Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "literatura XX w." wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-30 z 30
    Tytuł:
    Odnośnie artykułu Katarzyny Kuczyńskiej-Koschany «Panienka, Godzina Polski», 1916: Irena Tuwim’s Literary Debut”
    Autorzy:
    Stawiszynska, Aneta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1032287.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Irena Tuwim
    literatura łódzka w XX wieku
    Opis:
    Poszukiwanie debiutu Ireny Tuwim nie należy do rzeczy łatwych. Jej pierwsze utwory, pisane w wieku młodzieńczym publikowane były na łamach prasy łódzkiej, często pod pseudonimami, nadanymi przez jej brata, Juliana, który w tajemnicy przed siostrą zanosił jej wiersze do zaprzyjaźnionych redakcji. W świetle dzisiejszej wiedzy za najwcześniej opublikowane wiersze poetki należy uznać utwory „Przy kominku” oraz „Szczęście” zamieszczone w pierwszej połowie 1914 r. na łamach jednodniówki literackiej „Życie Łódzkie” pod red. A. Nullusa, współtworzonej przez J. Tuwima. Wspomniane wiersze zostały podpisane pseudonimem „Ira Blanka”. Ponadto wierze zostały opatrzone przypisem, z którego wynikało, że ich autorka miała 15 lat a wiersze zostały opublikowane bez jej wiedzy.
    Źródło:
    Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2020, 9; 375-377
    2299-7458
    2449-8386
    Pojawia się w:
    Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Katastrofizm Czesława Miłosza
    Czesław Miłoszs catastrophism
    Autorzy:
    Miklas-Frankowski, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/901881.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Gdańska Wyższa Szkoła Humanistyczna
    Tematy:
    Czesław Miłosz
    catastrophism
    Polish literature (20th c)
    katastrofizm
    literatura polska XX w.
    Opis:
    This article is an attempt to look at Miłosz’es catastrophism from the side that has usually been ommitted in research so far – Miłosz’es own attitude to catastrophism – his individual characteristic. It the reconstruction I used Miłosz’es statements about catastrophism from The Land of Ulro, The Witness of Poetry, Native Realm, from conversations with Renata Gorczyńska („World Traveler”) as well as from a polemic article „Death to Cassandra” from 1945. According to Miłosz catastrophism has a planetary scale. It is the end of one world and civilization and the beginning of a new unknown, global world. Diagno-sis of XX century in his opus magnum The Land of Ulro indicates it’s decadent critical character. Civilization and society have been deprived of life-giving „onto-logical ground” and last only thanks to a phenomenon called by Miłosz „the law of delay”. Though, as per Miłosz, catastrophism is not a hopeless vision. The catastro-phe is necessary to let the broken down world be reborn and return to order. In the conclusion to The Land of Ulro author admits that from Oscar Miłosz he inherited faith (…) in a distant happy era of humanity reborn. And in his last Harvard lecture On Hope Miłosz announced that humanity will enter a new, regenerating dimen-sion, regaining it’s historical awareness and will begin learning of its past, contem-plating cultural heritage left behind by past civilizations and generations.
    Źródło:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość; 2014, 11; 61-72
    1731-8440
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy specyficzne słownictwo dawnych polskich utworów fantastycznonaukowych może być przedmiotem zainteresowania leksykografa?
    Can the specific vocabulary of old Polish science-fiction works be of interest to a lexicographer?
    Autorzy:
    Kajtoch, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20439403.pdf
    Data publikacji:
    2023-03-13
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    SF
    leksykografia
    Juliusz Braun
    literatura polska XX w.
    lexicography
    Polish literature of 20th century
    Opis:
    The article poses the problem of the sense of including words characteristic of science fiction in Polish language dictionaries. It characterizes the vocabulary (based on Juliusz Braun’s novel „When the Moon Dies”), and finally considers the possibility of creating a separate dictionary collecting lexis of this kind.
    Źródło:
    Colloquia Litteraria; 2022, 32, 1; 7-44
    1896-3455
    Pojawia się w:
    Colloquia Litteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Smak a umysł, czyli specyficzne reprezentacje doświadczenia somatycznego w prozie XX wieku
    The taste and mind, i.e. specific representations of somatic experience in the prose of the twentieth century literary
    Autorzy:
    Grodecka, Aneta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25139007.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    literatura XX w.
    umysł
    zmysł smaku
    neuronauka społeczna
    granice referencji
    20th century literature
    social neuroscience
    mind
    sense of taste
    reference limits
    Opis:
    Analizy dotyczą pisarstwa o ambicjach mimetycznych, utworów współczesnych, powstałych w XX wieku: Ernesta Hemingwaya Rzeka dwóch serc (1925), Karen Blixen Uczta Babette (1958) i Amosa Oza Poznać kobietę (1989). Można zaobserwować różny stopień literackiej referencji: rodzaj symulacji smakowania posiłku w opowiadaniu Hemingwaya, stylizacji w reprezentacji smaku Oza oraz duchowej deformacji doznań somatycznych w opowiadaniu Blixen. Z analiz wynika, że wnioski pisarzy na temat kultury żywieniowej zależą nie tylko od kręgu kulturowego, ale także indywidualnych właściwości umysłu.
    The analyses concern writings with mimetic ambitions, contemporary works written in the 20th century: Big Two-Hearted River (1925) by Ernest Hemingway, Babette’s Feast (1958) by Karen Blixen and To Know a Woman (1989) by Amos Oz. Various degrees of literary reference can be observed: a kind of simulation of tasting a meal in a Hemingway story, a stylization in the representation of Oz’s taste, and a spiritual deformation of somatic sensations in Blixen’s story. The analyses show that the conclusions of writers about food culture depend not only on the culture as such, but also on the individual properties of the mind.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2022, 10; 267-286
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Człowiek w fantomatycznej rzeczywistości. (Według <i>Summa Technologiae</i> Stanisława Lema)
    Man in a Phantomatic World (<i>Summa Technologiae</i> by Stanisław Lem)
    Autorzy:
    Wojewoda, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/467173.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    antropologia filozoficzna
    literatura polska XX w.
    futurologia
    philosophical anthropology
    20th century Polish literature
    futurology
    Opis:
    (Abstrakt w języku polskim poniżej)Beata WojewodaPedagogical CollegeTechnical University of SilesiaPolandMan in a Phantomatic World(Summa Technologiae by Stanisław Lem)Abstract: Among other motifs recurring in Stanisław Lem's futurological essays written in the 1960s and later collected in his Summa Technologiae, the motif of a future man immersed in an artificially created reality, in which a number of otherwise impossible experiences become his share, looms particularly large. Lem explores ways to introduce the human to the space of cybernetic illusions and reflects upon the possibilities of a wide scale multiplication or reduplication of impressions, experiences and information to eventually point to the gravity of potential consequences of the above. The author of the article analyses the futuristic visions of the writer, which, collectively, turn out to be the building blocks of the latter's technological dystopia. The process of perfecting the machine is unstoppable, and thus - next to the positive prospects of the future related to the evolution of knowledge, communications, entertainment - what emerges from Lem’s observations is a warning which stresses the need to warrant the preservation of human freedom by safeguarding it in the world of new technologies.Keywords: philosophical anthropology, 20th century Polish literature, futurology Człowiek w  fantomatycznej rzeczywistości   (Według Summa Technologiae Stanisława Lema) Streszczenie: W esejach futurologicznych Stanisława Lema z lat sześćdziesiątych, zebranych w  Summie Technologiae, obok innych wątków pojawia się opis człowieka przyszłości zanurzonego w sztucznie wykreowanej rzeczywistości, w której wiele rzeczy niemożliwych staje się jego udziałem. Lem rozważa sposoby wprowadzania człowieka w cybernetyczne złudzenia, możliwości powielania wrażeń, doświadczeń i informacji na szeroką skalę oraz wynikające stąd konsekwencje. Autorka artykułu poddaje analizie technologiczne wizje pisarza, które składają się na antyutopię technologiczną. Udoskonalanie się  maszyn jest procesem niemożliwym do zatrzymania. Obok pozytywnych perspektyw związanych dostępem do informacji, komunikacją  i rozrywką, z wypowiedzi Lema wyłania się również przestroga dotycząca konieczności zadbania o zachowanie wolności  w świecie nowych technologii.Słowa kluczowe: antropologia filozoficzna, literatura polska XX w., futurologia
    (Abstrakt w języku polskim poniżej)Beata WojewodaPedagogical CollegeTechnical University of SilesiaMan in a Phantomatic World(Summa Technologiae by Stanisław Lem)Abstract: Among other motifs recurring in Stanisław Lem's futurological essays written in the 1960s and later collected in his Summa Technologiae, the motif of a future man immersed in an artificially created reality, in which a number of otherwise impossible experiences become his share, looms particularly large. Lem explores ways to introduce the human to the space of cybernetic illusions and reflects upon the possibilities of a wide scale multiplication or reduplication of impressions, experiences and information to eventually point to the gravity of potential consequences of the above. The author of the article analyses the futuristic visions of the writer, which, collectively, turn out to be the building blocks of the latter's technological dystopia. The process of perfecting the machine is unstoppable, and thus - next to the positive prospects of the future related to the evolution of knowledge, communications, entertainment - what emerges from Lem’s observations is a warning which stresses the need to warrant the preservation of human freedom by safeguarding it in the world of new technologies.Keywords: philosophical anthropology, 20th century Polish literature, futurology Człowiek w  fantomatycznej rzeczywistości   (Według Summa Technologiae Stanisława Lema) Streszczenie: W esejach futurologicznych Stanisława Lema z lat sześćdziesiątych, zebranych w  Summie Technologiae, obok innych wątków pojawia się opis człowieka przyszłości zanurzonego w sztucznie wykreowanej rzeczywistości, w której wiele rzeczy niemożliwych staje się jego udziałem. Lem rozważa sposoby wprowadzania człowieka w cybernetyczne złudzenia, możliwości powielania wrażeń, doświadczeń i informacji na szeroką skalę oraz wynikające stąd konsekwencje. Autorka artykułu poddaje analizie technologiczne wizje pisarza, które składają się na antyutopię technologiczną. Udoskonalanie się  maszyn jest procesem niemożliwym do zatrzymania. Obok pozytywnych perspektyw związanych dostępem do informacji, komunikacją  i rozrywką, z wypowiedzi Lema wyłania się również przestroga dotycząca konieczności zadbania o zachowanie wolności  w świecie nowych technologii.Słowa kluczowe: antropologia filozoficzna, literatura polska XX w., futurologia
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2018, 36
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fikcja literacka jako środek przekazu wiary. Anglosaska powieść katolicka XX wieku.
    Autorzy:
    Ks. Adamiak, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/551426.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wydawnictwo Bernardinum
    Tematy:
    literatura angielska w XX wieku, literatura chrześcijańska, literatura science fiction, powieść katolicka, Anthony Burgess, Graham Greene, C.S. Lewis, Muriel Spark, J.R.R. Tolkien, Evelyn Waugh.
    Opis:
    Katolicyzm jest w Wielkiej Brytanii i w Stanach Zjednoczonych religią mniej- szościową, jednak wielu z najbardziej znanych powieściopisarzy języka angiel- skiego dziewiętnastego i dwudziestego wieku to katolicy, często konwertyci. Wielu z nich czyniło ze swoich powieści środek do przekazu wiary, zarówno explicite, jak i implicite. W artykule omówione zostały niektóre powieści Grah ama Greene’a, Evelyna Waugha, Muriel Spark, Anthony’ego Burgessa i J.R.R. Tolkie- na oraz anglikańskiego autora C.S. Lewisa, zwrócono też uwagę na sposób przed- stawiania katolicyzmu we współczesnej literaturze science fiction.
    Źródło:
    Studia Pelplińskie; 2014, 47; 13-24
    0239-4456
    Pojawia się w:
    Studia Pelplińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Proza Jerzego Andrzejewskiego a nouveau roman
    Jerzy Andrzejewski’s prose and the nouveau roman
    Autorzy:
    Kowalska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/460234.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    komparatystyka literacka
    nowa powieść francuska
    Jerzy Andrzejewski
    poetyka
    literatura polska XX w.
    comparative literature
    new novel
    poetics
    Polish literature
    in 20th century
    Opis:
    Hipotezą badawczą, na której opiera się artykuł jest stwierdzenie, iż w twórczości Jerzego Andrzejewskiego można dostrzec wpływy/refl eksy nowej powieści francuskiej. Wychodząc od próby powiązania biografi i pisarza z jego twórczością, spróbuję wskazać takie cechy niektórych utworów Andrzejewskiego (między innymi Bram raju oraz Miazgi), które pozwolą na wyodrębnienie paraleli pomiędzy poetyką tychże dzieł a stylem wypracowanym przez autorów nouveau roman.
    The research hypothesis, on which this article is based, is the statement, that new novel infl uences can be found in Jerzy Andrzejewski’s works. Beginning with an att empt to link the writer’s biography with his work, I will att empt to indicate those characteristics of Andrzejewski’s works (especially among Bramy raju and Miazga) which will enable us to extract some parallels between the poetics of those works and the style created (elaborated) by new novel authors.
    Źródło:
    Ogrody Nauk i Sztuk; 2013, 3
    2084-1426
    Pojawia się w:
    Ogrody Nauk i Sztuk
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Proza nurtu chłopskiego wobec hegemonicznego dyskursu o przemianach społecznych lat 1944–1956. Rekonesans
    Autorzy:
    Tarnowska, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028585.pdf
    Data publikacji:
    2022-02-21
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    literatura polska XX w.
    PRL
    proza nurtu chłopskiego
    ludowość
    zwrot ludowy
    Polish contemporary literature
    rural movement in Polish prose
    Polish People’s Republic
    folk turn
    Opis:
    Celem artykułu jest prezentacja wstępnych wyników badań nad prozą nurtu chłopskiego powstającą w Polsce w latach 60., 70. i 80. XX w. w kontekście dominującego w PRL dyskursu o awansie społecznym wsi. Kategorie dyskursów hegemonicznych i kontrhegemonicznych posłużą autorce do roboczego określenia dwóch skrajnych wersji opowieści o chłopskości: tej konstruowanej przez władze PRL i tej podważającej ją, a niekiedy sutuującej się do niej w kontrze, która wyłania się z prozy nurtu chłopskiego. Przegląd literatury pokazuje, że proza ta była ważną uczestniczką procesów komunikacyjnych dotyczących kształtowania figury chłopskości w polskiej kulturze powojennej i jako taka może stanowić jedno ze źródeł rewizji historii Polski w ramach „zwrotu ludowego”.
    The article aims to present preliminary results of research on the so-called rural movement in Polish prose which emerged in Soviet Poland in the 60s and prevailed until the early 80s, within the framework of the dominant discourse on contryside of that time. Two categories of narratives concerning rurality and peasanrty can be distinguished by employing hegemonic and counterhegemonic discourses; one of these categories is construed by the authorities and one undermines them, emerging from the Polish rural movement prose. The analysis shows that the prose played a significant role in communication processes that shaped the meaning of rurality and peasantry in Polish post-war culture, and as such can prove a meaningful resource in reimagining Polish history in the kontext of the so-called folk turn.
    Źródło:
    Literatura Ludowa; 2022, 4; 77-89
    2544-2872
    0024-4708
    Pojawia się w:
    Literatura Ludowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół sporu o Marię Konopnicką w Wiśle
    On the dispute over Maria Konopnicka’s stay in Wisla
    Autorzy:
    Czyż, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520390.pdf
    Data publikacji:
    2023-07-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    biography
    correspondence
    polemics
    Polish literature in the 19th and 20th centuries
    Maria Konopnicka
    biografia
    korespondencja
    polemika
    literatura polska XIX–XX w.
    Opis:
    On the dispute over Maria Konopnicka’s stay in Wisla The article discusses the little-known episode of Maria Konopnicka’s biography, namely her stay in Wisla in Cieszyn Silesia. Around the poet’s stay in Wisla many myths and misunderstanings have arisen over the years, which in the light of correspondence and archival material found were subject to verification. Maria Konopnicka’s literary work and letters to her family partially explain the myster of her stay in the Beskids, and the recreated realities of the summer village which was just beginning to develop, shed new light on the possible frequent visits of the poet to Wisla.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2023, 40, 1; 153-164
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nadciągające perspektywy i Diaboliada Michała Bułhakowa jako próba określenia przyszłości Rosji
    Гпядущие перспективы и Дьяволиада Михаила Булгакова как попытка определения будущего России
    Autorzy:
    Stepnowska, Tatiana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22630790.pdf
    Data publikacji:
    2000
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    literatura rosyjska
    XX w.
    Michał Bułhakow
    Nadciągające perspektywy
    Diaboliada
    powieść fantastyczna
    Opis:
    Предметом исследования в работе является сравнительный анализ Грядущих перспектив и Дьяволиады с точки зрения формирования взглядов Булгакова на общественно-политические перемены в России после революции 1917 года. В отличие от Багрового острова, в Дьяволиаде Булгаков отрицательно относится к новой власти. Поэтому данное произведение можно расценивать как художественную иллюстрацию позиции писателя, представленную в Грядущих перспективах. Дьяволиада предвещает ряд тем и мотивов творчества зрелого Булгакова (мотив одиночества и отчуждения, бега, смерти как способа спасения собственного достоинства), являясь своего рода первым вариантом проблем, получивших в Мастере и Маргарите широкое философское освещение.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2000, 2; 97-105
    1427-9681
    2353-4834
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Po podziale czasopisma: „Przyjaciel Młodzieży” i „Przyjaciel Dzieci” w ostatnich miesiącach przedwojennych (styczeń – lipiec 1914)
    After the division of the magazine: “Friend of Youth” and “Friend of Children” in the last months before the war (January - July 1914)
    Autorzy:
    Woźniakowski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/23050765.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-11
    Wydawca:
    Mazowiecka Uczelnia Publiczna w Płocku
    Tematy:
    polskie czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży początków XX w.
    polska literatura dla dzieci i młodzieży początków XX w.
    „Przyjaciel Młodzieży”
    „Przyjaciel Dzieci”
    Polish literature for children and youth of the beginning of XX century
    “Friend of Youth”
    “Friend of Children”
    Opis:
    W ostatnich miesiącach przed wybuchem wojny, od stycznia 1914 r. dotychczasowy „Przyjaciel Dzieci” został podzielony na dwa osobne edytorsko tygodniki: „Przyjaciela Młodzieży” (dla starszych dzieci w wieku 10-16 lat) i „Przyjaciela Dzieci” (dla czytelników 5-10-letnich). Pierwszy z nich był kontynuacją głównego zrębu dawnego tygodnika, drugi – zmodyfikowaną i rozszerzoną kontynuacją zlikwidowanego dodatku „Światek Dziecięcy”.
    In the last months before the outbreak of the war, since January 1914, the current “Friend of Children” has been divided into two editorially separateweeklies: The “Friend of the Youth” (for older children aged 10-16 years) and “Friend of Children” (for 5-10-year readers). The first one was a continuation of the main body of the former weekly, the second one was a modified and extended continuation of the removed supplement “Children’s World”.
    Źródło:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2020, 12; 393-420
    0860-5637
    2657-7704
    Pojawia się w:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Literatura wizualna, wizualność literatury – przegląd współczesnych zjawisk i tendencji
    Visual literature, visuality of literature – a review of contemporary phenomena and trends
    Autorzy:
    Pawłowska, Aneta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1197964.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    typografia
    awangarda
    literatura
    sztuka polska XX w.
    literatura elektroniczna
    typography
    avant-garde
    liberature
    20th century Polish art
    electronic literature
    Opis:
    Celem artykułu jest prezentacja przeglądu najistotniejszych nurtów, jakim przez ostatnie stulecie podlegał tekst literacki o walorach wizualnych. Z punkt wyjścia przyjęto okres przełomu XIX i XX wieku, gdy pod wpływem działań artystów awangardowych (Guillaume Apollinaire, Stéphane Mallarmé) nastąpiły zmiany w postrzeganiu semantycznego znaczenia poezji, co doprowadziło do sytuacji, w której wizualna struktura tekstu stała się istotna (wspomniane zostały prace m.in.: F.T. Marinettiego, T. Czyżewskigo, L. Chwistka). Zainteresowanie nowoczesną typografią wykazywali w okresie tuż po I wojnie światowej i w międzywojennym okresie wielkiej awangardy artyści związani z dadaizmem i polską grupą „a.r”. Kolejny istotny moment we wzajemnych relacjach tekstu i plastyki to okres lat 60. XX wieku i „poezji konkretnej” (E. Gomringer, bracia de Campos czy S. Dróżdż, tworzący tak zwane „pojęciokształty”). W XXI wieku emanacja działań łączących ściśle poezję ze sztukami wizualnymi to literatura elektroniczna, czyli electronic literature, określana mianem cyfrowej lub HTML, oraz liberatura (K. Bazarnik, Z. Fajfer, R. Nowakowski).
    The aim of the article is to present a review of the most important trends that the literary text on visual values has been subject to in the last century. The starting point was the turn of the 19th and 20th centuries, when under the influence of avant-garde artists (Guillaume Apollinaire, Stéphane Mallarmé) there were changes in the perception of the semantic meaning of poetry, which led to a situation in which the text’s visual structure became relevant (the works of.in.: FT Marinetti, T. Czyżewski, L. Chwistek). In the period immediately after World War I and in the inter-war period of the great avant-garde, artists associated with dadaism and the Polish group “a.r” showed interest in modern typography. Another important moment in the mutual relations of text and visual arts is the 1960s and ‘concrete poetry’ (E. Gomringer, brothers de Campos and S. Dróżdż, creating so-called ‘conceptual shapes’). In the 21st century, the emanation of activities that closely connect poetry with visual arts is electronic literature, referred to as digital or HTML, and liberature (K. Bazarnik, Z. Fajfer, R. Nowakowski).
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2019, 3; 153-170
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tematyka chłopska w literaturze czeskiej drugiej połowy XIX i w XX wieku
    Peasant theme in the Czech literature of the second half of the 19th century and the 20th century
    Autorzy:
    Kolberova, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40615071.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Božena Němcova
    Josef Knap
    Czech literature in the 19th and 20th centuries
    rural trend in literature
    rural prose
    literatura czeska w XIX i XX wieku
    nurt wiejski w literaturze
    proza ruralistyczna
    Opis:
    The article is devoted to the Czech rural prose of the second half of the 19th century and the 20th century. Using a chronological perspective, the author presents the work of the most important representatives of the trend (e.g. Božena Němcova, Vítězslav Hálek, Karolína Světla, Josef Holečk, Josef Knap, A.C. Nora and others), as well as the changes in the methods of creating rural images, peasant characters – abandoning a stereotypical approach in favor of realistic-ethnographic descriptions of space and the world of nature, customs and traditions of the Czech people. She pays attention to the evolution of genres, which took place at the turn of the 19th and 20th centuries. The texts that began to emerge at that time were at the border between fictional literature and documentary‑reportage (e.g. Drašar by Teréza Novákova), family chronicles (e.g. a cycle Naši by Josef Holečk), novels belonging to critical realism (e.g. Zapád by Karel Václav Rais). Moreover, the author describes the influence of ruralism on the Czech literature in the 20th century (e.g. the introduction of colloquial speech and dialect). She mentions the assumptions of this trend, whose program was created by Josef Knap in his essay K severovýchodu, published in 1925 in the magazine „Sever a východ”. Ruralism was supposed to be a counterbalance against avantgarde trends of the 1920s and 1930s, bringing together conservative authors, who were critical towards the city and attached to the idea of a Czech village as an enclave of “true Czechism” and a peasant as “a custodian” of national traditions. As examples of superlocal and naturalistic image of peasant reality after the First World War, the author mentions the work of A.C. Nora, who – as opposed to ruralists – was interested mainly in causes of conflicts among families, the egoism of peasants, as well as divisions within rural community.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2023, 23; 405-416
    2081-1853
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zygmunt Haupt – pisarz, tłumacz, redaktor „Głosu Ameryki”, popularyzator książek i czytelnik
    Zygmunt Haupt – Writer, Translator, Editor of „Głos Ameryka”, Populariser of Books and Reader
    Autorzy:
    Krupa, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/472434.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    Polish literature
    émigré
    Polish newspapers
    20th century
    Zygmunt Haupt
    Polska literatura emigracyjna
    Polska prasa emigracyjna
    XX w.
    Opis:
    The article presents the broad relationship between Zygmunt Haupt and books, based on source materials from the Zygmut Haupt Papers collection at Special Collections, Stanford University Library in California. Zygmunt Haupt (1907-1975) was a Polish émigré writer and painter, who was published in the leading Polish émigré publications, such as „Culture” in Paris, „Wiadomości” in London, and „Tematy” in New York. He was a recipient of the Culture Award in 1962 and the Kościelski Foundation Award in 1971, but was not published in Poland during his lifetime. The author presents Z. Haupt as an author; a translator; a promoter of books not available to Polish readers at that time, on the waves of the Voice of America and the US Information Agency; and finally, a reader. By keeping contact with leading figures of the Polish émigré - Jerzy Giedroyc and the team of the Literary Institute in Paris, Mieczysław Grydzewski, Zygmunt Hładki and Zdzisław Ruszkowski in London, Paweł Mayewski, Józef Wittlin and Aleksander Janta-Połczyński in New York - he had the opportunity to exchange information about books published in the USA and Poland, as well as their readings. His extensive correspondence with booksellers in Poland, Great Britain, France, Switzerland, and the USA showcases his reading interests, as well as a rich collection of index cards with the titles he read, owned or ordered from booksellers abroad and in the USA.
    Źródło:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, 11; 231-252
    1897-0788
    2544-8730
    Pojawia się w:
    Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    От «Бега» к «Таракановщине» – и далее. Инсектный дискурс пьесы Михаила Булгакова в литературном контексте конца 1920-х годов
    Od „Biegu” do „Karakanowszczyzny” – i dalej. Entomologiczny dyskurs dramatu Michaiła Bułhakowa w literackim kontekście końca lat 20. XX wieku
    Autorzy:
    Jablokov, Evgenij
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1622429.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
    Tematy:
    Michaił Bułhakow
    Władimir Majakowski
    literatura rosyjska lat 20. XX wieku
    komedia Lwa Nikulina i Wiktora Ardowa Karakanowszczyzna
    pamflet
    motywy entomologiczne w literaturze
    spór polityczny we władzy sowieckiej lat 20. XX wieku
    Opis:
    W centrum artykułu znajduje się mało znana komedia Lwa Nikulina i Wiktora Ardowa pt. Karakanowszczyzna, napisana latem 1928 roku, kilka miesięcy po zakończeniu przez Bułhakowa pracy nad dramatem Ucieczka. Autorzy komedii sparafrazowali motywy entomologiczne dzieła Bułhakowa, obrazując poprzez pamflet sowieckie środowisko literackie końca lat 20. XX wieku, a właściwie cały system społeczno-polityczny ZSRR. Przestrzeń aluzji w Karakanowszczyźnienie została ograniczona do sztuki Ucieczka. W komedii Nikulina i Ardowa, obok wątków „karaluszych”, obecne są również motywy „zapluskwienia”, sparodiowany został też scenariusz filmowy Władimira Majakowskiego Zapomnij o kominku, z którego ostatecznie wywodzi się komedia Pluskwa. Ponadto sam Majakowski został przedstawiony w Karakanowszczyźnie jako poeta Moskowskij. Analiza porównawcza dowodzi, iż wiele motywów Karakanowszczyzny koresponduje z linią literacką Mistrza i Małgorzaty Michaiła Bułhakowa, który rozpoczął pracę nad powieścią właśnie w 1928 roku. Przeanalizowany w artykule materiał pozwala na sformułowanie wniosku, iż Karakanowszczyzna była nie tylko reakcją na sztukę Ucieczka, ale w dużej mierze wpłynęła także na koncepcję „powieści o diable” Bułhakowa.
    Źródło:
    Studia Pigoniana; 2020, 3, 3
    2657-3261
    Pojawia się w:
    Studia Pigoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The last fifteen months: juvenile magazines Przyjaciel Młodzieży and Przyjaciel Dzieci during World War I (August 1914 – October 1915)
    Ostatnie 15 miesięcy: „Przyjaciel Młodzieży” i „Przyjaciel Dzieci” w okresie I wojny światowej (sierpień 1914 – październik 1915)
    Autorzy:
    Woźniakowski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058245.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish juvenile periodicals in the early 20th century
    Polish children’s literature in the early 20th century
    Warsaw press during World War I
    Polskie czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży początków XX w.
    polska literatura dla dzieci i młodzieży początków XX w.
    „Przyjaciel Młodzieży”
    „Przyjaciel Dzieci”
    Nauki Humanistyczne i Społeczne
    Opis:
    In 1914 the Russian authorities in Warsaw granted Przyjaciel Młodzieży and Przyjaciel Dzieci, two weeklies addressed to young people and children respectively, a permission to continue publication in wartime. While each magazine tried to hold on to its established format and content, room had to made for some topical items on politics and the war, carefully adapted to the perceptions of the juvenile audience. It not clear what happened to the two children’s magazines after the Russians were driven out of Warsaw by German troops in August 1915. All we can sure of is that their last printed editions were dated 23 October 1915.
    Zarówno „Przyjaciel Młodzieży”, jak i „Przyjaciel Dzieci” uzyskały zgodę władz rosyjskich na dalsze ukazywanie się w czasie wojny. Starały się utrzymywać dotychczasową zawartość i strukturę, wprowadzając jednakże na swoje łamy m.in. dostosowane do możliwości percepcyjnych starszych lub młodszych odbiorców informacje o aktualiach polityczno‑militarnych. Oba pisma zostały zlikwidowane w niejasnych okolicznościach wkrótce po wyparciu Rosjan i wkroczeniu do Warszawy wojsk niemieckich, ich ostatnie numery wyszły z datą 23 X 1915 r.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2021, 24, 2; 49-74
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Wszystko jest warte opisania”. Przypadek Jacka Baczaka
    “Everything is Worth Describing:” The Case of Jacek Baczak
    Autorzy:
    Szczęsna, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1216902.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Jacek Baczak
    20th century Polish literature
    20th century Polish prose
    death in literarure
    SOMATOPOETICS
    body in literature
    twórczość Jacka Baczka
    proza polska XX wieku
    somatopoetyka
    literatura polska XX wieku
    ciało w literaturze
    śmierć w literaturze
    Opis:
    Zapiski z nocnych dyżurów Jacka Baczaka to rzecz o nieobecnym w kulturze, przemilczanym hospicyjnym świecie będącym przestrzenią spotęgowanej obcości. Baczak podejmuje próbę jego opisania, wysłowienia nagromadzonego tam cierpienia, powolnego odchodzenia i śmierci. Jego opis nie może odwoływać się do gotowych matryc, schematów czy wypróbowanych i oswojonych języków. Opis powstaje więc z elementów najprostszych, najbardziej przezroczystych, ascetycznych. Staje się dzięki temu dojmująco wiarygodny, służebny. Zachowując dalece idącą powściągliwość wobec spraw ostatecznych, boleśnie dotyka.
    Zapiski z nocnych dyżurów by Jacek Baczak is devoted to the world of hospices, which is generally absent from the world of multiplied presence. Baczak tries to describe it, to express the suffering of this place through words, slowly passing away, and death. His description cannot refer to ready-made matrices, schemes or tested and familiar languages. His description is thus constructed from the simples, the most translucent, ascetic elements. Thanks to this, it becomes poignantly genuine and serving. While restrained in the face of death, it is also moving.
    Źródło:
    Forum Poetyki; 2020, 19; 63-75
    2451-1404
    Pojawia się w:
    Forum Poetyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Samodzielna, odważna, nowoczesna: historia Marii Morzyckiej-Obuchowskiej w świetle wybranych fragmentów jej Pamiętników
    INDEPENDENT, BRAVE, MODERN: THE STORY OF MARIA MORZYCKA-OBUCHOWSKA IN THE LIGHT OF SELECTED FRAGMENTS OF HER “PAMIĘTNIKI”
    Autorzy:
    Walęciuk-Dejneka, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/561579.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-21
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    Maria Morzycka-Obuchowska
    pamiętniki
    kobieta
    feministka
    literatura polska
    XIX/XX w.
    diaries
    woman
    feminist
    Polish literature
    19th and 20th century
    Opis:
    Artykuł jest próbą literaturoznawczego spojrzenia na pamiętniki pisane przez kobietę. Ukazują one wiele szczegółów z powstania 1863 r., zsyłki na Syberię czy zamordowanie cara Aleksandra II. Niezwykle sugestywnie i obrazowo zostały przedstawione wydarzenia z buntów chłopskich na Ukrainie, współżycie dwóch wspólnot w Kamieńcu Podolskim czy stosunek Rosjan do Polaków na wschód od Charkowa. Ale przede wszystkim ukazują niesamowitą kobietę, która z niesamodzielnej, wrażliwej dziewczynki przeobraziła się w dojrzałą matkę, odpowiedzialną, samodzielną, odważną, bohaterkę swoich czasów, biorącą własny los i los innych w swoje ręce. Ponadto kobietę o szerokich horyzontach myślowych, z pewną nowoczesnością poglądów, prekursorkę równości społecznej, bystrą obserwatorkę i świadka wydarzeń politycznych, zmian dziejowych, na które potrafi spojrzeć krytycznie, również patriotkę. Niewiastę zaangażowaną, czynną w życiu publicznym, działaczkę.
    The following article is an insight into life revealed through diaries written by a woman. They make a valuable source of detailed information on such events as the Polish uprising of 1863, deportation to Siberia or the assassination of Tsar Alexander II. The diaries provide the reader with the first-hand and vivid accounts of peasant revolts in Ukraine, the coexistence of different nations in Kamieniec Podolski or the nature of Russian-Polish relations east of Charków. But above all, the diaries portray Maria Morzycka-Obuchowska as a remarkable woman, who changed from a dependent, and sensitive girl into a responsible, independent and brave mother, the heroine of her times. What emerges, it the image of a modern, broad-minded woman, a forerunner of social equality, a bright observer of political developments, and an avid patriot.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2017, 2(3); 9-22
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przyjaciel Dzieci [The Children’s Friend] published in Warsaw under the editorship of Jan Skiwski (July 1892 – March 1911). Part II: The mission “To teach and to entertain” and the opinions of contemporary critics
    Warszawski „Przyjaciel Dzieci” pod redakcją Jana Skiwskiego (lipiec 1892 — marzec 1911). Część 2: W kręgu popularyzacji wiedzy i rozrywki. Ocena pisma przez współczesnych
    Autorzy:
    Woźniakowski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074431.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish press in the 19th and early 20th century
    children's and juvenile magazines
    literary models in juvenile literature in late 19th century
    polskie czasopiśmiennictwo dla dzieci i młodzieży XIX i początków XX w.
    polska literatura dla dzieci i młodzieży XIX i początków XX w.
    Opis:
    The second part of this article examines the content of the main sections of the weekly magazine Przyjaciel Dzieci [The Children’s Friend] (1892–1911), i.e. popular science; travel, geographical and ethnographical materials; biography; a section called “teaching actions”; and religion. Also covered are miscellanea, practical tips, puzzles and cartoons, as well as new sections “About the World” and “Educational Games and Entertainment”. Finally, the article looks at a review published by Poradnik dla Czytających Książki [A Guide for Book Readers] in 1901, whose author claims that some of the information in Przyjaciel Dzieci is outdated or obsolete.
    Druga część artykułu przedstawia zawartość głównych działów „Przyjaciela Dzieci” lat 1892–1911, takich jak dział artykułów i pogadanek popularnonaukowych, podróżniczo-krajoznawczo-etnograficzny, życiorysów, tzw. „czynów nauczających” oraz dział religijny. Omawia również działy ciekawostkowo-rozrywkowe: tzw. „artykuły różnej treści”, nowe działy „Ze świata” i „pożyteczne zabawy i rozrywki”. Zaprezentowano także ostry atak na anachronizmy treściowe warszawskiego tygodnika przeprowadzony w r. 1901 na łamach „Poradnika dla Czytających Książki”.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2020, 23, 1; 51-67
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Pomiędzy kulturą a ziemią”. Od świata globalnego do lokalnego na przykładzie literatury „stąd”
    Autorzy:
    Pławecka, Katarzyna Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783067.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    nauczanie języka polskiego
    kształcenie regionalne
    edukacja lokalna w świecie globalnym
    literatura „stąd”
    kształtowanie tożsamości współczesnej młodzieży
    „mała ojczyzna”
    Limanowszczyzna/Ziemia Limanowska
    Władysław Dunarowski
    proza XX wieku
    Opis:
    Celem publikacji jest zwrócenie szczególnej uwagi na znaczącą rolę polonistycznej edukacji regionalnej, która domaga się odpowiedzi na pytanie − jak w płynnonowoczesnej, często odhumanizowanej, anonimowej kulturze pomagać uczniowi w „zakorzenianiu” się? Przywołane propozycje dydaktyczne idą w kierunku „czytania” kultury współczesnej, czyli: 1) reklamy Coca-Coli, globalnego napoju ze złudną tożsamością „jesteśmy stąd”; 2) nauczania papieskiego (ukontekstowionego globalnie), akcentującego potencjał kultury regionu i wartości, jakie tkwią w wartościach zakorzenionych właśnie w tej kulturze (np.: siła więzi emocjonalno-psychicznej człowieka z drugim człowiekiem, dzieciństwem, najbliższą sercu okolicą). Kontekst kultury współczesnej prowadzi bezpośrednio do regionalistycznego wymiaru kształcenia i propozycji czytania biografii oraz prozy Władysława Dunarowskiego, rodem z Limanowszczyzny. Walorów proponowanych tekstów literackich jest wiele. Zaliczyłam do nich m.in.: otwieranie się na problemy kultury i mikrohistorie ludzi zamieszkujących w przeszłości obszar Ziemi Limanowskiej; kierowanie myślenia młodzieży w stronę człowieka „stąd” i jego prywatnych sposobów doświadczania „małej ojczyzny”. Głębsze spojrzenie na literaturę „stąd” pozwoliło dostrzec ponadczasową moc ujawniania problemów ludzkich, które okazują się uniwersalne. W końcowej konkluzji wskazałam na szczególną rolę literatury „stąd” we współczesnym świecie − zwiększanie szans życiowych młodzieży w świecie globalnym.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia; 2017, 8, 227; 198-215
    2082-0909
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Litterarum Polonarum et Linguae Polonae Pertinentia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inscenizacje oraz adaptacje twórczości Janusza Korczaka w polskim teatrze w latach 1931–2021
    Staging and adapting the works of Janusz Korczak in Polish theatre in the years 1931–2021
    Autorzy:
    Uljasz, Adrian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340748.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish theatre history of the 20th–21st centuries
    theatre for children history
    of the 20th–21st centuries
    Polish literature 1918–1939 reception
    literature for children
    1918–1939 reception
    teatr polski historia XX–XXI w.
    teatr dla dzieci historia XX–XXI w.
    literatura polska 1918–1939 recepcja
    literatura dla dzieci 1918–1939 recepcja
    Opis:
    Tematem artykułu jest historia teatralnej recepcji twórczości literackiej Janusza Korczaka (Henryka Goldszmita) (1878 lub 1879–1942) w polskim teatrze w latach 1931–2021, od prapremiery dramatu Senat szaleńców w 1931 r. w Teatrze Ateneum w Warszawie po najnowsze inscenizacje. W analizie uwzględniono też adaptacje trzech powieści Korczaka dla dzieci: Król Maciuś Pierwszy, Król Maciuś na wyspie bezludnej (pierwodruk – 1923 r.) i Kajtuś czarodziej (najstarsza edycja – 1935 r.). Autor pisze o realizacjach z teatrów dramatycznych i lalkowych z różnych polskich miast, a także o jednej baletowej, przywołuje inscenizacje oraz adaptacje radiowe i telewizyjne powieści Korczaka. Zwraca też uwagę na zalety i słabości inscenizacji, jak również na metody ich promocji. Omawia przyczyny małego zainteresowania twórców teatralnych sztuką Senat szaleńców i zastanawia się, dlaczego chętniej adaptują oni książki pisarza dla dzieci. Materiał badawczy wykorzystany w artykule to głównie źródła – publikacje prasowe, plakaty i fotografie teatralne, w mniejszym stopniu wspomnienia, w jednym wypadku – nagranie radiowe. Opracowania naukowe i popularyzatorskie przydatne w kwerendzie oraz przywołane w bibliografii i przypisach to publikacje na temat biografii Janusza Korczaka i historii polskiego teatru. Zagadnienie badawcze ma podwójnie rocznicowy charakter. W 1931 r., czyli ponad 90 lat temu, odbyła się prapremiera sztuki Senat szaleńców, a w 2022 r. mija 80. rocznica tragicznej śmierci Korczaka oraz dzieci i części pracowników z jego warszawskiego sierocińca.
    The subject of the article is the history of the theatrical reception of Janusz Korczak's (Henryk Goldszmit) (1878 or 1879–1942) literary works in Polish theatre in 1931- 2021, from the premiere of the drama Senat szaleńców in 1931 at the Ateneum Theatre in Warsaw to the most recent productions. The author also includes adaptations of three of Korczak's novels for children: Król Maciuś Pierwszy, Król Maciuś na wyspie bezludnej (first printing - 1923) and Kajtuś czarodziej (oldest edition – 1935). The author writes about productions from dramatic and puppet theatres from various Polish cities, as well as about one ballet theatre, evoking staging, radio and television adaptations of Korczak's novels. It highlights the advantages and disadvantages of the parts of the staging, as well as the methods of promoting them. The reasons behind the low interest of theatre artists in the play The Senat szaleńców and the fact that they willingly adapt the writer's books for children are discussed. The research material used in the article is mainly sources – press publications, posters and theatrical photos, to a lesser extent memoirs, and in one case a radio recording. Scientific and popularizing studies, useful in the query and cited in the bibliography and footnotes, are publications on the biography of Janusz Korczak and the history of Polish theatre.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2022, 22, 1; 153-167
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Portrety pisarzy jidysz w polsko-żydowskiej prasie w latach 1918-1939
    Portraits of Yiddish Writers in the Polish-Jewish Press in the Years 1918-1939
    Autorzy:
    Szabłowska-Zaremba, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1879727.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polsko-żydowska prasa w latach 1918-1939
    literatura jidysz
    czasopiśmiennictwo żydowskie XX wieku
    relacje polsko-żydowskie XX wieku
    Polish-Jewish press in the years 1918-1939
    Yiddish literature
    Jewish periodical press of the 20th century
    Polish-Jewish relations in the 20th century
    Opis:
    Celem artykułu jest pokazanie sposobów prezentacji w międzywojennej prasie żydowskiej pisanej w języku polskim zagadnień dotyczących pisarzy jidysz. Periodyki te kierowane były do czytelników polskojęzycznych, a zatem tych, którzy nie mogli bezpośrednio poznać literatury jidysz. Twórców podzielono na cztery grupy: klasycy (Mendele Mojcher Sforim, Icchok Lejbusz Perec, Szolem-Alejchem), średnie pokolenie (Szalom Asz, Józef Opatoszu, Zusman Segałowicz i Jehoszua Perle) oraz najmłodsze (Abraham Zak, Efroim Kaganowski, Rachel Korn, Icyk Manger oraz Kalman Lis). Ostatnią specyficzną grupę tworzą ci autorzy, których utwory nie są drukowanie, niemniej na łamach gazet publikuje się opisy ich tomików, np. Chaim Siemiatycki. Do najczęstszych form wypowiedzi prezentujących sylwetkę pisarza należą: szkice biograficzne, wywiady z nim przeprowadzone, tłumaczenia jego wypowiedzi lub artykułów ukazujących się na łamach prasy jidyszowej, relacje ze spotkań, wyjazdów, ważnych wydarzeń dotyczących jego osoby lub twórczości, szkice dotyczące całej jego twórczości lub jej wybranego aspektu, recenzje jego utworów oraz tłumaczenia jego dzieł. Wnioski oparte zostały na takich periodykach, jak: „Nasz Przegląd”, „Nowy Dziennik”, „Chwila”, „Opinia”, „Nasza Opinia”, „Nasz Głos”, „Dziennik Nowy”, „Kurier Nowy”.
    The aim of the article is to show the ways issues concerned with Yiddish writers are presented in the interwar Jewish press published in Polish. The periodical were targeted to Polish language readers, i.e. ones who were not able to read Yiddish literature. The writers were divided into four groups: classics (Mendele Mocher Sforim, Isaac Leib Peretz, Sholem-Aleichem), the middle generation (Sholem Asch, Joseph Opatoshu, Zusman Segałowicz and Jehoszua Perle) and the youngest one (Abraham Zak, Efroim Kaganowski, Rachel Korn, Itzik Manger and Kalman Lis). The last specific group is made up by the authors whose works and not printed, but nevertheless newspapers publish reviews of their volumes, e.g. Chaim Siemiatycki. The most frequent forms of statements presenting the figure of an author include: biographical sketches, interviews, translations of his statements or of articles published in Yiddish press, accounts of his meetings, journeys, important events concerning his person or his work, sketches concerning his whole work or its chosen aspects, reviews and translations of his works. Conclusions are based on such periodicals as: “Nasz Przegląd”, “Nowy Dziennik”, “Chwila”, “Opinia”, “Nasza Opinia”, “Nasz Głos”, “Dziennik Nowy”, “Kurier Nowy”.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2016, 64, 1; 75-89
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Касмаганiчны мiф Максiма Гарэцкага
    Mit kosmogoniczny Maksyma Gareckiego
    M. Haretski’s cosmogonic myth
    Autorzy:
    Леська, Лiлiя
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2109956.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    literatura białoruska na początku XX wieku
    kryzys
    mit
    mit kosmogoniczny
    chaos
    kosmos
    odrodzenie
    mit w dzieciństwie
    harmonia
    Belarusian literature of the early 20th century
    crisis
    myth
    cosmogonic myth
    cosmos
    renewal
    childhood myth
    harmony
    Opis:
    W artykule dokonano analizy mitologicznego modelu Maksyma Gareckiego, który tworzono etapami, od kosmogonii i etymologii do antropologii, a następnie do eschatologii. Kosmologiczne otwieranie się świata w autorskim mitologizmie pisarza następuje na specjalnych przestrzenno-czasowych współrzędnych, których elementami składowymi są obrazy Chaosu. Na początku bohaterowie M. Gareckiego próbują znaleźć się w pierwotnym Chaosie, okrzepnąć na tak zwanym ojcowskim łonie, które metaforycznie przejawia się w obrazach błota, rodzinnego domu, drzewa wszechświata (axis mundi). Mityczno-poetycka koncepcja drzewa wszechświata w autorskim mitologizowaniu wyraża sytuację uniwersalną – wybór między życiem a śmiercią, który w określonych sytuacjach jest gwarancją duchowości i stabilności.
    The article considers M. Haretski’s mythological model, which was built stepwise, from cosmogony and etymology to anthropology, and later – to eschatology. The cosmological disclosure of the world in the writer’s mythology occurs in the distinctive spatial-temporal coordinates, the initial constituents of which are represented by the images of Chaos. Primarily, M.Haretski’s characters aspire to appear in initial Chaos, to gain strength in the so-called parental bosom, which is metaphorically represented in the images of bog, parental home, world tree. The mythical-poetic concept of the world tree in the author’s mythologization reflects the most universal situation – the choice between life and death, which, in some cases, guarantees spirituality and stability.
    Źródło:
    Białorutenistyka Białostocka; 2017; 89-108
    2081-2515
    Pojawia się w:
    Białorutenistyka Białostocka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Касмаганiчны мiф Максiма Гарэцкага
    Mit kosmogoniczny Maksyma Gareckiego
    M. Haretski’s cosmogonic myth
    Autorzy:
    Леська, Лiлiя
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/945030.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Belarusian literature of the early 20th century
    crisis
    myth
    cosmogonic myth
    chaos
    cosmos
    childhood myth
    harmony
    renewal
    kryzys
    mit
    literatura białoruska na początku xx wieku
    kosmogoniczny
    kosmos
    odrodzenie
    mit w dzieciństwie
    harmonia
    Opis:
    W artykule dokonano analizy mitologicznego modelu Maksyma Gareckiego, który tworzono etapami, od kosmogonii i etymologii do antropologii, a następnie do eschatologii. Kosmologiczne otwieranie się świata w autorskim mitologizmie pisarza następuje na specjalnych przestrzenno-czasowych współrzędnych, których elementami składowymi są obrazy Chaosu. Na początku bohaterowie M. Gareckiego próbują znaleźć się w pierwotnym Chaosie, okrzepnąć na tak zwanym ojcowskim łonie, które metaforycznie przejawia się w obrazach błota, rodzinnego domu, drzewa wszechświata (axis mundi). Mityczno-poetycka koncepcja drzewa wszechświata w autorskim mitologizowaniu wyraża sytuację uniwersalną – wybór między życiem a śmiercią, który w określonych sytuacjach jest gwarancją duchowości i stabilności.
    The article considers M. Haretski’s mythological model, which was built stepwise, from cosmogony and etymology to anthropology, and later – to eschatology. The cosmological disclosure of the world in the writer’s mythology occurs in the distinctive spatial-temporal coordinates, the initial constituents of which are represented by the images of Chaos. Primarily, M.Haretski’s characters aspire to appear in initial Chaos, to gain strength in the so-called parental bosom, which is metaphorically represented in the images of bog, parental home, world tree. The mythical-poetic concept of the world tree in the author’s mythologization reflects the most universal situation – the choice between life and death, which, in some cases, guarantees spirituality and stability.
    Źródło:
    Białorutenistyka Białostocka; 2017, 9
    2081-2515
    Pojawia się w:
    Białorutenistyka Białostocka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W trosce o polską wieś. Księżna Izabela Czartoryska i jej dydaktyczna opowieść o mieszkankach Dobromila. Z dziejów Macierzy Polskiej we Lwowie na przełomie XIX i XX wieku
    Caring about the Polish countryside. Princess Izabela Czartoryska and her didactic story about the female inhabitants of Dobromil. From the history of the Polish Cradle in Lviv at the turn of the 20th century
    Autorzy:
    Hoszowska, Mariola
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/547045.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Pielgrzym w Dobromilu
    Izabela Czartoryska
    Macierz Polska we Lwowie
    literatura dla ludu
    edukacja historyczna na przełomie XIX i XX w.
    Pilgrim in Dobromil
    Polish Cradle in Lviv
    literature for the people
    historical education at the turn of the 20th century
    Opis:
    Artykuł traktuje o edukacji historycznej dla ludu na przełomie XIX i XX w. Punktem wyjścia są pierwsze całościowe dzieje Polski dla chłopów autorstwa Izabeli z Flemmingów Czartoryskiej. Jej Pielgrzym w Dobromilu powstał z myślą o spopularyzowaniu historii ojczystej oraz zaszczepieniu pojęcia ojczyzny w świadomości chłopów. Dużo miejsca poświęcono w nim kobietom: władczyniom, szlachciankom oraz chłopkom. Księżna starała się o ukształtowanie pożądanego społecznie wzorca włościanki: kobiety pobożnej, dobrej, schludnej i pracowitej, spełnionej w roli żony, matki i gospodyni. Krytykowała kobiece pijaństwo, prostytucję, lenistwo, guślarstwo, kłótliwość i inne przywary. Narracja oparta była na balansowaniu między wyidealizowanym obrazem wiejskich stosunków oraz piętnowaniem tego, co w gromadach naganne i wymagające zmiany. Autorka artykułu stara się odpowiedzieć na pytania: 1) Dlaczego po ponad sześciu dekadach od wydania Pielgrzyma w Dobromilu dziełko nadal uznawano za przydatne w edukacji warstw plebejskich zaboru austriackiego oraz 2) W jaki sposób lwowska fundacja starała się podtrzymać zainteresowanie autorką i jej aktywnością twórczą adresowaną do „niższych” warstw społecznych. Dochodzi do wniosku, że było to spowodowane zarówno deficytem nowych i dobrych opracowań przeznaczonych dla warstw plebejskich, jak i przyjętą przez Macierz Polską strategią wydawniczą obejmującą włączanie w obręb narodu polskiego przez zapoznawanie z klasyką narodowej historiografii i literatury. Przed wybuchem I wojny światowej zaznaczył się w niej także trend polegający na przybliżaniu czytelnikom MP określonych środowisk umysłowych, co pozostawało w związku z akcentowaniem roli inteligencji w porozbiorowych dziejach narodu. Opracowanie Władysława Jankowskiego o Puławach nie tylko prezentowało klimat i dokonania środowiska związanego z dworem Czartoryskich, ale i służyło promowaniu ideologii solidaryzmu narodowego i społecznego.
    The article deals with historical education for the people at the turn of the 20th century. The starting point is the first comprehensive history of Poland for peasants by Izabela Czartoryska née Flemming. Her Pilgrim in Dobromil aimed at popularizing her native history and instilling the notion of "homeland" in the minds of peasants. A lot of space was devoted to women: rulers, noblemen, and peasants. The Duchess tried to shape a socially desirable model of a peasant woman: pious, good, neat and hardworking, fulfilling the role of wife, mother and housewife. She criticized female drunkenness, prostitution, laziness, witchcraft and other vices. The narrative was based on balancing the idealized image of rural relations with the stigmatization of what was reprehensible and in need of change. The author of the article tries to answer two questions: 1) Why, more than six decades after the publication of the Pilgrim in Dobromil, was the work still considered useful for the education of the plebeian layers of the Austrian partition and 2) How did the Lviv Foundation try to maintain its interest in the author and her creative activity calculated for the "lower" social classes? She concludes that this was due both to the shortage of new and good papers of the addressed plebeian classes and to the publishing strategy adopted by the Polish Cradle, which included the inclusion of the Polish nation through the study of the classics of national historiography and literature. Before the outbreak of the First World War, a trend was also observed in the strategy to familiarize readers with specific mental environments, which was related to the emphasis on the role of the intelligentsia in the post-partitioning history of the nation. Władysław Jankowski's study on Puławy not only presented the climate and achievements of the Czartoryski court environment, but also served to promote the ideology of national and social solidarity.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2019, 13, 4; 23-46
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Russian-Language Writers in the Transnational Literary Space of Belarus in the 1920s–early 1930s: Paradoxes and the Inevitability of the Collective Project’s Failure
    Rosyjskojęzyczni pisarze w transnarodowej literackiej przestrzeni Białorusi w latach 20. i na początku lat 30. XX wieku: paradoksy i nieuchronność niepowodzenia kolektywnego projektu
    Autorzy:
    Veryna, Ulyana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/32226516.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Literature of Belarus in the 1920s–early 1930s
    „Zvenya”
    „Minsky Pereval”
    Literatura Białorusi w latach 20. i na początku lat 30. XX wieku
    „Zwienia”
    „Minskij Pereval”
    літаратура Беларусі 1920-х – пачатку 1930-х
    „Звенья”
    „Минский перевал”
    Opis:
    W latach 1922–1936 w Białoruskiej Republice Radzieckiej funkcjonowały cztery języki urzędowe: białoruski, jidysz, polski i rosyjski. Istniały instytucje edukacyjne, teatry, wydawnictwa drukowane i organizacje literackie mniejszości narodowych, w tym łotewskiej i litewskiej. Rosyjskojęzyczni autorzy, którzy zaczynali w kółkach korespondentów robotniczych i pracowniach literackich, do 1926 r. utworzyli grupę „Zwienia” („Ogniwa”), z której w 1927 r. wyodrębniła się grupa „Minskij Pereval” („Mińska Przełęcz”). W opracowaniach poświęconych białorusko-rosyjskim związkom literackim i historii literatury rosyjskojęzycznej na Białorusi działalność tej grupy nie jest prezentowana. Artykuł wypełnia tę lukę. Autorka omawia nowe aspekty stosunków białorusko-rosyjskich i literatury niebiałoruskojęzycznej na Białorusi. Obydwa zagadnienia, pomimo znacznej liczby dostępnych badań, pozostają aktualne. Autorka artykułu podważa pogląd uznający Białoruś za rdzenną część „rosyjskiego świata”, proponuje jednocześnie popularną w literaturoznawstwie w odniesieniu do okresu XVI-XIX w. (niekiedy także – XX wieku) koncepcję „wielojęzycznej literatury Białorusi”. W artykule prześledzono etapy zinstytucjonalizowanego istnienia grupy rosyjskojęzycznej w białoruskiej przestrzeni literackiej, od sprzecznych relacji z wpływowym stowarzyszeniem „Maladniak” („Młodniak”) po powstanie Związku Pisarzy Radzieckich (1934). Wykorzystano dokumenty archiwalne, publikacje rosyjskojęzycznych autorów z lat 20. i wczesnych 30. XX wieku oraz dosłowne sprawozdanie z Pierwszego Zjazdu Pisarzy Radzieckich. Grupa nie została zrealizowana jako projekt grupowy, gdyż w budowanej od połowy lat dwudziestych XX wieku „wielonarodowej literaturze sowieckiej” nie było miejsca dla ekstraterytorialnej literatury rosyjskojęzycznej jako literatury mniejszości narodowej.
    У Беларускай савецкай рэспубліцы 1922–1936 гг. было чатыры афіцыйныя мовы – беларуская, ідыш, польская, руская. Існавалі навучальныя ўстановы, тэатры, друкаваныя выданні, а таксама літаратурныя арганізацыі нацыянальных меншасцяў, у тым ліку латышскія і літоўскія. Рускамоўныя аўтары, якія пачыналі ў гуртках рабкораў, літаратурных студыях у 1926 г. стварылі групу „Звенья”, з якой у 1927 г. вылучылася група „Минский перевал”. У даследаваннях, прысвечаных беларуска-рускім літаратурным узаемасувязям, а таксама гісторыі рускамоўнай літаратуры Беларусі, дзейнасць групы „Минский перевал” не прадстаўлена. Артыкул запаўняе гэты прабел і прапануе новыя аспекты для разгляду праблемы беларуска-рускіх узаемасувязяў і небеларускамоўнай літаратуры Беларусі. Абедзве праблемы, нягледзячы на значны корпус наяўных даследаванняў, захоўваюць сваю актуальнасць. Матэрыял артыкула аспрэчвае ідэалагічна ангажаваную пазіцыю, што разглядае Беларусь як спрадвечную частку „рускага свету”; прапануе паняцце „шматмоўнай літаратуры Беларусі”, што зацвердзілася ў літаратуразнаўстве ў дачыненні да перыядаў XVI-XX ст.ст., пашырыць на феномены ХХ ст. Артыкул прасочвае этапы інстытуалізаванага існавання рускамоўных груп у беларускай літаратурнай прасторы, ад супярэчлівых узаемаадносін з уплывовым аб'яднаннем „Маладняк” да стварэння Саюза савецкіх пісьменнікаў (1934). Выкарыстоўваюцца архіўныя дакументы, публікацыі рускамоўных аўтараў 1920-х – пачатку 1930-х, стэнаграфічная справаздача Першага з'езду савецкіх пісьменнікаў. Як калектыўны праект рускамоўныя групы не рэалізаваліся, бо ў „шматнацыянальнай савецкай літаратуры”, якая выбудоўвалася з сярэдзіны 1920-х гадоў, не было пазіцыі для экстратэрытарыяльнай рускамоўнай літаратуры як літаратуры нацыянальнай меншасці.
    In the years 1922–1936 in the Belarusian Soviet republic there were four official languages: Belarusian, Yiddish, Polish and Russian. There were educational institutions, theatres, print publishing houses and literary organizations of national minorities, including Latvian and Lithuanian. Russian-speaking authors who started in the circles of workers’ correspondents (rabkors) and literary studios, by 1926 formed the group “Zvenya” (“Links”), from which in 1927 the group “Minsky Pereval” (“Minsk Pass”) was separated. In the studies devoted to the Belarusian-Russian literary interrelations and the history of Russian-language literature in Belarus, the activities of this group are not presented. The article fills this gap and offers new aspects for considering the problem of Belarusian-Russian relations and non-Belarusianlanguage literature in Belarus. Despite a significant number of studies, both problems remain relevant. The material of the article controverts the ideologically biased position that considers Belarus as an indigenous part of the “Russian world”, and at the same time proposes a popular one in literary studies in relation to the period of the 16th–19th centuries (sometimes also the 20th century) the concept of “multilingual literature of Belarus”. The article traces the stages of the institutionalized existence of Russian-speaking group in the Belarusian literary space, from contradictory relations with the influential association “Maladniak” (“Saplings”) to the establishment of the Union of Soviet Writers (1934). It was used the archival documents, publications of Russian-language authors of the 1920s and early 1930s, and the verbatim report of the First Congress of Soviet Writers.
    Źródło:
    Studia Białorutenistyczne; 2023, 17; 139-158
    1898-0457
    Pojawia się w:
    Studia Białorutenistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropologiczny projekt Iryny Żyłenko - Homo feriens
    Irina Zhilenko’s Anthropocentric Project - Homo Feriens
    Антропологічний проект Ірини Жиленко - Homo Feriens
    Autorzy:
    Kawecka, Mirosława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1933420.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Irena Żyłenko
    pokolenie lat 60. XX w.-„szistdesiatnyky”
    ukraiński ruch dysydencki
    literatura wspomnieniowa
    vita activia
    kalokagatia
    homo feriens
    Iryna Zhylenko
    the 1960s generation (“shistdesyatnyky”)
    Ukrainian dissident movement
    memoire literature
    homo feriens Keywords: 1960s generation
    Opis:
    W artykule poddano analizie wspomnienia ukraińskiej poetki Iryny Żyłenko o pokoleniu ukraińskiej inteligencji lat 60. XX wieku. Opowieść kijowskiej poetki, zapisana w listach i pamiętnikach, porusza najbardziej ze względu na postać samej narratorki-bohaterki. Niezależnie od zewnętrznych okoliczności, a więc politycznego zniewolenia, biedy, zafałszowania świata, imperatywu sowieckiej ideologii, zawsze stara się zachować optymizm i radość życia, realizując w ten sposób swoisty życiowy projekt vita activia, którego najważniejszą cześć stanowi sztuka i niezależna twórczość. Staje się ona źródłem siły, radości i godności dla narratorki, ale także dla całego jej pokolenia. We wspomnieniach dominuje antropocentryczny, personalistyczny stosunek do świata i drugiego człowieka.
    The article analyzes the memories of an Ukrainian poetess, Irina Zhilenko, devoted to the environment of 1960s Ukrainian authors. The story written down by the Kiev poetess in letters and diaries touches mainly through the person of the very narrator – hero. Irrespective of the external circumstances such as political constraints, day-to-day poverty, falsehood of the soviet reality and the imperative of communist ideology, she always strives to maintain optimism and joy of life. Hence, she implements a genuine life project vita activia, the critical part of which is art and artistic freedom. For the poetess and her generation, the artistic activity is the source of strength, joy and dignity. The memoir is dominated by anthropocentric and personal approach to the world and another human being.
    У статті досліджуються спогади української поетеси Ірини Жиленко про покоління шістдесятників. Розповідь київської поетеси, записана в листах і щоденнику, найбільш хвилює з уваги на постать самої оповідачки-героїні. Незалежно від зовнішніх обствин, отже політичного поневолення, щоденної нужди, фальшування світу, імперативу радянської ідеології, вона завжди намагається зберігати оптимізм і радість життя, таким чином реалізуючи винятковий життєвий проект vita activia, найважливішу частину якого становить мистецтво і творча свобода. Творчість стається для героїні і її покоління джерелом сили, радості і гідності. У спогадах переважає антропоцентричне, персоналістичне ставлення до світу і другої людини.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 7; 129-138
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Wedle ideału Klaudynek…”. Wizerunek dziewiętnastowiecznej Polki w piśmiennictwie historycznym Antoniny Machczyńskiej
    “According to the Ideal of the Claudine...”. The Image of the Nineteenth-Century Polish Woman in the Historical Writing of Antonina Machczyńska
    Autorzy:
    Michalska-Bracha, Lidia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/3131483.pdf
    Data publikacji:
    2023-06-27
    Wydawca:
    Wydawnictwo HUMANICA
    Tematy:
    Antonina Machczyńska
    Towarzystwo im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej
    historia kobiet
    dzieje Lwowa XIX/XX w.
    kobieca literatura pamiętnikarska XIX w.
    Klaudyna z Działyńskich Potocka Society
    women’s history
    history of Lviv in the 19th/20th centuries
    women’s diary literature of the 19th century
    Opis:
    Problematyka artykułu dotyczy charakterystyki działalności społecznej Antoniny Machczyńskiej (1832[37]–1919), lwowskiej działaczki społecznej i oświatowej, na rzecz równouprawnienia kobiet na przełomie XIX i XX w. Analizie poddana została literatura pamiętnikarska Machczyńskiej z lat 1860–1919, przechowywana w zbiorach warszawskich i lwowskich, oraz jej twórczość publicystyczna i historyczna. Szczególną uwagę skoncentrowano na analizie znanego szkicu historycznego napisanego przez nią na Wystawę Pracy Kobiet w Pradze w 1912 r. pt. Kobieta polska, który w całości poświęciła omówieniu historii kobiet polskich od czasów najdawniejszych po współczesne. Machczyńska, odwołując się do emancypacyjnych dążeń Polek oraz własnych doświadczeń życiowych, zaprezentowała określony wizerunek dziewiętnastowiecznych kobiet, skoncentrowany na motywie klaudynek – kobiet działających w Towarzystwie im. Klaudyny z Działyńskich Potockiej.
    The subject of this article is concerned with the characteristics of the social activity of Antonina Machczyńska (1832[37]–1919), a Lviv social and educational activist, for women’s equal rights at the turn of the19th and 20th centuries. Machczyńska’s memoirs from 1860–1919, stored in the Warsaw and Lviv collections, as well as her journalistic and historical works were analyzed. Particular attention was focused on the analysis of the well-known historical sketch written by her for the Women’s Work Exhibition in Prague in 1912, entitled: “Polish Woman”, which she devoted entirely to discussing the history of Polish women from the earliest times to the present. Referring to the emancipatory aspirations of Polish women and her own life experiences, Machczyńska presented a specific image of 19th century women, focused on the motif of Klaudines – women active in the Klaudyna (née Działyńska) Potocka Society.
    Źródło:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2023, 1(14); 29-52
    2451-3539
    2543-7011
    Pojawia się w:
    Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Idea of God and Religion in the Poetry of Anna Frajlich
    Autorzy:
    Wróbel-Best, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/440936.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
    Tematy:
    Literary criticism
    thematic critique
    Polish-American poetry
    Polish-Jewish diaspora in America
    religious motifs in literature Frajlich-Zając Anna (1942-)
    religion, philosophy and literature
    sacrum in literature
    Jewish poetry of the 20th century “homo viator” as a literary symbol
    hermeneutics
    Krytyka literacka
    krytyka tematyczna
    literatura polska na emigracji polska diaspora żydowska w Ameryce
    motywy religijne w literaturze Frajlich-Zając Anna (1942-)
    religia
    filozofia i literatura
    sacrum w literaturze
    żydowska poezja XX wieku
    “homo viator” jako symbol w.
    literaturze
    hermeneutyka literacka
    Opis:
    The presented article is a conceptual work. It examines the poetry of Anna Frajlich-Zając (born in 1942-). The article aims at presenting Frajlich’s poetry using a very unique perspective of God and religion, which was never applied to her poetry in the past. It is also an attempt to comprehensively envision this poetry as the “palimpsest of meanings” that leads to polyphony of aesthetic values. The research method applied to the article is based on thematic critique. We also use the principles of the “hermeneutic circle” by Wilhelm Dilthey (1833-1911) to conduct the analysis. The “hermeneutic circle” stresses synergistic effects between the “whole” and “parts” of poetic writings. Finally, we underline Frajlich’s symbolic imagination as part of our methodology. The article shows an evolving structure of the idea of God and religion in the poetry of Anna Frajlich. It introduces the concept of “homo viator,” “religious syncretism,” and “closed”/“open” religion. It provides the unique interpretation of Frajlich’s poetry. The intellectual conclusions of the article are not limited to academia and journalism. They are useful to investigate popular culture and links that exist among religion, literature as well as philosophy. The results of this analysis can lead to new solutions in the humanities (literature, art, and philosophy). Also, they provide grounds for further research. The article is socially applicable in academia. It could be interesting for students as well as educators/academic instructors. The article provides a new and creative analysis of literary writings by Frajlich.
    Artykuł jest rodzajem tekstu konceptualnego. Analizuje on poezję Anny Frajlich, posługując się ideą Boga i religii, co prowadzi w rezultacie do oryginalnych rozwiązań. Jest on próbą całościowego opisania tej poezji (definiowanej, jako „palimpsest znaczeń”), która odsłania polifonię jakości estetycznych. Metodologia artykułu opiera się głównie na krytyce tematycznej oraz założeniach hermeneutyki Wilhelma Diltheya (1833-1911). Koło hermeneutyczne jest postrzegane w tej analizie jako zależność interpretacyjna pomiędzy „częścią” i „całością” dzieła. Wychodzimy z założenia, że jednostkowa oraz izolowana „część” poszczególnych utworów wiedzie nieuchronnie w stronę ukrytej, semantycznej „całości” w poezji Anny Frajlich. Artykuł odsłania rozwijającą się strukturę tej poezji i wprowadza różnorodne pojęcia („homo viator”, „synkretyzm religijny”, „zamknięta / otwarta religia” i inne), aby ją całościowo opisać. Analiza taka odsłania głębokie i unikalne warstwy wyobraźni poetyckiej Anny Frajlich. Wnioski i rozwiązania intelektualne, proponowane w artykule, mogą być przydatne nie tylko w badaniach naukowych, kręgach uniwersyteckich lub dziennikarskich. Są one również pomocne w definiowaniu współczesnych założeń kultury popularnej i socjologii kultury oraz relacji istniejących pomiędzy religią, literaturą i filozofią. Mogą one, ponadto, prowadzić do nowych odkryć w dziedzinie nauk humanistycznych, bo badanie linii rozwojowej (znaczenie Boga i religii) w poezji Anny Frajlich jest nowe, twórcze oraz oparte na utworach, wydanych zarówno w języku polskim jak i angielskim.
    Źródło:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2013, 4(4); 187-208
    2299-9922
    Pojawia się w:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Na marginesie recepcji literatury RFN… Polski odbiór Heinza Piontka
    Am Rande der Rezeption der BRD-Literatur… Heinz Pionteks Werk in Polen
    On the margins of the German literature reception… Polish reception of Heinz Piontek
    Autorzy:
    Polechoński, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1627452.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-29
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Rezeption der deutschen Literatur in Polen
    deutsche Literatur im 20. Jahrhundert
    deutsche Schriftsteller aus Schlesien nach dem Zweiten Weltkrieg
    Heinz Piontek
    recepcja literatury niemieckiej w Polsce
    literatura niemiecka XX wieku
    niemieccy pisarze ze Śląska po II wojnie światowej
    reception of German literature in Poland
    German literature of the 20th century
    German writers from Silesia after World War II
    Opis:
    Dla Heinza Piontka (1925–2003), niemieckiego pisarza pochodzącego ze Śląska, okres największego zainteresowania trwał od lat 50. do 80. XX stulecia. Po początkowych sukcesach, odnoszonych zwłaszcza w poezji, stawiano go pośród najciekawszych zjawisk w literaturze Republiki Federalnej Niemiec. Jednak pod koniec życia znalazł się na marginesie życia literackiego i stopniowo popadł w zapomnienie. Mimo że jego teksty były tłumaczone na wiele języków obcych, on sam nigdy nie został szerzej przyswojony w Polsce. Przez wiele dziesięcioleci jedyną książką Piontka wydaną w polskim przekładzie był tom opowiadań Gorące kasztany (1966). Artykuł przedstawia polską recepcję tego pisarza od jej początków w latach 60. XX wieku do chwili obecnej. Rozpoczęta obiecująco prezentacja tego twórcy w Polsce mieści rozproszone przeważnie w prasie oraz paru antologiach przekłady jego liryki i nielicznych utworów prozą, obejmując ponadto dotyczące go szkice, recenzje, artykuły, obecność w skryptach uniwersyteckich, podręcznikach historii literatury niemieckiej i słownikach pisarzy, a w ostatnich dekadach również poświęcone mu prace naukowe (w tym monografie książkowe) polskich germanistów.
    For Heinz Piontek (1925–2003), a German writer from Silesia, the period of greatest popularity lasted from the 1950s to the 1980s. After initial success, especially in poetry, he was placed among the most interesting phenomena in the literature of the Federal Republic of Germany. However, at the end of his life he found himself on the margins of literary life and gradually fell into oblivion. Although his texts were translated into many foreign languages, he himself was never widely known in Poland. For many decades, the only book by Piontek published in Polish translation was the volume of short stories Gorące Kasztany [Hot Chestnuts] (1966). The article presents the Polish reception of this writer from its beginnings in the 1960s to the present day. The promisingly launched presentation of the writer in Poland includes translations of his poetry and few works in prose, scattered mostly in the press and in a few anthologies. It also includes sketches, reviews, articles, his presence in university scripts, textbooks on the history of German literature and dictionaries of writers, and in recent decades also in academic works (including book monographs) by Polish Germanists.
    Für Heinz Piontek, den aus Schlesien stammenden deutschen Schriftsteller, dauerte die Periode der größten Popularität von den 50er bis zu den 80er Jahren des 20. Jahrhunderts. Nach seinen ersten Erfolgen, besonders im Bereich der Lyrik, zählte er zu den interessantesten Vertretern der BRD-Literatur. Gegen Ende seines Lebens geriet er jedoch an den Rand der literarischen Öffentlichkeit, ja in Vergessenheit. Obwohl er in viele Sprachen übersetzt wurde, war er einem breiteren Publikum in Polen nicht bekannt. Über mehrere Jahrzehnte blieb der Erzählband Kastanien aus dem Feuer sein einziges Buch in polnischer Übersetzung (Gorące kasztany, 1966). Der Artikel stellt die polnische Rezeption der Werke des Schriftstellers von ihren Anfängen in der 60er Jahren bis zur Gegenwart dar. Die zu Beginn vielversprechende Präsentation des Autors in Polen erfasst verstreute Veröffentlichungen seiner Gedichte und Prosa auf Polnisch (vor allem in Zeitschriften und Anthologien), Skizzen, Rezensionen und Artikel zu seinem Werk, Erwähnungen in didaktischen Materialien, Literaturgeschichten, Lexika sowie wissenschaftliche Arbeiten (darunter Monographien) polnischer Germanisten.
    Źródło:
    Wortfolge. Szyk Słów; 2019, 3; 61-118
    2544-4093
    Pojawia się w:
    Wortfolge. Szyk Słów
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-30 z 30

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies