentation problem, closer to that of performance studies, turns out to be still useful, which can be confirmed by the on-growing supply of hard-copy and digital documentation that forces us to look for a new classification of it and to acknowledge that all kinds of source documentation to the history of theatre, and theatrical copies in particular, have performative qualities. Their variety and transitional character of the latter makes it possible to acknowledge the performativity of theatre history sources, which could become a common ground for the classical history and new methodological inquiries. 
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 50-74
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Metateatralne elementy dramatów Witkacego
Metatheatrical Elements in Witkacys Dramas
Autorzy:
Pawlak, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520121.pdf
Data publikacji:
2016-09-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Witkacy
Stanisław Ignacy Witkiewicz
dramat polski 1900-1945
metateatr
teoria czystej formy
Polish drama 1900-1945
metatheater
theory of pure form
Opis:
Podążając śladem Alfa Sjöberga i Krystyny Ruty-Rutkowskiej, autor artykułu przygląda się elementom metateatralnym w sztukach Stanisława Ignacego Witkiewicza i podaje w wątpliwość twierdzenie Jana Błońskiego, jakoby nieodłączną cechą bohaterów sztuk Czystej Formy była świadomość roli. Autor analizuje autokomentarze i rozważania bohaterów Onych i Matki na temat egzystencjalnego statusu ich samych i świata, w którym żyją. Wydaje się, że próby ucieczki od nieeuklidesowych czasoprzestrzeni podejmowane przez bohaterów Kurki wodnej i Mątwy są zabiegiem metateatralnym, ale współistnienie żywych i umarłych oraz jawy i snu – nie. Za elementy metateatralne można uznać wprowadzanie postaci spoza sceny, mówione wskazówki sceniczne czy wykorzystanie jako elementów scenografii stołów lub sztandarów przywodzących na myśl średniowieczne sztandary dworskie. Witkacy wielokrotnie sięga po motywy theatrum mundi i teatru w teatrze, a w konstrukcji swoich sztuk odważnie stosuje staroświeckie partes minores. Dobrymi przykładami mogą być: Maciej Korbowa i Bellatrix, Nowe Wyzwolenie, Tumor Mózgowicz. Drugi Czeladnik w Szewcach okazuje się medium intertekstualnym, a ostrzeżenie przed bioinżynierią to centralny motyw Bezimiennego dzieła i Gyubala Wahazara. Kiedy bohaterowie Witkacego uzurpują sobie władzę nad autorem tekstu, którego są częścią, czytelnicy i widzowie stają przed poważnym dylematem hermeneutycznym.
Following in the footsteps of Alf Sjöberg and Krystyna Ruta-Rutkowska, the author of the article finds metatheatrical elements in the plays by Stanisław Ignacy Witkiewicz and by doing so casts doubt on the assertion made by Jan Błoński that it is inherent for characters of the Pure Form plays to be aware of their role playing. The article examines auto-commentaries and musings of the characters in Oni (They) and Matka (The Mother) on the existential status of themselves and the world they inhabit. It seems that the attempts to escape their non-Euclidean spacetimes by the characters of Kurka wodna (The Water Hen) and Mątwa (The Cuttlefish) are a metatheatrical device, whereas the co-existence of the living and the dead and of reality and dream are not. Introduction of off-stage personages, spoken stage directions, or the use of tables or banners bringing to mind medieval mansion banners as parts of stage setting can be considered metatheatrical elements. Witkacy uses the motifs of theatrum mundi and a play within a play on numerous occasions, and he bravely applies the old-fashioned partes minores in the construction of his plays. The following may serve as good examples: Maciej Korbowa i Bellatrix (Maciej Korbowa and Bellatrix), Nowe Wyzwolenie (The New Deliverance), Tumor Mózgowicz (Tumor Brainiowicz). The Second Apprentice in Szewcy (The Cobblers) turns out to be an intertextual medium, and Bezimienne dzieło (The Anonymous Work) is a warning against bioengineering, being a central motif of Gyubal Wahazar as well. When Witkacy’s characters usurp the power of the author of the text whose part they are, the readers and audiences are faced with a serious hermeneutic dilemma.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 169-178
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mińkowce: Podolski «Hamlet» i święto dożynek
Mińkowce: A Podolian «Hamlet» and Harvest Feasts
Autorzy:
Komorowski, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520649.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
historia teatru
teatr polski 1800-1900
obrzędy dworskie
theater history
Polish theater 1800-1900
court festivals
Opis:
Mińkowice, miasteczko na dalekim Podolu, zapisało się w historii polskiego teatru jako miejsce, w którym w 1805 roku ukazało się pierwsze polskie wydanie Hamleta Shakespeare’a w przekładzie Jana Nepomucena Kamieńskiego na podstawie adaptacji Friedricha Ludwiga Schrödera. Od 1790 Mińkowice wraz z rozległym majątkiem ziemskim liczącym 20 wsi były własnością Ignacego Ścibora Marchockiego. Właściciel majątku nie uznał rozbiorów Polski i po 1795 utworzył własne „państwo mińkowickie”, silnie podkreślając jego niezależność od Rosji; wyznaczył nawet własne granice. Zniósł pańszczyznę i ustanowił prawa w duchu oświecenia; założył szkołę, drukarnię i „Akademię Muzykalną”. Jednocześnie Marchocki eksponował swoją władzę i rolę „obrońcy ludu”, ustanawiając ekstrawaganckie ceremonie, przez co zyskał opinię oryginała, a nawet szaleńca. W rzeczywistości, podobnie jak w przypadku Hamleta, był to prawdopodobnie sposób Marchockiego na ukrycie swoich prawdziwych intencji przed rosyjskimi urzędnikami cywilnymi i sąsiadami niechętnymi reformom społecznym. Marchocki ustanowił w swoich dobrach ziemskich dwie uroczystości „państwowe” – Nowy Rok i dożynki, które odbywały się 15 sierpnia, w święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny. To ostatnie było świętem religijnym połączonym z wielkim, całodziennym widowiskiem, które Marchocki przez trzydzieści kolejnych lat organizował według coraz bardziej skomplikowanego scenariusza. Z biegiem lat podstawowy schemat (procesja po mszy, uczta przed plenerowym ołtarzem, symboliczna orka, apoteoza bogini żniw) stawał się coraz bardziej rozbudowany. Wykorzystywane były elementy okolicznościowej architektury i scenografii, tworzono specjalne kostiumy i rekwizyty. Hołd złożony spersonifikowanej bogini żniw był ostatnią częścią święta. Naoczni świadkowie zaczęli nazywać spersonifikowaną boginię rzymskim imieniem Cerery, co ściągnęło na Marchockiego absurdalne oskarżenia o pogaństwo i bałwochwalstwo, które jednak nie skłoniły go do ustąpienia i do końca życia organizował te niezwykłe uroczystości.
Mińkowce, a town in the far-away Podolia, became a part of history of the Polish theater as the place where the first Polish edition of Shakespeare’s Hamlet, as translated by Jan Nepomucen Kamieński based on Friedrich Ludwig Schröder’s adaptation, was published in 1805. Since 1790, Mińkowice, along with an expansive landed estate of 20 villages, had been owned by Ignacy Ścibor Marchocki. The estate owner chose not to acknowledge the partitions of Poland and established his own “Mińkowice state” sometime after 1795, strongly emphasising its independence from the Russian Empire; he even set up his own boundary markers. He released his peasants from the bond of personal serfdom and laid down laws in the spirit of the Enlightenment; he founded a school, printer, and “music academy.” At the same time, Marchocki flaunted his power and role of “the protector of the people” with extravagant ceremonies, which earned him the reputation of an eccentric or even madman. In reality, just like in Hamlet’s case, it was probably Marchocki’s way of concealing his real intentions from Russian civil officers and neighbours disapproving of social reform. Marchocki established two “state” holidays in his landed estate, the New Year and harvest festival, which was held on 15 August, on the Feast of St Mary the Virgin. The latter was a religious feast combined with a grand, all-day-long spectacle put on by Marchocki for 30 consecutive years according to an increasingly complex and theatrical scenario. As years went by, the basic scheme (a procession after the Mass, a feast in front of an outdoor altar, symbolic ploughing, an apotheosis of the goddess of harvest) became more and more elaborate. Pieces of occasional architecture and stage set, special costumes, and props appeared. A tribute to a personified goddess of harvest was the final and part of the feast. Eyewitnesses started calling the personified goddess by the Roman name of Ceres, which brought onto Marchocki absurd accusations of paganism and idolatry, which, however, did not make him budge, as he kept organising the unusual celebrations until the end of his life.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 5-28
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Classical Crossover and Its Russian and Ukrainian Interpretations
Classical crossover i jego rosyjskie i ukraińskie interpretacje
Autorzy:
Shylnikova, Iryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430950.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
classical crossover
muzykologia
gatunki muzyczne
kultura popularna
music studies
music genres
mass culture
Opis:
This article aims to explore the phenomenon of “classical crossover,” a contemporary music trend that blends “high” and “low” elements. In addition to analyzing the genre’s main features and cultural preconditions for its emergence, the article will examine its historical origins and development. The second part of the article focuses on examples of classical crossover in Russian and Ukrainian music, with an analysis of several artists who have ventured into this new type of production, including the Terem Quartet, Anna Netrebko, Olga Chubareva, and Arina Domski. By applying historical and cultural methodology, the article suggests that classical crossover has a broad audience in Russia and Ukraine, allowing musicians to introduce elite classical music to the masses. Although some may view the genre as a dilution of classical music’s distinctive qualities in order to cater to popular tastes, it also provides musicians with the opportunity to create original pieces that merge tradition with innovation. Considering all of the above, the author of this article aims to explore the cultural significance and impact of classical crossover in the music industry.
Artykuł jest analizą zjawiska classical crossover obecnego we współczesnej muzyce, a polegającego na łączeniu elementów „wysokich” i „niskich”. Celem artykułu jest opisanie głównych cech tego gatunku i okoliczności kulturowych, które doprowadziły do jego powstania, a także zbadanie jego historycznej genezy i etapów rozwoju. Druga część artykułu skupia się na przykładach classical crossover w muzyce rosyjskiej i ukraińskiej. Analizie poddano twórczość wybranych rosyjskich i ukraińskich artystów, którzy reprezentują ten nurt, takich jak Terem Quartet, Anna Netrebko, Olga Chubareva i Arina Domski. Wykorzystujący metodologię historycznokulturową artykuł sugeruje, że classical crossover ma szeroką publiczność w Rosji i w Ukrainie, ponieważ oswaja ją skutecznie z elitarną muzyką klasyczną. Chociaż niektórzy dostrzegają w tym trendzie tendencję do rozmywania charakterystycznych cech muzyki klasycznej w celu zaspokojenia popularnych gustów, daje on również muzykom możliwość tworzenia oryginalnych utworów, które łączą tradycję z innowacją. Uwzględniając powyższe elementy, autorka stara się zbadać kulturowe znaczenie gatunku classical crossover i jego wpływ na przemysł muzyczny.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 2; 115-129
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Performatywność jako postawa/perspektywa: Wstęp
Performativity as an Attitude/Perspective: Introduction
Autorzy:
Sugiera, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432237.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
performatywność
performans
performatyka
relacje między performansem a performatywnością
performativity
performance
performatics/performance studies
relations between performance and performativity
Opis:
Wstęp do bloku tematycznego Performatywność jako postawa/perspektywa. Redaktorka gościnna przypomina polskie dyskusje na temat relacji między performatyką a teatrologią, które toczyły się od 2006 roku. Podkreśla, że performatywność była w nich najczęściej wiązana z przedstawieniem/performansem oraz z ludzką sprawczością. Artykuły składające się na blok proponują – za Karen Barad – objęcie kategorią sprawczości materii oraz skupienie się na relacjach więcej-niż-ludzkich. Performatywność zaś jest w nich rozumiana jako perspektywa i postawa, w której na pierwszym planie są odpowiedzialność i troska o to, co się dzieje z nami i wokół nas.
Introduction to the essay cluster Performativity as an AttitudePperspective. The guest editor recalls the Polish discussions on the relationship between theater studies and performance studies that have taken place since 2006. She emphasizes that in these discussions performativity was most often associated with theater/performance and human agency. In contrast, the articles that make up the cluster – following Karen Barad – focus on the agency of matter and more-than-human relations. Consequently, performativity is understood in them as a perspective and attitude in which responsibility and care for what happens to and around us are at the forefront.  
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 4; 13-26
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Porcelanowa arlekinada
A Porcelain Harlequinade
Autorzy:
Raszewski, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29433182.pdf
Data publikacji:
1957
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
komedia dell’arte
dokumentacja teatralna
ikonografia teatralna
teatr w Polsce w czasach saskich
commedia dell’arte
theater documentation
theater iconography
theater in Poland 1700-1800
Opis:
Artykuł dotyczy rozwoju badań nad obecnością komedii dell’arte w Polsce oraz nad jej wpływem na kształtowanie się polskiego teatru. Autor polemizuje z badaczami polskiego oświecenia i podkreśla, że w rozważaniach na temat początków teatru zawodowego w Polsce za mało miejsca poświęca się tradycjom z czasów saskich, w tym tradycjom komedii dell’arte. Podkreśla, że waga występów mistrzów tego gatunku w Polsce, takich jak Angelo Constantini, czy Cesare D'Arbes, w pierwszej połowie XVIII wieku stanowi ważny wątek historii teatru w Polsce, a także jej związków z historią teatru w Europie. Zwraca uwagę na cenne badania Mieczysława Brahmera, Bohdana Korzeniewskiego i Barbary Król poświęcone tym zagadnieniom. Proponuje również włączenie do tych badań materiału ikonograficznego, zwłaszcza słynnych porcelanowych figurek z miśnieńskiej pracowni Johanna Joachima Kändlera (1706–1775), które przedstawiają włoskich komediantów z XVIII wieku. Autor polemizuje z tezami Sacheverella Sitwella, który twierdzi, że modeli dla tych figur dostarczył drezdeński teatr jarmarczny. Podkreśla, że wartość dokumentalną miśnieńskich należy oceniać bardzo ostrożnie, skoro znacznie wcześniej wykazano, że modelem ich znacznej części były sztychy François Joullaine’a ilustrujące historię teatru włoskiego Luigiego Riccoboniego. Stawia jednak tezę, że niektóre z nich były wzorowane na słynnych kreacjach włoskich mistrzów komedii występujących na dworze saskim w Dreźnie i Warszawie.
This article discusses the development of research into the presence of commedia dell’arte in Poland and its influence on Polish theater. The author polemically engages with the work of scholars of the Polish Enlightenment. He argues that research on the origins of professional theater in Poland has neglected the traditions of the Saxon period (1697–1763), notably those connected with commedia dell’arte. He emphasizes the importance of performances by masters of this genre, such as Angelo Constantini or Cesare D’Arbes, in the first half of the 18th century, as an important part of the history of theater in Poland and its links with the history of European theater. In this context, he draws attention to the valuable contributions by Mieczysław Brahmer, Bohdan Korzeniewski, and Barbara Król, who researched this topic. He also proposes to include iconographic material as a research source, especially the famous porcelain figurines from the Meissen workshop of Johann Joachim Kändler (1706–1775), which depict 18th-century Italian comedians. The author counters Sacheverell Sitwell’s claim that these figures were modelled on Dresden fair theater actors. He stresses that one ought to be very cautious in ascribing documentary value to the Meissen figures, as they were already proven to have been largely modelled on François Joullaine’s engravings illustrating Luigi Riccoboni’s Histoire du theatre italien. However, he posits that some of them were modelled on the famous roles of Italian comedy masters who performed at the House of Wettin courts in Dresden and Warsaw.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1957, 6, 1; 121-130
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Taniec organologiczny: Cielesność u schyłku antropocenu
Organologic Dance: Corporeality at the Wane of the Anthropocene
Autorzy:
Sajewska, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47018592.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
cielesność
wideo-taniec
organologia
performatywność
organiczny/nieorganiczny
corporeality
video-dance
organology
performativity
organic/inorganic
Opis:
Punktem wyjścia dla autorki jest zaproponowane przez Bernarda Stieglera nowe ujęcie „organologicznej” cielesności, które obejmuje życie nie tylko biologiczne, ale i techniczne, materię organiczną i zorganizowaną materię nieorganiczną. Tekst ukazuje potencjał wynalazczych cielesności w przeciwdziałaniu entropii i postępującej dezintegracji ekosystemów w oparciu o analizę porównawczą dwóch prac performatywnych: Rubble Dance Long Island City (1991) Rudy Burckhardt i Douglasa Dunna oraz Landfill Dance (2012) Tejal Shah. Choć obie prace problematyzują taniec na wysypiskach śmieci przedstawionych jako toksyczne resztki kapitalizmu, to jednak sposób ujęcia cielesności różni się w tych pracach diametralnie. Pierwsza z nich wpisuje się w diagnozy badaczy antropocenu, uwypuklając znaczenie ciała ludzkiego jako żywej materii w kontekście martwych pozostałości epoki industrialnej. Druga natomiast ukazuje cielesność hybrydyczną, wykraczającą poza dychotomię materii organicznej i nieorganicznej i manifestującą się jako sieć relacyjności z innymi systemami – ekologicznymi, geologicznymi, technologicznymi. Autorka proponuje koncepcję „tańca organologicznego” jako performansu projektującego nowe technologie przetrwania w duchu negantropocenu.
The author’s point of departure is Bernard Stiegler’s new approach to “organological” corporeality, which encompasses not only biological, but also technological life, organic matter and organized inorganic matter. Based on a comparative analysis of two performance works, Rudy Burckhardt and Douglas Dunn’s Rubble Dance Long Island City (1991) and Tejal Shah’s Landfill Dance (2012), the text demonstrates the potential of inventive corporealities for countering entropy and the progressive disintegration of ecosystems. Although both works involve dance in landfills presented as toxic remnants of capitalism, they approach corporeality in radically different ways. The former is in line with the diagnoses of Anthropocene scholars, highlighting the importance of the human body as living matter in the context of the dead remnants of the industrial age. The latter, in turn, reveals a hybrid corporeality, transcending the dichotomy of organic and inorganic matter and manifesting itself as a network of relationalities with other systems: ecological, geological, technological. The author proposes the concept of “organologic dance” to refer to a performance that projects new technologies of survival in the spirit of the Neganthropocene.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 125-145
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Witkacy na scenach polskich 1990–2015
Witkacy on Polish Stages, 1990–2015
Autorzy:
Pawlak, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520147.pdf
Data publikacji:
2016-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Witkacy
Polish drama 1918-1939
Polish theater after 1989
dramat polski 1918-1939
teatr polski po 1989
Opis:
Spis przedstawień zrealizowanych na podstawie tekstów Witkacego na scenach polskich w latach 1990–2015 obejmuje 282 pozycje w układzie chronologicznym. Uwzględniono zarówno inscenizacje dzieł scenicznych: dramatów, autoparodii i juweniliów, jak i powieści, tekstów poetyckich, teoretycznych, filozoficznych, publicystycznych, a także spektakle oparte na wciąż odnajdowanej i publikowanej korespondencji oraz motywach z życia Witkacego. We wstępie do spisu autor analizuje i omawia najważniejsze tendencje w podejściu twórców teatralnych do twórczości Witkacego.
The inventory of performances based on Witkacy's texts produced on Polish stages between 1990 and 2015 includes 282 entries in chronological order. Included are both stagings of theatrical works: dramas, self-parodies and juvenilia, as well as novels, poetic, theoretical, philosophical and journalistic texts, and also performances based on still found and published correspondence and motifs from Witkacy's life. In the introduction to the inventory, the author analyzes and discusses the most important tendencies in the approach of theater artists to Witkacy's works.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 4; 140-210
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Trzy akty zgonu (Franciszek Bohomolec, Tadeusz Lipski, Józef Bielawski)
Three Death Records (of Franciszek Bohomolec, Tadeusz Lipski, and Józef Bielawski)
Autorzy:
Kencki, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520645.pdf
Data publikacji:
2017-10-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Franciszek Bohomolec
Tadeusz Lipski
Józef Bielawski
death record
akt zgonu
Opis:
Pierwszymi polskimi zawodowymi komediopisarzami byli Józef Bielawski, Franciszek Bohomolec i Tadeusz Lipski. Historia sprawiła, że ich miejsc pochówku nie upamiętniają nagrobki. Ogłaszane tu akty zgonu stanowią więc okazję do przypomnienia tych istotnych dla polskiego teatru osób. Odkrycie aktu związanego z Bielawskim jest tym bardziej ważne, że dotąd nie znano jego daty śmierci. Edycję wspomnianych dokumentów poprzedzono krótkim wstępem, w którym omówiono pośmiertne losy komediopisarzy.
Józef Bielawski, Franciszek Bohomolec, and Tadeusz Lipski were the first Polish professional comedy writers. In a strange twist of history, the places where all three were buried are not marked by tombstones. The death records published here are, therefore, a chance to remind us about the three individuals that were so important for Polish theater. The discovery of Bielawski’s death record is particularly important, because the date of his death has not been known so far. The documents are prefaced with a short introduction that discusses the posthumous history of the three comedy writers.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 3; 129-134
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Medium tańca w ujęciu Arnolda Berleanta
The Medium of Dance according to Arnold Berleant
Autorzy:
Bieszczad, Lilianna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28903456.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
dance
medium
dance as performance
environmental aesthetic
Arnold Berleant
taniec
taniec jako performans
estetyka środowiskowa
Opis:
Artykuł jest poświęcony wizji tańca w estetyce środowiskowej Arnolda Berleanta. Autorka przywołuje historyczne koncepcje estetyczne podkreślające znaczenie medium dla tożsamości poszczególnych sztuk (Gottholda E. Lessinga i Clementa Greenberga). Charakteryzuje problemy, które wynikają z uznania ludzkiego ciała za specyficzne medium tańca. Na tym tle przedstawia sposób ujmowania tańca jako performance’u w pismach Berleanta i stawia tezę, że pojęcie medium, którym Berleant się niekiedy posługuje, nie ma u niego ontologicznego zaplecza. Berleant bowiem nie opisuje świata w kategoriach substancji czy materii, lecz w kategoriach procesów i interakcji, a zamiast separowania sztuk czy odrywania sztuki od życia akcentuje ciągłość i holistyczny charakter doświadczenia. Taniec jest w jego koncepcji integralnym doświadczeniem, podczas którego ruch kreuje obszar przedstawienia, zespala tancerza i widza, ciało i świadomość, percepcję i myśl. Ważnym kontekstem tej teorii, w której doświadczenia estetycznego nie oddziela się od doświadczenia środowiskowego, jest ekologia.
This article discusses the vision of dance in Arnold Berleant’s environmental aesthetics. The author recalls historical aesthetic concepts emphasizing the importance of the medium for the identity of the particular arts (Gotthold E. Lessing and Clement Greenberg) and identifies issues that arise when the human body is considered as the specific medium of dance. Against this background, she presents Berleant’s approach to dance as performance and argues that the notion of medium, as sometimes used by Berleant, has no ontological basis. This is because Berleant does not describe the world in terms of substance or matter, but in terms of processes and interactions; rather than isolating the arts or separating art from life, he emphasizes the continuity and holistic nature of experience. In his approach, dance is an integral experience in which movement creates the area of performance, unites the dancer and the spectator, body and consciousness, perception and thought. An important context for this theory, which does not separate aesthetic experience from environmental experience, is ecology.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2023, 72, 4; 121-137
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieświeska komedyja Skanarela
A Nieśwież Sganarelle Comedy
Autorzy:
Kencki, Patryk
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29551829.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
polski teatr 1700-1800
historia teatru
dramat oświeceniowy
Molière
Franciszka Urszula Radziwiłłowa
tłumaczenie
Polish theater 1700-1800
theater history
Enlightment drama
translation
Opis:
Artykuł stanowi wstęp do edycji przekładu Le médecin malgré lui Moliera dokonanego przez Franciszkę Urszulę Radzwiłłową. Wśród postaci komicznych stworzonych przez Moliera, trzy są szczególne: Skapen, Masakryl i Sganarel (Skanarel). Komedie z ich udziałem trafiły na staropolskie sceny, wystawiane bądź w języku oryginału, bądź w polskim przekładzie. W dorobku Franciszki Urszuli Radziwiłłowej znajdują się spolszczenia trzech sztuk francuskiego dramaturga. Obok Les précieuses ridicules i Les amants magnifiques znajduje się także Le médecin malgré lui przetłumaczony przez księżną na język polski jako Gwałtem medyk. Komedia przedstawia przygody Sganarela, który zmuszony jest grać lekarza. Sganarel pojawia się w kilku sztukach Moliera. O ile w pierwszej z nich (Le médecin volant) widzimy raczej typ cwanego służącego, o tyle w późniejszych komediach nabiera on bardziej indywidualnych cech, stając się postacią tchórzliwym i nierozważnym. Edycja polskiej adaptacji Księżnej Radziwiłłowej daje możliwość przyjrzenia się Sganarelowi i innym postaciom, które można uznać za bliskich krewnych Harlequina. Wstęp do wydania koncentruje się więc na tych postaciach w twórczości Moliera, zestawiając je z pewnymi spostrzeżeniami na temat Arlekina, który pojawia się w sztukach księżnej kilkakrotnie. Ponadto we wstępie prześledzono recepcję Le médecin malgré lui w Polsce w pierwszej połowie XVIII wieku i przeanalizowano techniki translatorskie Radziwiłłowej. Konkluzja podkreśla metateatralny aspekt Sganarela jako archetypicznego komedianta
Introduction to Franciszka Urszula Radziwiłłowa's translation of Molière's Le médecin malgré lui. Among the comic characters created by Molière, three are special: Scapin, Mascarille, and Sganarelle. The comedies that feature them found their way to Old Polish stages, being performed either in the original language or in Polish translation or adaptation. The oeuvre of Franciszka Urszula Radziwiłłowa contains Polish adaptations of three plays by the French playwright. Besides Les précieuses ridicules and Les amants magnifiques, there is also Le médecin malgré lui translated by the duchess into Polish as Gwałtem medyk. The comedy shows Sganarelle’s adventures as he is forced to play a doctor. Sganarelle appears in several plays by Molière. Inasmuch as in the first of them (Le médecin volant) we see a rather typical wily servant, he takes on more individual qualities in later comedies, becoming characteristically cowardly and imprudent. The edition of the Polish adaptation by Duchess Radziwiłłowa provides a chance to take a look at Sganarelle and other stock characters that can be regarded as Harlequin’s close relatives. Thus, the introduction to the edition focuses on these characters in Molière’s work, setting them side by side with some insights about Harlequin, who appears in the Duchess’s plays several times. Additionally, the introduction traces out the reception of Le médecin malgré lui in Poland in the first half of the 18th century and examines Radziwiłłowa’s translating techniques. The conclusion stresses the metatheatrical aspect of Sganarelle as an archetypal comedian.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 83-95
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lothar Schreyer a sztuka sceniczna ekspresjonizmu
Lothar Schreyer and the scenic art of Expressionism
Autorzy:
Berghaus, Günter
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32062702.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Lothar Schreyer
ekspresjonizm
teatr ekspresjonistyczny
teatr niemiecki
historia teatru
expressionism
expressionist theatre
German theatre
theatre history
Opis:
Ekspresjonizm jako zjawisko artystyczne był przede wszystkim fenomenem niemieckim. Teatr ekspresjonistyczny narodził się w Republice Weimarskiej, gdzie rozwijał się do 1924 roku, przyczyniając się do powstania nowoczesnej niemieckiej sztuki dramatycznej. Pierwszy ekspresjonistyczny dramat, Mörder, Hoffnung der Frauen, jego autor, malarz Oskar Kokoschka, wystawił w Wiedniu, 4 lipca 1909. Lotar Schreyer (1886-1966) wybrał inny wariat ekspresjonizmu, bardziej mistyczny i duchowy. Podczas gdy wiedeńska inscenizacja Kokoschki była dziełem teatralnego outsidera, Schreyer posiadał gruntowne profesjonalne wykształcenie w tej dziedzinie. W latach 1916–1921 poświęcił się tworzeniu całkowicie nowej sztuki scenicznej i założył dwa przedsiębiorstwa teatralne, w których mógł konsekwentnie realizować swe utopijne cele. Schreyer uważał teatr za instytucję metafizyczną, która może dać wgląd w harmonię i magię kosmosu, a także pomóc przezwyciężyć „dawnego człowieka”.
Expressionism as an art movement was primarily a German phenomenon. The expressionist theatre begun and flourished in the Weimar Republic where the style lasted until about 1924, contributing to the rise of a truly modern form of dramatic art in Germany. The first example of Expressionist drama was the play Mörder, Hoffnung der Frauen by the painter Oskar Kokoschka, who staged its Vienna première on 4 July 1909. Lothar Schreyer (1886–1966) chose another path of Expressionism, grounded in mysticism and spirituality. While Kokoschka’s Viennese production was the work of an absolute theatrical outsider, Schreyer had a thorough professional education in this field. In 1916–1921, he devoted himself to the creation of a completely new form of scenic art and founded two theatre companies in which he could consistently pursue his utopian goals. Schreyer saw the theatre as a metaphysical institution that could give an insight into the harmony and magic of the cosmos, which would enable to distance oneself from “a past man”.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 1; 22-37
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miejskie performanse Władysława Hasiora
Władysław Hasior’s Urban Performances
Autorzy:
Figzał-Janikowska, Magdalena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32083652.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Władysław Hasior
performans miejski
sztuka partycypacyjna
akcja efemeryczna
sztuka site-specific
urban performance
participatory art
ephemeral action
site-specific art
Opis:
Artykuł poświęcony jest performatywnej twórczości Władysława Hasiora, w szczególności jego działaniom aranżowanym w przestrzeni miejskiej. Potrzeba dialogowania z odbiorcą, początkowo wyrażana przez Hasiora jedynie w eksponatach, począwszy od lat siedemdziesiątych przybiera formę bardzo wyrazistych manifestacji artystycznych zakładających bezpośredni udział widzów w kreowaniu zdarzenia performatywnego, a także znoszenie dystansu między artystą a społeczeństwem. Ze względu na ontologiczny status tych zdarzeń, ich efemeryczny i ulotny charakter, stanowią one jak dotąd najmniej zbadany obszar twórczości artysty. W artykule analizie poddane zostały najważniejsze miejskie i plenerowe performanse Władysława Hasiora, takie jak Pochód sztandarów w Łącku (1973), realizacja Solspann w Södertälje (1973–1976) czy wreszcie uroczysta Przeprowadzka z internatu „Szkoły Kenara” do nowej pracowni w Zakopanem (1984). Działania te autorka rozpatruje w kontekście współczesnych rozważań nad sztuką partycypacyjną, zarówno w świetle antagonistycznej teorii partycypacji Claire Bishop, jak i koncepcji sztuki dialogicznej Granta H. Kestera, zauważając, że Hasior w swoich projektach performatywnych łączył dwie strategie sztuki partycypacyjnej: potrafił współtworzyć efemeryczne dzieła razem z publicznością, a jednocześnie reżyserować działania odbiorców.
This article discusses the performative art of Władysław Hasior, particularly his actions in the urban space. Initially expressed only in his artworks, since the 1970s Hasior’s need for dialogue with the spectator took the form of very expressive artistic manifestations involving audience participation, direct involvement of spectators in the creation of the performative event, and abolition of the distance between the artist and society. Due to the ontological status of these events, their ephemeral and fleeting nature, they have been the least explored area of Hasior’s work. The article analyzes his most important urban and open-air performances, such as the Procesja sztandarów (Banner Procession) in Łącko (1973), Solspann in Södertälje (1973–1976), and finally the ceremonial Przeprowadzka (Move) from the dormitory of Antoni Kenar school of fine arts to a new atelier in Zakopane (1984). These actions are considered in the context of contemporary discussions on participatory art: Claire Bishop’s antagonistic theory of participation and Grant H. Kester’s concept of dialogical art. It is argued that Hasior’s performative projects combined two strategies of participatory art; he was able to co-create ephemeral works together with the audience, while at the same time directing the spectators’ actions.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 1; 11-32
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ukrainian Theater Actresses in Eastern Galicia
Ukraińskie aktorki teatralne w Galicji Wschodniej
Autorzy:
Rosa-Lavrentii, Sofiia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36123742.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
feminizm
teatr ukraiński
ukraińskie aktorki teatralne
trajektorie doświadczenia
feminism
Ukrainian theater
Ukrainian theater actresses
trajectories of experience
Opis:
This article offers a typology of the experiences of Ukrainian theater actresses in Eastern Galicia from the end of the 19th to the first half of the 20th centuries, identifying the most common artistic and biographical trajectories that make up the particular continuities of women’s collective cultural experience. The “images” of these Ukrainian actress are delineated according to how they were constructed by the contemporary Ukrainian press, and their peculiarities are identified in accordance with the specifics of the activities of Ukrainian theater in Eastern Galicia during the period in question. (Transl. S. Harbuziuk)
W artykule zaproponowano typologię doświadczeń ukraińskich aktorek teatralnych w Galicji Wschodniej od końca XIX do połowy XX wieku, określając najpowszechniejsze trajektorie biografii i kariery artystycznej, które współtworzą obraz zbiorowego doświadczenia kulturowego kobiet. W wizerunkach aktorek, przedstawionych zgodnie z tendencjami obowiązującymi w ówczesnej prasie ukraińskiej, podkreślono cechy szczególne wynikające ze specyfiki ukraińskiego życia teatralnego w Galicji Wschodniej w tym okresie. (Przeł. E. Partyga)
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2020, 69, 3; 151-170
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Więcej niż teatr. Sprawozdanie z konferencji
More than theatre. A Report from the Conference Sessions
Autorzy:
Chojnacka, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39814124.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr więzienny
dramaterapia
teatr w więzieniu
resocjalizacja
prison theatre
dramatherapy
theatre in prison
social rehabilitation
Opis:
W dniach 22–23 listopada 2018 w Instytucie Sztuki Polskiej Akademii Nauk odbyła się międzynarodowa konferencja „Theatre and Drama in Prison. Prison in Theatre and Drama”. Dominował temat pracy teatralnej w więzieniu, referentami i uczestnikami dyskusji byli praktycy: artyści, terapeuci, wychowawcy, oficerowie służby więziennej. Mówili o własnych doświadczeniach oraz o ograniczeniach organizacyjnych i finansowych. Ich refleksje miały charakter socjologiczny i psychologiczny. Udział w teatrze znacząco wpływa na osadzonych, ale też na widzów z zewnątrz. Usłyszeliśmy o projektach realizowanych w USA, Szkocji, RPA i w Polsce (Warszawa, Wrocław, Grudziądz, Opole Lubelskie, Gębarzewo, Poznań, Kalisz, Kwidzyn, Sztum, Nisko, Nowogard, Gliwice, Stargard). Poznaliśmy programy i metody, m.in.: pracę z maskami, Popular Participatory Theatre, Theatre of the Opressed, Teatr Forum i „Shakespeare Behind Barns” (film Shakespeare Behind Bars, rejestrujący pracę nad Burzą w Luther Luckett Correctional Complex w Kentucky). Niektóre projekty skierowane są do określonej grupy więźniów, np. matek odbywających wyroki. Narzędziem resocjalizacji może też być muzyka, a miejscem izolacji np. dom opieki. Kilka referatów traktowało o uwięzieniu w dramacie i na scenie (Dom Bernardy Alba Lorki, Bunia i Gris de Ausencia Cossy, Giselle w interpretacji Matsa Eka). Ostatni dotyczył ograniczenia wolności artysty na przykładzie losów rosyjskiego reżysera Kiriłła Sieriebriennikowa. Konferencja przede wszystkim pokazała, że teatr w więzieniu ma ogromne znaczenie społeczne.
On 22-23 November 2018 at the Institute of Art of the Polish Academy of Sciences, the international conference “Theatre and Drama in Prison. Prison in Theatre and Drama” took place. The subject of theatre work in prison dominated the proceedings, with practitioners: artists, therapists, educators, officers of the prison service, as speakers and participants of the discussion. They talked about their own experience and about organizational and financial limitations. Their reflections were of sociological and psychological nature. Participation in the theatre has a significant impact on prison inmates, but also on viewers from outside. We heard about projects carried out in the United States, Scotland, South Africa and Poland (Warsaw, Wrocław, Grudziądz, Opole Lubelskie, Gębarzewo, Poznań, Kalisz, Kwidzyn, Sztum, Nisko, Nowogard, Gliwice, and Stargard). We became familiar with the programmes and methods, including: working with masks, Popular Participatory Theatre, Theatre of the Oppressed, Forum Theatre and “Shakespeare Behind Bars” (the film Shakespeare Behind Bars, being a record of work on The Tempest at Luther Luckett Correctional Complex in Kentucky). Some projects are targeted at a specific group of prisoners, such as mothers serving sentences. Music can also be the instrument of rehabilitation, and a nursing home can be the place of isolation. Several papers addressed imprisonment in drama and on stage (Lorca’s House of Bernarda Alba, Cossa’s Bunia and Gris de ausencia, and Giselle in the interpretation of Mats Ek). The last paper focused on the restriction of the artist's freedom on the example of the fate of the Russian director Kirill Serebrennikov. The conference first of all showed that theatre in prison is of great social importance.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2019, 68, 2; 103-110
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Batalia o Schillera i teatr we Lwowie: Teksty publicystyczne Tymona Terleckiego z lat 1930–1931
The Battle for Schiller and the Theatre in Lvov: Tymon Terlecki’s Press Publications of 1930–1931
Autorzy:
Szydłowska, Mariola
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520675.pdf
Data publikacji:
2017-12-15
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr polski 1918-1939
Leon Schiller
Tymon Terlecki
Lwów
historia teatru
Polish theater 1918-1939
Lvov
theater history
Opis:
Teksty przedrukowane w tym artykule ukazały się po raz pierwszy w lwowskim Słowie Polskim w latach 1930-1931. Opatrzono je wstępem, w którym omówiono kontekst historyczny ich powstania. Teksty należą do wczesnego okresu twórczości wybitnego teatrologa Tymona Terleckiego, a jednocześnie rzucają światło na krótki, ale ważny epizod w dziejach lwowskiej sceny związany z Leonem Schillerem. Mimo że artykuły powstały z inspiracji redaktora naczelnego Słowa Polskiego Wacława Mejbauma, ujawniały także własne przekonania Terleckiego i dawały wyraz jego zaangażowaniu w tzw. „batalię o Schillera”. Chodziło najpierw o umożliwienie objęcia dyrekcji teatrów lwowskich przez Stanisława Czapelskiego i Zygmunta Zaleskiego, którzy zaproponowali Leonowi Schillerowi stanowisko kierownika artystycznego teatrów dramatycznych, a następnie o zapewnienie Schillerowi warunków do pracy twórczej, co oznaczało przede wszystkim dokonanie zmian organizacyjnych w teatrach. Wreszcie, gdy Schiller zrezygnował i opuścił Lwów, Terlecki prowadził batalię, by Rada Miejska zaakceptowała Wilama Horzycę na stanowisku kierownika, co też uczyniła, zaś Horzyca zaprosił Schillera do współpracy. Artykuły ukazują polemiczny temperament Tymona Terleckiego, jego wczesną fascynację twórczością Leona Schillera oraz sposób, w jaki ich autor przyczynił się do rozwoju lwowskiej sceny.
The articles republished now in Pamiętnik Teatralny first appeared in the Lvov Słowo Polskie in 1930–1931. They are reprinted here with an introduction discussing the historical context in which they were written. The texts belong to the early period of work of the outstanding theater scholar, Tymon Terlecki, and they at the same time shed light on a short yet important episode in the history of the Lvov stage that had to do with Leon Schiller. Even though the articles had been inspired by the editor-in-chief of Słowo Polskie, Wacław Mejbaum, they also revealed Terlecki’s own convictions and expressed his involvement in the so-called “battle for Schiller” [batalia o Schillera]. The issue was first to allow Stanisław Czapelski and Zygmunt Zaleski to take over the management of the municipal theaters, as they offered the position of artistic director of the Drama Department to Leon Schiller, and then to provide Schiller with the wherewithal to carry out his creative work, which meant mostly to make some organisational changes within the theaters. And finally, when Schiller had resigned and left Lvov, Terlecki carried on the battle so that the Municipal Council accept Wilam Horzyca as manager, which it did, thus enabling Schiller to come back. The articles reveal the polemical temperament of Tymon Terlecki, his early fascination with the work of Leon Schiller and the way in which their author contributed to the development of the stage in Lvov.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 184-263
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W sprawie partytury teatralnej
On the Theatrical Score
Autorzy:
Żurawski, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/36139921.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
proces teatralny
produkcja teatralna
estetyka teatralna
Jerzy Grzegorzewski
dokumentacja teatru
archiwum teatralne
theatrical process
theatrical production
theatrical aesthetics
theatre documentation
theatre archive
Opis:
W sprawie partytury teatralnej podejmuje zagadnienia metodologicznych i technicznych problemów związanych z rekonstruowaniem dzieła teatralnego na podstawie zachowanej dokumentacji i innych materiałów archiwalnych, a także z opracowywaniem tzw. partytury udokumentowanej i krytycznej. W tym celu konfrontuje założenia schillerowskiej teatrologii (Zbigniew Raszewski, Jerzy Timoszewicz) i bedierowskiej tekstologii (Konrad Górski, Zbigniew Goliński) z rozwiązaniami postulowanymi przez performatykę (Tomasz Kubikowski, Diana Poskuta-Włodek) i współczesne edytorstwo naukowe (Maria Prussak, Krzysztof Mrowcewicz). Tekst stanowi fragment teoretycznego suplementu pracy doktorskiej Mateusza Żurawskiego Edycja krytyczna scenariuszy autorskich Jerzego Grzegorzewskiego, przygotowanej pod kierunkiem dr. hab. Tomasza Kubikowskiego i dr. hab. Krzysztofa Mrowcewicza w Instytytucie Badań Literackich PAN (2017).
The paper addresses some methodological and technical issues involving the process of reconstructing a theatrical production based on its surviving documentation and other archival materials as well as the working out of the so-called documented and critical score. With that in mind, the author confronts the premises and assumptions of the Schillerean theatrology (Zbigniew Raszewski, Jerzy Timoszewicz) and Bédierean text-editing (Konrad Górski, Zbigniew Goliński) with solutions proposed by performative studies (Tomasz Kubikowski, Diana Poskuta-Włodek) and contemporary scholarly editing (Maria Prussak, Krzysztof Mrowcewicz). The paper is a part of a theoretical supplement to Mateusz Żurawski’s doctoral dissertation, Edycja krytyczna scenariuszy autorskich Jerzego Grzegorzewskiego (‘A critical edition of authorial scenarios by Jerzy Grzegorzewski’) written under the supervision of Dr. Habil. Tomasz Kubikowski and Dr. Habil. Krzysztof Mrowcewicz at the Institute of Literary Research of the Polish Academy of Sciences (2017).
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 1/2; 99-112
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Abraham Goldfaden i teatr żydowski
Abraham Goldfaden and Yiddish Theater
Autorzy:
Taub, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30146916.pdf
Data publikacji:
1992-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Abraham Goldfaden
Mihail Eminescu
Boris Tomashevsky
teatr żydowski
Jewish theater
Opis:
Tematem artykułu jest dzieło Abrahama Goldfadena, uwzględniające szczegółową genezę jego działalności w Rumunii (w odwołaniu do ówczesnej prasy rumuńskiej) i w Rosji. To właśnie w tym wczesnym okresie kształtował się dramatyczny i teatralny styl Goldfadena i powstała większość jego klasycznych sztuk, odzwierciedlających życie i problemy Żydów mieszkających w tej części Europy, a także zderzenie tradycji z modernizującym się społeczeństwem. Autor artykułu przytacza różne opinie historyków na temat roli Goldfadena w dziejach teatru jidysz. Jako przykład jego twórczości podaje Czarodziejkę. Uzupełnieniem  artykułu są opublikowane w tym samym zeszycie: streszczenie Czarodziejki w opracowaniu Chonego Szmeruka oraz tłumaczenia kupletów z tej operetki przygotowane przez Dorotę i Tomasza Kuberczyków.
This article is devoted to the work of Abraham Goldfaden, taking into account in detail the origins of his work in Romania (making use of the Romanian press of the day) and in Russia. It is in those early days that Goldfaden’s dramatic and theatrical style had been forming and the majority of his classical plays, reflecting the life and problems of Jews living in this part of Europe, the encounter between tradition and modem society, had been written. The author of the article also cites various opinions of historians concerning Goldfaden’s role in the history of Yiddish theater. The article is supplemented in this issue by an example of Goldfaden’s writing: a summary of his Di kishef-makherin (The Witch), prepared by Chone Szhmeruk, as well as a translation of the couplets from this operetta, prepared by Dorota Kuberczyk and Tomasz Kuberczyk.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1992, 41, 1/4; 57-76
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rozwiązywanie szarady: Na marginesie książki Steegmullera «Twoja Izadora»
Solving a Charade: Notes on the Margins of Steegmuller’s book «Your Isadora»
Autorzy:
Prussak, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431847.pdf
Data publikacji:
1986-12-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
taniec
historia tańca
Isadora Duncan
Francis Steegmuller
dance
dance history
Opis:
Autorka omawia opracowanie Francisa Steegmullera (w tłumaczeniu Agnieszki Kreczmar) pt. „Twoja Isadora”: Historia miłości Isadory Duncan i Gordona Craiga zawarta w ich listach i dziennikach. Zauważa, że uwypuklenie w książce relacji miłosnej przesuwa na dalszy plan zagadnienia artystyczne i niesprawiedliwie utrwala definiowanie tancerki-choreografki przez pryzmat związków romantycznych i erotycznych. Sięgając do polskojęzycznej prasy, autorka wypunktowuje omyłki i uproszczenia omawianej pozycji. Ponadto pogłębia zawarte w niej ustalenia o szczegóły z zakresu kreowania wizerunku (przemyślana konstrukcja obecności prasowej artystki), polityki (propolski wymiar wyproszenia przez Duncan z loży generał-gubernatora) czy wkładu w reformę sztuk scenicznych (innowacje estetyczne tancerki-choreografki). Autorka tekstu wzbogaca ustalenia biografa również o wątki związane z berlińską szkołą Isadory i Elizabeth Duncan.
The author discusses Francis Steegmuller’s book “Your Isadora”: The Love Story of Isadora Duncan and Gordon Craig Told through Letters and Diaries Never Before Published, translated into Polish by Agnieszka Kreczmar. The author notes that its focus on Duncan and Craig’s romantic relationship pushes artistic matters into the background and perpetuates the unfair tendency to portray the dancer-choreographer in terms of her love and sex life. Based on information from Polish-language periodicals, the author lists the errors and simplifications in Steegmuller’s book. She also adds to its findings by evoking biographical details about Duncan’s public profile (the deliberate shaping of her image in the press), politics (the pro-Polish aspect of her asking the Governor General’s to leave theatre box) or her role in reforming the performing arts (her aesthetic innovations in dance and choreography). The author of the article also supplements the biographer’s findings with information about the Berlin school of Isadora and Elizabeth Duncan.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1986, 35, 4; 637-646
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Węzeł i supeł: Od metaforyzacji do materioforyzacji dyskursów teoretycznych
Knot/Knot*: From Metaphorization to Matterphorization of Academic Discourses
Autorzy:
Ryba, Filip
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29432271.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
metafora
materiofora
węzeł/supeł
nowy materializm
performatywność
metaphor
matterphor
knot
new materialism
performativity
Opis:
Artykuł stanowi próbę krytycznej refleksji nad metaforyzacją współczesnych dyskursów teoretycznych na przykładzie metafory knot. Autor obrazuje jej performatywność, rozpisując skonwencjonalizowaną metaforę węzła gordyjskiego na figury węzła, supła i pętli, za którymi kryją się odmienne wizje rzeczywistości i odmienne logiki jej problematyzacji i konceptualizacji. Przywołuje przykłady tekstów naukowych (Dipesha Chakrabarty’ego, Donny Haraway oraz Elaine Gan i Anny Tsing), w których knot i wpisane w tę metaforę epistemologiczne pytania odgrywają istotną rolę. Pokazuje także konsekwencje lektury onto-epistemologicznych projektów naukowych przez pryzmat logiki węzła, którą dostrzega w teorii aktora-sieci Brunona Latoura, i logiki supła, którą widzi ontologii zorientowanej na przedmiot Grahama Harmana. Biorąc pod uwagę rolę, jaką we współczesnych dyskursach naukowych odgrywa materialność, autor postuluje wprowadzenie do polskiej humanistyki terminu materiofora (matterphor) zaproponowanego przez Lowella Duckerta i rozwijanego w różnych nurtach humanistyki środowiskowej. Potencjał nowego terminu widzi w tym, że można dzięki niemu połączyć myślenie o performatywności języka i performatywności materii w taki sposób, by w naukowych systemach konceptualizowania rzeczywistości nie zacierać emergentnego i przygodnego charakteru świata.
This article attempts a critical reflection on the metaphorization of contemporary theoretical discourses, using the example of the metaphor of the knot. The author demonstrates its performativity by dissecting the conventionalized metaphor of the Gordian knot into figures of knot (tied deliberately), knot* (tangled accidentally) and loop, which entail different visions of reality and different logics of its problematisation and conceptualisation. He refers to examples of academic texts (Dipesh Chakrabarty, Donna Haraway, and Elaine Gan and Anna Tsing) in which the knot and the epistemological questions inscribed in this metaphor play an important role. He also shows the implications of reading onto-epistemological projects through the logic of the knot, which he sees in Bruno Latour’s actor-network theory, and the logic of the knot*, which he sees in Graham Harman’s object-oriented ontology. Given the significance of materiality in contemporary academic discourses, the author postulates that the term matterphor, as proposed by Lowell Duckert and developed in various currents of environmental humanities, should be introduced into Polish discourse. He believes that the potential of the new term lies in the fact that it makes it possible to combine the performativity of language and the performativity of matter so as not to efface the emergent and contingent character of the world from academic systems of conceptualising reality.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 4; 85-104
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Więcej niż jednostki, mniej niż wielości: Ciała po antropocenie
More than Individuals, Less than Multitudes: Bodies after the Anthropocene
Autorzy:
Chaberski, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/47018042.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
antropocen
egzosomatyzacja
wirtualna rzeczywistość
materie troski
exosomatization
virtual reality
matters of care
Anthropocene
Opis:
Artykuł dowodzi, że spekulacje na temat świata po antropocenie są nierozerwalnie związane z kwestionowaniem dominujących w zachodniej nowożytności konceptualizacji ciała ludzkiego jako bytu mającego nieprzepuszczalne granice, oddzielające organizm od otoczenia. W tym kontekście autor przygląda się dwóm najnowszym projektom performatywnym, które do tworzenia spekulatywnych światów wykorzystują technologię wirtualnej rzeczywistości (VR). Wytwarzając intensywne doświadczenia wielozmysłowe i afektywno-kognitywne, stwarzają one warunki do „egzosomatyzacji” (Stiegler), które pozwalają osobom uczestniczącym wcielić się w inne istoty i doświadczyć własnego ciała jako wielości. Analizując instalację Symbiosis (2020) interdyscyplinarnego kolektywu Polymorf, autor pokazuje, że doświadczenie to problematyzuje dominujące w humanistyce środowiskowej sposoby myślenia o relacjach ludzi i więcej-niż-ludzi. Przyglądając się zaś instalacji Alienarium 5 (2022) Dominique Gonzalez-Foerster, dowodzi, że doświadczenie ciała jako wielości wymaga nie tylko konkretnych „materii troski” (Puig de la Bellacasa), lecz także nowego sposobu myślenia o czasie i doświadczania go.
This article argues that speculating about the world after the Anthropocene is inextricably linked to questioning the dominant (Western) modern conceptualizations of the human body as a self-contained entity, separated from its environment. In this context, the author looks closely at two recent performative projects that use Virtual Reality (VR) as a mode of speculative world-building. By generating intense multisensory and cognitive-affective experiences, they create conditions for “exosomatization” (Stiegler), which allows participants to become other entities and experience their own body as a multitude. Analyzing the installation Symbiosis (2020) by the interdisciplinary collective Polymorf, the author points out that the experience problematizes the ways of thinking about relations between humans and more-than-humans dominant in contemporary environmental humanities. Scrutinizing the installation Alienarium 5 (2022) by Dominique Gonzalez-Foerster, he shows that the experience of the body as a multitude requires not only specific “matters of care” (Puig de la Bellacasa), but also new ways of thinking and experiencing time.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 45-63
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lalkarz Jurkowski (1927–2016)
Jurkowski the Puppeteer (1927–2016)
Autorzy:
Waszkiel, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519901.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Henryk Jurkowski
teatr lalkowy
polscy badacze teatru
puppet theatre
Polish theater scholars
Opis:
Wspomnienie o Henryku Jurkowskim (1927–2016), historyku, teoretyku i krytyku teatru lalek. Jurkowski był także pedagogiem, dramaturgiem i redaktorem. Przez wiele lat reprezentował Polskę w UNIMA (Union Internationale de la Marionnette) i był członkiem jej władz (m.in. członkiem Prezydium, później Komitetu Wykonawczego, 1959–1992; sekretarzem generalnym, 1972–1980; wiceprzewodniczącym, 1980–1984; przewodniczącym, 1984–1992). Był także prezesem POLUNIMA (2007–2011). Opublikował setki artykułów, esejów, recenzji i kilkadziesiąt książek w kilkunastu językach na temat historii i teorii teatru lalek oraz estetyki lalkarskiej. W Polsce wznawiano jego trzytomowe Dzieje teatru lalek (PIW: Warszawa, 1970, 1976, 1984; wydanie II poprawione w dwóch tomach - Lublin, 2012). Za granicą ukazały się m.in.: Aspects of Puppet Theatre. A collection of essays (Puppet Centre Trust: London, 1988), Ecrivains et marionnettes. Quatre siècles de la literature dramatique en Europe (Editions Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 1991), dwutomowa History of European Puppetry (The Edwin Mellen Press: Lewiston, NY, 1996 & 1998) oraz Metamorphoses. La marionette au XXe siècle (Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 2000).
Memory of Henryk Zdzisław Jurkowski (1927–2016), a puppet theatre historian, theorist and critic, pedagogue, dramatist, editor, and long-time Polish representative in UNIMA (Union Internationale de la Marionnette), officer of the Union’s governing bodies (i.e. member of the Presidium, later renamed as Executive Committee, 1959–1992; Secretary General, 1972–1980; Vice-President, 1980–1984; President, 1984–1992), the President of POLUNIMA (2007–2011). He authored hundreds of articles, essays, reviews and dozens of books published in more than dozen languages regarding the history and theory of puppet theatre and puppetry esthetic, including his three-volume Dzieje teatru lalek (‘A History of Puppet Theatre,’ PIW: Warszawa, 1970, 1976, 1984; revised 2nd edition in two volumes—Lublin, 2012), Aspects of Puppet Theatre. A collection of essays (Puppet Centre Trust: London, 1988), Ecrivains et marionnettes. Quatre siècles de la literature dramatique en Europe (Editions Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 1991), the two-volume History of European Puppetry (The Edwin Mellen Press: Lewiston, NY, 1996 & 1998) and Metamorphoses. La marionette au XXe siècle (Institut Internationale de la Marionnette: Charleville-Mézières, 2000). 
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 305-317
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Bocian Nachmana: O dramatopisarstwie Hanocha Levina
Nachmann’s Stork: On Hanoch Levin’s Playwriting
Autorzy:
Winch, Antoni
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520122.pdf
Data publikacji:
2016-09-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Hanoch Levin
Joshua Abraham Heschel
metateatr
teatr absurdu
dramat izraelski
metatheater
the theater of the absurd
Israeli drama
Opis:
W artykule zestawiono twórczość izraelskiego dramatopisarza Hanocha Levina z myślą żydowskiego teologa Joshuy Abrahama Heschela, wyrażoną w dwóch jego książkach: Człowiek szukający Boga i Bóg szukający człowieka, które wyznaczają bieguny egzystencjalnych zmagań Levina. Bohaterowie sztuk analizowanych w tym eseju, Kruma (1975), Męki Hioba (1981) i Śniącego chłopca (1993), dryfują w metafizycznej próżni. Próbują znaleźć jakiś punkt podparcia, ale ponieważ znajdują się w próżni, ich próby są absurdalne. Nie jest to jednak absurd, o jaki chodziło Albertowi Camusowi. Nie daje on bohaterom Levina żadnej godności, nie wyzwala ich, a wręcz przeciwnie – upokarza i sprawia, że czują się niezręcznie. Odniesienie do pism Heschela nie jest tu przypadkowe. Ojciec Levina pochodził z chasydzkiej rodziny i wychowywał syna zgodnie z ortodoksyjnymi żydowskimi wierzeniami. Levin dobrze zatem znał obraz żydowskiej religijności odzwierciedlony w filozofii Heschela i musiał się do niego ustosunkować. Fakt, że Levin odrzucił religijność, nie umniejsza znaczenia wiary, Boga i Jego przymierza z człowiekiem dla jego dramatycznej twórczości. Wręcz przeciwnie, czyni Boga jednym z najważniejszych problemów, z którymi Levin i bohaterowie jego sztuk muszą się zmierzyć. Dla Estragona i Vladimira z arcydzieła Samuela Becketta przedłużające się oczekiwanie na nieobecnego Godota również nie było błahostką. Hanoch Levin jest często postrzegany jako kontynuator teatru absurdu. Autor artykułu dowodzi, że niemożliwe byłoby pełne zrozumienie znaczenia tej kontynuacji bez odniesienia się do jej religijnego kontekstu.
This article discusses the work of the Israeli playwright setting it side by side with the thought of the Jewish theologian Joshua Abraham Heschel as expressed in two of his books: Man Is Not Alone, and God in Search of Man. The two books define the poles of Levin’s existential struggles. The protagonists of the plays examined in this essay, i.e. of Krum (1975), Job’s Passion (1981), and Dreaming Child (1993), drift in a metaphysical vacuum. They try to get some fulcrum, but since they are in a vacuum, their attempts are absurd. This is not the kind of absurd that Albert Camus meant. Endorsing it does not lend Levin’s characters any dignity; it does not liberate them; on the contrary, it humiliates them and makes them feel awkward. The reference to Heschel’s writings here is not accidental. Levin’s father came from a Hasidic family and raised his son as the orthodox Jewish beliefs dictated. Thus, the image of Jewish religiosity reflected in Heschel’s philosophy was something very familiar to Levin, something that he had to take a position on. The fact that it was a position of rejection does not diminish the importance of religious faith, God and His covenant with man for the dramatic work of the author. On the contrary, it makes it one of the paramount problems that Levin and characters of his plays have to come to terms with. For Estragon and Vladimir from Samuel Beckett’s masterpiece the prolonged waiting for an absent Godot was no trifle either. Hanoch Levin is often seen as a continuator of the theatre of the Absurd. It would be impossible to fully grasp the meaning of this continuation without referring to its religious context.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 3; 179-198
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Święty Genezjusz na scenie kolegium jezuickiego w Samborze
St. Genesius on the Jesuit Stage in Sambor
Autorzy:
Mieszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29520824.pdf
Data publikacji:
2024-03-18
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
18th-century Jesuit theatre
Sambor
martyr plays
Genesius
Teatr jezuicki XVIII wieku
sztuki martyrologiczne
Genezjusz
Opis:
Artykuł przybliża nieznaną do tej pory w literaturze przedmiotu jezuicką tragedię Genezjusz, zapisaną w rękopiśmiennym kodeksie z kolegium w Samborze. Jest to opowieść o mimie rzymskim, który podczas odgrywania przed Dioklecjanem parodii chrztu świętego dostąpił łaski nawrócenia i z błazna wykpiwającego religię chrześcijańską zmienił się w jej gorliwego wyznawcę. W artykule rozważania o Samborskim przedstawieniu omówione zostały na szerszym tle historyczno-literackim, w tym wcześniejszych realizacji motywu Genezjusza, zwłaszcza na gruncie polskiego teatru jezuickiego. Artykuł pokazuje stosunek osiemnastowiecznej tragedii do średniowiecznej podstawy źródłowej oraz wcześniejszych realizacji teatralnych. W toku analizy uwidoczniono celowe przekształcenia tematu, których w historii o Genezjuszu dokonał anonimowy jezuita – rozbudowanie historii o wątki rodzinne, usunięcie postaci Dioklecjana, pogłębienie negatywnego wizerunku tytułowej postaci, nadanie jej cech tyrana i prześladowcy. Wprowadzone do tragedii zmiany wiązały się również z dydaktyczno-utylitarną funkcją dramatu, który krytykował nieposłuszeństwo synowskie i niewłaściwe wykorzystywanie kreacyjnej funkcji sztuki oraz unaoczniał siłę chrztu świętego.
This article sheds light on the Jesuit tragedy Genesius, hitherto unknown in scholarly literature, as recorded in a manuscript codex from the Jesuit college in Sambor (present-day Ukraine). It is the story of a Roman mime who, while performing a parody of baptism for Diocletian, was granted the grace of conversion and turned from a jester mocking the Christian religion into an ardent believer. The article discusses the Sambor performance against a broader historical and literary background, including earlier manifestations of the motif of Genesius, especially in Polish Jesuit theatre. The author shows how the eighteenth-century tragedy relates to its medieval textual source and to earlier theatre productions. The analysis reveals deliberate transformations of the theme made by an anonymous Jesuit, who expanded the story of Genesius to include family motifs, removed the figure of Diocletian, and strengthened the negative image of the eponymous character, portraying him as a tyrant and persecutor. The changes introduced in the tragedy were also related to the didactic-utilitarian function of the play, which criticized filial disobedience and the misuse of art’s creative potential and visualized the power of baptism.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 1; 123-146
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podobizny aktorów warszawskiego Teatru Narodowego
Images of Actors of the Warsaw National Theater
Autorzy:
Szwankowski, Eugeniusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29431886.pdf
Data publikacji:
1968-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
theater iconography
Polish theater 1800-1850
Bonawentura Kudlicz
Ignacy Werowski
Konstancja Dmuszewska
ikonografia teatralna
teatr polski 1800-1850
Opis:
Artykuł dotyczy czterech odnalezionych w Bibliotece Polskiej w Paryżu akwafort kolorowanych przedstawiających czworo aktorów Teatru Narodowego w Warszawie w kostiumach teatralnych: Bonawenturę Kudlicza w roli Boratyńskiego w tragedii Alojzego Felińskiego Barbara Radziwiłłówna, Franciszka Wolskiego w roli Tarnowskiego w tym samym utworze, Ignacego Werowskiego w roli Sambora w tragedii Ludwika Kropińskiego Ludgarda i Konstancję Dmuszewską w roli królowej Jadwigi w operze Kurpińskiego, do słów Juliana Ursyna Niemcewicza, Jadwiga królowa Polski. Autor przedstawia materiały i przesłanki, na podstawie których ustalił, że akwaforty zostały wykonane w pierwszej połowie XIX wieku przez Jakuba Sokołowskiego i Jana Feliksa Piwarskiego. Podkreśla, że jest to cenne uzupełnienie ikonografii Teatru Narodowego z okresu Królestwa Kongresowego, zwłaszcza że popularni i cenieni artyści tej sceny zostali przedstawieni znakomicie w kostiumach, w charakteryzacji i w ruchu. W artykule umieszczono reprodukcje omawianych akwafort.
This article refers to four color etchings found in the Bibliothèque Polonaise in Paris depicting four actors of the National Theater in Warsaw in theatrical costumes: Bonawentura Kudlicz in the role of Boratyński in Alojzy Feliński's tragedy Barbara Radziwiłłówna, Franciszek Wolski in the role of Tarnowski in the same work, Ignacy Werowski in the role of Sambor in Ludwik Kropiński's tragedy Ludgarda, and Konstancja Dmuszewska in the role of Queen Jadwiga in Kurpiński's opera, to words by Julian Ursyn Niemcewicz, Jadwiga the Queen of Poland. The author presents the materials and premises on the basis of which he determined that the etchings were made in the first half of the 19th century by Jakub Sokołowski and Jan Feliks Piwarski. He points out that this is a valuable addition to the iconography of the National Theater of the Congress Kingdom period, especially since the popular and esteemed artists of the stage were depicted superbly in costume, makeup and movement. The etchings are reproduced in the article.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1968, 17, 2; 244-246
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Budynek Operalni Saskiej w Warszawie
The Saxon Opera House in Warsaw
Autorzy:
Król, Barbara
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29433179.pdf
Data publikacji:
1956
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr polski 1700-1800
architektura teatralna
teatr dworski
teatr publiczny
Polish theater 1700–1800
theater architecture
court theater
public theater
Opis:
Artykuł dotyczy historii pierwszego wolnostojącego i specjalnie wzniesionego budynku teatralnego w Warszawie, w którym w latach 1725–1772 występowały zespoły dell’arte i opery drezdeńskiej, a także pierwszy stały zespół polskich aktorów. Autorka nawiązuje do nielicznych ustaleń badaczy zajmujących się tym budynkiem (zwanym Królewskim Opernhauzem, Operalnią lub Teatrem Saskim) – zwłaszcza Martina Hammitzscha, Mieczysława Rulikowskiego i Kazimierza Konarskiego. Dzięki analizie dziesięciu reprodukowanych w artykule rysunków i planów budynku, przechowywanych w archiwum Institut für Denkmalpflege oraz w Landeshauptarchiv w Dreźnie, podważa tezę Hammitzscha datującego gmach na 1748 i sugeruje, że budowa została ukończona już w 1725 roku. Podważa również tezy o udziale Giuseppe’go Galli Bibieny, Matthäusa Daniela Pöppelmanna czy Joachima Daniela Jaucha w projektowaniu Operalni. Nazwisko projektanta pozostaje nieznane, wiadomo jednak, że był on pod silnym wpływem drezdeńskiej sceny artystycznej, gdyż zauważalne jest podobieństwo między warszawskim teatrem a tzw. Kleiner Komedienhaus w Dreźnie. W artykule omówione zostały także dostępne materiały dotyczące przebudowy gmachu w 1748 roku. Prace ograniczyły się wtedy prawdopodobnie do renowacji wnętrza, a być może i fasady, do zmiany wystroju sali widowiskowej oraz ulepszeń technicznych sceny. Rozwiązania architektoniczne zastosowane w Operalni miały istotny wpływ na rozwój scen teatralnych w Polsce.
The article discusses the history of the first free-standing purpose-built theater edifice in Warsaw, which, from 1725 to 1772, hosted performances by dell’arte troupes and the Dresden Opera, as well as the first permanent ensemble of Polish actors. The author refers to the scant research on this building (known as the Royal Opernhauz, Operalnia, or Saxon Theater), focusing on the findings of Martin Hammitzsch, Mieczysław Rulikowski, and Kazimierz Konarski. Based on an analysis of ten drawings and plans of the building from Dresden archives (Institut für Denkmalpflege and Landeshauptarchiv), which are reproduced in the article, she challenges Hammitzsch’s dating of the edifice in 1748 and suggests that its construction was completed as early as 1725. She also disagrees with the claim that Giuseppe Galli Bibiena, Matthäus Daniel Pöppelmann or Joachim Daniel Jauch were involved in designing the Saxon Opera House. The name of the architect remains unknown; however, it is clear that he must have been strongly influenced by the Dresden art scene, as there is a noticeable similarity between the Warsaw theater and the Kleiner Komedienhaus in Dresden. The article also discusses the available material concerning the reconstruction of the edifice in 1748, which was probably limited to the renovation of the interior and perhaps also the façade, the redecoration of the auditorium, and technical improvements to the stage. The architectural solutions used in the Opera House had a significant impact on the development of theater stages in Poland.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 1956, 5, 4; 631-650
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Amateur Biographies: Attempting to Fill Archival Gaps
Biografie amatorów: Wokół prób wypełniania luk archiwalnych
Autorzy:
Curley, Eileen
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29433185.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
występy amatorskie
teatr amatorski
Rita i Alice Lawrence
biografia
amateur theatricals
amateur theatre
Rita and Alice Lawrence
biography
Opis:
The biography of nineteenth-century amateur performers defies typical biographical formulae due to the paucity of information available about these performers and their productions. The story of the Lawrence sisters added another layer of challenge: determining how to contextualize an ephemeral art form within the biographical history of two women when one of them left an autobiography that, interestingly, attempts to follow typical biographical structure and yet, upon deeper analysis, only introduces yet more unverifiable knowledge gaps. By acknowledging and analyzing those gaps and the challenges they present, an organic narrative can develop—a narrative which speaks to the complexities of this work and the challenges of telling the lives of those whom history might otherwise neglect. The biography becomes, thus, the story of women whose history is imperfectly recorded and a vehicle for a discussion of a popular art form which does not readily lend itself to being archived, while also providing a narrative of the historiographical and historical possibilities that the past presents through its gaps.
Biografie dziewiętnastowiecznych artystów-amatorów trudno wpisać w typowy format biografii ze względu na niedostatek informacji o tego rodzaju wykonawcach i ich występach. Z historią sióstr Lawrence wiąże się dodatkowe wyzwanie: jak kontekstualizować efemeryczną sztukę amatorów w ramach biograficznej historii dwóch kobiet, gdy jedna z nich pozostawiła autobiografię, która wprawdzie stanowi próbę realizacji wzorca tradycyjnej biografii, ale – poddana głębszej analizie – jedynie powiększa liczbę niemożliwych do zweryfikowania luk. Dzięki rozpoznaniu i analizie tych luk oraz problemów, jakie z nich wynikają, można wypracować organiczną narrację odzwierciedlającą złożony charakter pracy badawczej i trudności związane z opowiadaniem o życiu osób, które historia mogłaby pominąć. Biografia staje się więc opowieścią o kobietach, których historia została utrwalona w sposób ułomny, platformą do dyskusji o sztuce popularnej, która niełatwo poddaje się archiwizacji, a zarazem narracją na temat historiograficznych i historycznych możliwości, jakie przeszłość uobecnia za sprawą swoich luk.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2022, 71, 3; 37-63
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Carissimo Kurek, czyli o braterstwach awangardy
Carissimo Kurek, or on the Fellowship of Avant-gardes
Autorzy:
Stacewicz-Podlipska, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30027512.pdf
Data publikacji:
2018-10-01
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
futuryzm
Muzeum Sztuki w Łodzi
Enrico Prampolini
awangarda
futurism
Muzeum Sztuki in Lodz
avant garde
Opis:
Wystawa Enrico Prampolini. Futuryzm, scenotechnika i teatr polskiej awangardy, którą od 9 czerwca do 8 października 2017 roku oglądać można było w łódzkim Muzeum Sztuki stanowiła jedno z najintensywniejszych spotkań z awangardą w minionym, jubileuszowym roku. Ekspozycja oferowała erudycyjną wyprawę śladami zainteresowań kuratora Przemysława Strożka, badacza włoskiego futuryzmu i dziejów jego polskiej recepcji. Pomimo jasno sprecyzowanego celu, jakim było zderzenie twórczości Prampoliniego z osiągnięciami polskiej awangardy teatralnej, nie była to klasyczna wystawa z „z tezą”, co można było uznać zarówno za niewątpliwą zasługę jak również winę kuratora, a osąd w tej sprawie zależał w głównej mierze od stopnia przygotowania merytorycznego odbiorcy. Wielowątkowa opowieść, jaką snuły zgromadzone tu w bogatym i reprezentatywnym wyborze eksponaty dla części publiczności okazywała się bowiem nie dość przystępna, dla innej zaś rewelacyjna. Zagadnienie międzynarodowych kontaktów pomiędzy przedstawicielami awangardy zaprezentowane zostało w sposób nienachalny, a oddana do użytku zwiedzającego przestrzeń dawała możliwość swobodnej, dostosowanej do stopnia znajomości tematu, eksploracji. Przedsięwzięciu temu sprzyjał teren ekspozycji, który, uniemożliwiając zastosowanie w pełni konsekwentnej, linearnej narracji, skłaniał do opowieści meandrującej i dialogicznej. W efekcie powstał fascynujący labirynt zaprezentowanych sugestywnie, a niekiedy także ukrytych sprzężeń zwrotnych, zachodzących pomiędzy polską i włoską awangardą lat 20. i 30. XX wieku.
The exhibition “Enrico Prampolini. Futuryzm, scenotechnika i teatr polskiej awangardy” (“Enrico Prampolini. Futurism, Stage Design and the Polish Avant-gard Theatre”), open at the Muzeum Sztuki in Łódź between 9 June and 10 October 2017, was one of the most intense encounters with the Avant-garde last year, which was a jubilee year. The exhibition offered an erudite journey that followed the interests of the curator Przemysław Strożek, a student of Italian Futurism and its reception in Poland. Despite a clearly defined goal of setting side by side the creations of Prampolini and the achievements of Polish Avant-garde theatre, it was not a classical “thesis exhibition,” which can be regarded as the curator’s fault or as his credit, and the judgment on this point depended mostly on how well versed in Avant-garde movements the viewer was. A complex, multi-threaded narrative that the exhibits amassed in a rich and representative selection were telling proved not accessible enough for some of the public, while other visitors found it exquisitely enlightening. The connexions between avant-gardists of different countries were displayed in a subtle way, and the space in which the visitors could explore them afforded a chance to investigate the exhibition freely and at one’s own pace. The endevour was all the more appealing due to the fact that the setting made a clear linear narrative virtually impossible, favouring a meandering and dialogical tale instead. The outcome was a fascinating maze of compelling, and sometimes difficult to discern, feedback relations between the Polish and Italian avant-gardes of the 1920s and 1930s.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 205-212
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-100 z 309

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies