Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Polish independence" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-97 z 97
    Tytuł:
    THE EDUCATIONAL DIMENSION OF THE ATTITUDES OF SOLDIERS OF THE ANTI-COMMUNIST UNDERGROUND FORCES IN SELECTED BIOGRAPHIES
    Autorzy:
    SABAT, KATARZYNA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/460684.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
    Tematy:
    nurture
    communism
    values
    Polish independence underground  
    Opis:
    The activities of soldiers of the independence underground army required the adoption of an appropriate and decisive attitude, which was motivated by professed values, accepted ideals and purposefulness of the decisions made. Presentation of the human dimension of life combined with overcoming their own weaknesses becomes an educational testimony for a man seeking a proper understanding of truth and freedom in the postmodern era.
    Źródło:
    Scientific Bulletin of Chełm - Section of Pedagogy; 2018, 2; 11-21
    2084-6770
    Pojawia się w:
    Scientific Bulletin of Chełm - Section of Pedagogy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inteligencja miasta przemysłowego XIX i początków XX wieku wobec polskiej niepodległości. Przykład miasta Łodzi
    The intelligentsia of the industrial city of the 19th century and the early 20th century,in the face of Polish independence. The example of the city of Lodz
    Autorzy:
    Iwańska, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687496.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    inteligencja
    Łódź,
    polska niepodległość
    intelligentsia
    Lodz
    the Polish independence
    Opis:
    The turn of the 20th century, especially the time from the Polish Revolution of 1905 until the First World Was, is perceived in the Kingdom of Poland as a moment of searching for a new form of patriotism and Polishness by the Polish intelligentsia. It was a time of developing the national awareness and its spread from the local to the national domain. The present paper attempts to look at this search and these processes through the prism of journalistic discussions led by the Polish intelligentsia in Lodz. Apart from the intelligentsia’s postulates and reflections, the author is going to demonstrate specific signs of their activities, and cultural and social initiatives, which at the time were supposed to encourage and maintain Polishness in the city of Lodz, where the German and Jewish population played an important role (not only in terms of the economy). This historical analysis is also an attempt at determining the extent to which the intelligentsia in Lodz introduced original and innovative elements, stemming mainly from the industrial nature of the city, to the national patriotic debates.
    Przełom XIX i XX wieku, a zwłaszcza okres po rewolucji 1905–1907 roku do wybuchu I wojny światowej uznawany jest w Królestwie Polskim za moment poszukiwania przez środowiska polskiej inteligencji nowej formuły patriotyzmu, polskości, za czas poszerzania świadomości narodowej, przechodzenia od jej lokalnego do ogólnonarodowego wymiaru. W proponowanym tekście podjęta zostanie próba przyjrzenia się tym poszukiwaniom i procesom przez pryzmat dyskusji publicystycznych prowadzonych przez inteligentów polskich w Łodzi. Prócz postulatów i rozważań ukazane zostaną także konkretne przejawy ich działań, inicjatywy kulturalne i społeczne mające w tamtym czasie służyć pobudzeniu i utrzymaniu polskości w mieście, gdzie znaczącą rolę (nie tylko ekonomiczną) odgrywali przedstawiciele ludności niemieckiej i żydowskiej. Celem prowadzonej analizy historycznej jest też chęć zmierzenia się z pytaniem – w jakim stopniu przedstawiciele łódzkiej inteligencji wnosili do ogólnopolskich debat patriotycznych, narodowych wątki oryginalne i nowatorskie, wynikające przede wszystkim z industrialnego charakteru miasta?
    Źródło:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2018, 19; 51-79
    2450-6796
    Pojawia się w:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Conrad and Piłsudski
    Autorzy:
    Zabierowski, Stefan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/638781.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Polish eastern borderlands, Conrad, Piłsudski, January Uprising, 1863 Uprising, Polish independence
    Opis:
    Although there would seem to be no apparent link between the English novelist Joseph Conrad and Marshal Józef Piłsudski, who restored the Polish State after World War I, they did in fact have much in common. Both hailed from the Polish eastern borderlands and both came from patriotic noble families. Both had been nurtured on the Polish Romantic poets – and Słowacki in particular. For both of them the failure of the 1863 January Uprising was a traumatic experience and both of them suffered exile in Russia. However, whereas Conrad did not believe that Poland would ever be able to regain her independence, Piłsudski led a successful armed struggle for the Polish cause, thus earning the writer’s unstinting admiration. Piłsudski for his part took pleasure in reading Conrad’s Lord Jim.
    Źródło:
    Yearbook of Conrad Studies; 2014, 9
    2084-3941
    Pojawia się w:
    Yearbook of Conrad Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uznanie międzynarodowe polski a ustanowienie przez nią stosunków dyplomatycznych w 1919 r.
    The International Recognition of Poland and the Establishing of Poland’s Diplomatic Relations in 1919
    Autorzy:
    Biliński, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/596147.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Łódzkie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    diplomacy; Polish independence; political relations
    dyplomacja; niepodległość Polski; stosunki polityczne
    Opis:
    In 1918, the newly established Poland was in a state of political and military conflict with all her neighbours, and her borders were not acknowledged by the victorious allies. A request for international recognition and the establishing of diplomatic relations sent from Warsaw in November 1919 went unanswered. Only the cooperation of the Polish National Committee in Paris, headed by Roman Dmowski, with the Poland-based political structure dominated by Józef Piłsudski, brought the desired result. On January 15, 1919, the Polish delegation was invited to join the Paris Peace Conference. This meant the de facto recognition of Poland. The government headed by Ignacy Jan Paderewski, and hence the Polish state, was recognised by the major Allied Powers de jure in the so-called “Little” Versailles Treaty of June 1919. Thereby the Warsaw authorities were allowed to establish diplomatic relations. Recent research on these issues does not provide a full explanation of the circumstances. It is necessary to establish the actual sequence of Poland’s formal recognition which thus provided a legal de jure basis for diplomatic relations. This article is the first attempt to systematize the issue with a novel methodological approach. The author proposes that the date of Poland’s recognition was the date when the other state’s decision was taken, and not when that decision was communicated. The establishing of diplomatic relations was a separate procedure and occurred – except in the case of the Netherlands – as a result of the letters of credence being presented by an envoy or letters of introduction by the chargé d’affaires.
    Odrodzona w 1918 r. Polska była w konflikcie politycznym i zbrojnym ze wszystkimi sąsiadami. Jej granice nie były zatwierdzone przez zwycięską ententę. Skierowane z Warszawy w listopadzie 1919 r. prośby o uznanie międzynarodowe i nawiązanie stosunków dyplomatycznych pozostały bez odpowiedzi. Dopiero współdziałanie Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu kierowanego przez Romana Dmowskiego z krajowym ośrodkiem władzy zdominowanym przez Józefa Piłsudskiego pozwoliły na spełnienie tych postulatów. Delegacja polska 15 stycznia 1919 r. została zaproszona do udziału w konferencji pokojowej w Paryżu. Oznaczało to uznanie Polski de facto. Uznanie de iure rządu Ignacego Jana Paderewskiego, a tym samym Państwa Polskiego przez główne mocarstwa sprzymierzone potwierdził tzw. mały traktat wersalski w czerwcu 1919 r. Usankcjonowało to ustanawianie stosunków dyplomatycznych przez władze w Warszawie. Dotychczasowe studia nad okolicznościami tych wydarzeń nie wyczerpały katalogu zagadnień badawczych. Niezbędne stało się ustalenie rzeczywistej kolejności formalnego uznania niepodległości Polski, które dało wówczas prawną podstawę do ustanowienia przez nią stosunków dyplomatycznych de iure. Artykuł jest pierwszą systematyzacją tej problematyki w oparciu o nowe założenia metodologiczne. Autor dowodzi, że za datę uznania Polski należy przyjąć dzień decyzji rządu innego państwa, nie zaś moment jej przekazania. Ustanowienie stosunków dyplomatycznych było faktem odrębnym i następowało, z wyjątkiem przypadku Holandii, w efekcie złożenia listów uwierzytelniających przez posła lub wprowadzających przez chargé d’affaires w państwie przyjmującym.
    Źródło:
    Studia Prawno-Ekonomiczne; 2018, 108; 11-40
    0081-6841
    Pojawia się w:
    Studia Prawno-Ekonomiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odradzanie się biznesu w początkach odzyskania niepodległości przez Polskę
    The Business Revival In The Beginning Of Polish Independence
    Autorzy:
    Laszczak, Mirosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/449433.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    Tematy:
    odzyskanie niepodległości
    przedsiębiorczość
    interwencyjna polityka państwa
    wynalazki
    Polish independence
    entrepreneurship
    intervention policy of the state
    inventions
    Opis:
    Odradzająca się Polska była krajem rozdartym i zniszczonym. Mimo to od samego początku widoczne były poszukiwania gospodarczego i ekonomicznego wzrostu. Pojawiał się biznes, uruchamiano podupadłe warsztaty i fabryki. I kiedy wydawało się, że wreszcie uda się wyjść z pierwszowojennych zniszczeń, przez Polskę przetoczyła się kolejna wojna 1919-1920. Dopiero od tego momentu zaczyna się rzeczywiste usuwanie wojennych zniszczeń i tworzone są warunki pod względnie stały rozwój przedsiębiorczości. Zaczęły pojawiać się nowe przedsiębiorstwa, a pomysłowość przedsiębiorców pozwoliła na uruchomienia produkcji nowych, nieznanych wcześniej produktów, bądź na wprowadzenie nowinek, których trudno by szukać w ościennych krajach. Cywilizacyjny skok przerwał dopiero wybuch drugiej wojny światowej.
    Poland was the most damaged country in 1918. Nevertheless, from the very beginning, the state strived for economic growth. Small factories and craft workshops were running out, perspectives seemed to be quite good. And then Polish-Bolshevik war was broked out. Only when the war was finished, the real entrepreneurial aspiration had conditions good enoug to come true. New enterprises appeared, and entrepreneurs’ ingenuity made that new goods. Much of them were completely innovative. Polish entrepreneurs introduced novelties. It seemed that all would have gone to better one. Unfortunately Polish business aspirations were interrupted because of the outbreak of the Second World War.
    Źródło:
    Polonia Journal; 2018, 8; 37-52
    2083-3121
    Pojawia się w:
    Polonia Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Professor Waclaw Szyszkowski — a Lawyer, Anticommunist, One From the Generation of Independent Poland
    Autorzy:
    Kardela, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1374775.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie
    Tematy:
    the Piłsudski left in the Second Republic of Poland
    the Polish underground state
    aid to Jews
    Polish independence emigration
    Opis:
    The article presents the activity of Wacław Szyszkowski, a lawyer, an emigration independence activist and an outstanding scientist, who fought in the Polish-Bolshevik war of 1920 and, after Poland regained independence, was active in a secret Union of the Polish Youth “Zet” and a public Union of the Polish Democratic Youth. Until 1939 W. Szyszkowski was a defence lawyer in Warsaw, supporting the activities of the Central Union of the Rural Youth “Siew” and the Work Cooperative “Grupa Techniczna”. Published articles in political and legal journals, such as “Przełom”, “Naród i Państwo”, “Palestra”, “Głos Prawa”. During World War II — a conspirator of the Union for Defense of the Republic of Poland, soldier of the Union of Armed Struggle and Home Army, assigned to the Bureau of Information and Propaganda of the Home Army Headquarters. Fought in the Warsaw Uprising, after which he was deported by Germans to the Murnau oflag in Bavaria. For helping Jews during the occupation, the Yad Vashem Institute awarded him and his wife Irena the title of Righteous Among the Nations. After 1945, he remained in the West, engaging in the life of the Polish war exile in France, Great Britain and the United States. He received a doctorate in law at the Sorbonne. He belonged to the People’s Party “Wolność”, the Association of Polish Combatants. He was a member of the National Council of the Republic of Poland in Exile. As an anti-communist, he was invigilated by the communist intelligence of the People’s Republic of Poland. In the 1960s, after returning to Poland, as a lawyer and scientist, he was first affiliated with the Maria Curie-Skłodowska University of Lublin, and then with Nicolaus Copernicus University of Toruń. W. Szyszkowski is the author of nearly two hundred scientific and journalistic publications printed in Poland and abroad.
    Źródło:
    Internal Security; 2018, Special Issue; 41-52
    2080-5268
    Pojawia się w:
    Internal Security
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozważania nad historiografią polskiego powojennego podziemia niepodległościowego
    Reflections on the Historiography of the Polish Post-War Independence Underground
    Autorzy:
    Mazur, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2105741.pdf
    Data publikacji:
    2022-07-29
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polish independence underground
    scientific methodology
    historiography of the second conspiracy
    polskie podziemie niepodległościowe
    warsztat naukowy
    historiografia drugiej konspiracji
    Opis:
    Polskie powojenne podziemie niepodległościowe stało się jednym z najważniejszych tematów badawczych polskiej historiografii. Warto mu się przyjrzeć, wychodząc poza historię polityczno-zdarzeniową. W tym celu konieczne jest świadome odwoływanie się do reguł warsztatu naukowego. Pozwala to na wstępne ustalenie zarysu praw rządzących dotychczasową historiografią tego tematu, ustalenie wybranych argumentów perswazyjnych, wskazanie pomijanych determinant ówczesnej sytuacji, poszukiwanie pytań badawczych w interdyscyplinarności. W tekście zwrócono również uwagę na wybrane tematy, które warto byłoby opracować oraz zasygnalizowano kwestie etyczne i polityki historycznej.
    The Polish post-war independence underground has become one of the most important research topics of the Polish historiography. It is worth taking a closer look at it, going beyond the history of politics and factual developments. For this purpose, it is necessary to refer to the scientific methodology consciously. This makes it possible to outline the laws that have governed the historiography of this topic to date, identify selected persuasive arguments, point to overlooked determinants of the situation at the time, and scour for research questions in interdisciplinarity. The text also draws attention to selected topics that would be worth elaborating on and signals ethical and historical policy issues.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 2; 411-447
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka władz niemieckich na obszarach okupowanych i administrowanych przez Ober-Ost w latach I wojny światowej (na przykładzie Białegostoku i Grodna)
    The Policy of the German Authorities in the Areas Occupied and Administered by Ober-Ost During World War I (on the Example of Białystok and Grodno)
    Autorzy:
    Snopko, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2154508.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    I wojna światowa
    okupacja niemiecka
    Ober-Ost
    front wschodni
    niepodległość Polski
    World War I
    German occupation
    Eastern Front
    Polish independence
    Opis:
    W listopadzie 1918 r. jedynie część ziem polskich mogła cieszyć się niepodległością. Natomiast północno-wschodnie obszary przedrozbiorowej Rzeczypospolitej pozostawały nadal pod okupacją niemiecką i musiały oczekiwać na niepodległość jeszcze kilka miesięcy. Wiązało się to z sytuacją wojskowo-polityczną w tej części Europy, gdzie Niemcy dysponowały poważnymi siłami wojskowymi, ciągle zachowującymi dyscyplinę i zdolność bojową. Należy też zaznaczyć, że system okupacyjny na obszarze podległym dowódcy frontu wschodniego (Oberbefehlshaber Ost – w skrócie Ober-Ost) był dużo bardziej represyjny i uciążliwy dla mieszkańców niż np. w Generalnym Gubernatorstwie Warszawskim. Władze okupacyjne prowadziły bezwzględną eksploatację gospodarczą okupowanych terytoriów. Mieszkańców poddano ścisłej kontroli. Wprowadzono zakaz działalności politycznej oraz ostrą cenzurę prasy i wszelkich publikacji. Zakazano zgromadzeń publicznych oraz wprowadzono ograniczenia w możliwości przemieszczania się ludności.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 125-136
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podziemie niepodległościowe w Polsce w latach 1947–1953. Próba syntezy
    The Independence Underground in Poland between 1947 and 1953: An Attempt at Synthesis
    Autorzy:
    Poleszak, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2056222.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    the Polish independence underground
    underground military organizations
    armed units
    communist authorities
    underground
    polskie podziemie niepodległościowe
    podziemne organizacje wojskowe
    oddziały zbrojne
    władza komunistyczna
    konspiracja
    Opis:
    Po przeprowadzonej wiosną 1947 roku akcji ujawnienia struktur polskiego podziemia niepodległościowego ludzie, którzy pozostali w konspiracji, nie stanowili już dla władzy komunistycznej żadnego poważnego zagrożenia. Postanowili kontynuować dalszą walkę, gdyż nie wierzyli komunistom, nie godzili się na sowietyzację Polski i liczyli na szybki wybuch trzeciej wojny światowej. Struktury podziemnych organizacji wojskowych zostały rozbite do przełomu 1949/1950 roku. Do końca 1953 roku zlikwidowano ostatnie grupy lokalne i oddziały zbrojne. Pozostały jedynie kilkuosobowe grupy zbrojne o charakterze „przetrwaniowym”.
    After the action of disclosing the structures of the Polish independence underground in the spring of 1947, those who remained underground did not pose any serious threat to the communist authorities. They decided to continue the fight, because they did not believe in communists, they did not accept the Sovietization of Poland and they hoped for a quick outbreak of the Third World War. The structures of the underground military organizations were broken up by the turn of 1949/1950. By the end of 1953, the last local groups and armed units had been liquidated. Only a few armed groups of a “survival” nature remained.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2021, 76; 327-365
    0239-4251
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rewolucja październikowa w Polsce: Historia antykomunistycznego wyparcia
    The October Revolution in Poland: A History of Anti-Communist Repression
    Autorzy:
    Wójcik, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1009580.pdf
    Data publikacji:
    2019-05-08
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Russian Revolution
    Polish independence
    anti-communism
    historical discourse
    rightist ideology
    worker’s councils
    rewolucja rosyjska
    polska niepodległość
    antykomunizm
    dyskurs historyczny
    ideologia prawicowa
    rady robotnicze
    Opis:
    Podstawowa teza niniejszego artykułu jest następująca: rewolucja październikowa miała istotny wpływ zarówno na odzyskanie przez Polskę niepodległości, jak i na kształt polskich walk klasowych. Jednak historia tego wpływu jest całkowicie wypierana albo nawet jawnie negowana we współczesnym hegemonicznym prawicowym dyskursie historycznym w Polsce. Setna rocznica rewolucji wywołała publicystyczną dyskusję, w ramach której wydarzenia te były przedstawiane jako „demoniczne źródło dwudziestowiecznego totalitaryzmu”, zapoznając tym samym entuzjazm, jaki rewolucja wywołała wśród Polaków (zarówno jej uczestników, jak i pełnych nadziei obserwatorów). Nacjonalistyczna historiografia, idealizująca Polaków za wszelką cenę, stara się usilnie wymazać polskie zaangażowanie w „Czerwony Październik” albo zredukować je do rangi nieistotnego epizodu. W związku z tym tekst stanowi analizę dominującej narracji na temat rewolucji bolszewickiej w Polsce na przykładzie popularnonaukowej publikacji Mateusza Staronia Zdrajcy: Polacy u boku Lenina. Stawką tej analizy jest z jednej strony zbadanie strategii i sposobów antykomunistycznego „przepisywania” historii, podporządkowanej doraźnym celom ideologicznym, z drugiej zaś przedstawienie alternatywnej – wobec obowiązujących antykomunistycznych klisz – narracji dotyczącej rewolucji październikowej w polskim kontekście, opierającej się na trzech zagadnieniach:1. Polskiego uczestnictwa w październikowych wydarzeniach;2. Wpływu rewolucji na odzyskanie niepodległości przez Polskę;3. Polskich rad robotniczych jako bezpośredniej odpowiedzi na rewolucję rosyjską.Cel niniejszego artykułu nie ogranicza się – w związku z powyższym – do przedstawienia alternatywy dla dominującego dyskursu, wykonania kolejnego ćwiczenia w zakresie politycznej i historycznej wyobraźni czy wyciągnięcia na światło dzienne wypartych aspektów polskiej historii. Idzie tu raczej o ukazanie logiki i struktury samej antykomunistycznej narracji.
    The paper supports the following thesis: the October Revolution influenced the constituency of the Polish independent state in 1918 as well as the structure of class struggles in Poland. The history of this impact is absolutely ignored or even denied in contemporary Polish anti-communist ruling historical discourse. The centenary of the Russian Revolution triggered debates presenting this event as “a demonic source of the 20th century totalitarianism”, without mentioning the enthusiasm the Revolution provoked in Polish people (who were both actively participating in it and inspired by it). The nationalist historical policy, which idealizes Poles at any cost, attempts to erase Polish engagement in “Red October” or belittle it as an insignificant episode. For this reason, by analyzing the dominant narrative about the Bolshevik Revolution in Poland via the example of Mateusz Staroń’s book Traitors: Poles the allies of Lenin, I will show how anti-communist discourse reshapes the past to serve its own ideological purposes and present an alternative narrative about the Russian Revolution in a Polish context, against these dominant anti-communist clichés, concerning 3 issues:1. Polish participation in the October Revolution,2. The Revolution’s influence on Poland’s independence,3. The Polish workers’ council movement as a direct response to the Russian Revolution.In the context of the above, the aim of this paper is not limited to providing an alternative to the ruling discourse, being just another exercise in political and historical imagination, or attempting to bring to light repressed aspects of Polish history. Rather, it is to show the logic and structure of the anti-communist narrative as such.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2019, 31, 1; 50-71
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Doceniony przez Sejm. Wojciech Korfanty – Patron Roku 2023 roku i jego miejsce we współczesnej przestrzeni publicznej
    Appreciated by the Sejm. Wojciech Korfanty – Patron of the Year 2023 and his place in contemporary public space
    Autorzy:
    Białokur, Marek
    Maresz, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342714.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Wojciech Korfanty
    Sejm RP
    Górny Śląsk
    Ojciec Niepodległości Polski
    pamięć – upamiętnienie
    Sejm of the Republic of Poland
    Upper Silesia
    Father of Polish Independence
    memory – commemoration
    Opis:
    Round anniversaries of important historical events are often a stimulus for an indepth analysis of their historical significance for the fate of individual countries and nations. The above statement also applies to historical figures. One such figure is Wojciech Korfanty, who in many respects played a special role in the recent history of Upper Silesia and Poland. With this in mind, in 2023, when the Year of Wojciech Korfanty is celebrated in Poland, established on the 150th anniversary of his birth, the authors of the article decided to first analyze the path that the motion for adopting a resolution establishing the Year of Korfanty traveled in the Sejm. In the second part, the authors focused on the multidimensional presence of Wojciech Korfanty in public space. By this term we understand such forms of commemoration as monuments, commemorative plaques, patronage of schools and institutions, street names, publications or murals. The analysis carried out for the purposes of the article showed that Wojciech Korfanty, as one of the so-called „Fathers of Polish Independence”, he was fully deservedly appreciated by MPs, and with each year of Independent Poland (after 1989), he also gains in importance as a figure more and more visible in the public space. And although the article did not discuss the implemented initiatives commemorating his figure in 2023, undoubtedly the researcher who will undertake this task at the beginning of 2024 will have rich and diverse source material to analyze.
    Okrągłe rocznice ważnych wydarzeń historycznych stanowią często asumpt do pogłębionej analizy ich historycznego znaczenia dla losów poszczególnych państw i narodów. Powyższa konstatacja odnosi się także do postaci historycznych. Jedną z takich postaci jest Wojciech Korfanty, który pod wieloma względami odegrał szczególną rolę w najnowszej historii Górnego Śląska i Polski. Mając to na względzie, w 2023 roku, kiedy w Polsce obchodzony jest Rok Wojciecha Korfantego, ustanowiony w 150. rocznicę jego urodzin, autorzy artykułu postanowili przeanalizować w pierwszej kolejności drogę, którą w Sejmie przebył wniosek o przyjęcie uchwały ustanawiającej Rok Korfantego. W drugiej części autorzy pochylili się nad wielowymiarową obecnością Wojciecha Korfantego w przestrzeni publicznej. Pod tym pojęciem rozumiemy takie formy upamiętnienia jak pomniki, tablice okolicznościowe, patronaty szkół i instytucji, nazwy ulic, publikacje czy murale. Przeprowadzona na potrzeby artykułu analiza wykazała, że Wojciech Korfanty, jako jeden z tzw. „Ojców polskiej niepodległości”, w pełni zasłużenie został doceniony przez posłów, a z każdym rokiem Niepodległej Polski (po 1989 roku), zyskuje on także na znaczeniu, jako postać coraz bardziej widoczna w przestrzeni publicznej. I choć w artykule nie były omawiane zrealizowane inicjatywy upamiętniające jego postać w 2023 r., to bez wątpienia badacz, który podejmie się tego zadania na początku roku 2024, będzie miał bogaty i różnorodny materiał źródłowy do przenalizowania.
    Źródło:
    Polish Biographical Studies; 2023, 11; 253-324
    2353-9291
    Pojawia się w:
    Polish Biographical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Konspiracyjna działalność Ireny Wirszyłło (1903–1944) – strażniczki więziennej z Pawiaka i Aresztu Centralnego w Warszawie
    The conspiratorial activities of Irena Wirszyłło (1903–1944) – prison guard in the Pawiak and the Warsaw Central Detention Centre
    Autorzy:
    Kułan, Bartosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/546980.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    German occupation
    Prison guards
    Second Republic of Poland
    Pawiak
    Auschwitz
    Polish Independence Movement
    okupacja
    straż więzienna
    II Rzeczpospolita
    al. Szucha
    Armia Krajowa
    Związek Walki Zbrojnej
    Opis:
    This article describes the fate of Irena Wirszyłło, a prison guard working in the Pawiak and in the detention centre at Daniłowiczowska street in Warsaw. Irena Wirszyłło started her prison work career in 1925. However, we do not have much interesting material from this period of her life. We have more information regarding the period of occupation. Certainly, this was a particularly difficult time in Irena Wirszyłło's life, but it was also the best, showing the heroism of her attitudes. From the beginning of the occupation Irena Wirszyłło was engaged in underground activities. Initially in the Union of Armed Struggle (Związek Walki Zbrojnej) and later in the Home Army (Armia Krajowa). As part of her duties she was carrying help to the imprisoned and assisted the Home Army to obtain information on the functioning of the prison in the Pawiak during the occupation. In addition, Irena Wirszyłło recruited officers among the prison guards for conspiratorial work. One of the most important actions taken by Irena Wirszyłło and prison staff from Pawiak was the attempt to free Stefan Starzyński. Ultimately, this action failed as a result of the refusal of the President of Warsaw to endorse the escape plan. Irena Wirszyłło's conspiratorial activity ended tragically for her. She was first detained in Pawiak, and later moved to the camp in Auschwitz, where she died. The fate of Irene Wirszyłło’s family is tragical too, her husband was murdered in Katyn, her two brothers also did not survive Soviet captivity. This article is intended to remember this forgotten character.
    Losy pracowników przedwojennej Straży Więziennej niezbyt często stają się tematem szerszych opracowań. Można to zaobserwować zarówno w odniesieniu do lat 1918– 1939, jak i 1939–1945. Lepiej opracowany jest okres okupacyjny, gorzej natomiast czasy przedwojenne. Prezentowany artykuł opisuje losy Ireny Wirszyłło, strażniczki więziennej pracującej na Pawiaku i w areszcie przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie. Swoją karierę w więziennictwie Irena Wirszyłło rozpoczęła w 1925 r., jednak z tego okresu jej życia nie zachowało się zbyt wiele interesujących materiałów. Więcej informacji posiadamy z czasów okupacji. Z pewnością był to okres szczególnie trudny w życiu Ireny Wirszyłło, ale też najlepiej ukazujący bohaterskość jej postawy. Od początku okupacji Irena Wirszyłło zaangażowała się w działalność konspiracyjną, początkowo w Związku Walki Zbrojnej, a później w Armii Krajowej. W ramach swoich obowiązków niosła pomoc uwięzionym oraz ułatwiała wywiadowi Armii Krajowej pozyskanie informacji na temat funkcjonowania więzienia na Pawiaku w czasie okupacji. Dodatkowo Irena Wirszyłło werbowała funkcjonariuszki Straży Więziennej do pracy konspiracyjnej. Jednym z istotniejszych działań podjętych przez Irenę Wirszyłło i pracowników więziennych z Pawiaka była próba uwolnienia Stefana Starzyńskiego. Ostatecznie akcja ta nie powiodła się w wyniku odmowy ucieczki przez prezydenta Warszawy. Działalność konspiracyjna Ireny Wirszyłło zakończyła się dla niej tragicznie. Najpierw trafiła na Pawiak, a później do obozu w Auschwitz, gdzie zmarła. Nie mniej tragiczne są losy najbliższych Ireny Wirszyłło, jej mąż został zamordowany w Katyniu, jej dwóch braci również nie przeżyło sowieckiej niewoli.
    Źródło:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences; 2017, 5, 4; 77-95
    2543-8379
    Pojawia się w:
    UR Journal of Humanities and Social Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tymona Terleckiego profil polityczny
    Tymon Terlecki – a political profile
    Autorzy:
    Taylor-Terlecka, Nina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1939497.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie
    Tematy:
    Tymon Terlecki
    Polish diaspora
    Polish émigré politics
    Polish émigré ideals
    Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” (Polish Freedom Movement „Independence and Democracy”)
    Opis:
    Based in London from 1940, Tymon Terlecki (1905–2000) is seen as the architect or codifier of the Polish émigré ethos, and his writings were duly banned in communist Poland. „Emigracja” for Terlecki was essentially an act of faith, rebellious and aspiring to a dizerent reality. Its duty was to engage in the struggle for Poland’s political and cultural independence, and a literature unshackled by Marxist ideology. He also stressed the need to work together with the oppressed nations of central and East Europe, to ensure the integration of central-east Europe with Europe and its Christian heritage. Terlecki had formulated the main points of his political „brief ” before the rst issue of „Kultura” appeared in Rome in 1947. Highlighting the relevance of Adam Mickiewicz’s political journalism to the post-1945 situation, Terlecki was critical of émigré government-in-exile, and what he perceived as their delusional notions, lack of political acumen, and failure to invest in culture. Not wishing to be a passive observer, he joined the new émigré Polish Freedom Movement „Niepodległość i Demokracja” („Independence and Democracy”). Neither doctrinaire nor dogmatic, capitalist nor Marxist, their „Karta Wolnego Polaka” or „Little Grey Book”, sets out basic principles for a democratic post-war Poland. Following the Thaw, Terlecki distanced himself from émigré politics, which he felt had degenerated into ambition-driven politicizing. Collected and published posthumously as Emigracja naszego czasu (Lublin, 2003), his political essays amount to some 40 in all, a small fraction of his literary output.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe PUNO; 2019; 225-243
    2052-319X
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe PUNO
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola militarna i polityczna Polskiej Organizacji Wojskowej w odzyskaniu niepodległości. Próba bilansu
    The military and political role of Polish Military Organization in regaining independence. A tentative summary
    Политическая и милитарная роль Польской военной организации в возвращении независимости. Попытка подведения итогов
    Autorzy:
    Olstowski, Przemysław
    Wołos, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1925830.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wojskowe Biuro Historyczne
    Tematy:
    Polska Organizacja Wojskowa
    I wojna światowa
    polski ruch niepodległościowy
    obóz piłsudczykowski
    Polish Military Organization
    World War I
    Polish independence movement
    Piłsudski’s political camp
    Польская военная организация
    Первая мировая война
    польское движение за независимость
    лагерь Пилсудского
    Opis:
    Polska Organizacja Wojskowa powstała jesienią 1914 r. z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Od początku swego istnienia stanowiła atut w jego ręku w stosunku do czynników politycznych i wojskowych Austro-Węgier i Niemiec. Do czasu zajęcia Królestwa Polskiego przez wojska państw centralnych latem 1915 r. odnosiło się to do wywiadu i dywersji na zapleczu frontu. W latach 1915–1918 rola POW ewoluowała od funkcji zaplecza kadrowego dla przyszłej armii polskiej tworzonej u boku państw centralnych, do tajnej organizacji wojskowej obozu niepodległościowego. W październiku i listopadzie 1918 r. odegrała istotną rolę w likwidacji okupacji austriackiej i niemieckiej w Królestwie Polskim i ochronie tworzących się ośrodków władzy polskiej, zwłaszcza na szczeblu lokalnym. Dostarczyła też kadr ochotniczych dla formującego się wówczas Wojska Polskiego. Tworzone zaś w oparciu o jej struktury na wschodzie siatki wywiadowcze na Ukrainie i w Rosji odegrały ważną rolę w czasie wojny polsko-sowieckiej 1919–1921 r.
    Polish Military Organization came into being in autumn 1914 on the initiative of Józef Piłsudski. Since the beginning it was his asset against the political and military entities of Austria-Hungary and Germany. Until the Kingdom of Poland was occupied by the armies of the Central Powers in summer 1915, it concerned the intelligence and sabotage units at the rear. In 1915–1918 the role of PMO evolved from a personnel base for future Polish army created close to the Central Powers towards a secret military organization of the independence camp. In October and November 1918 it played an important role in ending the Austrian and German occupation of the Kingdom of Poland and in the protection of the centers of Polish authorities that were subsequently created, especially at local level. It also provided volunteers for the Polish Army forming at that time. The intelligence networks created in Ukraine and Russia on the basis of PMO’s structures in the East played an important role during the Polish-Soviet war of 1919–1921.
    Польская военная организация (ПВО) была образована осенью 1914 г. по инициативе Юзефа Пилсудского. С самого начала своего существования она была его большим преимуществом по отношению к политическим и военным факторам Австро-Венгрии и Германии. До того момента, когда Польское Королевство стало занято войсками центральных держав летом 1915 г., это относилось к разведке и диверсии на периферии фронта. Если ранее ПВО лишь готовила будущие кадры для польской армии, создававшейся по соседству с центральными державами, то в 1915–1918 гг. роль Польской военной организации выросла – ПВО стала тайной военной организацией лагеря борцов за независимость. В октябре и ноябре 1918 г. она играла существенную роль в ликвидации австрийской и немецкой оккупации в Польском Королевстве и защите создаваемых центров польской власти, особенно на местном уровне. Она также предоставляла волонтерские кадры для формирующегося на тот момент Войска Польского. Создаваемые на основе ее структуры на востоке разведывательные сети в Украине и России сыграли важную роль во время советско-польской войны 1919–1921 г.
    Źródło:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2018, XIX (LXX), 1-2 (263-264); 159-192
    1640-6281
    Pojawia się w:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prezydenci RP na uchodźstwie wobec obchodów świąt narodowych
    Presidents-in-exile of Poland and the Celebration of National Days
    Autorzy:
    Piotrowski, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951085.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polish independence exile
    Polish presidents in exile
    National Days of 3 May and 11 November
    national holidays celebration
    presidential address
    uchodźstwo niepodległościowe
    prezydenci RP na uchodźstwie
    święta narodowe 3 V i 11 XI
    obchody świąt narodowych
    orędzia prezydenckie
    Opis:
    Celem jest zaprezentowanie stosunku prezydentów RP na uchodźstwie do obchodów świąt narodowych, jak rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja 1791 r. czy odzyskania niepodległości 11 XI 1918 r. Autor podsumował cele oraz sposoby świętowania przez głowy państwa w latach 1939–1990. Uwzględnione zostały medialne echa tych poczynań. W efekcie udało się uchwycić specyfikę obchodów w kolejnych kadencjach. Autor stawia tezę o istotnym ich znaczeniu nie tylko dla podtrzymania polskości na obczyźnie, ale także dla gry politycznej w wymiarze wewnętrznym i na arenie międzynarodowej.
    The aim of the study is to present the attitude of the Polish presidents in exile to the celebration of national holidays, such as the anniversary of the Constitution of 3 May 1791, or Regaining Independence on 11 November 1918. The author summarises the goals and ways of celebrating these occasions by Polish heads of state in 1939–1990, with taking into account media echoes of these celebrations. As a result, he has been able to capture the specificity of the celebrations in subsequent office terms. The author puts forward a thesis about their significant importance not only for maintaining Polishness abroad, but also for the political game both in the country and on the international arena.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 2; 5-20
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ośmiu ostatnich. Członkowie podziemia antykomunistycznego nieujawnieni podczas amnestii z 1956 r.
    Autorzy:
    Poleszak, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2032498.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polish independence underground
    anti-communist underground
    armed underground
    cursed soldiers
    unbroken soldiers
    last armed
    Stalinism
    amnesty 1956
    polskie podziemie niepodległościowe
    podziemie antykomunistyczne
    podziemie zbrojne
    żołnierze wyklęci
    żołnierze niezłomni
    ostatni zbrojni
    stalinizm
    amnestia 1956 r.
    Opis:
    W artykule przedstawiono losy ośmiu osób, które nie skorzystały z amnestii w kwietniu 1956 r. i nadal ukrywały się z bronią w ręku przed komunistycznym aparatem represji. Wszyscy oni byli członkami polskiego podziemia niepodległościowego, działając w jego szeregach już w czasie okupacji niemieckiej. Lektura tekstu pozwala poznać charakter ich działalności po kwietniu 1956 r. i odpowiedzieć na pytanie, czy miała ona charakter antykomunistyczny, czy raczej „przetrwania”.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2021, 53, 3; 131-157
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niepodległość. Badanie naukowe PUNO
    Independence. PUNO’s academic research
    Autorzy:
    Czubińska, Grażyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1939495.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie
    Tematy:
    independence
    research
    The Polish University Abroad
    Opis:
    The Polish University Abroad (PUNO) carried out a research aimed at analysis of the approach of young Polish immigrants living in the UK to the independence issues. The point was to identify the way people perceive the 100th anniversary of Polish independence. 191 people were surveyed – 62% of them were women and 38% were men. The majority of respondents were from 26 to 39 years old. Poland, to the respondents, seems to be related to: family, homeland and home. The image of Polish diaspora in the UK provides a lot of inspiration for further research about Poles and their attitude to most important national traditions.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe PUNO; 2019; 253-258
    2052-319X
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe PUNO
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Olimpijczycy w służbie niepodległości
    Olympians in a service of independence
    Autorzy:
    Lawer, Damian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1939577.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polski Uniwersytet na Obczyźnie w Londynie
    Tematy:
    Polish Olympians
    independence
    Second World War
    Opis:
    The aim of this study is to present the fate of Polish Olympians representing their coun try during the Olympic Games as well as their huge contribution and ezorts for the res-- toration of Polish independence. First of all, the article discusses the direct participation of the future squad members in a struggle for boundaries of a second Polish republic in years 1914–1921 as well as their contribution in a movement against German invaders in years 1939–1945. The goal of this paper is also to present the fates of some pre-war sport ambassadors aer Poland’s regaining independence with the help of Soviets. Described here is the Soviet attitude towards the athletes involved in Polish Underground Movement who were recognized by the communistic government as potentially dangerous. The fate of this small group of Olympians is similar to the fate of millions of Poles during the wartime. It was a common feature for almost all of them to be a part of Polish-German War in 1939, the Warsaw Uprising; they were sent to concentration or war camps, and took part in liberating the country in the last phase of the war. During the war many of them shown bravery and sacrice for which they were awarded combat distinctions. The memory of Polish heroes and their contribution for the country is still rooted in the nation. ey gave happiness for the citizens on sport arenas but at the same time, when the freedom was threatened, they fullled their civil duty.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe PUNO; 2019; 159-169
    2052-319X
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe PUNO
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kompleks Dostojewskiego czy kompleks Polaków?
    Dostoyevsky’s Complex or Poles’ Complex?
    Autorzy:
    Sucharski, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29433535.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie
    Tematy:
    Fiodor Dostojewski
    polska dostojewskologia
    polska walka o niepodległość
    katorga syberyjska
    stereotypy narodowe
    polonofobia
    Fyodor Dostoyevsky
    Polish dostoevskology
    Polish fight for independence
    Siberian katorga
    national stereotypes
    polonophobia
    Opis:
    Szkic jest próbą refleksji nad „polskim problemem” Fiodora Dostojewskiego, próbą w dużym stopniu polemiczną wobec dotychczasowych interpretacji polskiej dostojewskologii. W negatywnych kreacjach Polaków, które, poza Zapiskami z Martwego domu, nie odgrywają istotnej roli fabularnej w powieściach, krytyka doszukiwała się ekspresji niechęci pisarza, nawet polonofobii. Wskazywała ją na płaszczyźnie metafizycznej, narodowej, religijnej, etycznej. Analiza dzieł Dostojewskiego, w których pojawiają się polskie postaci, dowodzi, że kreacje Polaków odzwierciedlają przede wszystkim rosyjski negatywny stereotyp Polaka. Zasadniczą niechęć i irytację Dostojewskiego wzbudzali jedynie Polacy, którzy dążyli do uniezależnienia od Rosji. Pokazywał ich pisarz jako aroganckich oszustów, fałszywych hrabiów.
    The sketch is an attempt to reflect on Fyodor Dostoevsky’s „Polish problem,” a a largely polemical attempt at the previous interpretations of Polish dostoevskyology. Polish critics looked for the expression of the writer’s reluctance, even polonophobia, in the negative portrayals of Poles, who, apart from Notes from the Dead House, do not play any significant role in the novels. Researchers and critics indicated this on the metaphysical, national, religious and ethical levels. An analysis of Dostoyevsky’s works, in which Polish characters appear, proves that the creations of Poles primarily reflect the negative Russian stereotype of a Pole. Only Poles, who sought independence from Russia, aroused the fundamental reluctance and irritation of Dostoyevsky. The writer showed them as arrogant frauds and false counts.
    Źródło:
    Studia Pigoniana; 2021, 4, 4; 25-51
    2657-3261
    Pojawia się w:
    Studia Pigoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polish cinema towards independence 1918–2018
    Autorzy:
    Zwierzchowski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/703512.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish cinema
    independence
    historical cinema
    national identity
    Opis:
    The article presents two dimensions of the relationship between cinema and Polish independence. The first part was devoted to the situation of Polish cinema after 1918. I describe the film market, the political situation, relationship between the state and cinematography, films that were then created and their impact on national identity. Then I focus on films in which independence has become a movie theme. I divide them into three periods: until 1939, the People's Republic of Poland and after 1989. I draw attention to their political and historical contexts, functions and film form, and I discuss the meaning and interpretation of each films.
    Źródło:
    Nauka; 2018, 4
    1231-8515
    Pojawia się w:
    Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Adam Ciołkosz i Radio Wolna Europa w świetle jego korespondencji z Janem Nowakiem-Jeziorańskim
    Adam Ciołkosz and Radio Free Europe in the light of correspondence with Jan Nowak-Jeziorański
    Autorzy:
    Kamińska-Chełminiak, Kamila
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1287944.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    Adam Ciołkosz
    Radio Wolna Europa
    Jan Nowak-Jeziorański
    Polska Partia Socjalistyczna
    Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja”
    Radio Free Europe
    Polish Socialist Party
    Polish Freedom Movement “Independence and Democracy”
    Opis:
    Istotnym elementem dorobku publicystycznego Adama Ciołkosza jest jego spuścizna epistolograficzna, która liczy kilka tysięcy listów. Szczególne miejsce zajmuje w niej korespondencja z Janem Nowakiem-Jeziorańskim prowadzona w latach 1946–1975, licząca 269 listów. Ciołkosz był jednym z najważniejszych publicystów politycznych Rozgłośni Polskiej RWE, szczególnie cenionym przez Nowaka. Korespondencja daje wiele dowodów na to, jak ważne miejsce zajmował na mapie sojuszników i przyjaciół Nowaka.
    A significant element of Ciołkosz’s journalistic achievement is his epistolographic legacy, which comprises of several thousand letters. This includes correspondence – 269 letters – with Jan Nowak-Jeziorański, from the years 1946–1975. Ciołkosz was one of the most prominent political publicists of the Polish service of RFE, particularly valued by NowakJeziorański. The correspondence provides significant evidence that Ciołkosz was one of the biggest friends and allies of Nowak-Jeziorański.
    Źródło:
    Studia Medioznawcze; 2018, 3 (74); 151-159
    2451-1617
    Pojawia się w:
    Studia Medioznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Śmierć w starych dekoracjach
    Death in old decorations
    Autorzy:
    Stępień, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498921.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
    Tematy:
    Polish constitutional crisis
    constitutional court
    judicial independence
    democratic transition
    Opis:
    The text is a short commentary to Kamil Joński’s article entitled "Court of Peers – Political economy behind the triumph and crisis of Polish Constitutional Court", published in this issue of “The Voice of Law”. The author presents his views on the functioning of the Constitutional Court, referring to his own experiences as a Judge and the President of the Constitutional Court.
    Źródło:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2020, 3, 1(5); 229-231
    2657-7984
    2657-800X
    Pojawia się w:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rok 1918 na teatralnej prowincji. Kielce
    Year 1918 on the theatrical province. Kielce
    Autorzy:
    Drozdowska, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/938394.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    theatre
    Kielce
    1918
    repertoire
    the Polish Theatre
    independence
    extermination
    Opis:
    The article describes cultural life in Kielce at the threshold of independence. The local theatre played a prominent role at that time, since it was the only professional scene on which the Regency Council’s manifest was read. After this event the institution had its name changed into the Polish Theatre. The directors in those days were struggling with financial and logistical problems, lack of permanent crew, and even the outbreak of typhus. The history of the theater is described in the context of provincial, poor and clerical town, in which the intelligentsia accounted for a small percentage of the population. The audience wanted some entertainment both from the theatre and the expanding world of the cinema. Therefore, the creators were trying to meet those expectations through productions based on comedy and operetta. The local amateur theatre was the only group involved in politics, staging several patriotic plays. The conclusions of the article are based on the materials published in ”Gazeta Kielecka”, a local newspaper of that time, and collections available in the branch of National Archive in Kielce (unfortunately, no documents have been preserved in Żeromski Theater), as well as the research done by regional historians. Year 1918 turned out to be just a glimpse in the long process of changing the mentality of local community. It was just the first step to rebuild its national identity.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria; 2018, 18; 86-103
    2081-1853
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Nie łzawe wspomnienia dawnych bojów, ale realna nauka z przeszłości”. O świętowaniu rocznicy niepodległości w szkołach II Rzeczypospolitej refleksji kilka
    Autorzy:
    Katarzyna, Buczek,
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/892218.pdf
    Data publikacji:
    2019-04-20
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    school
    state holiday
    Independence Day
    The Second Polish Republic
    Opis:
    The article discusses the question of celebrations of Poland’s Independence Day – November 11th. The tradition of celebrating state holidays in Polish schools dates back to the era of the National Education Commission, which in 1783 ordered official celebrations of the centenary of king John III’s victory over the Turks at Vienna. After 123 years of foreign subjugation, which broke the connection between the citizens and the state, Poland returned to the tradition of celebrating state holidays in schools. Several brochures with proposed event scripts, poems, and small plays were published in order to ensure the celebrations would be given an appropriate flair. “Płomyk”, a magazine for slightly older children, was also involved in the preparation for independence anniversary celebrations. The issue of celebrating state holidays in schools was also considered within teaching theory: on the one hand, they were considered very valuable educationally – particularly for instilling patriotic and civil virtues, on the other, it was remarked that the students were bored with the ceremonies.
    Źródło:
    Kwartalnik Pedagogiczny; 2018, 63(4(250)); 56-71
    0023-5938
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka wschodnia w koncepcjach Stronnictwa Konserwatywno-Ludowego
    Autorzy:
    Krawcewicz, Arkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568325.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    conservative parties
    youth organizations
    Eastern policy
    the concept of geopolitical
    security
    Polish, Ukraine’s independence
    Russia
    консервативные партии молодежные организации
    восточная политика
    концепция геополитическая
    безопасность
    Польши
    независимость Украины,
    Россия
    Opis:
    The aim of this article is to present the eastern policy in conceptions of Stronnictwo Konserwatywno-Ludowe (SKL). Stronnictwo was established in 1997 as result of uniting such political parties as Partia Konserwatywna, Stronnictwo Ludowo- Chrześcijańskie and the group of Members of Parliament from Unia Wolności. The youth organisation of SKL was Młodzi Konserwatyści AWS. Stronnictwo is categorised as a postsolidarity and conservative party. In the field of the eastern policy, SKL appealed to historical geopolitical conceptions: the Promethean conception, the political thought of the Parisian „Kultura” and indirectly to ideas of Adolf Bocheński. The party believed that independent Ukraine had fundamental meaning for the security of Poland. In the opinion of SKL Russia returned to imperial policy towards the states of the Central and Eastern Europe. The accession to NATO and the European Union was supposed to be a chance for Poland, which could become the creator of the EU eastern policy in this way. The members of the party and the youth organisation to cooperated also with the opposition in Belorussia, for example Białoruski Front Ludowy.
    Цель этой статьи заключается в представлении восточной политики в концепциях Консервативной-народной партии. Партия была основана в 1997 году в результате слияния политических партий, таких как Консерватив ной партии, Христианско-народной партии и группы депутатов Унии Свободы. Молодежной организацией Консервативно-народной партии были Молодые консерваторы Избирательной акции Солидарность. Партия классифицируется как пост-солидарностная и консервативная. В восточной политике КНП обращалось к исторической геополитической концепции: к концепции прометеизма, политической мысли парижской «Культуру» и, косвенно, к идее Адольфа Бохенского. Партия считала, что независимость Украины является фундаментом для безопасности польского. По мнению КНП, Россия возвращалась к политике сверхдержав по отношению к странам Центральной и Восточной Европы. Вступление в НАТО и Европейский Союз должны был быть шансом для Польши, которая, таким образом, могла становиться творцом восточной политика ЕС. Члены партии и молодежной организации сотрудничали с оппозиционными организациями из Беларуси, например, с Белорусским народным фронтом.
    Źródło:
    Nowa Polityka Wschodnia; 2014, 2(7); 227-245
    2084-3291
    Pojawia się w:
    Nowa Polityka Wschodnia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Andrychów w czasach Wielkiej Wojny. Stulecie odzyskania niepodległości 1918–2018
    Andrychów during the Great War. The century or regaining independence in 1918-2018
    Autorzy:
    Rusin, Daria
    Fryś, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/458208.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
    Tematy:
    Andrychów, World War I, Great War, Austro-Hungarian army, Polish Legions, regaining independence
    Andrychów, I wojna światowa, Wielka Wojna, c.k. armia, armia austro-węgierska, Legiony Polskie, niepodległość
    Opis:
    During the World War I, Andrychow was near the front-line zone and no military operations were conducted here. Nevertheless, the inhabitants suffered from many inconvenience: there was a shortage of food and fuel, in factories (including Czechowiczka Brothers Factory) there were no hands to work, the schools did not function periodically (from September 1914 to August 1915 there was a hospital for infectious patients in the school building). The City Council tried to solve the problems of food supply, watching at the same time the situation on the war fronts, as well as the changes taking place in Austro-Hungary. The difficult war time situation did not affect the patriotic attitude of the inhabitants, who joined the Polish Legions in large numbers. At the beginning of 1915, legionaries who were going to rest in Kęty, were taken with a big enthusiasm in Andrychów. In 1917, a celebratory unveiling of Polish Legion Shield was made in the city. This initiative was aimed at fundraising for legionaries and their families. On the 29.10.1918 four soldiers of the Legions: Józef Herzog, Adam Myjak, Władysław Pająk and Tomasz Płonka disarmed the Austro-Hungarian military police station in Andrychów. The city was within the borders of the reborn Polish state. The soldiers from Andrychów, who fought both in the Austro-Hungarian army and in the Polish Legions, had a lot of merit in it.
    Podczas I wojny światowej Andrychów znajdował w pobliży strefy przyfrontowej i nie prowadzono tu żadnych operacji wojskowych. Niemniej jednak mieszkańcy cierpieli z powodu wielu niedogodności: brakowało żywności, rąk do pracy (m.in. w fabryce braci Czeczowiczka), nie funkcjonowały szkoły (w okresie od września 1914 r. do sierpnia 195 r. w budynku szkoły istniał szpital zakaźny). Trudna sytuacja w czasie wojny nie wpłynęła na patriotyczne postawy mieszkańców Andrychowa - wielu z nich służyło w Legionach Polskich. 29 października 1918 r. czterech legionistów: Józef Herzog, Adam Myjak, Władysław Pająk i Tomasz Płonka rozbroili posterunek żandarmerii austriackiej.
    Źródło:
    Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2018, 21; 7-29
    1505-0181
    Pojawia się w:
    Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ rewolucji październikowej na przemiany rewolucyjne na ziemiach polskich w latach 1917–1920
    The influence of the October Revolution on the revolutionary changes in Poland at 1917–1920
    Bлияние Октябрьской революции на революционные перемены на польских землях в годы 1917–1920
    Autorzy:
    Wiktor, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1993263.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    October Revolution
    labor movement in Poland
    class struggle
    opportunism
    revisionism
    Polish independence
    strikes
    demonstrations
    revolutionary situation
    proletariat
    bourgeoisie
    territory
    contradictions
    Polish-Soviet war
    Temporary Revolutionary Committee of Poland
    counterrevolution
    Октябрьская революция
    рабочее движение в Польше
    классовая борьба
    оппортунизм
    ревизионизм
    независимость Польши
    забастовки
    демонстрации
    революционная обстановка
    пролетариат
    буржуазия
    поместье
    противоречия
    польско-советская война
    Временный революционный комитет Польши или Польревком
    контрреволюция
    Opis:
    The main thesis of article is the influence of the Oktober Revolution on the revolutionary changes in Poland at 1917–1920. It’s described causes and results of war world 1 and the fall of 2.I nternationale. In next time were organizing the revolutionary parties of Socialdemocracy and established communist parties, which 1919 united and established in the 3th Internationale – Communist The great ideological-political role in this process played revolutionary part od Russian Socialdemocracy – bolsheviki with W.I.Lenin as leader. The polish state was fall at the end 18th century and on the war world one since 1915 the territory was occupied by Germany and Austria. There at 19th century developed capitalizm and were estblishing worker parties especialy Great Proletariat, Polish Socialist Party (PPS), Socialdemocracy of Polish Kingsdom and Litauen (SDKPi), in next time from PPS was established PPS-Left. Workers were also under ideological influence of Polish katholic church, of national and solidarity movements. At 1917–1920 were many strikes and demonstrations, the class struggle developed in cities and in the country. There were also the struggle for the independent polish state in form of 2 main class forces: 1. bourgeoisie and landlords and 2. socialist proletariat. The workers (also partialy peasants) were organizing in the councils of worker delegates (like in Russia), there were about 100 councils in main industrial centres of Poland, but they were to weak in victorious struggle against capitalist forces at 1918–1920, especialy when the Poland-Soviet Russia war breake out. In Juli 1920 in Białystok was established The Contemporary Revolutionary Committee of Poland as a Revolutionary Government of Polish Soviet Republic, but it was collapsed together with Polish revolutionists and Soviet Red Army in battle by Warsaw August 1920. In result Polish revolution defeated and won the Polish bourgeoisie and landlords with the support of international capital. There is established the liberal-democratic state, which persisted to 1926, to coup d’ etat of Marshall J. Piłsudski.
    Главный тезис статьи зааключается во влиянии Октябрьской револю- ции на революционные перемены на польских землях в годы 1917–1920. В статье были назвны главные причины начала 1. мировой войны и падения 2. Интернационала. Со временем возникли фракции социалдемократических партий, которые организовались в комунистические партии и в 1919 году учредили новый 3. ИнтернационалКомунистический. Большую идейно-теоретическую и организаторскую роль сыграли революционные русские социалдемократы – большевики во главе с В.И. Лениным. Польские земли находились под разделом и были территорией борьбы чужих армий. Капитализм быстрее всех развивался под русским раздлом. Действовали многие рабочие партии, в том числе революционная СДКПиЛ, ППС-Левая и оппортунистско-реформистская ППС. Большое влияние на рабочих оказывал тоже Костёл католический, националистические группировки и группировки солидарности. В годы 1917–1920 проходили многие забастовки и рабочие демонстрации, тоже бедных крестьян и деревенского пролетариата. В 1918 году развилась борьба за создание возраждённого, нового независимого польского государства. Сталкивались две концепции: буржуазно-помещичья и пролетарско-социалистическая. Рабочие, крестьяне создавали советы делегатов рабочих, которых было около 100, однако были они слишком слабые, чтобы стать ведущим субъектом борьбы за власть. Важную роль в росте революционного влияния сыграла польско-советская война в годы 1919–1920 и создание Временного Революционного Комитета Польши в Белостоке. Окончательно в ходе классовой борьбы, многих восстаний, воен, а особенно польско-советской, сформировалось буржуазно-помещичье государство в форме демократической парламентарно-кабинетной республики. Оно существовало до мая 1926 года, когда наступил военный переворот маршала Й. Пилсудского, который ввёл авторитарную форму правления.
    Źródło:
    Studia Orientalne; 2019, 1(15); 93-107
    2299-1999
    Pojawia się w:
    Studia Orientalne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między ugodą a działaniem. Polska myśl konserwatywna wobec prób odzyskania niepodległości w XIX wieku
    Between Compromise and Action. Polish Conservative Thought and Attempts at Regaining Independence in the 19th Century
    Autorzy:
    Turoń-Kowalska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477156.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    niepodległość
    konserwatyzm polski
    naród
    tradycja
    ugoda
    independence
    ,Polish conservatism
    nation
    tradition
    compromise
    Opis:
    The restoration of Polish independence was preceded by numerous debates among the political and intellectual elites. The basic issue discussed in the 19th century was the national cause, to be more exact – the birth of its modern form after independence had been regained. The agenda of compromise (broadly or narrowly understood) specified the not only political but primarily ideological involvement in the specific historical situation. The image of Polish conservative thought, which struggled with the issue of national independence, also carries with it, and sometimes primarily, a collection of values that would represent the fundamental component of the identity of a Pole living in an independent country. Alongside the issue of national interest, the history of conservative thought demonstrates how distinct the Poles’ interests are in comparison with their peers in European culture. It also shows the train of thought of the Polish intellectual elite in shaping of the idea of the nation’s independence and the developmental path of the idea of political realism, which overshadows reflection on the restoration of independence. Tradition, national heritage, consciousness and the national identity, cultural disparity with the West and political realism – these are the values that made their way onto the agenda of the national parties in 1918.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2018, 31; 81-99
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Auf der Suche nach der polnischen Identitat. Zum romantischen Kulturmuster in Polen
    Autorzy:
    Mrożek, Sebastian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/444446.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    Polish Romanticism
    national identity
    tradition and patriotism
    struggle of national independence
    Polish cultural patterns
    canon of the Polish national literature: Mickiewicz
    Opis:
    The present article shows the moulding of the national identity of the Polish, their struggle of independence through the national uprising as well as the literature and the art. The period of a romanticism in Poland is the formation time of a national culture and myths (The Polish Messianism). They will build the mentality of Polish people during next decades. The cultural patterns formed in this period, especially the struggle of freedom and the sovereignty, will go back in the periods of a civil or a political captivity. Untill today is the Polish romanticism - as was shown in the text - an element of the national culture and tradition, which is referenced by artists. In special pieces of the literature of the period became the canon of Polish national literature.
    Źródło:
    Acta Neophilologica; 2007, IX; 167-174
    1509-1619
    Pojawia się w:
    Acta Neophilologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zapomniany los Kaliszanina – wiceadmirała Jerzego Włodzimierza Świrskiego
    The forgotten fate of Kalisz citizen – vice-admiral Jerzy Włodzimierz Świrski
    Autorzy:
    Małecki, Z. J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/407462.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Instytut Badawczo-Rozwojowy Inżynierii Lądowej i Wodnej Euroexbud
    Tematy:
    Świrski
    niepodległość
    torpedowce
    obywatelstwo polskie
    Świrski Jerzy Włodzimierz
    independence
    torpedo boats
    Polish citizenship
    Opis:
    Wiceadmirał Jerzy Włodzimierz Świrski urodził się 5 kwietnia 1882 roku w Kaliszu. W latach 1899-1902 Jerzy Świrski był słuchaczem Morskiego Korpusu w Petersburgu. Karierę wojskową rozpoczął w carskiej armii, w tym czasie Kalisz był pod panowaniem Rosjan. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę powrócił do kraju i w stopniu pułkownika marynarki został powołany na zastępcę Szefa Departamentu do Spraw Morskich, następnie pełnił funkcję dowódcy Wybrzeża Morskiego w Pucku oraz Szefa Kierownictwa Marynarki Wojennej. W przededniu wojny komandorowi Świrskiemu udało się wyprowadzić trzy torpedowce do Wielkiej Brytanii, które z dużym prawdopodobieństwem uległyby zniszczeniu. Uratowanie torpedowców stworzyło możliwość odbudowy naszej floty na zachodzie. W Londynie wiceadmirał Jerzy Świrski pełnił funkcję zastępcy Szefa Marynarki Wojennej w Londynie. Wiceadmirał Jerzy Świrski potrafił również zdobyć zaufanie Brytyjczyków, układając poprawne stosunki z Admiralicją i flotą Brytyjską w sposób pełen godności. Po wojnie wiceadmirał Jerzy Świrski pozostał na emigracji, ponieważ władze komunistyczne w kraju pozbawiły Jego obywatelstwa polskiego. Zmarł 12.06.1959 roku w Londynie i został pochowany na cmentarzu Brompton Cemetery.
    Vice-admiral Jerzy Włodzimierz Świrski was born on 5 of April 1882 in Kalisz. From 1899 to 1902 he was a student of Marine Corps in Petersburg. He started his military career in tsarist army – at that time Kalisz was under Russian rule. After Poland regained independence he came back to homeland and having the rank of naval colonel was appointed the deputy Chief of Department of Marine Affairs. Next he was the commander of the Marine Coast in Puck and Director of the Polish Navy. Just before World War II broke out he managed to get from Poland to Great Britain three torpedo boats which most probably would have been destroyed. Saving the torpedo boats created a chance to rebuild our fleet in the west. In London vice-admiral Jerzy Świrski was deputy Chief of the Polish Navy in London. Vice-admiral Jerzy Świrski succeeded in gaining confidence of the British and establishing appropriate relationships with the Admiralty and the Royal Navy in a way full of dignity. After the war vice-admiral Jerzy Świrski stayed in Great Britain because the communist authorities deprived him of Polish citizenship.. He died 12.06.1959 in London and was buried at Brompton Cemetery
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska; 2013, 8-9; 112-120
    2082-6702
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Inżynieria Lądowa i Wodna w Kształtowaniu Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budowa przemysłu zbrojeniowego II Rzeczypospolitej oglądana poprzez pryzmat biografii Jana Prota (1891-1957)
    Building of War Industry in Poland in the Interwar Period Through the Prism of Jan Prots Biography (1891-1957)
    Autorzy:
    Wierzbicki, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1832326.pdf
    Data publikacji:
    2020-04-30
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Jan Prot
    niepodległość
    II Rzeczpospolita
    przemysł zbrojeniowy
    independence
    IInd Polish Republic
    war industry
    Opis:
    Artykuł przedstawia proces tworzenia przemysłu zbrojeniowego w Polsce międzywojennej poprzez pryzmat biografii Jana Prota – polskiego działacza niepodległościowego, który należał do obozu piłsudczykowskiego. Był także jednym z najważniejszych działaczy gospodarczych obozu sanacyjnego, choć nie znajdował się w pierwszym szeregu jego liderów. Jako młody człowiek związał się z obozem niepodległościowym, na czele którego stał Józef Piłsudski. Po zakończeniu walk o granice niepodległej Polski odszedł z wojska i ukończył studia chemiczne, które ukoronował doktoratem z chemii nieorganicznej w 1924 r. Od 1927 r. pełnił funkcję dyrektora naczelnego Państwowej Wytwórni Prochu (PWP) w Zagożdżonie-Pionkach, gdzie rozbudował podlegający mu zakład oraz przyfabryczne osiedle, które z czasem przekształciło się w miasto Pionki. Kierowana przez J. Prota PWP stała się największym zakładem produkującym prochy i materiały wybuchowe w Polsce i jednym z największych fabryk tego typu w Europie. Uczestniczyła też bezpośrednio w budowie Centralnego Okręgu Przemysłowego – największej inwestycji gospodarczej Polski międzywojennej. We wrześniu 1939 r. Jan Prot wraz z kilkuset pracownikami opuścił Pionki, próbując ewakuować PWP na wschód. Tam zastała go agresja sowiecka na Polskę, która przekreśliła plany dalszego oporu przeciwko wojskom niemieckim. Wkrótce potem z rozkazu podziemnej organizacji Związek Walki Zbrojnej wyjechał na emigrację do Francji, a następnie do Wielkiej Brytanii, gdzie mieszkał aż do śmierci w 1957 r. Położył duże zasługi dla budowy podstaw polskiego przemysłu zbrojeniowego w okresie II Rzeczypospolitej, choć plany te przekreślił wybuch II wojny światowej.
    The article presents the process of building of war industry in Poland in the interwar period through the prism of Jan Prot's biography – a Polish independence activist who was a member of the Piłsudski political camp. He was also one of the most significant economic activists of the Sanacja camp even though did not belong to the milieu of its first-rank leaders. As an adolescent Prot entered the Polish independence camp led by Józef Piłsudski. As an officer of the Polish Legions and then the Polish Armed Forces he took part in the struggle for independence and frontiers of the Polish state. After the end of the war he left the army and continued university studies in the field of chemistry, which were finalized with a PhD dissertation in non-organic chemistry in 1924. From 1927 he worked as the Central Executive Manager of the State Gunpowder Factory (PWP) in Zagożdżon-Pionki where he expanded both the factory and a settlement built around it. With time the PWP plant became the largest gunpowder and explosives factory in Poland as well as one of the biggest factories of that kind in Europe. It successfully attended the creation of the Central Military District (COP) which was the greatest economic project of the interwar Poland. In September 1939, the outbreak of WWII made Prot and most of his subordinates evacuate PWP to the east in the hope to resume military production in a safe place. The Soviet aggression against Poland made those plans futile which led to Prot's involvement in clandestine fight against the German occupiers. Soon after, on the order of the underground organization called the Union of Armed Struggle he left for France and then Great Britain where he died as a political emigrant in 1957. He paid great merit in the process of building of the Polish war industry during the Polish IInd Republic despite the fact the outbreak of WWII interrupted it.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2017, 45, 1; 137-148
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niezależność Narodowego Banku Polskiego
    Independence o f the Polish National Bank
    Autorzy:
    Stolarska, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1853473.pdf
    Data publikacji:
    2005
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    bank
    bank centralny
    Narodowy Bank Polski
    niezależność
    central bank
    Polish National Bank
    independence
    Opis:
    Independence of the Polish National Bank may be defined in personal, functional, institutional and financial aspects. The way of appointing the bank authorities and the possibility of dismissing them, the way of performing the bank's tasks and functions, and disposal of its financial means are adjusted to the requirements of the European Union. However, the moment Poland joins the Community it will be necessary to secure efficient functioning of the Polish central bank within the Union by introducing adequate changes in the bank that will become part of the European System of Central Banks. Independence of the central bank may be measured with the use of mathematical methods. The study suggested by Cukierman, Webb and Neypati is concerned with the connection between independence of the central bank and the rate of macroeconomic index changes. The Polish National Bank has a lot of independence. It is warranted by the Constitution of the Polish Republic of 2 April 1997 and the Polish National Bank Act of 29 August 1997.
    Źródło:
    Roczniki Nauk Społecznych; 2005, 33, 3; 193-204
    0137-4176
    Pojawia się w:
    Roczniki Nauk Społecznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czasopismo „Panteon Polski” i jego redaktor Zygmunt Zygmuntowicz
    “Polish Pantheon” magazine and its editor Zygmunt Zygmuntowicz
    Autorzy:
    Gałęzowski, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1288143.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
    Tematy:
    „Panteon Polski”
    niepodległość
    Legiony Polskie
    Lwów
    prasa kombatantów
    Zygmunt
    Zygmuntowicz
    „Polish Panteon”
    independence
    The Polish Legions
    press of combatants
    Opis:
    Artykuł przedstawia zarys dziejów czasopisma „Panteon Polski”, jedynego w prasie polskiego międzywojnia, którego podstawowym celem było upamiętnienie poległych uczestników walk o niepodległość Polski (1914–1918) oraz o granice Rzeczypospolitej (1918–1921). Z czasem tematyka pisma objęła wszelkie działania na rzecz odbudowy państwa polskiego. W artykule przedstawiono tematykę i krąg autorów pisma, sylwetkę jego redaktora Zygmunta Zygmuntowicza oraz działania mające na celu utrzymanie pisma na rynku.
    The article examines the history of magazine „Polish Panteon”. In period between two World Wars it was the only magazine in Poland which aimed at commemorating those who fought for independence of Poland (1914–1918) and the Polish borders (1918–1921). Subjects of publications further evolved towards covering of activities for reconstruction of the Poland’s state. The paper looks at main subjects, authors and editorial actions to foster its position on the market with the special emphasis on the role of Zygmunt Zygmuntowicz – editor of “Polish Panteon”.
    Źródło:
    Studia Medioznawcze; 2018, 4 (75); 91-103
    2451-1617
    Pojawia się w:
    Studia Medioznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Powstanie państwa polskiego w 1918 r. we wspomnieniach dyplomaty Jana Stanisława Łosia
    Autorzy:
    Marszał, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609144.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    independence
    diplomacy
    establishment of the Polish state
    memories
    niepodległość
    dyplomacja
    powstanie państwa polskiego
    wspomnienia
    Opis:
    The article is about the establishment of the Polish state in the memories of a Polish diplomat, historian, politician and journalist associated with the conservative community Jan Stanisław Łoś (1890–1974). He presented an interesting interpretation of regaining independence by Poland, which he called the “outbreak of Poland”. According to him, Poland “broke out” because it was created spontaneously, unplanned, uncontrolled by anyone. Independence was the result of the Polish national instinct, which spontaneously ordered the Poles to unite and to be independent. The article describes the first days of independence in Lublin, which in November 1918 was the headquarter of the Polish Provisional Government. The Polish diplomat and public official witnessed those events, which accompanied the revival of the independent Polish Republic. J.S. Łoś provided unknown facts and events, which is why his memoirs, written in 1970s, can be considered as a historical source.
    Przedmiotem artykułu jest powstanie państwa polskiego we wspomnieniach polskiego dyplomaty, historyka, polityka i publicysty związanego ze środowiskiem konserwatywnym – Jana Stanisława Łosia (1890–1974). Przedstawił on interesującą interpretację odzyskania przez Polskę niepodległości, którą nazwał „wybuchem Polski”. Według niego Polska „wybuchła”, ponieważ powstała spontanicznie, w sposób niezaplanowany, przez nikogo niekontrolowany. Niepodległość była wynikiem polskiego instynktu narodowego, który spontanicznie nakazał Polakom zjednoczyć się i być niepodległymi. W artykule opisano pierwsze dni niepodległości w Lublinie, który był w listopadzie 1918 r. siedzibą Tymczasowego Rządu Polskiego. Polski dyplomata i urzędnik państwowy był świadkiem bezpośrednich wydarzeń towarzyszących odrodzeniu niepodległej Rzeczypospolitej. J.S. Łoś podał nieznane fakty i wydarzenia, dlatego jego pamiętniki, pisane w latach 70. XX w., można uważać za źródło historyczne.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2019, 66, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aktywność Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” (PRW„NiD”) oraz publicystyka na łamach „Trybuny” w aspekcie upamiętniania wydarzeń historycznych i pielęgnacji polskości na obczyźnie
    Activity of the Polish Freedom Movement “Independence and Democracy” and Political Commentary Journalism in the Trybuna Monthly in the Context of Commemorating Historical Anniversaries and Cherishing a Sense of Polishness in Exile
    Autorzy:
    Trudzik, Artur Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951033.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polish Freedom Movement “Independence and Democracy”
    London monthly Tribune
    social and political life of the Second Great Emigration
    Polski Ruch Wolnościowy „Niepodległość i Demokracja” (PRW „NiD”)
    londyńska „Trybuna”
    życie społeczno-polityczne Drugiej Wielkiej Emigracji
    Opis:
    Artykuł ukazuje mechanizmy oraz praktyczne działania realizowane przez Polski Ruch Wolnościowy „NiD” i jego członków, zmierzające do utrzymania polskości w warunkach uchodźczych, w szczególności związane z pielęgnacją jubileuszów (3 Maja, 15 sierpnia, 11 listopada, choć nie tylko). Istotną rolę w tym aspekcie wyznaczono organowi prasowemu – „Trybunie” oraz innym wydawnictwom związanym z Ruchem. Wypada zaznaczyć, iż tytułowa tematyka była uwypuklana głównie w latach 1945–1956, zaś później jej rola malała.
    The article presents the main mechanisms and practical projects implemented by the Polish Freedom Movement “Independence and Democracy” (PRW NiD) (in general and members individually), aiming at maintaining Polish identity in exile. Special emphasis was put on the importance of the anniversaries (3 May, 15 August, 11 November, though not only) in the activity of the Movement, but also on the role played in this aspect by its press organ Trybuna, as well as other publications related to the NiD. Considering the entire history of the group, it should be noted that the theme of the title was emphasized mainly in the years 1945–1956 (this was also the first period of the Trybuna publication), and later its role was gradually decreasing. The analysis showed that the activity in the presented matter was based on three main pillars, the approximation of which was the subject of this publication.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 2; 211-228
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityczne oraz ideologiczne motywacje działalności Romana Kisiela pseudonim „Sęp”, „Dźwignia”. Studium przypadku
    Autorzy:
    Machniak, Ąrkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050225.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-06
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Roman Kisiel
    Polish Uprising Armed Forces
    communist repression apparatus
    crackdown
    independence underground
    underground movement
    dem
    Opis:
    Roman Kisiel urodził się w 1916 r. w niewielkiej wsi Bystrowice położonej blisko Jarosławia. Przed wybuchem II wojny światowej pracował, jako kupiec. Pełnił także służbę w Wojsku Polskim. R. Kisiel podczas wojny aktywnie działał w podziemiu zbrojnym przeciwko Niemcom okupującym Polskę. Był dowódcą oddziału zbrojnego, który bronił również polskiej ludności przed atakami oddziałów UPA. Swoją działalność polityczną i konspiracyjną kontynuował po zakończeniu II wojny światowej. Przez wiele lat był aktywnym działaczem Polskiego Stronnictwa Ludowego. Po 1945 r., jako działacz niepodległościowy znalazł się w zainteresowaniu komunistycznego aparatu represji. Polska w tym czasie znalazła się w strefie wpływu ZSRR, który siłą narzucił nowy ustrój polityczno - społeczno - gospodarczy. Kisiel po zakończeniu II wojny był wielokrotnie aresztowany i prześladowany przez władzę komunistyczną. Będąc przekonanym o zbliżającym się kolejnym konflikcie międzynarodowym założył niepodległościową organizację zbrojną o nazwie Polskie Powstańcze Siły Zbrojne. Jej celem był walka o wolną i niepodległą Polskę. Organizacja ta została rozpracowana przez komunistyczny aparat represji a Kisiel oraz jego współpracownicy zostali pozbawieni wolności. Po wyjściu na wolność Kisiel w dalszym ciągu był represjonowany przez władze polityczne i znajdował się w zainteresowaniu aparatu represji. Przeciwnicy zarzucali mu zdradę i realizacje prywatnych celów. Jego bliscy współpracownicy cenili go za wierność swoim ideałom oraz za to, że poświęcił swoje życie w walce za demokratyczną Polskę. Postać Roman Kisiela wzbudza uznanie wśród wielu badaczy, ma również zdecydowanych przeciwników.
    Roman Kisiel was born in 1916 in the small village of Bystrowice near Jarosław. Before the outbreak of World War II, he worked as a merchant. He also served in the Polish Army. During the war, Kisiel was active in the armed underground against the Germans who occupied Poland. He was the commander of an armed detachment that also defended the Polish population against attacks by UPA units. He continued his political and underground activities after the end of World War II. For many years he was an active activist of the Polish People's Party. After 1945, as an independence activist, he found himself in the interest of the communist repression apparatus. At that time, Poland found itself in the sphere of influence of the USSR, which forcibly imposed a new political, social and economic system. After the end of World War II, Kisiel was arrested and persecuted many times by the communist authorities. Being convinced of the upcoming international conflict, he founded an armed independence organization called the Polish Insurgent Armed Forces. Its goal was to fight for a free and independent Poland. This organization was worked out by the communist repression apparatus and Kisiel and his associates were deprived of their liberty. After his release, Kisiel continued to be repressed by the political authorities and was of interest to the repressive apparatus. His opponents accused him of treason and pursuing private goals. His close associates valued him for being faithful to his ideals and for devoting his life to fighting for a democratic Poland. The figure of Roman Kisiel is appreciated by many researchers, he also has strong opponents.
    Źródło:
    Polityka i Społeczeństwo; 2021, 19, 1; 54-69
    1732-9639
    Pojawia się w:
    Polityka i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filmowy „Pan Tadeusz” – polskie kino narodowe?
    „Pan Tadeusz” – Polish national cinema?
    Autorzy:
    Kisielewska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142661.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Pan Tadeusz
    film adaptation
    national independence
    Polish national cinema
    filmowa adaptacja
    niepodległość
    polskie kino narodowe
    Opis:
    The subject of this article is an ideological aspect of Pan Tadeusz, directed by Ryszard Ordyński (based on a script by Andrzej Strug and Ferdynand Goetel) as a film adaptation of Adam Mickiewicz’s poem. Picture was realised in 1928 to celebrate the tenth anniversary of regaining of national independence by Poland. Main goal of this article is to reflect in what ways filmmakers of Pan Tadeusz tried to implement a project of Polish national cinema. I also want to present how this film expressed social needs, programme specifications of political power camp and how it explored national values in the cinema.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2018, 30/1; 175-184
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niepodległość na ambonie. Kazanie księdza Antoniego Stychla na Polskim Sejmie Dzielnicowym w Poznaniu w 1918 roku
    Independence at the Pulpit: A Sermon Delivered by Rev. Antoni Stychel in the Polish District Sejm in Poznań in 1918
    Autorzy:
    Kalbarczyk, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30145675.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polish District Sejm 1918
    Sejm sermon
    independence
    Antoni Stychel
    Polski Sejm Dzielnicowy 1918
    kazanie sejmowe
    niepodległość
    Opis:
    W nawiązaniu do przedrozbiorowej tradycji, zgodnie z którą sejmy Rzeczpospolitej rozpoczynały się Mszą świętą w kościele i wygłoszonym tam kazaniem, także Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918 roku zainaugurowała Msza święta odprawiona przez prymasa Edmunda Dalbora 3 grudnia w farze poznańskiej i kazanie wygłoszone przez jej proboszcza, ks. Antoniego Stychla, wybitnego kapłana oraz działacza narodowego i społecznego. Tekst kazania, liczący w edycji z 2018 roku dziewięć stron, ma dość czytelną strukturę. Składa się z trzech części. Pierwsza poświęcona jest zasadniczo refleksji na temat przyczyn utraty przez Polskę niepodległości, jak też wyrażeniu radości z nadchodzącego wyzwolenia. Druga partia - najdłuższa - ma z jednej strony unaocznić wszystkim, że Polacy cierpieniem wysłużyli sobie u Boga wskrzeszenie ojczyzny, a z drugiej - pokrzepić Polaków w tej radosnej dziejowej chwili, że dzięki długiemu cierpieniu i wytrwaniu są godni wyzwolenia. Trzecia, ostatnia, część poświęcona jest najpierw dziękczynieniu Bogu za to, że położył kres wielowiekowej niewoli, z którym zostaje powiązane wezwanie do pracy nad sobą i pracy dla wspólnego dobra, ażeby w ten sposób naród zasłużył na trwałość wolności i dar pomyślnego rozwoju ojczyzny. Kazanie kończy modlitwa do Boga i swoista „litania narodu” do najważniejszych polskich świętych, którzy mają wyprosić Polakom potrzebne Boże łaski. Kazanie ks. Stychla wpisuje się w wielką i długą tradycję polskiego kaznodziejstwa patriotycznego. Wzoruje się ono przede wszystkim na najwybitniejszych kazaniach sejmowych wielkich kaznodziejów polskich takich jak Hieronim Powodowski czy Piotr Skarga. Podobnie jak oni ks. Stychel uświadamia delegowanym na Polski Sejm Dzielnicowy, jak wielkie zobowiązanie moralne spoczywa na nich wobec tych, którzy walczyli, cierpieli i oddali życie za wolny i sprawiedliwy kraj. Apeluje do ich sumień i serc, ażeby obradując i podejmując uchwały, kierowali się wyłącznie dobrem ogółu. Do nich i do wszystkich Polaków kaznodzieja zwraca się z wezwaniem do wykorzenienia wad narodowych i formowania cnót, przede wszystkim zaś do niezmarnowania daru powracającej niezawisłości.
    In accordance with the pre-partition tradition in which the Sejms of the Republic of Poland were inaugurated with the Holy Mass and a sermon delivered in church, the Polish District Sejm in Poznań in 1918 was also commenced in the same manner. The Holy Mass was celebrated by Cardinal Edmund Dalbor, the Primate of Poland, on December 3rd in the Basilica of Our Lady of Perpetual Help, Mary Magdalene and St Stanislaus (Poznań Parish Church) and a sermon was delivered by its parish priest, Rev. Antoni Stychel, an outstanding priest and a national and social activist. The text of the sermon, consisting of 9 pages in the 2018 edition, has a fairly clear structure. It is divided into three parts. The first part is essentially devoted to a reflection on the causes of Poland’s loss of independence and to expressing the joy of the forthcoming liberation. The second longest part aims, on the one hand, to show everyone that Poles, through their suffering, earned with God the resurrection of their homeland, and on the other hand, to enhearten Poles in this joyful historic moment stating that this is thanks to their prolonged anguish and steadfast perseverance that they are worthy of deliverance. The last third part is devoted to offering thanksgiving to God for putting an end to the centuries-old bondage, which is tied with a call to work on oneself and work for the common good so that the nation could deserve the durability of freedom and the gift of the successful development of the motherland. The sermon ends with a prayer to God and a specific “litany of the nation” to the most important Polish saints who are to plead with God to shower Poles with His grace. The sermon delivered by Rev. Antoni Stychel inscribes itself into the great and long tradition of Polish patriotic preaching. It is based primarily on the most outstanding Sejm sermons of great Polish preachers such as Hieronim Powodowski or Piotr Skarga. Like them, Rev. Antoni Stychel makes the Polish District Sejm delegates aware of how much moral obligation rests on them towards those who fought, suffered and gave their lives for a free and just country. He appeals to their consciences and hearts to be guided only by the common good when holding sessions and adopting resolutions. The preacher calls on them and all Poles to uproot national flaws, to form virtues and, above all, not to waste the gift of returning independence.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Teologiczne; 2023, 43; 285-295
    0209-3472
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problematyka odrodzenia oraz współistnienia Litwy i Polski w podręcznikach wydanych na Litwie
    The Issues of the Revival and the Functioning of the Lithuanian State and the Polish State in Textbooks Published in Lithuania
    Autorzy:
    Jašinauskas, Linas
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2177365.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Muzeum Pamięci Sybiru ; Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Białymstoku
    Tematy:
    narracja historyczna
    państwowość polska
    państwowość litewska
    podręczniki
    niepodległość
    historical narrative
    Polish statehood
    Lithuanian statehood
    textbooks
    independence
    Opis:
    W artykule poddano analizie narrację, którą autorzy litewskich podręczników do historii (11 pozycji wydanych w ciągu ostatnich dziesięciu lat, przeznaczonych dla klas 5–12) zastosowali do opisu problematyki odrodzenia oraz funkcjonowania państw litewskiego i polskiego w okresie I wojny światowej i w pierwszych latach po jej zakończeniu. Analiza wykazała, że szczególną uwagę poświęcono genezie odrodzenia Litwy – zjawiskom dotyczącym litewskiego życia społecznego i politycznego. Podręczniki dla klas 9–12 wyraźniej łączą próby odzyskania niepodległości inicjowane przez litewską klasę polityczną z sytuacją panującą w ówczesnej Europie. W kwestii Polski, podręczniki najczęściej wspominają o wadze, jaką państwa Ententy przywiązywały do jej niepodległości oraz o licznych konfliktach zbrojnych, które rozgorzały u zarania jej niepodległości. Narracja autorów podręczników przybliża również uczniom zróżnicowane koncepcje litewskich i polskich polityków związane z odbudową litewskiej państwowości i jej alternatywami, takimi jak chociażby idea odbudowy Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
    The article analyzes the narrative used by the authors of Lithuanian history textbooks (11 items published in the last ten years, intended for grades 5-12) to describe the issues of rebirth and the functioning of Lithuanian and Polish states during World War I and in the first years after its end. The analysis showed that special attention was paid to the genesis of Lithuania's rebirth – phenomena related to Lithuanian social and political life. Textbooks for grades 9–12 more clearly link the attempts to regain independence initiated by the Lithuanian political class with the situation in Europe at that time. In terms of Poland, textbooks most often mention the importance that the Entente countries attached to its independence and the numerous armed conflicts that flared up at the dawn of its independence. The narrative of the authors of the textbooks also introduces students to the diverse concepts of Lithuanian and Polish politicians related to the reconstruction of Lithuanian statehood and its alternatives, such as the idea of rebuilding the Polish-Lithuanian Commonwealth.
    Źródło:
    Biuletyn Historii Pogranicza; 2022, 22; 60-81
    1641-0033
    Pojawia się w:
    Biuletyn Historii Pogranicza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wspomnienia Wincentego Mossakowskiego z lat 1914-1926. Młodzieżowa działalność społeczno-polityczna oraz nauka w Seminarium Nauczycielskim w Pułtusku
    Memoirs of Wincenty Mossakowski from 1914-1926. Social and Patriotic Youth Activity and Education at the Teachers College in Pułtusk
    Autorzy:
    Łukawski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2134384.pdf
    Data publikacji:
    2022-02-24
    Wydawca:
    Państwowa Uczelnia Zawodowa im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie
    Tematy:
    Gromin
    Pułtusk
    education
    independence
    teachers' college
    Polish Military Organization
    edukacja
    niepodległość
    seminarium nauczycielskie
    Polska Organizacja Wojskowa
    Opis:
    Artykuł zawiera wspomnienia Wincentego Mossakowskiego, mieszkańca podpułtuskiej wsi Gromin, z okresu pierwszych dekad XX w. Takie wspomnienia nie często są przedmiotem wydawnictw źródłowych. Zdaniem autora artykułu takie relacje w sposób istotny wzbogacają wiedzę o dziejach małych ojczyzn, szczególnie wtedy, gdy dotyczą trudnych okresów historycznych. Warto dodać, że w tym przypadku wzbogacają również wiedzę o historii Mazowsza.
    The article contains memoirs of Wincenty Mossakowski, an inhabitant of the village of Gromin, near Pułtusk, from the first decades of the 20th century. Such memoirs are not often the subject of source publications. According to the author of the article, such reports significantly enrich knowledge about the history of small homelands, especially when they relate to difficult historical periods. It is worth adding that in this case they also enrich knowledge about the history of Mazovia.
    Źródło:
    Studia Mazowieckie; 2021, 16, 2; 21-35
    1231-2797
    2720-5991
    Pojawia się w:
    Studia Mazowieckie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Warszawski listopad teatralny 1918: „Z dni przełomu”
    November 1918 Calendar of Warsaw Theatres: The Breakthrough Days
    Autorzy:
    Mościcki, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30021677.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    1918
    odzyskanie niepodległości
    reperturar teatrów warszawskich
    historia teatru polskiego
    Poland's independence
    Warsaw theatres repertoire
    Polish theatre history
    Opis:
    Artykuł przedstawia wydarzenia wyjątkowo burzliwego miesiąca w chwili odzyskiwania przez Polskę niepodległości. Warszawa była wówczas miejscem szczególnym. Rozgrywały się tu i ogniskowały najważniejsze wydarzenia: powrót marszałka Józefa Piłsudskiego po uwolnieniu go z magdeburskiego więzienia, początki tworzenia nowego polskiego rządu, euforia mieszkańców miasta mieszająca się z obawami o przyszłość kraju i bezpieczeństwo na ulicach, trudności gospodarcze. Na to wszystko nakładały się równie burzliwe wydarzenia w teatrach i wokół nich. Listopad 1918 roku obrósł także legendami, które – utrwalone w literaturze pamiętnikarskiej – zniekształcały obraz rozgrywających się wówczas wydarzeń. Autor, przywołując te relacje, stara się ustalić prawdziwy bieg wypadków, posługując się ówczesną, rzetelnie informującą, prasą. Przytacza ówczesne publikacje lub ich fragmenty, z których większość pojawia się po raz pierwszy w kontekście badań teatrologicznych. Zebrane razem i przedstawione w artykule pokazują – choćby w części – fascynującą mozaikę, jaką stanowił w listopadzie 1918 roku warszawski teatr. Zmienność tych wydarzeń każe nawet myśleć, że mamy do czynienia z kalejdoskopem.
    This article presents events of the exceptionally stormy month in the capital of Poland at the time the country was regaining independence. Warsaw was the arena and focal point of the most significant political events: the return of Józef Piłsudski after his release from the Magdeburg prison, the formation of the new Polish government, the excitement of the people of Warsaw that mixed with their uncertainty about the future, about security in the streets and economic difficulties—and all these were accompanied with equally turbulent events in the theatres and around them. November 1918 gave rise to some legends, which, perpetuated in memoirs, misshape the truth about the events of that period. While citing such accounts, the author attempts to establish the true turn of events based on contemporary press publications that were very thorough in reporting the events. The author quotes these press reports or their excerpts. They often reappear for the first time since their publication, and taken together, they make up a fascinating, albeit fragmentary, mosaic showing what the November 1918 theatre in Warsaw was like. Though the fast pace of events does indeed bring to mind a kaleidoscope rather than a simple mosaic.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 7-49
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pisarze polscy w służbie propagandy niepodległościowej (1914–1918)
    Polish Writers in the Service of Independence Propaganda (1914–1918)
    Autorzy:
    Niewiarowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1597274.pdf
    Data publikacji:
    2021-07-01
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    I wojna światowa
    dyskurs narodowy
    propaganda
    literatura polska
    niepodległość
    World War I
    national discourse
    Polish literature
    independence
    Opis:
    Artykuł stanowi przyczynek do dziejów propagandy okresu I wojny światowej. Jego przedmiotem są formy aktywności propagandowej polskich pisarzy i krytyków literackich w okresie I wojny światowej (zwłaszcza w latach 1914–1917) na rzecz czynu niepodległościowego oraz specyfika podejmowanej przez nich działalności na tym polu (jej treści i form). By zrozumieć miejsce i rolę ludzi pióra w aparacie propagandy, autorka wyjaśnia fenomen szczególnego statusu i funkcji polskiego pisarza w przestrzeni publicznej oraz jego kapitału politycznego. Jest on rozpatrywany w perspektywie polskiego paradygmatu romantycznego oraz na przykładzie stosunku Józefa Piłsudskiego do polskiej literatury i, zwłaszcza, polskich pisarzy. To zaufanie społeczne, jakim cieszyli się pisarze, przesądzało o charakterze ich udziału w propagandowej akcji prasowej i wydawniczej. Aktywność propagandowa pisarzy, która została omówiona syntetycznie, przybierała dwojaką postać: niektórzy pisarzy byli instytucjonalnie związani ze strukturami (w tym propagandowymi) Naczelnego Komitetu Narodowego i Legionów, inni oddawali swe pióro na rzecz czynu niepodległościowego, pozostając poza nimi.
    The article contributes to history of World War I propaganda. The subject of the study are forms of propaganda activity of Polish writers and literary critics during World War I (especially in the years 1914–1917) in favor of independence act, as well as the character of their activity in this field (concerning its content and form). In order to comprehend the place and role of bookmen in the machinery of propaganda, the author explains the phenomenon of Polish writers’ special status and function in the public space and their political capital. It is examined through the prism of Polish Romantic paradigm and the attitude of Józef Piłsudski towards Polish literature and Polish writers in particular. The social trust towards the writers determined the nature of their participation in the propaganda campaign for press and publishing. Writers’ engagement in propaganda, which was synthetically discussed, appeared in two forms: some of them were institutionally linked to the structures (including propaganda) of the Naczelny Komitet Narodowy and the Legiony Polskie, others remained unaffiliated, writing for the independence act.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2021, 33, 2; 31-46
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sylwetki żołnierzy Polskiej Organizacji Wojskowej w Szadku w okresie I wojny światowej
    Profiles of the soldiers of the Polish Military Organization in Szadek in the period of World War I
    Autorzy:
    Stefańska, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/510448.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Polska Organizacja Wojskowa
    Szadek
    I wojna światowa
    konspiracja
    niepodległość
    Polish Military Organization
    World War I
    conspiracy
    independence
    Opis:
    W artykule zaprezentowano sylwetki żołnierzy związanych z szadkowską Polską Organizacją Wojskową, powstałą wiosną 1915 r. z inicjatywy Feliksa Szymańskiego. Są to najczęściej postacie mało znane, ale zasłużone w walce z okupantem i zaangażowane w działania prowadzące do odzyskania przez Polskę niepodległości. Informacje o tych osobach autorka zdobyła podczas badania źródeł archiwalnych, znajdujących się w Centralnym Archiwum Wojskowym Wojskowego Biura Historycznego w Warszawie. W artykule nie zabrakło też sylwetek szkoleniowców, m.in. Jerzego Neugebauera czy Stanisława Fruzińskiego. Zaprezentowane biogramy stanowią ważne źródło informacji na temat działalności szadkowskiej komórki POW.
    The article presents the profiles of soldiers who belonged to the Szadek section of the Polish Military Organization, established in the spring of 1915 by Feliks Szymański. They are not widely known, but nevertheless are persons of great merit as regards the fight against the occupiers and engagement in actions aimed at the regaining of independence by Poland. The author found relevant information by studying archival sources in the Central Military Archive of the Military Historical Bureau in Warsaw. The article also presents the profiles of the instructors, such as Jerzy Neugebauer or Stanisław Fruziński.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2019, 19; 123-152
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Odezwa do Polaków” Rządu Tymczasowego w świetle gazet polskich i rosyjskich ukazujących się w Rosji
    Autorzy:
    Tarasiuk, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1896515.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    rewolucja lutowa
    niepodległość Polski
    stosunki polsko-rosyjskie
    gazety
    the February Revolution
    Poland’s independence
    Polish-Russian relationships
    newspapers
    Opis:
    This article presents the responses of Polish and Russian newspapers published in Russia after the February Revolution of 1917 to the Interim Government’s Proclamation to Poles which heralded a revival of an independent Polish state. Based on the source texts, the article presents opinions of Polish and Russian journalists on the issue. An analysis of the press texts leads to a conclusion that nearly all the circles welcomed the act, turning a blind eye to its controversial provisions like the one about the Polish-Russian free military alliance.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2020, 4 (27); 150-162
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parafie i duchowieństwo polskie w USA w walce o niepodległość Polski
    Parishes and Polish clergy in the USA fighting for Poland’s independence
    Autorzy:
    Szymański, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783906.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Polonia w USA
    Parafie polskie w USA
    Duszpasterze polscy
    walka o niepodległość
    the Polish community in the USA
    Polish parishes in the USA
    Polish priests
    fighting for independence
    Opis:
    Polish national parishes of the Roman Catholic Church in the United States of North America were the most important institutions in exile in this country. The greatest development occurred during farmers’ emigration from Poland’s land (1870-1914).  The first Polish parish was created in 1854 in Panna Maria in Texas. In 1870 there were 10 such parishes, and in 1910 over 500. Each parish had from over a dozen families to several tens of thousands of the faithful. In 1880 there were around 2 thousand faithful to one priest, and in 1910 – around 4 thousand. From 1870 onwards, there were two clashing trends attempting to unify American Poles: one (Polish Roman Catholic Union of America) strove to integrate social and political activity around church institutions (parishes, Catholic associations), the other one –  Polish National Alliance, did it concentrating on national organizations. Both fractions trying to maintain the cultural integrity of Poles – the Republic of Poland’s independence – were very popular with Polish clergy. In December 1912, the leaders of the largest Polish organizations established the National Defense Committee. On 8 June 1913, the Polish National Council was created, 2 October 1914 – the National Council and the National Defense Committee appointed the Central Polish Committee. After 1900 two political trends developed in Poland, and each of them sought support among American Poles. Both Roman Dmowski and Józef Piłsudski attempted to receive financial aid. In the mid-1913, Dmowski established the Polish National Committee, which was later transformed into the Polish National Department. Similarly, the Polish community in the USA, due to different attitudes to Poland’s independence was divided into two fractions. The National Department shared Dmowski’s views while the National Defense Committee shared Piłsudski’s views. Ignacy Paderewski, who came to the United States in May 1915 tried to reconcile both parties. From 1 July 1917 onwards, he was formally authorized to represent the organization of the Polish community while talking to the authorities of the United States. American Poles, irrespective of their views, tried to achieve their goals by being active in various fields and striving to influence President Thomas W. Wilson. All efforts made by Ignacy Paderewski and the Polish National Committee based in Paris proved to be effective. Polish parishes became the basis for the recruitment to the Polish Army. In November 1917, 35 395 people declared their readiness to join the army. President Wilson gave in to the pressure of the Polish community, and on 8 January 1918, he issued the fourteen-point resolution, in which the 13th point of the peace program devoted to Poland stated that: ‘An independent Polish state should be erected(…)which should be assured a free and secure access to the sea.’
    Polskie parafie narodowościowe Kościoła rzymskokatolickiego w Stanach Zjednoczonych Północnej Ameryki były najważniejszą instytucją wychodźstwa polskiego w tym kraju. Największy ich rozwój nastąpił w czasie emigracji chłopskiej z ziem polskich (1870-1914). Pierwsza polska parafia powstała w r. 1854 w Pannie Marii w Teksasie. W r. 1870 takich parafii było ok. 10, w r. 1910 ponad 500. Wielkość tworzonych parafii wahała się od kilkunastu rodzin do kilkudziesięciu tys. wiernych. Na jednego duszpasterza w 1880 r. przypadało ok. 2 tys. wiernych, w 1910 r. - ok. 4 tys. Od 1870 r. wśród Polonii amerykańskiej ścierały się dwa kierunki starające się jednoczyć Polaków amerykańskich: jeden (Zjednoczenie Polskie Rzymsko Katolickie) dążyło do zintegrowania działań społeczno-politycznych wokół ośrodków kościelnych (parafii, towarzystw katolickich), drugi - Związek Narodowy Polski robił to w oparciu o organizacje narodowe. Obydwa odłamy dążąc do zachowania integralności kulturowej rodaków, ze względu na cel nadrzędy - niepodległość Rzeczpospolitej - cieszyły się poparciem polskiego duchowieństwa. W grudniu 1912 r. przywódcy największych polskich organizacji utworzyli Komitet Obrony Narodowej. 8 czerwca 1913 r. powołano Polską Radę Narodową. 2 października 1914 r. - Rada Narodowa i Komitet Obrony Narodowej powołały Centralny Komitet Polski. Po r. 1900 rozwinęły się w Polsce dwa zasadnicze nurty polityczne, z których każdy szukał poparcia wśród Polaków amerykańskich. Zarówno Roman Dmowski, jak i Józef Piłsudski zabiegali o ich wsparcie finansowe. W połowie r. 1913 Dmowski założył Komitet Narodowy Polski, który później przemianowany został na Wydział Narodowy Polski. Podobnie Polonia amerykańska ze względu na różnicę poglądów co do sprawy niepodległości Polski podzielona była na dwa zasadnicze odłamy. Wydział Narodowy podzielał pogląd Dmowskiego. Komitet Obrony Narodowej podzielał pogląd Piłsudskiego. Zwaśnionych od maja 1915 r. próbował godzić przybyły do Stanów Zjednoczonych Ignacy Paderewski. Od 1 lipca 1917 r. legitymował się on formalnym pełnomocnictwem liczących się w strukturze Polonii organizacji do reprezentowania ich wobec władz Stanów Zjednoczonych. Polacy amerykańscy bez względu na przekonania, starali się osiągnąć swoje cele poprzez rozwijanie aktywności na wielu płaszczyznach, usiłując wpłynąć na prezydenta Thomasa W. Wilsona. Skuteczne okazały się wysiłki podjęte przez Ignacego Jana Paderewskiego i Komitet Narodowy Polski z siedzibą w Paryżu. Polskie parafie stały się podstawą akcji rekrutacyjnej do Armii Polskiej. W listopadzie 1917 r. gotowość do wstąpienia do Armii Polskiej we Francji zgłosiło 35 395 osób. Prezydent Wilson ulegając presji Polonii, 8 stycznia 1918 r. sformułował czternastopunktową rezolucję, w której trzynasty punkt programu pokojowego poświęcił Polsce, stwierdzając, iż: „ma być utworzone niepodległe państwo polskie z wolnym dostępem do morza".
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2018, 110; 395-414
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The New National Council of the Judiciary and its impact on the Supreme Court in the light of the principle of judicial independence
    Nowa Krajowa Rada Sądownictwa i jej wpływ na Sąd Najwyższy w świetle zasady niezawisłości sądów
    Autorzy:
    Filipek, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/942278.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Instytut Europeistyki
    Tematy:
    niezależność sądownictwa
    Krajowa Rada Sądownictwa
    polski Sąd Najwyższy
    judicial independence
    National Council of the Judiciary Polish Supreme Court
    Opis:
    Zmiany w składzie i funkcjonowaniu Krajowej Rady Sądownictwa wprowadzone w minionym roku wpływają negatywnie na wypełnianie przez nią konstytucyjnej roli strażnika niezależności sądownictwa. Szczególnie widoczne było to w niedawnych wyborach sędziów Sądu Najwyższego. Rada zachowuje wprawdzie formalną autonomię w wykonywaniu uprawnień, jednak członkowie Rady nie wydają się utrzymywać personalnej niezależności w swoich działaniach. Niedawny proces nominacji przez KRS sędziów do Sądu Najwyższego był wadliwy, pospieszny i powierzchowny. Rada dokonała bardzo pobieżnej i płytkiej oceny kandydatur, na podstawie skromnych materiałów, w oparciu o niejasne kryteria i procedurę o dużym stopniu poufności. Nie gwarantowała ona wyboru najlepszych kandydatów. Obecna KRS nie spełnia ani polskich, ani europejskich standardów rady sądowniczej. Wydaje się, że Rada w istocie zrezygnowała z wykonywania powierzonej jej roli konstytucyjnej. Przez to ma destrukcyjny wpływ na funkcjonowanie polskiego sądownictwa. Niedawny akt zawieszenia członkostwa KRS w Europejskiej Sieci Rad Sądownictwa jest wyrazem wotum nieufności ze strony sędziów europejskich, a jednocześnie kolejnym wezwaniem do wprowadzenia zmian legislacyjnych w celu przywrócenia standardu konstytucyjnego.
    Źródło:
    Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego; 2018, 16; 177-196
    1730-4504
    Pojawia się w:
    Problemy Współczesnego Prawa Międzynarodowego, Europejskiego i Porównawczego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sprawozdanie z Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. „Samorząd terytorialny w Polsce – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość”. Warszawa, 14.04.2023 r.
    Report on the National Scientific Conference “Local government in Poland – past, present and future”. Warsaw, 14 April 2023
    Autorzy:
    Rogala, Karol
    Sitkowski, Łukasz
    Sychowiec, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2234009.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Instytut Wymiaru Sprawiedliwości
    Tematy:
    Konstytucja RP
    samorząd terytorialny
    zasada samodzielności samorządu
    Polish Constitution
    local government
    the principle of independence of local government
    Opis:
    Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Samorząd terytorialny w Polsce – przeszłość, teraźniejszość, przyszłość” odbyła się 14.04.2023 r. na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Została zorganizowana przez Koło Naukowe Prawa Konstytucyjnego oraz Warszawskie Seminarium Aksjologii Administracji. Zakres konferencji obejmował istotne, z punktu widzenia funkcjonowania państwa, zagadnienia dotyczące historii, rozwoju oraz przyszłości samorządu terytorialnego. Warta podkreślenia jest wieloaspektowość spojrzenia na omawianą problematykę. Sprawozdanie w sposób przeglądowy przedstawia referaty wygłoszone przez prelegentów.
    The academic conference “Local government in Poland – past, present, and future” was held on 14 April 2023 at the Faculty of Law and Administration of the Cardinal Stefan Wyszyński University in Warsaw and was organised by the Constitutional Law Academic Circle and the Warsaw Seminar on Axiology of Administration. The scope of the conference covered important, from the point of view of the functioning of the state, issues concerning the history, development and future of local government. It is worth emphasizing the fact of a multi-faceted view on the discussed issues. The report provides an overview of the papers presented by the speakers.
    Źródło:
    Prawo w Działaniu; 2023, 54; 274-284
    2084-1906
    2657-4691
    Pojawia się w:
    Prawo w Działaniu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zaangażowanie społeczeństwa Mazowsza Północno-Wschodniego w walkę o niepodległość (1794–1918)
    The commitment of the North-Eastern Masovia society to the struggle for independence (1794–1918)
    Autorzy:
    Szczepański, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2166793.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-15
    Wydawca:
    Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    independence
    the battle of Ostroleka 1831
    Kurpie
    Polish Military Organisation
    niepodległość
    bitwa pod Ostrołęką 1831 r.
    Polska Organizacja Wojskowa
    Opis:
    North-Eastern Masovia played an important role in the history of the struggle for independence. Those lands had not been spared from the military action of the Napoleonic Wars and the Polish-Russian War of 1831 (e.g. the battle of Pultusk and Ostroleka). The local inhabitants, including the courageous Kurpie, always bore authentic witness to patriotism, having their own contribution to the regaining of Polish independence. What must also not be forgotten is the maintenance of national identity within the area of North-Eastern Masovia by various political parties, educational institutions and associations. The military action of the Polish Military Organisation units on 11–12 November 1918 was only a complement to the effort of many generations of Masovians, who had spared no blood so that Poland could be independent again after 123 years of foreign rule.
    Mazowsze Północno-Wschodnie odegrało istotną rolę w dziejach walk o niepodległość. Ziem Mazowsza Północno-Wschodniego nie ominęły działania zbrojne wojen napoleońskich i wojny polsko-rosyjskiej 1831 r. (np. bitwy pod Pułtuskiem i Ostrołęką ).Tutejsi mieszkańcy, wśród których byli waleczni Kurpie, zawsze dawali świadectwo patriotyzmu, mając swój wkład w odzyskanie niepodległości przez państwo polskie. Nie wolno także zapomnieć o podtrzymywaniu tożsamości narodowej na obszarze Mazowsza Północno-Wschodniego przez różne partie polityczne, instytucje oświatowe i stowarzyszenia. Akcja zbrojna oddziałów POW w dn.11–12 listopada 1918 r. była tylko dopełnieniem wysiłku kilku pokoleń Mazowszan, którzy nie szczędzili krwi, by po 123 latach niewoli Polska była znów niepodległa.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2018, Zeszyt, XXXII; 15-36
    0860-9608
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O Brasil e a independência da Polônia em 1918
    Brazil and the Independence of Poland in 1918
    Autorzy:
    MAZUREK, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/486114.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego
    Tematy:
    Brasil
    independência da Polônia
    comunidade polônica brasileira
    relações diplomáticas
    história
    Brazil
    Poland's independence
    Brazilian Polish community
    diplomatic relations
    history
    Opis:
    O Brasil foi o primeiro país da América Latina a reconhecer a independência da Polônia, o que foi um grande sucesso da comunidade polônica brasileira, e sobretudo de Kazimierz War-chałowski. A sua energia, obstinação e devotamento conduziram a efeitos em que poucos an-teriormente acreditavam. Isso foi o coroamento dos quinze anos da sua estada no Brasil, du-rante os quais conheceu preeminentes políticos brasileiros, entre os quais Rui Barbosa e os presidentes do Brasil Venceslau Brás e Nilo Peçanha. O envolvimento deles na causa da Po-lônia era também o sinal das crescentes aspirações do Brasil a desem¬pe¬nhar um papel mais importante na arena internacional. A I Guerra Mundial trouxe para a Po¬lônia a independência, e para o Brasil, um lugar à mesa da Conferência da Paz em Versalhes. Todos os postulados do Brasil foram aceitos. Graças ao envolvimento na guerra, ampliou-se o significado interna-cional do Brasil.
    Brazil was the first country in Latin America that after World War I recognized Poland’s in-dependence. This was a great success for the Brazilian Polonia, especially for Kazimierz Warchałowski. His energy, obstinacy and dedication led to effects in which few previously had believed. This meant the completion of the fifteen years of his stay in Brazil. He had known during this period preeminent Brazilian politicians, such as Rui Barbosa, the presi-dents Venceslau Brás and Nilo Peçanha. Their engagement in the Polish cause was also a sign of Brazil’s growing aspirations to play a more important role in the international arena. World War I brought Independence to Poland and, to Brazil, a place at the Peace Conference table in Versailles. All Brazilian postulates were accepted there. Thanks to the involvement in the war Brazil saw a growth in its international significance.
    Źródło:
    Revista del CESLA. International Latin American Studies Review; 2017, 20; 151-164
    1641-4713
    Pojawia się w:
    Revista del CESLA. International Latin American Studies Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odzyskanie niepodległości przez Polskę w źródłach z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych
    Restitution of Poland’s sovereignty in source materials from fonds of the Central Archive of Historical Records
    Autorzy:
    Gaul, Jerzy
    Nowak, Alicja
    Próba, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/474801.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-29
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Polska,
    niepodległość,
    I wojna światowa,
    orientacje polityczne,
    oddziały wojskowe,
    społeczeństwo polskie,
    państwo polskie
    Poland,
    independence,
    World War I,
    political leanings,
    military troops,
    Polish society,
    Polish state
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Archivistica; 2018, 25; 325-346
    0860-1054
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Archivistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wojskowa służba sanitarna we Lwowie. Listopad 1918 roku
    Military medical service in Lvov. November 1918
    Autorzy:
    Werens, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2084953.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
    Tematy:
    Służba zdrowia
    listopad 1918
    obrona
    Lwów
    Wojsko Polskie
    ochotnicy
    niepodległość
    Medical service
    November 1918
    Lviv
    Polish Armed Forces
    volunteers
    independence
    Opis:
    W artykule przedstawiono proces tworzenia się służby zdrowia w strukturach formującego się Wojska Polskiego. Szczególna uwaga skierowana jest na czas obrony Lwowa od 1 do 22 listopada 1918 roku i bohaterską postawę nie tylko walczących i broniących miasta ochotników, ale przede wszystkim personelu medycznego, który nie hołdując hasłom egoizmu narodowego, udzielał pomocy rannym obu stron konfliktu.
    Author of this article presents the process of creating military medical service in the structures of the forming Polish Armed Forces. Particular attention is given to the street fights in the city of Lvov from 1st to 22nd November, 1918 and the heroic attitude of medical personnel among volunteers who, without paying attention to the slogans of national egoism, provided help to the wounded from both sides of the conflict.
    Źródło:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2018, 2(9); 151-166
    2354-0435
    2719-8618
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organizacje kombatanckie i paramilitarne na Mazowszu północnym w okresie międzywojennym
    Veterans and paramilitary organizations in the north part of mazovia in the interwar period
    Autorzy:
    Szczepański, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2164417.pdf
    Data publikacji:
    2009-12-15
    Wydawca:
    Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    niepodległość
    organizacje kombatanckie
    organizacje
    paramilitarne
    Mazowsze
    Związek Legionistów Polskich
    independence
    veterans organizations
    paramilitary organizations
    Mazovia
    the Union of Polish Legionnaires
    Opis:
    Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości nastąpił wzrost aktywności naszego społeczeństwa, widoczny praktycznie we wszystkich dziedzinach życia. Wszystkie działające dotychczas nielegalnie lub półlegalnie stowarzyszenia mogły oficjalnie rozwijać swoją działalność. W Polsce Odrodzonej, a zwłaszcza w latach 1926-1939 wyjątkowo prężną działalność prowadziły organizacje kombatanckie i paramilitarne. Największą z nich był Związek Inwalidów Wojennych RP. Poza nim do najliczniejszych na Mazowszu Północnym organizacji kombatanckich należały: Związek Rezerwistów i b. Wojskowych, Związek Oficerów Rezerwy RP, Związek Podoficerów Rezerwy RP, Związek Legionistów Polskich, Legion Śląski, Stowarzyszenie Powstańców Śląskich, Związek Kaniowczyków i Żeligowczyków oraz Związek Peowiaków. W latach 30 szczególne znaczenie zyskała Liga Obrony Powietrznej i Przeciwpożarowej oraz Liga Morska i Kolonialna.
    After regaining independence by Poland, the increase in the activity of Polish society was visible in almost all fields of the life. The all associations semi-legal as well as illegal, from this time could work officially. In independent Poland particularly during the years 1926-1939. Veterans and paramilitary organizations played very important role. The biggest one was the Union of War Veterans (of the Republic of Poland). Besides that, the other well-lenown organizations in the north part of Mazovia were: Związek Rezerwistów I b. wojskowych, Związek Oficerów Rezerwy RP, Związek Podoficerów Rezerwy RP (the Union of Non-Commissioned Officers) Związek Legionistów Polskich (the Union of Polish Legionnaires), Silesia Legion, the Association of Silesian Insurgents, Związek Kaniowczyków i Żeligowczyków and Związek Peowiaków. In the 1930 s the air and Fire Defence League and Maritime Colonial League were really important.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2009, Zeszyt, XXIII; 31-44
    0860-9608
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wychowanie patriotyczne w działalności oświatowej polskiej emigracji niepodległościowej na przykładzie Wielkiej Brytanii w latach 1945–1990
    Patriotism in the Educational Activities of the Polish Independence Emigration on the Example of Great Britain in 1945–1990
    Autorzy:
    Jastrzębska-Golonka, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951053.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polish emigration
    Great Britain
    patriotic education
    Independence
    national holidays
    education
    polska emigracja
    Wielka Brytania
    wychowanie patriotyczne
    niepodległość
    święta narodowe
    edukacja
    Opis:
    Tematem artykułu jest emigracyjna działalność oświatowa wśród polskich uchodźców w Wielkiej Brytanii po 1945 r. Wychowanie patriotyczne stanowiło dla Polaków mieszkających poza granicami kraju jedno z najważniejszych zadań edukacyjnych kształcących tożsamość narodową. Nauka patriotyzmu opierała się na przekazywaniu wiedzy o Polsce, jej historii i kulturze, zwłaszcza poprzez symboliczne odwołania do polskiej tradycji, w tym świąt narodowych – 3 Maja i 11 listopada – nieuznawanych przez rząd socjalistyczny, a celebrowanych na obczyźnie w ramach troski o pamięć historyczną, tożsamość narodową i walkę o Niepodległą.
    The article is devoted to the emigrant educational activity among Polish refugees in Great Britain after 1945. For Poles living outside the country patriotic education was one of the most important educational tasks shaping their national identity. The teaching of patriotism was based on the sharing of knowledge about Poland, its history and culture, especially through symbolic references to Polish tradition, including national holidays: 3 May and 11 November – not recognized by the socialist government in the country but celebrated abroad to preserve historical memory and national identity as well to struggle for Independent Poland.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 2; 67-89
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „WOLNE ORŁY”
    “FREE EAGLES”
    Autorzy:
    Szostak, Kinga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/580093.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    ORGANIZACJA
    POLONIA AMERYKAŃSKA
    PATRIOTYZM
    WOLNOŚĆ
    NIEPODLEGŁOŚĆ
    WALKA
    IDEA KOMUNISTYCZNA
    ORGANIZATION
    POLISH AMERICANS
    PATRIOTISM
    FREEDOM
    INDEPENDENCE
    THE STRUGGLE
    THE IDEA OF COMMUNISM
    Opis:
    Artykuł przedstawia pięcioletnią działalność „Wolnych Orłów” (1967–1972) w New Britain w stanie Connecticut. Organizacja ta została utworzona przez Józefa Kleszczyńskiego, Gabriela Piotrowskiego, Ernesta Bijowskiego, a na jej czele stanął podpułkownik Leonard Zub-Zdanowicz. Celem jej było zwalczanie propagandy komunistycznej, nieuznawanie legalności władzy PRL oraz zerwanie wszelkich oficjalnych kontaktów z jej przedstawicielami. W swoim gronie chcieli skupić osoby, które rozumiały groźbę ekspansji komunizmu. Symbolem organizacji stał się Orzeł Biały w koronie z łańcuchem i kulą u nogi. Zdaniem członków przywrócenie podstawowych praw i wolności dla obywateli polskich było możliwe tylko dzięki obaleniu władzy komunistycznej poprzez stworzenie Federacji Państw Europy Środkowo-Wschodniej. Organizacja „Wolne Orły” przez okres dwóch lat wydawała w języku polskim biuletyn „Ku Wolności”. Była to pierwsza swego rodzaju gazeta w Hartford (Connecticut) skierowana do młodego pokolenia polskiego, przebywającego poza granicami kraju. Oprócz biuletynu wydawano różnego rodzaju odezwy skierowane do środowiska polonijnego w Stanach Zjednoczonych. W początku lat 70. XX w. na skutek prowokacji i donosów do władz policyjnych organizacja „Wolne Orły” stała się ofiarą przewlekłych inwigilacji i dochodzeń. Oskarżenia te przyczyniły się do jej rozwiązania i zakończenia działalności.
    The article presents the activities of the “Free Eagles” (1967–1972) in New Britain, Connecticut. The organization was created by Joseph Kleszczyński, Gabriel Piotrowski, Ernest Bijowski, and was headed by Lieutenant Colonel Leonard Zub-Zdanowicz. Its purpose was to combat communist propaganda, disprove the legality of communist power, and to breakdown of all official contacts with the representatives of the communist regime.The group wanted to focus on people who understand the threat of communist expansion. The organization’s symbol became that of a white eagle in a crown with a chain and a ball and chain. According to the members of the organization, a reintroduction of basic rights and freedoms for Polish citizens was possible only through an overthrow of the communist regime by means of creating the Federation of States of Central and Eastern Europe. For a period of two years the “Free Eagles” published a Polish-language newsletter entitled “Towards Freedom”. It was the first of its kind newspaper in Hartford, Connecticut addressed to the young generation of Poles residing abroad. In addition to the newsletter, the organization issued various proclamations addressed to the Polish community in the United States. In the early 1970s the organization was a victim of chronic surveillance and investigations due to provocations and denunciations to the police.
    Źródło:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny; 2016, 42, 1 (159); 217-237
    2081-4488
    2544-4972
    Pojawia się w:
    Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Standards for Review of the Concept of a “National Court” in EU Law
    Wzorce kontroli pojęcia „sądu krajowego” w prawie unijnym
    Autorzy:
    Grądzka, Ilona
    Krzysztofik, Edyta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31344078.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Court of Justice
    Polish Constitutional Tribunal
    principle of judicial independence
    national courts
    Trybunał Sprawiedliwości
    Trybunał Konstytucyjny
    zasada niezawisłości sędziowskiej
    sądy krajowe
    Opis:
    The aim of the article is to demonstrate the evolutionary approach of the Court of Justice to the criteria for review of the concept of a court within the meaning of EU law. It has been shown that there are three basic standards used by the Court in this area. The first one is an examination of the premises developed as part of the procedure of a question referred to for a preliminary ruling, which includes functional and systemic premises. The second one is based on Article 47 of the Charter of Fundamental Rights of the European Union, which specifies three premises: independence, impartiality and establishment of a court by statute. The third standard of control indicated by the Court of Justice in the judgment in case C-64/16 is of a different nature. It has been applied to reforms of the justice system in the Member States and is based on the combined interpretation of three provisions: Article 2, Article 4 (2) and Article 19 (1) of the Treaty on European Union. The indicated standard was the cause of a lively discussion initiated by the constitutional tribunals of the Member States (the case of Poland and Romania). In principle, they do not question the right of the Court of Justice to review the concept of a court under the first and second standard. However, in relation to the reforms of the justice system, they emphasize their own competence, which is granted to them by their national constitutions. It should be noted that the fundamental problem that appears in the jurisprudence of both the Polish Constitutional Tribunal and the Court of Justice is the protection of primacy of the constitution and irrefutability of the judgments of constitutional tribunals by the Court of Justice.
    Celem artykułu jest wykazanie ewolucyjnego podejścia Trybunału Sprawiedliwości (TS) do kryteriów kontroli pojęcia sądu w rozumieniu prawa unijnego. Wykazano, że wykształciły się trzy zasadnicze wzorce, z jakich korzysta Trybunał w tym obszarze. Pierwszy z nich to badanie przesłanek wypracowanych w ramach pytania prejudycjalnego, które obejmuje przesłanki funkcjonalne i ustrojowe. Drugi opiera się na art. 47 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej, który wskazuje trzy przesłanki: niezawisłość, bezstronność oraz powołanie sądu na mocy ustawy. Odmienny charakter ma trzeci wzorzec kontroli, jaki wskazał TS w wyroku w sprawie C-64/16. Został on zastosowany do reform wymiaru sprawiedliwości w państwach członkowskich i opiera się na łącznej interpretacji trzech postanowień art. 2, art. 4 ust. 2 i art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej. Wskazany wzorzec stał się przyczyną ożywionej dyskusji, jaką podjęły trybunały konstytucyjne państw członkowskich (sprawa Polski i Rumunii). Zasadniczo nie podważają one prawa TS do kontroli pojęcia sądu w ramach pierwszego i drugiego wzorca, natomiast w odniesieniu do reform wymiaru sprawiedliwości podkreślają własną kompetencję, jaką nadaje im konstytucja krajowa. Należy zauważyć, że podstawowym problemem, jaki zarysowuje się w orzecznictwie polskiego Trybunału Konstytucyjnego oraz TS jest ochrona prymatu konstytucji oraz niepodważalność przez TS wyroków trybunałów konstytucyjnych.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2023, 32, 5; 143-161
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polska hierarchia katolicka w czasie wielkiej wojny 1914-1918 i wojny z bolszewicką Rosją
    Polish Catholic Hierarchy during the Great War 1914-1918 and the Polish War with Bolshevik Russia
    Autorzy:
    Wysocki, Wiesław Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31232850.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Kościół
    polski episkopat
    I wojna światowa
    zabory
    wojna polsko-bolszewicka
    1918 r.
    1920 r.
    niepodległość
    Church
    Polish episcopate
    World War I
    partitions
    Polish-Bolshevik war
    1918
    1920
    independence
    Opis:
    Szkic prezentuje postawy hierarchów Kościoła katolickiego w zaborze rosyjskim, pruskim i austriackim na początku wielkiej wojny 1914-1918 i zmiany, jakie nastąpiły pod wpływem okoliczności zewnętrznych oraz przemian świadomościowych w trakcie konfliktu światowego wobec kwestii państwowości polskiej. Zdecydowana większość biskupów opowiedziała się za perspektywą wspierania odradzającego się państwa polskiego i aktywnie w tym procesie uczestniczyła, dając temu wyraz zarówno w sferze życia publicznego, obywatelskiego, jak i kościelnego. Rok 1920, uwieńczony polskimi sukcesami militarnymi, był finałem wojny polsko-bolszewickiej, rozpoczętej w 1919 r., w której ujawniło się na wielu płaszczyznach zaangażowanie zarówno hierarchów katolickich, jak i wspólnot, którym przewodzili. Wiele wskazuje na to, że w żadnym wcześniejszym okresie Kościół nie wykazał się większym zaangażowaniem, jak miało to miejsce w 1920 r.
    This short study presents attitudes of the hierarchs of the Catholic Church in the areas of Russian, Prussian and Austrian Partitions at the beginning of the Great War of 1914-1918 and the changes that occurred under the influence of external circumstances and changes in public awareness during the world conflict in relation to the issue of Polish statehood. The vast majority of bishops were in favor of supporting the reborn Polish state and actively participated in this process, expressing this in the public, civic and church life. The year 1920, crowned with Polish military successes, was the finale of the Polish-Bolshevik War, started in 1919, in which the involvement of both Catholic hierarchs and the communities they led was seen on many levels. There are many indications that never before had the Church shown a greater commitment than in 1920.
    Źródło:
    Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL; 2023, 5; 111-163
    2658-1175
    2719-3144
    Pojawia się w:
    Teka Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego KUL
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Religijno-patriotyczne obchody 70. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości w katedrze na Wawelu (11 XI 1988) w relacji Zdzisława Chłopka
    Autorzy:
    Urban, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/560662.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu
    Tematy:
    Józef Piłsudski
    Zdzisław Chłopek
    Polish Legionnaires' Union
    Independence Day
    Wawel cathedral
    Krakow
    Związek Legionistów Polskich
    Święto Niepodległości
    katedra na Wawelu
    Kraków
    Opis:
    The Act of April 23, 1937 established November 11th as Poland’s Independence Day. That same act bound that day with the person of Józef Piłsudski. The author depicts the form and type of the November 11th celebration in Wawel Cathedral, which is the resting place of J. Piłsudski. First, he briefly discusses the November 11th celebration in the years immediately preceding the outbreak of World War II, then discusses the forms of celebration by legionnaires and independent circles after communist authorities introduced an official ban on celebration. In the final part of the article, the author the author recounts the ceremony of November 11, 1988, which was a preview of political changes in Poland, and three months later led to the Act of February 15, 1989 which restored November 11 as National Independence Day in Poland.
    Ustawą z 23 kwietnia 1937 r. dzień 11 listopada stał się w Polsce Świętem Niepodległości. Ustawa związała ten dzień z osobą Józefa Piłsudskiego. Autor podjął temat form świętowania 11 listopada w katedrze na Wawelu jako miejscu spoczynku trumny J. Piłsudskiego. Najpierw pokrótce omówił świętowanie 11 listopada w latach bezpośrednio poprzedzających wybuch II wojny światowej. Następnie omówił formy pielęgnowania 11 listopada przez legionistów i środowiska niepodległościowe po zaprowadzeniu przez władze komunistyczne nowego święta 22 lipca i ignorowaniu święta 11 listopada. W ostatniej części Autor edytuje relację z przebiegu uroczystości 11 listopada 1988 r., która była zapowiedzią zmian politycznych w Polsce, które trzy miesiące później doprowadziły do ustawy z 15 lutego 1989 r. o przywróceniu 11 listopada jako Narodowego Dnia Niepodległości.
    Źródło:
    Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia; 2019, 26
    0208-7626
    Pojawia się w:
    Studia Sandomierskie. Teologia-Filozofia-Historia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sąd Najwyższy dawniej i dziś
    The Supreme Court before and today
    Autorzy:
    Gersdorf, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/693766.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    history of the Supreme Court
    Supreme Court
    independence of the judiciary
    Polish judiciary
    historia Sądu Najwyższego
    Sąd Najwyższy
    niezależność sądownictwa
    sądownictwo polskie
    Opis:
    The establishment of Polish courts in 1917, which took place even before Poland regained independence, was a manifestation of the will and intent of Polish lawyers to create their own statehood. This is the reason why it is worth talking about the imponderabilities related to the independence of the judges and the judiciary especially today, in the current political situation, on the first anniversary of the attack of the executive and legislative power on the judiciary, and the introduction of the ‘new order’ in the judiciary system, the aim of which is to limit, if not eliminate, the division of powers, hence implementing a significant dependence of the judiciary on the Minister of Justice, and consequently, in a long run, to implement a restriction of the civic right to have matters settled by an independent court.
    Utworzenie sądów polskich w 1917 r., jeszcze przed powstaniem niepodległego państwa, było wyrazem dążenia prawników polskich do budowy własnej państwowości. Z tego też powodu warto mówić o imponderabiliach związanych z niezależnością sędziów i sądownictwa, w szczególności dzisiaj, w aktualnej sytuacji politycznej, albowiem w tę rocznicę mamy do czynienia z atakiem władzy wykonawczej i ustawodawczej na wymiar sprawiedliwości oraz wprowadzenie założeń nowego „ładu” w wymiarze sprawiedliwości, które w swych założeniach mają doprowadzić do ograniczenia lub nawet zaniku trójpodziału władzy przez znaczące uzależnienie sądów od ministra sprawiedliwości i przez to w dalszej perspektywie do ograniczenia obywatelskiego prawa do rozstrzygnięcia sprawy przez niezależny sąd.
    Źródło:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny; 2017, 79, 2; 25-30
    0035-9629
    2543-9170
    Pojawia się w:
    Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Endecja, socjaliści i kościół hierarchiczny na przełomie XIX i XX wieku. Wybrane problemy
    National Democracy Socialists and the Church at the turn of the 20th century
    Autorzy:
    Waniek, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/533266.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
    Tematy:
    nationalism
    The Polish League
    National Democracy (endecja)
    The Catholic Church
    socialists
    the concept of independence socialism
    secular nationalism
    conciliation
    Polish Socialist Party (PPS)
    national independence, amicability
    Holy See
    encyclical
    school strike
    nacjonalizm
    Liga Polska
    endecja
    kościół katolicki
    socjaliści
    socjalizm niepodległościowy
    świecki nacjonalizm
    PPS
    niepodległość
    ugodowość
    Stolica Apostolska
    encykliki
    strajk szkolny
    Opis:
    The author describes and analyzes the formation of the two mass political blocs in Polish environments – socialist and nationalist ones at the turn of the 20th century. Having been created as secret structures, both movements were primarily based on secular ideologies. Their main goal was the fight for independence. However, they began to differ in methods and means concerning its achievement over time. The socialists combined the struggle for independence with social revolution, not excluding even armed struggle; the nationalists on the contrary wanted to regain the independence by means of compromise, evolvement, not excluding national uprisings. In time, the amicable attitude of the nationalists was backed by the Polish Church, which was thereby fulfilling the recommendations and expectations of the Holy See.
    Autorka opisuje i analizuje kształtowanie się w środowiskach polskich przełomu XIX i XX wieku dwóch masowych bloków politycznych – socjalistycznego i nacjonalistycznego. Oba nurty powstawały jako struktury tajne, oba też w swych początkach stały na gruncie ideologii świeckich, a ich celem była walka o niepodległość. Z czasem zaczynały się różnić co do metod i środków osiągania założonego celu. Socjaliści walkę o niepodległość łączyli z rewolucją socjalną, nie wykluczali także walki zbrojnej; nacjonaliści do niepodległości chcieli dojść metodami ugodowymi, ewolucyjnymi, wykluczając kolejne powstania narodowe. Z czasem po stronie ugodowej postawy nacjonalistów opowiedział się polski Kościół hierarchiczny, który w ten sposób wypełniał również zalecenia i oczekiwania Stolicy Apostolskiej.
    Źródło:
    Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego; 2017, 20; 217-235
    1733-0335
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sąd rozjemczy – triumf i kryzys Trybunału Konstytucyjnego z perspektywy ekonomii politycznej
    A Court of Peers – Political economy behind the triumph and crisis of the Polish Constitutional Court
    Autorzy:
    Joński, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498857.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
    Tematy:
    Trybunał Konstytucyjny
    niezależność i niezawisłość sędziowska
    polski kryzys konstytucyjny 2015 r.
    transformacja ustrojowa
    Polish constitutional crisis
    constitutional court
    judicial independence
    democratic transition
    Opis:
    Pozycja ustrojowa TK była najwyższa (w kategoriach aktywizmu i legitymizacji) w pierwszych latach transformacji, kiedy wydawał się najbardziej zagrożony. Z kolei istotny kryzys sądownictwa konstytucyjnego nastąpił ćwierć wieku od przemian ustrojowych, gdy demokracja konstytucyjna wydawała się silna i dobrze zakorzeniona. Aby wyjaśnić tę sprzeczność, w tekście zaproponowano trzy modele pozycji ustrojowej sądu konstytucyjnego, uwzględniające perspektywę ekonomii politycznej. Pierwszy, „sądu rozjemczego”, zakłada polityczną selekcję sędziów w celu zapewnienia reprezentacji różnych wrażliwości ideologicznych oraz konsensualny styl orzekania. Drugi, „Izby Konstytucyjnej SN”, zakłada odpolityczniony system nominacji, neguje znaczenie wrażliwości ideologicznych i zachęca do zgłaszania zdań odrębnych. Trzeci, „Trzeciej Izby Parlamentu”, oznacza rozmontowanie sądownictwa konstytucyjnego, gdyż polityczna selekcja sędziów przekształca sąd w kolejną instytucję większościową realizującą cele partyjne. Negocjowana natura polskiej transformacji ustrojowej stworzyła zapotrzebowanie na instytucje pełniącą funkcje „sądu rozjemczego”, tym samym wzmacniając legitymizację TK wśród polityków i zniechęcając ich od ataków na jego niezależność. Fundamentalne zmiany na scenie politycznej obserwowane po 2005 r. – osłabienie formacji postkomunistycznej i podział sceny między dwa ugrupowania postsolidarnościowe, kierowane przez nową generację liderów – zburzyły ten konsensus i zaowocowały erozją pozycji ustrojowej do „Trzeciej Izby Parlamentu”.
    The Constitutional Court was at its strongest (in terms of activism and legitimacy) at the early stages of democratic transition, at the very moment when it was expected to be the most vulnerable. An effective end of the constitutional adjudication came quarter a century after the regime change, when constitutional democracy appeared strong and well-entrenched. To explain this puzzle, this paper proposes three political-economy models of the Constitutional Court’s position. First – ‘the court of peers’ – assumes political selection of constitutional judges to provide representation of ideological sensitivities, and largely consensual decision-making inside the Court. Second – ‘the Constitutional Chamber of the Supreme Court’ – assumes de-politicized selection procedures, downplays ideological sensitivities and encourages dissent. Third – called the ‘Third Chamber of the Parliament’ – amounts to the dismantling of the constitutional adjudication, as political selection of constitutional judges transforms the Court in yet another majoritarian institution pursuing party goals. It is argued, that the negotiated nature of the Polish transition created demand for ‘the court of peers’ type of an institution, thereby fostering Constitutional Court legitimacy among politicians and restraining them from assaults on its independence. However, a fundamental shift in the political landscape observed in 2005 – diminishing of the post-communist formation and the ascent of two post-Solidarity parties led by the new generation of leaders – shattered this consensus and resulted in the Constitutional Court’s erosion towards the ‘Third Chamber of the Parliament’.
    Źródło:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2020, 3, 1(5); 70-102
    2657-7984
    2657-800X
    Pojawia się w:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niezawisłość sądu i jej gwarancje (z powodu projektu ustawy o ustroju sądów zwyczajnych)
    Independence of the court and its guarantees
    Autorzy:
    Waśkowski, Eugeniusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2232218.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
    Tematy:
    ądownictwo
    niezawisłość sędziowska
    powoływanie sędziów
    ustrój sądownictwa II RP
    judiciary
    judicial independence
    appointment of judges
    judicial system of the Second Polish Republic
    Opis:
    Ważny głos w dyskusji nad ustrojem sądownictwa w II RP. Profesor Waśkowski odniósł się do dyskusji, które przetoczyły się w prasie prawniczej w 1924 r., zwracając uwagę, na istotne braki w dyskusji. W opartym na szerokiej analizie porównawczej i histerycznej wskazał, że w przyszłej regulacji ustroju sądownictwa należy zagwarantować sędziemu niezawisłość i jednoznacznie odciąć władzę sądowniczą od administracji. Podkreślił przy tym potrzebę fundamentalnych gwarancji niezawisłości, a nade wszystko nieusuwalność i godne uposażenie.
    An important voice in the discussion on the judicial system in the Second Polish Republic. Professor Waśkowski referrs to discussions that were present in the legal press in 1924, pointing to significant shortcomings of the discussion. Based on a broad comparative and historical analysis, he points out that in the future regulation of the judiciary, independence of the judge should be guaranteed and the judiciary should be unambiguously cut off from the administration. At the same time, he emphasizes the need for fundamental guarantees of independence, and above all, irremovability and a decent remuneration.
    Źródło:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2021, t. 4, 1 (7); 249-260
    2657-7984
    2657-800X
    Pojawia się w:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    When cordons broke and borders were born… Western Galicia Province in November 1918
    Gdy pękały kordony, a rodziły się granice… Prowincja zachodniogalicyjska w listopadzie 1918 roku
    Autorzy:
    Meus, Konrad
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31019594.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Galicja
    listopad 1918 roku
    niepodległość
    Polska Komisja Likwidacyjna
    prowincja galicyjska
    Żydzi galicyjscy
    Galicia
    November 1918
    independence
    Polish Liquidation Commission
    Galician province
    Galician Jews
    Opis:
    The 19th century, referred to by historians as the “long century”, as it lasted from the beginning of the French Revolution (in the case of Poland, to the time of the Partitioning) to the collapse of the “old” European order in the wake of the Great War. For Poles living in the Austrian partition, the twilight of the old era came in November 1918, a month that can unquestionably be regarded as the “longest month” of the “long 19th century”. It was a month in which the situation in the counties of Western Galician changed like a kaleidoscope: from euphoria, through critical moments, to relative stability. Euphoria took hold in Polish homes in late October and early November 1918, when Poles took control of the cities and towns scattered across Western Galicia. The euphoric state associated with regaining independence passed very quickly, and if it persisted, it was rather among those with a strong national and political consciousness. Nevertheless, for the majority of inhabitants of Western Galicia, November was a time of particular concern about what the following day would bring as issues of food, clothing, and energy shortages came to the fore. Food prices “skyrocketed”, reaching dizzying levels in the autumn of 1918. Common violence, affecting mainly the Jewish population, became a plague. Midway through November 1918, thanks to the actions taken by the Polish Liquidation Commission, a process of stabilising the social and political life began, which was reflected in the successive revival (or organisation) of “non-political” associations and the reorganisation of municipal (communal) self-government in the counties.
    Wiek XIX nazywany przez historyków „długim wiekiem”, sięgający swoimi korzeniami początków rewolucji francuskiej (w przypadku Polaków okresu rozbiorowego), dobiegł końca wraz z upadkiem „starego” europejskiego ładu u schyłku Wielkiej Wojny. Dla Polaków zamieszkujących ziemie zaboru austriackiego zmierzch dawnej epoki nastał w listopadzie 1918 roku – miesiącu, który bezsprzecznie można traktować jako „najdłuższy miesiąc” „długiego XIX wieku”. Miesiącu w którym sytuacja na prowincji zachodniogalicyjskiej zmieniała się niczym w przysłowiowym kalejdoskopie: od stanu euforii przez momenty krytyczne po względną stabilizację. Euforia zagościła w polskich domach na przełomie października i listopada 1918 roku, gdy Polacy przejmowali kontrolę nad miastami i miasteczkami rozsianymi w Galicji Zachodniej. Euforyczny stan związany z odzyskiwaniem niepodległości bardzo szybko minął, a jeśli się utrzymywał, to raczej wśród osób o silnej świadomości narodowej i politycznej. Niemniej dla większości mieszkańców Galicji Zachodniej listopad był czasem szczególnej troski o to, co przyniesie kolejny dzień. Na pierwszy plan wysunęły się kwestie związane z niedoborem żywności, odzieży oraz surowców energetycznych. Ceny żywności gwałtownie rosły, osiągając jesienią 1918 roku zawrotne kwoty. Plagą stała się pospolita przemoc, która dotykała przede wszystkim ludność żydowską. W drugiej dekadzie listopada 1918 roku dzięki działaniom podejmowanym przez Polską Komisję Likwidacyjną rozpoczął się proces stabilizacji życia społeczno-politycznego, a jego wyrazem było m.in. sukcesywne odradzanie się (lub organizowanie) na prowincji stowarzyszeń „niepolitycznych” oraz reorganizacja samorządu miejskiego (gminnego).
    Źródło:
    Folia Historica Cracoviensia; 2022, 28, 1; 37-67
    0867-8294
    Pojawia się w:
    Folia Historica Cracoviensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Piotrkowscy legioniści w Szadku – czyn zbrojny i działalność społeczno-polityczna
    Members of the Polish Legions in Szadek – armed fighting and socio-political activity
    Autorzy:
    Stefańska, Dorota
    Majewska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/18825757.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-15
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    5. Pułk Piechoty I Brygady Legionów Polskich
    4. Pułk Piechoty III Brygady Legionów Polskich
    Piotrków
    Szadek
    Krzyż Niepodległości
    Polish Legions
    Cross of Independence
    Opis:
    Treść artykułu stanowią rysy biograficzne dwóch żołnierzy Legionów Polskich – Ignacego Kobackiego oraz Herakliusza Konstantego Iglikowskiego, walczących o niepodległość Polski w latach 1915–1917 oraz w wojsku polskim w latach 1918–1922. Obaj byli związani z miejscowością Szadek poprzez zamieszkanie, pracę zawodową (zarówno w okresie międzywojennym, jak i podczasem okupacji niemieckiej), a w przypadku jednego z nich także z okresem PRL-u. Żołnierze pochodzili z różnych miejscowości i środowisk, reprezentowali również odmienne nurty polityczne. Łączyła ich jednak wspólna legionowa przeszłość, wspólny szlak bojowy w Legionach Polskich z tym samym wrogiem. Obie postacie to ludzie czynu i determinacji w realizacji zadań jakie stawiała przed nimi przynależność narodowa. Obydwaj urodzili się w okresie niewoli narodowej. Wspólnym mianownikiem ich biografii jest epizod legionowy oraz bogata działalność polityczna i samorządowa na terenie Szadku, już w okresie, gdy armia przeszła w stan pokojowy.
    This article presents biographical sketches of two soldiers of the Polish Legions – Ignacy Kobacki and Herakliusz Konstanty Iglikowski, who fought for Poland’s independence in 1915-1917 and in the Polish Army in 1918-1922. They both were connected with Szadek through place of residence and vocational activity in the interwar period and during the German occupation, and in the case of one of them also in the communist period. They came from different backgrounds and represented different political options, but what they had in common was their fight in the Polish Legions and later active involvement in the political and social activity in Szadek.
    Źródło:
    Biuletyn Szadkowski; 2022, 22; 119-154
    1643-0700
    Pojawia się w:
    Biuletyn Szadkowski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Działalność kobiet w Polskiej Organizacji Wojskowej
    The activity of women in the Polish Military Organization
    Autorzy:
    Pawlaczyk, Ewelina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028884.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
    Tematy:
    walka o niepodległość
    kobiety
    I wojna światowa
    konspiracja
    Polska Organizacja Wojskowa
    underground activity
    Polish Military Organization
    First World War
    women
    fight for independence
    Opis:
    Polska Organizacja Wojskowa powstała krótko po rozpoczęciu I wojny światowej, aby przygotować kadry do służby w Wojsku Polskim na rzecz odzyskania niepodległości Polski. Od początku znajdował się w niej Oddział Żeński. Artykuł ma na celu poprzez przedstawienie sylwetek kilku kobiet pokazanie ich zaangażowania w organizacji konspiracyjnej o szerokim zasięgu podczas walk o odrodzenie Polski. Członkinie POW wykazywały się ogromną zaradnością, poświęceniem, odwagą i hartem ducha. Współpracowały z mężczyznami jako kurierki, łączniczki, dbały o aprowizację, transport broni, a także znakomicie sprawdzały się w wywiadzie. W II Rzeczypospolitej część z nich odnalazła swoje miejsce w sejmie lub senacie. Po wojnie wiele pracowało społecznie bądź charytatywnie. Autorka ma zamiar w dalszych badaniach zająć się porównaniem udziału kobiet w walce o niepodległość w innych państwach, które zaistniały na mapie Europy na początku XX wieku.
    The Polish Military Organisation (Polska Organizacja Wojskowa) was founded shortly after the outbreak of World War I to prepare cadres for service in the Polish Army to regain Polish independence. From the very beginning, there was a female unit in the organization. Focused on selected examples, the article aims to demonstrate the involvement of women in the fight for the rebirth of the motherland. Female members of the Polish Military Organisation showed great resourcefulness, dedication, courage and fortitude. They collaborated with men as couriers and liaison officers taking care of food supplies and transporting weapons. Moreover, they proved to be very skilled at gathering intelligence. In the interwar Poland, some of them served as members of Sejm and Senat, the two chambers of the Polish Parliament. Many worked socially or for charity after the war. The author intends to compare women’s participation in the struggle for independence in other countries which appeared on the map of Europe at the beginning of the 20th century.
    Źródło:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2021, 2(16); 41-54
    2354-0435
    2719-8618
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Delegatura Sił Zbrojnych oraz I Zarząd Główny WiN wobec porozumienia z OUN–UPA na Lubelszczyźnie
    Autorzy:
    Dudek, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/631842.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    The Delegacy of Armed Forces at Home (DSZ)
    „Freedom and Independence” organization
    Polish–Ukrainian agreement
    Lublin region
    political trial of „Freedom and Independence” organization
    Delegatura Sił Zbrojnych
    Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
    polsko-ukraińskie porozumienie
    Lubelszczyzna
    proces I ZG WiN
    Opis:
    Artykuł porusza problem stosunku kierownictwa Delegatury Sił Zbrojnych oraz I Zarządu Głównego WiN do lokalnego porozumienia zawartego między polskim poakowskim podziemiem a ukraińskim (OUN-B, UPA) podczas spotkania przedstawicieli obu stron, 21 maja 1945 r., w okolicach Rudy Różanieckiej. Bez wątpienia zawarte wówczas zawieszenie broni obejmujące obszar południowo-wschodniej Lubelszczyzny i rozszerzone następnie na teren Podlasia przyczyniło się do zaprzestania trwających od wiosny 1944 r. walk polsko-ukraińskich. Autorka wykorzystując nieznane do tej pory dokumenty pokazuje, że wbrew temu co niejednokrotnie pisali świadkowie tamtych wydarzeń, zostało one zaakceptowane przez kierownictwo DSZ w formie lokalnego paktu o nieagresji. Przywódcy polskiej konspiracji od początku godzili się na zawieszenie broni, choć jednocześnie nie chcieli zawierania umów i nie widzieli możliwości bliższej współpracy i współdziałania z OUN-UPA czy reprezentowania sprawy ukraińskiej na forum międzynarodowym. Powstanie zaś Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, które proponowało cywilny model konspiracji i odcinało się od zwierzchnictwa Rządu na Uchodźstwie, przyczyniło się do tego, że strona ukraińska jak i polska były coraz mniej zainteresowane współpracą.
    Źródło:
    Res Historica; 2015, 40
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Delegatura Sił Zbrojnych oraz I Zarząd Główny WiN wobec porozumienia z OUN–UPA na Lubelszczyźnie
    Autorzy:
    Dudek, Justyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/632101.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość
    The Delegacy of Armed Forces at Home (DSZ)
    „Freedom and Independence” organization
    Polish–Ukrainian agreement
    Lublin region
    political trial of „Freedom and Independence” organization
    Delegatura Sił Zbrojnych
    polsko-ukraińskie porozumienie
    Lubelszczyzna
    proces I ZG WiN
    Opis:
    The paper discusses the attitude of the leadership of the Delegacy of Armed Forces at Home (DSZ) and the „Freedom and Independence” organization (WiN) towards an agreement reached on 21 May 1945 near Ruda Różaniecka between former units of the Polish Home Army and the Organization of Ukrainian Nationalists „Bandera” (OUN-B) and the Ukrainian Insurgent Army (UPA). The agreement undoubtedly led to the cessation of hostilities that had been going on in the Lublin Region since spring 1944. Making use of previously unknown records, the author proves that contrary to what numerous testimonies of that period say, the DSZ leaders accepted this local non-aggression pact. Although the leadership of the Delegacy of Armed Forces at Home approved of the armistice from the very beginning, they did not, however, want to sign any treaties, closer cooperate with OUN-B and UPA or promote the Ukrainian cause on the international agenda. Following the establishment of the “Freedom and Independence” organization which advocated a model of civilian conspiracy and dissociated itself from the Polish Government in Exile, both the Polish and Ukrainian side began to show less and less interest in cooperation.
    Artykuł porusza problem stosunku kierownictwa Delegatury Sił Zbrojnych oraz I Zarządu Głównego WiN do lokalnego porozumienia zawartego między polskim poakowskim podziemiem a ukraińskim (OUN-B, UPA) podczas spotkania przedstawicieli obu stron, 21 maja 1945 r., w okolicach Rudy Różanieckiej. Bez wątpienia zawarte wówczas zawieszenie broni obejmujące obszar południowo-wschodniej Lubelszczyzny i rozszerzone następnie na teren Podlasia przyczyniło się do zaprzestania trwających od wiosny 1944 r. walk polsko-ukraińskich. Autorka wykorzystując nieznane do tej pory dokumenty pokazuje, że wbrew temu co niejednokrotnie pisali świadkowie tamtych wydarzeń, zostało one zaakceptowane przez kierownictwo DSZ w formie lokalnego paktu o nieagresji. Przywódcy polskiej konspiracji od początku godzili się na zawieszenie broni, choć jednocześnie nie chcieli zawierania umów i nie widzieli możliwości bliższej współpracy i współdziałania z OUN-UPA czy reprezentowania sprawy ukraińskiej na forum międzynarodowym. Powstanie zaś Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, które proponowało cywilny model konspiracji i odcinało się od zwierzchnictwa Rządu na Uchodźstwie, przyczyniło się do tego, że strona ukraińska jak i polska były coraz mniej zainteresowane współpracą.
    Źródło:
    Res Historica; 2015, 40
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antypaństwowa działalność komunistyczna na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej jako forma geopolitycznej destabilizacji
    Communist anti-national activities in the Second Commonwealth Eastern Borderlands as a factor of geopolitical destabilization
    Autorzy:
    Baziur, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/540494.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geopolityczne
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Związek Sowiecki dywersja
    konflikt asymetryczny Polska niepodległa
    walka z komunizmem
    Polish Eastern Borderlands
    Soviet Union
    diversion
    asymmetric warfare independence
    Polska
    anticommunism
    Opis:
    Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku z punktu widzenia Związku Sowieckiego oznaczało znaczne utrudnienie w realizacji planów wspomagania ruchów rewolucyjnych w Niemczech i innych krajach europejskich. W obliczu przegranej wojny z Polską, sowieci zorganizowali bardzo rozbudowany system, którego zadaniem było prowadzenie działalności dywersyjnej i terrorystycznej na Kresach Wschodnich. Planowanym efektem akcji wykorzystującej ludność białoruską, ukraińską i litewską, a także polskich komunistów, było wywołanie rewolucji, która uzyskałaby oczywiście wsparcie ze strony sowietów. W rezultacie, wschodnie regiony Polski miałyby zostać przyłączone do Związku Sowieckiego. Dzięki skutecznej akcji polskiego kontrwywiadu wojskowego i postawie społeczeństwa, polska granica wschodnia przetrwała aż do IV rozbioru Polski w 1939 roku.
    Regaining independence by Poland in 1918 from the point of view of the Soviet Union meant a significant impediment to the implementation of plans to support revolutionary movements in Germany and other European countries. After the defeat in the war with Poland, Soviet government organized a very complex system, whose task was to carry out sabotage and terrorist activities in the Polish Eastern Borderlands. In these activities there were to be engaged the Belarussians, Lithuanians and Ukrainians, as well as Polish members of the communist party. The planned result of these activities were calling the revolution, which, of course, have obtained support from the Soviets. As a result, the eastern Polish regions would be connected to the Soviet Union. Thanks to effective action by the Polish military counterintelligence and the attitude of society, Polish eastern border lasted until the fourth partition of Poland in 1939.
    Źródło:
    Przegląd Geopolityczny; 2016, 16; 138-155
    2080-8836
    2392-067X
    Pojawia się w:
    Przegląd Geopolityczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy KPP była patriotyczna? Dyskusja w Wydziale Historii Partii wokół referatu Tadeusza Daniszewskiego na temat „sprawy niepodległości w ruchu robotniczym”
    Autorzy:
    Losson, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/608694.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Komunistyczna Partia Polski
    Polska Partia Robotnicza
    ruch robotniczy
    niepodległość
    legitymizacja
    historiografia
    Communist Party of Poland
    Polish Workers’ Party
    workers’ movement
    independence
    legitimisation
    historiography
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest analiza referatu Tadeusza Daniszewskiego „Sprawa niepodległości w ruchu robotniczym” oraz dyskusji, którą wywołał na forum Wydziału Historii Partii jesienią 1946 r. Tekst ukazuje znaczenie ideologii w początkach władzy komunistycznej w Polsce po zakończeniu II wojny światowej oraz ciągłość dawnych sporów wewnątrz szeroko pojętego ruchu robotniczego, dotyczących stosunku do niepodległości. Dotyka problemu ewolucji ideowej przedwojennych komunistów w obliczu konieczności legitymizacji systemu.The article presents an analysis of Tadeusz Daniszewski’s report entitled “The question of independence in the workers’ movement” and the discussion at the Department of the History of the Party that followed it in the autumn of 1946. The text pays attention to the importance of ideology in the early period of communist rule in Poland after the end of World War Two, and the continuity of old controversies within the broad workers’ movement concerning the attitude towards independence. It also brings up the problem of ideological evolution of pre-war communists faced with the need to legitimise the new political system.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2017, 49, 3
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obchody świąt państwowych i rocznic narodowych w działalności Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych
    Celebrations of State Holidays and National Anniversaries in the Activities of the Association of Polish Veterans of World War II in the United States
    Autorzy:
    Kardela, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951023.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    political emigration
    independence emigration
    war veterans
    Association of Polish Veterans of World War II
    Polish Americans
    United States
    anti-communism
    emigracja polityczna
    uchodźstwo niepodległościowe
    kombatanci
    Stowarzyszenie Polskich Kombatantów
    Polonia amerykańska
    Stany Zjednoczone
    antykomunizm
    Opis:
    Artykuł dotyczy działalności Stowarzyszenia Polskich Kombatantów w Stanach Zjednoczonych, którzy będąc antykomunistami, manifestowali swoje przywiązanie do idei niepodległości Polski poprzez organizację uroczystych obchodów świąt państwowych i rocznic narodowych. Ta forma aktywności pozwalała im wyrażać swój sprzeciw wobec systemu politycznemu w PRL. Odtworzenie obrazu tejże aktywności członków SPK możliwe było przede wszystkim dzięki relacjom kombatanckim drukowanym w kwartalniku organizacyjnym SPK „Kombatant w Ameryce” i prasie polonijnej w Ameryce.
    The article presents the activities of the Association of Polish Veterans of World War II (Stowarzyszenie Polskich Kombatantów – SPK) in the United States, who, being anti-communists, manifested their attachment to the idea of Poland’s independence by organising solemn celebrations of national holidays and historic anniversaries. This form of activity allowed them to express their opposition to the political system in the Polish People’s Republic. Reconstructing a picture of this activity of the SPK members was made possible primarily thanks to veterans’ reports printed in the SPK organisational quarterly Kombatant w Ameryce and the Polish-American press in America.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 2; 169-185
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Moral Dilemmas of Poles Born in the Late Twenties: Reflections on the Drama Their Time, Short Stories, and Novels by Literary Critic Zbigniew Kubikowski
    Dylematy etyczne późnych roczników dwudziestych. Rozważania na marginesach dramatu Ich czas, opowiadań i powieści Zbigniewa Kubikowskiego
    Autorzy:
    Heck, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038654.pdf
    Data publikacji:
    2019-10-01
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    etyka
    niepodległość
    „młodsi bracia Kolumbów”
    polska literatura powojenna
    egzystencjalizm
    krytyka literacka
    ethics
    independence
    generation of “younger brothers,” post-war Polish fiction
    existentialism
    literary criticism
    Opis:
    Zbigniew Kubikowski (1929-1984) was a literary critic, novelist, journalist, editor of monthly Odra in Wroclaw (Lower Silesia, Poland), and an activist of the Polish Writers’ Union. His biography seems to be representative for more or less independent intellectuals in the regime of communism. In spite of humiliation, persecutions, and invigilation he managed to preserve his ethical principles, although he was not able to achieve a full success as a man of letters. The ethics of his generation, so called “younger brothers” of war generation was founded on Polish independence and European existentialism.
    Zbigniew Kubikowski (1929-1984) był krytykiem literackim, prozaikiem, dziennikarzem oraz redaktorem miesięcznika „Odra” we Wrocławiu. Był także działaczem Związku Pisarzy Polskich. Jego biografia wydaje się reprezentatywna dla mniej lub bardziej niezależnej inteligencji w dobie komunizmu. Pomimo poniżeń, prześladowania i inwigilacji udało mu się zachować wyznawane zasady etyczne, choć nie zdołał osiągnąć pełni sukcesu jako literat. Etyka jego pokolenia, określanego jako „młodsi bracia Kolumbów”, opierała się na wartościach polskiej niepodległości oraz europejskiego egzystencjalizmu.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2019, 26, 3; 101-112
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The theme of independence in the 1904–1914 issues of the Tarnopol Głos Polski
    Niepodległość na łamach tarnopolskiego „Głosu Polskiego” w latach 1904-1914
    Autorzy:
    Maślach, Arkadiusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058258.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Polish press in the early 20th century
    regional press
    National Democracy
    Poland's independence
    Tarnopol (Podolia)
    „Głos Polski”
    Narodowa Demokracja
    niepodległość
    prasa regionalna
    Tarnopol
    Opis:
    This article presents a frequency analysis of the term 'independence' and examines its uses in discussions of education, economic life and culture in the 1904–1914 issues of Głos Polski, a political weekly associated with the National Democracy, published in Tarnopol (Ternopil).
    Artykuł przedstawia tygodnik „Głos Polski” wydawany w Tarnopolu. Przybliżono wydania z lat 1904–1914 pod względem występowania pojęcia niepodległość oraz przedstawiono rozważania związane z oświatą, gospodarką i kulturą, w kontekście których niepodległość odgrywała kluczową rolę. Pismo politycznie było związane z Narodową Demokracją.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2021, 24, 1; 71-93
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stosunek sędziego do prawa. Uwagi na tle porównawczym
    The attitude of the judge towards the law. Notes from the comparative perspective
    Autorzy:
    Ehrlich, Ludwik
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/498806.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Fundacja im. Aliny i Leszka Allerhandów
    Tematy:
    sędzia
    sądownictwo (Anglia, USA, Europa, Polska)
    niezależność
    niezawisłość
    nieusuwalność
    bezstronność
    judge
    judicary
    independence
    impartiality
    irremovability
    fairness
    Polish judiciary
    European judiciary
    English judiciary
    American judiciary
    Opis:
    Przedrukowywany artykuł prof. Ludwika Ehrlicha (1889-1968), wybitnego znawcy prawa międzynarodowego publicznego z Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie, powstał jako wykład dla sędziów i – jak należy wnioskować ze skąpych informacji – został pierwotnie wygłoszony w ramach cyklu wykładów organizowanych przez lwowski oddział Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej. Opublikowany został w numerze trzecim (za maj-czerwiec) z 1939 r. (najprawdopodobniej ostatnim) „Czasopisma Sędziowskiego”. Wspomniane Zrzeszenie, a szczególnie jego lwowski oddział, nawiązywało tradycją do pierwszego polskiego stowarzyszenia sędziowskiego, czyli powstałego we Lwowie w 1907 r. Krajowego Związku Sędziów, którego organem prasowym było czasopismo „Reforma Sądowa”, a w latach 1909-1914 – „Czasopismo Krajowego Związku Sędziów”. W czasie I wojny światowej Krajowy Związek Sędziów przekształcił się w Małopolski Związek Sędziów – z organem prasowym w postaci „Przeglądu Sądowego” (wydawanego w Krakowie) – a ten dał początek tworzeniu struktur ogólnokrajowych, czyli ostatecznie w 1927 r. – Zrzeszenia Sędziów i Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej. W tym samym roku 1927 powstało we Lwowie „Czasopismo Sędziowskie”, wydawane jako organ oddziału Zrzeszenia („Przegląd Sądowy” stał się organem oddziału krakowskiego, a utworzony w 1929 r. „Głos Sądownictwa” – oddziału warszawskiego). Przedrukowany artykuł nie jest znany literaturze przedmiotu. Nie jest też wymieniany w oficjalnych zestawieniach publikacji Ludwika Ehrlicha. Prawdopodobnie sam Ludwik Ehrlich nie wpisywał celowo owej publikacji w powojennych zestawieniach swoich opublikowanych prac. Z uwagi na interesujące spostrzeżenia Autora wsparte uwagami porównawczymi może wydać się interesujący – także w kontekście trwającego już od lat sporu o rolę sędziego i sądu w strukturze organów państwa i stosunku sędziego do prawa.
    This is a reprinted article by Professor Ludwik Ehrlich, an eminent expert on public international law from the Jan Kazimierz University in Lwów, which was written as a lecture for the judges and – as can be deduced from the scarce information – was originally delivered as part of a series of lectures organized by the Lwów branch of the Association of Judges and Prosecutors of the Republic of Poland. It was published in the third issue (for May-June) of 1939 (probably the last) of the „Czasopismo Sędziowskie” (“Magazine of the Judges”), an organ of the said branch of the Lwów Association. The reprinted article is not known in the literature. It is also not mentioned in official statements of Ludwik Ehrlich’s publications. Probably Ludwik Ehrlich himself deliberately did not include this publication in post-war compilations of his published works. Due to the author’s interesting observations on a comparative background, it may seem interesting – also in the context of the dispute that has been ongoing for years concerning the role of a judge and court in the structure of state organs and the judge’s attitude towards law.
    Źródło:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda; 2019, 2, 2(4); 387-399
    2657-7984
    2657-800X
    Pojawia się w:
    Głos Prawa. Przegląd Prawniczy Allerhanda
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wolności siew. Absolwenci i uczniowie c. i k. Gimnazjum Wyższego w Wadowicach do 1918 r. jako kadra przyszłych sił zbrojnych Odrodzonej Rzeczypospolitej
    Graduates and students of the c.k. Junior High School in Wadowice until 1918 as a cadre of future Polish army Second Polish Republic.
    Autorzy:
    Siwiec-Cielebon, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/458206.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wadowickie Centrum Kultury im. Marcina Wadowity
    Tematy:
    independence
    World War One
    officers of the Polish Army
    Junior High School in Wadowice
    niepodległość
    I Wojna Światowa
    oficerowie armii polskiej
    Wyższe Gimnazjum w Wadowicach
    Opis:
    The article collects and discusses information about students from the Wadowice Junior High School from 1866-1918 who rendered meritorious services to Poland’s regaining independence in 1918 and those who achieved the status of officers of the Polish Army. The groups of those who died in World War I and wars from 1918-1921, as well as those who died in the interwar period were regarded separately. A group of professional officers and reserve, levee en mass and inactive duty were presented. Statistical calculations indicate that the Wadowice school - through its pupils and several teachers - had a significant contribution to the reconstruction of Polish statehood after half a century of captivity. According to the findings of the author of the article, at least 200 pupils of the school, which amounts to 6%, actively participated in the independence struggles in 1914-1918, for which they were distinguished by the Cross or the Medal of Independence, established in the interwar period. From among those fighting in the Polish formations in the years 1914-1921, at least 154 were distinguished by military awards, 51 received Virtuti Militari Order and 103 - the Polish Cross of Valor. At least 393 pupils of the school (almost 12%) continued to serve in the interwar period, or belonged to the army reserve, with 382 being officers. In the battles of 1914-1921, 80 wounded students died of injuries and exhaustion.
    W działalności niepodległościowej przed wybuchem I wojny światowej oraz w walce o niepodległość Polski wzięło udział co najmniej 200 wychowanków Gimnazjum Wyższego w Wadowicach, a zatem prawie 6 % tych, których odnotowały dokumenty szkolne z lat 1866-1918. W szeregach Legionów Polskich poległo 25 spośród nich. Za walki o niepodległość oraz w obronie odrodzonej Rzeczypospolitej wadowiccy nauczyciele, uczniowie i absolwenci uzyskali łącznie 154 odznaczenia bojowe, w tym 51 orderów VM i 103 KW, oraz 199 odznaczeń niepodległościowych, w tym KNzM – 4., KN – 144 i MN – 51. Co najmniej 393 spośród wychowanków, czyli ponad 10 %, można zaliczyć do kadry sił zbrojnych odrodzonej Polski, (382. oficerów oraz 11. podoficerów i urzędników wojskowych), przy czym 85. spośród nich pełniło zawodową służbę wojskową w stopniach oficerów przez cały okres międzywojenny. Należy przy tym pamiętać, że lista byłaby większa o prawie 80. nazwisk poległych i zmarłych w okresie wojen 1914-1921. Pokazuje to, jak wielki wkład wniosła wadowicka szkoła w budowanie zrębów militarnego bezpieczeństwa odrodzonego państwa polskiego.
    Źródło:
    Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny; 2018, 21; 92-145
    1505-0181
    Pojawia się w:
    Wadoviana. Przegląd historyczno-kulturalny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Soviet propaganda and the independent Polish state
    Autorzy:
    Leinwand, Aleksandra Julia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/950446.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Polska
    Rosja
    niepodległość
    rewolucja 1917
    wojna polsko-sowiecka 1919-1920
    propaganda bolszewicka
    Polska
    Russia
    independence
    revolution of 1917
    Polish-Soviet War 1919–1920
    Bolshevik propaganda
    Opis:
    The article presents the establishment of the independent Polish state in 1918 in the light of Soviet propaganda. Its starting point are the most important diplomatic documents and propaganda acts addressed to Poles or relating to the matter of Poland’s independence, issued by the partitioning powers (Germany, Austria-Hungary, Russia) and the USA during the Great War. Following the Bolshevik revolution of 1917, the authorities of the newly formed state-Soviet Russia-had to adopt a stance towards reborn Poland. The author analyses selected diplomatic and propaganda texts and “products” of artistic propaganda related to the subject of the independent Polish state.
    Artykuł ukazuje powstanie niepodległego państwa polskiego w 1918 r. w oświetleniu propagandy sowieckiej. Punktem wyjścia są najważniejsze dokumenty dyplomatyczne i akty propagandowe skierowane do Polaków lub traktujące o kwestii niepodległości Polski wystosowane przez mocarstwa rozbiorowe (Niemcy, Austro-Węgry, Rosja) oraz USA w trakcie Wielkiej Wojny. Po przewrocie bolszewickim w 1917 r. władze nowopowstałego państwa – Rosji Sowieckiej – musiały zająć stanowisko wobec odrodzonej Polski. Autorka analizuje wybrane teksty dyplomatyczne i propagandowe oraz „wytwory” propagandy plastycznej odnoszące się do niepodległego państwa polskiego. 
    Źródło:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2019, 54, 3; 81-107
    2353-6403
    1230-5057
    Pojawia się w:
    Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mitologizacje, ceremonie, apoteozy: Piłsudski i Legiony w teatrze krakowskim
    Mythologising, Ceremonies, Apotheoses: Piłsudski and the Legions in Cracow Theatre
    Autorzy:
    Poskuta-Włodek, Diana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30021888.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    1918
    odzyskanie niepodległości
    teatr i polityka
    Józef Piłsudski
    teatr w Krakowie
    historia teatru polskiego
    Poland's independence
    theatre and politics
    theatre in Cracow
    Polish theatre history
    Opis:
    Teatr krakowski odegrał szczególną rolę w rytuale przejścia od zniewolenia do wolności odzyskanej w 1918 i szybko sam stał się obiektem silnej mitologizacji. Jej źródło stanowią zrealizowane na tej scenie prapremiery polskiego repertuaru romantycznego oraz wpływ, jaki wywarł Stanisław Wyspiański, posługujący się językiem mitu i symboliką szczątków, zarazem dekonstruktor redefiniujący zastane tropy, legendy i symbole. Gdy w latach budowania drugiej Rzeczypospolitej pojawiła się potrzeba stworzenia nowych mitów, sięgano m.in. do romantyków i Wyspiańskiego. Jednym z istotnych nurtów nowej narracji była legenda Józefa Piłsudskiego - narodowego wybawcy - oraz mit „świętych” Legionów. W artykule podjęto próbę omówienia ich funkcjonowania w teatrze krakowskim aż po moment wybuchu drugiej wojny światowej. Na nowego Króla-Ducha z poematu Słowackiego i nowego Konrada z Dziadów Mickiewicza i Wyzwolenia Wyspiańskiego był kreowany Piłsudski. Wzmagający się, szczególnie po przewrocie majowym w 1926, proces mitologizacji oraz rozrastania się piłsudczykowskich i legionowych performansów celebracyjnych ogarnął z czasem całe miasto, a nawet kraj, zagarniając zarówno zbiorowe afekty, jak i przestrzeń publiczną. Służyły temu wielkie performanse funebralne, takie jak wawelski pochówek sprowadzonych z Francji szczątków Słowackiego, a następnie monumentalny pogrzeb Piłsudskiego, który odbył się z zachowaniem podobnego rytu. Ostatnim widowiskiem o podobnym charakterze była monumentalna plenerowa inscenizacja Hymnu na cześć oręża polskiego Ludwika Hieronima Morstina wystawiona na Wawelu w sierpniu 1939. Te trzy performance niejako wstrzymywały zbiorowo doświadczany, historyczny czas i wprawiały go w stan cyklicznego, funebralnego rytuału-święta.
    Cracow theatre played a special part in the Polish ritual of passage from subjugation to independence in 1918 and soon became an object of intense mythologizing itself. Its origins can be traced back to the premieres of Polish Romantic theatre staged in Cracow and the influence exerted by Stanisław Wyspiański who used the language of myths and the symbolism of remnants, being also a deconstructivist who redefined the dominant tropes, legends, and symbols of his time. When there was a need to create new myths at the time of building the Second Polish Republic, Wyspiański and the Romantics provided the inspiration as well. The legend of Józef Piłsudski as the national saviour and the myth of “holly” Legions became key ingredients of the new narrative. The article describes how they functioned in the Cracow theatre until the outbreak of the Second World War. Piłsudski was fashioned to be the new “Spirit King” from the Król-Duch poem by Słowacki and the new Konrad from Mickiewicz’s Dziady (Forefathers Eve) and Wyspiański’s Wyzwolenie (Liberation). The process of mythologizing, which intensified after the coup in May 1926, spread all over town, and all over the country, taking over public emotions and public spaces to celebrate Piłsudski and the Legions in great public performances. The burial of Słowacki’s remains, brought over from France to be interred in the Wawel Cathedral, and then the monumental funeral of Piłsudski where a similar rite was observed served the same mythologizing purpose. The last event of this kind was a monumental outdoor staging of Hymn na cześć oręża polskiego (A Hymn to the Polish Armed Forces) by Ludwik Hieronim Morstin at the Wawel Castle in August 1939. The three performances froze historical time, as it were, turning it into a cyclic funerary ritual and holiday.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 50-76
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lepiej, gdy oczy zobaczą: Obchody święta niepodległości w szkołach II Rzeczypospolitej
    It is Better to See It with One’s Eyes: The Celebration of the Independence Day in the Schools of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Buczek, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30027242.pdf
    Data publikacji:
    2018-10-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    teatr szkolny
    teatr dwudziestolecia międzywojennego
    teatr i polityka
    teatr Drugiej Rzeczpospolitej
    odzyskanie niepodległości
    school theatre
    Polish theatre in the 20s and 1930s
    theatre and politics
    theatre of the Second Polish Republic
    Independence of Poland
    Opis:
    Obchody rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości należały do najważniejszych świąt państwowych w II Rzeczypospolitej. Szczególnie starannie przygotowywano się do uczczenia dziesiątej rocznicy w 1928, wtedy też „Przegląd Oświatowy” opublikował propozycję sposobów organizowania uroczystości, w której oprócz nabożeństw, wykładów i prelekcji znalazły się widowiska ze szczególnym uwzględnieniem żywych obrazów. Projekt ten, wyznaczając sposób świętowania, niestety niezbyt dobrze sprawdzał się w szkołach, a zwłaszcza powszechnych. W artykule przedstawione zostały publikowane wówczas propozycje widowisk dla młodszych dzieci szkolnych, które niejednokrotnie przybierały formę baśniową. Dzięki tej formie łatwiej było siedmio-, ośmioletniemu odbiorcy zrozumieć trudne zagadnienia narodowej niewoli, walki i niepodległości.
    The Independence Day was one of the most important state holidays in the Second Polish Republic. The celebration of the tenth anniversary of regaining independence in 1928 was preceded with special preparations; it is then that "Przegląd Oświatowy" published a list of suggested celebration scenarios which included not only holy masses, lectures, and public speeches but also spectacles with tableaux vivants. The proposition, by prescribing the way to celebrate, did not work too well in schools, and in grammar schools in particular. The article discusses other propositions for spectacles suggested at the time that were better suited for younger children, as they often took on the form of a fairy tale. The convention made it easier for the seven- or eight-year-old viewers to understand the difficult issues of national subjugation, fight for freedom and independence.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 3; 169-204
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polacy w Rosji wobec Aktu 5 listopada 1916 r.
    The attitudes of Poles in Russia to the Act of 5th November of 1916
    Autorzy:
    Korzeniowski, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2164441.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Polacy w Rosji
    prasa polska
    Akt 5 listopada
    państwa centralne
    niepodległość
    publicyści
    Poles in Russia
    Polish press
    the Act of 5th November
    central states
    independence
    journalists
    Opis:
    This publication is dedicated to the response of Poles living in Russia during WWI to the Act of 5th November declared by Germany and Austria-Hungary. An analysis has been carried out on articles written by journalists and primarily democratic as well as national-democratic politicians in selected Polish newspapers published in Russia during WWI. In this article, the author makes an attempt at presenting articles selected by him from Polish newspapers published in Russia during World War I and the responses and interpretations of the Act of 5th November of the relevant journalists and politicians, especially those with democratic as well as national-democratic affiliations. The author made an informed choice of the texts published in the press as the fundamental source used to discuss the issue in question. The author is certain that to a large extent, these publications reflect the opinions of the Polish political circles as well as the press analyses of the international consequences of the Act issued by the two emperors to the Polish cause.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2017, 2 (13); 70-84
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Święto Niepodległości 11 listopada i inne święta narodowe w działalności propagandowej i edukacyjnej rządu RP na obczyźnie (lata czterdzieste i pięćdziesiąte XX w.)
    National Independence Day of 11 November and Other National Holidays in Propaganda and Educational Activities of the Polish Government-in-Exile (the 1940s and 1950s)
    Autorzy:
    Wolsza, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951070.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    education
    emigration
    National Independence Day
    Polish Armed Forces in the West
    educational system
    patriotism
    state president
    Polish government
    Polish Army Day
    3 May
    edukacja
    emigracja
    Narodowe Święto Niepodległości
    Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie
    oświata
    patriotyzm
    prezydent
    rząd RP
    Święto Wojska Polskiego
    3 Maja
    Opis:
    Artykuł traktuje o obchodach uroczystości świąt narodowych 3 Maja, 15 sierpnia i 11 listopada w warunkach polskiej Drugiej Wielkiej Emigracji. Chronologicznie uwzględniłem lata 1939–1956, od powołania do życia rządu RP we Francji, po wydarzenia w Polsce, które rozbudziły nadzieje Polaków na obczyźnie na demokratyzację kraju. W rozważaniach zwróciłem uwagę przede wszystkim na działalność rządu RP, z jednoczesnym odwołaniem się do niektórych inicjatyw prezydenta oraz partii, stronnictw politycznych i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.
    The article deals with the celebration of national days of 3 May, 15 August, and 11 November in the conditions of the second Polish “Great Emigration”. The chronological scope of the study covers the years from 1939 to 1956, i.e. from the establishment of the Polish government in France to the events in Poland that awakened hopes of Poles abroad of democratisation of the country. I focus primarily on actions of the Polish government with occasional references to some of the initiatives of the president as well as various associations, political parties and the Polish Armed Forces in the West.
    Źródło:
    Dzieje Najnowsze; 2019, 51, 2; 21-44
    0419-8824
    Pojawia się w:
    Dzieje Najnowsze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odrodzone państwo polskie w myśli społecznej i historycznej Stanisława Kutrzeby
    The reborn Polish state in social and historical thought of Stanisław Kutrzeba
    Autorzy:
    Kulecka, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11364329.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-30
    Wydawca:
    Archiwum Główne Akt Dawnych
    Tematy:
    Stanisław Kutrzeba
    odbudowa państwowości polskiej po 1918 r.
    odzyskiwanie niepodległości 1914-1918
    społeczne funkcje historii
    rebuilding Polish statehood after 1918
    restoring independence 1914–1918
    social functions of history
    Opis:
    Do rozwoju refleksji społecznej i historiograficznej profesora Stanisława Kutrzeby przyczyniła się obserwacja przemiany idei państwa polskiego występującej w dziełach historiograficznych i tekstach politycznych w rzeczywistość w związku z uczestniczeniem w procesie odzyskiwania niepodległości i budowania państwowości przez Polskę. Kutrzeba występował zarówno w roli świadka odbudowy Polski, jak i historiografa opisującego te procesy. Przedmiotem jego refleksji były podstawy ustrojowe odradzającego się państwa ze szczególnym uwzględnieniem rozważań nad modelem konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu, relacji pomiędzy władzą ustawodawczą a wykonawczą, kształtu, struktury i organizacji terytorialnej państwa. Jako historyk poszukiwał determinantów niepodległości. W jego koncepcji odrodzenie państwowości było procesem złożonym. Wpływ nań miały zarówno aktywność elit społecznych, jak i sytuacja międzynarodowa, w tym wybuch I wojny światowej, niepowodzenia wojenne Rosji i jej wyjście z koalicji (Ententy), klęska Niemiec i rozpad Austro-Wegier. W swoich refleksjach wskazywał, że odzyskanie niepodległości stanowiło wynik woli zwycięskich mocarstw. Efektem tego stało się moralne zobowiązanie nowego państwa do przyjęcia systemu demokratycznego opartego na zasadach konstytucjonalizmu i parlamentaryzmu.
    Development of Professor Stanisław Kutrzeba’s social and historiographic reflection has been fostered by the observation of the transformation of the idea of the Polish state appearing in historiographic works and political texts into reality, in connection with Poland's participation in the process of restoring sovereignty and building statehood. Kutrzeba acted both as a witness of Poland’s reconstruction and as a historiographer describing these processes. The subject of his reflections were the systemic foundations of the reborn state with particular emphasis on the model of constitutionalism and parliamentarianism, the relations between the legislative and executive power, the shape, structure and territorial organization of the state. As a historian, he sought the determinants of sovereignty. In his concept, the revival of statehood was a complex process. It was influenced by both the activity of social elites and the international situation, including the outbreak of World War I, Russia’s war failures and its exit from the coalition (the Entente), the defeat of Germany and the disintegration of the Austro-Hungarian Empire. In his reflections, he pointed out that restoration of sovereignty was the product of the will of the victorious powers. This resulted in the new state’s moral obligation to adopt a democratic system based on the principles of constitutionalism and parliamentarianism.
    Źródło:
    Miscellanea Historico-Archivistica; 2020, 27; 85-107
    0860-1054
    Pojawia się w:
    Miscellanea Historico-Archivistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O potrzebie kształtowania autonomii poznawczej i egzystencjalnej na lekcjach nie tylko języka polskiego
    On the need to shape cognitive and existential autonomy in lessons and not only in Polish language lessons
    Autorzy:
    Myrdzik, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1075629.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    autonomy
    cognitive and existential autonomy
    democracy
    Polish language education
    targeted self-education
    freedom
    independence
    manipulation
    intellectual helplessness
    autonomia
    autonomia poznawcza i egzystencjalna
    demokracja
    edukacja polonistyczna
    niezależność
    manipulacja
    bezradność intelektualna
    Opis:
    Tekst zatytułowany O potrzebie kształtowania autonomii poznawczej i egzystencjalnej na lekcjach nie tylko języka polskiego podejmuje zagadnienie roli autonomii w edukacji. Prezentuje znaczenie pojęcia autonomia w edukacji europejskiej i w edukacji polskiej. Przedstawia warunki, jakie powinno spełnić państwo demokratyczne, by można realizować w szkole autonomię poznawczą, która wiąże się z poczuciem niezależnego działania podmiotu oraz pozostawienia miejsca dla wolnej decyzji, zapewnienia możliwości ciągłego, harmonijnego i wszechstronnego rozwoju. Rozwój ten odbywa się w warunkach normowania życia przez różne wspólnoty, jak rodzina, szkoła, Kościół, stowarzyszenia itd. Ma zatem dwie sfery: instytucjonalną i indywidualną. Instytucjonalny sens autonomii dostrzegamy w działaniu szkoły jako instytucji i w relacjach interpersonalnych, dotyczy też zakresu niezależności i swobody działania jednostki i wspólnoty, przyznanego im przez rządzących. Ważną częścią tekstu jest prezentacja możliwości działań nauczyciela i ucznia w systemie demokratycznym, pozwalającym na swobodę w wyborze programu wychowawczego i poznawczego na „miarę ucznia”. Tekst omawia również przeszkody, jakie pojawiają się w drodze do uzyskania autonomii, zarówno uwarunkowane administracyjnie, jak i indywidualnymi zachowaniami uczniów i nauczycieli.
    The text entitled On the need to shape cognitive and existential autonomy in lessons and not only in Polish language lessons deals with the role of autonomy in education. It presents the meaning of the concept of autonomy in European education and in Polish education. It presents the conditions that a democratic state should fulfill in order for cognitive autonomy to be implemented at school, which is associated with a sense of the subject’s independent action and leaving room for free decision, ensuring the possibility of continuous, harmonious and comprehensive development. This development takes place in the conditions of normalization of life in various communities, such as family, school, church, associations, etc. It therefore has two spheres: institutional and individual. We see the institutional sense of autonomy in the school’s operation as an institution and in interpersonal relations, it also concerns the scope of independence and freedom of action of the individual and the community granted to them by the rulers. An important part of the text is the presentation of the possibilities of teacher and student activities in a democratic system, allowing freedom in choosing an educational and cognitive program for the “student’s measure”. The text also discusses the obstacles that arise on the way to autonomy, both administratively and individual behavior of students and teachers.
    Źródło:
    Polonistyka. Innowacje; 2020, 11; 7-20
    2450-6435
    Pojawia się w:
    Polonistyka. Innowacje
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Decyzje, które ocaliły niepodległość
    Decisions that Saved Independence
    Autorzy:
    Odziemkowski, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2154522.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    niepodległość
    Armia Czerwona
    bolszewicy
    samoobrona polska na Litwie i Białorusi
    Józef Piłsudski
    Dywizja Litewsko-Białoruska
    independence
    Red Army
    Bolsheviks
    Polish self-defense in Lithuania and Belarus
    Lithuanian-Byelorussian Division
    Opis:
    Na przełomie 1918 i 1919 r. odradzające się państwo polskie stanęło po raz pierwszy w obliczu groźby inwazji Armii Czerwonej. Niepodległa Polska stała na drodze marszu rewolucji na zachód, dlatego zdaniem władz bolszewickich musiała zniknąć z mapy Europy. Mogła istnieć wyłącznie jako kolejna sowiecka republika rad. Polskie elity, polską inteligencję czekałby wówczas los zgotowany przez bolszewików elitom rosyjskim – fizyczne unicestwienie. Wbrew opiniom wyrażanym przez większość ówczesnych polskich polityków i wojskowych, Naczelny Wódz Józef Piłsudski podjął ryzykowną decyzję, aby nie czekać nad Niemnem i Bugiem na podejście Armii Czerwonej, lecz wysłać bardzo szczupłe siły, jakimi dysponował, na wschód, na spotkanie nieprzyjaciela. Pragnął osłonić centrum kraju przed inwazją, która mogła mieć nieprzewidywalne skutki dla tworzącego się dopiero państwa polskiego. Nieliczne polskie formacje, złożone głównie z ochotników, dzięki walorom żołnierza i dobremu dowodzeniu, potrafiły pobić czołowe oddziały Armii Czerwonej, co skłoniło dowództwo bolszewików, nieposiadających informacji o siłach polskich, do zatrzymania ofensywy. Ten fakt miał decydujące znaczenie dla pierwszej fazy wojny polsko-sowieckiej. Przesunięcie frontu na wschód pozwoliło Piłsudskiemu przygotować wiosną 1919 r. uderzenie na Wilno, które uprzedziło ofensywę bolszewicką, odniosło pełny sukces i zapoczątkowało pasmo polskich zwycięstw froncie polsko-bolszewickim w 1919 r.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 19-36
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ‘Free with the Free, Equal with the Equal’: Poles and Ukrainians Against the Background of the Conversion of the Jagiellonian Myth. Experience of Polish Historiography at the Beginning of the 20th Century
    ‘Wolni z wolnymi, równi z równymi’: Polacy i Ukraińcy w tle konwersji mitu jagiellońskiego. Doświadczenia historiografii polskiej początku XX wieku
    Autorzy:
    Stępnik, Andrzej Władysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1374031.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Polish historiography
    20th century
    Ukraine
    Ukrainians
    Union of Lublin
    independence
    narrative myths
    collective memory
    historiografia polska
    XX wiek
    Ukraina
    Ukraińcy
    unia lubelska
    niepodległość
    mity narracyjne
    pamięć zbiorowa
    Opis:
    The Jagiellonian myth is relatively well developed in Polish historiography. The exception is the first twenty years of the 20th century, when its successive conversions and accelerated migration from the discourse of historiography to the discourse of memory took place. In the background of these processes, a kind of advancement of Polish-Ukrainian issues was taking place (politically conditioned), which until now had been dominated by Polish-Lithuanian relations. This article is intended to expand on and document these issues. The subject of analysis and conclusion were works of a general nature (syntheses, parasyntheses, textbooks, compendia, etc.), which accumulate and ‘reflect’ current scientific, political, social, cultural and other trends, creating interesting research material. It allowed to establish that in 1900–1918, the symbol of the Union of Lublin, the idea of ‘free with the free, equal with the equal’ was a popular motif of historical narratives, which as a scientific construct, however, became more and more archaic. Its cultivation resulted in an indirect retreat from critical historiography. It can be seen that the Jagiellonian myth attracted neo-Romantics to a greater extent than Modernists who sought a closer link between historiography and social sciences. However, it cannot be said that there were no interesting attempts to reinterpret it. Such were the references to some of the then promising sociologising and psychologising directions that appeared in the West but also in Poland. Surprisingly, the greatest admirers of this idea at the beginning of the 20th century were historians identifying themselves with national democratic ideas, followed by conservatives (realists) and researchers associated with various factions of the independence camp. The Treaty of Riga of 18 March 1921, concluded between Poland, Soviet Russia and Ukraine, showed that the romantic spirit of the Union of Lublin survived and became part of the history of ideas.
    Mit jagielloński jest stosunkowo dobrze opracowany w historiografii polskiej. Wyjątek stanowi pierwsze dwudziestolecie XX w., kiedy to doszło do kolejnych jego konwersji i przyspieszenia migracji z dyskursu historiografii do dyskursu pamięci. W tle tych procesów dokonywał się (warunkowany politycznie) swoisty awans problematyki polsko-ukraińskiej, która dotychczas była zdominowana relacjami polsko-litewskimi. Niniejszy artykuł ma na celu rozwinięcie i udokumentowanie tychże kwestii. Przedmiotem analizy i wnioskowania były prace o charakterze ogólnym (syntezy, parasyntezy, podręczniki, kompendia etc.), które kumulują w sobie i ‘odbijają’ aktualne tendencje naukowe, polityczne, społeczne, kulturowe i inne, tworząc interesujący materiał badawczy. Pozwolił on na ustalenie, że w latach 1900–1918 symbol unii lubelskiej, idea ‘wolnych z wolnymi, równych z wolnymi’, była popularnym motywem narracji historycznych, który jako konstrukt naukowy stawał się jednak coraz bardziej archaiczny. Jego pielęgnowanie powodowało pośrednio odwrót od historiografii krytycznej. Daje się zauważyć, że mit jagielloński większym stopniu przyciągał neoromantyków niż modernistów zmierzających do ściślejszego powiązania historiografii z naukami społecznymi. Nie można jednak stwierdzić, że nie było ciekawych prób jego reinterpretacji. Do takich należały nawiązywania do niektórych, obiecujących wówczas, kierunków socjologizujących i psychologizujących, jakie pojawiały na Zachodzie, ale też na gruncie krajowym. Zaskakująco, największymi admiratorami tej idei na początku XX w. stali się historycy identyfikujący się z ideami narodowodemokratycznymi, dalej plasowali się ówcześni konserwatyści (realiści) i badacze związani z różnymi frakcjami obozu niepodległościowego. Traktat ryski z 18 marca 1921 r., zawarty między Polską, Rosją Sowiecką i Ukrainą, wykazał, że romantyczny duch unii lubelskiej przeżył się i stał się fragmentem historii idei.
    Źródło:
    Res Historica; 2020, 49; 465-485
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Harcerskie drogi do niepodległości na Lubelszczyźnie 1914–1920
    Харцерские дороги к независимости в Люблинском крае 1914–1920 гг
    Scouting routes to independence in the Lublin region 1914–1920
    Autorzy:
    Dąbrowski, Jan Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1070691.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
    Tematy:
    Lubelszczyzna
    Lublin
    harcerstwo
    niepodległość
    rok 1918
    Polska Organizacja Wojskowa
    lublin region
    lublin
    scouting
    independence
    year 1918
    polish military organisation
    люблинский край
    люблин
    харцерское движение
    независимость
    1918 год
    польская военная организация
    Opis:
    Artykuł ukazuje wkład społeczności skautowej (później harcerskiej) w dzieło odzyskania niepodległości Polski. Wychowywana w duchu niepodległościowym młodzież skautowa już od końca 1914 r., działając w szeregach konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), żywo włączała się w przygotowania do rozprawy zbrojnej z okupantami i zbliżającej się walki zbrojnej. Młodzi, zdyscyplinowani i wykształceni harcerze niejednokrotnie byli ogromnym wsparciem kadry wojskowej, stanowiąc silne zaplecze sanitarne, kurierskie czy transportowe. Przywołane w tekście nazwiska wielu harcerzy i harcerek wskazują na znaczący udział skautingu i harcerstwa w spełnieniu marzeń o niepodległej ojczyźnie, ale również są świadectwem wierności ideałom i zasadom harcerskim.
    This article recounts the contribution of the scouting community to the work of regaining Polish independence. Brought up in the spirit of independence, the scouting youth, acting within the ranks of the underground Polish Military Organisation (POW) from the end of 1914, keenly joined in the preparations for a rebellion against the occupiers and in the upcoming armed struggle. The young, disciplined, and educated scouts were often a major support for the military personnel, providing a strong sanitary, courier, and transport base. The names of many boy and girl scouts cited in the text demonstrate the significant contribution of scouting to the fulfilment of the dreams of an independent homeland, but they are also a testimony to the loyalty to scouting ideals and principles.
    В статье показан вклад скаутского сообщества (позже харцерского) в дело восстановления независимости Польши. Воспитанная в духе независимости, скаутская молодежь с конца 1914 г., активная в рядах подпольной Польской военной организации (ПВО), активно участвовала в подготовке к вооруженной расправе над оккупантами и предстоящей вооруженной борьбе. Молодые, дисциплинированные и образованные харцеры часто оказывали большую поддержку военным, составляя сильную санитарную, курьерскую и транспортную базу. Имена многих харцеров и харцерек приведенные в тексте, указывают на значительный вклад скаутинга и харцерства в осуществлении мечты о независимой родине, а также свидетельствуют об идеалах и принципах харцерства.
    Źródło:
    Bibliotekarz Lubelski; 2020, 63; 43-54
    0137-9895
    Pojawia się w:
    Bibliotekarz Lubelski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Merian Coldwell Cooper (1894–1973) na polsko-amerykańskim „pograniczu”
    Merian Coldwell Cooper on Polish-American “borderland”
    Autorzy:
    Byczkowski, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/595422.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
    Tematy:
    wojna polsko-bolszewicka; wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych; 7. Eskadra Lotnicza; kulturowe pogranicze; romantyczny idealizm;
    Polish-Bolshevik war; The United States war of independence; 7. Air Squadron; cultural borderland; romantic idealism;
    Opis:
    Artykuł ten poświęcony jest polskiemu wątkowi życia Meriana Coopera – w Ameryce i na świecie znanego głównie jako producent i reżyser filmowy, w Polsce natomiast pamiętanego również za udział w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach pilotów „eskadry kościuszkowskiej”. Na przykładzie Meriana Coopera i jego kolegów, amerykańskich pilotów w polskich mundurach, usiłujemy dowieść istnienia swego rodzaju polsko-amerykańskiego pogranicza, mimo braku polsko-amerykańskiej granicy w ścisłym, geograficznym tego słowa znaczeniu.
    The present article is devoted to the Polish thread of Merian Coopers life. In the United States and in the world he was known mainly as a producer and film director. In Poland, however, he was remembered for his participation in the Polish-Bolshevik war in the ranks of the pilots of the Kosciuszko Squadron. Through the example of Merian Cooper and his fellow American pilots in Polish uniforms, we are trying to prove the existence of the Polish-American borderland despite the lack of a Polish-American border in the strict geographical sense of this word.
    Źródło:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego; 2016, 36, 2; 241-252
    0137-3420
    Pojawia się w:
    Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Niepodległość zaklęta w poezji - językowe wyznaczniki narodowych wartości w liryce lotniczej
    Independence Enchanted in Poetry – the Linguistic Determinants of National Values in the Aviation Lyrics / Air Force Lyrics
    Autorzy:
    Jastrzębska-Golonka, Danuta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2154475.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    niepodległość
    język poezji
    poezja wojenna
    poezja lotnicza polskich dywizjonów
    w Wielkiej Brytanii
    tożsamość narodowa
    wartości
    independence
    language of poetry
    war poetry
    poetry of Polish squadrons
    in Great Britain
    national identity
    values
    Opis:
    Burzliwa historia Polski i walk niepodległościowych narodu polskiego znalazła swoje odbicie w narodowej literaturze i sztuce. W celu określenia językowych wyznaczników narodowych wartości zakodowanych w poezji wojennej (tzw. tyrtejskiej) poddano badaniu zbiór liryki autorstwa lotników walczących w polskich dywizjonach w Wielkiej Brytanii. Poezja lotnicza ze względu na uwarunkowania bojowe, społeczne i polityczne różni się od poezji legionowej czy powstańczej. Konotuje ona zestaw uniwersalnych motywów, symboli, słów kluczy i wartości, które okazują się wspólne, ale posiada też swoiste, typowe dla niej: przestrzeń, ocean, ptaki, lot, skrzydło, biało-czerwona szachownica, tęsknota, zdrada. Pełna poświęceń walka za wolność Ojczyzny i świata kończy się polityczną zdradą, wykluczeniem z Parady Zwycięstwa w Londynie, społecznym odrzuceniem i niemożnością powrotu do Polski, czemu poeci dają wyraz w utworach implikujących silne emocje: gniew, frustrację, gorycz rozczarowania i rozżalenie. Podsumowując, analiza językowych wykładników wartości narodowych obecnych w analizowanym zbiorze poezji wojennej dowiodła jednolitości polskiej tożsamości narodowej i uniwersalności narodowego systemu aksjologicznego.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 298-321
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Udział 9 Pułku Piechoty w zwalczaniu polskiego podziemia niepodległościowego w powiecie chełmskim w 1945 roku
    Participation of the 9th Infantry Regiment in Combating the Polish Independence Underground in the Chełm District in 1945
    Autorzy:
    Panasiuk, Dominik
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20874646.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Polish People’s Army
    independence underground
    Home Army
    Delegation of the Armed Forces
    National Armed Forces
    ludowe Wojsko Polskie
    podziemie niepodległościowe
    Armia Krajowa
    Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj
    Narodowe Siły Zbrojne
    Opis:
    Ważnym i niedostatecznie opracowanym zagadnieniem badawczym dotyczącym najnowszej historii Polski jest kwestia zaangażowania ludowego Wojska Polskiego w zwalczanie podziemia niepodległościowego. Tuż po zakończeniu II wojny światowej w Europie polskie władze komunistyczne rzuciły do walki z podziemiem regularne jednostki wojska. 24 maja 1945 r. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego wydało rozkaz, na mocy którego do zwalczania wojskowej konspiracji skierowano trzy dywizje piechoty (1, 3 i 9). Wysłano je na teren województw: białostockiego, lubelskiego, rzeszowskiego, warszawskiego i krakowskiego. Obecność wojska miała wzmocnić na tych obszarach władzę komunistyczną, a zadaniem poszczególnych jednostek było pomaganie aparatowi bezpieczeństwa w walce z podziemiem. W skład 3 Dywizji Piechoty.wchodził 9 Pułk Piechoty, który miał zwalczać struktury antykomunistycznej konspiracji na terenie powiatu chełmskiego. Operowały tam oddziały partyzanckie podległe Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj i Narodowym Siłom Zbrojnym. Pułk rozpoczął działania w połowie czerwca, a zakończył je w sierpniu 1945 r. Żołnierze tej jednostki uczestniczyli w obławach, aresztowaniach i egzekucjach członków konspiracji, przyczyniając się tym samym do umocnienia władzy komunistów w Polsce.
    An important and insufficiently researched matter regarding the recent Polish history is the question of involvement of the People’s Polish Army in fighting the Polish independence underground. Shortly after the end of World War II in Europe, the Polish communist authorities threw regular army units into the fight against the independence underground. On 24 May 1945, the Supreme Command of the Polish Army ordered three infantry divisions (1st, 3rd and 9th) to engage against the independence underground. They were sent to the voivodeships of Białystok, Lublin, Rzeszów, Warsaw and Cracow. The presence of the Army was to strengthen the communist power in these areas, and the individual units were to help the security apparatus in its fight against the underground. The 3rd Infantry Division included the 9th Infantry Regiment, which was to combat the structures of the anti-communist underground in the Chełm district. Partisan units subordinated to the Armed Forces Delegation for Poland and the National Armed Forces operated there. The regiment began its operations in the middle of June 1945 and finished them in August of the same year. Soldiers of the regiment participated in raids, arrests and executions of members of the underground. Thus, they largely contributed to the consolidation of the communists’ power in Poland.
    Źródło:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989; 2021, 19; 56-87
    1733-6996
    Pojawia się w:
    Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944–1989
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pastoral Care in the Polish Legions (1914–1918) in Light of Memories (Outline of the Main Problems)
    Opieka duszpasterska w Legionach Polskich (1914–1918) w świetle wspomnień (zarys głównych zagadnień)
    Autorzy:
    Piotrowski, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1373944.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Chaplains
    Polish Legions 1914–1918
    pastoral care
    memories
    legionnaires
    struggle for independence
    military service
    religious rites
    Kapelani
    Legiony Polskie 1914–1918
    opieka duszpasterska
    wspomnienia
    legioniści
    walka o niepodległość
    służba wojskowa
    obrzędy religijne
    Opis:
    The article draws readers’ attention to valuable historical sources, which are the memories of the chaplains of the Polish Legions from 1914–1918. Pastoral care in the above-mentioned armed formations and the numerous problems associated with it have been shown in light of those accounts. At the front (often under extreme combat conditions) a strong bond was formed between the soldiers and their ‘spiritual guardians’. The chaplains were not only priests, but also fulfilled various functions on an ad hoc basis. They served, for instance, as translators, suppliers, paramedics, librarians, teachers, psychologists, and, in the last resort, as gravediggers... Memories of their service shed interesting light on the everyday (not only spiritual) problems of the soldiers of that time.
    Artykuł zwraca uwagę czytelników na wartościowe źródła historyczne, którymi są wspomnienia kapelanów Legionów Polskich z lat 1914–1918. Opieka duszpasterska w wymienionych formacjach zbrojnych i rozliczne problemy z nią związane została ukazana w ich świetle. Na froncie (często w ekstremalnych warunkach bojowych) ukształtowała się silna więź między żołnierzami i ich ‘opiekunami duchowymi’. Kapelani bywali nie tylko duszpasterzami, ale także pełnili doraźnie w miarę potrzeby inne rozliczne funkcje – dla przykładu: tłumaczy, zaopatrzeniowców, sanitariuszy, bibliotekarzy, nauczycieli, psychologów, a w ostateczności także grabarzy... Wspomnienia z ich służby rzucają interesujące światło na codzienne (nie tylko duchowe) problemy żołnierzy tamtych czasów.
    Źródło:
    Res Historica; 2020, 49; 381-401
    2082-6060
    Pojawia się w:
    Res Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ochotnicze formacje jazdy organizowane przez Tadeusza i Wojciecha Kossaków (listopad 1918 – marzec 1919 r.). Przyczynek do dziejów szwadronów wojewódzkich Wojska Polskiego
    Autorzy:
    Smoliński, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2083442.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-07
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Rzeczpospolita Polska
    Wojsko Polskie
    ochotnicze szwadrony wojewódzkie i jazda Wojska Polskiego
    „wojny o niepodległość i granice” państwa polskiego z lat 1918–1921
    Tadeusz Kossak
    Wojciech Kossak
    Polish Republic
    the Polish Army
    voluntary voivodeship squadrons
    cavalry
    “wars for independence and borders” of Poland in the years 1918–1921
    Opis:
    W czasie od listopada 1918 r. do marca 1919 r. w Wojsku Polskim istniał cały szereg ochotniczych formacji jazdy – szwadronów wojewódzkich. Wśród nich były także dwie formacje tego typu utworzone i dowodzone przez ówczesnych rotmistrzów, mianowicie braci Tadeusza i Wojciecha Kossaków. Dlatego też Autor podjął się trudu opisania dziejów obydwu tych ochotniczych szwadronów wojewódzkich oraz procesu ich rozwiązania bądź też wcielania do regularnych formacji jazdy Wojska Polskiego, co nastąpiło w okresie od końca grudnia 1918 r. do początków marca 1919 r. Poza tym Autor przedstawił również przebieg karier wojskowych obydwu tych oficerów w ostatniej ćwierci XIX w. oraz podczas I wojny światowej i w okresie polskich „wojen o niepodległość i granice” z lat 1918–1921. W efekcie tego powstało studium, jakiego w dotychczasowym dorobku polskiej historiografii jeszcze nie było.
    Between November 1918 and March 1919 the Polish Army featured a variety of voluntary cavalry units, including the voivodeship squadrons. Among them, there were two units created and led by the Kossak brothers, Tadeusz and Wojciech, then cavalry captains. In this article, the author discusses the history of these two squadrons as well as the process of their disbanding or incorporation into regular cavalry formations of the Polish Army, which took place between the end of December 1918 and the beginning of March 1919. In addition, the author examines the military careers of both officers in the last quarter of the nineteenth century, during World War I and during the Polish wars for independence and borders in the years 1918–1921. As a result, a study emerges that has not been seen before in Polish historiography.
    Źródło:
    Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2022, 13; 56-95
    2450-4475
    Pojawia się w:
    Res Gestae. Czasopismo Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Paryska „Kultura” wobec krajów regionu ULB na przykładzie Litwy (1989-1991)
    Paris „Culture” towards the countries of the ULB region on the example of Lithuania
    Autorzy:
    Urban, Jeremiasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1812096.pdf
    Data publikacji:
    2020-10-08
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    rozpad ZSRR
    odzyskanie przez Litwę niepodległości
    Sajudis
    prometeizm
    doktryna ULB
    mniejszość polska na Litwie
    paryska „Kultura”
    collapse of the USSR
    regaining independence by Lithuania
    Prometheism
    ULB doctrine
    Polish minority in Lithuania
    The Paris „Culture”
    Opis:
    Artykuł przedstawia stosunek środowiska „Kultury” paryskiej do krajów regionu ULB (Ukraina, Litwa, Białoruś) na przykładzie odzyskującej, w latach 1989-1991, niepodległość od ZSRR Litwy. Wywiady i artykuły zamieszczane w magazynie jednoznacznie opowiadają się za uznaniem przez Polskę niepodległości nowej Litwy, nawet kosztem braku rozwiązania problemów mniejszości polskiej, stanowiącej znaczną część populacji republiki, a zamieszkującej w zwartych skupiskach na Wileńszczyźnie.
    Article describes attitude of intellectuals gathered around „Culture” magazine towards ULB countries (Ukraine, Lithuania, Belarus) on example of regaining from USSR independence Lithuania (1989-1991). Interviews and articles published in magazine fully supported regaining of independence from Soviet Union even without resolving problems of Polish minority which were large part of population in Vilnius region.
    Źródło:
    DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne; 2019, 16, 16; 149-164
    1730-0274
    Pojawia się w:
    DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Bystro czytać w dziejach”, czyli o pewnym wystąpieniu Norwida w rocznicę Powstania Styczniowego
    “To read history keenly”, or about Norwid’s certain address on the anniversary of the January Uprising
    Autorzy:
    Dambek-Giallelis, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/16729673.pdf
    Data publikacji:
    2020-05-07
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    powstanie styczniowe
    przemowy
    emigracja 1863 r.
    Czytelnia Polska
    wystąpienia publiczne Norwida
    rytuał
    pamięć zbiorowa
    wojna o niepodległość Grecji
    January Uprising
    Norwid’s public addresses
    speeches
    1863 emigration
    Greek War of Independence
    collective memory
    ritual
    Polish Library
    Opis:
    The paper is concerned with the legacy of the January Uprising in Cyprian Norwid’s social and political thought. It discusses in detail the poet’s address in the Polish Library in 1875. The author considers the issue of Norwid’s attitude towards the defeat and to the post-uprising mourning. She also precisely analyzes the meaning of Markos Botsaris’s song The Testament that the poet translated.
    Źródło:
    Studia Norwidiana; 2015, 33; 191-217
    0860-0562
    Pojawia się w:
    Studia Norwidiana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teisminės valdžios konstitucinė samprata Lietuvoje ir Lenkijoje
    Konstytucyjna koncepcja władzy sądowniczej na Litwie i w Polsce
    Autorzy:
    Vaičaitis, Vaidotas A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1033361.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Lietuvos Konstitucija
    teisminė valdžia
    teismų nepriklausomumas
    Lietuvos Konstitucinis Teismas
    Lenkijos Konstitucinis Tribunolas
    Konstytucja Litwy
    władza sądownicza
    niezawisłość sądów
    Sąd Konstytucyjny na Litwie
    Trybunał Konstytucyjny w Polsce
    Constitution
    judiciary
    independence of courts
    Lithuanian Constitutional Court
    Polish Constitutional Tribunal
    Opis:
    Straipsnis skirtas išanalizuoti 1992 m. Lietuvos Respublikos ir 1997 m. Lenkijos Respublikos Konstitucijų nuostatų panašumus ir skirtumus, susijusius su teisminės valdžios konstituciniu statusu. Straipsnį sudaro trys dalys: I. Teisminės valdžios vieta Lenkijos ir Lietuvos konstitucijose, II. Lietuvos Konstitucinis Teismas ir Lenkijos Konstitucinis Tribunolas ir III. Speciali teisėjų institucija pagal Lietuvos Konstituciją ir Nacionalinė Teismų Tarybą pagal Lenkijos Konstituciją. Tyrimo pabaigoje teigiama, jog didele dalimi teisminės valdžios konstitucinis statusas abiejose konstitucijose yra labai panašus, bet galima išskirti šiuos skirtumus ir padaryti šiuos apibendrinimus: 1. Lenkijos Konstitucija numato karinius teismus, kurie nagrinėja krašto apsaugos ministerijos pareigūnų baudžiamąsias bylas, tuo tarpu Lietuvos Konstitucija tokių teismų nenumato. Be to, Lenkijos Konstitucija numato teisminės valdžios institucijų dvi rūšis: teismai ir tribunolai, įskaitant ir Konstitucinį Tribunolą. Tuo tarpu Lietuvos Konstitucija tribunolu nenumato, o konstitucinės priežiūros institucijos pavadinimas yra Konstitucinis Teismas. 2. Lietuvos Konstitucija numato dvejopą aukštesnių instancijų teismų teisėjų atleidimo būdą, kai pripažįstama, kad jie savo poelgiu pažemino teisėjo vardą: 1) paprastesniu būdu – Aukščiausiojo Teismo teisėją galima atleisti Seimo nutarimu, o Apeliacinio teismo teisėją – Prezidento dekretu arba 2) sudėtingesniu būdu – šiems teisėjams galima taikyti apkaltos procesą Seime. Tuo tarpu Lenkijos Konstitucija apkaltos proceso atleisti teisėjams nenumato. 3. Lietuvos Konstitucinis Teismas ir Lenkijos Konstitucinis Tribunolas plačiąja prasme priklauso teisminei valdžiai, o šių konstitucinės priežiūros institucijų funkcijos iš esmės yra labai panašios, visgi, pagrindinis skirtumas galėtų būti tas, kad į Lenkijos Konstitucinį Tribunolą dėl teisės aktų abstrakčios konstitucinės kontrolės turi teisę kreiptis daug platesnis subjektų ratas nei į Lietuvos Konstitucinį Teismą. Iš kitos pusės, Lenkijos Konstitucinis Tribunolas neturi kompetencijos teikti išvadų dėl pareigūnų veiksmų, kuriems pradėtas apkaltos procesas bei dėl rinkimų įstatymų pažeidimų. Pagaliau, pagal ordinarinę teisę bent vienas Lenkijos Konstitucinio Tribunolo narys ex officio eina ir Lenkijos Vyriausiosios rinkimų komisijos nario pareigas. 4. Nors Lenkijos Konstitucijoje Nacionalinei Teismų Tarybai yra skirtas gana didelis dėmesys, tačiau šiuo metu Lietuvos Teisėjų Tarybos sprendimai turi didesnį konstitucinį svorį (nei Lenkijos Nacionalinės Teismų Tarybos), nes jos neigiamas patarimas dėl teisėjų skyrimo ar atleidimo įpareigoja Lietuvos Respublikos Prezidentą neskirti ar neatleisti teisėjo. Be to, pagal Lietuvos Respublikos Teismų įstatymą, Lietuvos Teisėjų Tarybos nariais gali būti tik teisėjai, kurių didžioji dalis yra renkama Visuotiniame teisėjų susirinkime, tuo tarpu Lenkijos Teismų Tarybos nariais gali būti ne tik teisėjai, be to, teisėjai į šias pareigas Lenkijoje nėra renkami pačios teisminės valdžios, o skiriami politikų.
    Artykuł ma na celu analizę podobieństw i różnic Konstytucji Republiki Litewskiej z 1992 r. i Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r., związanych ze statusem konstytucyjnym władzy sądowniczej. Artykuł składa się z trzech części: I. miejsce władzy sądowniczej w konstytucjach Polski i Litwy, II. litewski Sąd Konstytucyjny i polski Trybunał Konstytucyjny oraz III. specjalna instytucja sędziowska zgodnie z Konstytucją Litwy oraz Krajowa Rada Sądownictwa zgodnie z Konstytucją Polski. Z przeprowadzonego badania wynika, że status konstytucyjny władzy sądowniczej w obu konstytucjach jest w dużej mierze podobny, można jednak wyodrębnić wskazane poniżej różnice i dokonać następujących uogólnień: 1. Konstytucja Polski przewiduje sądy wojskowe, które rozpoznają sprawy karne przeciwko funkcjonariuszom Ministerstwa Obrony Narodowej, podczas gdy Konstytucja Litwy nie przewiduje takich sądów. Ponadto, Konstytucja Polski określa dwa rodzaje organów sądowych: sądy i trybunały, w tym Trybunał Konstytucyjny. Tymczasem Konstytucja Litwy nie przewiduje trybunału, a instytucją nadzoru konstytucyjnego jest Sąd Konstytucyjny. 2. Konstytucja Litwy zakłada podwójny sposób odwoływania sędziów sądów wyższych instancji po uznaniu, że swoimi działaniami sprzeniewierzyli się godności sędziego: 1) sędzia Sądu Najwyższego może zostać odwołany uchwałą Sejmu, a sędzia sądu apelacyjnego – dekretem Prezydenta lub 2) sędziowie tych sądów mogą podlegać procedurze impeachmentu przed Sejmem. Tymczasem Konstytucja Polski nie przewiduje odwołania sędziów w drodze impeachmentu. 3. Sąd Konstytucyjny na Litwie i Trybunał Konstytucyjny w Polsce w szerokim sensie stanowią część władzy sądowniczej. Funkcje tych organów nadzoru konstytucyjnego są w zasadzie bardzo podobne, główna zaś różnica polega na tym, że znacznie szerszy krąg podmiotów ma prawo zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego w Polsce niż do Sądu Konstytucyjnego na Litwie o abstrakcyjną kontrolę konstytucyjną aktów prawnych. Z drugiej strony, Trybunał Konstytucyjny w Polsce nie ma kompetencji do składania opinii dotyczących działań funkcjonariuszy, wobec których wszczęto procedurę impeachmentu oraz w sprawie naruszeń ustaw o ordynacji wyborczej. Wreszcie, zgodnie z prawem powszechnym co najmniej jeden członek Trybunału Konstytucyjnego w Polsce ex officio jest jednocześnie członkiem Państwowej Komisji Wyborczej. 4. Chociaż w Konstytucji Polski Krajowej Radzie Sądownictwa poświęcono dość dużo uwagi, to jednak w chwili obecnej uchwały Litewskiej Rady Sądownictwa mają większą wagę konstytucyjną (w porównaniu z Krajową Radą Sądownictwa), ponieważ jej negatywna opinia w sprawie powołania lub odwołania sędziów jest wiążąca dla Prezydenta Republiki Litewskiej. Ponadto, zgodnie z Ustawą Republiki Litewskiej o Sądach, tylko sędziowie, z których większość jest wybierana przez Walne Zgromadzenie Sędziów, mogą być członkami Litewskiej Rady Sądownictwa, podczas gdy nie tylko sędziowie mogą być członkami Krajowej Rady Sądownictwa w Polsce, ponadto sędziowie na to stanowisko w Polsce nie są wybierani przez przedstawicieli władzy sądowniczej, ale są powoływani przez polityków.
    The article is intended to analyze similarities and differences of the 1992 Lithuanian Constitution and the 1997 Polish Constitution regarding the constitutional status of the judiciary. The article consists of three parts: I. The place of judicial power in the Polish and Lithuanian constitutions, II. Lithuanian Constitutional Court and Polish Constitutional Tribunal and III. A special institution of judges under the Constitution of Lithuania and the National Judicial Council under the Constitution of Poland. At the end of the article following differences are to be distinguished: 1. The Polish Constitution mentions military courts, while in Lithuania they do not exist. In addition, the Polish Constitution provides for two types of judicial authorities: courts and tribunals, including the Constitutional Tribunal, meanwhile, the Lithuanian Constitution include only courts. 2. The Constitution of Lithuania provides for two methods of dismissal of judges of the Supreme Court, when they discredit the name of a judge: 1) by the resolution of the Seimas and 2) under impeachment proceedings. Meanwhile, the Polish Constitution does not mention the impeachment proceedings for dismissal of judges. 3. The Constitutional Court of Lithuania and the Constitutional Tribunal of Poland in broader sense belong to the judiciary, and the functions of these institutions are very similar, however, the main difference could be that there are more subjects to address the Polish Constitutional Tribunal than to the Lithuanian Constitutional Court. On the other hand, the Polish Constitutional Tribunal has no jurisdiction to rule on the actions of officials under impeachment and on violations of electoral laws. Finally, under ordinary law, at least one member of the Polish Constitutional Tribunal ex officio is also a member of the Polish Central Electoral Commission. 4. Although the Polish Constitution pays considerably more attention to the National Judicial Council, currently the decisions of the Lithuanian Judicial Council have a greater constitutional weight (than the Polish National Judicial Council), as its negative advice on the appointment or dismissal obliges the President of the Republic. In addition, according to the Law on Courts of the Republic of Lithuania, only judges, the majority of whom are elected by the General Assembly of Judges, may be members of the Lithuanian Judicial Council, while some members of the Polish Judicial Council are not members of judiciary, including those, appointed by politicians.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica; 2020, 93; 5-24
    0208-6069
    2450-2782
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zasada odrębności i niezależności sądów i trybunałów a obraz polskiego sądownictwa we współczesnym społeczeństwie – aspekt socjologiczno-prawny
    Autorzy:
    Patoleta, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/617672.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Constitutional law, principle of separateness and independence of courts and tribunals, sociology of law, social opinion, crisis of the Polish judiciary.
    prawo konstytucyjne, zasada odrębności i niezależności sądów i trybunałów, socjologia prawa, opinia społeczna, kryzys polskiego sądownictwa.
    Opis:
    Considerations regarding the judiciary in Poland should begin with the constitution, which is the Constitution of the Republic of Poland of April 2, 1997, the principles of separateness and independence of courts and tribunals contained in it constitute the foundation of the justice system. The activity of the justice system is subject to social evaluation, and its direction undoubtedly affects the quality and fluency of the judicial function, which is justice.The following work is aimed at analyzing social opinions about the judiciary in Poland, identifying the most sensitive areas, demonstrating current trends in the society affected by the crisis of the judiciary, and presenting proposed steps that may be implemented by the judges' self-government or other public institutions in order to restore confidence in the judiciary, which as a consequence will enable the proper implementation of the constitutional principle that determines the independence and independence of the courts of the Republic of Poland.
    Rozważania dotyczące władzy sądowniczej w Polsce należy rozpocząć od ustawy zasadniczej, którą jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Zawarte w niej reguły odrębności i niezależności sądów i Trybunałów stanowią jeden z fundamentów wymiaru sprawiedliwości.Działalność wymiaru sprawiedliwości podlega ocenie społecznej, a jej kierunek bez wątpienia wpływa na jakość i płynność realizowania funkcji sądownictwa jaką jest min. wymierzenie sprawiedliwości.Poniższa praca ma na celu analizę opinii społecznych dotyczących sądownictwa w Polsce, wskazaniu obszarów najbardziej newralgicznych, wykazania obecnych trendów w społeczeństwie dotkniętym kryzysem sądownictwa oraz przedstawieniem proponowanych kroków, które mógłby zrealizować samorząd sędziowski lub inne instytucje publiczne w celu odbudowy zaufania do władzy sądowniczej, co w konsekwencji umożliwi prawidłowe realizowanie zasady konstytucyjnej stanowiącej o niezawisłość oraz niezależność sadów Rzeczypospolitej Polskiej.
    Źródło:
    Studenckie Zeszyty Naukowe; 2019, 22, 41
    1506-8285
    Pojawia się w:
    Studenckie Zeszyty Naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Więzień skryty i obcy obecnemu ustrojowi” - komunistyczny aparat bezpieczeństwa wobec pułkownika Franciszka Studzińskiego „Rawicza”, „Kotliny ” (1893-1964)
    “A Secretive Prisoner and Alien to the Present System” – the Communist Security Apparatus Towards Colonel Franciszek Studziński “Rawicz”, “Kotlina” (1893–1964)
    Autorzy:
    Rogut, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2154456.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Franciszek Studziński
    Armia Krajowa
    II Rzeczpospolita
    represje komunistyczne
    aparat bezpieczeństwa
    Zrzeszenie „Wolność i Niezawisłość”
    NKWD
    obozy sowieckie
    represje sowieckie
    Home Army
    Second Polish Republic
    communist repression
    security apparatus
    WiN (”Freedom and Independence”) Association
    NKVD
    Soviet camps
    Soviet repression.
    Opis:
    Franciszek Studziński wstąpił w 1914 r. na ochotnika do Legionów Polskich, gdzie służył w 1 pułku piechoty, z którym przeszedł cały jego szlak bojowy. Działał także w konspiracyjnej Polskiej Organizacji Wojskowej. W niepodległej Polsce służył w 25 pułku piechoty, z którym przeszedł całą wojnę polsko-bolszewicką. Za bohaterstwo na polu walki został odznaczony Krzyżem Srebrnym V Klasy Orderu Wojskowego Virtuti Militari. Służył w Korpusie Ochrony Pogranicza na stanowisku dowódcy 6 Batalionu Granicznego w Iwieńcu, a następnie w innych jednostkach Wojska Polskiego. Jesienią 1939 r. przedostał się na Węgry, gdzie został internowany. Latem 1941 r. zbiegł z obozu i przedostał się do Warszawy. Od 9 grudnia 1941 r. pełnił obowiązki komendanta Okręgu Tarnopol ZWZ-AK. W sierpniu 1944 r. został aresztowany przez sowiecki kontrwywiad i osadzony w więzieniu w Kijowie. Później przewieziono go do obozów dla jeńców wojennych i internowanych NKWD 174-454 w Diagilewie koło Riazania, a w lipcu 1947 r. do obozu nr 150 w Griazowcu. 4 listopada 1947 r. wrócił do Polski. Pomimo niepowodzenia prowokacji ubeckiej, przeprowadzonej w październiku 1952 r. (propozycja przystąpienia do rzekomego Zrzeszenia WiN), został aresztowany w grudniu 1952 r. i skazany na prawie 5 lat więzienia. Wyszedł na wolność w 1955 r. na fali odwilży politycznej. Schorowany, żyjąc skrajnej biedzie, zmarł 23 maja 1964 r. Jego losy w okresie drugiej okupacji sowieckiej i kolaboracyjnych rządów komunistycznych stanowią egzemplifikację historii tysięcy jemu podobnych żołnierzy i oficerów WP, AK, Zrzeszenia WiN oraz innych organizacji niepodległościowych, którzy poświęcili swoje życie dla Ojczyzny.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 579-602
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    WKŁAD WSPÓŁTWÓRCÓW POLSKIEGO TOWARZYSTWA KRAJOZNAWCZEGO W DZIEŁO ODZYSKANIA NIEPODLEGŁOŚCI
    The contribution of the co-founders of the Polish Sightseeing Society to the regaining of independence
    Вклад соучредителей Польского краеведческого общества в дело обретения независимости
    Autorzy:
    Wasilewski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/462784.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
    Tematy:
    Zygmunt Gloger
    Kazimierz Kulwieć
    Polskie Towarzystwo Krajoznawcze
    niepodległość
    Lublin
    Lubelszczyzna
    Oddział Lubelski Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego
    Konstanty Kietlicz-Rayski
    Aleksander Janowski
    Polish Sightseeing Society
    independence
    Lublin Region
    Lublin Section of the Polish Sightseeing Society
    Польское краеведческое общество
    независимость
    Люблин
    лю- блинский регион
    люблинское отделение Польского краеведческого общества,
    Зигмунт Глогер
    Казимир Кульвец
    Константин Кетлич-Райский
    Александр Яновский
    Opis:
    Niniejszy artykuł przedstawia sylwetki wybranych założycieli Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego, którzy tworząc ruch krajoznawczy na ziemiach polskich, równocześnie przyczynili się do umocnienia odradzających się idei niepodległościowych. Założyciele PTK, poprzez swoją działalność naukową i popularyzatorską, wnieśli znaczący wkład w dzieło odzyskania niepodległości, wspierając tym samym wartości, takie jak naród, ojczyzna czy patriotyzm.
    This article presents the figures of selected founders of the Polish Sightseeing Society, who, by creating a sightseeing movement in the Polish lands, also contributed to the reinforcement of the re-emerging ideas regarding independence. The founders of the Polish Sightseeing Society, through their academic and popularising activities, contributed significantly to the work of regaining independence, thereby supporting such values as nation, homeland, and patriotism.
    В данной статье представлены краткие биографии некоторых основателей Польского краеведческого общества, которые создавая туристическое движение на польских землях, в то же время способствовали укреплению возрождающейся идеи независимости. Основатели ПКО благодаря своей научной и популяризаторской деятельности внесли значительный вклад в дело обретения независимости, поддерживая таким образом такие ценности, как нация, Pодина и патриотизм.
    Źródło:
    Bibliotekarz Lubelski; 2018, 61; 135-151
    0137-9895
    Pojawia się w:
    Bibliotekarz Lubelski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyważanie otwartych drzwi? Dywagacje Bogdana Huka o wspólnej polsko-ukraińskiej walce z reżimem komunistycznym w Polsce Lubelskiej
    Autorzy:
    Zajączkowski, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602436.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Lublin’s Poland 1944–1947
    Polish Underground (Home Army
    Armed Forces Delegation for Poland
    Freedom and Independence)
    Ukrainian Underground (Organization of Ukrainian Nationalists led by Stepan Bandera and the Ukrainian Insurgent Army)
    Polska „lubelska” 1944–1947
    podziemie polskie (AK
    DSZ
    WiN)
    podziemie ukraińskie (OUN-B
    UPA)
    konflikt narodowościowy
    porozumienie polsko-ukraińskie
    Opis:
    The years 1945–1947 was a stormy period in the history of the south-eastern lands of today’s Poland. At that time, the territories were under political and armed activity of anti-communist Polish and Ukrainian undergrounds. They were fought against, albeit to a different extent, by the contemporary Polish authorities and supporting them Soviet apparatus of repression and the army. It was there that in the spring of 1945 the post-Home Army Underground on the one side, and Banderites Underground on the other agreed on a truce, respected to the Vistula Operation in 1947.
    Lata 1945–1947 to burzliwy okres w dziejach południowo-wschodnich ziem dzisiejszej Polski. Tereny te były wówczas objęte działalnością polityczną i zbrojną antykomunistycznych konspiracji polskiej i ukraińskiej. Zwalczały je, choć w niejednakowym stopniu, władze ówczesnej Polski i wspierający je sowiecki aparat represji oraz wojsko. Podziemne poakowskie z jednej strony i banderowskie z drugiej zawarły tu wiosną 1945 r. rozejm, przestrzegany do akcji „Wisła” w 1947 r.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2019, 126, 4
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cóż będzie dalej? Nieznany list gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego z roku 1945 o sytuacji międzynarodowej i perspektywach sprawy polskiej
    What lies ahead? General Kazimierz Sosnkowski’s unknown Letter from 1945 on the International Situation and Prospects for the Polish Cause
    Что будет дальше? Неизвестное письмо с 1945 г. ген. брони Казимежа Соснковского о международной ситуации и перспективах польского вопроса
    Autorzy:
    Kirszak, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1857325.pdf
    Data publikacji:
    2020-08-05
    Wydawca:
    Wojskowe Biuro Historyczne
    Tematy:
    II wojna światowa
    Kazimierz Sosnkowski
    Władysław Raczkiewicz
    Władysław Anders
    Franciszek Demel
    Polskie Siły Zbrojne
    Naczelny Wódz
    emigracja niepodległościowa
    World War II
    Polish Armed Forces
    Commander-in-Chief
    independence emigration
    Вторая мировая война
    Казимеж Соснковский
    Владислав Рачкевич
    Владислав Андерс
    Франчишек Демель
    Польские вооруженные силы на Западе
    Верховный главнокомандующий
    независимая эмиграция
    Opis:
    Po udzieleniu dymisji ze stanowiska Naczelnego Wodza gen. Kazimierz Sosnkowski otrzymał urlop i via Nowy Jork udał się do Kanady odwiedzić ewakuowanych tam małoletnich synów. Niezamierzenie Kanada stała się miejscem jego półinternowania. Zza oceanu śledził rozwój sytuacji międzynarodowej, której ocenę przedstawił m.in. w liście do byłego zaufanego podkomendnego płk. Franciszka Demela. Sosnkowski trafnie przewidział szereg wydarzeń i procesów społeczno-politycznych bliższej i dalszej przyszłości. Przykładowo wieszczył rychłe rozwiązanie Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, finisz akcji Stanisława Mikołajczyka w podporządkowanej Stalinowi Polsce czy stałą ekspansję imperializmu rosyjskiego. Ukazał też kulisy i skutki usunięcia go ze stanowiska NW, przez co proces likwidacji wojska na obczyźnie znacznie przyśpieszył, a także przepadła możliwość lepszego zabezpieczenia bytu żołnierzy na emigracji oraz funduszy na zorganizowaną robotę niepodległościową w wolnym świecie. Wypowiedź generała cechuje trzeźwość oceny działalności politycznej najwyższych polskich władz państwowych i wojskowych w ostatnich miesiącach II wojny światowej, drobiazgowo analizuje zakulisowe rozgrywki personalne, które doprowadziły np. do odwołania gen. Władysława Andersa z funkcji p.o. Naczelnego Wodza na rzecz gen. Tadeusza Bora-Komorowskiego. Dokument ten stanowi ciekawy materiał dla badaczy początków powojennej emigracji, procesu likwidacji Polskich Sił Zbrojnych, jest wreszcie cennym przyczynkiem dla biografów Kazimierza Sosnkowskiego.
    After his dismissal from the post of Commander-in-Chief, General Kazimierz Sosnkowski was given a leave of absence and via New York he went to Canada to visit his juvenile sons, who were evacuated there. Unintentionally, Canada became a place of his half-internment. From across the ocean he followed the development of the international situation, the assessment of which he presented, among others, in a letter to a former trusted subordinate, Colonel Franciszek Demel. Sosnkowski aptly predicted a number of events and socio-political processes of the near and far future. For example, he forecast the imminent disbanding of the Polish Armed Forces in the West, the end of Stanisław Mikołajczyk’s activity in Stalin-controlled Poland, or the constant expansion of Russian imperialism. He also showed the backstage and effects of his removal from the post of Commander-in-Chief, which made the process of dismantling the army in exile much quicker, and due to which the opportunities for securing a better existence of soldiers in exile and funds for organized independence activity in the free world were lost. The General’s statement presents a clear-headed assessment of the political activity of the highest Polish state and military authorities in the last months of the World War II, and carefully analyzes the behind-the-scenes personal games which led, for example, to the dismissal of General Władysław Anders from the post of Acting Commander-in-Chief in favor of General Tadeusz Bór-Komorowski. This document is an interesting material for researchers of the beginnings of post-war emigration, the process of dismantling the Polish Armed Forces, and finally makes a valuable contribution to the biographers of Kazimierz Sosnkowski.
    После отставки с поста главнокомандующего польскими вооруженными силами на Западе генерал Казимеж Соснковский получил отпуск и через Нью-Йорк отправился в Канаду, чтобы навестить эвакуированных туда своих несовершеннолетних сыновей. Непреднамеренно Канада стала местом его „полинтернирования”. Он из-за океана следил за международной ситуацией, оценка которой была изложена в том числе и в письме бывшему доверенному подчиненному, полковнику Франчишку Демелю. Соснковский правильно предсказал ряд событий и общественно-политических процессов в ближайшем и отдаленном будущем. Например, он предвидел скорый роспуск ПВС на Западе, окончание действий Станислава Миколайчика в подчиненной Сталину Польше или постоянную экспансию российского империализма. Он также показал закулисье и результаты снятия его с должности главнокомандующего, что значительно ускорило процесс ликвидации войск на Западе, и, кроме того, была потеряна возможность лучшего обеспечения быта солдат в эмиграции и получения средств для организованной работы независимой эмиграции в свободном мире. Высказывания генерала характеризуются трезвостью оценки политической деятельности высших польских государственных и военных властей в последние месяцы Второй мировой войны, он тщательно анализирует персональные закулисные игры, которые привели, например, к отстранению генерала Владислава Андерса от исполнения обязанностей Главнокомандующего в пользу генерала Тадеуша Бор-Коморовского. Это письмо является интересным материалом для исследователей начала послевоенной эмиграции, процесса ликвидации Польских вооруженных сил на Западе, и, кроме того, это ценный материал для биографов Казимежа Соснковского.
    Źródło:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy; 2020, XXI (LXXII), 1 (271); 188-222
    1640-6281
    Pojawia się w:
    Przegląd Historyczno-Wojskowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Erazm Piltz o wojnach i ich skutkach dla sytuacji Polski
    Autorzy:
    Markwart, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/609146.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Polish political thought of the 19th and 20th centuries
    Erazm Piltz
    realist fraction
    wars and national uprisings and Poland’s independence
    Russian-Japanese war
    World War I and Poland’s issue
    Polska myśl polityczna XIX i XX w.
    stronnictwo „realistów”
    wojny i powstania narodowe a niepodległość Polski
    wojna rosyjsko-japońska
    I wojna światowa a sprawa polska
    Opis:
    Erazm Piltz (1851–1929), one of the leaders of the realist fraction thought that after the January Uprising of 1863 there was no chance that Poland would regain sovereignty. All attempts to defend, and later to regain, independence had ended with a defeat. Each and every next uprising brings a threat of an extermination of the nation, especially that Western countries would not militarily help, since they would not want to start a war with the countries that had partitioned Poland. There is also no chance of a conflict between those countries. That is why Piltz was convinced that legal methods should be used to try to ensure the best possible conditions for the nation’s existence in each of the partitions. He saw a chance to ameliorate the situation of the Poles in the Kingdom of Poland only in reforming Russian political system, especially during the 1905–1907 revolution that was an effect of the war between Russia and Japan. Similarly during the First World War he argued in favour of such a solution. In time his views evolved and starting from the 1917 revolution he noticed a chance for Poland’s sovereignty, yet still under Russia’s protection. He abandoned this view after the Bolshevik revolution of November 1917. From that moment, as a part of the Polish National Committee, he acted in favour of regaining independence. During the period of the Second Republic of Poland he exercised numerous functions as a diplomat and tried to enforced Poland’s international position.
    Erazm Piltz (1851–1929), jeden z liderów stronnictwa „realistów”, zaliczany do tzw. nurtu „ugody” z Rosją uważał, że po powstaniu 1863 r. nie ma szans na suwerenność Polski. Wszystkie próby obrony, a następnie jej odzyskania środkami militarnymi skończyły się klęską. Każde kolejne powstanie zagraża zagładą narodu, a państwa zachodnie nie udzielą pomocy militarnej, gdyż nie zdecydują się na wojnę z zaborcami. Nie dojdzie też do konfliktu między nimi. Dlatego był przekonany, że należy legalnymi środkami starać się o zapewnienie jak najlepszych warunków bytu narodu w każdym z zaborów. Szanse na jego poprawę w Królestwie Polskim widział jedynie w przypadku zreformowania ustroju Rosji, szczególnie w czasie rewolucji 1905–1907, będącej efektem wojny rosyjsko-japońskiej. Podobnie w latach I wojny światowej opowiadał się za takim rozwiązaniem. Z czasem jego poglądy zaczęły ewoluować i od rewolucji 1917 r. dostrzegał szansę na odbudowę suwerenności, lecz także pod egidą Rosji. Opcję tę porzucił po przewrocie bolszewickim z listopada 1917 r. Od tej pory w ramach Komitetu Narodowego Polskiego działał na rzecz uzyskania niepodległości, a w II Rzeczypospolitej, pełniąc szereg funkcji w dyplomacji, starał się wpływać na umocnienie jej pozycji międzynarodowej.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius); 2019, 66, 2
    0458-4317
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio G (Ius)
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-97 z 97

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies