Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "gramatyczny" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Polski leksykon japońskich terminów gramatycznych jako wyzwanie międzykulturowe
Polish Lexicon of Japanese Grammatical Terms as a Cross-cultural Challenge
Autorzy:
Jabłoński, Arkadiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1192556.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
Tematy:
język japoński
opis gramatyczny
elementy imienne
deklinacja
leksykon gramatyczny
Japanese language
grammar
typology
morphology
cross-cultural challenges
Opis:
Komunikacja międzykulturowa kojarzy się z działaniem na styku różnych środowisk kulturowych i komunikacyjnych. Nie inaczej rzecz ma się w przypadku kompilacji polskiego leksykonu japońskich terminów gramatycznych, jaki powstaje obecnie w ramach grantu NCN (OPUS 10, panel HS2, projekt numer 2015/19/B/HS2/00147) w Katedrze Orientalistyki (Wydział Neofilologii) UAM. Wyzwania, jakie stoją przed projektem, wydają się interesujące zarówno z punktu widzenia niezbędnych decyzji opisowych, jak i interdyscyplinarnych (w tym: z rozróżnieniem na poziomie dyscyplin językoznawstwa ogólnego i japońskiego). W ramach artykułu wyzwanie to podjęto w kontekście próby przedstawienia zarysu projektu odbiorcy polskiemu.
Cross-cultural communication is associated with the activity on the verge of heterogeneous communication environments. It is no different in the case of compilation of the Polish lexicon of Japanese grammatical terms, currently being edited at the Poznań Adam Mickiewicz University Chair of Oriental Studies (Faculty of Modern Languages and Literatures), as a result of the Polish National Science Centre grant (OPUS 10, panel name HS2, project number 2015/19/B/HS2/00147). The challenges related to the project may be considered interesting with regard both to the unavoidable decisions on the insight into the source code and the choice of the target description techniques. In the paper, the challenge is described in the context of presenting the outline of the project to a Polish reader of the lexicon.
Źródło:
Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2018, 3, 2
2543-7844
Pojawia się w:
Półrocznik Językoznawczy Tertium
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
En torno a un uso no discriminatorio del género gramatical en español
On a Non-Discriminatory Use of the Grammatical Gender in Spanish
O niedyskryminacyjnym użyciu rodzaju gramatycznego w języku hiszpańskim
Autorzy:
Balmaseda Maestu, Enrique
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1877185.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
rodzaj gramatyczny
seksizm
androcentryzm
grammatical gender
sexism
androcentrism
Opis:
El género, se tome este en la acepción tercera o en la octava del Diccionario de la Lengua Española (DLE), constituye probablemente la cuestión más candente de la sociolingüística y gramática normativa del español actual. Hoy por hoy, planteos tradicionales y propuestas en tentativa sobre su concepción y tratamiento parecen ofrecer perspectivas incompatibles. El tema revela en su vertiente gramatical (enredada con diversas facetas psicológicas, sociológicas, ideológicas y políticas de las relaciones entre mujeres y hombres) un interés social y un grado de controversia especialmente alto para tratarse de un tema lingüístico, tanto entre autoridades de la disciplina como en medios populares. Dentro de este marco, el presente trabajo presenta una serie de reflexiones, pautas y ejemplos que, además de centrar el tema, puedan servir de orientación para evitar un tratamiento, no solo sexista, sino también androcéntrico del español.
Whether understood in its third or in its eighth entry in the Diccionario de la Lengua Española (DLE), gender has probably become the hottest issue of sociolinguistics and normative grammar in contemporary Spanish. Nowadays, traditional approaches and attempted propositions about its conception and treatment seem to offer incompatible points of view. From a grammar perspective (mixed up with different psychological, sociological, ideological and politic topics about the relations between men and women), this subject reveals a social interest and a degree of controversy particularly high for a linguistic issue, not only amongst authorities in the matter but also in popular media. Within this framework, the present work offers a series of considerations, guidelines and examples that, as well as situating the subject, could be used as a guidance in order to avoid not only a sexist but also an androcentric use of Spanish.
Niezależnie od tego, czy rozumiany według trzeciego czy ósmego znaczenia w Diccionario de la Lengua Española (DLE), rodzaj stał się prawdopodobnie najgorętszym zagadnieniem socjolingwistyki i gramatyki normatywnej we współczesnym języku hiszpańskim. W dzisiejszych czasach tradycyjne podejścia i propozycje dotyczące jego koncepcji i traktowania wydają się oferować rozbieżne punkty widzenia. Z perspektywy gramatycznej (pomieszanej z różnymi zagadnieniami psychologicznymi, socjologicznymi, ideologicznymi i politycznymi dotyczącymi relacji między mężczyzną i kobietą) temat ten ujawnia interes społeczny i pewien stopień kontrowersji zwłaszcza w kwestiach językowych, nie tylko w środowisku autorytetów w tej dziedzinie, ale także w popularnych mediach. W tym kontekście niniejszy artykuł oferuje szereg rozważań, wytycznych i przykładów, które oprócz propozycji umiejscowienia tematu mogą być wykorzystane jako wskazówki, jak uniknąć nie tylko seksistowskiego, ale i androcentrycznego użycia języka hiszpańskiego.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 5; 55-77
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria rodzaju gramatycznego w systemie językowym, dyskursie i glottodydaktyce
Category of grammatical gender in the Polish language system, discourse and glottodidactics
Autorzy:
Pałuszyńska, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680359.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
językoznawstwo
rodzaj gramatyczny
glottodydaktyka
metodyka
linguistics
grammatical gender
glottodidactics
methodology
Opis:
The aim of the article is to describe the category of gender in Polish from three perspectives: the perspective of the grammatical system, of discourse and of glottodidactics. In the grammatical description, the author emphasizes the syntactic function and the rules for dividing Polish nouns into genders. She draws attention to different ways of linguistic symbolization of gender in a discourse, which may be divergent from the grammatical gender. She notices differences between the acquisition of the category in question by native and non-native users. From the perspective of pedagogical grammar, she analyzes the mistakes of foreigners in terms of gender and proposes general principles of teaching this category.
Celem artykułu jest opis kategorii rodzaju w języku polskim z trzech perspektyw: systemu gramatycznego, dyskursu oraz glottodydaktyki. W opisie gramatycznym autorka kładzie nacisk na funkcję składniową oraz zasady podziału rzeczowników na rodzaje. Zwraca uwagę na różny sposób językowego symbolizowania płci w dyskursie, który może być rozbieżny z rodzajem gramatycznym. Zauważa różnice między przyswajaniem omawianej kategorii przez rodzimych i nierodzimych użytkowników. Z perspektywy gramatyki pedagogicznej analizuje błędy cudzoziemców w zakresie rodzaju i proponuje ogólne zasady nauczania tej kategorii.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2019, 26; 413-423
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The role of markedness in the acquisition of aspectual features of Polish as a foreign language
Rola nacechowania w przyswajaniu aspektu w języku polskim jako obcym
Autorzy:
Błaszczyk-Szabat, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472798.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Collegium Witelona Uczelnia Państwowa
Tematy:
aspect acquisition, lexical aspect, grammatical aspect.
przyswajanie aspektu, aspekt leksykalny, aspekt gramatyczny.
Opis:
In the literature on language acquisition the issue of aspect acquisition in L1 and L2 has been gaining enormous popularity recently. Although there has appeared a number of studies investigating the development of aspectuality in various languages, research into L2 Polish is not abundant. To my best knowledge, the findings presented below represent a pioneer study of the acquisition of aspect in L1 English and Slavic users of Polish. In the paper a compositional approach to aspect in Polish has been adopted. Thus, it is seen as a combination of the Vendlerian distinctions and the perfective/imperfective opposition, traditionally applied to Slavic languages. The fact of combining the Western and Eastern views on aspect results in three types of Polish verb phrases, divided with respect to the value of telicity and perfectivity, the ease of acquisition of which has been tested on a group of L1 English and L1 Slavic speakers of Polish. The results of the empirical study show without a doubt that the so called unmarked constellations develop first (the L1 English group has acquired them too) due to the similarity of inherent and grammatical aspect perceived by the testees. As for the marked combinations of aspects, the Slavic group have scored significantly higher than the English group, although a few L1 English users have displayed a knowledge of this type of verb phrases. All in all, the findings of the research are in line with other SLA studies of aspect.
W anglojęzycznej literaturze na temat przyswajania języka zagadnienie nabywania aspektu w języku ojczystym i obcym jest obecnie jednym z najczęściej analizowanych zjawisk, aczkolwiek opracowania dotyczące języka polskiego należą do nielicznych. Zgodnie z moją najlepszą wiedzą prezentowane poniżej badania są najprawdopodobniej jedynymi z dziedziny rozwoju aspektu w kontekście przyswajania języka polskiego jako obcego. Omawiane badania wpisują się w trend zwany kompozycyjnym podejściem do aspektu, polegający na rozpatrywaniu tej kategorii gramatycznej nie tylko z punktu widzenia tradycyjnego podziału na dokonaność i niedokonaność, ale również zróżnicowania na grupy czasownikowe teliczne i ateliczne. Co ważne, w zastosowanym w artykule rozumieniu aspektu nie stawia się znaku równości pomiędzy dokonanością i telicznością, dzięki czemu możliwe są trzy kombinacje wartości tych cech. Celem przeprowadzonych badań było stwierdzenie, czy i które konstelacje wartości teliczności i dokonaności są łatwiejsze do rozpoznania i przyswojenia przez nierodzimych użytkowników języka polskiego posługujących się językami słowiańskimi lub angielskim jako ojczystym. Rezultaty badań niezbicie pokazują, iż tzw. kombinacje nienacechowane są nabywane przed kombinacjami nacechowanymi, ponieważ podobieństwo ich cech składowych jest dostrzegane przez respondentów. W przypadku kombinacji nacechowanych wyniki grupy angielskiej pokazują, że rozbieżne wartości teliczności i dokonaności sprawiają, iż znajomość pewnych fraz werbalnych rozwija się znacznie później, niż kiedy te cechy są zgodne. Badania pokazują też znacznie większą zdolność rodzimych użytkowników języków słowiańskich do prawidłowego rozpoznawania nacechowanych fraz werbalnych, niż jest to w przypadku respondentów posługujących się językiem angielskim jako ojczystym. W tej grupie badawczej zaledwie kilku ankietowanych zdołało zidentyfikować frazy z różnymi wartościami cech. Podsumowując, przedstawione w artykule badania zgodne są z innymi opracowaniami z dziedziny przyswajania aspektu w języku drugim.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy; 2010, 6
1896-8333
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O rodzaju gramatycznym, związku zgody i problemach z tym związanych
On the Grammatical Gender, the Relationship of Agreement and the Related Problems
Autorzy:
Andrejewicz, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2127754.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
rodzaj gramatyczny
związek zgody
dydaktyka szkolna
grammatical gender
relation of concordance
scholar didactic
Opis:
It has been noted in the paper that distinguishing three values of the category of gender for nouns in both numbers, and for verbs and adjectives three in the singular number and two in the plural number complicates the grammatical description. The latter is in many places vague and, what is worse, inconsequent. Moreover, apart from the generic classification there are plurale tantum nouns in it. On the basis of W. Mańczak's and Z. Saloni's works the author postulates to introduce in schools six values of the category of gender. This solution allows, firstly, to attribute the value of gender to all forms (also nouns which have no singular number), and, secondly, to preserve compatibility between the value of the gender of noun form and the adjectival, number and verbal form which is in the concordance relation with it. This is done through the introduction of the same set of values of the category of gender for all parts of speech, which in consequence simplifies the syntactic description in the Polish language. It is worth stressing that the postulated values of the category of gender are based on the criteria which are not much different from traditional criteria. They are distinguished on the basis of the linking property of nouns with adjectives in the nominative (in both numbers).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 23-30
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The dynamics of changes within grammatical gender of dialectal nouns – selected issues
Dynamika zmian w obrębie rodzaju gramatycznego rzeczowników gwarowych – wybrane zagadnienia
Autorzy:
Kobus, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2007916.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
inflection
grammatical gender
dialect
language of villages
fleksja
rodzaj gramatyczny
gwara
język mieszkańców wsi
Opis:
Due to problems with obtaining the materials and the description thereof, dialectal inflection is an element of language which does not attract lots of dialectologists’ attention. On the other hand, the inflection of Wielkopolska dialects poses more problems in the description because there is no startingpoint in the form of previous characteristics of inflection that would create a need for a continuous description that shows the changes in the evolution of a dialect. The language spoken in rural areas in the late 20th and the early 21st centuries has entered a stage of dynamic changes on all its levels. Thisfact cannot be disregarded in selecting the appropriate research tools. Dialectal inflection cannot be unambiguously categorised, it is full of inconsistencies and deviations from (what seems to be) the adopted paradigm. As a result, it is much more interesting to show it as a flexible creation of oral language i.e. in a dynamic way, resulting from statistical analyses.The dynamics of inflection forms within grammatical gender is a part of a larger monograph dedicated to the gender-related variability of nouns and the change of gender in the course of inflection and the well-recognised opposition of masculine gender and non-masculine gender. My intention was not onlyto describe phenomena of grammatical gender of the nouns recorded in contemporary Wielkopolska as well as to show the changes against the material from the 1950s–1980s.The gender category defies attempts at restoring some normative order in it. Oral language is particularly susceptible to gender-related variations where the rules of correction are suspended. Oral language tends to be dynamic and this active nature determines the intensity of the specific features of the spokenvariety of the Polish language – the right form is created when an act of speech appears (conformity with the general Polish norm does not count – communication prevails). Despite its specificity, the spoken variety stays within the more or less flexible language norm. An analysis of the materials intended to illustrate the dynamics of changes within grammatical gender leads to drawing general conclusions. Dialects are a variety of the national language to which we would like to attribute many distinctive historical and even pre-historical features. However, this is a variety of language which evolves as do the other varieties of the national language. Speakers will always choose forms which suffice for an efficient act of communication. Dialects are at a stage of their development where researchers try to determine elements typical of a dialect and forget to examine their latest structure which results from the latest communication needs of speakers in rural areas.
Fleksja gwarowa należy do tych elementów systemu językowego, które ze względu na trudności z pozyskaniem materiałów i sposobem ich opisu, nie jest częstym obiektem zainteresowania dialektologów. Natomiast fleksja gwar wielkopolskich jest dodatkowo trudna w opisie, gdyż brak tu punktu wyjścia w postaci wcześniejszej charakterystyki problemu odmiany, któryby generował potrzebę opisu kontynuującego, pokazującego zmiany na drodze ewolucji systemu gwarowego. Język mieszkańców wsi na przełomie XX i XXI w. znalazł się w fazie dynamicznych przemian na wszystkich poziomach sytemu językowego. Fakt ten nie może zostać pominięty w doborze odpowiednich narzędzi badawczych. Fleksja gwarowa wymyka się jednoznacznemu zaszeregowaniu, jest pełnaniekonsekwencji i odchyleń od (wydawałoby się) przyjętego paradygmatu. Wszystko to sprawia, że znacznie bardziej interesujące jest ukazanie jej jako plastycznego tworu języka mówionego, zatem w sposób dynamiczny, uzyskany na podstawie analiz statystycznych.Dynamika form fleksyjnych w obrębie rodzaju gramatycznego to opracowanie będące częścią większej monografii, a poświęcone zagadnieniu wariantywności rodzajowej rzeczowników oraz zjawisku zmiany rodzaju podczas odmiany, a także znanej kwestii opozycji rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego.Moim zamiarem było nie tylko opisanie ciekawszych zjawisk z zakresu rodzaju gramatycznego rzeczowników zaobserwowanych w języku współczesnych Wielkopolan, ale i wykazanie zmian w zestawieniu z materiałami lat 50.–80.Kategoria rodzaju wymyka się próbom normatywnego jej uporządkowania. Szczególnie podatny na wariancje rodzajowe jest język mówiony, gdzie niejako zasady dotyczące poprawności ulegają zawieszeniu. Język mówiony ma naturę dynamiczną i ten właśnie jego aktywny charakter determinuje stopień natężenie poszczególnych cech mówionej odmiany polszczyzny – odpowiednia forma powstaje z chwilą kreowania aktu mowy (nie liczy się zgodność z normą ogólnopolską – ważna jest przede wszystkim komunikatywność). Mimo swej specyfiki odmiana mówiona mieści się w ramach mniej lubbardziej elastycznej normy języka.Analiza materiałów, mających zilustrować dynamikę zmian w obrębie rodzaju gramatycznego, daje przesłanki do wyciągnięcia wniosków ogólnych. Gwary są tą odmianą języka narodowego, której chcielibyśmy przypisywać wiele cech dystynktywnych, historycznych, a nawet prahistorycznych. Jednakże jest to odmiana języka, która ulega ewolucji wraz z resztą odmian języka narodowego. Użytkownicy języka będą zawsze wybierać takie formy, które wystarczają dla sprawnego przeprowadzenia aktu komunikacji. Gwary znalazły się w takim momencie swojego rozwoju, w którym badacze starają się wyłuskiwać elementy typowe dla dialektu, zapominając o badaniu aktualnej ich struktury – wynikającej z bieżących potrzeb komunikacyjnych użytkowników języka wsi.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 13; 65-110
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Poczwara w nayforemnieyszym ięzyku”. O formach typu ćmów, pchłów i piekłów
„Poczwara w nayforemnieyszym ięzyku” – about forms ćmów, pchłów and piekłów
Autorzy:
Traczyk, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/943849.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
polish language
inflexion
declention
case
genitive plural
fleksja
deklinacja
przypadek gramatyczny
dopełniacz liczby mnogiej
Opis:
The ending -ów for nouns in genitive plural was initially typical only for a few words belonging to the second declination type in the Old Slavic language. This ending does not have any other function in the declension system which is why this expansive ending started to connect with other masculine forms ended in a hard consonant and also some of them ended in a soft or harden sound. The ending -ów was not confined only to the masculine gender; some feminine and neuter forms started appearing with the genitive plural form with the ending -ów from the masculine paradigm. This process was particularly strong in XVIIIth and XIXth century. In thie paper, besides the description of this process, the discussion about this problem in XIXth century grammar books of Polish language is also presented.
Wyrazista i ekspansywna końcówka dopełniacza liczby mnogiej -ów jeszcze w dobie przedpiśmiennej wykroczyła poza swój pierwotny zakres, obejmując nie tylko wszystkie rzeczowniki męskie twardo-, ale też część miękkotematowych. Jej zastosowanie nie ograniczyło się jedynie do rzeczowników męskich. Artykuł dotyczy przejmowania przez formy dopełniacza liczby mnogiej rzeczowników żeńskich i nijakich wyrazistej końcówki -ów z męskiego paradygmatu. Proces ten szczególnie nasilił się w uzusie w XVIII i XIX wieku. Badając charakter, natężenie i zakres zmiany fleksyjnej, zastosowano opracowaną przez Bajerową metodę strukturalną polegającą na badaniu przekrojów synchronicznych, często wykorzystywaną w badaniach historycznojęzykowych. Materiał wyekscerpowany z reprezentatywnego kanonu źródeł pozwolił na opis zjawiska, określenie jego natężenia i charakteru. W artykule została również przedstawiona normatywistyczna dyskusja autorów XIX-wiecznych gramatyk języka polskiego dotycząca rozszerzania się -ów na inne rodzaje.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series; 2015, 4
2451-1153
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika
Grammatical gender in polish and east slavic languages remarks on the accusative case
Autorzy:
Stefańczyk, Wiesław T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2034551.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rodzaj gramatyczny
język polski
języki wschodniosłowiańskie
biernik
grammatical gender
Polish language
East Slavic languages
accusative
Opis:
We współczesnym językoznawstwie polonistycznym współistnieje kilka ujęć kategorii rodzaju gramatycznego: tradycyjne, wywodzące się ze szkoły starożytnej oraz nowsze. W ujęciu tradycyjnym występuje trójczłonowy podział na rodzaje gramatyczne, tj. męski, żeński i nijaki, a jego podstawę stanowi mianownik liczby pojedynczej. Podobnie jest we wszystkich językach wschodniosłowiańskich. W polszczyźnie – w przeciwieństwie do innych języków słowiańskich – istnieje dodatkowo rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. W ujęciach nowszych podstawę podziału na rodzaje gramatyczne stanowi biernik i dopełniacz. W ujęciu biernikowym występuje pięć rodzajów gramatycznych: męskoosobowy, męskożywotny, męskonieżywotny, żeński i nijaki, natomiast w koncepcji dopełniaczowej wyodrębnia się cztery klasy rodzajowe w liczbie pojedynczej i pięć klas w liczbie mnogiej. Tego typu propozycje opisu rodzaju gramatycznego są obce innym językom słowiańskim, w tym wschodniosłowiańskim, choć istnieje w nich rozbudowana kategoria żywotności, czego przykładem jest biernik. W językach wschodniosłowiańskich rzeczowniki żywotne wszystkich rodzajów gramatycznych otrzymują w bierniku liczby mnogiej końcówki fleksyjne synkretyczne z dopełniaczem. We współczesnej polszczyźnie natomiast wyodrębnianie klasy rzeczowników żywotnych w liczbie mnogiej jest nieistotne z fleksyjnego punktu widzenia. Różnice te są przyczyną interferencji i błędów językowych zarówno Polaków uczących się języków wschodniosłowiańskich, jak i wschodnich Słowian, przyswajających język polski.
In contemporary Polish linguistics, several approaches to the category of grammatical gender coexist, both traditional, dating back to ancient times, and more recent solutions. Traditionally, grammatical gender is understood on the basis of a tripartite division – masculine, feminine, and neuter, based on the singular nominative. A similar perspective is adopted in all East Slavic languages. In more recent approaches, the division into grammatical gender is based on the accusative and gender forms. The accusative approach provides for five grammatical genders: masculine personal, masculine animate, masculine inanimate, feminine and neuter, while the genitive encompasses four generic classes in the singular and five in the plural. Such descriptive propositions are alien to other Slavic languages, although the latter do possess the category of animacy, one example of which is the accusative. In East Slavic languages, animate nouns of all grammatical gender are assigned syncretic endings with the genitive in the accusative plural. In contemporary Polish, on the other hand, distinguishing a class of plural animate nouns is irrelevant from an inflectional point of view. These differences are the reason for interferences and linguistic errors both when Poles endeavour to learn East Slavic languages and when Eastern Slavs acquire Polish.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2021, 28; 105-116
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gender in culture and gender in language. On translation of the novel Lubiewo by Michał Witkowski into German and Swedish
Autorzy:
Petersson, Barbara Gawrońska
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1177319.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
translation
gender
animacy
sociolinguistics
proper nouns
genus
kategoria ożywienia
socjolingwistyka
imiona własne
rodzaj gramatyczny
przekład
Źródło:
Folia Scandinavica Posnaniensia; 2011, 12; 57-70
1230-4786
2299-6885
Pojawia się w:
Folia Scandinavica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Категория безличности в лингвистических исследованиях: парадигмы интерпретации
The Category of Impersonality in Linguistic Analyses: Paradigms of Interpretation
Autorzy:
Kananowicz, Tatiana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791139.pdf
Data publikacji:
2020-08-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
bezosobowość/ impersonalność
kategoria bezosobowości/impersonalności
podmiot semantyczny
podmiot gramatyczny
dezagentywizacja
impersonality
impersonal constructions
grammatical subject
semantic subject
agent defocusing
Opis:
Kategoria bezosobowości/impersonalności w badaniach lingwistycznych: paradygmaty interpretacjiW artykule dokonuje się przeglądu różnych stanowisk rosyjskich i polskich badaczy wobec kategorii bezosobowości. Odnotowano, że ujęcia bezosobowości skupiają się wokół czterech głównych elementów: osoby, podmiotu gramatycznego, podmiotu semantycznego, autora tekstu, a bezosobowość odpowiednio oznacza brak wyrażonej osoby, brak wyrażonego podmiotu gramatycznego, semantycznego albo autora. Kolejność wymienionych elementów odzwierciedla kierunek analizy lingwistycznej w odniesieniu do tytułowej kategorii, która na początku była mocno związana z morfologiczną charakterystyką czasownika, w okresie późniejszym zaś nabrała cech kategorii funkcjonalno-semantycznej.
In this article, the author discusses different interpretations of impersonality as proposed by Russian and Polish researchers. It is noted that analyses of impersonality concentrate on four pivotal elements: person – grammatical subject – semantic subject – author, and in different paradigms impersonality means the lack of a grammatical subject, a semantic subject, an author, etc. The order of the elements reflects the direction of the linguistic analysis: starting with the morphological characteristics of the verb, it ends with the functional and semantic categories.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 7; 145-158
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego Andriej N. Kołmogorow zajął się humanistyką?
Why did Andrey Kolmogorov deal with humanities?
Autorzy:
Urban, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/665639.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
przypadek gramatyczny
jamb
lingwistyka
teoria wiersza
A. N. Kołmogorow
grammatical case
iambic tetrameter
linguistics
verse analysis
A. N. Kolmogorov
Opis:
The Soviet mathematician Andrey Nikolaevich Kolmogorov (1903‒1987), author of over half a thousand scientific works, was one of the most eminent mathematicians of the 20th century and at some point perhaps even the greatest. In the 1960s, Kolmogorov began intensive research into linguistics and verse theory after his fifties. Among other things, he is the author of a precise definition of a grammatical case, the determination of a metre of poems, in particular an iamb. The aim of this work is not only to explain the reasons why Kolmogorov dealt with humanities (history, linguistics, poetry theory). In this paper we would also like to emphacise the fact that the famous mathematician was successfully involved in humanities. It seems that not many Polish mathematicians who know some of Kolmogorov’s works in one or another mathematical field know, for example, about his literary works concerning the theory of verse. It may be suspected that many literary experts and linguists are also unaware of the existence of these works.
Radziecki matematyk Andriej Nikołajewicz Kołmogorow (1903‒1987), autor ponad pół tysiąca prac naukowych, był jednym z najwybitniejszych matematyków XX wieku i w pewnym momencie być może nawet największym. W 1960 roku, Kołmogorow rozpoczął intensywne badania w dziedzinie językoznawstwa i teorii wiersza. Wydaje się, że niewielu polskich matematyków, którzy znają niektóre z rezultatów Kołmogorowa w tej czy innej dziedzinie matematyki, wie o jego pracach w dziedzinach nauk humanistycznych. Można podejrzewać, że wielu literaturoznawców i lingwistów również nie wie o istnieniu tych prac. Celem tego artykułu jest wyjaśnienie przyczyn, dla których Kołmogorow zajmował się humanistyką (historią, językoznawstwem, teorią wiersza).
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2018, 16; 101-112
1731-8025
2353-9623
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspectuality in Welsh
ASPEKTUALNOŚĆ W JĘZYKU WALIJSKIM
Autorzy:
Asmus, Sabine
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1753670.pdf
Data publikacji:
2021-07-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
aspekt
aspekt gramatyczny
aspekt leksykalny
aspektualność
VSO
konstrukcje werbo-nominalne
aspect
grammatical aspect
lexical aspect
aspectuality
verb-noun constructions
Opis:
Aspektualność w języku walijskim Zagadnienie aspektualności obejmuje aspekt gramatyczny oraz aspekt leksykalny, które w różnym stopniu związane są z kategorią czasu. Zakłada się występowanie aspektu gramatycznego w danym języku, gdy jest on wyrażony jako gramatyczna kategoria werbalna, jak ma to miejsce w przypadku niektórych języków słowiańskich. Status aspektu w języku walijskim jest niejednoznaczny, gdyż perfektywność mogła być wyrażona za pomocą werbalnego przedrostka ro- we wcześniejszych stadiach jego rozwoju. We współczesnym języku walijskim wyróżnia się sześć czasów dla czasownika bod (być) wyrażonych syntetycznie w trybie oznajmującym oraz cztery dla pozostałych czasowników (z wyjątkiem czasowników defektywnych). Opozycja aspektowa dokonany – niedokonany nie jest wyrażona morfologicznie. Jednakże na podstawie badań ustalono, że aspektualność w języku walijskim wyrażona jest za pomocą peryfrastycznej struktury VSO, tj. konstrukcji werbo-nominalnych w połączeniu z różnymi synsemantika pomiędzy finitywną frazą VS oraz frazą dopełnieniową.
When discussing aspectuality, a distinction is normally made between grammatical and lexical aspect. Both are linked, to varying degrees, to the category of tense. The existence of grammatical aspect in a language is normally accepted if it is fully expressed in a grammatical category, preferably a verbal one, as seems to be prototypically encoded in some Slavic languages. Questions concerning aspect have been posed for Welsh, since perfectivity could be expressed by the verbal particle ro- in its older stages. However, Modern Welsh differentiates synthetically between six tenses for the verb bod ‘to be’ and four for all of the others (save defective verbs) in the Indicative, the category looked at here. It is little surprising, therefore, that the aspect dichotomy of perfectivity vs. imperfectivity is not expressed morphologically. However, based on field work, it has been established that issues of aspectuality in Welsh are typically expressed by employing its periphrastic VSO structure, i.e. verb–noun constructions with linking elements of varying synsemantica between the finite VS- and the “O-phrase” (complement).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 11 Zeszyt specjalny; 9-28
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gender, sex, and society. On the formation and usage of feminine forms in Polish and Slovenian
Rodzaj, płeć, społeczeństwo – o tworzeniu feminatywów w języku polskim i słoweńskim
Autorzy:
Wtorkowska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042384.pdf
Data publikacji:
2020-12-23
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
feminatywy
słowotwórstwo
rodzaj gramatyczny
płeć
język polski
język słoweński
feminine forms
word formation
grammatical gender
sex
Polish language
Slovenian language
Opis:
The aim of this article is to highlight selected differences in the formation and usage of feminine names, mainly names of professions, titles, and positions, between Polish and Slovenian. Apart from the traditional ones, I shall also discuss more recent modes of derivation of feminine names in both languages and their formal characteristics. The issue of sex is related in both languages to the grammatical category of the gender of personal nouns, though it is more common in Polish. In the language, which, in fact, is referred to by its native users as ojczysty (adjectival form with the stem ‘ojciec’ meaning ‘father’) while a Slovenian would refer to their native language as materinski (derived from mother), there exists an additional opposition of names of men vs. names of non-men (including women), which means there is a special privileged position of masculine personal forms over other forms, one which is not found in Slovenian. In Slovenian, the previously used neutral masculine form when referring to both men and women, being the shortest and morphologically least complicated, is no longer viewed as non-marked, and in some documents, it is being replaced with the feminine form. I shall discuss the changes which have occurred in terms of the formation and application of feminine forms, starting with their masculinisation as a sign of women’s emancipation, through the intention to eliminate the asymmetry in the word formation of those names viewed within the context of gender/sex issues in language, to the reasons for blocking feminine derivation. I shall also mention the modes for neutralising gender and the device of splitting, the rules of which, in both languages, have not yet been sufficiently defined.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wybrane różnice w tworzeniu i używaniu nazw żeńskich, głównie nazw zawodów, tytułów i stanowisk między językiem polskim a słoweńskim. Obok tradycyjnych przedstawiono też nowsze sposoby derywowania nazw żeńskich w obu językach oraz ich wykładniki formalne. Kwestia płci wiąże się w obu językach z gramatyczną kategorią rodzaju rzeczowników osobowych, jednak w większym stopniu w polszczyźnie. W języku polskim, który nota bene rodzimy użytkownik polszczyzny nazwie ojczystym (od ojciec), gdy Słoweniec swój język ojczysty określi jako materinski (od matka), mamy dodatkową opozycję nazwy mężczyzn – nazwy niemężczyzn (w tym kobiet) i przez to wyjątkową, uprzywilejowaną pozycję form męskoosobowych w stosunku do pozostałych, której nie znajdziemy w języku słoweńskim. W języku słoweńskim dotychczas neutralna forma męska odnosząca się zarówno do mężczyzn jak i kobiet, jako najkrótsza i morfologicznie najprostsza, przestała być odbierana jako nienacechowana, a w niektórych dokumentach została zastąpiona formą żeńską. Omówiono zmiany, jakie zaszły i nadal zachodzą w zakresie tworzenia i stosowania feminatywów, od ich maskulinizacji jako przejawu emancypacji kobiet poprzez chęć likwidacji asymetrii słowotwórczej tych nazw, rozpatrywanej na tle problematyki rodzajowo-płciowej w języku, do przyczyn blokady derywacji żeńskiej. Wspomniano również o sposobach neutralizacji rodzaju i zabiegu splittingu, którego zasady w obu językach nie zostały jeszcze dostatecznie ustalone.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 61-80
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europa przez pryzmat lingwokultury baskijskiej. Etnolingwistyczne podejście do dwóch obrazów świata
Autorzy:
Frank, Roslyn May
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611380.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Basque (Euskara)
asymmetric polarities
animism
gender
reciprocity
relational ontology
lingwokultura baskijska
asymetrie biegunowe
animizm
rodzaj gramatyczny
relacja wzajemności
ontologia relacyjna
Opis:
The main thesis of this article is that the Basque linguacultural complex provides a window onto conceptual frames reflecting a much earlier animistic worldview, reminiscent of the type of relational cosmologies characterizing ethnographically documented hunter-gatherers. In this respect, even though the Basque language is classed as pre-Indo-European, what that classification might mean from the point of view of the cosmological frames of thought entrenched in the Basque language is taken into consideration, especially the fact that, until the late 20th century, the orally transmitted belief that humans descended from bears was still circulating among Basque speakers. Ethnographic and linguistic evidence points to the possibility that a similar animistic linguacultural substrate was operating across much of Europe during the period in which Indo-European languages and their associated conceptual frames were gaining a foothold. Drawing on the methodological and theoretical tools of cultural linguistics and Habermas’ concept of lifeworld (Lebenswelt), defined as a culturally transmitted and linguistically organized stock of interpretative patterns, a set of asymmetric polarities are analyzed. These are deeply engrained in the linguaculture of Western thought, namely, man/woman, human/animal and culture/nature. Moreover, all of them rest, ultimately, on the notion of human exceptionalism. When viewed from the indigenous frames of the Basque language, these oppositions disappear or are represented in ways more in accordance with the underlying animistic ontology and associated conceptualizations of relational personal identity.In short, the conceptual frames discussed in this study, understandings that are projected through the linguacultural nexus of the Basque language, often align with the ways that animism has been interpreted as expressing a form of relational ontology in which notions of kinship, mutual aid and reciprocity are emphasized and hence closely intertwined. Consequently, the resulting worldview provides a different vantage point for looking back at Western thought and what might have been going on in Europe in times past.
W artykule stawia się tezę, iż lingwokultura baskijska daje wgląd w ramy pojęciowe odzwierciedlające dawny, animistyczny obraz świata, przywołujący kosmologie relacyjne, które – jak wiemy z danych etnograficznych – charakteryzowały społeczności zbieracko-łowieckie. W tym sensie, jeśli język baskijski określa się jako pre-indoeuropejski, powstaje pytanie, co to oznacza z punktu widzenia utrwalonej w nim kosmologii, zwłaszcza w kontekście wierzeń, obecnych wśród Basków jeszcze pod koniec XX w., jakoby ludzie pochodzili od niedźwiedzi. Dane etnograficzne i językowe wskazują na możliwość istnienia podobnego animistycznego językowokulturowego substratu na znacznym obszarze Europy w okresie, kiedy utrwalały się tam języki indoeuropjeskie i obecne w nich ramy pojęciowe. Wykorzystując metodologiczne i teoretyczne narzędzia lingwistyki kulturowej oraz pojęcie świata społecznego (świata życia, niem. Lebenswelt, ang. lifeworld) w ujęciu Jürgena Habermasa, definiowane jako przekazywany kulturowo i organizowany językowo zasób wzorców interpretacyjnych, poddano analizie trzy biegunowo ustrukturowane asymetrie, mocno zakorzenione w myśli zachodniej: mężczyzna/kobieta, człowiek/zwierzę i kultura/natura. Wszystkie opierają się na koncepcji wyjątkowości człowieka w relacji do innych bytów. Jednak kiedy rozważa się je w perspektywie ram pojęciowych zakodowanych w języku baskijskim, opozycje te znikają lub nabierają innego kształtu, zgodnie z ontologią animistyczną i związanym z nią pojęciem relacyjnej tożsamości indywidualnej. Innymi słowy, omawiane w artykule ramy pojęciowe wyrastające z lingwokultury baskijskiej często pokrywają się z takim rozumieniem animizmu, wedle którego wyraża on pewnego rodzaju ontologię relacyjną, podkreślającą i ściśle łączącą ze sobą pojęcia pokrewieństwa, wzajemnej pomocy i ogólnie wzajemności. Wyłaniający się z tych kontekstów obraz świata umożliwia niestandardowe spojrzenie na myśl zachodnią i rozwój pojęć w dawnej historii Europy.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lidwoorden op z’n Tsjechisch: Problematisch lidwoordgebruik van volwassen Tsjechische leerders Nederlands
Articles in Czech: problematic use of articles in Dutch by adult Czech learners
Rodzajniki po czesku. Problematyczne użycie rodzajnika u dorosłych Czechów uczących się języka niderlandzkiego
Autorzy:
Kluková, Markéta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1882545.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
rodzajnik
kategoria określoności
specyfika
rodzaj gramatyczny
niderlandzki
czeski
transfer
analiza błędów
article
definitiness
specificity
grammatical gender
Dutch
Czech
error analysis
Opis:
Deze bijdrage analyseert het gebruik van het lidwoord in het Nederlands door volwassen Tsjechische leerders. Aangezien het Nederlands de categorie lidwoorden bezit en Tsjechisch, zoals de meeste Slavische talen met uitzondering van Bulgaars en Macedonisch, niet, is het verwerven van dit grammaticale fenomeen zeer problematisch. Doel van deze bijdrage is om de belangrijkste problemen te definiëren die bij de verwerving van lidwoordgebruik in het Nederlands door Tsjechische leerders opduiken. De bijdrage geeft eerst kort recent onderzoek weer naar de tweede taalverwerving van lidwoorden op basis van de mentale en behavioristische dichotomie. Voorts wordt het lidwoordgebruik in het Nederlands beschreven en de manier om dergelijke problemen in het Tsjechisch uit te drukken. Bepaalde kenmerken van lidwoorden, zoals bepaaldheid, specificiteit en grammaticaal geslacht worden bediscussieerd. Tenslotte wordt een foutenanalyse uitgevoerd om de grootste struikelblokken van het lidwoordgebruik in het Nederlands door volwassen Tsjechische leerders te bepalen
This paper examines article use in Dutch by adult Czech learners. Since Dutch does have the category of articles and Czech, as the majority of Slavic languages with the exception of Bulgarian and Macedonian, does not, the acquisition of this grammatical phenomenon can be very problematic. The aim of this paper is to define the main issues involved in the article acquisition in Dutch by Czech learners. Firstly, the paper briefly refers to recent research on second language acquisition of articles based on the mentalistic and behavioristic dichotomy. Further, the article use in Dutch and the way to express similar issues in Czech are described. Some characteristics of articles, such as definiteness, specificity and grammatical gender, are discussed. Finally, an error analysis is carried out in order to determine the biggest stumbling blocks of the article use in Dutch by adult Czech learners
Artykuł analizuje użycie niderlandzkich rodzajników przez dorosłych Czechów w procesie nauki języka niderlandzkiego. Z uwagi na to, że język niderlandzki posiada kategorię rodzajnika, a język czeski, jak większość języków słowiańskich — z wyjątkiem bułgarskiego i macedońskiego — nie, opanowanie tego zjawiska gramatycznego może być bardzo problematyczne. Celem niniejszego opracowania jest określenie głównych problemów związanych z przyswojeniem wiedzy w zakresie niderlandzkich rodzajników przez czeskich uczniów. Na wstępie autorka artykułu odnosi się krótko do ostatnich badań nad rodzajnikami w zakresie akwizycji drugiego języka opartych na dychotomii mentalnej i behawioralnej. Następnie opisuje użycie rodzajnika w języku niderlandzkim i wyrażanie podobieństw w języku czeskim. W dalszej kolejności omówione zostały niektóre cechy rodzajników, takie jak kategoria określoności, swoistości i rodzaju gramatycznego. Na koniec przeprowadzona została analiza błędów w celu określenia największych problemów związanych z użyciem rodzajnika w procesie nauki języka niderlandzkiego przez dorosłych Czechów.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2015, 64 Special Issue, 5; 47-62
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies