Uznanie międzynarodowe polski a ustanowienie przez nią stosunków dyplomatycznych w 1919 r.

In 1918, the newly established Poland was in a state of political and military conflict with all her neighbours, and her borders were not acknowledged by the victorious allies. A request for international recognition and the establishing of diplomatic relations sent from Warsaw in November 1919 went unanswered. Only the cooperation of the Polish National Committee in Paris, headed by Roman Dmowski, with the Poland-based political structure dominated by Józef Piłsudski, brought the desired result. On January 15, 1919, the Polish delegation was invited to join the Paris Peace Conference. This meant the de facto recognition of Poland. The government headed by Ignacy Jan Paderewski, and hence the Polish state, was recognised by the major Allied Powers de jure in the so-called “Little” Versailles Treaty of June 1919. Thereby the Warsaw authorities were allowed to establish diplomatic relations. Recent research on these issues does not provide a full explanation of the circumstances. It is necessary to establish the actual sequence of Poland’s formal recognition which thus provided a legal de jure basis for diplomatic relations. This article is the first attempt to systematize the issue with a novel methodological approach. The author proposes that the date of Poland’s recognition was the date when the other state’s decision was taken, and not when that decision was communicated. The establishing of diplomatic relations was a separate procedure and occurred – except in the case of the Netherlands – as a result of the letters of credence being presented by an envoy or letters of introduction by the chargé d’affaires.

Odrodzona w 1918 r. Polska była w konflikcie politycznym i zbrojnym ze wszystkimi sąsiadami. Jej granice nie były zatwierdzone przez zwycięską ententę. Skierowane z Warszawy w listopadzie 1919 r. prośby o uznanie międzynarodowe i nawiązanie stosunków dyplomatycznych pozostały bez odpowiedzi. Dopiero współdziałanie Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu kierowanego przez Romana Dmowskiego z krajowym ośrodkiem władzy zdominowanym przez Józefa Piłsudskiego pozwoliły na spełnienie tych postulatów. Delegacja polska 15 stycznia 1919 r. została zaproszona do udziału w konferencji pokojowej w Paryżu. Oznaczało to uznanie Polski de facto. Uznanie de iure rządu Ignacego Jana Paderewskiego, a tym samym Państwa Polskiego przez główne mocarstwa sprzymierzone potwierdził tzw. mały traktat wersalski w czerwcu 1919 r. Usankcjonowało to ustanawianie stosunków dyplomatycznych przez władze w Warszawie. Dotychczasowe studia nad okolicznościami tych wydarzeń nie wyczerpały katalogu zagadnień badawczych. Niezbędne stało się ustalenie rzeczywistej kolejności formalnego uznania niepodległości Polski, które dało wówczas prawną podstawę do ustanowienia przez nią stosunków dyplomatycznych de iure. Artykuł jest pierwszą systematyzacją tej problematyki w oparciu o nowe założenia metodologiczne. Autor dowodzi, że za datę uznania Polski należy przyjąć dzień decyzji rządu innego państwa, nie zaś moment jej przekazania. Ustanowienie stosunków dyplomatycznych było faktem odrębnym i następowało, z wyjątkiem przypadku Holandii, w efekcie złożenia listów uwierzytelniających przez posła lub wprowadzających przez chargé d’affaires w państwie przyjmującym.