Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

MIEJSCE JĘZYKA WOJSKOWEGO WŚRÓD ODMIAN WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY
THE PLACE OF MILITARY LANGUAGE AMONG THE MODERN POLISH LANGUAGE VARIANTS

Autorzy:

Jankowska, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/566071.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Akademia Sztuki Wojennej

Tematy:

Siły Zbrojne
Polszczyzna

Opis:

Artykuł zawiera omówienie podziału współczesnej polszczyzny ze względu na zasięg odmian i typ użytkowników na język ogólny, dialekty i socjolekty. Autorka stara się pokazać miejsce języka wojskowego wśród odmian języka ogólnego oraz jego różnorodność – różnicę między językiem wojskowym a gwarą żołnierską. Omawia również wzajemne przenikanie się języka ogólnego i różnych socjolektów.
The article describes the division of the modern Polish language into a general language, dialects and socio-lects due to the range of variants and type of users. The author shows the place of military language among the general language variants and its diversity – a difference between the military language and military jargon. She also discusses how general language and various socio-lects merge.

Źródło:

Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej; 2014, 2(10); 5
2084-7297

Pojawia się w:

Obronność – Zeszyty Naukowe Wydziału Zarządzania i Dowodzenia Akademii Sztuki Wojennej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Cebula, Cybulin, Cybulski, czyli co wspólnego ma nazwisko Cybulski z cebulą
Cebula, Cybulin, Cybulski, so what a surname Cybulski has in common with an onion

Autorzy:

Marciniak-Firadza, Renata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/683690.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

leksyka
polszczyzna historyczna
polszczyzna współczesna
gwary
onomastyka
lexis
historical Polish
modern Polish
dialect
onomastics

Opis:

The purpose of the article is to track the etymology of the word onion and its meanings in the history of the Polish language, contemporary Polish and local dialects, paying attention to verbal, phraseological connections which it creates, proverbs and sayings, as well as derivatives of both common, as well as proper names. The purpose is also to show connections of the common name of onion and proper name Cybulski. The source material for analysis was excerpted from dictionaries of the Polish language: etymological, phraseological, onomastic, dialectal and general (explanatory). Exceptionally in case of environmental variants of the Polish language, date comes from websites.
-

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2017, 51, 2; 11-25
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Z badań nad językiem piśmiennictwa nowogródzkiego z okresu międzywojennego. Elementy północnokresowe w języku Józefa Żmigrodzkiego
Studies on the Language of Nowogródek Literature in the Interwar Period. Elements of Polans’s North-Eastern Borderland Dialect in the Language of Józef Żmigrodzki

Autorzy:

Lewaszkiewicz, Tadeusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468399.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

Józef Żmigrodzki
North-Eastern Borderlands Polish
Nowogródek literature
Polish regional dialect
polszczyzna północnokresowa
piśmiennictwo nowogródzkie
polszczyzna regionalna

Opis:

The Nowogródek i okolice [Nowogródek and environs] tourist guide by Józef Żmigrodzki occasionally reveals some phonetic features typical for North-Eastern Borderlands Polish (rznięty, najprzód, szkarpa), peculiar noun inflections (uczni, soft instead of hard adjectival stem – bezleśni), peculiar adjectival and adverbial gradation forms (najpamiętniejszy, najkonieczniejszy, szczególniej), emphasising word using the -ż particle (temuż). Typical word formation features include the adverbial suffix -o instead of -’e (zaledwo) and 23 peculiar prefixed verbs (e.g. pobudować – zbudować ). Syntax features present in the work include a total of 6 language structures: adjective/participle predicate in the locative instead of nominative case (2), historic non-compound form of the passive participle in the predicate (1), verbs governing unusual cases (3). Word material is much more abundant, with 63 single lexical units, 6 peculiar phrases and 1 peculiar expression.The text of Żmigrodzki’s book undoubtedly bears witness to the North-Eastern Borderlands heritage of its author. Other interwar writings originating from the North-Eastern Borderlands should be the subject of linguistic studies as well.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2019, 6; 43-59
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

Ilu ludzi na świecie mówi po polsku?
How many people around the world speak Polish?

Autorzy:

Walczak, Bogdan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/497027.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Tematy:

leksyka
słownictwo
polszczyzna
polszczyzna na tle języków świata
lexis
vocabulary
Polish language
Polish language against world’s languages

Opis:

Autor, przywołując dane sprzed kilkunastu lat (nowszych brak), ukazuje polszczyznę, wbrew rozpowszechnionym stereotypom, jako jeden z największych języków świata: zajmuje ona na liście języków ułożonej malejąco ze względu na wielkość populacji użytkowników miejsce pod koniec drugiej lub – co bardziej prawdopodobne – na początku trzeciej dziesiątki (Alfred. F. Majewicz przekonująco dowodzi, że nie jest możliwe dokładniejsze usytuowanie polszczyzny na tej liście).
The author, referring to data from over ten years ago (owing to a lack of more recent data), presents the Polish language as – contrary to a common stereotype – one of the most largely spoken languages in the world. On the list of the world’s largest languages in descending order, Polish is ranked at the end of the top twenty, or, more likely, just outside the top twenty (Alfred F. Majewicz convincingly argues that a more accurate placing of Polish is impossible).

Źródło:

Język. Religia. Tożsamość; 2019, 2(20); 79-91
2083-8964
2544-1701

Pojawia się w:

Język. Religia. Tożsamość

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

O polszczyźnie i wielojęzyczności społeczności polskiej w Łatgalii
On the Polish Language and the Multilingualism of the Polish Community in Latgale

Autorzy:

Golachowska, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38451408.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

polszczyzna północnokresowa
polszczyzna w Łatgalii
socjolingwistyka
kontakt językowy
North Borderland Polish language
Polish language in Latgale
sociolinguistics
language contact

Opis:

This article is a review of Kristīne Kuņicka’s Polacy i język polski w Łatgalii / Poļi un poļu valoda Latgalē [Poles and the Polish Language in Latgale]. The author discusses the contemporary sociolinguistic situation of the Polish minority in Latgale, Latvia. An important aspect of the book is that it takes into consideration the Polish language of the young generation of Poles in the region.
Tekst O polszczyźnie i wielojęzyczności społeczności polskiej w Łatgalii jest recenzją książki Kristīne Kuņickiej Polacy i język polski w Łatgalii / Poļi un poļu valoda Latgalē. Autorka omawia współczesną sytuację socjolingwistyczną mniejszości polskiej w Łatgalii na Łotwie. Szczególnym walorem książki jest uwzględnienie polszczyzny młodego pokolenia Polaków w Łatgalii.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2021, 45
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Nazwy naczyń do napojów w polszczyźnie ogólnej XVI wieku
Linguistically-cultural registrations of names of utensils for beverages in sixteenth century written Polish language

Autorzy:

Klóska, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1592274.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

historical Polish
lexis
vocabulary
polszczyzna historyczna
leksyka
słownictwo

Opis:

The article presents 30 names of utensils for beverages (such as wine, beer, honey, water) appeared in sixteenth century written Polish language. Whole material selected from Słownik polszczyzny XVI wieku was divided into three groups: a) utensils assigned to ladle fl uids; b) utensils assigned to keep and serve fluids; c) utensils assigned to consume fluids. Moreover the article describes cultural context, etymology of words, number and examples of use.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2014, 13; 91-114
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Wielojęzyczność i wielokulturowość przedwojennego Lwowa i Czerniowiec w świetle frazematyki
Multilingualism and multiculturalism in pre-war Lviv and Chernivtsi in the context of phrasematics

Autorzy:

Rak, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594239.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

frazematyka
polszczyzna przedwojennego Lwowa
polszczyzna przedwojennych Czerniowiec
phrasematics
Polish language of pre-war Lviv
Polish language of pre-war Chernivtsi

Opis:

Artykuł dotyczy frazematyki polszczyzny przedwojennego Lwowa i Czerniowiec. Miasta te były wielojęzyczne i wielokulturowe, a język polski był tam reprezentowany przez dialekt południowokresowy. Obce wpływy we frazematyce Lwowa i Czerniowiec dają się ująć jako cytaty, kalki, półkalki, a także zapożyczenia leksykalne, na podstawie których powstały frazemy. Ogólnie rzecz ujmując, omówione w artykule jednostki można podzielić na dwie grupy. Z jednej strony mamy do czynienia z frazemami charakterystycznymi dla przedwojennego Lwowa i Czerniowiec, nieznanymi właściwie poza tymi miastami czy szerzej – poza Galicją Wschodnią i Bukowiną Karpacką. Jest to szczególnie widoczne we frazematyce nawiązującej do języka rumuńskiego. Z drugiej strony frazematyka południowokresowa z wpływami niemieckimi wykazuje pewne podobieństwo do frazematyki dialektalnej tych części Polski, które były wystawione na silne oddziaływanie języka niemieckiego.
This article concerns the phrasematics of the Polish language of pre-war Lviv and Chernivtsi. These cities were multilingual and multicultural, and Polish language was represented there by the South-Eastern dialect. Foreign influences in Lviv and Chernivtsi phrasematics can be summarized as: citation, calque, half-calqua, as well as lexical borrowings, on the basis of which phrasemes were created. In general, the phrasemes discussed in the article can be divided into two groups. On the one hand, we deal with phrasemes characteristic of pre-war Lviv and Chernivtsi, unknown beyond these cities or, more broadly, outside of Eastern Galicia and Bukovina. This is particularly evident in the phrasematics referring to the Romanian language. On the other hand, the phrasematics of the South-Eastern dialect with German influences shows some similarity to the dialectal phrasematics of those parts of Poland which were exposed to the strong influence of the German language.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 299-312
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

Formy aorystyczne w XVII-wiecznych polonikach kijowskich
Aoristic Forms in the Seventeenth-Century Kiev Polonicas

Autorzy:

Klimek, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1943992.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

aoryst
czasownik
fleksja
polszczyzna kresowa
polszczyzna XVII wieku
tryb warunkowy
aorist
verb
flexion
border Polish
seventeenth-century Polish
the conditional

Opis:

This paper belongs to a cycle of studies on the Polish language in Kiev. It draws on to Zofia Kurzowa’s publication, which revised some opinions on the temporal and geographic ranges of aorist and the conditional that was formed by analogy from -bych, -bychmy. The sources here are Polish prints edited by Kiev-Pechersk Lavra. On their basis past and conditional forms have been presented, the cohesion of enclitical elements with various parts of speech and determinants of the grammatical person. Such data confirmed Kurzowa’s thesis that forms of the type robilichmy (we were doing) robilibychmy (we would do) were used much longer than only until the beginnings of the seventeenth century. What is more, they were well-known not only in the kind of Polish that was spoken in Małopolska region.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2010, 58, 6; 29-40
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Osobliwe konstrukcje składniowe w polszczyźnie kowieńskiego tygodnika „Chata Rodzinna” (1922–1940), analogiczne do struktur rosyjskich
The peculiar syntax structures in the Polish language in Kaunas weekly “Chata Rodzinna” (1922–1940) analogous to Russian structures

Autorzy:

Graczykowska, Tamara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/951021.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

prasa polska
okres międzywojenny
polszczyzna północnokresowa
Kowieńszczyzna
rusycyzmy składniowe

Opis:

The article presents the peculiar syntax structures excerpted from the weekly “Chata Rodzinna” published in Kaunas from 1922 to 1940. The language of the “Chata Rodzinna” is characteristic of numerous divergences in relation to obligatory rules of general Polish in a 20–year period between the First and Second World Wars. We can observe many differences in syntax compared to general Polish in discussed period. The most of them appeared under the influence of Russian language. Only a portion of origin syntax structures are demonstrated here; only those that were unknown at the earlier stages of the Northern Borderland Polish langage. The author listed 28 peculiar syntax structures analogous to Russian structures. Almost all the features still function in the Postwar Northern Borderland Polish language. 18 structures were registered in the interwar period and only 6 in the Kaunas and Żmudzki sources.

Źródło:

Studia Wschodniosłowiańskie; 2014, 14; 189-206
1642-557X

Pojawia się w:

Studia Wschodniosłowiańskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Co wiemy o polszczyźnie na „białoruskim Polesiu” na podstawie „Puszczy” Józefa Weyssenhoffa?
What do we know about Polish language in the “Belarussian Polesie” area, based on the novel ”Puszcza” by Józef Weyssenhoff?

Autorzy:

Płusa, Magdalena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594277.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

Józef Weyssenhoff
Polish language in Polesie
Puszcza
polszczyzna poleska

Opis:

Trzecią i ostatnią powieść należącą do tzw. cyklu litewskiego – Puszczę (1913) – poświęcił Weyssenhoff mozyrskim poleskich posiadłościach swoich przyjaciół i krewnych. Utwór, będący niezwykle plastycznym literackim obrazem Polesia, dał pisarzowi okazję do sportretowania wieloetnicznej, ale też zróżnicowanej środowiskowo poleskiej społeczności, na którą składają się: osadzona tu od wieków polska szlachta kresowa, wywodzący się ze środowiska drobnej szlachty dworzanie oraz prosta ludność zamieszkująca poleskie knieje – miejscowi rybacy, topornicy, smolarze. Przedmiotem podjętych w tym artykule rozważań jest stan wiedzy na temat specyficznej odmiany polszczyzny używanej na Polesiu w pierwszym dziesięcioleciu XX wieku i jej zróżnicowania społecznego, zaświadczony w Puszczy przez bogato prowadzoną przez pisarza stylizację językową.
Józef Weyssenhoff dedicated his work, Puszcza (1913; the third and last novel belonging to the so-called ‘Lithuanian cycle’) to the “Belarussian Polesie”, which he knew well as a result of being hosted on numerous occasions by his friends and relatives in their properties, located in Polesie. The work, which is an extremely vivid literary image of Polesie, provided the writer with an opportunity to portray a multi-ethnic, but also environmentally diverse Polesie community consisting of: Polish borderland noblemen who were established there for centuries, the courtiers of the gentry, and the simple population inhabiting forests in Polesie – local fishermen, axemen, pitch burners. The subject of this work is the state of knowledge about the specific variety of Polish language used in Polesie in the first decade of the twentieth century and its social diversity, attested in the Puszcza through the writer’s rich linguistic stylization.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 277-297
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

Słowa ważniejsze niż inne – metoda słów kluczy w badaniu polszczyzny dawnej

Autorzy:

Majdak, Magdalena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/474007.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Rzeszowski

Tematy:

metoda słów kluczy
korpus tekstów
polszczyzna XVII-XVIII wieku

Opis:

Celem artykułu jest próba zastosowania metody słów kluczy do badania polszczyzny dawnej. Podstawą prezentowanych analiz jest materiał z Elektronicznego korpusu tekstów polskich XVII i XVIII w. (do 1772 r.), który powstaje w Pracowni Historii Języka Polskiego XVII-XVIII wieku Instytutu Języka Polskiego PAN. Materiał podzielono na cztery okresy (I 1601-1650, II 1651-1700, III 1701-1750, IV 1751-1772) i porównano wyniki dla tekstów z zakresu polityki. Rezultaty pokazały zasadność użytej metody. Wskazały także na silny związek listy wyrazów z doborem utworów oraz na konieczność stałej rozbudowy źródeł korpusowych dla polszczyzny wszystkich epok.

Źródło:

tekst i dyskurs - text und diskurs; 2017, 10; 229-243
1899-0983

Pojawia się w:

tekst i dyskurs - text und diskurs

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

Językowe i kulturowe uwarunkowania newsa

Autorzy:

Małgorzata, Miławska,
Piotr, Fliciński,

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/897280.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

współczesna polszczyzna - gatunek tekstu - infotainment - nagłówek - idiomatyczność - tabloidyzacja - etykietowanie

Opis:

The purpose of this article is to analyse news in the contemporary news media from the perspective of linguistic description. Among the factors which determine the structure of news stories and their language, such phenomena should be mentioned as the process of media convergence, internetization, celebritization and tabloidization of journalism, “decay / corruption” of news, as well as infotainment and politainment. To meet the need for attractiveness, a sender may introduce linguistically resonant phrases with the idiomatic potential into the structure of news. Other mechanisms prompting the recipient to read the news – manipulation markers – can also include key words and persuasive constructions introduced in the structure of the news.

Źródło:

Przegląd Humanistyczny; 2016, 60(1 (452)); 77-86
0033-2194

Pojawia się w:

Przegląd Humanistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Specification of selected honorifics in relation to the general Polish standard in the written Polish as a heritage language in Ukraine (using the material of the Polish-language Gazeta Polska Bukowiny periodical)
Specyfika wybranych form grzecznościowych na tle normy ogólnopolskiej w pisanej odmianie polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie (na materiale polskojęzycznej „Gazety Polskiej Bukowiny”)

Autorzy:

Krawczuk, Ałła
Wosik, Jakub

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/680355.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

etykieta językowa
polszczyzna odziedziczona
polszczyzna pisana
norma językowa
interferencja
linguistic etiquette
Polish as a heritage language
written Polish language
linguistic norm
interference

Opis:

W artykule na materiale tekstów „Gazety Polskiej Bukowiny” reprezentujących pisaną odmianę polszczyzny odziedziczonej na Ukrainie przeanalizowano swoiste na tle skodyfikowanej normy ogólnopolskiej formy grzecznościowe w zakresie sposobów zwracania się do adresata, składania gratulacji i życzeń, podziękowań, a także używania słów pan/pani przed antroponimami w strukturach nieadresatywnych tekstów informacyjnych. Ujawniono przyczyny trwałości tych form w małej wspólnocie komunikatywnej: interferencja z języków wschodniosłowiańskich, oddziaływanie uzusu ogólnopolskiego, tradycyjność określonych struktur na tych trenach, także szereg czynników pozajęzykowych – np. chęć szczególnego wyrażania szacunku wobec odbiorcy, ocieplania z nim relacji, ekonomiczność wyrażeń językowych, wreszcie akceptowalność swoistych jednostek etykietalnych w ramach wspólnoty.
In this article, the author analyses honorifics in relation to the codified general Polish norm in terms of the modes of addressing people, congratulating and well-wishing, as well as the use of the words “pan/pani” (sir/ma’am) in front of anthroponyms in non-addressable structures of information texts, on the basis of the texts of the Gazeta Polska Bukowiny periodical which represent the written version of Polish as a heritage language in Ukraine. The author reveals the reasons for the persistence of those forms among the small linguistic community: instances of interference from East Slavic languages; influence of the general Polish usage; the traditions of specific structures in those areas; as well as a series of extra-linguistic factors, e.g. the intention to express respect towards a recipient, warming relations with them, the efficiency of linguistic expressions, and, finally, the acceptability of specific etiquette units within a community.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2019, 26; 311-328
0860-6587
2449-6839

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Cechy fonetyczne polszczyzny południowokresowej w listach metropolity kijowskiego Jana (Hioba) Boreckiego z lat 1624–1629
Phonetic features of the Polish language of the Southern Borderland in the letters by Jan (Hiob) Borecki, the metropolitan of Kiev, from the years 1624–1629

Autorzy:

Sicińska, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594249.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

polszczyzna XVII wieku
polszczyzna południowokresowa epistolografia
Jan Borecki
Polish language in the 17th century
the Polish of the Southern borderland
epistolography

Opis:

Artykuł zawiera omówienie graficzno-fonetycznych właściwości dwóch listów Jana (Hioba) Boreckiego, prawosławnego metropolity kijowskiego w latach 1620–1631. Listy te, adresowane do księcia Krzysztofa Radziwiłła, datowane jeden na 1624 rok, drugi na 1629 rok, zachowały się w rękopisach, nie są jednak najprawdopodobniej autografami. Pod względem językowym reprezentują one polszczyznę południowokresową XVII wieku, czyli historyczną odmianę regionalną języka polskiego używaną na dawnych Kresach Południowo-Wschodnich, pozostającą pod wpływem języka ruskiego (ukraińskiego). Analiza językowa, ograniczona do przedstawienia kresowych regionalizmów fonetycznych, wykazała, że badane listy poświadczają szereg istotnych cech tejże odmiany, takich jak np. przejście grupy eń w ę w pozycji przed spółgłoską szczelinową s, wygłosowe -ć w miejscu -c, przejście ś w R przed C, zachowanie C przed samogłoskami innymi niż i, mieszanie spółgłosek l i ł, formy z r w miejscu rz oraz formy hiperpoprawne z rz (lub rż) zamiast r, formy z twardą grupą ke oraz ky i inne. Niektóre właściwości bardzo charakterystyczne dla polszczyzny południowokresowej, jak np. redukcja i zwężenie samogłoski nieakcentowanej, nie znalazły jednak w analizowanych tekstach swojego potwierdzenia.
The article includes graphical and phonetic description of two letters written by Jan (Hiob) Borecki, the Orthodox metropolitan of Kiev in the years 1620–1631. Addressed to prince Krzysztof Radziwiłł, the letters dated 1624 and 1629 were preserved as manuscripts, but probably they are not autographs. In terms oflanguage, they represent the Polish language of the Southern Borderland in the 17th century – the historical regional variety of the Polish language of former South-Eastern Borderland, influenced by the Ruthenian (Ukrainian) language. Linguistic analysis, restricted to depicting the phonetic regionalisms of the Borderland, has shown that the examined letters authenticate many significant features of the variety in question, such as for example: transition of the eń group into ę while before fricative consonant s, occurrence of the final ć in the place of c, transition of ś into R before C, the way C was used before vowels other than i, mixing of consonants l and ł, forms including r in the place of rz as well as hypercorrect forms including rz (or rż) in the place of r, forms with strong ke, ky and other groups. However, there are some features that are characteristic for the Polish language of the Southern Borderland, for example reduction and narrowing of an unstressed vowel which are not confirmed in the analysed texts.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2015, 61; 199-220
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

Admirator „rodowitego języka”, zatroskany purysta językowy, baczny obserwator „Polaków amerykańskich”… Wokół refleksji językowych utrwalonych w Listach z podróży do Ameryki Henryka Sienkiewicza
Admirer of the „native language”, linguistic purist… on linguistic reflections preserved in Henryk Sienkiewicz’s Letters from a journey to America (Listy z podróży do Ameryki)

Autorzy:

Węgorowska, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/683975.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

listy
Polonia
polszczyzna
wynaradawianie
letters
Polish diaspora
Polish language
denationalization

Opis:

The text is devoted to those Sienkiewicz’s letters-features, letters-reports, letterscommentaries, letters-articles, letters-reviews in which the author of Quo vadis:1) verbalizes the situations of the „American Polish people” in the contemporary United States of America, 2) describes the Polish language they used, 3) expresses anxiety about its state, 4) analyzes the phenomenon of denationalization of the compatriots living abroad, 5) pays attention to the progressive Germanization and the linguistic-cultural Anglicization, 6) shows conflicts in the Polish organizations and institutions in America, 7) displays attachment to the Polish language of Helena Modrzejweska – distinguished theatrical personality. Letters from a journey to America (Listy z podróży do Ameryki) is a source of very valuable and diverse (also linguistic) information about the life of the 19th century Polish diaspora in America struggling not only with the material, but also spiritual, including linguistic, problems.
-

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2016, 50; 173-184
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

Wybrane tendencje słowotwórcze w polszczyźnie południowokresowej na przykładzie Mościsk i okolic (Uwagi o zjawiskach słowotwórczych w języku Polaków południowokresowych
Wordbuilding in the Polish dialect of southern borderland with the examples of Mościska and the region dialect (Comments on wordbuilding in the Polish dialect of southern borderland)

Autorzy:

Kostecka-Sadowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475513.pdf

Data publikacji:

2013-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

słowotwórstwo
gwara
polszczyzna południowokresowa
zapożyczenia
wordbuilding
dialect
southern borderland
borrowings

Opis:

This article is focused on the characteristic of wordbuilding patterns in the Polish dialect of people in the southern borderland. Wordbuilding tendencies of this Polish borderland dialect split into several directions. On the one hand there are many items marked as archaic in Słowniku języka polskiego (Dictionary of the Polish Language). On the other hand includes independent formants and different degrees of productivities of some other formants. Moreover, there are also Ukrainian loan structures and formants. The above mentioned combinations are significant for the dialect and determine its independent character.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2013, 27; 153-161
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

NORWIDA MYŚLENIE O JĘZYKU POLSKIM (PRZEGLĄD ZAGADNIEŃ)
NORWID’S THOUGHTS ON THE POLISH LANGUAGE (OVERVIEW OF ISSUES)

Autorzy:

Płóciennik, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/564256.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Akademia Pomorska w Słupsku

Tematy:

język
kontekst
polszczyzna
Norwid
słowo
language
context
Polish language
word

Opis:

The article is a review of the issues concerning the views of Cyprian Norwid on the topic of the essence of language, as well as an attempt to confront them with the poet’s reflection on contemporary Polish language. The author begins his reflections by pre-senting the sketched general principles of his theory of words and language, and then compares them contextually with the statements of the poet on the nineteenth-century Polish language. The contexts understood as a set of references needed to understand Norwid’s speech about Polish language mainly concern those elements of its design lan-guage, as dual essence words (Spirit – Letter), the question of the relationship between word and deed, word and thought, clarity of language and individual appropriation and collective responsibility for the word.

Źródło:

Świat Tekstów. Rocznik Słupski; 2017, 15; 75-98
2083-4721

Pojawia się w:

Świat Tekstów. Rocznik Słupski

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

Polszczyzna kresowa Wicynia przeniesiona do Nowej Wsi Głubczyckiej (na przykładzie wybranych cech fonetycznych)
Local dialect of people from Wicyń moved to Nowa Wieś Głubczycka (based on selected phonetic features)

Autorzy:

Banach, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594308.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

polszczyzna przeniesiona
gwara
repatrianci
borderland Polish language
local dialect
repatries

Opis:

Przedmiotem rozważań językowych jest stan zachowania polszczyzny kresowej w mowie najstarszych mieszkańców Nowej Wsi Głubczyckiej, którzy wskutek przymusowej deportacji po II wojnie światowej zostali przesiedleni z Wicynia (wsi kresowej leżącej w woj. tarnopolskim) na Ziemię Głubczycką. Polszczyzna kresowa przeniesiona rozumiana jest jako zespół cech fonetyczno-fonologicznych właściwy ludności zamieszkującej teren Kresów, który rozwijał się i ewoluował we wsiach kresowych ze szczególnym uwzględnieniem interferencji ukraińskich cech językowych, a wskutek deportacji mieszkańców – przeniesiony został z obszarów kresowych na ziemie polskie. Analiza materiałów gwarowych wskazała na to, że przedstawiciele najstarszego pokolenia wicynian, którzy po wojnie osiedli w Nowej Wsi Głubczyckiej stosunkowo dobrze zachowują do dziś właściwości rodzimej mowy.
This article aims at demonstrating the phonetic features of speech of the residents of Nowa Wieś Głubczycka, born before World War II in south-eastern borderlands in Wicyń village (voivodship Tarnopol) and later on relocated to Głubczyce region. This analysis will determine which borderland dialect features of the residents of Wicyń remained in spoken language to this day. Speaking about the displacement of the borderland Polish language, I mean a set of features of a spoken language characteristic of the informants, which developed and shaped in their place of birth (i.e., borderland villages), with the simultaneous impact of Russian dialectal features, and as a result of the forced repatriation of respondents moved to a foreign land. The analysis of gathered dialect features shows that the oldest respondents are quite good at using borderland Polish language. The survey conducted shows that emotional attitude and strong commitment to the homeland’s language, culture and tradition are relevant factors in cultivating local dialect features.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2014, 60; 5-14
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

Normalizacja na tle innych czynników kształtowania języka literackiego

Autorzy:

Migdał, Jolanta
Walczak, Bogdan

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1022834.pdf

Data publikacji:

2020-12-02

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

polszczyzna literacka
normalizacja
kontakty językowe
literary Polish
normalization
language contacts

Opis:

Autorzy — opierając się na wypowiedziach z epoki, tzn. z XVI i pierwszej połowy XVII w. — upominają się o rolę normalizacji w procesie kształtowania się polskiego języka literackiego. Skonfrontowanie normalizacji językowej z grafizacją w tym procesie pozostawiają do osobnego opracowania.  
The authors — basing on statements from the XVI and the first half of the XVII century — advocate the role of normalization in the process of Polish literary language development. The confrontation of linguistic normalization with graphization in this process is left for separate study.  

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2020, 54; 35-42
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Funkcjonowanie wybranych nazw roślin i grzybów w języku polskiej ludności wiejskiej obwodu lwowskiego
Functioning of selected plant and mushroom names in the language of the Polish population of the Lviv region

Autorzy:

Kostecka-Sadowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2174103.pdf

Data publikacji:

2022-12-02

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

plant names
southern Polish
borrowings
nazwy roślin
polszczyzna południowokresowa
zapożyczenia

Opis:

The purpose of this article is to present and discuss several dialect plant names from the „plant word” thematic field in the speech of the Poles of Lviv region. These are lexical units having no equivalents in other regions of the country or having them in an incomplete range of meaning. The lexis of the dialect in the studied Polish language is also subjected to various foreign influeces, which also must be taken into account when reconstructing the processes that shape the given form in Polish dialects. The generational breakdown shows that dialect plant names in their local meaning will cause significant difficulties for dialect users over time.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2022, 17; 122-131
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Afektonimy w najnowszej polszczyźnie
Affectionate Names in Contemporary Polish

Autorzy:

Staroń, Justyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1892161.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

afektonimy
antroponimia
współczesna polszczyzna
leksyka
affectionate names
anthroponymy
contemporary Polish
lexis

Opis:

This paper touches upon contemporary Polish affective names as a specific lexical category. The paper discusses the material collected in Annex, which is to illustrate changes within the onomastic category under analysis. The analyses proposed by the author draw upon the dictionary of Terms of Endearment by Mirosław Basko and Agnieszka Zygmunt, published in 2010. The author also relies on the collection of intimate vocabulary extracted from the letters of some 20th-century writers to their loved ones. The corpus of affectionate names is analysed in terms of their grammatical and thematic status quo: the majority of cases are nouns and adjectives; morphologically – most of them are diminutives, hypocorisms and augmentatives. The author also focuses on the use of vulgarisms - sexual expressions in particular – in naming intimately close persons, and on affectionate names inspired by English, such as names of characters from famous films, cartoons or satirical series and dramas.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 6; 109-119
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

O roli gestu i spójności w polskich listach śląskich z XVI wieku
The role of gesture and cohesion in the Polish Silesian letters from the sixteenth century

Autorzy:

Francuz, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475680.pdf

Data publikacji:

2013-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

epistolografia
szesnastowieczna polszczyzna
socjolingwistyka
epistolography
the sixteenth century Polish language
sociolinguistics

Opis:

In the article I focused on three among twenty-eight Polish Silesian letters from the sixteenth century published by Władysław Nehring in 1902. In order to describe them I concentrated on the letters as an example of individual languages. The function of gesture and cohesion were the subjects of my research. The analysis showed that epistolography was directly influenced by social conditions. It was the social status that determined the models of verbal and nonverbal behavior and forms of communication. The form nawiedzam zdrowie analysed in the article depicts the role of gesture which was important not only in the culture. The gesture is an essential element of writing. It has got a sufficient power to initiate indirect contact — through the letters. The analysis of Polish Silesian letters from the sixteenth century allowed me to discover cohesion. The sender of the letter could not express his thoughts. He had to follow the rules of writing a letter.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2013, 27; 163-167
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Zależności językowe między trzema edycjami Księgi Tobiasza z pierwszej połowy XVI wieku (zjawiska leksykalne i składniowe)
Linguistic interdependence between three editions of the Book of Tobit from the first half of the 16th century (lexical and syntactic phenomena)

Autorzy:

Lenartowicz-Zagrodna, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1590882.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

polszczyzna XVI wieku
wczesnorenesansowe przekłady Biblii na język polski
Księga Tobiasza

Opis:

Mimo licznych badań językoznawczych prowadzonych nad dawnymi przekładami całej Biblii lub jej pojedynczych ksiąg nadal nie mamy pełnej wiedzy o zależnościach między nimi. Jedną z ksiąg, która do tej pory nie doczekała się językowych analiz, jest wydany po raz pierwszy przez Macieja Ostrogórskiego w 1539 roku Tobiasz patriarcha Starego Zakonu z łacińskiego języka na polski nowo a pilnie przełożony anonimowego autora. Przekład ukazał się ponownie w oficynie Heleny Unglerowej w roku 1540 oraz u Marka Szarfenberga w 1545 roku. Trzy edycje, choć bardzo do siebie zbliżone, nie są jednakowe. Celem opracowania było zbadanie, w jakiej relacji pozostają względem siebie trzy wczesnorenesansowe druki tej księgi biblijnej. Analiza materiału wykazała, że o ile edycje druga i trzecia stanowią ciągłość wydawniczą (redaktor edycji trzeciej pracował na wydaniu Unglerowej), o tyle pierwsza i druga powstały niezależnie od siebie. Stąd należy wnosić, że istniał jakiś wcześniejszy, być może piętnastowieczny, rękopis, który w drukarniach Ostrogórskiego oraz Unglerowej przeszedł odrębny proces obróbki językowej.
In spite of numerous linguistic research into ancient translations of the Bible (in its entirety or its particular parts), there is still lack of full knowledge of the interdependence between its components. One of the Biblical components, which so far has not been linguistically analysed, is Tobiasz patriarcha Starego Zakonu złacińskiego języka na polski nowo apilnie przełożony[translation of the Book of Tobit into Polish], by an anonymous author, for the first time edited by Maciej Ostrogórski in 1539. That translation was published again by Helena Unglerowa in 1540 and in 1545 by Marek Szarfenberg. These three editions, although very similar, are not identical. The article was expected to answer the question what kind of relation links the three editions. The analysis has revealed that editions number two and three are an editorial continuity (the edi-tor of the third edition used the Unglerowa edition), whereas editions number one and two were published independently. Hence, it is justified to assume that there was an earlier – maybe 15thcentury – manuscript, which must have underwent aseparate process of linguistic treatment in the printing houses of Ostrogórski and Unglerowa.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2019, 18; 191-204
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Animizacyjna kreacja księżyca w poezji Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego
Animistic creation of the moon in poetry of Konstanty Ildefons Gałczyński

Autorzy:

Walczak, Bernadetta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1595752.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

polish linguistics
historical polish language
stylistics
językoznawstwo polskie
polszczyzna historyczna
stylistyka

Opis:

The moon is one of the basic motives in the output of K.I. Gałczyński and a designation animated by him the most frequently – in the poet’s lyrics appeared 97 animisations of the moon. Using them the moon is created as a human being: it has a human appearance, it behaviours like a man, it has a human psyche and human interests, it plays various social roles. The type of animisation used the most frequently is the anthropomorphisation and the considerably rarer are anthropopaties, animisations and animalisations. The density degree of the moon animisations in the poems is low (41,9), same as the degree of their frequency (45,3). The majority of samples of the stylistic fi gure plays the poetic function or imparts dynamism to the lyric picture, the other are used for the expressive and humoristic purposes.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2011, 10; 307-320
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

Zaduma nad językiem ojczystym, czyli nowe zadania dla dydaktyków i miłośników literatury
Reflection on mother tongue - new tasks for teachers and literature lovers

Autorzy:

Wasilewska, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/466546.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Towarzystwo Naukowe Płockie

Tematy:

kultura języka
poprawna polszczyzna
przekaz dydaktyczny
language culture
correct Polish
teacher's message

Opis:

Materiał refleksyjny związany ze współczesna polszczyzną. Troska o prawidłowy rozwój języka polskiego i sposoby jego wzbogacania.
Reflections as regards contemporary Polish language. Concern for proper development and ways of enrichment of the Polish language.

Źródło:

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2014, 6; s. 207-222
0860-5637

Pojawia się w:

Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

Jego Wehrmacht, czyli polsko-niemiecka akademia językowa Janusza Rudnickiego w "Książkach. Magazynie do czytania."
His Wehrmacht or Polish-German Language Academy by Janusz Rudnicki in „książki. Magazyn Do Czytania” [„Books. a Magazine to Read”]

Autorzy:

Zduniak-Wiktorowic, Małgorzata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1182393.pdf

Data publikacji:

2014-12-02

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

war
Polska
Germany
Polish language
emigrants’ literature
wojna
Polska
Niemcy
polszczyzna
literatura emigrancka

Opis:

Nową i ciekawą odsłonę walki na wyeksploatowane, ale podlegające aktualizacjom znaczenia wojenne stanowią teksty publikowane przez Janusza Rudnickiego w kwartalniku Książki. Magazyn do czytania (Agora). W autorskich omówieniach niemieckiej literatury autor oddelegowany do polskoniemieckich poruczeń wciąż na nowo artykułuje – na przykład w postaci frazemów i frazesów – znane wojenne języki. Wykorzystuję je w artykule jako postkolonialny koncept uzupełniania przez Rudnickiego polsko-niemieckiej matrycy historycznej, ale też objaśniania uprzedzeń, stereotypów i napięć utrzymujących się w przestrzeni sąsiedzkiej komunikacji.
The texts published by Janusz Rudnicki in the quarterly Książki. Magazyn do czytania (Agora) present a new and interesting scene of fighting with the use of the exploited but still constantly updated meanings of war. In the author’s discussions of German literature, the writer, delegated to Polish-German commissions, continually articulates – for instance in the form of phrasemes and phrases – well-known war languages. I use them in the paper as a post-colonial concept of Rudnicki’s supplementation of the Polish-German historical matrix, but also as explanation of the prejudice, stereotypes and tensions persisting in the space of neighborhood communication.

Źródło:

Porównania; 2014, 15; 185-197
1733-165X

Pojawia się w:

Porównania

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

O konstrukcjach typu anoreksja, anorektyk, anorektyczka we współczesnej polszczyźnie
On the constructions such as anoreksja, anorektyk, anorektyczka in the present-day Polish language

Autorzy:

Seniów, Adrianna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1591172.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

contemporary Polish language
word formation
names of disorders
polszczyzna współczesna
słowotwórstwo
nazwy zaburzeń

Opis:

W artykule omówiłam korelację między rzeczywistością pozajęzykową a językiem na przykładzie dwunastu obecnych w najnowszej polszczyźnie rzeczowników: alkoreksja, anoreksja, bigoreksja, brideoreksja, ciążoreksja, drunkoreksja, manoreksja, ortoreksja, permareksja, pregoreksja, tanoreksja, vigoreksja oraz powstałych od nich derywatów. Wymienione leksemy nazywają różnego typu zaburzenia psychiczne i wiążą się z dominującym współcześnie modelemżycia, na który składa się m.in. dążenie człowieka do doskonałości w wielu obszarach społecznego funkcjonowania, nadmierną samokontrolą własnych zachowań, co z kolei staje się jedną z przyczyn występowania różnego typu chorób. Odzwierciedleniem tych zjawisk w języku jest szereg nowych, obecnych w polszczyźnie od niedawna, nazw zaburzeń określających te zjawiska oraz nazw osób nimi dotkniętych. Z przeprowadzonej analizy wynika, że można mówić o występowaniu serii nazw zaburzeń z członem -reksja (tanoreksja), utworzonych od nich derywatów mutacyjnych z formantem -yk (tanorektyk), od których powstają derywaty modyfikacyjne z sufiksem -ka (tanorektyczka). Mechanizm ten jest produktywny i możne w przyszłości prowadzić do pojawienia się w polszczyźnie kolejnych, nowych leksemów realizujących ten schemat.
The article presents a correlation between the extra-linguistic reality and the language exemplified with twelve nouns functioning in the present-day Polish language: alkoreksja, anoreksja, bigoreksja, brideoreksja, ciążoreksja, drunkoreksja, manoreksja, ortoreksja, permareksja, pregoreksja, tanoreksja and vigoreksja and their derivatives. The above mentioned lexemes refer to various psychological disorders and are connected with the model of life, dominant at the moment, in which the human being strives after perfection in many spheres of social functioning and after excessive self-control over their own behaviour, which – in turn – leads to many ailments. Those phenomena are reflected in a series of new nouns depicting such disorders and the people suffering from them. According to the analysis that has been carried out it may be claimed that there are names for psychological disorders with the suffixes -reksja (tanoreksja), created from the mutational derivatives with the formant -yk (tanoretyk), which are the basis for modificational derivatives with the suffix -ka (tanorektyczka). This mechanism is productive and in the future may lead to other new lexemes based on the same pattern.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2018, 17; 291-302
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Słownictwo pospolite w "Słowniku warszawskim" wobec rozstrzygnięć normatywnych w polszczyźnie przełomu XIX i XX wieku (litery A–N)
Common vocabulary in the "Słownik warszawski" (“Warsaw Dictionary”) according to normative conclusions in the Polish language in 19th and 20th century

Autorzy:

Kupidura, Daria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1592205.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

historical Polish
non-normative lexicon
colloquial vocabulary
polszczyzna historyczna
leksyka nienormatywna
słownictwo potoczne

Opis:

The purpose of this paper was presentation and interpretation of words for lettersA–N, which in Słownik warszawski (“Warsaw Dictionary”) bear common qualifier. Wordswere compared with the standard language of the late nineteenth and early twentieth century.It was assumed that common vocabulary is synonymous with colloquial vocabularyand is an unofficial, characterized by familiarly.The analysis allow to reveal that the collected vocabulary shows features thatare assigned to colloquial vocabulary: characterized by emotional, negative valuation,anthropocentrism, the dominance of nouns, a grouping of lexemes in a few meaningscope and expressive word formation. High emotionality of vocabulary, many variants ofwords characterized by dialect and numerous marked alternations of word formation resultedthat the vocabulary could not be considered to be correct. Due to the fact that is wasnot neutral, it can not be used for official business, and thus be considered as exemplary.The analysis shows that the nineteenth century standard language indicated not onlyincorrect forms, but also indicated the scope of usage of particular words. Language wasdifferentiated in terms of usage possibility.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2015, 14; 93-110
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

Co jest kobietą we współczesnej polszczyźnie?
What’s a woman in contemporary Polish langauge?

Autorzy:

Młynarczyk, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2116563.pdf

Data publikacji:

2021-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

frazematyka
współczesna polszczyzna
motywacja frazeologizmów
phrasematic
contemporary Polish language
motivation of phraseological units

Opis:

Celem artykułu jest charakterystyka pod względem formalnym i semantycznym metaforycznego połączenia wyrazowego Coś jest kobietą nierejestrowanego dotychczas w słownikach frazeologicznych. Autorka przedstawia konteksty, w których frazem ten został poświadczony, określa jego ustabilizowaną postać, a także najważniejsze składniki znaczenia globalnego.
The purpose of this paper is to characterise formally and semantically the metaphorical word combination Coś jest kobietą, which has not been registered in phraseological dictionaries yet. The author presents contexts in which this phraseme has been attested, establishes its fixed form, as well as the most important elements of the global meaning.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2021, 55; 195-206
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Imiesłowy przysłówkowe uprzednie w polszczyźnie z okolic Dociszek na Białorusi na tle innych obszarów gwarowych
The past participle of the Polish dialect in the neighborhood of Docishki in Belarus against the background of other dialectual massifs

Autorzy:

Kozłowska-Doda, Jadwiga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/950945.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

imiesłowy przysłówkowe
funkcje syntaktyczne imiesłowów
północno-wschodnia polszczyzna kresowa
język polski na Białorusi

Opis:

The forms of Participles with -szy, -wszy in the Polish dialect in the neighborhood of Docishki (Belarus) are analyzed in this article. The past participles in this dialect are examined against the background of the Polish, Belarusian and Russian ethnic dialects, as well as, the Polish, Lithuanian and Latvian languages. The attention is drawn to the origin of the forms, the features of forming and their syntax function in the sentence. The main part of the article is dedicated to the dissemination and to the role of the participles with -szy, -wszy in the collected linguistic material in the neighborhood of Docishki and recorded in the old peasants’ villages and from the heirs of the landed gentry.

Źródło:

Studia Wschodniosłowiańskie; 2015, 15; 325-342
1642-557X

Pojawia się w:

Studia Wschodniosłowiańskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Życiowe losy pisarzy wpisane w językową kreację ich dzieł
Writers’ Lives and Careers Intermingled With Linguistic Creations of their Works

Autorzy:

Handke, Kwiryna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1592236.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

writer’s idiolect
common Polish language
linguistic regionalisms
idiolekt pisarza
polszczyzna ogólna
regionalizmy

Opis:

The author draws up her attention to a certain, so far unnoticed, methodological problem connected with the presence of regionalisms in literary works written in the common Polish language. Regionalisms most frequently appear in literary works due to writer-intended stylizations. They can also be used in belles-lettres if a writer uses his own regional variety of the national language. This article presents another way for introduction of linguistic regionalisms into literary works – pursuant to the “cognitive-emotional fascination of the region”. According to the author, this notion is not a scientific category, but solely a proper way to describe specific situations in the literature. She bases her considerations on the cognitive-emotional fascination of Eliza Orzeszkowa (1841–1910) by the Polish language of the noble backwoods of the Grodno region in her novels On the Niemen and Bene nati and of Józef Łobodowski (1909–1988) by the regional Polish language of the Polish-Ukrainian border region in his Ukrainian Poems.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2015, 14; 11-24
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

Czym jest i co zawiera „Słownik mówionej polszczyzny pónocnokresowej”
What is ”A Dictionary of oral Polish language of the north-eastern borderland” and what does it include?

Autorzy:

Grek-Pabisowa, Iryda
Biesiadowska-Magdziarz, Beata
Jankowiak, Mirosław
Ostrówka, Małgorzata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/965799.pdf

Data publikacji:

2014-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

dictionary
headword
meaning
Polish borderland dialects
hasło słownikowe
podhasło
polszczyzna północnokresowa
słownik
znaczenie

Opis:

A regional variety of the Polish language of the north-eastern borderland in both oral and written forms has been functioning in Belarus, Lithuania and Latvia (former Polish Livonia) for several centuries. In 2000, The Team for Research on the Polish Language of the North-Eastern Borderland of the Institute of Slavic Studies of PAS came up with an idea of creating A Dictionary of oral Polish language of the north-eastern borderland. First, publications containing patterns of the Polish language, credibly recorded, were collected. There were more and more new studies, and the material was enriched with many new lexemes as well as their new variants or better exemplifications. Therefore, the lexical collection continued and was completed in 2012. At the same time the team researchers carried out excerpting from earlier texts, choosing examples, searching for parallel forms of lexemes, blending the material in dictionary units, i.e. establishing the form of a dictionary entry. In this way the corpus of the dictionary was written, following a formula created by the team. The article presents methodology of creating the Dictionary, its material basis, short description of lexical items included and the content of an entry.
Regionalna odmiana polszczyzny północnokresowej w postaci języka mówionego i pisanego funkcjonowała na obszarze Białorusi, Litwy i Łotwy (dawne Inflanty Polskie) od kilku wieków. W roku 2000 w Zespole Badań Polszczyzny Północnokresowej IS PAN powstał pomysł opracowania Słownika mówionej polszczyzny północnokresowej. Przez pierwsze lata wyszukiwano i gromadzono publikacje zawierające zarejestrowane w sposób wiarygodny wzorce mowy polskiej na interesującym nas terenie. Nowych opracowań stale przybywało, materiał powiększał się o nowe leksemy lub ich nowe postaci czy lepszą egzemplifikację. Dlatego też uzupełnianie zbioru leksykalnego zamknięto datą publikacji wydanych w roku 2012. Równolegle z uzupełnieniami pochodzącymi z nowo pojawiających się prac prowadzono ekscerpcję z tekstów wcześniejszych, dobór przykładów, wyszukiwanie paralelnych postaci leksemów i scalanie materiałów w jednostki słownikowe, czyli ustalanie postaci hasła. W ten sposób powstał korpus Słownika, który opracowywano według ułożonej przez zespół formuły. Artykuł przedstawia metodologię tworzenia Słownika, jego podstawę materiałową, krótką charakterystykę leksyki, którą zawiera oraz zawartość artykułu hasłowego.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2014, 49; 277-301
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Polszczyzna biblijna a polszczyzna literacka. Historyczne związki i uwarunkowania
Biblical versus literary Polish language. Historical connections and conditions

Autorzy:

Koziara, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1395869.pdf

Data publikacji:

2018-12-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

biblical Polish language
literary Polish language
the Bible
Polish translations of the Bible
the history of the Polish language
polszczyzna biblijna
polszczyzna literacka
Biblia
polskie przekłady Biblii
historia języka polskiego

Opis:

Celem artykułu jest wskazanie na wielowiekowe związki polszczyzny z Biblią, jako jednym z fundamentów polskiej kultury i tożsamości. Relacje te autor artykułu rozpatruje na płaszczyźnie genetycznej i formalnej współzależności pomiędzy stylowym inwariantem polszczyzny biblijnej a literacką odmianą języka polskiego. W tym celu przywołane zostały dotychczasowe ustalenia teoretyczne oraz badania materiałowe ukazujące kierunki i formy owych wpływów, skutkujące powstaniem głównych konstant stylowych polszczyzny biblijnej, a także wskazujące na znaczenie Biblii i jej rodzimych przekładów na kształtowania się polszczyzny literackiej. Zwrócona została także uwaga na nowsze możliwości badań nad uwarunkowaniami relacji polszczyzna biblijna – polszczyzna literacka, które wynikają z odwołania się do retorycznego i literackiego dziedzictwa poszczególnych ksiąg Pisma Świętego. Artykuł dostarcza szeregu argumentów na rzecz obrony literackości polszczyzny biblijnej, jako faktu wynikającego z jej rodzimych doświadczeń historycznych, jak też z właściwości odziedziczonych z prymarnego stylu biblijnego. Na prawach polemicznych w artykule znalazły się również krytyczne odniesienia do tych spośród nowszych inicjatyw translacyjno-biblijnych, które zmierzają do oderwania polszczyzny biblijnej od jej wzorca literackiego oraz normy stylu wysokiego.
The purpose of this article is to show age-old connections between the Polish language and the Bible, as one of the foundations of Polish culture and identity. The author views these relations from the perspective of the genetic and formal interdependence between the style invariant of the biblical Polish language and its literary variety. To this end, the author mentions previous theoretical findings and material research showing directions and forms of these influences, resulting in the emergence of the main style constants in the biblical Polish language. What is more, the significance of the Bible and its native translations for the emergence of literary Polish language has been pinpointed. Attention has also been drawn to more modern options of research into the conditions of the relationship between biblical Polish vs. literary Polish which stem from reference to the rhetorical and literary heritage of the specific books of the Bible. The paper provides a number of arguments in favor of the literary value of the Bible, as a fact resulting not only from its local historical experiencesbut also features inherited from the primary biblical style. Moreover, the article discusses the critical references to the biblical translation initiatives which lead to the detachment of biblical Polish from its literary model and the norm of high style.

Źródło:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 55-65
2082-9825
2450-0259

Pojawia się w:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

O leksyce i frazeologii Dyszkursu o grzechách szostego przykazánia Bożego… Adama Gdacjusza
On Lexis and Phraseology in Adam Gdacjusz’ Dyszkurs o grzechách szostego przykazánia Bożego…

Autorzy:

Haas, Agata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468411.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

lexis and phraseology
Adam Gdacjusz
preaching
Silesian Polish
leksyka i frazeologia
kaznodziejstwo
polszczyzna śląska

Opis:

The article analyses the vocabulary and phraseology of Dyszkurs o grzechách szostego przykazánia Bożego… written by Adam Gdacjusz, the Kluczbork clergyman. The text was published in 1682 in Jan Krzysztof Jakub’s printing press in Brzeg. Gdacjusz is qualified as the 17th century representative of the Silesian Polish. In this particular text he writes about the issue of promiscuity, adultery and sinuous conduct.The lexis and phraseology of the Dyszkurs… is characterised by explicit expressiveness, vividness and diversity. The author is known for his rapid style of rhetoric and crudeness that he achieves by the careful selection of words, with which he strikes the reader emphasising the brutal power hidden within them. Such a method requires frequent repetitions, rehashes, and a peculiar kind of redundancy, especially in the case of exempla. The text surprises the reader with the multitude of names associated with human sexual life. Gdacjusz enumerates and discusses the reasons for prostitution, yielding to the sin of dissoluteness, and immoral conduct. The colourfulness and vividness of the Kluczbork preacher’s text is also influenced by the various idiomatic expressions, sayings, proverbs and numerous colloquialisms taken directly from the language spoken by the Kluczbork dwellers of that time. Lexis built in this way adds authenticity and expression to his deliverance. What is important, some words and idioms still function today. In his sermons, Gdacjusz both fulfils the requirements of the preacher’s rhetoric and links simplicity with sophistication on the lexical layer. A sublime and elevated style of his utterance interweaves with the sharp, plain, and sometimes even coarse tone of preaching. Therefore, Adam Gdacjusz’ oeuvre stands out from other Silesian preachers and contributes significantly to the 17th-century Silesian Protestant literature.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2019, 6; 85-97
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Słownictwo tiuremno-łagrowe dotyczące denuncjacji (w kontekście rozważań o faktograficznej wartości historyzmów okresu sowieckiego)
Denunciation Lexis of Polish Inmates of Soviet Prisons and Camps (in the Context of Considerations of the Factual Value of Historical Terms from the Soviet Period)

Autorzy:

Pacuła, Jarosław Grzegorz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1192838.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Krakowskie Towarzystwo TERTIUM

Tematy:

słownictwo
polszczyzna więzienno-łagrowa
faktografia
donosicielstwo
lexis
Polish language in Soviet camps
factography
denunciation

Opis:

W artykule odniesiono się do zagadnienia polszczyzny tiuremno-łagrowej. Autor skupił się na prezentacji słownictwa należącego do kategorii tematycznej „denuncjacja”. Materiał wyekscerpowano z polskojęzycznych relacji i wspomnień Polaków przebywających w więzieniach i obozach sowieckich. Na jego podstawie zaprezentowano faktograficzny charakter leksyki – dosadnego dowodu zbrodniczego systemu totalitarnego, mechanizmów nim rządzących. W tekście omówiono źródła poszczególnych historyzmów (z reguły będących pożyczkami z ruszczyzny), ich sensy zilustrowano cytatami ze wspomnień więźniarskich. Wywodowi językoznawczemu towarzyszą komentarze odnoszące się do społeczno-politycznych uwarunkowań zachowań językowych w okresie stalinowskim i związanych z donosicielstwem. Autor zwrócił uwagę na fakt, że postawy więźniów są wiernym odzwierciedleniem działań i ich motywacji spotykanych w świecie pozawięziennym i pozaobozowym.
The article discusses the issue of Polish as it functioned in Soviet prisons and camps. The author presented the lexis belonging to the thematic category of "denunciation". He excerpted material from the stories and memories of Polish inmates. The author presents the factual character of the gathered historical terms – he claims that the words are robust evidence of the criminal nature of the totalitarian system and its mechanisms. The author discussed sources of individual lexemes in the text (they are mainly Russianisms), and illustrated them with quotations from prisoners. The linguistic argumentation in the text is accompanied with comments on sociopolitical conditions of the denunciation-related linguistic behaviours in the Stalinist period. The author emphasized the fact that attitiudes of prisoners closely reflected the actions and motivations of people living in the world outside of prisons and camps.

Źródło:

Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2020, 5, 1; 1-17
2543-7844

Pojawia się w:

Półrocznik Językoznawczy Tertium

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

Kilka uwag o zjawiskach z zakresu konsonantyzmu w międzywojennej polszczyźnie północnokresowej (na przykładzie Kuriera Wileńskiego)
A few phenomena relating to the consonant system in the inter-war north borderland Polish language (by the example of “Kurier Wileński”)

Autorzy:

Joachimiak-Prażanowska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1832598.pdf

Data publikacji:

2018-12-30

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

polszczyzna północnokresowa
fonetyka
konsonantyzm
dwudziestolecie międzywojenne
the interwar period
northern Polish language
phonetics
consonantalism

Opis:

In the given article one finds selected phonetic phenomena relating to the consonant system functioning in the inter-war north borderland Polish language, namely: liquid consonant, that is l and ł usage mixing, s voicing and gemination (consonant geminating) and degemination, that is the lack of gemination. All annuals of Kurier Wileński have been explored, the annual published in the capital of Vilnius region in the period 1924–1939 and addressed to the whole Polish society. The analysis of the language sample has proved that the gathered phonetisms are thought to have been characteristic for Polish language of north and east Borderland for a few centuries. Liquid consonants (l and ł) have proved to be of highest test frequency in the studied newspaper.

Źródło:

Studia Wschodniosłowiańskie; 2018, 18; 121-134
1642-557X

Pojawia się w:

Studia Wschodniosłowiańskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Z problematyki zmian w obrębie słownictwa ekspresywnego — przypadek szturmaka
Concerning the changes in expressive vocabulary — the case of szturmak

Autorzy:

Kucharzyk, Renata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475487.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

ekspresywizmy osobowe
polszczyzna potoczna
Internet
gwary polskie
personal expressivisms
colloquial Polish language
Polish dialects

Opis:

Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie obecności gwaryzmów w obrębie potocznego słownictwa ekspresywnego. Rozważania są prowadzone na podstawie wyrazu szturmak i jego dwóch wariantów fonetycznych szturmok i śturmok. Analiza tekstów zamieszczonych w Internecie pokazuje, że w miejsce notowanego w starszych słownikach polszczyzny ogólnej szturmaka, będącego ekspresywnym, pejoratywnym określeniem kobiety, wchodzą dwa jego gwarowe warianty, wykazujące określone różnice zarówno fonetyczne, jak i semantyczne. Jak się okazuje, gwary ludowe wciąż wpływają na kształt języka ogólnego, przede wszystkim w jego potocznej odmianie, a szczególnie dobrze adaptuje się w polszczyźnie potocznej gwarowa leksyka ekspresywna. Utrwalone w wyrazach właściwości fonetyki gwarowej zwiększają ekspresywność wyrazów, co powoduje, że często te jednostki stają się tworzywem wypowiedzi potocznych.
This article concerns the existence of local dialect elements within the colloquial expressive vocabulary. The consideration is carried out on the basis of the word szturmak and its two phonetic variants: szturmok and śturmok. The analysis of texts found in the Internet shows that the word szturmak, which appears in older dictionaries of general Polish language and is an expressive, pejorative term describing a woman, has been replaced by the two local dialect variants that reveal specific differences both in terms of phonetics and semantics. It turns out that folk dialects still influence the shape of the general language and especially its colloquial version, in which expressive lexis of local dialects adapts particularly well. The properties of local dialect phonetics that are preserved in particular terms increase the expressiveness of words, as a result of which they often become the basis on which many colloquialisms are created.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2014, 28; 203-214
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

Zakres wpływów wschodniosłowiańskich w polszczyźnie północnokresowej – wpływy białoruskie
East Slavonic influences in the Northern Borderland Polish language – Belarusian influences

Autorzy:

Grek-Pabisowa, Iryda
Ostrówka, Małgorzata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594236.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

język polski
polszczyzna północnokresowa
zapożyczenia
białorutenizmy
Polish language
north borderlands Polish language
borrowings
Belarusianisms

Opis:

W artykule została przedstawiona krótka historia kształtowania się języka polskiego na obszarze dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego, czyli na terenach dzisiejszej Białorusi, Litwy i południowo-wschodniej części Łotwy – Łatgalii (dawne Inflanty Polskie). W związku z tym, iż język polski pozostawał tam w stałym kontakcie z językami białoruskim, litewskim, później także rosyjskim, na przestrzeni wieków ustaliły się w nim liczne cechy zaczerpnięte właśnie z tych kodów. Najstarsze i najliczniejsze są lituanizmy i białorutenizmy. Artykuł zawiera przegląd najbardziej typowych cech białoruskich z zakresu fonetyki, fleksji, słowotwórstwa, składni i leksyki. Zostały one zestawione w postaci tabel, co dało możliwość pokazania ich obecności (lub braku) w sposób chronologiczny i terytorialny: w polszczyźnie wileńskiej zbadanej przez H. Turską przed II wojną światową, w polszczyźnie kowieńskiej opracowanej przez H. Karaś na przełomie XX i XXI wieku oraz na pozostałym obszarze w oparciu o materiał zebrany w Słowniku mówionej polszczyzny północnokresowej. Wymienione zostały zapożyczenia białoruskie regularnie występujące w polszczyźnie północnokresowej, recesywne oraz te, które wyszły z użycia wraz z zanikiem oznaczanych przez nie desygnatów.
This paper briefly presents the formation of the Polish language in the area formerly known as Grand Duchy of Lithuania, today’s Belarus, Lithuania and South-Eastern Latvia – Latgale, the former Polish Livonia. Due to the constant interaction between Polish, Belarusian, Lithuanian and later Russian languages, over the centuries numerous features were derived from the original language codes and adopted by the Polish language code. The oldest and most numerous are Lithuanisms and Belarusianisms. The article presents an overview of the most typical Belarusian features in phonetics, inflection, word-formation, syntax and lexis. These features are presented in a series of tables showing their presence (or lack thereof) in the chronological and territorial cross-section based on the Vilnius Polish language examined by H. Turska before the Second World War, the Kaunas Polish language developed by H. Karaś at the turn of the 20th and 21st century and the Dictionary of the Polish Spoken Language for the features occurring in the remaining territories of the country. Furthermore, the article quotes Belarusian borrowings regularly appearing in Northern Borderlands Polish, recessive borrowings and words that have fallen out of use with the disappearance of designations.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 66; 141-161
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Przepowiednia w historii języka polskiego

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611390.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

divination
former stages of Polish
history of Polish
przepowiednia
polszczyzna dawna
historia języka polskiego

Opis:

The article analyzes 15th- and early 20th-century terms for divination and for people able to augur future. The material has been excerpted from all available lexicographic sources. It has been arranged with regard to images, relative to which lexical units are formed. The units oscillate around six thematic fields: (i) throwing the dice; (ii) divination dictated by the awareness of the sorcerer (the witch or the magus); (iii) divination based on visual sensations; (iv) divination based on speech acts; (v) divination based on dreams; (vi) the names of charlatans. The assignment of particular units to these categories is never arbitrary. The analysis reveals an increasing number of expressive names at the end of the 18th century and at the beginning of the 20th century. This probably results from the rising distrust of the magical portends and superstitions prevailing in 18th-century Europe.The predominating method in this study is an examination of contexts in which divination words appeared in the history of the Polish language. The semantic values of the lexemes has been determined on the basis of their use registered in historical dictionaries of Polish.
W artykule poddano analizie nazwy przepowiedni oraz osób umiejących przewidzieć przeszłość, funkcjonujące w polszczyźnie w okresie od XV do początków XX wieku. Zgromadzony ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznychmateriał uporządkowany został w nawiązaniu do obrazów, które były podstawa dla generowania jednostek leksykalnych. Okazało się, że nazwy te oscylowały wokół sześciu pól: 1. Rzucanie losów; 2. Przepowiednie dyktowane przez podświadomość wróżącego; 3. Przepowiednie oparte na doznaniach wzrokowych; 4. Przepowiednie oparte na nazwie aktu mowy; 5. Przepowiednie oparte na odczytywaniu przyszłości ze snów; 6. Nazwy szarlatanów. Przynależność poszczególnych jednostek do wydzielonych grup nigdy jednak nie była arbitralna.Badania pokazały również, że pod koniec XVIII i na początku XX wieku notowanych jest coraz więcej nazw ekspresywnych. Przyczyna tego zjawiska jest zapewne rosnąca nieufność względem przepowiedni i zabobonów, obserwowana w całej osiemnastowiecznej Europie.Metodą dominującą w niniejszym szkicu jest analiza kontekstów, w których występowały wyrazy należące do pola semantycznego PRZEPOWIEDNIA w historii języka polskiego. Na podstawie poświadczeń użycia danego wyrazu w słownikach rejestrujących polszczyznę dawną wnioskowano o jego wartości znaczeniowej w danym okresie.

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

...jak dorożkarz, ...jak szewc, ...na czym świat stoi – kląć. O wulgaryzacji polszczyzny i jej antypedagogicznej obecności w mediach

Autorzy:

Pacuła, Jarosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/943324.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Libron

Tematy:

Polish language
vulgarism
media
media pedagogy
network communities
polszczyzna
wulgaryzm
pedagogika mediów
społeczności internetowe

Opis:

The article refers to the vulgarization of the Polish language. The author presents the results of statistical surveys while referring to the linguistic and pedagogic issues. It was also suggested that the constant growth of vulga-risms, insults and curses was proportional to an universal access and use of media (particularly in the electronic communication).
Artykuł dotyczy wulgaryzacji polszczyzny. Autor prezentuje wyniki badań statystycznych odnoszących się do zagadnienia, umieszczając je na tle roz-ważań językoznawczych i pedagogicznych. W tekście zwrócono uwagę na fakt, że ciągły wzrost wulgaryzmów, wyzwisk i przekleństw w języku jest proporcjonal-ny względem coraz powszechniejszego dostępu do mediów i korzystania z nich (szczególnie w zakresie komunikacji elektronicznej).

Źródło:

Konteksty Pedagogiczne; 2018, 2, 11; 179-196
2300-6471

Pojawia się w:

Konteksty Pedagogiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

Specyficzne warianty języków narodowych: polski północnokresowy i niemiecki nadwołżański. Perspektywy badań porównawczych
Particular variations of national languages: Polish Northern Kresy dialect and Volga German. Prospects for comparative study

Autorzy:

Mędelska, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676603.pdf

Data publikacji:

2015-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Island dialects
Volga German
Polish Northern Kresy dialect
dialekty wyspowe
niemczyzna nadwołżańska
polszczyzna
północnokresowa

Opis:

The author addresses particular language codes: Polish Northern Kresy dialect and Volga German. These varieties of their respective national languages evolved in unusual circumstances. Both were located outside of their home ethnic territory and occurred mainly in the form of extensive linguistic islands. Two varieties of Polish Northern Kresy dialect took shape in the lands of presentday Lithuania, Belarus, and Latvia. Voluntarily moving to the cities and smaller towns of the Grand Duchy of Lithuania, Poles carried with them the Polish language, which eventually was assumed by the local upper echelons, who by Polonizing produced a particular local cultural dialect. In the second half of the nineteenth century, Lithuanian and Belarusian peasants began to take up this dialect. In this manner, compact Polish language areas developed beyond the northeastern ethnic border, in other words, the areas of Northern Kresy dialect. Both varieties of the Polish language developed in the Russian Empire, where they were subjected to Russification. Once again they were drawn into the orbit of a strong Russian influence after World War II. On this basis, a new Northern Kresy cultural dialect took shape in the Lithuanian Soviet Socialist Republic. Volga German dialects, which can be categorized as transferred dialects, arrived in the Volga region in the eighteenth century with settlers from different parts of Germany, and underwent modifications in the new locale, consisting mainly of the mixing of different dialects. These evolved for a long time in isolation, from the Russian environment, from other varieties of the German language used in many places in Russia, as well as from literary German. At the end of the nineteenth century, they were officially subjected to Russification. They were again Russified (Sovietized) in the 1920s and 30s. In the Soviet period, a peculiar cultural dialect developed, based on the dialects of Volga German. The author discusses the points of contact and divergence in the history of Volga German and Polish Northern Kresy dialect, indicating possible directions for comparative research.
Autorka zajmuje się szczególnymi kodami językowymi: polszczyzną północnokresową i niemczyzną nadwołżańską. Są to odmiany języków narodowych, które rozwijały się w niezwykłych warunkach. Oba znajdowały się poza terytorium etnicznym i występowały głównie w postaci rozległych wysp językowych. Polszczyzna północnokresowa ukształtowała się na ziemiach dzisiejszej Litwy, Białorusi, Łotwy w dwóch odmianach. Polacy dobrowolnie przenoszący się do miast i miasteczek Wielkiego Księstwa Litewskiego przenieśli na te tereny język polski, który z czasem przejmowały miejscowe warstwy wyższe, polonizując się i wytwarzając specyficzny miejscowy dialekt kulturalny. W II połowie XIX w. dialekt ten zaczęli przejmować chłopi litewscy i białoruscy. W ten sposób powstały zwarte obszary języka polskiego za północno-wschodnią granicą etniczną, czyli gwary północnokresowe. Obie odmiany polszczyzny rozwijały się w Imperium Rosyjskim, gdzie poddawane były rusyfikacji. Ponownie trafiły w orbitę silnego oddziaływania języka rosyjskiego po II wojnie światowej. W Litewskiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej na ich podstawie ukształtował się nowy północnokresowy dialekt kulturalny. Dialekty niemieckie Powołża należą do gwar przeniesionych, trafiły nad Wołgę w XVIII w. wraz z przybyszami z różnych stron Niemiec, na nowym miejscu uległy modyfikacji, polegającej głównie na wymieszaniu poszczególnych gwar. Długo rozwijały się w izolacji zarówno od rosyjskiego otoczenia, jak i od innych odmian języka niemieckiego, używanych w wielu punktach Rosji, a także od niemczyzny literackiej. Pod koniec XIX w. drogą administracyjną poddano je rusyfikacji. Ponownie rusyfikowano je (sowietyzowano) w latach 20. i 30. XX w. W okresie radzieckim na bazie dialektów niemiecko-nadwołżańskich ukształtował się swoisty dialekt kulturalny. Autorka omawia punkty styczne i rozbieżne w historii niemczyzny nadwołżańskiej i polszczyzny północnokresowej, wskazując możliwe kierunki badań porównawczych.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 14-44
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

Nazwy wyrobów z mąki w mowie mieszkańców dawnych Kresów Południowo‑Wschodnich (na przykładzie kilku wsi z obwodu lwowskiego)
Names of flour products in the speech of the inhabitants of the former South‑Eastern borderlands (on the example of several villages from the Lviv region)

Autorzy:

Kostecka-Sadowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/26731729.pdf

Data publikacji:

2023-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

flour products
southern Polish in the south‑eastern borderlands
borrowings
produkty mączne
polszczyzna południowokresowa
zapożyczenia

Opis:

The aim of this article is to describe the generational characteristics of flour products in the speech of Poles of the former South‑Eastern borderlands on the example of several villages from the Lviv region. My analyses focus on the dynamics of changes in the functioning of food names. The presented material and its preliminary analyses allow to unambiguously assign many names of dishes to specific generational groups of people studied. Comparison of the discussed names of dishes with the content of SGP showed that many of them are common with Polish dialect in the Poland. Confrontation with the Dictionary of the Ukrainian language and Ukrainian dialectological works from the studied area showed that many words coexist in Ukrainian, for example: buchanka, paska, pampuch, bublik, kałacz, korowaj, zawiwańce, pierożek, blin, palanycia.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 169-180
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Uwagi o składni Paterykonu Sylwestra Kossowa (1635)
Selected Remarks on the Syntactic Aspect of Paterykon by Sylwester Kossow (1635)

Autorzy:

Klimek, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1902179.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

polszczyzna kijowska
składnia
historia języka
Kossow
Kievan language variety of Polish
syntax
history of language

Opis:

The paper discusses a selection of issues relating to the syntactic structure of Paterykon, as translated by Sylwester Kossow. These observations are put in the context of the specialist literature devoted to the status of the Polish language in the 17th century, including its Borderland dialectal varieties. The analysis focuses on the following syntactic structures: causal constructions – with preposition, with infinitive (modelled on the Latin n.c.i and a.c.i. constructions), syntax of negative sentence constructions (single negation after the conjunction ani [either]), syntax of quotes (a merger of reported and direct speech constructions), numerals, and the semantics of the subordinators (iż [that], jeśli [if], skoro [if/unless]). A more important part of the analysis concerns the use of grammatical tenses in the text. The analysis shows that tenses are not always ordered logically in the complement sentences with the adverbial of time as well in the complex complement sentences (the present tense expresses an action taking place prior to the one signalled by the perfect tense). The examination helps to discover the systemic parallelism between the analysed text and the 17th-century Northern Borderland Polish language variety. At the same time, by pointing out to the systemic discrepancies between the text and the above-mentioned language variety, the author indicates that Paterykon should be classified as representative of a regional variety of Polish.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 6; 43-56
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

The collocations of modern Polish: the case of kolaborować [to collaborate] and ambasador [an ambassador]

Autorzy:

Kłosek, Gabriela
Wąsińska, Kinga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1830334.pdf

Data publikacji:

2020-01-29

Wydawca:

Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej

Tematy:

collocations
modern Polish
The National Corpus of Polish
kolokacje
współczesna polszczyzna
Narodowy Korpus Języka Polskiego

Opis:

The aim of the article was to confirm whether or not the modification of words meaning is associated with their collocations. Based on the analysis performed on the collocation of the verb kolaborować [to collaborate] and the noun ambasador [an ambassador] we proved the existence of the aforementioned correlation. The language material for research was collected using PELCRA search engine for Narodowy Korpus Języka Polskiego [The National Corpus of Polish] and Monco PL searching tool for web sides. The analysis of the authentic examples of word combinations reveals the relation between node terms and their collocates. The article listed the word pairs whom recurrence has high co-occurrence frequency. In the case of the verb kolaborować, excerpt collocations refer to the negative contexts associated with cooperation with the enemy and neutral about the cooperation of people and companies. The contexts of the noun ambasador are related to the work of a diplomatic representative to a foreign country, an action spokesperson or a brand ambassador. Our research indicated that collocations are not accidental or arbitrary. It has been also noted that collocations study are a valuable starting point for linguistic analyses.

Źródło:

Świat i Słowo; 2019, 33, 2; 171-192
1731-3317

Pojawia się w:

Świat i Słowo

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Kilka uwag o socjolekcie przestępczym polszczyzny przedwojennego Lwowa
Few Notes about the Slang of Thieves in the Polish Language of the Pre-war Lviv

Autorzy:

Rak, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475517.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

socjolekt przestępczy
polszczyzna przedwojennego Lwowa
Slang of Thieves
Polish Language of the Pre-war Lviv

Opis:

Artykuł dotyczy socjolektu przestępczego polszczyzny przedwojennego Lwowa. Podstawą materiałową jest tu niepublikowany wcześniej rękopis S. Udzieli z r. 1892 pt. Żargon złodziejski we Lwowie. Zebrane przez Udzielę słownictwo zostało poddane analizie semantycznej i formalnej. Zestawienie z innymi zbiorami leksyki przestępczej ujawniło, że również w Żargonie złodziejskim we Lwowie znalazły się nienotowane gdzie indziej nowości leksykalno-semantyczne.
This article applies the the Slang of Thieves in the Polish Language of the Pre-war Lviv. The basis material is here previously unpublished manuscript S. Udziela of the year 1892 Jargon of Thieves in Lviv. Collected by Udziela vocabulary has undergone semantic and formal analysis. Summary of other criminal lexical sets revealed that even in Jargon of Thieves in Lviv included elsewhere unlisted new lexical-semantic units unlisted elsewhere.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2016, 30; 133-145
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

Inwentarze skarbca katedry ormiańskiej we Lwowie z XVIII wieku jako źródło do leksykologii historycznej
The inventories of treasury of Armenian cathedral in Lviv from the eighteenth century as a source for historical lexicology

Autorzy:

Żuraszek-Ryś, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/965841.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

Polish language in the 18th century
historical lexicology
inventory
osiemnastowieczna polszczyzna
leksykologia historyczna
inwentarz

Opis:

This article relates to methods for the determination of certain elements of reality – sacral objects (in this case, the mobile elements of the equipment of the Armenian Cathedral in Lviv, which are liturgical appliances and other valuables that were stored in it). The presented vocabulary can provide very valuable source for historical lexicology.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica; 2015, 049
0208-6077
2450-0119

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Surrounded by a wall: The hermetic language of the Polish community of video gamers. Do Poles know the language of Polish gamers? The results of a survey-based study
Otoczony murem, hermetyczny język środowiska polskich graczy wideo? Czy język środowiska polskich graczy jest znany Polakom? – wyniki badań ankietowych

Autorzy:

Maćkowiak, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1042162.pdf

Data publikacji:

2020-06-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

Gry wideo
leksyka
współczesna polszczyzna
socjolekt
ankieta
Video games
lexis
modern Polish language
sociolect
survey

Opis:

The video game industry is today one of the most rapidly developing branches of the entertainment industry. Such corporations as Microsoft, Sony and Nintendo are increasing their investment engagement in the manufacture of gaming hardware (e.g. computers, consoles, and tablets), and in game development for various platforms. There has developed and continues to expand an extensive terminology which due to the increasing consolidation of the user base is progressing towards producing a sociolect. Linguists have not yet examined the lexis of gamers which is why it must be studied considering the extent of the phenomenon and the sheer size of the gamer community. Video gamers form a large group. At this point it must be stressed that the gamer community and the lexis specific for it does not exist in isolation. The lexis used by gamers continues to permeate outside the community, e.g. to other media or the colloquial language. The author of this article conducted a survey to check whether the lexis of video gamers is known to random respondents. This article presents the results of the survey.
Branża gier wideo to w dzisiejszych czasach jedna z najszybciej rozwijających się gałęzi przemysłu rozrywkowego. Korporacje takie jak: Microsoft, Sony czy Nintendo inwestują coraz większe środki pieniężne w produkcję sprzętu do gier (np. komputerów, konsol, tabletów) oraz w produkcję gier na różne platformy. Niewątpliwie powstał i prężnie się rozwija duży zbiór słownictwa, który ze względu na coraz bardziej spójną grupę użytkowników zmierza w kierunku wytworzenia socjolektu. Do tej pory językoznawcy nie przyjrzeli się dokładnie leksyce graczy z tego względu konieczne jest jej zbadanie, zważywszy na ogrom zjawiska i wielkość środowiska graczy. Gracze wideo stanowią bardzo dużą grupę. Warto tutaj pokreślić, że środowisko graczy, więc także i leksyka charakterystyczna dla tego środowiska, nie istnieje w izolacji. Leksyka używana przez nich coraz częściej przedostaje się poza pierwotne środowisko, np. do innych mediów czy języka potocznego. Autor przeprowadził ankietę i postanowił sprawdzić, czy leksyka graczy wideo jest znana wśród przypadkowych respondentów. W artykule zaprezentowane są wyniki ankiety.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2020, 57, 2; 81-112
1505-9057
2353-1908

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

O kilku formalnie podobnych wyrazach w mowie Polaków zamieszkałych w obwodzie lwowskim
On several formally similar words used by Poles living in the Lviv region

Autorzy:

Kostecka-Sadowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/28763589.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

polszczyzna południowokresowa
etymologia
zapożyczenia leksykalne
Polish language in the South-Eastern Borderlands
etymology
lexical borrowings

Opis:

Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie kilku wyrazów podobnych znaczeniowo o różnym zasięgu w gwarach polskich, zaś powszechnie znanych w mowie respondentów polszczyzny poludniowokresowej. Badania słownikowe oraz bogata dokumentacja materiałowa pokazują, że wyrazy hurba, hurma, ujma są dobrze osadzone w zasobie słownikowym respondentów posługujących się na co dzień polszczyzną południowokresową. Wielowiekowe polsko-ukraińskie kontakty ludności wpłynęły na szereg procesów językowych. Dzięki bezpośrednim kontaktom ludności dwujęzycznej dochodziło do stopniowego, wzajemnego, na ogół bliżej nieuświadomionego przejmowania różnych cech językowych (w tym gwarowych), zwłaszcza w zakresie słownictwa.
The article aims at presenting and discussing several similar words with different meanings in Polish dialects, yet commonly known and used by Polish speakers in the South-Eastern Borderlands. Dictionary research and extensive material documentation show that the words hurba, hurma, ujma are well embedded in the vocabulary resources of respondents who use southern Polish in the South-Eastern Borderlands on a daily basis. Centuries of Polish–Ukrainian contacts have influenced a number of linguistic processes. Direct contacts among the bilingual population enabled a gradual, mutual, usually relatively unconscious acquisition of various linguistic features (including dialectal ones), especially when it comes to vocabulary.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 109-119
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

Fleksyjne wykładniki stylizacji na polszczyznę Żydów w przedwojennym szmoncesie kabaretowym
The inflexional phenomena of stylisation on Jewish Polish in the pre-war cabaret szmonces

Autorzy:

Krasowska, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475674.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

stylizacja językowa
fleksja
polszczyzna Żydów
szmonces
kabaret w Polsce
stylisation
inflexion
Jewish polish
cabaret in Poland

Opis:

Artykuł jest poświęcony stylizacji językowej w przedwojennych szmoncesach kabaretowych. Przyjmując perspektywę lingwistyczną, autorka analizuje zjawiska fleksyjne, które stały się językową kanwą szmoncesów: błędy związane niedostateczną znajomością polszczyzny oraz interferencje wewnętrzne i zewnętrzne (z językiem jidysz). W tekstach kabaretowych zabiegi te pełnią funkcję identyfikacyjną (wskazują na żydowskiego bohatera utworu) i gatunkotwórczą, służą także wywołaniu efektu komicznego. Analiza środków wykorzystanych przez autorów szmoncesów jest rozszerzeniem i uzupełnieniem badań nad polszczyzną Żydów w tekstach literackich i ludowych, które w latach 80. XX w. prowadziła Maria Brzezina.
The article is devoted to language stylization in pre-war cabaret szmonces. Accepting the linguistic perspective, the author analyzes inflectional phenomena, which became the linguistic canvas of szmonces: mistakes related to insufficient knowledge of Polish as well as internal and external interference (with the Yiddish language). In cabaret texts, these means have both the identifying function (they point out to a Jewish character) and the genre-making function, they also serve to create a comic effect. The analysis of measures used by the authors of szmonces is an extension and supplement to the study of the Polish language of Jews in literary texts that Maria Brzezina conducted in the 1980s.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2019, 33; 243-254
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Polsko-żydowskie pogranicze językowe – stan i perspektywy badań
The Polish-Jewish language borderland – the state and perspectives of research

Autorzy:

Krasowska, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594033.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

pogranicze językowe
język hebrajski
język jidysz
polszczyzna Żydów
language borderland
Hebrew
Yiddish
Polish language of Jews

Opis:

Polsko-żydowskie pogranicze językowe powstało w wyniku zetknięcia się ograniczonej terytorialnie jednojęzycznej kultury polskiej z wielojęzyczną i aterytorialną kulturą żydowską. W wyniku tego zetknięcia doszło do szeregu interferencji językowych, a także do ukształtowania się socjolektu mieszanego (polszczyzny Żydów) i języka mieszanego (jidysz – zgodnie z teorią slawocentryczną). Artykuł poświęcony jest omówieniu stanu polskich rozważań nad wzajemnymi wpływami polsko- -żydowskimi w dziedzinie językowej i ogólnemu zarysowaniu perspektyw badawczych, zwłaszcza w obrębie socjolingwistyki historycznej i dialektologii kontrastywnej.
The Polish-Jewish language borderland was created as a result of the meeting of the territorially limited monolingual Polish culture with the multilingual and aterritorial Jewish culture. As a result of this encounter, a number of linguistic interferences and a mixed sociolect (Jewish Polish) and mixed language (Yiddish – according to the Slavocentric theory) emerged. This article discusses the state of Polish reflections on the mutual Polish-Jewish influences in the linguistic field and outlines general research perspectives, especially in the context of historical sociolinguistics and contrastive dialectology.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2019, 67; 149-171
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce