Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Antropocen" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-87 z 87
    Tytuł:
    O językach antropocenu - uwagi wstępne
    On the Languages of the Anthropocene: Opening Remarks
    Autorzy:
    Szaj, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25406887.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    antropocen
    dyskurs antropocenu
    niejednorodny antropocen
    metodologia dyfrakcyjna
    the Anthropocene
    the Anthropocene discourse
    patchy Anthropocene
    diffractive methodology
    Opis:
    Artykuł prezentuje wstępne uwagi na temat języków antropocenu. Wychodzi z założenia, że antropocen wymaga wielowymiarowego, niejednorodnego, międzyskalowego spojrzenia, które ujawnia, że to, jak nazywamy i opisujemy tę epokę geologiczną, ma znaczenie dla naszego myślenia o przyczynach, następstwach oraz aktorach odpowiedzialnych za kryzys ekologiczno-klimatyczny. Następnie autor opisuje kilka przykładowych języków antropocenu: język geologii, rozmaitych dyskursów teoretycznych oraz literatury i sztuki. Przedostatnia część artykułu prezentuje zawartość 11 tomu czasopisma "AUPC. Studia Poetica". W części końcowej autor proponuje kategorię "antropocenu dyfrakcyjnego", która jego zdaniem pozwala sprostać antropocenowi jako nowemu, nieintuicyjnemu, emergentnemu wydarzeniu.
    The article presents preliminary remarks on the languages of the Anthropocene. Its assumption is that the Anthropocene requires a multidimensional, heterogeneous, cross-scale view revealing that how we name and describe the geological epoch matters to our thinking about the causes, consequences and actors responsible for the ecological and climate crisis. The author then describes a few exemplary languages of the Anthropocene: the language of geology, various theoretical discourses, as well as literature and art. The penultimate part of the article presents the content of the 11th volume of the journal “AUPC. Studia Poetica”. In the final part, the author proposes the “diffractive Anthropocene” category, which, in his opinion, makes it possible to face the Anthropocene as a new, non-intuitive, emergent event.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 3-19
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ecology and society. Impacted ecosystems. Part I
    Ekologia i społeczeństwo. Wpływ na ekosystemy. Część I
    Autorzy:
    Frontasyeva, M.
    Kamnev, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106456.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    anthropocene
    great acceleration
    antropocen
    wielka akceleracja
    Opis:
    The Earth has existed for more than four billion years and has sustained life for three billion. Human beings have existed for just 200,000 years, yet our impact on the planet is so great that scientists around the world are calling for our period in the Earth’s history to be named ‘the Anthropocene’ - the age of humans. The changes we are now making have exacted a heavy toll on the natural world around us, and now threaten the planet’s ability to provide for us all. Problems of Ecology and Society in the new geological era as the Anthropocene - ‘the age of humans’ - are overviewed. The name is widely recognized as a useful classification of the period in which human activity has created and continues to generate deep and lasting effects on the Earth and its living systems. Examples of the interrelated effects of exponential population growth and massively expanding consumption of natural resources called Great Acceleration are given. Updated ‘planetary dashboard’ of environmental, economic and social indicators charts the trajectory of the Anthropocene are briefly summarized.
    Ziemia istnieje od ponad czterech miliardów lat i podtrzymuje życie przez trzy miliardy. Istoty ludzkie istnieją od 200 000 lat, ale obecnie nasz wpływ na planetę jest tak wielki, że naukowcy na całym świecie przekonują, by ten okres w historii Ziemi nazwano „antropocenem” - epoką ludzi. Zmiany, które teraz wprowadzamy, spowodowały ogromne straty w naturalnym świecie wokół nas, a obecnie zagrażają zdolności planety do zapewnienia nam wszystkim życia. W artykule pokazano problemy ekologii i społeczeństwa w nowej epoce geologicznej - antropocenie - „wieku ludzi”. Nazwa ta jest powszechnie uznawana za właściwą nazwę okresu, w którym działalność człowieka wpływała i nadal wpływa w istotny sposób na Ziemię i jej żywe systemy. Podano przykłady powiązanych ze sobą skutków wykładniczego wzrostu populacji i masowo rosnącej konsumpcji zasobów naturalnych, zwanej wielką akceleracją. Zaktualizowano „planetarną tablicę rozdzielczą” wskaźników środowiskowych, gospodarczych i społecznych, a następnie krótko podsumowano trajektorię antropocenu.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2018, 23, 1-2; 7-29
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepcje antropocenu i kapitalocenu a ekopedagogika
    The Concepts of Anthropocene and Capitalocene for Ecopedagogy
    Autorzy:
    Walewicz, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/544562.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy
    Tematy:
    pedagogika krytyczna
    ekopedagogika
    edukacja ekologiczna
    antropocen
    kapitalocen
    Opis:
    Wobec kryzysu współczesnej ekopedagogiki, której dorobek wydaje się niewystarczający do przezwyciężenia trwającego kryzysu ekologicznego, artykuł próbuje poddać pod rozważania teoretyczne dwie koncepcje z innych nauk. Mowa o geologicznej konpcecji antropocenu oraz ekologiczno-społeczno-ekonomicznej koncepcji kapitalocenu. W tej pierwszej znaleźć można podłoże do systemowych rozważań na temat roli człowieka w ekosystemie globalnym, zaś w tej drugiej podłoże do krytycznego przewartościowania podstawowych założeń ekopedagogiki, rozumianej jako „zielona” gałąź pedagogiki krytycznej, kontestującej kształt współczesnego systemu społeczno-gospodarczego (kapitalizmu).
    Faced with the crisis of contemporary ecopedagogy whose merits seem insufficient to overcome the current ecological crisis, the article tries to give into consideration two theoretical concepts from other sciences. Those are the geological concept of Anthropocene and the eco-socio-economic concept of Capitalocene. The former can be the basis of systemic considerations of humanity’s role in the global ecosystem, while the latter can be the basis of critical reevaluation of the founding principles of ecopedagogy, which is understood as the “green” branch of critical pedagogy, contesting the shape of the current socio-economic system (capitalism).
    Źródło:
    Przegląd Pedagogiczny; 2019, 1; 57-67
    1897-6557
    Pojawia się w:
    Przegląd Pedagogiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nowy Eden. Wpływ ogrodnika i jego dzieła – ogrodu na proces zmian klimatycznych
    The New Eden: The Influence of a Gardener and their Work, a Garden, on the Process of Climate Change
    Autorzy:
    Grzelak, Eliza
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135686.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    garden
    the Anthropocene
    nature
    ogród
    antropocen
    natura
    Opis:
    21 maja 2019 roku Anthropocene Working Group uznała, że rozpoczęła się już nowa epoka geologiczna w historii Ziemi – antropocen. Autorka artykułu uznała, że interdyscyplinarny dyskurs dotyczący zmian klimatycznych nie może pominąć ogrodniczej działalności człowieka. Antropocen określany jest mianem epoki wyparcia, krótkowzroczności i nieodwracalnych strat, co znajduje odzwierciedlenie także w działaniach wielu współczesnych ogrodników amatorów. Autorka prezentuje dwie wizje ogrodów: powstałego w zgodnej koegzystencji człowieka i natury oraz zdominowanego przez człowieka. Konfrontuje w swoim artykule informacje zawarte w poradnikach ogrodniczych z wiedzą obecnych na portalach społecznościowych ogrodników amatorów. Celem artykułu jest pokazanie, w jakim kierunku rozwija się współczesne ogrodnictwo. Analizując wybrane teksty, autorka poszukuje odpowiedzi na pytanie, czy ogrodnicy, widząc zmiany klimatyczne, są w stanie wyrwać się z marazmu i zacząć pracować na rzecz środowiska, czy też nadal pozostaną w sferze dotychczasowych działań.
    On the 21st of May 2019 the Anthropocene Working Group has concluded that a new geological era in Earth’s history has begun—the Anthropocene. The author of the article has deduced that an interdisciplinary discourse regarding climate change should not omit human gardening activity. The Anthropocene is called an epoch of repression, short-sightedness and irreversible loss, which is shown in the work of many modern amateur gardeners. The author presents a vision of two gardens: one that has been made in a harmony of human and nature and one that is dominated solely by humans. In her article she contrasts the information from gardening guidebooks with the knowledge of amateur gardeners found in social media. The point of the article is to show the direction of modern gardening. By analysing selected texts, the author seeks an answer to the following question: are the gardeners, who see climate change, able to break out of their apathy and start to work for the environment or will they rather just continue doing what they are doing now?
    Źródło:
    Porównania; 2022, 31, 1; 63-77
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dyskursy antropocenu a marazm środowiskowy początków XXI wieku
    Discourses of the anthropocene and environmental lethargy of the 21st century
    Autorzy:
    Bińczyk, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/323998.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    antropocen
    polityka klimatyczna
    humanistyka
    anthropocene
    climate policy
    humanities
    Opis:
    Artykuł analizuje filozoficzne, etyczne i pojęciowe aspekty współczesnych dyskursów antropocenu. Antropocen to nowa epoka geologiczna, określona przez intensywne interwencje człowieka w systemy planetarne, które powodują nieodwracalne straty, destabilizację klimatu, masowe wymieranie i przekraczanie granic planetarnych. W tekście pada pytanie, jak powinniśmy rozmawiać o problemie rozwoju społecznego w antropocenie? Czy możliwa jest korekta klimatyczna nauk humanistycznych, dotycząca wewnętrznych problemów letargu polityki środowiskowej i impasu klimatycznego w XXI wieku? Jak sobie poradzić z jednoczesną problematyzacją kategorii przyrody i silną krytyką wcześniejszej arogancji zawartej w antropocentryzmie?
    The article analyses philosophical, ethical and notional aspects of the contemporary discourses of the Anthropocene. The Anthropocene is a new geological epoch, defined by the intense human interventions into the planetary systems that cause irreversible losses, climate destabilization, the mass extinction and crossing the planetary boundaries. The text asks how we should discuss the problem of social development in the Anthropocene? Is the climatic correction of the humanities possible, concerning intrinsic problems of the lethargy of environmental politics and a climate impasse in the 21st century? How we can cope with the simultaneous problematization of the category of nature and the strong criticism of a former arrogance included in anthropocentrism?
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2017, 112; 47-59
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czas, który wypadł z ram. Antropocen i ekokrytyczna lektura tekstów literackich
    The time is out of joint. Anthropocene and ecocentric reading of literary texts
    Autorzy:
    Szaj, Patryk
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954136.pdf
    Data publikacji:
    2021-11-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Anthropocene
    ecocriticism
    hauntology
    geohistory
    antropocen
    ekokrytyka
    widmontologia
    geohistoria
    Opis:
    Pierwsza część artykułu podejmuje teoretyczny namysł nad antropocenem jako epoką, w której nastąpiło radykalne wymieszanie czasu ludzkiego i geologicznego. W części tej przedstawione są wglądy formułowane w obrębie dyskursu antropocenu, a także ustalenia klimatologii. Skłaniają one do wypracowania widmontologii antropocenu jako epoki, w której „czas wypadł z ram”. Druga część artykułu przekłada ustalenia teoretyczne na praktykę literaturoznawczą (zwłaszcza ekokrytyczną). Autor rekonstruuje propozycje uprawiania ekokrytyki w czasach antropocenu sformułowane przez Timothy’ego Clarka oraz Lynn Keller i podejmuje wstępne próby przełożenia ich na kontekst literatury polskiej.
    The first part of the paper offers a theoretical consideration of the Anthropocene as an epoch in which human and geological times have radically mixed. It outlines insights formulated within the Anthropocene discourse, as well as findings of climatology. They encourage developing the Anthropocene’s hauntology as an epoch in which “the time is out of joint”. The second part of the paper applies theory to literary studies practice (especially in terms of ecocriticism). Author reconstructs proposals to practice ecocriticism in the times of the Anthropocene formulated by Timothy Clark and Lynn Keller, and undertakes initial attempts at translating them into the Polish context.
    Źródło:
    Forum Poetyki; 2021, 24; 6-25
    2451-1404
    Pojawia się w:
    Forum Poetyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Christophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, <i>The Shock of the Anthropocene</i> (Nota o książce)
    Christophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, <i>The Shock of the Anthropocene</i> (A Critical Note)
    Autorzy:
    Kisiel, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/467974.pdf
    Data publikacji:
    2017-09-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Ekokrytyka
    historiografia
    antropocen
    narracja
    ecocriticism
    historiography
    anthropocene
    narrative
    Opis:
    Michał KisielInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in Katowice, PolandChristophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene (A Critical Note)Abstract: The present critical note concerns the recent book by Christophe Bonneuil and Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene, which offers a detailed study of a contemporary dominant narrative regarding the epoch of anthropocene. The authors attempt at deconstructing this narrative, proposing a dispersed map of supplementary narratives.Keywords: ecocriticism, historiography, anthropocene, narrative
    [Scroll down for the Polish version of the Abstract]Michał KisielInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in Katowice, Poland Christophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene (A Critical Note)Abstract: The present critical note concerns the recent book by Christophe Bonneuil and Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene, which offers a detailed study of a contemporary dominant narrative regarding the epoch of anthropocene. The authors attempt at deconstructing this narrative, proposing a dispersed map of supplementary narratives.Keywords: ecocriticism, historiography, anthropocene, narrative Christophe Bonneuil, Jean-Baptiste Fressoz, The Shock of the Anthropocene (Nota o książce) Niniejsza nota traktuje o książce Christophe'a Bonneuila oraz Jean-Baptiste'y Fressoza, The Shock of the Anthropocene. Książka jest szczegółowym studium współczesnej dominującej narracji dotyczącej epoki antropocenu. Autorzy podejmują próbę dekonstrukcji tej opowieści oraz proponują rozproszoną mapę supplementarnych narracji.Słowa kluczowe: ekokrytyka, historiografia, antropocen, narracja
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2017, 36
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Petrokultura i petromelancholia: Muzeum Harleya-Davidsona w Milwaukee
    Petroculture and petromelancholia: The Harley-Davidson Museum in Milwaukee
    Autorzy:
    Łysak, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944191.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    petrokultura
    petromelancholia
    motocykle
    Harley-Davidson
    antropocen
    petroculture
    motorcycles
    Anthropocene
    Opis:
    Culture researchers have recently highlighted the link between the combustion of petroleum products and individual freedom, one of the premises of Western world. This observation has contributed to the emergence of two research areas, petroculture and (more broadly) energy humanities. They study how a given energy regime can influence the forms of culture, the origin and development of species, and the philosophical approach to an individual in the world. One of modern history mechanisms has been identified as petromelancholia, a nostalgia for the times of easy access to cheap crude oil. These ideas offer a starting point for an analysis of the exhibition at the Harley-Davidson Museum in Milwaukee. While tapping into individual freedom and technological nostalgia in the narrative layer, the exhibition does not feature petrol as a substance. Instead it is communicated only as a technological and media content: fuel tanks painted in bright colours, a gallery of engines, conventionalised diagrams. The dependence of individual freedom on access to petrol can be seen in Josh Kurpius’s photographs of American motorcycle nomads. It is a shift towards the past inspired by Harley-Davidson’s marketing strategy; however, it also reveals the compensatory role of nostalgia in the face of climate catastrophe.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 202-216
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The role of oxygen in the functioning of the Earth system: past, present and future
    Autorzy:
    Stankowski, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/24201077.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    environment
    oxygen concentration changes
    Anthropocene
    środowisko
    zmiana stężenia tlenu
    antropocen
    Opis:
    In the Solar System, the coming into existence of a peculiar, fully developed atmosphere on Earth was determined by the ‘Great Oxidation Event’ at the turn of the Proterozoic and Palaeozoic. Within about 600 million years, there were large changes in oxygen concentrations in this atmosphere, ranging from 15 to 35 per cent, having been determined by a combination of cosmic-climatic, tectonic-volcanic and biological phenomena. A particular environmental change occurred at the beginning of the 19th century, as a result of the overlap of the end of the natural Little Ice Age and the beginning of anthropogenic warming of the ‘industrial revolution’. According to the author, the rate of human impact on environmental changes is estimated at about 15 per cent. The appearance of mankind brought new changes in the natural environment, including the oxygen content of the air. The current scale of anthropogenic impact justifies the introduction of a new time slice in the planet’s history - the Anthropocene. The functioning of civilisation is conditioned by meeting energy needs, to be implemented by creating a system of energy generators, among which the heat of the Earth should be an important component. The energy generated from this inexhaustible and cost-free geo-resource should be seen as the most ecological among all currently used energy carriers.
    Źródło:
    Geologos; 2023, 29, 2; 117--131
    1426-8981
    2080-6574
    Pojawia się w:
    Geologos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy empatia jest odpowiedzią na antropocen? Kilka refleksji z perspektywy psychologii lektury i dydaktyki polonistycznej
    Is Empathy the Answer to the Anthropocene? A Few Reflections from the Perspective of the Psychology of Reading and Teaching of Polish Literature
    Autorzy:
    Zdunik, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25411814.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Teaching of Polish Literature
    anthropocene
    empathy
    metodyka polonistyczna
    antropocen
    empatia
    Opis:
    W niniejszym artykule zaproponowano koncepcję empatii klimatycznej jako narzędzia w dydaktyce polonistycznej i odpowiedzi na kryzys klimatyczny epoki antropocenu. W pierwszej części omówione zostały najważniejsze dotychczasowe propozycje dydaktyczne w ramach humanistyki ekologicznej. Następnie przywołano najważniejsze badania psychologiczne, dotyczące związków między empatią a lekturą tekstów fikcjonalnych. Projekt empatii klimatycznej zawiera w sobie trzy najważniejsze założenia: zwrot ku emocjom i działaniu, zwrot ku aktualności oraz zwrot ku fikcji i fantastyce oraz science‑fiction.
    This article proposes the concept of climate empathy as a tool in Polish studies and a response to the climate crisis of the Anthropocene epoch. The first part discusses the most important teaching proposals so far in the field of ecological humanities. The second section covers the most important psychological research on the relationship between empathy and reading fictional texts. The project of climate empathy includes three important directions: a turn to emotions and action, a turn to “here and now,” and a turn to fictional works of fantasy and science‑fiction.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 47-61
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poetki wobec końca – liryka najnowsza a antropocen
    Poetesses in Front of The End: Contemporary Poetry and Anthropocene
    Autorzy:
    Czyżak, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25434372.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    antropocen
    poezja współczesna
    liryka kobieca
    Anthropocene
    contemporary poetry
    women's poetry
    Opis:
    Głównym celem artykułu są rozważania poświęcone antropocenowi, globalnemu ociepleniu i katastrofie klimatycznej pojmowanym jako wyjątkowe wyzwanie dla ludzkości oraz literacki temat w najnowszej poezji. W wierszach pisanych przez poetki w ciągu ostatnich kilku lat ta problematyka została podjęta na różne sposoby, prowadzące jednak do przeobrażeń wspólnotowej świadomości i zbiorowych emocji. Interpretacje utworów (pisanych m.in. przez Ewę Lipską, Marzannę Bogumiłę Kielar, Julię Fiedorczuk, Urszulę Zajączkowską, Justynę Bargielską, Ilonę Witkowską, Małgorzatę Lebdę) wiodą do szerzej zakrojonych wniosków: antropocen, jako być może ostatnia epoka w dziejach znanego nam świata, musi być traktowany jako szczególne wezwanie do ratowniczych działań, tak dla jednostek, jak i całego rodzaju ludzkiego.
    This article considers the Anthropocene, global warming, and climate catastrophe as special challenges for humanity and as literary themes in contemporary poetry. In poems written by women during the last few years, these problems are presented in ways that transform our common perception and collective emotions. Interpretation of texts (written by Ewa Lipska, Marzanna Bogumiła Kielar, Julia Fiedorczuk, Urszula Zajączkowska, Justyna Bargielska, Ilona Witkowska, Małgorzata Lebda) lead to wider‑ranging results: the Anthropocene, as probably the last epoch in the history of the human world, must be perceived as a specific call for restorative activities for individuals and all mankind.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 196-207
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skóry „azjatyckich tygrysów” – chińskie taksydermie jako eksponaty i towary
    The ‘Asian tiger’ skins – Chinese taxidermies as exhibits and commodities
    Autorzy:
    Witek, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944292.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    taksydermia
    Chiny
    Tajwan
    antropocen
    muzeum
    taxidermy
    China
    Taiwan
    Anthropocene
    museum
    Opis:
    Taxidermy is considered a highly controversial practice in modern times – even more so in the face of the Anthropocene and the rapidly declining biodiversity. Nevertheless, it is still performed and constitutes an important element of museum exhibitions and private collections. In the contemporary People’s Republic of China and Taiwan, taxidermy functions both as an exhibit, which by preserving animal corporeality serves different purposes, from cognitive to political, and as a commodity – an exclusive and expensive craft closely related to animal symbolism in Chinese culture. The aim of this article is to study taxidermies as exhibits and commodities, and propose their interpretations both in the space of the museum and the market. The unfolding analysis refers not only to contemporary Chinese culture and the perspective of the Anthropocene, but is also put in a broader context of taxidermy and its role in the ‘museum of the Anthropocene’. The proposed approaches serve the purpose of both understanding the role and position of taxidermy in China and Taiwan, and deconstructing the anthropocentric perspective of interpretation while focusing on the history of species and individual specimens as ‘undead’ testimonies of rapid changes taking place in the human age.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 101-115
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Międzyskalowe języki antropocenu
    Cross-scale Language of the Anthropocene
    Autorzy:
    Rogowska-Stangret, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25410831.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    antropocen
    posthumanizm
    skala
    nowy materializm
    Anthropocene
    posthumanism
    scale
    new materialism
    Opis:
    Antropocen przekroczył dyscyplinarne granice nauk przyrodniczych, rozbudzając debaty w ramach szeroko pojętej humanistyki, zmuszając „nas” do myślenia inaczej niż dotąd. Jednym z wyzwań antropocenu jest kwestia skali. Wraz z antropocenem oczywistość skalowych podziałów ulega zachwianiu. Podział na skale lokalne‑globalne/planetarne i makro‑mikro to kategorie myślenia, które nie odpowiadają rzeczywistości. Międzyskalowe myślenie i język to propozycje mówienia wraz‑z antropocenem, by uchwycić jego planetarną i globalną naturę, nie tracąc z oczu usytuowanych, ucieleśnionych ludzko‑nie‑ludzkich form życia.
    Stemming from the natural sciences, the concept of Anthropocene opened a variety of discussions in the humanities, provoking “us” to think otherwise. One of the challenges of the Anthropocene is the question of scale. Some question the obviousness of scale as the categories such as micro and macro, local and global/planetary no longer correspond with reality. The geologic time and time of a zoe coincide in many unobvious and unfelt ways. Cross-scale thinking and language is a way to think with the Anthropocene to grasp its planetary and global nature as well as the diverse situated and embodied human-non-human life forms.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 32-46
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muzea w świecie bez przyszłości
    Autorzy:
    Szeląg, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27782486.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-19
    Wydawca:
    Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
    Tematy:
    zrównoważone muzeum
    edukacja
    przyszłość muzeów
    antropocen
    odpowiedzialność klimatyczna
    katastrofa klimatyczna
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest zaangażowaniu muzeów w działania na rzecz ochrony klimatu i przeciwdziałania katastrofie klimatycznej. Wobec kluczowego imperatywu warunkującego funkcjonowanie muzeów, których sens definiuje m.in. założenie, że będzie „jakaś” przyszłość, dla której warto dbać o eksponaty i inne świadectwa kultury minionej i współczesnej, katastrofa klimatyczna, której jesteśmy świadkami, stawia szczególne wyzwania przed muzeami. Jako instytucje zaufania społecznego, wciąż uznawane ze wiarygodne źródła wiedzy, angażują się coraz częściej w działania na rzecz ochrony środowiska. Świadczą o tym chociażby wystawy, które na temat antropocenu zorganizowały muzea na świecie w ciągu ostatniej dekady. Tekst prezentuje zakres zaangażowania muzeów w tym obszarze i jego przedmiot. Odnosi się także krytycznie do kluczowych dla przyszłości planety, nie tylko ludzi i tworzonych przez nich instytucji, czy szerzej kultur i cywilizacji, tematów, które – jak pokazuje praktyka – nie są podejmowane przez muzea (takie jak odpowiedzialność globalnych korporacji czy ideologia kapitalizmu wzrostu). W tym kontekście stawiane są też pytania o to, na ile muzea i w jakim stopniu mogą zmienić swoje praktyki oddziałujące negatywnie na klimat, takie jak chociażby rezygnacja lub przynajmniej ograniczenie udziału w globalnym ruchu turystycznym i rywalizacji o czas wolny zwiedzających w rynkowej grze o uwagę konsumentów.
    Źródło:
    Muzealnictwo; 2022, 63; 158-164
    0464-1086
    Pojawia się w:
    Muzealnictwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Po człowieku? „Wizyta” Olgi Tokarczuk jako narracja antropoceniczna
    After the Human? „The Visit” by Olga Tokarczuk as an Anthropocenic Narration
    Autorzy:
    Gralewicz-Wolny, Iwona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25447391.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Olga Tokarczuk
    Wizyta
    klon
    człowiek
    antropocen
    The Visit
    clone
    human
    Anthropocene
    Opis:
    W artykule zaproponowano interpretację opowiadania Olgi Tokarczuk Wizyta, w którym pisarka sportretowała epokę człowieka w kostiumie futurystycznej społeczności klonów. Ukazany przez noblistkę w krzywym zwierciadle antropocen jawi się jako mieszanina opartych na języku, obrazie i ciele dyskursów, zderzonych z egocentrycznym, introwertycznym profilem osobowościowym bohaterek utworu. W kontekście myśli posthumanistycznej (R. Braidotti, D. Haraway, T. Morton) ta złożoność staje się, paradoksalnie, warunkiem przetrwania ludzkości.
    The article offers an interpretation of Olga Tokarczuk’s story, The Visit, in which the writer portrays the epoch of man in the costume of a futuristic clone community. The Anthropocene, shown by the Nobel Prize winner in a distorted mirror, appears as a mixture of discourses based on language, image, and body, confronted with the egocentric, introverted personality profile of the protagonists of the work. In the context of post‑humanist thought (R. Braidotti, D. Haraway, T. Morton), this complexity becomes, paradoxically, a condition for the survival of humanity.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 313-325
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od Bahausu do Sztuki Zamglonego Antropocenu. Ćwiczenie z Fabulacji Spekulatywnej
    From Bauhaus to the Art of the Foggy Anthropocene. A Speculative Fabulation
    Autorzy:
    Chaberski, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1015444.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
    Tematy:
    antropocen
    bauhaus
    instalacja
    ekologia
    fabulacja spekulatywna
    anthropocene
    installation
    ecology
    speculative fabulation
    Opis:
    W zachodniej humanistyce ostatnich lat mamy do czynienia z rozpowszechnieniem się rozmaitych „fabulacji spekulatywnych” (Haraway) na temat czasów w których żyjemy, zwłaszcza w kontekście trwającej katastrofy ekologicznej. Chodzi tu o powoływane przez badaczy nowe epoki w dziejach Ziemi, takie jak kapitalocen (Moore) termocen (Bonneuil i Fressoz) czy plantacjocen (Tsing), które pozwalają zrozumieć, to co dzieje się z naszą planetą. Proliferacja różnego typu „–cenów” zbiegła się w czasie z obchodami stulecia powstania Bauhausu, prowokując do pytań o to, na ile tradycja tej szkoły pozwala zrozumieć współczesne hybrydy natury, kultury i technologii powstające w obszarze sztuk performatywnych. W niniejszym artykule pokażę, w jaki sposób tradycja Bauhausu pozwala zrozumieć zjawiska zachodzące w zamglonym antropocenie. Chodzi tu o powołaną przeze mnie do istnienia epokę, w której mamy do czynienia tyleż z kryzysem ekologicznym, co poważnym kryzysem epistemologicznym. Zamglony antropocen jest więc spekulacją na temat tego, jak mógłby wyglądać świat, w którym osłabieniu uległa dominacja wzroku jako narzędzia orientacji, czyli tego zmysłu, który – jak chcieli Nowocześni – gwarantuje uzyskanie najpewniejszej wiedzy o świecie. Zestawiając prace Anni Albers ze współczesnymi instalacjami pokażę, co o interesującej mnie epoce może powiedzieć tradycja Bauhausu.
    In recent years, the western humanities have witnessed a proliferation of various “speculative fabulations” (Haraway) concerning the ongoing ecocrisis. These are the new epochs in Earth’s history such as the Capitalocene (Moore) and the Plantationocene (Tsing), which allow us to understand better what is happening to our planet. The emergence of various “-cenes” coincided with the celebration of the centenary of the Bauhaus, provoking questions about the extent to which the tradition of that school allows us to understand contemporary hybrid forms of performative arts at the intersection of nature, culture and technology. This paper argues that the Bauhaus tradition makes it possible to understand the phenomena occurring in the ‘foggy Anthropocene.’ In this epoch that I have called into being, we are dealing with both an ecological crisis and a serious epistemological crisis. The ‘foggy Anthropocene’ is therefore a speculation on what the world would look like if the dominance of sight as a tool of orientation had been weakened. It is this sense that guarantees, as the Modern age wanted, the most certain knowledge about the world. By combining Anni Albers’s works with a contemporary installation, I will show what the Bauhaus tradition can say about the epoch.
    Źródło:
    Sztuka i Dokumentacja; 2020, 23; 43-48
    2080-413X
    Pojawia się w:
    Sztuka i Dokumentacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ergon w erze antropocenu i nowe pytanie o bogactwo
    Ergon in the Anthropocene and the New Question of Wealth
    Autorzy:
    Stiegler, Bernard
    Krzykawski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097240.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    antropocen
    bogactwo
    Adam Smith
    entropia
    praca
    Anthropocene
    Entropy
    Work
    Wealth
    Labour
    Opis:
    Niniejszy artykuł podejmuje się przemyślenia na nowo bogactwa oraz sensu pracy (rozumianej jako ergon, a nie tylko ponos) w kontekście antropocenu. Autor uzasadnia ten wybór tym, że wyłącznie kategoria pracy pozwala bezpiecznie przezwyciężyć granice ery antropocenu. Zdaniem autora, antropocen to w istocie era entropocenu, czyli era, w której biosfera zostaje skonfrontowana z nagłym i masowym wzrostem entropii we wszystkich wymiarach życia na ziemi. Kluczowe dla przezwyciężenia tego impasu, jest takie przekształcenie wiedzy i umiejętności, które doprowadza do wytworzenia się negantropii, a zatem sposobu, w jaki istoty ludzkie, wytwarzając organy sztuczne, ubogacają świat drogą technologiczną, a nie biologiczną. Negantropia zostaje przedstawiona jako właściwa alternatywa dla tych modeli ekonomicznych, które nie są w stanie uchwycić dynamiki antropocenu/entropocenu.
    This article endeavours to rethink wealth and the meaning of work (understood not only as ponos, but also as ergon), in the context of the Anthropocene. It is argued that only through redefining work it is possible to safely overcome the limitations of this age. As the article proves, the Anthropocene is in fact the Entropocene: an age in which the biosphere is confronted with a sudden and mass increase of entropy in each dimension of life on Earth. In order to resolve this threat, the transformation of knowledge and skills is essential. These qualities are, arguably, capable of producing negentropy, that is, the way through which human beings produce artificial organs that enhance the world in its technological (and not biological) dimension. Therefore, negentropy is discussed as an adequate alternative to the economic models that fail to respond to the dynamics of the Anthropocene/Entropocene. 
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2022, 44; 187-198
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Narratives of the Threshold: Timescape and the Novel in the Anthropocene
    Narracje progu: pejzaż czasowy i powieść w antropocenie
    Autorzy:
    Shadurski, Maxim
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/37552995.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Akademia Ignatianum w Krakowie
    Tematy:
    pejzaż czasowy
    powieść
    antropocen
    narracja
    próg
    timescape
    novel
    Anthropocene
    narrative
    threshold
    Opis:
    This article develops a timescape perspective on the novel. It contends that timescape provides an analytical tool which prises open the novel’s capacity to confront the Anthropocene with narratives of the threshold. Timescape pertains to the imperceptible interactions between life and matter. It juxtaposes the culturally inflected notions of human time with Earth’s nonlinear temporal orders. Such reciprocities acquire a chronotopic and narrative expression in the novel, as testified by a sample of three British fictions under discussion: Maggie Gee’s The Flood (2004), Kazuo Ishiguro’s Never Let Me Go (2005), and Will Self ’s The Book of Dave (2006). These novels explore multitemporality in threshold situations, whose narrative pauses at once enhance and estrange the experience of time. Their respective timescapes disclose not only the existential crises inflicted by the Anthropocene, but also the planet’s temporal alterity.
    Artykuł omawia perspektywę pejzażu czasowego w gatunku powieści. Wskazuje, że pejzaż czasowy to narzędzie analityczne, które na pierwszy plan wysuwa zdolność powieści do skonfrontowania antropocenu z narracjami progu. Konceptualnie pejzaż czasowy dotyczy nieuchwytnych interakcji pomiędzy życiem a materią. Uwydatnia skomplikowane zestawienie kulturowo ukształtowanego ludzkiego czasu z nielinearnym porządkiem czasowym Ziemi. Powieść nadaje tym wzajemnym relacjom chronotopiczną i narracyjną ekspresję, co przedstawiono na przykładzie trzech brytyjskich powieści: Powódź (2005) Maggie Gee, Nie opuszczaj mnie (2005) Kazuo Ishigury oraz Księga Dave’a (2006) Willa Selfa. Wymienione powieści eksplorują różnorodność czasu, łącząc chronotop progu z narracyjnymi pauzami. Ich pejzaże czasowe ujawniają nie tylko egzystencjalne kryzysy wywołane przez antropocen, lecz także czasową inność planety.
    Źródło:
    Perspektywy Kultury; 2024, 45, 2; 13-24
    2081-1446
    2719-8014
    Pojawia się w:
    Perspektywy Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zapętlona referencja. Konstruowanie archiwów dźwiękowych Antropocenu
    Reference loops. Constructing sound archives of the Anthropocene
    Autorzy:
    Brzostek, Dariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944289.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    antropocen
    archiwa dźwiękowe
    technologia
    media
    wiedza
    Anthropocene
    sound archives
    technology
    knowledge
    Opis:
    This article discusses ways of constructing sound archives by focusing on the relationship between what is to be archived and how. Rather than simply asking which medium to use and whether it is adequate for storing a certain type of information, the author ponders on another question: What if the possibility of storing data in itself is (or becomes) a certain form of primary information encoded in the archives of the Anthropocene? Consequently, the author does not focus only on sound collections – recordings of living creatures and products of civilisation. Instead he elaborates on methodological aspects that emerge in the process of making and archiving the audio representations of the Anthropocene, inspiring further epistemological questions and doubts. Seeking to resolve them, the author employs theoretical tools proposed by Bruno Latour, Gilles Deleuze, and Félix Guattari.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 146-157
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Brudna transcendencja. Rudymenty sacrum a przemiany współczesnych ekopoetyk
    Dirty transcendence: Remnants of the sacred and changes in contemporary ecopoetics
    Autorzy:
    Soćko, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1954134.pdf
    Data publikacji:
    2021-11-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    ecopoetics
    immanence
    transcendence
    anthropocene
    post-secularism
    ekopoetyka
    immanencja
    transcendencja
    antropocen
    postsekularyzm
    Opis:
    Wychodząc od lektury kilku – pochodzących z końca XX w. – wierszy odnoszących się do przyrody, autorka redefiniuje tradycyjnie rozumianą transcendencję i immanencję, osadzając te kategorie w kontekście studiów postsekularnych i szeroko rozumianego nowego materializmu. Główną tezę artykułu stanowi bowiem przekonanie, że przedstawione przeformułowanie tych kategorii pozwala w ciekawy sposób przedstawić dynamikę zmian ekopoetyk charakterystycznych dla XX i XXI wieku. Omawiając wybrane przykłady poezji twórców odznaczających się wyjątkową świadomością nieprzejrzystości języka, autorka zwraca uwagę na istotną cezurę, jaką okazała się debata wokół pojęcia antropocenu i omawia obecne tendencje poetyckie, uwzględniające implikowany przez to pojęcie światopogląd.
    The analysis of a number of late 20th-century nature poems allows the author to redefine the traditional concepts of transcendence and immanence in the context of post-secular studies and the broadly defined new materialism. The article argues that the reformulation of these categories allows one to map the dynamic changes in the 20th-century and 21st-century ecopoetics. The analysis of selected poems written by poets who are well aware of the limits of language, allows the author to draw attention to the debate around the concept of the Anthropocene, a significant turning point in itself. The article discusses current poetic tendencies, taking into account the impact of the Anthropocene.
    Źródło:
    Forum Poetyki; 2021, 24; 26-41
    2451-1404
    Pojawia się w:
    Forum Poetyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Etyka cnót wobec kryzysu ekologicznego
    Autorzy:
    Dzwonkowska, Dominika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15053605.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
    Tematy:
    etyka cnót
    etyka środowiskowa
    etyka cnót środowiskowych
    cnota środowiskowa
    antropocen
    antropocentryzm
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 57-67
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nasz kapitałogeniczny świat. Kryzysy klimatyczne, polityka klasowa i projekt ucywilizowania
    Our Capitalogenic World: Climate Crises, Class Politics & the Civilizing Project
    Autorzy:
    Moore, Jason W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25418327.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    World-Ecology
    Capitalism
    Imperialism
    Capitalocene
    Anthropocene
    ekologia-świat
    kapitalizm
    imperializm
    kapitałocen
    antropocen
    Opis:
    Żyjemy w czasach antropogenicznego kryzysu klimatycznego. Ale czy na pewno? Szkic pokazuje, jak w krwawej łaźni zmilitaryzowanej akumulacji i podboju po 1492 r. ukształtował się na wskroś nowoczesny fetysz „ludzkości”. Twierdzenie, że to Antropos napędza kryzys klimatyczny, implikuje aktora historycznego, który nie istnieje. Rzeczywistość jest odmienna: ludzkość nie robi niczego. Historię tworzą określone grupy ludzi – imperia, klasy, instytucje religijne, armie, finansiści. Artykuł określa antropocen jako coś więcej niż kiepską historię – choć ucieczka od historii światowej ma tu kluczowe znaczenie. Dowodzi, że dzisiejszy antropocen jest jednym z filarów ekologizmu bogatych. Jego korzenie historyczne tkwią w projekcie ucywilizowania oraz w niedawnym, powstałym po 1970 r. ekologizmie „statku kosmicznego Ziemia”. Zarówno Ekologizm, jak i współczesna moda na antropocen dążą przede wszystkim do jednego: zrzucenia winy z kapitalizmu jako głównego sprawcy kryzysu ekologicznego. Od samego początku Ekologizm unikał „nazywania systemu po imieniu”. Tylko określenie kryzysu klimatycznego jako „kapitałogenicznego” – „spowodowanego przez kapitał” – pozwoli nam stworzyć skuteczną socjalistyczną politykę sprawiedliwości klimatycznej.
    We live in times of anthropogenic climate crisis. Or do we? This essay shows how “humanity” is a thoroughly modern fetish forged in the bloodbath of militarized accumulation and conquest after 1492. To say that the Anthropos drives the climate crisis implicates a historical actor that does not exist. But the reality is different. Humanity does nothing. Specific groups of humans make history – empires, classes, religious institutions, armies, and financiers. This essay reveals the Anthropocene as more than lousy history – although the flight from world history is crucial. It argues that today’s Anthropocene is one pillar of the Environmentalism of the Rich. It is rooted historically in the Civilizing Project, and, more recently, in post‑1970 “Spaceship Earth” environmentalism. Both Environmentalism and its recent Anthropocene craze have sought to do one thing above all: deflect blame from capitalism as the prime mover of the climate crisis. From the beginning, Environmentalism avoided “naming the system.” Only by identifying the climate crisis as capitalogenic – “made by humans” – can we begin to forge an effective socialist politics of climate justice.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 123-151
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poeta i morskie ślimaki. O potencjale słabej kolekcji na podstawie zbioru malakologicznego Pabla Nerudy
    Poet and sea snails. About the potential of a weak collection on the basis of Pablo Neruda’s malacological collection
    Autorzy:
    Sadowska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944229.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    Pablo Neruda
    muszle
    kolekcja
    antropocen
    słaba kolekcja
    seashells
    collection
    Anthropocene
    weak collection
    Opis:
    This article is an attempt to develop a post-humanist model of collecting that will be relevant to the emerging project of archiving the Anthropocene. To reflect on the potential of weak collections in this respect, a case study of Pablo Neruda’s collection of seashells is used. Started in 1939, it continued growing for the next 15 years. Neruda’s collection was unique. Rather than follow strict rules it expanded spontaneously and without a plan. It was never properly stored or studied; however, (or perhaps because of that) it was a perfect example of a practice of collecting that was neither focused on fetishising the objects nor on capitalising on them. The collection has a strong human subject – descending, making room for other weak and minor subjects to be heard and appreciated. Neruda’s collection, or as we may call it, an open assembly of eco-facts invites non-human subjects – such as seashells – to speak up about our common history and share their own narratives. Perhaps a weak collection is the way in which our epoch, the Anthropocene, can and should be commemorated.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 189-201
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Plakat – Polska Ryszarda Kai: o krajobrazach i ekologii w nauczaniu języka polskiego jako obcego
    Poster – Poland by Ryszard Kaja: on landscapes and ecology in teaching Polish as a foreign language foreign language
    Autorzy:
    Budzik, Justyna Hanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2041614.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-20
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    humanistyka ekologiczna
    plakat
    antropocen
    glottodydaktyka polonistyczna
    green studies
    poster
    Anthropocene
    Polish glottodidactics
    Opis:
    W artykule skupiam się na możliwości wykorzystania plakatów Ryszarda Kai z serii Plakat – Polska na zajęciach z języka polskiego jako obcego (drugiego), ze szczególnym uwzględnieniem problematyki ekologicznej: katastrofy klimatycznej i zaśmiecenia planety. Wybrałam plakaty Kai, ponieważ cieszą się one ogromną popularnością wśród turystów odwiedzających Polskę, są cenione przez historyków i krytyków sztuki, a ponadto widzę w nich potencjał dydaktyczny wart wykorzystania w nauczaniu języka i kultury polskiej. W artykule opisuję własne doświadczenia dydaktyczne, przedstawiam propozycje ćwiczeńjęzykowych i komunikacyjnych oraz sugestie zagadnień kulturoznawczych, które mogą zostać poruszone na zajęciach jpjo na różnych poziomach zaawansowania. Wybrałam 10 obrazów związanych z obszarem nadmorskim: Bałtyk, Sopot, Chałupy, Ustka, Krynica Morska, Kąty Rybackie, Żuławy, Nadmorze, Łeba oraz Zalew Wiślany. Na początku artykułu przybliżam sylwetkę artysty. Następnie wskazuję miejsce plakatu w edukacji, zwracając szczególną uwagę na możliwość użycia teorii metafory kognitywnej w odniesieniu do analizy i interpretacji plakatów. Analizę i interpretację wybranych plakatów oraz proponowane ćwiczenia językowe wpisuję w nurt humanistyki ekologicznej. Artykuł może być pomocny dla lektorów jpjo, ponieważ zawiera propozycje konkretnych poleceń, ponadto wskazuje na możliwości łączenia treści zawartych w programach nauczania z dyskusją o aktualnych problemach.
    In the article, I focus on the possibility of using posters by Ryszard Kaja from the series Plakat - Polska [Poster – Poland] in Polish as a second/foreign language classes, with particular emphasis on environmental issues: the climate catastrophe and littering the planet. I chose Kaja’s posters because they are very popular among tourists visiting Poland, they are valued by art historians and critics, and I also see their potential in use for teaching Polish language and culture. I describe my own teaching experiences, I present proposed linguistic and communication exercises, and suggest cultural aspects that can be addressed in PFLclasses at different levels. I selected 10 images related to the coastal area: Baltic Sea, Sopot, Chałupy, Ustka, Krynica Morska, Kąty Rybackie, Żuławy, Nadmorze, Łeba and Vistula Lagoon. At the start of the article, I introduce the artist. I subsequently indicate the place the poster holds in education, focusing particularly on the possibility of using cognitive metaphor theory in relation to the analysis and interpretation of posters. My analysis and interpretation of selected posters and the proposed language exercises fit within the framework of green studies. The article can be helpful for teachers of PFL, as it proposes specific instructions, and also shows how content included in curricula can be combined with discussion of current issues.
    Źródło:
    Postscriptum Polonistyczne; 2021, 28, 2
    1898-1593
    2353-9844
    Pojawia się w:
    Postscriptum Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Posthumanistyczny Wymiar Ekologii
    Posthuman Dimension of Ecology
    Autorzy:
    Chmara, Rafał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/424494.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Akademia Sztuk Pięknych w Gdańsku
    Tematy:
    bio art
    posthumanizm
    Antropocen
    układy ekologiczne
    hierarchia
    posthumanism
    Anthropocene
    ecological systems
    hierarchy
    Opis:
    Ekologia rozumiana jako jeden z programów badawczych nauk biologicznych eksploruje relacje pomiędzy organizmami i środowiskiem na wielu hierarchicznie powiązanych poziomach organizacji życia biologicznego – osobnik, populacja, zespół, biocenoza, ekosystem, biom i biosfera. W wielowymiarowych badaniach ekologicznych korzysta się z aparatu metodycznego wielu nauk: fizyki, matematyki, chemii, geologii czy hydrologii. W ostatnich dwóch dekadach obserwujemy nurt w ekologii wyrastający z tzw. „neutralnej teorii bioróżnorodności i biogeografii”, zakładający, że w układach wielogatunkowych gatunki są ekologicznie ekwiwalentne/równocenne lub mogą być uważane za selektywnie identyczne (tj. „neutralne”). Neutralne podejście, interdyscyplinarny i społeczny wymiar ekologii stwarza możliwości powiązań z kulturowo-filozoficznym nurtem posthumanizmu. Posthumanizm zakładający odrzucenie antropocentryzmu i „szowinizmu gatunkowego” wpisuje się w podejścia metodyczne stosowane już od wielu dekad w ekologii. Rozwój obszarów problemowych bazujących na ekologii poszczególnych grup organizmów: ekologia roślin, ekologia zwierząt; różnych poziomów organizacji czy zastosowań społecznych: ochrona przyrody, ochrona środowiska i inżynieria ekologiczna wskazuje na swoistą „posthumanistyczną optykę” badań ekologicznych. W niniejszym pracy przedstawiono wspólne obszary problemowe/metodologiczne w ekologii i szeroko pojętego podejścia posthumanistycznego. Stawiając tezę, że program badawczy ekologii już od dawna wpisuje się posthumanistyczny nurt. W pracy przyjąłem następujące założenia: (1) układy ekologicznie są hierarchiczne i powiązane siecią relacji; (2) posthumanizm zrywa ze strukturą hierarchiczną i zakłada równocenność różnych form życia. W obszarze kulturowym posthumanizm zdefiniowany w latach 80 i 90-tych dwudziestego wieku, powinien wypracować metody umożliwiające przeniesienie problematyki wielowymiarowych struktur biologicznych na sztukę bio artu.
    Ecology understood as a research project within the biological sciences explores the relations between organisms and the environment. It does so at numerous hierarchically connected levels of natural life organisation – the specimen, the population, the assemblage, the biocenose, the ecosystem, the biome and the biosphere. Multidimensional ecological research involves the methodologies of multiple sciences, like physics, mathematics, chemistry, geology or hydrology. In the latest two decades, we have seen a drift in ecology rooted in the so-called ‘neutral theory of biodiversity and biogeography,’ which assumes that the species constituting multispecies systems are ecologically equivalent/equally valuable or may be considered selectively identical (i.e., ‘neutral’). The neutrality of approach, the multidisciplinary and social dimension of ecology offer its possible interconnections with the cultural and philosophical current of posthumanism. Posthumanism, which rejects anthropocentrism and ‘speciesism’, is congruent with the methodological approach that has been used in ecology for decades. The emergence and growth of problem areas based on the ecology of groups of organisms, like plant ecology, animal ecology; on various levels of organisation or social application, like nature conservation, protection of the environment or ecological engineering reveal this specific ‘posthuman perspective’ in ecological studies. The present study discusses problem and methodology areas that are common to ecology and the broadly understood posthuman approach. Its proposition is that the research agenda of ecology has long been in the mainstream of the posthuman current. The author has made the following assumptions: (1) ecological systems are hierarchical and interconnected by a network or relations; (2) posthumanism rejects the hierarchy and assumes the equality of all forms of life. In the realm of culture, the posthumanism of the 1980s and 1990s should develop methods capable of translating the multidimensional problems of biological structures to artistic output connected with bio art
    Źródło:
    Sztuka i Dokumentacja; 2019, 20; 105-112
    2080-413X
    Pojawia się w:
    Sztuka i Dokumentacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od rozproszenia do materializacji. Energia i entropia w sztukach wizualnych lat sześćdziesiątych a pierwszych dekad XXI wieku
    From Dispersion to Materialisation. Energy and Entropy in Visual Arts – From 1960s to 2010s
    Autorzy:
    Lubińska, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097227.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    energia
    entropia
    sztuki wizualne
    antropocen
    energy humanities
    energy
    entropy
    visual arts
    Anthropocene
    Opis:
    W artykule podjęty zostaje temat energii i entropii w sztukach wizualnych. Problematyka skoncentrowana jest wokół kluczowych przemian w strategiach artystycznych bazujących na dowartościowaniu entropii i energii, jakie zaszły między latami sześćdziesiątymi XX wieku a pierwszymi dekadami XXI stulecia. Omawiane zwroty zaprezentowane zostały na przykładzie twórczości Hansa Hackeego, Roberta Smithsona, Petera Blamey’ego, Davida Hainesa, Joyce Hinterding oraz Olafura Eliassona. Punktem wyjścia dla rozważań jest zaproponowana przez Bernarda Stieglera oraz powołany przez niego kolektyw badawczy Internacja – koncepcja entropocenu, stanowiąca o tym, że entropia jest zjawiskiem w sposób najbardziej adekwatny charakteryzującym wszelkie kryzysy epoki człowieka.
    The article discusses the topic of energy and entropy in visual arts, focusing on the reformulations which took place between the 1960s and the first decades of the 21st century. The shifts discussed are presented within the antihumanist turn of the 1960s, when entropy proved useful for various artists (especially Hans Hacke and Robert Smithson) in their postulates on the autonomy of a work of art, and the later, within the turn of materialisation of energy and entropy in the context of ecological crises (which is the main focus of such artists as Peter Blamey, David Haines, Joyce Hinterding or Olafur Eliasson). This research stems from the concept of the Entropocene, proposed by Bernard Stiegler, which states that entropy is a phenomenon that most adequately characterizes all crises of the human era.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2022, 44; 57-73
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Our Capitalogenic World: Climate Crises, Class Politics, and the Civilizing Project
    Autorzy:
    Moore, Jason W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25417647.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    World-Ecology
    Capitalism
    Imperialism
    Capitalocene
    Anthropocene
    ekologia‑świat
    kapitalizm
    imperializm
    kapitałocen
    antropocen
    Opis:
    We live in times of anthropogenic climate crisis. Or do we? This essay shows how “humanity” is a thoroughly modern fetish forged in the bloodbath of militarized accumulation and conquest after 1492. To say that the Anthropos drives the climate crisis implicates a historical actor that does not exist. But the reality is different. Humanity does nothing. Specific groups of humans make history – empires, classes, religious institutions, armies, and financiers. This essay reveals the Anthropocene as more than lousy history – although the flight from world history is crucial. It argues that today’s Anthropocene is one pillar of the Environmentalism of the Rich. It is rooted historically in the Civilizing Project, and, more recently, in post‑1970 “Spaceship Earth” environmentalism. Both Environmentalism and its recent Anthropocene craze have sought to do one thing above all: deflect blame from capitalism as the prime mover of the climate crisis. From the beginning, Environmentalism avoided “naming the system.” Only by identifying the climate crisis as capitalogenic – “made by humans” – can we begin to forge an effective socialist politics of climate justice.
    Żyjemy w czasach antropogenicznego kryzysu klimatycznego. Ale czy na pewno? Szkic pokazuje, jak w krwawej łaźni zmilitaryzowanej akumulacji i podboju po 1492 r. ukształtował się na wskroś nowoczesny fetysz „ludzkości”. Twierdzenie, że to Antropos napędza kryzys klimatyczny, implikuje aktora historycznego, który nie istnieje. Rzeczywistość jest odmienna: ludzkość nie robi niczego. Historię tworzą określone grupy ludzi – imperia, klasy, instytucje religijne, armie, finansiści. Artykuł określa antropocen jako coś więcej niż kiepską historię – choć ucieczka od historii światowej ma tu kluczowe znaczenie. Dowodzi, że dzisiejszy antropocen jest jednym z filarów ekologizmu bogatych. Jego korzenie historyczne tkwią w projekcie ucywilizowania oraz w niedawnym, powstałym po 1970 r. ekologizmie „statku kosmicznego Ziemia”. Zarówno Ekologizm, jak i współczesna moda na antropocen dążą przede wszystkim do jednego: zrzucenia winy z kapitalizmu jako głównego sprawcy kryzysu ekologicznego. Od samego początku Ekologizm unikał „nazywania systemu po imieniu”. Tylko określenie kryzysu klimatycznego jako „kapitałogenicznego” – „spowodowanego przez kapitał” – pozwoli nam stworzyć skuteczną socjalistyczną politykę sprawiedliwości klimatycznej.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 97-122
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Natura w perspektywie antropocenu
    Nature in the Perspective of the Anthropocene
    Autorzy:
    Wróblewski, Zbigniew
    Pietryga, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31233902.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    anthropocene
    ecological philosophy
    nature
    technology
    science
    antropocen
    filozofia ekologiczna
    natura
    technika
    nauka
    Opis:
    Współczesna dyskusja nad wyodrębnieniem nowej jednostki stratygraficznej w geologii, nazwanej antropocenem, która rejestruje geologiczne zmiany o charakterze antropogenicznym, stanowi kontekst dla nowej konceptualizacji podstawowych kategorii opisujących i wyjaśniających stan kryzysu relacji człowiek–przyroda. W artykule podjęto próbę retrospektywnej rekonstrukcji pojęcia natury w dwóch wymiarach: doświadczenia różnych aspektów natury w dobie kryzysu ekologicznego oraz filozoficznych interpretacji tego doświadczenia. Elementem wspólnym tego doświadczenia egzystencjalnego oraz naukowego jest rewizja wyobrażeń o przyrodzie, ukształtowanych przez naukę i technikę. Reakcja na odkrycie ograniczeń bywa jednak zróżnicowana: od radykalnych programów naprawczych w sferze teorii i praktyki po reformistyczne postulaty korektur aktualnych trendów cywilizacyjnych. W interpretacji filozoficznej odkrywa się dwa kluczowe aspekty. Po pierwsze, pojęcie natury jest kształtowane w kontekście naukowo‑technicznym w wymiarze historycznym (rewolucja naukowa, kolejne etapy przemian techniki) i systematycznym (koncepcja nauki i techniki wpływa na sposób ujmowania natury). Po drugie, naukowo-techniczne ujęcie natury doprowadziło do szeregu ważnych konsekwencji światopoglądowych i ideologicznych, które wpływają na kształt relacji człowiek–przyroda.
    Contemporary discussion on the separation of a new stratigraphic unit in geology, called anthropocene, which records geological changes of anthropogenic nature, is a context for a new conceptualization of basic categories describing and explaining the state of crisis of relationships between man and nature. The article attempted a retrospective reconstruction of the concept of nature in two dimensions: the experience of various aspects of nature in times of the ecological crisis and philosophical interpretations of this experience. The common element of this existential and scientific experience is the revision of ideas of nature shaped by science and technique. Two key aspects are discovered in the philosophical interpretation. Firstly, the concept of nature is shaped in a scientific and technical context in a historical (scientific revolution, subsequent stages of technology changes) and systematic dimension (the concept of science and technology affects the way of understanding nature). Secondly, the scientific and technical approach to nature has led to a number of important ideological and worldwiev consequences that affect the shape of the human– nature relationship.
    Źródło:
    Roczniki Kulturoznawcze; 2023, 14, 2; 27-57
    2082-8578
    Pojawia się w:
    Roczniki Kulturoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Góry śmieci – (nie)poręczna metafora
    The Trash Mountains. An (In)convenient Metaphor
    Autorzy:
    Dutka, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520298.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    the trash mountains
    Miron Białoszewski
    Zbigniew Rokita
    metaphore
    Anthropocene
    góry śmieci
    metafora
    Antropocen
    Opis:
    The article builds on Zbigniew Mikołejko’s claim that “the trash mountains” are a convenient metaphor. According to the philosopher, the colloquial phrase allows you to talk about almost everything, but it distances you from empiricism, from authentic rubbish dumps. The author tests the usefulness of this metaphor by analysing the interactions between its parts. They show two symbolic processes: the desacralisation of the mountains and the ennoblement of rubbish. The article focuses on the first one and asks about the images of the hills of the Anthropocene epoch. By interpreting two literary pictures of the trash mountains, an author examines the functioning of that metaphor. In Miron Białoszewski’s Chamowo, the Warsaw landfill is terrifying and a sign of loss. However, in Zbigniew Rokita’s reportage, entitled Kajś. Opowieść o Górnym Śląsku, an industrial heap that is a mountain made by people, is a deformation of nature that has become a permanent part of the region’s landscape. The metaphor of “trash mountains” opens access to ecological issues and becomes a form of involvement in the analysed works.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 69-83
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyzwania antropocenu. Żywioł wody w retoryce audiowizualnych narracji o katastrofach
    Challenges of the Anthropocene. The water element in the rhetoric of audiovisual narratives of disasters
    Autorzy:
    Jarecka, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1857309.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    ekologia
    ekotroska
    antropocen
    katastrofa
    narracje wizualne
    ecology
    environmental concerns
    anthropocene
    disaster
    visual narratives
    Opis:
    This article shows changes in visual narratives of disasters related to the element of water, with narratives from the 1990s (documentary series) serving as a starting point. The basic context of the unfolding analysis comes in the form of global problems, primarily environmental ones, brought about by the Anthropocene epoch. Firstly, the context associated with mass media is presented. After that the article moves on to discussing environmental concerns as a megatrend in contemporary culture and theoretical concepts that are critical to our understanding of changes in the media attitude to and media discourse on disasters. Next, the rhetoric of media narratives of the water element is analysed along with changes in documentary narratives presented by the new media. Finally, new challenges are pointed out that come with the Anthropocene epoch.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2020, 109, 2; 83-97
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Child and the Anthropocene: A Time Travel Narrative as a Means to Empower Children in the Face of a Global Pandemic
    Dziecko i antropocen: opowieść o podróży w czasie jako sposób na upodmiotowienie dzieci w obliczu globalnej pandemii
    Autorzy:
    Colerick, Edward
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31341677.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    dzieci
    rodzina
    upodmiotowienie
    Antropocen
    pandemia
    technologia
    children
    family empowerment
    Anthropocene
    pandemic
    technology
    initialisms
    Opis:
    The following article looks at a contemporary children’s time travel story, The Dog Who Saved the World by Ross Welford, written and published just at the very outset of the COVID-19 epidemic. The novel is itself about an even more potentially dangerous epidemic which might have serious consequences in the near future for the whole of humanity. The author skilfully uses the narrative in order to include the child reader by replicating the mood and atmosphere of the current pandemic, thus, effectively empowering them against it. To achieve this, the author foregrounds what he considers to be “good” as opposed to “bad” technology and enables the child to comfortably deal with its complexities along with the complexity of time travel through scientific initialisms and other forms of abbreviation which children are highly familiar with (texting friends on smartphones or using the social media).
    Artykuł analizuje The Dog Who Saved the World Rossa Welforda, współczesną powieść dla dzieci traktującą o podróży w czasie, opublikowaną na początku wybuchu epidemii COVID-19. Książka opisuje epidemię, której skutki mogą być o wiele bardziej katastrofalne dla całej ludzkości w bliskiej przyszłości. Autor umiejętnie używa narracji do zaangażowania dziecięcych czytelników, odwzorowując nastrój panujący podczas obecnej pandemii, w rezultacie czego stają się oni wobec niej bardziej odporni. W tym celu autor kładzie nacisk na „dobrą” technologię, odróżniając ją od tej „złej”, co umożliwia dzieciom bezpieczną konfrontację ze złożonością współczesnej technologii. Jednocześnie czytelnicy zostają wprowadzeni w zawiłą koncepcję podróży w czasie za sprawą wszelkich skrótowych odniesień do technologii, które dobrze znają i stosują, na przykład, w wiadomościach tekstowych lub korzystając z portali społecznościowych.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 11; 21-36
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Więcej niż jednostki, mniej niż wielości: Ciała po antropocenie
    More than Individuals, Less than Multitudes: Bodies after the Anthropocene
    Autorzy:
    Chaberski, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/47018042.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    antropocen
    egzosomatyzacja
    wirtualna rzeczywistość
    materie troski
    exosomatization
    virtual reality
    matters of care
    Anthropocene
    Opis:
    Artykuł dowodzi, że spekulacje na temat świata po antropocenie są nierozerwalnie związane z kwestionowaniem dominujących w zachodniej nowożytności konceptualizacji ciała ludzkiego jako bytu mającego nieprzepuszczalne granice, oddzielające organizm od otoczenia. W tym kontekście autor przygląda się dwóm najnowszym projektom performatywnym, które do tworzenia spekulatywnych światów wykorzystują technologię wirtualnej rzeczywistości (VR). Wytwarzając intensywne doświadczenia wielozmysłowe i afektywno-kognitywne, stwarzają one warunki do „egzosomatyzacji” (Stiegler), które pozwalają osobom uczestniczącym wcielić się w inne istoty i doświadczyć własnego ciała jako wielości. Analizując instalację Symbiosis (2020) interdyscyplinarnego kolektywu Polymorf, autor pokazuje, że doświadczenie to problematyzuje dominujące w humanistyce środowiskowej sposoby myślenia o relacjach ludzi i więcej-niż-ludzi. Przyglądając się zaś instalacji Alienarium 5 (2022) Dominique Gonzalez-Foerster, dowodzi, że doświadczenie ciała jako wielości wymaga nie tylko konkretnych „materii troski” (Puig de la Bellacasa), lecz także nowego sposobu myślenia o czasie i doświadczania go.
    This article argues that speculating about the world after the Anthropocene is inextricably linked to questioning the dominant (Western) modern conceptualizations of the human body as a self-contained entity, separated from its environment. In this context, the author looks closely at two recent performative projects that use Virtual Reality (VR) as a mode of speculative world-building. By generating intense multisensory and cognitive-affective experiences, they create conditions for “exosomatization” (Stiegler), which allows participants to become other entities and experience their own body as a multitude. Analyzing the installation Symbiosis (2020) by the interdisciplinary collective Polymorf, the author points out that the experience problematizes the ways of thinking about relations between humans and more-than-humans dominant in contemporary environmental humanities. Scrutinizing the installation Alienarium 5 (2022) by Dominique Gonzalez-Foerster, he shows that the experience of the body as a multitude requires not only specific “matters of care” (Puig de la Bellacasa), but also new ways of thinking and experiencing time.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 45-63
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    On Speech as the Political Faculty in the Anthropocene. The Sensualities of Voice and Taste Combined
    Autorzy:
    Lisowska, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2127723.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    speech
    voice
    language
    judgment
    taste
    the Anthropocene
    mowa
    głos
    język
    sąd
    smak
    antropocen
    Opis:
    The paper revises the idea of speech as a fundamental political faculty in response to the challenges of the Anthropocene. First, it is argued that, rather than as a subsystem of language, speech should be conceptualised as the expression of the embodied capacity of voice (in this respect, the paper follows Adriana Cavarero’s [2005] argument). Secondly, vocality is linked to the faculty of taste (understood as in Arendt’s reading of Kant) to locate politics in the broader order of materiality (physis).
    Artykuł proponuje przeformułowanie koncepcji mowy jako fundamentalnej kompetencji politycznej w odpowiedzi na wyzwania antropocenu. Po pierwsze, wykazuje się, że mowa powinna być rozumiana nie tyle jako podsystem języka, ile jako wyraz ucieleśnionego głosu (pod tym względem artykuł podąża za argumentacją Adriany Cavarero [2005]). Po drugie, przekonuje się, że głos należy interpretować w powiązaniu z kompetencją smaku (konceptualizowaną w duchu Arendtowskiego ujęcia Kanta), ponieważ dzięki temu możliwe będzie umiejscowienie polityki w szerszym kontekście materialności (physis).
    Źródło:
    Analiza i Egzystencja; 2022, 58; 17-33
    1734-9923
    2300-7621
    Pojawia się w:
    Analiza i Egzystencja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropocen dyskursywizowany czyli jak nie mówić o katastrofie klimatycznej
    The Anthropocene Discursivized, or, How Not to Talk About Climate Catastrophe
    Autorzy:
    Kluba, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25415021.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    academic discourse
    Anthropocene
    Extinction Rebellion
    climate catastrophe
    activism
    dyskurs akademicki
    antropocen
    katastrofa klimatyczna
    aktywizm
    Opis:
    Antropocen jako przedmiot akademickiego dyskursu staje się jeszcze jednym obiektem antropcentrycznej kategorezy. Narastająca treść teoretyczna nie ma szans wpłynąć zasadniczo na przebudowę myślenia w czasie wystarczającym, aby odegrała istotną rolę w przeciwdziałaniu degradacji planety. Czy niejawna samowiedza wzbierającego gwałtownie dyskursu – i jego coraz częstszy fatalizm – tę niemożność przewiduje? A może więcej: w istocie pozostaje sceptyczna wobec szans na takie przeciwdziałanie, dekretując niejako katastroficzny scenariusz? Swoje wątpliwości formułuję z perspektywy teoretyczki literatury i komunikacji, a zarazem aktywistki ruchu Extinction Rebellion.
    The anthropocene, as an object of academic discourse, becomes just another object of anthropocentric categoresis. The increasing theoretical content has no chance of achieving a significant transformation of thinking in sufficient time for it to play a relevant role in counteracting planetary degradation. Does the implicit self‑knowledge of this rapidly spreading discourse – and its frequent fatalism – predict this inability? Or maybe more: does it, in fact, remain sceptical about the chances of such counteraction, declaring a kind of catastrophic scenario? I formulate my doubts from the perspective of a literary and communication theoretician and an activist in the Extinction Rebellion movement.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 87-96
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rockowe klimaty? Muzyka popularna wobec antropocenu
    Rock is in the air? Popular music in the Anthropocene
    Autorzy:
    Adamczewski, Tymon
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944365.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    antropocen
    katastrofa klimatyczna
    środowisko
    muzyka popularna
    ekokrytyka
    Anthropocene
    climate disaster
    environment
    popular music
    ecocriticism
    Opis:
    This article analyses Western popular music in terms of content related to climate change. While references to nature have been present in song lyrics and various artistic at least since the 1960s, they seem to be gaining momentum in the view of the current ecological crisis. The discussion focuses on the ecological dimensions of rock defined also as a record of the cultural function of popular music, allowing us to take a closer look at the applications, description methods, and the purpose of environmental references. The aim of this article is not only to identify artists who address these issues, but also to reflect on the actual effects of incorporating the environmental content into popular music and its potential to express the cultural resistance. The paper is not so much interested in the recognition and cataloguing of references to the biosphere and its state or listing protest songs that call for greater care for the environment, but in how these issues have been exploited in recent cultural productions. The discussion focuses on popular music in English-speaking cultures, putting particular emphasis on broadly defined rock music recognised as largely responsible for the globalisation of many stereotypes and lifestyles so willingly copied and developed in other parts of the world.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 114, 2; 74-86
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cinema and Environment: The Arts of Noticing in the Anthropocene
    Autorzy:
    Paszkiewicz, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1195848.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Katedra Italianistyki. Polskie Towarzystwo Retoryczne
    Tematy:
    kino
    afekt
    estetyka
    antropocen
    nowy materializm
    środowisko
    cinema
    affect
    aesthetics
    Anthropocene
    new materialisms
    environment
    Opis:
    The aim of this paper is to raise questions about how cinema can allow us to rethink our relationship with the environment in the context of what is known today as the Anthropocene. In the discussion, I chart the current debates about the ecological in the humanities, with a particular focus on new materialisms, to argue that cinema can be fruitfully thought of as part of what anthropologist Anna Tsing (2015) calls the “arts of noticing”. I then turn to a consideration of the potential influx of affect theories on ecocriticism and film studies, before sketching out possible approaches to studying film from an affective, new materialist and postanthropocentric perspective. These approaches might have wider implications for rhetorical perspectives on cinema, especially for those investigating emotional appeals.
    Celem niniejszego artykułu jest podjęcie refleksji na temat tego, w jaki sposób kino może pozwolić nam przemyśleć nasze relacje ze środowiskiem w kontekście antropocenu. W artykule nakreślono aktualne debaty na temat ekologii toczące się w obrębie humanistyki, ze szczególnym uwzględnieniem nowych materializmów, w celu wykazania, że film może być rozumiany jako „sztuka uważności” (Tsing 2015). Następnie omówiono wpływ teorii afektu na ekokrytykę i filmoznawstwo, po czym wskazano na możliwe kierunki w badaniach filmoznawczych z perspektywy afektywnej, nowomaterialistycznej i postantropocentrycznej. Podejścia te mogą być przydatne dla badań nad retoryką filmu, zwłaszcza dla rozważań nad „odwoływaniem się do emocji” (emotional appeals).
    Źródło:
    Res Rhetorica; 2021, 8, 2; 2-21
    2392-3113
    Pojawia się w:
    Res Rhetorica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Energia, praca i walka z entropią
    Energy, Work, and Struggle Against Entropy
    Autorzy:
    Krzykawski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097226.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Bernard Stiegler
    André Gorz
    automatyzacja
    entropia
    praca
    zatrudnienie
    antropocen
    automation
    entropy
    labour
    employment
    anthropocene
    Opis:
    Główna teza niniejszego artykułu jest następująca: zwyczajowe rozumienie pracy w demokracjach przemysłowych pochodzi z przestarzałych założeń teoretycznych ekonomii neoklasycznej, które podtrzymują wysoce entropijny proces gospodarczy. Określenie nowych celowości i funkcji pracy jest zatem konieczne do tego, aby przeprojektować gospodarkę, a tym samym wypracować pozytywną alternatywę dla antropocenu. Artykuł traktuje o pojęciu pracy, wprowadzonym przez Bernarda Stieglera, a także sposobie, w jaki Stiegler aktualizuje refleksję wokół pracy podjętą przez Andrégo Gorza. Kwestia pracy jest omawiana w dwóch ściśle ze sobą powiązanych kontekstach: w odniesieniu do transformacji energetycznej i w odniesieniu do nieuchronnej automatyzacji pracy. Postulując przedefiniowanie pracy poza zatrudnieniem, artykuł broni tezy, że automatyzacja, bardziej niż końcem pracy może być jej początkiem. Aby tak się stało, należy spełnić jednak dwa warunki: przedefiniować pracę poza zatrudnieniem i uspołecznić płynące z automatyzacji korzyści.
    This paper argues that what we commonly mean by “labour” in industrial democracies stems from the obsolete theoretical assumptions of neoclassical economics, which also serve as foundations for a highly entropic economic process. Therefore, to determine the new purposes and functions of what working means is necessary in order to redesign economy and, consequently, to offer an alternative to the Anthropocene. The article develops Bernard Stiegler’s take on work and discusses the way Stiegler brings up to date the theoretical reflection on the transformations of work undertaken by André Gorz. The article addresses the question of work in relation to energy crisis and work automation. Advocating for a redefinition of work beyond employment, the article envisages work automation as a new opening for what work denotes, rather than the end of work. However, two conditions must be met in order to make such a change possible; it is necessary to redefine work beyond employment and socialize benefits from work automation.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2022, 44; 29-56
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okruchowe (antropogeniczne) złoża kopalin
    Clastic sedimentary anthropogenic mineral deposits
    Autorzy:
    Nieć, M.
    Uberman, R.
    Galos, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/169463.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
    Tematy:
    zwały
    surowce mineralne
    antropocen
    złoża antropogeniczne
    dumps
    mineral raw materials
    Anthropocene
    anthropogenic mineral deposits
    Opis:
    W zwałach i osadnikach pozostawianych po robotach górniczych znajduje się często materiał skalny posiadający cechy kopaliny, różniącej się od występującej w złożu tylko tym, że występuje ona w stanie rozdrobnionym lub jest zubożona w niektóre składniki mineralne. Stanowić one mogą źródło surowców, takich samych jak w złożu naturalnym lub w niewielkim stopniu zmienionych. Zasoby zwałów rud oraz produktów ich hutniczego przetwarzania były dokumentowane do 1975 r., a zwałów kopalin wapiennych w latach 1994-2001, na podstawie obowiązujących wówczas przepisów prawa geologicznego i górniczego i były one wykazywane w krajowym bilansie zasobów. Nagromadzenia kopalin w zwałach i osadnikach powstałe w holocenie i antropocenie stają się składnikiem środowiska naturalnego jako produkt geologicznej działalności ludzkiej i powinny być traktowane jako antropogeniczne okruchowe złoża osadowe. Proponuje się odpowiednie zmodyfikowanie definicji złoża kopaliny w prawie geologicznym i górniczym, oraz systematyczne ich dokumentowanie i ewidencjonowanie.
    The dumps formed due to mineral deposits mining contain often the rock material of the same composition as occurring in parent deposit, or depleted in some mineral compounds due to the beneficiation. They may be the source of valuable mineral raw materials. The ore resources in dumps were systematically reported up to the year 1975 and of crushed limestones since 1994 to 2001. The mineral materials accumulated in dumps during the late Holocene and Anthropocene becomes the compounds of environment as a product of human activity. They should be considered as the clastic sedimentary anthropogenic deposits. The appropriate modification of legal definition of mineral deposit in Geological and Mining Law is proposed, as well as systematical reporting of anthropogenic mineral resources.
    Źródło:
    Górnictwo Odkrywkowe; 2018, 59, 3; 31-37
    0043-2075
    Pojawia się w:
    Górnictwo Odkrywkowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Shock of the Anthropocene. A book review
    Autorzy:
    Bińczyk, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/632604.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Projekt Avant
    Tematy:
    Anthropocene
    Earth
    environmental history
    antropocen
    nauka o systemie Ziemi
    historia środowiska
    kapitalocen
    Gaja
    postprzyroda
    Opis:
    This book is in many aspect a unique publication, clearly worth noticing. It is an element of a decade-long intense debate on the Anthropocene in which the participants are the representatives of both natural sciences and humanities. The discussion has extremely interesting philosophical overtone as it uncovers multiple paradoxes. Primarily, the events which lead the scholars to calling this new geological period Anthropocene are a testimony both to human power and hyper-agency and to multidimensional helplessness and powerlessness. This is excellently highlighted by the reviewed monograph.
    W 2016 roku przełożono na język angielski książkę historyków środowiska, Christophe’a Bonneuila i Jeana-Baptiste’a Fressoz, Szok antropocenu: Ziemia, historia i my. Oryginalnie została ona opublikowana po francusku w 2013 roku. To wyjątkowa pozycja pod wieloma względami. Zdecydowanie warta uwagi. Wpisuje się w intensywnie prowadzoną od ponad dekady debatę na temat antropocenu. Biorą w niej udział zarówno przyrodoznawcy (geolodzy, badacze nauki o systemie Ziemi – Earth system science, klimatolodzy, geografowie społeczni), jak i humaniści (historycy środowiska, socjologowie, filozofowie, ekonomiści, badacze zrównoważonego rozwoju). Dyskusja ta ma niezwykle interesujący wydźwięk filozoficzny i odsłania wiele paradoksów. Przede wszystkim wydarzenia, które skłaniają badaczy do tego, by nową epokę geologiczną nazwać antropocenem, świadczą zarówno o ludzkiej potędze – hipersprawczości, jak i wielowymiarowej bezradności, bezsilności (zob. Bonneuil, Fressoz, 2016, ss. xi, 24). Recenzowana monografia świetnie to uwypukla.
    Źródło:
    Avant; 2017, 8, 3
    2082-6710
    Pojawia się w:
    Avant
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropocen : nowa epoka geologiczna?
    Anthropocene : a new geological epoch?
    Autorzy:
    Birkenmajer, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2074919.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    Quaternary
    Holocene
    Anthropocene
    man as a geological agent
    czwartorzęd
    holocen
    antropocen
    człowiek jako czynnik geologiczny
    Opis:
    The Anthropocene is a new epoch proposed by Crutzen and Stoermer (2000), with a base at 1950 AD or 1800 AD. The present author doubts its value while studying Quaternary stratigraphic columns, as its base signal (Holocene/Anthropocene) might be unrecognizable in field sections. The usage of the Anthropocene epoch would probably be restricted to areas of massive direct negative human impact on Nature, predominantly in the Northern Hemisphere. In much less affected Southern Hemisphere deserts (Australia), mountain chains (the Andes), the near-pristine glaciated Antarctic continent and Subantarctic islands, separation of the Anthropocene time-unit (as a formal epoch) from the Holocene epoch would be artificial, even useless. On the other hand, the informal term might be useful for economic geographers, planners, sociologists, and Nature- protectionists.
    Źródło:
    Przegląd Geologiczny; 2012, 60, 11; 587--588
    0033-2151
    Pojawia się w:
    Przegląd Geologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Power Games: Towards the Rhetoric of Energy in Speculative Video Games
    Gry władzy: w stronę retoryki energii w spekulatywnych grach wideo
    Autorzy:
    Frelik, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097230.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    humanistyczne studia nad problematyką energii
    antropocen
    gry wideo
    science fiction
    energy humanities
    Anthropocene
    video games
    Opis:
    This paper argues that what we commonly mean by “labour” in industrial democracies stems from the obsolete theoretical assumptions of neoclassical economics, which also serve as foundations for a highly entropic economic process. Therefore, to determine the new purposes and functions of what working means is necessary in order to redesign economy and, consequently, to offer an alternative to the Anthropocene. The article develops Bernard Stiegler’s take on work and discusses the way Stiegler brings up to date the theoretical reflection on the transformations of work undertaken by André Gorz. The article addresses the question of work in relation to energy crisis and work automation. Advocating for a redefinition of work beyond employment, the article envisages work automation as a new opening for what work denotes, rather than the end of work. However, two conditions must be met in order to make such a change possible; it is necessary to redefine work beyond employment and socialize benefits from work automation.
    Artykuł przedstawia powiązania energii i gier wideo, będących jednym z najnowszych przedstawicieli mediów spekulatywnych, i stawia pytanie, na ile takie gry mogą poszerzać społeczną świadomość w kwestii  ekstraktywizmu oraz źródeł energii w antropocenie. W pierwszej kolejności artykuł rozpoznaje zaangażowanie mediów gier w szerszą problematykę kryzysu klimatycznego, którego ważnym aspektem są kwestie energetyczne. Następnie przedstawia kilka podejść analitycznych, które pomagają rozwikłać proceduralną retorykę energii w grach wideo. Na koniec proponuje wstępne pogrupowanie gatunków gier i ich potencjału w kontekście centralnego miejsca paliw i energii w grach spekulatywnych. Jako całość stanowi on wstępną mapę stanu energii w spekulatywnych grach wideo, a zatem przecięcia, które pozostają w dużej mierze niezbadane, i wykorzystuje kilka studiów przypadku do zilustrowania pewnych prawidłowości pojawiających się w dyskusjach na temat powiązania środowiska, gospodarki i energii w spekulatywnych grach wideo.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2022, 44; 75-94
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Film jako archiwum antropocenu. The Hunters Johna Marshalla
    Film as an archive of the Anthropocene. 'The Hunters' by John Marshall
    Autorzy:
    Janikowska, Agata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944290.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    antropocen
    film antropologiczny
    Buszmeni
    Ju’hoansi
    John Marshall
    Anthropocene
    anthropological film
    Bushmen
    Ju/’hoansi
    Opis:
    In her article the author analyses The Hunters (1957), a film directed by anthropologist and documentary filmmaker John Marshall, approaching it as an example of an archival object that extends the knowledge and experience of the Anthropocene. She discusses the potential of a documentary and anthropological film for informing about changes related to the ecological crisis. Using the story of the Bushmen from Marshall’s film, the author presents the previously omitted or marginalised ideas that shed new light on the crisis in the Ju/’hoansi community in the face of ongoing globalisation and development of Western civilisation. Inspired by the concept of ‘alternative natures’ proposed by Phil Macnaghten and John Urry, she identifies and interprets three types of nature that reflect the Western approach to the world in The Hunters, thus exposing the ethnographic myth of objective research. She argues that the Anthropocene is not only an epoch of progressing climate changes and pollution of ecosystems but also of profound interference with the lifestyles of distant cultures affected by the consequences of colonialism and the activities of anthropologists, ethnographers, and film crews.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 131-145
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geontowładza algorytmów. O produkcji dyskursów w Antropocenie
    Geontopower of Algorithms. On the Production of Discourses in the Anthropocene
    Autorzy:
    Markiewicz, Miłosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912558.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-03
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    geontowładza
    algorytmy
    antropocen
    negantropocen
    dyskurs
    ekologia
    geontopower
    algorithms
    the Anthropocene
    the Neganthropocene
    discourse
    ecology
    Opis:
    Celem artykułu jest analiza strategii produkcji oraz funkcjonowania dyskursu ekologicznego w epoce nazywanej Antropocenem. Autor pyta o szczególną popularność denializmu klimatycznego w dyskursie publicznym. Produkcja dyskursu jest w artykule rozpatrywana w kontekście zoe/geo/techno-asamblażu [Braidotti], a także funkcjonowania algorytmów i silników wyszukiwania treści na przykładzie platformy Youtube. Autor dochodzi do wniosku, iż denializm klimatyczny należy rozpatrywać jako równorzędną narrację ekologiczną, by uniknąć rozrastania się alternatywnych obiegów wiedzy. W tym kontekście proponuje zwrócić się ku propozycji negantropocenu sformułowanej przez Bernarda Stieglera.
    The aim of the paper is to analyse the production strategy and functioning of the ecological discourse within the Anthropocene. The author asks about the peculiar popularity of climate denialism in public discourse. In the paper, the discourse production is considered in the context of zoe/geo/techno assemblages (Braidotti), as well as the functioning of algorithms and search engines on the example of the Youtube platform. The author concludes that climate denialism should be considered as an equivalent ecological narrative to avoid the expansion of alternative knowledge cycles. In this context, he proposes to turn to the Neganthropocene proposal formulated by Bernard Stiegler.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2021, 42; 55-72
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Homo consumens nad Styksem
    Homo consumens on the Styx
    Autorzy:
    Kołodziej, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25413475.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Wisława Szymborska
    Anthropocene
    Apocalypse
    global crisis
    humanitarian catastrophe
    antropocen
    Apokalipsa
    kryzys globalny
    katastrofa humanitarna
    Opis:
    Tekst stanowi swoistą diagnozę świata w dobie „antropocenu”. Przy próbie zrozumienia i opisu rzeczywistości ogarniętej kryzysem (pandemicznym, wojennym, klimatycznym, energetycznym, żywnościowym, migracyjnym…) autor odwołuje się do wielu tekstów literackich (zwłaszcza W. Szymborskiej), fragmentów Biblii, utworów muzycznych, a także rozmaitych opracowań historycznych, socjologicznych, kulturoznawczych, filozoficznych i. in. Zarysowana w ten sposób perspektywa pozwala nie tylko lepiej uwidocznić specyfikę współczesności, ale również zwrócić uwagę na uniwersalność, „długie trwanie” oraz nieuchronność niektórych zjawisk i procesów.     
    The text is a type of diagnosis of the world in the era of the Anthropocene. In an attempt to understand and describe the reality of a crisis on a global scale (pandemic, war, climate, energy, food, migration, etc.), the article refers to many literary texts (especially by W. Szymborska), works of popular culture, press materials, various historical, sociological, cultural and philosophical studies, as well as old mythological narratives subjected to reinterpretation. The perspective outlined in this way not only better illustrates the specificity of the present, but also draws attention to the universality, “long duration,” and inevitability of particular phenomena and processes.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 62-86
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Społeczna odpowiedzialność współczesnej rodziny wobec zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu
    Social responsibility of the modern family towards climate threats in the Anthropocene era
    Autorzy:
    Wojciechowska, Justyna Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31339563.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe EDUsfera
    Tematy:
    rodzina
    kryzys klimatyczny
    postawy społeczne
    antropocen
    transformacja
    family
    transformation
    social attitudes
    climate crisis
    Anthropocene
    Opis:
    Wprowadzenie. Epoka antropocenu zmaga się z kryzysem klimatycznym, który stanowi jedno z największych wyzwań dla współczesnego świata. Rodzina, jako podstawowe środowisko życia, w dużej mierze ponosi odpowiedzialność za charakter funkcjonowania człowieka w codzienności, co ostatecznie ma duże znaczenie w kształtowaniu społecznych postaw wobec obecnych zagrożeń. Świadomość jednostek buduje świadomość społeczeństw. Cel. Celem artykułu jest wskazanie społecznej odpowiedzialności rodziny wobec zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu oraz zwrócenie uwagi na założenia aktualnej europejskiej polityki klimatycznej. Uświadomienie doniosłej roli rodziny w kształtowaniu postaw wobec zagrożeń klimatycznych przez dorosłych jej członków daje nadzieję na zwiększenie świadomych proekologicznych postaw. Proekologiczne zachowania, stanowiące wzór i odniesienie w złożonym procesie wychowania dzieci i młodzieży, stanowią fundament kształtowania świadomości odpowiedzialnej za planetę, a tym samym – za jakość życia w przyszłości. Materiały i metody. W artykule zaprezentowano analizę zastanych materiałów w obszarze polityki klimatycznej, na podstawie których wskazano postulaty dla kształtowania społecznej odpowiedzialności rodziny w dobie antropocenu. Spośród bardzo obszernego zbioru dokonano selekcji i opisu wybranych materiałów dotyczących tematu. Wskazano na: Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Europejski Zielony Ład wydany w Brukseli 11.12.2019 r., Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Budując Europę odporną na zmianę klimatu – nowa Strategia w zakresie przystosowania do zmiany klimatu z 24.02.2021 roku, strategię Polityka ekologiczna państwa 2030 – strategia rozwoju w obszarze środowiska i gospodarki wodnej, Krajowy plan na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030. Wyniki. Europejska polityka klimatyczna prezentuje bardzo dokładne treści wyznaczające kierunek postępowania dla całych społeczeństw w celu zmniejszenia wymiaru kryzysu związanego z zagrożeniami klimatycznymi. Rodzina, jako podstawowa jednostka społeczna, w różny sposób może przeciwdziałać temu kryzysowi. W tekście wskazano na konkretne rozwiązania w tym zakresie. Wnioski. Ze względu na stan świadomości współczesnego polskiego społeczeństwa na temat zagrożeń klimatycznych w epoce antropocenu konieczne jest prowadzenie działań uświadamiających stan faktyczny. Rodzina, poprzez dawanie wzorca, powinna być podstawowym źródłem formowania odpowiedzialności, zaraz po instytucjach mających za zadanie wyposażenie w wiedzę. W artykule wskazano proponowane działania, których wdrożenie zaktywizuje jednostki, a przez to także społeczeństwo, wobec kryzysu klimatycznego w epoce antropocenu.
    Introduction. The Anthropocene epoch is struggling with the climate crisis, which is one of the greatest challenges for the modern world. The family, as the basic living environment, is largely responsible for the nature of human functioning in everyday life, which is ultimately important in shaping social attitudes towards current threats. The awareness of individuals builds the awareness of societies. Aim. The aim of the article is to indicate the social responsibility of the family towards climate threats in the Anthropocene era and to draw attention to the assumptions of the current European climate policy. Raising awareness of the important role of the family in shaping attitudes towards climate threats by its adult members gives hope for increasing conscious pro-ecological attitudes. Pro-ecological behaviours, which constitute a model and reference in the complex process of raising children and adolescents, constitute the foundation for shaping awareness of responsibity for the planet and, therefore, for the quality of life in the future. Materials and methods. The article presents an analysis of existing materials in the area of climate policy, based on which postulates for shaping family social responsibility in the era of the Anthropocene are indicated. From a very extensive collection, selected materials relating to the topic in question were selected and described. Indicated: Communication from the Commission to the European Parliament, the European Council, the Council, the Economic and Social Committee and the Committee of the Regions, European Green Deal, issued in Brussels on 11/12/2019; Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social Committee and the Committee of the Regions Building a climate-resilient Europe – a new Strategy for adaptation to climate change of February 24, 2021, strategy National Environmental Policy 2030 – development strategy in the area of environment and water management, National Energy and Climate Plan for 2021–2030. Results. European climate policy has very precise content that sets the course of action for entire societies in order to reduce the dimension of the crisis related to climate threats. The family, as the basic social unit, can counteract this crisis in various ways. The text indicates specific solutions in this area. Conclusion. Due to the state of awareness of contemporary Polish society about climate threats in the Anthropocene era, it is necessary to carry out activities to raise awareness of the actual state of affairs. The family, by setting a role model, should be the primary source of responsibility formation, right after institutions responsible for providing knowledge. The article indicates proposed actions, the implementation of which will activate individuals, and thus society, towards the climate crisis in the Anthropocene era.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2023, XXX, (4/2023); 329-344
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W cieniu języka [Recenzja książki: Andrzej Marzec, „Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata”, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2021, ss.256]
    In the Shade of Language [A Review of „Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata” by Andrzej Marzec]
    Autorzy:
    Adamczewski, Tymon
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25455183.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    antropocen
    język
    zmiana klimatu
    nowy materializm
    realizm spekulatywny
    Anthropocene
    language
    climate change
    new materialism
    speculative realism
    Opis:
    Artykuł stanowi recenzję książki Andrzeja Marca pt. Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. Identyfikuje główne zakresy tematyczne omawiane przez autora (nowy materializm oraz ontologię zwróconą ku przedmiotom), a także obraną przez niego metodę. Ze względu na znaczącą rolę języka w propozycji terminologicznej filozofa, poza opisem zawartości publikacji, tekst podejmuje również próbę spojrzenia na książkę jako na zapis rozważań nad możliwością zakwestionowania i wyzwolenia się z dominującego antropocentrycznego języka.
    The article reviews the book by Andrzej Marzec, entitled Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata. It identifies the key subject areas discussed in his work (new materialism and object‑oriented ontology), as well as the adopted method. Due to the significant role of language in the philosopher’s terminological proposition, apart from analyzing the content of the book, the article also examines the publication as an attempt to question and liberate our human selves from the possibility of the dominant, anthropocentric language.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 420-429
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epidemia jako performans więcej-niż-ludzki
    Epidemic as a More-than-Human Performance
    Autorzy:
    Chaberski, Mateusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26055014.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    epidemia
    science fiction
    społeczności więcej-niż-ludzkie
    antropauza
    antropocen
    epidemic
    more-than-human socialities
    anthropause
    Anthropocene
    Opis:
    Wychodząc od antropauzy (Rutz et al. 2020) towarzyszącej obecnej pandemii COVID-19, niniejszy artykuł proponuje nowe podejście do epidemii jako performansu więcej-niż-ludzkiego. Chodzi tu o działanie powstające w wyniku splątanych ze sobą sprawczości ludzi i nieludzi, które wywołuje konkretne efekty w danym kontekście społeczno-politycznym, ekonomicznym i kulturowym. Takie podejście stanowi alternatywę wobec dominujących narracji o epidemii, które wciąż traktują epidemię przede wszystkim jako zjawisko z zakresu ludzkiego zdrowia publicznego, lekceważąc sprawczość więcej-niż-ludzkich instancji sprawczych w jej powstawaniu i zapobieganiu jej. Analizując wybrane (re)prezentacje epidemii w kulturze popularnej, autor skupia uwagę na trzech aspektach epidemii jako performansu więcej-niż-ludzkiego. Zastanawia się nad wytwarzanym przez nią nowy model społeczeństwa, problematyzuje dotychczasowe sposoby myślenia o ludzkim i nieludzkim ciele oraz pokazuje więcej-niż-ludzkie sposoby radzenia sobie z epidemiami.
    Taking a cue from the anthropause (Rutz et al., 2020), which accompanied the current pandemic of COVID-19, the article posits a new approach to an epidemic as a more-than-human performance. The performance is an action resulting from an entanglement of human and more-than-human agencies, producing effects across socio-political, economic, and cultural contexts. The approach is an alternative to the dominant epidemic narratives, which view epidemics as phenomena of human public health, neglecting more-than-human agencies in their emergence and prevention. While analyzing chosen (re)presentations of an epidemic in popular culture, the article focuses on three aspects of an epidemic as a more-than-human performance. It scrutinizes the new model of sociality it posits, problematizes hitherto accepted ways of thinking about human and nonhuman bodies, and projects forms of more-than-human cooperation to manage epidemics.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2023, 46; 43-60
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rapsodie na temat muzeum historii naturalnej. Marka Diona dyletanckie gry z ekspozycjami przyrody
    Rhapsodies on the theme of a natural history museum. Mark Dion’s dilettante play with natural history exhibitions
    Autorzy:
    Tańczuk, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944328.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    Mark Dion
    muzeum przyrodnicze
    antropocen
    diorama
    gabinet osobliwości
    natural history museum
    Anthropocene
    a cabinet
    of curiosities
    Opis:
    Recognised as archives documenting natural research and human impact on nature and biodiversity loss, natural history museums prompt questions about how to explore, interpret and put their collections in context so as to provoke a discussion on the consequences of constructed concepts of nature, pressing ecological issues, and ethical obligations towards nonhuman beings and the next generation. Answers to these questions may be found in the analysis of selected works by Mark Dion who uses museum instruments and collections not so much to criticise the museum itself but to transform it into an agora. The author studies the artist’s works that refer to cabinets of curiosities. She argues that Dion’s Wunderkammer are visual quotations derived from their 16th and 17th century prototypes. Put in a new context, the quotations eliminate boundaries between words and images, theory and practice, art and science, nature and culture. The said quotations of cabinets of curiosities are of preposterous nature. Dion’s ‘mobile dioramas’ and his Ursus Maritimus project (1992–2002) are in turn recognised as subversive works where natural history museum instruments are used to unveil the institutional framework responsible for our seeing of nature and problems of the Anthropocene such as biodiversity loss.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 13-27
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ekoprofetyzm Diuny Franka Herberta
    The Ecoprophetism of Frank Herbert’s Dune
    Autorzy:
    Smykowski, Mikołaj
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135680.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Frank Herbert
    Dune
    ecocriticism
    ecoprophetic witness
    anthropological imagination
    the Anthropocene
    Diuna
    ekokrytyka
    ekoprofetyzm
    wyobraźnia antropologiczna
    antropocen
    Opis:
    Artykuł stanowi próbę ekokrytycznego odczytania fantastycznonaukowej powieści Franka Herberta zatytułowanej „Diuna”. Punktem wyjścia do rozważań nad zaprojektowaną na poziomie fikcji literackiej pustynną planetą Arrakis i jej specyficznym bezwodnym ekosystemem, jest poszukiwanie ekomimetycznych analogii wobec antropocenicznej kondycji świata obserwowanego przez autora w pierwszej połowie XX wieku. Ekoprofetyczne świadectwo epoki człowieka, za jakie można uznać warstwę fabularną „Diuny”, czerpie zarówno z ekologicznych jak i antropologicznych obserwacji autora dotyczących społeczności przystosowanych do życia na terenach pustyni; wizualizuje także czytelnikowi potencjalne scenariusze przyszłości w świecie pozbawionym wody. Spekulatywny charakter prozy Herberta pokazuje, jak myślenie o końcu antropocenu stymuluje ćwiczenie antropologicznej wyobraźni, która zamiast wizji planetarnej zagłady, pozwala projektować nieapokaliptyczne scenariusze nowego początku.
    The article is an attempt to read Frank Herbert’s science fiction novel “Dune” from the perspective of ecocriticism. The starting point for the discussion on the desert planet Arrakis and its specific waterless ecosystem created by the author on the level of the ecological fiction is to seek the ecomimetic analogies to the anthropocenic condition of the mid 20th century Earth. “Dune” as an ecoprophetic witness was hugely inspired by Herbert’s ecological and anthropological observations concerned with the native societies well adapted to lead a life on desert; it projects also the potential future scenarios of world deprived of water. Speculative character of Herbert’s “Dune” shows how thinking about the end of the anthropocene stimulates the anthropological imagination, which instead of the vision of planetary omnicide, may be helpful in projecting nonapocalyptic scenarios of the new beginning.
    Źródło:
    Porównania; 2022, 31, 1; 233-258
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Howls in the Anthropocene: Between Wildness and Captivity of Wolves in the Memoirs of Lois Crisler and Teresa Martino
    Wilcze wołanie w antropocenie. Niewola i wolność wilków we wspomnieniach Lois Crisler i Teresy Martino
    Волчий вой в антропоцене. Жизнь волков на свободе и в неволе в воспоминаниях Лоис Крайслер и Терезы Мартино
    Autorzy:
    Szymonek, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/21150545.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-22
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    волки
    Лоис Крайслер
    Тереза Мартино
    свобода
    антропоцен
    wilki
    Lois Crisler
    Teresa Martino
    dzikość
    antropocen
    wolves
    wildness
    anthropocene
    Opis:
    The article shows the shift in perception of wolves that occurred in North America between the 1950s and 1990s through the stories of Lois Crisler and Teresa Martino—two women who developed a close relationship with their wolves. Although Lois Crisler’s wolves—Lady, Trigger, Alatna, Arctic, Barrow, Killik, and Tundra—were born wild, they spent their lives as captives. On the other hand, Mckenzie, a she-wolf born in captivity and raised by Teresa Martino, was released back to the wild. Their stories provide a glimpse into a period of time when hatred for wolves was giving way to public acceptance. It was during this time, too, that wolf reintroductions were considered as a way of rewilding the land after these predators have been almost completely exterminated in the United States.
    W artykule ukazano zmianę postrzegania wilka, jaka nastąpiła w Ameryce Północnej w latach 1950–1990, poprzez historie Lois Crisler i Teresy Martino – dwóch kobiet, które nawiązały bliskie relacje ze swoimi wilkami. Choć wilki Lois Crisler – Lady, Trigger, Alatna, Arctic, Barrow, Killik i Tundra – urodziły się dzikie, ich życie było zależne od ludzi. Natomiast Mckenzie, wilczyca urodzona w niewoli i wychowana przez Teresę Martino, została wypuszczona na wolność. Historie Crisler i Martino ukazują czas, w którym w Stanach Zjednoczonych nienawiść do wilków ustępowała publicznej ich akceptacji oraz podjęto pierwsze próby reintrodukcji tego gatunku po uprzednim niemal doszczętnym wytępieniu wilków na terenie USA.
    В статье, на примере историй Лоис Крайслер и Терезы Мартино – двух женщин, установивших близкие отношения со своими волками, – показан сдвиг в восприятии волков, произошедший в Северной Америке в период с 1950-х по 1990-е годы. Хотя волки Лоис Крайслер – Леди, Триггер, Алатна, Арктик, Барроу, Киллик и Тундра – родились дикими, они провели свою жизнь в неволе. В свою очередь, Маккензи, волчица, родившаяся в неволе и воспитанная Терезой Мартино, была выпущена обратно на волю. Их истории позволяют заглянуть в тот период времени, когда ненависть к волкам уступала место общественному признанию. Именно в это время реинтродукция волков стала рассматриваться как способ восстановления дикой природы после того, как эти хищники были почти полностью истреблены в США.
    Źródło:
    Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies; 2022, 1 (9); 1-18
    2719-2687
    2451-3849
    Pojawia się w:
    Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najnowsza proza dziecięca w kontekście rozwijania świadomości ekologicznej
    The latest children’s literature in the context of developing ecological awareness
    Autorzy:
    Józefowicz, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44027838.pdf
    Data publikacji:
    2022-10-27
    Wydawca:
    Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
    Tematy:
    edukacja ekologiczna
    humanistyka ekologiczna
    antropocen
    literatura dziecięca
    dziecko
    ecological education
    ecological humanities
    Anthropocene
    children’s literature
    child
    Opis:
    Traktując problem bezpieczeństwa klimatycznego jako szczególnie istotny w edukacji dzieci, w tekście przedstawiam analizę i interpretację siedemdziesięciu książek które pojawiły się w ostatnim dziesięcioleciu XXI wieku na naszym rynku wydawniczym. Moim zdaniem można je określić jako szczególnie wrażliwe na ekologiczną kondycję współczesnego świata i ludzkości. Kierując się ideami humanistyki ekologicznej i licznymi narracjami o antropocenie, dokonałam podziału analizowanych książek na siedem grup tematycznych. W efekcie proponuję autorską Ekobiblioteczkę, która w pierwszej kolejności winna zainteresować bibliotekarzy. Traktuję ją jako szczególnie pomocną rodzicom, nauczycielom, opiekunom, wychowawcom w trudnym i złożonym procesie wspierającym kształtowanie się świadomości ekologicznej dzieci w młodszym wieku szkolnym. Zwracam uwagę na wartości książek w niej wskazanych w relacjach dziecka ze środowiskiem przyrodniczym. Powyższy projekt ma na celu przygotowanie przyszłych pokoleń do świadomego, twórczego i aktywnego uczestnictwa w działaniach zmierzających do powstrzymania destrukcji środowiska przyrodniczego, ułatwić transmisję treści wybranych propozycji literackich do edukacji rodzinnej i szkolnej.
    Treating the problem of climate security as particularly important in the education of children, in the article I present an analysis and interpretation of seventy books that appeared in the last decade of the 21st century on the Polish publishing market. In my opinion, these books can be described as particularly sensitive to the ecological condition of the contemporary world and humanity. Following the ideas of ecological humanities and numerous narratives about the Anthropocene, I divided the analysed books into seven thematic groups. As a result, I propose my own “Ekobiblioteczka” [en. “Ecolibrary”], which should be of interest to librarians in the first place. I consider it particularly helpful for parents, teachers, guardians and educators in the difficult and complex process of supporting the shaping of ecological awareness in younger school-age children. I pay attention to the value of the books indicated therein in terms of the child’s relationship with the natural environment. The above project is aimed at preparing future generations for conscious, creative and active participation in activities aimed at stopping the destruction of the natural environment, facilitating the transmission of the content of selected literary proposals for family and school education.
    Źródło:
    Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze; 2022, 613(8); 44-65
    0552-2188
    Pojawia się w:
    Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ecological art and its main thesis
    Autorzy:
    Wołek, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1933021.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    ecological art
    ecovention
    ecological activism
    deep ecology
    anthropocene
    sztuka ekologiczna
    ekowioska
    aktywizm ekologiczny
    głęboka ekologia
    antropocen
    Opis:
    The article deals with the topic of ecological art, the thesis of which is the necessity to protect the planet from climate and ecological disaster. The question the author poses in the study is: why, despite the great significance of the problem and its place in public (at least Western) debate, eco-art seems to occupy a rather mediocre place? The difficulty of ecological art is, among others, that it must convince its recipients that the future fate of the world is, after all, their own, although the effects of the creeping ecological disaster which takes place in our time will be felt only by future generations. One of the important reasons for the disproportion between the importance of the issue, which is the threat of ecological disaster, the huge financial resources and political efforts undertaken to reduce the devastation, as well as the fairly marginal position of eco-art is a certain paradox (the author refers to it as Nietzschean paradox) - eco-art, on the one hand, shifts the focus from human subject matter to the environment, in which man is only one of the actors, on the other hand, like every type of art, it must remain human. For only the special position of homo sapiens can justify denying and inhibiting man’s aspirations in the name of their “leadership” and species chauvinism.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2019, 141; 429-442
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropocen nad Missisipi – języki rzeki
    The Anthropocene upon Mississippi – the voices of the river
    Autorzy:
    Nacher, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944325.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    Missisipi
    Środkowy Zachód
    antropocen
    humanistyka środowiskowa
    dekolonizacja wiedzy
    Mississippi
    Midwest
    Anthropocene
    environmental humanities
    decolonisation of knowledge
    Opis:
    This article investigates to what extent the concept of Anthropocene allows for grasping the specificity of particular ecosystems and their complex histories. The point of focus here is the Upper Mississippi River Valley and a set of historical and contemporary discourses coalescing around it. Starting with the early travelogues and incorporating modern mapping attempts, a popular classic monograph by Calvin R. Fremling and the contemporary documenting projects such as Mississippi. An Anthropocene River and The American Bottom, the article traces the discursive discontinuities that may provide the ground for conceiving the alternative histories of the Anthropocene, more inclusive of indigenous knowledge, open to multiple knowledge registers, and transcending beyond the Eurocentric models of rationalism supporting the economy of extraction. To this end, a new understanding of relational ontologies is suggested following the notion of other-than-human persons as proposed by anthropologists interested in revisiting the basic tenets of animism and laying foundations for new animism (while taking various aspects of indigenous knowledge into account). Tapping into the concept of Place-Thought, the essay proposes an effective decolonisation of the discussion on the Anthropocene.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 43-59
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stacy Alaimo, Exposed. Environmental Politics & Pleasures in Posthuman Times, Minneapolis (London: University of Minnesota Press, 2016), 243 s. Oprawa miękka, publikacja anglojęzyczna
    Autorzy:
    Kisiel, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/970770.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    transcielesność
    ekokrytyka
    feminizm
    przyjemność
    nowy materializm
    antropocen
    trans-corporeality
    environmental criticism
    feminism
    pleasure
    new materialism
    Anthropocene
    Opis:
    This critical note is devoted to Stacy Alaimo's "Exposed. Environmental Politics and Pleasures in Posthuman Times" published in 2016 by University of Minnesota Press. It summarises the chapters included in Alaimo's book, reconstructs their key concepts, and presents the problems they aim to tackle.
    Niniejsza nota krytyczna poświęconą książce Stacy Alaimo pt. "Exposed. Environmental Politics & Pleasures in Posthuman Times" opublikowanej w 2016 roku przez University of Minnesota Press. Nota prezentuje streszczenia esejów składających się na pracę Alaimo, rekonstruuje ich kluczowe zagadnienia oraz opisuje problemy z jakimi się one mierzą. 
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2019, 39; 233-236
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Język lodu, wody i łez. Żałoba klimatyczna jako empatyczna świadomość antropocenu
    The Language of Ice, Water, and Tears: Climate Mourning as an Empathetic Awareness of the Anthropocene
    Autorzy:
    Mytych, Jagoda
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25432800.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    zmiany klimatu
    żałoba klimatyczna
    żałoba ekologiczna
    antropocen
    lodowce
    climate change
    climate grief
    ecological grief
    Anthropocene
    glaciers
    Opis:
    Zmiany klimatu to wciąż rosnące straty ekologiczne. Językiem antropocenu pomału staje się więc język żałoby – żałoby klimatycznej zdefiniowanej jako stan odczuwany w związku z doświadczanymi lub antycypowanymi stratami środowiska (Cunsolo). Jej wyrazem są symboliczne pogrzeby lodowców, w czasie których żałobnicy empatycznie rozszerzają pojęcie żałoby na byty pozaludzkie. Analizując rolę tych uroczystości na przykładzie pożegnania lodowca Ok oraz dyskursu wokół opłakiwania strat ekologicznych, autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie o potencjał żałoby klimatycznej jako katalizatora zmian.
    Climate change equals ecological loss. The language of the Anthropocene is thus slowly becoming the language of mourning – climate grief felt in relation to experienced or anticipated environmental losses (Cunsolo). Its expression is found in symbolic glacier funerals, during which mourners empathically extend the concept of grief to non-human entities. By analyzing the role of the Ok glacier’s funeral, and the discourse around mourning ecological losses, the author attempts to answer the question about the social potential of climate grief as a catalyst for change.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 184-195
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Literacki matecznik – o ekopoetyce i aktywnym czytaniu
    Literary backwoods – on ecopoetics and active reading
    Autorzy:
    Piotrowska-Grot, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28395212.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    ekopoetyka
    poezja
    antropocen
    krytyczna lektura
    strategia lekturowa w edukacji
    ecopoetics
    poetry
    anthropocene
    critical reading
    reading strategy in education
    Opis:
    Współczesna humanistyka stoi w obliczu kolejnego kryzysu, w związku z tym musi sprostać istotnemu wyzwaniu. Poprzez edukację i krytyczną lekturę tekstów powinna dookreślić rozumienie kategorii takich jak: „antropocen”, „kapitałocen”, „ekopoetyka” czy „ekokrytyka”, ale także kreować aktywną zmianę myślenia oraz działania. W artykule podjęto próbę odczytania wątków ekologicznych we współczesnej literaturze i zaproponowano rozwiązania pozwalające uwrażliwić uczniów na treści przyrodnicze. Omówiono strategie lekturowe i modele interpretacyjne, obejmujące taki mechanizm czytania tekstów literackich, w którym literatura zaangażowana ekologicznie wpływa na postrzeganie i rozumienie otaczającego nas świata, przez co staje się literaturą uczestniczącą w procesach społecznych.
    The contemporary humanities are facing another crisis and need to take up a significant task – through education and critical reading of texts, the humanities have to clarify not only the understanding of such categories as anthropocene, capitalocene, and ecopoetics, or ecocriticism, but also create an active change in thinking and acting. The present article is an attempt at undertaking those challenges by reading into the above-mentioned threads in contemporary literature and trying to propose solutions that would make students sensitive to the content of nature. I discuss reading strategies and interpretation models that include such mechanism of reading literary texts in which ecologically engaged literature influences the perception and understanding of the world around us, thereby becoming literature participating in social processes.
    Źródło:
    Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego; 2022, 31; 1-20
    0208-5011
    2353-9577
    Pojawia się w:
    Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uziemienie. Filozoficzne marginalia do The Stack i O antropolizie Benjamina Brattona
    The Earthing. Some Philosophical Marginalia to Benjamin Brattons’ The Stack and On Anthropolysis
    Autorzy:
    Wolak, Jakub
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15598339.pdf
    Data publikacji:
    2021-10-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Benjamin Bratton
    political geography
    design theory
    Anthropocene
    cognitive capitalism
    Carl Schmitt
    geografia polityczna
    teoria dizajnu
    antropocen
    kapitalizm kognitywny
    Opis:
    Tekst stanowi komentarz do publikowanego przekładu tekstu O antropolizie autorstwa Benjamina Brattona, kalifornijskiego teoretyka dizajnu i twórcy nowego modelu geografii politycznej. W związku z tym, że Bratton nie był dotychczas tłumaczony na język polski, podejmuję się krótkiego przedstawienia jego postaci i dokonań, koncentrując się przede wszystkim na książce The Stack: On Software and Sovereignty (2016). Krytycznie omawiając koncepcję Stosu (ang. The Stack), która w zamierzeniu autora ma zrewolucjonizować myślenie o władzy i suwerenności, przedstawiam miejsce Brattona w najnowszej historii intelektualnej, założenia teoretyczne leżące u zrębów jego myśli, a także identyfikuję jego inspiracje. Następnie omawiam tekst O antropolizie, pokazując, w jaki sposób pojęcie antropolizy rozwiązuje niektóre trudności wynikające z lektury The Stack.
    The presented text is a commentary on a Polish translation of Benjamin Bratton’s On anthropolysis. I introduce Benjamin Bratton, a Californian design theorist attempting to create a new model of political geography, to the Polish public. I delve mostly into Bratton’s The Stack: On Software and Sovereignty (2016) and critically discuss the content of this book, particularly the author’s notion of The Stack, with which he aims to revolutionize how power and sovereignty are conceived. I identify Bratton’s position in the newest intellectual history and discuss his most important theoretical inspirations. Finally, I comment on his notion of anthropolysis, in which I see a potential to solve some serious theoretical difficulties which result from The Stack.
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2021, 41, 3; 169-190
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “Skrajny przekształt”: negantropijna praca wiersza wobec reżimu technicznego życia (O Naworadiowej Kacpra Bartczaka)
    The Poem’s Neganthropic Work against the Regime of Technical Life (Kacper Bartczak’s Naworadiowa)
    Autorzy:
    Myk, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912496.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-03
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    praca wiersza
    plastyczność
    technika
    indywiduacja
    praca negantropijna
    Antropocen
    Negantropocen
    peom's work
    plasticity
    technics
    individuation
    neganthropic work
    Anthropocene
    Neganthropocene
    Opis:
    Esej jest propozycją lektury tomu poetyckiego Kacpra Bartczaka Naworadiowa (2019) przez pryzmat refleksji filozoficznych Catherine Malabou i Bernarda Stieglera. Najnowsza poezja Bartczaka, zakorzeniona w rozwiniętej przez poetę autorskiej koncepcji tzw. poetyki wielościowej, stanowi manifestację imperatywu gruntownego przemyślenia zarówno działania formy poetyckiej w dynamicznie zmieniającym się technicznym krajobrazie świata, jak i towarzyszących tej dynamice przemian rzeczywistości psychopolitycznej. Analiza skupia się na kwestii plastyczności formy poetyckiej, jej współdziałaniu ze środowiskiem zewnętrznym oraz zaangażowaniu w wytwarzanie psychicznego potencjału indywiduacyjnego, a także na pracy wiersza, rozpatrywanej w kontekście rozważań Stieglera dotyczących tzw. pracy negantropijnej, tj. indywidualnego i kolektywnego wysiłku zmierzającego do transformacji krajobrazu Antropocenu i pomyślenia nowego kształtu rzeźby współczesności, określanej w jego filozofii mianem Negantropocenu.
    The essay proposes a reading of Polish poet Kacper Bartczak’s collection Naworadiowa (2019) through the prism of the philosophical reflections of Catherine Malabou and Bernard Stiegler. Naworadiowa, as part of Bartczak’s original concept of “poetics of plenitude,” becomes a manifestation of the imperative of thoroughgoing rethinking of both the way in which the poetic form operates in the world’s dynamically changing technical landscape and transformations of psychopolitical reality accompanying these changes. I examine the question of plasticity of poetic form, its interaction with the social environment and potential for mobilizing psychic individuation, as well as the question of the poem’s work, seen in the context of Stiegler’s reflections on neganthropic work, that is, the individual and collective effort of transforming the landscape of the Anthropocene and inventing a new form of the sculpture of contemporary reality, defined in his philosophy as Neganthropocene.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2021, 42; 149-166
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Make Kin, Not Babies”. Living Together on a Damaged Planet in the Chthulucene of Donna Haraway
    Autorzy:
    Derra, Aleksandra
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/632476.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Projekt Avant
    Tematy:
    chthulucen
    antropocen
    system sympojetyczny
    Donna Haraway
    nowe formy pokrewieństwa
    odpowiedzialność.
    Chthulucene
    Anthropocene
    sympoietic system
    new kin
    response-ability
    Opis:
    Celem artykułu jest omówienie podstawowych założeń, tez oraz rozstrzygnięć książki Donny Haraway Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene. Autorka sytuuje rozważania amerykańskiej filozofki i biolożki na tle jej wcześniejszych książek i propozycji konceptualnych. Analizuje jej propozycję posługiwania się kategoriami chthulucenu zamiast antropocenu, systemu sympojetycznego zamiast autopojetycznego, przedstawia jej apel o tworzenie nowych form pokrewieństwa i rozbudowanej odpowiedzialności za siebie nawzajem.
    The aim of the article is to discuss the basic assumptions, theses and solutions of Donna Haraway’s book “Staying with the Trouble: Making Kin in the Chthulucene”. The author places the considerations of an American philosopher and biologist on the background of her earlier books and conceptual proposals. She analyses her suggestion of using the category of Chthulucene instead of Anthropocene, the category of sympoietic system instead of an autopoietic one, she presents her appeal for creating new forms of kinship and extensive response-ability for each other
    Źródło:
    Avant; 2017, 8, 3
    2082-6710
    Pojawia się w:
    Avant
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polish and Ukrainian attitudes towards climate change. A comparative analysis
    Postawy wobec zmian klimatu w Polsce i Ukrainie. Analiza porównawcza
    Autorzy:
    Trzop, Beata
    Szaban, Dorota
    Hrytsanyuk, Wita
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2082543.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Lubuskie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    climate policy
    social attitudes
    surveys
    comparative studies
    the Anthropocene
    polityka klimatyczna
    postawy społeczne
    sondaże opinii
    badania porównawcze
    antropocen
    Opis:
    The article discusses the chosen aspects of Poles’ and Ukrainians’ attitudes towards climate change. For this purpose, the authors refer to the existing data, i.e., nation-wide studies conducted in Poland and Ukraine regarding the level of knowledge about climate change and the behaviour declared in relation to this change. The discussed issue was set within the spectrum of geopolitical processes and scientific forecasts concerning it. When it comes to the theoretical sphere, the issue was set within the concepts of attitudes and arguments concerning the new geological epoch, i.e., the Anthropocene. The overview of the existing data allows for coming to the conclusion that there are no comparative data from international studies in which both countries participated. One of the most frequently used tools for forming opinions on environmental change is Eurobarometer, in which Ukraine does not participate. The shortage of comparative data results in difficulties with equivalence of the conducted analysis. The presented results meet the temporal and topical rigor, and are one of the first attempts at recreating social attitudes towards climate change in both countries.
    W artykule ukazano wybrane aspekty postaw Polaków i Ukraińców wobec zmian klimatycznych odwołując się do danych zastanych – badań ogólnopolskich i ogólnoukraińskich dotyczących poziomu wiedzy o kwestiach zmian klimatu i deklaratywnych zachowań dotyczących tych zmian. Omawiana problematyka została ulokowana w spektrum procesów geopolitycznych i prognoz naukowych w tym zakresie. W wymiarze teoretycznym zaś – w obrębie koncepcji postaw i sporów związanych z nową epoką geologiczną – antropocenem. Przegląd danych zastanych pozwala sformułować wniosek, iż nie mamy do dyspozycji danych porównawczych, pochodzących z badań międzykrajowych, w których uczestniczyłyby oba kraje. Jednym z najczęściej wykorzystywanych narzędzi do budowania klimatu opinii w obszarze środowiska jest Eurobarometr, w którym to badaniu nie uczestniczy Ukraina. Brak badań porównawczych powoduje trudności z ekwiwalencją dokonywanych analiz. Prezentowane wyniki spełniając rygor temporalny i tematyczny stanowią jedną z pierwszych prób odtworzenia postaw społecznych odnośnie spraw klimatycznych w obydwu krajach.
    Źródło:
    Rocznik Lubuski; 2020, 46, 1; 249-264
    0485-3083
    Pojawia się w:
    Rocznik Lubuski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Żyjemy, walcząc z przyrodą”. Pierwsza awangarda i antropocen
    ‘We live fighting nature’. Awangarda Krakowska and the Anthropocene
    Autorzy:
    Wójtowicz, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944287.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    literatura międzywojenna
    Pierwsza Awangarda
    antropocen
    nowoczesność
    ekologia
    interwar literature
    Awangarda Krakowska (Vanguard of Kraków)
    Anthropocene
    modernity
    ecology
    Opis:
    This paper analyses the work of authors associated with Awangarda Krakowska (in Polish: ‘Vanguard of Kraków’), discussing it in terms of contemporary discussions on the Anthropocene. The activity of this most radical formation in Polish modern literature coincided with the pinnacle of industrial progress. The members of the movement were staunch supporters of the latter which they tended to describe in terms of fossil fuels industry and the taming or transformation of natural environment. Adopting Peiper’s formula of three ‘M’s’ (Megalopolis, Mass, Machine), their attitude to nature is here discussed through three ‘E’s’: Enthusiasm, Exploitation, and Ecology. The former two were prevalent concepts in the interwar period and were derived from the philosophical discourse of modernity, gaining further focus in the avant-garde aesthetics and its slogans of human rivalry with nature. The resulting texts presented the intense process of transforming reality as an epic of forging a new order and introducing creative orderly patterns into the chaotic world of nature. This perspective tends to gradually disappear in the post-war texts, as the members of the avant-garde movement realised the negative consequences of the processes they once praised. Their texts reveal symptoms of ecological awareness and first suggestions that human attitude towards nature should be redefined.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 174-188
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Użyteczna wyspa
    Autorzy:
    Gielata, Ireneusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520302.pdf
    Data publikacji:
    2022-12-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Bielsko-Bialski
    Tematy:
    Jules Verne’s The Mysterious Island
    usefulness
    fall
    anthropocene
    Tajemnicza wyspa Juliusza Verne’a
    użyteczność
    upadek
    antropocen
    Opis:
    Jules Verne’s The Mysterious Island, in unanimous opinion of critics, is the most “mysterious” of all the writer’s novels. The article’s author asks questions about what secrets this novel reveals to the contemporary reader who has recently become aware that he lives in the time of “anthropocene marasmus” (E. Bińczyk). He finds answers by confronting the text of Verne’s novel with the views of English utilitarians (J. Bentham, J. S. Mill) and the works of contemporary thinkers (R. Brague, The Kingdom of Man. The Genesis and Failure of the Modern Project, P. Sloterdijk, What Happened in the 20th Century?), and this allowed The Mysterious Island to be considered a prophetic work, another version of a modern story about the fall of man, who, believing in his creative power and the power of instrumental reason, does not see (like the characters of the novel) that the nature he uses marks the end of human agency. This kind of blindness, into which a group of nature colonizers collapse, carrying out their modernist project of “creating of ‘nothing’”, was considered a kind of anthropocene hybris.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2022, 38, 1; 33-52
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jakiej refleksji potrzebujemy w epoce antropocenu? „Gramatyka” wystudzania wzrostu ekonomii ekologicznej
    What Kind of Reflection Do We Need in the Epoch of the Anthropocene? “The Grammar” of Ecological Economics of Degrowth
    Autorzy:
    Bińczyk, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26062606.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    humanistyka
    dewzrost
    ekonomia ekologiczna
    antropocen
    planetarny kryzys środowiskowy
    humanities
    degrowth
    ecological economics
    the Anthropocene
    planetary environmental crisis
    Opis:
    Artykuł rozpoczyna analiza niedogodnych punktów wyjścia refleksji w epoce antropocenu, inspirowana stanowiskiem Anny L. Tsing. Następnie przedstawiona zostanie interdyscyplinarna, normatywna i pluralistyczna dziedzina ekonomii ekologicznej, ze szczególnym uwzględnieniem koncepcji dewzrostu. Prześledzimy „gramatykę” tej dyscypliny, odsłaniając jej wybrane założenia filozoficzne, postulaty metodologiczne i pojęcia. Przyjrzymy się również bliżej koncepcji „zarządzania bez wzrostu” Petera A. Victora. Będziemy szukać odpowiedzi na pytania, czym jest dewzrost i dlaczego wystudzenie wzrostu jest nieuniknione.
    The article begins with an analysis of the inconvenient starting points for reflection on the Anthropocene, inspired by the position of Anna L. Tsing. Next, the interdisciplinary, normative and pluralistic field of ecological economics will be presented, with a particular focus on the concept of degrowth. The text will trace the “grammar” of this discipline, revealing its selected philosophical assumptions, methodological postulates and concepts. It will also look closely at Peter A. Victor’s concept of “management without growth.” It will seek answers to what degrowth is and why the cooling of growth is inevitable.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2023, 47; 85-108
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kapitałocen, ekologiczna ekonomia dewzrostu i filozofia Herberta Marcusego
    Capitalocene, ecological economics of degrowth and philosophy of Herbert Marcuse
    Autorzy:
    Bińczyk, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/30147075.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    planetary environmental crisis
    Anthropocene
    Herbert Marcuse
    Capitalocene
    ecological economics of degrowth
    planetarny kryzys środowiskowy
    antropocen
    kapitałocen
    ekonomia ekologiczna dewzrostu
    Opis:
    Kluczowy kontekst artykułu stanowi najnowsza wiedza dotycząca powagi planetarnego kryzysu środowiskowego i jego reperkusji społeczno-gospodarczych (kompromitacja kapitalizmu paliw kopalnych i nierówności). Na tym tle teoretycznym zostaną ze sobą krytycznie porównane trzy ujęcia. Chodzi o filozofię Herberta Marcusego, krytykę tzw. „tanich natur” i kapitałocenu Jasona W. Moore’a oraz o ekonomię ekologiczną wystudzania wzrostu. Wszystkie z nich to postkapitalistyczne eko-utopie budowane w obliczu troski o samo przetrwanie cywilizacji. Tekst poszukuje antycypacji myśli Moore’a i idei ekonomistów ekologicznych w refleksji Marcusego na temat ekologii. Wskazane zostaną ważne podobieństwa, jak i wybrane różnice między wymienionymi wyżej koncepcjami. Artykuł rozpatruje przy tym dwa poziomy: diagnozy dotyczącej problemów rozwiniętego społeczeństwa przemysłowego oraz możliwej, systemowej oraz konstruktywnej korekty. Tekst przekonuje, że istnienie konkretnych ujęć ekonomii ekologicznej dewzrostu, dobrobytu i redystrybucji przeczy tezie Marcusego o tym, że kapitalizm całkowicie kolonizuje ludzką wyobraźnię.
    The critical context of the article is the latest knowledge of the planetary environmental crisis and its social-economic repercussions (such as a disgrace of fossil fuels capitalism and inequality). The text critically compares the following conceptions: 1) the philosophy of Herbert Marcuse, 2) the criticism of the so-called "cheap natures" and the Capitalocene by Jason W. Moore, and 3) ecological economics of degrowth. They are post-capitalist eco-utopias built with a safety concern for the very survival of civilization. The text looks for anticipation of Moore's ideas and the ideas of ecological economists in Marcuse’s reflection on ecology. It highlights significant similarities and selected differences between the concepts mentioned above. The article considers two levels: a diagnosis of the problems of a developed industrial society and a possible, systemic and constructive correction. The text argues that the ecological economy of degrowth, prosperity and redistribution contradicts Marcuse's thesis that capitalism completely colonizes the human imagination.
    Źródło:
    Analiza i Egzystencja; 2022, 59; 117-134
    1734-9923
    2300-7621
    Pojawia się w:
    Analiza i Egzystencja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The New Geological Epoch, “Anthropocene,” as a Result of Human Economic Activity
    Nowa era geologiczna “antropocen” jako wynik ludzkiej działalności gospodarczej
    Autorzy:
    Ievdokymov, Viktor
    Oliinyk, Oksana
    Grytsyshen, Dymytrii
    Ksendzuk, Valentyna
    Nord, Galyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/633321.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    zrównoważony rozwój
    działalność gospodarcza człowieka
    transformacja
    “antropocen”
    rozwój technokratyczny
    sustainable development
    human economic activity
    transformation
    “Anthropocene”
    technocratic development
    Opis:
    Uzasadnienie wpływu ludzkiej działalności gospodarczej na środowisko i jej nieodwracalną transformację. W pracy wykorzystano interdyscyplinarne podejście do rozwoju systemu gospodarczego. Wynika to z faktu, że przedmiot badań wykracza poza funkcjonalne nauki ekonomiczne i ekonomię jako całość. Celem badania jest zbadanie interakcji człowieka jako czynnika gospodarczego z otoczeniem, które określiło badanie prac o tematyce przyrodniczej, w szczególności zmiany epok geologicznych, zrównoważonego rozwoju i procesów gospodarczych z punktu widzenia wpływu na środowisko. To pozwoliło zsyntetyzować nową ekonomiczną wiedzę o znaczeniu działalności gospodarczej w tworzeniu nowej ery geologicznej, antropocenu. Zgodnie z wynikami badań wpływ działalności gospodarczej człowieka na środowisko jest uzasadniony przez pryzmat rozwoju społeczeństwa geologicznego, technokratycznego i gospodarczego. Uzyskane wyniki naukowe mogą być wykorzystane w reformie krajowego systemu gospodarczego, jego adaptacji do wiodących na świecie koncepcji zrównoważonego rozwoju.
    The impact of human economic activity on the environment and its irreversible changes. An interdisciplinary approach to the development of the economic system has been used in this paper due to the fact that the subject of the study goes beyond the functional economic sciences, and economics in general. The study is aimed at investigating the interaction of man, as an economic agent, and the environment. It has led to the study of research papers devoted to natural science, in particular, to changes in geological epochs, sustainable development and economic processes from the position of their influence on the environment. This allowed us to synthesize new economic knowledge about the importance of economic activity in the formation of the new geological epoch, “Anthropocene”. Based on the results of the study, the influence of human economic activity on the environment in the light of the geological, technocratic and economic development of society has been proved. The scientific results which were obtained can be used in reforming national economic systems by adapting them to leading world concepts on sustainable development.
    Źródło:
    Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe; 2018, 21, 3; 131-149
    1508-2008
    2082-6737
    Pojawia się w:
    Comparative Economic Research. Central and Eastern Europe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Interobiektywność wiatru w prozie Brunona Schulza
    The Interobjectivity of the Wind in the Prose of Bruno Schulz
    Autorzy:
    Tomczok, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135685.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Bruno Schulz
    the environment in literature
    wind in literature
    the Anthropocene
    środowisko w literaturze
    wiatr w literaturze
    antropocen
    Opis:
    Celem artykułu jest omówienie wiatru w prozie Brunona Schulza. Do interpretacji zagadnienia wykorzystana została zaproponowana przez Timothy’ego Mortona kategoria hiperobiektu, a także założenie ontologii skierowanej na przedmiot. Wykorzystanie tej filozofii pozwoliło na dostrzeżenie w prozie Schulza fragmentów pre-zentujących środowisko, szczególnie wiatr, w przestrzeni miejskiej. Pisarz przypisuje opisywanym zjawiskom atmosferycznym różne znaczenia – służą mu do budowania nastroju zagrożenia, ale także do zarysowania utopii spokoju i wyciszenia.
    The aim of the article is to discuss the wind in the prose of Bruno Schulz. The category of a hyperobject proposed by Timothy Morton was used to interpret the problem, as well as the assumptions of object-oriented ontology. Recalling this philosophy made it possible to notice in Schulz’s prose fragments presenting the environment, especially the wind, in the urban space. The writer ascribes various meanings to the described atmospheric phenomena—they serve him to build an atmosphere of danger, but also to outline a utopia of peace and tranquillity.
    Źródło:
    Porównania; 2022, 31, 1; 217-232
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A Sociological Perspective on the Representation of Science in Climate Change Novels
    Socjologiczne ujęcie przedstawień nauki w fikcji klimatycznej
    Autorzy:
    Hempel, Fabian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1828313.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-11
    Wydawca:
    Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej
    Tematy:
    sociology of climate change
    sociology of literature
    modernity
    climate fiction
    Anthropocene
    socjologia zmian klimatycznych
    socjologia literatury
    współczesność fikcja klimatyczna antropocen
    Opis:
    According to a comprehensive scientific consensus, the environmental impact of modern societies is a significant cause for the current experienced effects of global warming. In addition to science’s function as a diagnostic instance of the Anthropocene, it occupies at least two additional roles in the story of humaninduced climate change. Modern science tries to act as a therapist as it proposes numerous actions that need to be taken when tackling the risks, causes, and consequences of climate change. Moreover, the institution of science is a (co-) producer of anthropogenic risks due to the intentional and unintentional utilization of scientific knowledge and science-based technologies for societal purposes. Therefore, this contribution asks from a sociological point of view how representations of science in exemplary climate change novels, a body of contemporary literature that deals with human-induced global warming and its societal implications, depict this multi-layered embedding of science as a producer, diagnostician, and therapist of societal risks in the story of humancaused climate change.
    Zgodnie z powszechnym konsensusem naukowym, wpływ współczesnych społeczeństw na środowisko jest istotną przyczyną obecnie doświadczanych skutków globalnego ocieplenia. Oprócz funkcji nauki jako diagnosty efektów antropocenu, odgrywa ona co najmniej dwie dodatkowe role w historii zmian klimatycznych wywołanych przez człowieka. Współczesna nauka stara się działać jako terapeuta, proponując liczne działania, które należy podjąć, aby stawić czoła zagrożeniom, przyczynom i konsekwencjom zmian klimatycznych. Ponadto instytucja nauki jest (współ)producentem zagrożeń antropogenicznych ze względu na celowe i niezamierzone wykorzystywanie wiedzy naukowej i technologii opartych na nauce do celów społecznych. W związku z powyższym, korzystając z socjologicznej perspektywy, postawione zostaje pytanie, w jaki sposób przedstawienia nauki w przykładowych powieściach fikcji klimatycznej, gatunku współczesnej literatury zajmującej się globalnym ociepleniem wywołanym przez człowieka i jego społecznymi implikacjami, ukazują ją jako producenta, diagnostę i terapeutę zagrożeń społecznych.
    Źródło:
    Świat i Słowo; 2021, 36, 1; 99-112
    1731-3317
    Pojawia się w:
    Świat i Słowo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wstęp. Muzeum historii naturalnej w epoce antropocenu?
    Introduction. A natural history museum in the Anthropocene?
    Autorzy:
    Małczyński, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944329.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    antropocen
    wymieranie gatunków
    muzeum przyrodnicze
    dziedzictwo nie-ludzkie
    taksydermia
    the anthropocene
    species extinction
    nature museum
    non-human heritage
    taxidermy
    Opis:
    Pojęcie antropocenu w ostatnich latach zyskało popularność nie tylko w polu nauk przyrodniczych, lecz również w kręgach humanistyki i sztuki (gdzie bywa zresztą kontestowane m.in. ze względu na antropo- i eurocentryczny charakter). Dyskusje na ten temat zorientowane są przede wszystkim na przyszłość. Jeśli pojawia się w nich temat przeszłości, to (jak u Jussiego Parikki) chodzi o „przyszłe przeszłości” (future pasts). Paradoksalnie, myśląc o antropocenie, chcielibyśmy jednak nie tyle patrzeć w przyszłość, ile spojrzeć wstecz. Z perspektywy współczesnych debat, preposteryjnie, zastanowimy się nad przeszłością antropocenu i jej wizualizacjami w muzeach, archiwach i sztuce. Ważnym obszarem naszych eksploracji badawczych będą muzea przyrodnicze, które są swoistymi „nekro-arkami” upamiętniającymi wymarłe gatunki i utraconą bioróżnorodność. Eksponaty muzealne, dioramy, wizualizacje natury, często nieintencjonalnie są przedstawieniami zachodzących zmian i wzrastającego wpływu „czynnika ludzkiego”. Coraz częściej spotykanym zjawiskiem jest np. organizowanie wystaw upamiętniających wymarłe gatunki. W tym kontekście pojawia się m.in. pytanie o rolę muzeów historii naturalnej w konstruowaniu zbiorowej świadomości „nie-ludzkiego dziedzictwa”. Warto zastanowić się także, czy idea muzeum historii naturalnej ma sens w obliczu końca podziału na historię „naturalną” i „ludzką” (Dipesh Chakrabarty). Podobnie archiwa fotograficzne, filmowe i dźwiękowe są zmaterializowaną pamięcią zachodzących zmian. Ich analiza może przyczynić się do rekonstrukcji zmieniających się wyobrażeń natury („alternatywnych przyród”), konstruowanych przedstawień antropocenu.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 10-12
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epistemologiczne aspekty dyskursu o uniwersytecie
    Autorzy:
    Solska, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089394.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    university
    science and technology studies
    consilience
    deep humanities
    anthropocene
    uniwersytet
    studia nad nauką i technologią
    konsiliencja
    humanistyka głęboka
    antropocen
    Opis:
    The subject of the article oscillates around selected topics of science and technology studies in relation to the university space of institutionalization of science. The present proposition to extend metascience so that it comprises studies on the university and the anthropocene discourse is combined with an attempt to present these studies in the perspective of deep humanities, through consilience and the outline of the socio-cultural history of the university. Hence, I present here the view of social epistemology in the science in context discourse (in the style of Alvin Goldman rather than Thomas Kuhn), understood as a science about the social dimensions of knowledge, with an emphasis on epistemic processes and practices that provide space for the main factors influencing our beliefs, especially acts of communication and institutional structures. In this respect, this text can also be treated as a gloss to the contemporary dispute about the university and a reminder that this dispute should also be a reference point for the theory of social knowledge, taking into account the different contexts of interactions and their institutional complexity in which scientific facts (and most cognitive acts) are made.
    Źródło:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2022, 67, 1; 125--147
    0023-589X
    2657-4020
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Utopia (bez) człowieka. Modernistyczne ucieczki z antropocenu (liryka Młodej Polski)
    The Humanless Utopia: The Modernist Athropocene Escapes (Young Polands Poetry)
    Autorzy:
    Pilch, Urszula
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25449903.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    antropocen
    modernizm
    liryka Młodej Polski
    utopia bez człowieka
    Kazimierz Tetmajer
    Leopold Staff
    Anthropocene
    modernism
    Young Poland's poetry
    humanless utopia
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest młodopolskiej wizji człowieka i próbom jego wyrugowania ze świata. Rozpoznaje i analizuje oscylację od zachwytu nad ludzką potencjalną mocą (Leopold Staff, Adam) do znużenia wszechobecnością człowieka, jego niezbywalnym wpływem na rzeczywistość i tym samym do poszukiwań takiego czasu i miejsca, przed antropocenem, gdzie nie będzie człowieka w ogóle (Kazimierz Tetmajer, Ta trawa…, Muszla). Intepretuje także próby dostrzeżenia innych od człowieka podmiotów mówiących. Pokazuje związek utopii bez człowieka z momentem wykształcania się ludzkiego podmiotu, a także z symbolistycznym językiem wyrażania.
    The paper focuses on Young Poland’s portrait of the human being and attempts to throw the human out of nature and the world. It reveals and analyses how poets hesitate between admiration of human power (Leopold Staff, Adam) and being weary of human omnipresence. The article shows how poets (Kazimierz Tetmajer, Ta trawa…, Muszla) seek a pristine primeval time and space without human beings before the Anthropocene. The paper reveals poetic situations in which the subjects differ from humans. The conclusion emphasizes a connection between the utopia without a man with the moment of subject formation as well as symbolistic ways of expression.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 341-357
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Humanistic health management programs in anthropocene – a vector-borne disease case
    Autorzy:
    Leśniowska, Joanna
    Olejniczak, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2033035.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    humanistic management
    vector-borne diseases
    employee health
    climate crisis
    anthropocene
    zarządzanie humanistyczne
    choroby przenoszone przez wektory
    zdrowie pracowników
    kryzys klimatyczny
    antropocen
    Opis:
    Management of employee health is extremely important in the context of anthropogenic climate change. We examined the costs and benefits of implementing employee health management programs in the case of the vector-borne disease Lyme disease and its comorbidities (encephalitis, myelitis, and encephalomyelitis), taking sensitivity analysis into account. We have also examined the economic burden of these diseases and their comorbidities. Materials and methods: In order to estimate the costs and benefits of implementing employee health management programs in the case of vector-borne diseases as well as the economic burden of these diseases, the following data were used: data from the National Health Fund (NFZ) with related etiological fraction calculus and sensitivity analysis; and datasets from the Social Insurance Institution and the Central Statistical Office, using the human capital method (which includes, among others, the number of sick days). Results and conclusions: The total cost of Lyme disease and its complications, taking into account sensitivity analysis, amounts to EUR 16.2-16.3 million. The implementation of employee health management solutions would reduce the costs of Lyme disease’s complications by at least EUR 2.5 million and decrease employer losses. The results of this study show that treatment costs for patients with complications are higher than those for patients with well-controlled diseases (without complications). Moreover, the conducted analysis indicates that the implementation of employee health management solutions similar to solutions implemented by the Polish National Forest Holding is associated with a reduction in the incidence and costs of serious complications.
    Źródło:
    Organizacja i Zarządzanie : kwartalnik naukowy; 2020, nr 2; 59-73
    1899-6116
    Pojawia się w:
    Organizacja i Zarządzanie : kwartalnik naukowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kryzys reprezentacji, Ziemia-krajobraz i posthumanistyczny panteizm w „La Région centrale” Michaela Snowa
    The Crisis of Representation, Earth-Landscape and Post-humanist Pantheism in Michael Snows „La Région centrale”
    Autorzy:
    Kmak, Aleksander
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31340648.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    teoria filmu
    film awangardowy
    Michael Snow
    krajobraz
    antropocen
    zmysłowa teoria filmu
    film theory
    avant-garde cinema
    landscape
    anthropocene
    sensuous film theory
    Opis:
    Autor omawia film Michaela Snowa La Région centrale. Przywołując różne opracowania dotyczące filmu, koncentruje się na tym, co pozostało poza obszarem zainteresowania ich autorów, mianowicie na zmysłowym wymiarze doświadczenia tego filmu i jego konsekwencjach dla statusu kina jako przestrzeni poznawania rzeczywistości. La Région centrale zostaje zestawiony z koncepcją malarskiej katastrofy i obrazu-diagramu Gilles’a Deleuze’a, a celem tego zestawienia jest wskazanie, jak doświadczenie krajobrazu w filmie staje się posthumanistycznym projektem konstruowania nowego świata, w którym dotychczasowe dualizmy ciała i umysłu, podmiotu i przedmiotu, człowieka i zwierzęcia zostają w pełni odrzucone. Interpretacji towarzyszy namysł nad rolą kina w epoce antropocenu i próba dowartościowania tradycji realizmu w teorii filmu.
    The main subject of the essay is Michael Snow’s La Région centrale. Referencing various writings on the film, the author highlights areas that have not been tackled by scholars: the sensuous character of the film experience and its consequences for cinema’s status as a sphere of the cognition of reality. La Région centrale is juxtaposed with Gilles Deleuze’s concepts of painterly catastrophe and diagram in order to show how the experience of landscape becomes a post-humanist project of creating the whole new world, where existent dualisms of body-mind, subject-object or human-animal are completely overthrown. This interpretation is accompanied by a reflection on the cinema’s role during the age of Anthropocene and a re-affirmation of realism in film theory.
    Źródło:
    Kwartalnik Filmowy; 2020, 110; 46-61
    0452-9502
    2719-2725
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Filmowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Travelling Sideways in Time (Without a Suitcase): The Aggregate Identity of Audrey Parker on Haven
    Podróżując w poprzek czasu (bez walizki) – zbiorcza tożsamość Audrey Parker w Haven
    Autorzy:
    Front, Sonia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1198023.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Haven
    Antropocen
    przemieszczenie czasowe
    kobieca podróż
    czas głęboki
    czas kobiet
    Anthropocene
    temporal displacement
    female travel
    deep time
    women’s time
    Opis:
    A distinct strand has differentiated itself in television programming in the twenty-first century: television series that feature female protagonists travelling between parallel worlds. The worlds in most of these series are on the edge of destruction through terrorism, war or another traumatic event. The female protagonists, who share the special ability to travel between the worlds, have a unique role to play – they serve as mediators between the universes. Their in betweenness enables their autonomy and resistance to violence, death, and appropriation. This role is played by Audrey Parker (Emily Rose) in the fantasy/supernatural drama Haven. Audrey’s task is to travel through an interdimensional portal to the town of Haven every twenty-seven years to help as a police officer to protect the inhabitants who are plagued by “the Troubles,” that is, supernatural abilities, which finally threaten them with imminent destruction. The uniqueness of Audrey resides not only in her special status as a traveller between the worlds but also in her identity, which consists of many segments in which different consciousnesses inhabit the same non-ageing body over five hundred years. The essay will analyse the unique temporality of the character, governed by female patterns of travel and her nomadic subjectivity, proposing that her figure links human lifetimes to geological aeons, symbolised by aether, the primary substance of the Void, located between the worlds. That link makes Haven a show of the Anthropocene, the geologic time period defined by humanity’s influence upon the earth. The Anthropocene challenges us to think beyond the usual temporality of a human lifespan, and so does Haven. The imminent destruction as a result of individual egotism leading to the misuse of aether in the show is a trope for the destruction of our planet. Haven uses the figure of Audrey Parker to represent a network of connections and repercussions dispersed over centuries to illustrate how our cumulative actions impact our planet. The show’s anti-linear strategies thus address the environmental concerns of an increasingly unstable environment to propose new ways through which to figure and address imminent threats concerning ecological disaster.
    W programach telewizyjnych dwudziestego pierwszego wieku wyodrębnił się osobny nurt: seriale, w których bohaterki podróżują pomiędzy równoległymi światami. Światy przedstawione w tych serialach na ogół naznaczone są terroryzmem, wojną lub innymi traumatycznymi doświadczeniami. Wspomniane bohaterki mają do odegrania wyjątkową rolę – są pośredniczkami między różnymi rzeczywistościami. Graniczność ich egzystencji umożliwia autonomię i opór wobec przemocy, śmierci i zawłaszczenia. Taką postacią jest Audrey Parker (Emily Rose) w serialu Haven. Zadaniem Audrey jest podróżowanie co dwadzieścia siedem lat przez międzywymiarowy portal do miasteczka Haven, gdzie jako policjantka pomaga w ochronie mieszkańców nękanych „Kłopotami”, czyli budzącymi się w nich nadprzyrodzonymi zdolnościami, które grożą nieuchronną zagładą. Wyjątkowość Audrey polega nie tylko na jej szczególnym statusie podróżniczki między światami, ale także na jej tożsamości składającej się z wielu segmentów, w których różne świadomości zamieszkują to samo niestarzejące się ciało przez 500 lat. Autorka artykułu analizuje wyjątkową temporalność postaci, rządzącą się kobiecymi wzorcami podróżowania i jej nomadyczną podmiotowością. Postać głównej bohaterki łączy ludzkie życia z geologicznymi eonami, których symbolem jest eter – pierwotna substancja Pustki, znajdującej się pomiędzy światami. To powiązanie czyni z Haven serial reprezentatywny dla epoki antropocenu – geologicznego okresu czasu naznaczonego wpływem ludzkości na Ziemię. Tak rozległa perspektywa geologiczna skłania do myślenia wykraczającego poza zwykłą czasowość ludzkiego życia i tak też jest w przypadku Haven. Zagłada spowodowana indywidualnym egoizmem prowadzącym do niewłaściwego wykorzystania eteru staje się metaforą zniszczenia naszej planety. Haven wykorzystuje postać Audrey Parker do przedstawienia sieci powiązań i reperkusji rozproszonych w ciągu wieków, aby zilustrować, jak skumulowane działania ludzi wpływają na planetę. W ten sposób, nielinearna struktura narracyjna serialu pozwala zilustrować obawy związane z coraz bardziej niestabilnym środowiskiem, ukazując nowe sposoby postrzegania i reagowania na nieuchronne zagrożenia prowadzące do katastrofy ekologicznej.
    Źródło:
    Postscriptum Polonistyczne; 2021, 27, 1; 215-230
    1898-1593
    2353-9844
    Pojawia się w:
    Postscriptum Polonistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jakie transformacje energetyczne na rzecz trzech ekologii? Entropie, ekologie i gospodarka w erze antropocenu
    What Energy Transitions for the Three Ecologies? Entropies, Ecologies and Economy in the Anthropocene Era
    Autorzy:
    Alombert, Anne
    Krzykawski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097224.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-25
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    ekologia
    ekonomia
    gospodarka
    entropia
    energia
    antropocen
    entropocen
    Félix Guattari
    Nicholas Georgescu-Roegen
    Bernard Stiegler
    ecology
    economy
    entropy
    energy
    Anthropocen
    Entropocene
    Opis:
    "Jakie transformacje energetyczne na rzecz trzech ekologii? Entropie, ekologie i gospodarka w erze antropocenu" Artykuł rozpatruje współczesny kryzys ekologiczny jako potrójny problem ekologii środowiskowej, ekologii mentalnej i ekologii społecznej: podczas gdy ekosystemy naturalne są zagrożone przez infrastrukturę przemysłową, która służy eksploatacji surowców mineralnych i bazującej na niej zglobalizowanej ekonomii konsumpcyjnej, ekosystemy psychiczne i społeczne są zagrożone przez połączone urządzenia, które służą eksploatowaniu zasobów libidalnych i bazującej na nich ekonomii uwagi i gospodarce opartej na danych. Ten potrójny kryzys ekologiczny jest opisany w artykule jako proces wzrostu entropii na różnych poziomach (termodynamicznym, biologicznym, informacyjnym lub psychospołecznym). Odwrócenie tego procesu wymaga podwójnej transformacji energetycznej: takiej, która pozwala z umiarem gospodarować energią pochodzącą z zasobów mineralnych i otaczać je troską, oraz takiej, która pozwala na to samo w odniesieniu do energii psychicznej i libidalnej. Artykuł odwołuje się do prac Nicolasa Georgescu-Roegena i Bernarda Stieglera, którzy opisują taką transformację jako walkę ze wzrostem entropii, z jednej strony prowadzoną z perspektywy fizycznej i środowiskowej, a z drugiej – z perspektywy psychicznej, technicznej i społecznej.
    "What Energy Transitions For the Three Ecologies? Entropies, Ecologies and Economy in the Anthropocene Era" This article considers the contemporary ecological crisis a triple problem of environmental ecology, mental ecology and social ecology: while natural ecosystems are threatened by industrial infrastructures, which exploit mineral resources at the service of a globalized consumerist economy, psychic and social ecosystems are threatened by connected devices, which exploit libidinal resources at the service of attention economy and data economy. This triple ecological crisis is described in the article as a process of increasing entropy at different levels (thermodynamic, biological and informational or psycho-social levels). In order to reverse this process a double energetic transition is needed – a transition which would save and take care of energy generated from mineral resources, as well as of psychic and libidinal energy. The article relies on the works of Nicholas Georgescu-Roegen and Bernard Stiegler, who envisage this transition as a fight against the increase in entropy on the physical and environmental levels on the one hand, and on the psychic, technical and social levels on the other.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2022, 44; 11-28
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antropologiczne otwarcie na postantropocentryzm. Sprawczość bytów poza-ludzkich w procesie ekologizacji wiedzy
    Autorzy:
    Majbroda, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2042860.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-21
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    antropocen
    ekologizacja wiedzy
    kapitalocen
    postantropocentryzm
    sprawczość
    świat więcej-niż-społeczny
    anthropocene
    ecologisation of knowledge
    Capitalocene
    post-anthropocentrism
    agency
    more-than-social world
    Opis:
    Artykuł koncentruje się wokół otwarcia antropologii na postantropocentryzm oraz świat więcej-niż-społeczny w procesie ekologizacji wiedzy. Żyjemy w Antropocenie, nowej epoce geologicznej, w której działania człowieka wpływają na klimat, ekosystemy i środowisko jak nigdy przedtem. Tymczasem, dominujące rozumienie globalnej historii środowiska nie uwzględnia należycie jej powiązań z teorią społeczną, mimo że wątki te są nierozerwalnie związane  ze społecznością i materialnością zmieniającego się świata ludzi i nie-ludzi. W ramach światowej antropologii społeczno-kulturowej przedstawiciele dyscypliny zajmują coraz bardziej zdecydowane stanowiska wobec zmian klimatycznych, rozwijając praktyki,  które inwencyjnie  można by nazwać ‘ekologizacją antropologii’ jako odpowiedź na tezę o przegrzaniu świata. Ruch konceptualnej transgresji kategorii ‘człowiek’, która jest podstawą antropocentrycznej wiedzy, może stać się dla antropologii szansą nie tylko na prognozowanie przyszłości społeczeństw, lecz także na współtworzenie wiedzy naukowej antycypującej i wyjaśniającej jej kształty.
    The article focuses on the opening of anthropology to post-anthropocentrism, and the more-than-human world. We are living in the Anthropocene, a new geological era in which human activities are affecting climate, ecosystems and the environment like never before. However, the dominant understanding  of  the global environmental history does not adequately account for its connections to social theory, even though these themes are inextricably linked to the sociality and materiality of the changing world of humans and non-humans. Within the framework of the world's socio-cultural anthropology are being developed, and the representatives of the discipline are taking increasingly firm stances on climate change, developing  practices that creatively can be called the ‘ecologisation of anthropology’ as a response to the notion that the world is overheated. A movement of conceptual transgression of the category ‘human’, which is the core of anthropocentric knowledge, can become an opportunity for anthropology not only to prognose the future of societies, but also to co-produce scientific knowledge anticipating and explaining its shapes.
    Źródło:
    Lud; 2021, 105; 243-274
    0076-1435
    Pojawia się w:
    Lud
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poszukiwana metafora antropocenu. Reinterpretacja mitu o Edypie
    Autorzy:
    Lech, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2056706.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Anthropozän
    Mythos
    Transformation
    Wissen
    Macht
    Egozentrismus
    Ökozentrismus
    anthropocene
    myth
    transformation
    knowledge
    power
    egocentrism
    ecocentrism
    antropocen
    mit
    transformacja
    wiedza
    władza
    egocentryzm
    ekocentryzm
    Opis:
    Antropocen – epoka człowieka, hasło wywołujące świadomość zbliżającej się katastrofy ekologicznej. Stosunek człowieka do przyrody stał się nadrzędnym problemem, którego rozwiązanie zadecyduje o dalszym istnieniu gatunku ludzkiego. Wydawało się, że jako ludzkość posiadamy nieograniczoną władzę oraz możliwości naukowe i techniczne do zarządzania Ziemią. Dzisiaj pojawiła się nagła potrzeba zmiany naszych działań nastawionych przede wszystkim na despotyczny wzrost – głównie ekonomiczny. Problem ochrony klimatu wymaga szybkiego działania. Wymaga zmiany świadomości. Naukowa wiedza o faktycznym zagrożeniu okazuje się jednak nieskuteczna w budzeniu z marazmu i denializmu supersprawczą ludzkość. Stąd potrzeba metafory, która zobrazuje transformację wiedzy i wartości w takie, które sprawniej skłonią do przeciwdziałania kryzysowi klimatycznemu. Uznałam mit o Edypie opowiedziany przez Sofoklesa za dostatecznie znaną i jednocześnie motywującą metaforę antropocenu. Do reinterpretacji mitu wykorzystałam P. Ricoeura potrzebę uchwycenia istoty tragiczności i otwarcia na nią oczu. Posłużyłam się C. Levi-Straussa poszukiwaniami w micie uniwersalnych zasad myślenia i doświadczenia ludzkiego. Posiłkowałam się tezą M. Foucaulta o nadwyżce wiedzy i władzy w osobie Edypa. Przeniosłam uwagę z wydarzeń w Tebach na te, które wydarzyły się w Kolonos. Życiowa droga, jaką przebył Edyp, wskazuje na transformację, której dokonał w poszukiwaniu nowej wiedzy potrzebnej do odzyskania władzy i przezwyciężenia postawy ofiary własnych działań. Zaproponowałam, aby tabu ojcobójstwa i kazirodztwa odczytywać nie jako zakaz, a jako radę i sposób na degradację i transformację Ego w Eco, egocentryzmu w ekocentryzm. W Kolonos duchowa siła i nowa wiedza Edypa zapewniła ochronę i bezpieczeństwo Ateńczykom. Proponowana metafora antropocenu mogłaby wspomóc odzyskanie „zmysłu tragizmu”, a ten umożliwiłby „Antropoceńczykom” metanoję, zwrot myślenia i nową moc.
    Das Anthropozän ist ein Menschenzeitalter, ein Stichwort, das das Bewusstsein für eine drohende Umweltkatastrophe weckt. Die Einstellung des Menschen zur Natur ist zu einem Hauptproblem geworden, dessen Lösung über das Fortleben der menschlichen Spezies entscheiden wird. Es schien, dass wir als Menschheit über unbegrenzte Macht und wissenschaftliche und technische Möglichkeiten verfügen, um die Erde zu verwalten. Heute ist es dringend notwendig geworden, unsere Aktivitäten zu ändern, die vor allem auf despotisches Wachstum ausgerichtet sind – hauptsächlich auf wirtschaftliches Wachstum. Das Problem des Klimaschu-tzes erfordert rasches Handeln. Es erfordert einen Bewusstseinswandel. Die wissenschaftlichen Erkenntnisse über die tatsächliche Bedrohung erweisen sich jedoch als wirkungslos, wenn es darum geht, die extrem wirksame Menschheit aus Marasmus und Leugnung zu wecken. Daher braucht es eine Metapher, die die Transformation von Wissen und Werten zu einem solchen Wissen bildhaft macht, das zur Bewältigung der Klimakrise wirksamer anregen wird. Ich fand den von Sophokles erzählten Mythos von Ödipus eine hinreichend vertraute und gleichzeitig motivierende Metapher für das Anthropozän. Um den Mythos neu zu interpretieren, griff ich auf die Idee von Paul Ricoeurs zurück, das Wesen der Tragödie einzufangen und die Augen dafür zu öffnen. Ich nutzte die Suche von Claude Levi-Strauss nach universellen Denkprinzipien und menschlicher Erfahrung im Mythos. Ich bediente mich Michel Foucaults These vom Überschuss des Wissens und der Macht in der Figur von Ödipus. Ich verlagerte die Aufmerksamkeit von den Ereignissen in Theben auf die Ereignisse in Kolonos. Der von Ödipus zurückgelegte Lebensweg deutet auf den Wandel hin, den er auf der Suche nach dem neuen Wissen vollzogen hat, das notwendig war, um die Macht zurückzugewinnen und die Haltung des Opfers seiner eigenen Handlungen zu überwinden. Ich schlug vor, das Tabu von Vaterschaftsmord und Inzest nicht als Verbot sondern als Rat und als Weg zur Degradierung und Transformation von „Ego“ in „Eco“, Egozentrismus in Ökozentrismus, zu lesen. In Kolonos haben spirituelle Stärke und neues Wissen von Ödipus den Schutz und die Sicherheit den Bewohnern von Athen gewährleistet. Die vorgeschlagene Metapher für das Anthropozän könnte die Wiedererlangung des „Sinns für das Tragische“ fördern, und dieser würde den „Anthropozänern“ Metanoia, den Wandel des Denkens und eine neue Kraft ermöglichen.
    Anthropocene – the epoch of man, a slogan that evokes awareness of the impending ecological catastrophe. Man’s attitude to nature has nowadays become a major problem and its solution or not will determine the further existence of the human species. As humanity, we believe to possess inexhaustible scientific and technical might and potential to run the Earth. Yet today an urgent need has arisen to reverse our present activities designed primarily to boost frenetic economic growth. Prompt action is needed to protect the Earth’s climate. Our mentality needs to be changed. However, the looming ecological threat has not yet evoked large enough concern among men, otherwise so highly expert in many fields nor overcome our inertness and denialism. Hence the need for a metaphor that would inspire change of knowledge and values to help counteract the climate crisis more efficiently. I believe that the story and myth of Oedipus as told by Sophocles is a sufficiently well-known and a motivating one and applicable to the Anthropocene. Reinterpreting the myth, I refer to Paul Ricoeur’s expressed need to grasp and understand the essence of the tragic. I follow C. Levi-Strauss’s thinking in his exploration of mankind’s universal principles of thinking and experience in the myth. I share Michel Foucalt's contention regarding the excess of Oedipus’s power and knowledge. I reverse the attention from events in Thebes to these in Kolonos. The path of Oedipus’ life illustrates the transformation he had undergone having gained new knowledge needed to regain power and to overcome the sense of being a victim of his own actions. I also suggest that the taboo of patricide and incest be not perceived as a proscription but as an advice and also a way of degrading and transforming the “Ego” into “Eco”, that is egocentrism into ecocentrism. In Kolonos, the spiritual strength and the extra knowledge gained by Oedipus ensured protection and security to Athenians. The proposed metaphor of the “Anthropocene” could help to revivify the “sense of tragedy” leading consequently to metanoia, a change of people’s minds, new strength and inspiration to act.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2021, 31; 85-102
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Inność zwierzęcia”. Kłopotliwa relacja Homo sapiens z resztą królestwa Animalia
    “The ‘Otherness’ of Animals”: On the Troublesome Relationship between Homo sapiens and the Other Members of the Kingdom Animalia
    Autorzy:
    DZWONKOWSKA, Dominika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046731.pdf
    Data publikacji:
    2020-01-12
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    etyka postępowania wobec zwierząt, wyzwolenie zwierząt, antropocentryzm, antropocen, odpowiedzialność za drugiego
    animal ethics, animal liberation, anthropocentrism, Anthropocene, responsibility towards the other
    Opis:
    Relacja człowiek–zwierzę pozostaje naznaczona ambiwalencją, której źródłem jest antropocentryczny paradygmat kultury. Tekst opisuje wybrane elementy ambiwalentnego stosunku człowieka do zwierząt oraz obcość zwierząt w ludzkim świecie i przedstawia, na czym polega „kłopotliwy” charakter tej relacji. Ma on bardzo wiele wymiarów i łączy się z licznymi problemami szczegółowymi. W artykule skupiono się na wybranych zagadnieniach z tego obszaru. „Kłopotliwość” ujawnia się już w języku debaty nad zwierzętami, pozornie przekraczającym ontologiczną przepaść międzygatunkową, ale w rzeczywistości ją sankcjonującym. Inna trudność metateoretyczna wyłania się przy próbach sformułowania adekwatnego pytania badawczego w debacie nad etyką postępowania wobec zwierząt. Pytanie takie i odpowiedź na nie mogłyby pomóc stworzyć etykę uwzględniającą w uniwersum moralnym zarówno człowieka, jak i zwierzęta w całej ich różnorodności. Podstawowym problemem okazuje się zatem ustalenie jednolitych warunków traktowania całego królestwa animalia. W tekście przedstawiono krytyczną analizę dotychczasowej debaty na temat losu zwierząt w świecie człowieka i przysługujących im praw. Analiza ta otwiera możliwość szerszej dyskusji nad problemem kłopotliwej relacji człowieka do zwierząt. Artykuł pokazuje też, że mimo długoletnich starań zwolenników ruchu wyzwolenia zwierząt niewiele uczyniono jeszcze w celu rzeczywistej poprawy losu zwierząt i wciąż pozostają one bytami obcymi w świecie człowieka. Trudno jest stworzyć etykę, która w uniwersum moralnym uwzględniałaby zwierzęta (z całą ich różnorodnością) niezależnie od tego, w jakim stopniu wykazują one podobieństwo do człowieka. Przeprowadzone analizy ujawniają, że pod maską troski o zwierzęta często kryje się postawa antropocentryczna, co skłania do ponawiania pytań o naturę naszej relacji ze światem animalia w epoce antropocenu. Dyskurs na temat losu zwierząt jest na wskroś antropocentryczny, toczy się bowiem na gruncie przekonania, że zwierzęta zasługują na naszą troskę o tyle, o ile wykazują one cechy „ludzkie”. Postawa tego rodzaju ujawnia wewnętrzną słabość debaty nad etyką postępowania wobec zwierząt, a jednocześnie pokazuje, jak bardzo „kłopotliwa” również w praktyce okazuje się relacja człowiek–zwierzę.
    The human-animal relationships are marked by ambiguity due to the anthropocentric paradigm prevailing in culture. The paper presents some chosen manifestations of this ambiguity, as well as animals as ‘others,’ or ‘strangers,’ in the human world, thus delving deeper into the meaning of the relation in question. As it turns out, the problem is multidimensional and in order to approach it one needs to scrutinize a number of specific issues. First of all, the ‘trouble’ lies in that the language applied in the debate on animal ethics, which is supposed to bridge the interspecies gap, apparently legitimizes it. Another metatheoretical difficulty emerges once we attempt to formulate an adequate research question that would enable creating an ethics that applies to human beings as well as to animals in all their variety. Thus the basic problem lies in establishing the universal criteria necessary to include all the members of the Kingdom Animalia in the moral universe. The paper comprises a critical analysis of the debate on the status of animals in the human world as well on the issue of animal rights. The analysis in question opens new possibilities for further discussion of the ‘troublesome’ relationship between humans and animals. The paper also shows that the long-time efforts of the animal liberation movement have done very little to improve the conditions in which animals live. Animals are still ‘strangers’ in the human world. The task of creating an ethics that would embrace both humans and animals, in all their variety, regardless of the extent of their likeness to humans, proves extremely difficult. The author shows that under the guise of concern for the well-being of animals anthropocentric attitudes are pursued, which once again prompts the question about the nature of the relationship between humans and animals in the age of Anthropocene. The weakness of the debate on animal welfare lies in its being thoroughly anthropocentric due to the fact that it is continued on the grounds of the belief that animals ‘deserve’ care from humans insofar as they manifest ‘human’ traits. Still the debate in question is itself a proof of how ‘troublesome’ the relationship between humans and animals turns out in practice.
    Źródło:
    Ethos; 2017, 30, 1 (117); 193-206
    0860-8024
    Pojawia się w:
    Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Minulosť a budúcnosť ľudstva z hľadiska kritického environmentalizmu
    Прошлое и будущее человечества с точки зрения критического энвайронментализмa
    Past and Future of Humankind from the Perspective of Critical Environmentalism
    Autorzy:
    Sťahel, Richard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497200.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    энвайронментализм
    Антропоцен
    изменение климата
    конфликты
    будущее человечества
    environmentalizmus
    antropocén
    klimatické zmeny
    konflikty
    budúcnosť ľudstva
    environmentalism
    anthropocene
    climate change
    conflicts
    future of humankind
    Opis:
    Напротяжении своей истории человечество разработалo ряд стратегий с помощью которых удерживался баланс между ростoм популяции и наличием доступных ресурсов, необходимых для удовлетворения его основных жизненных потребностей. Эти стратегии всегда определялись экологическими возможностями конкретного региона, в то же время оказывали воздействие на его среду. Однако степень воздействия на окружающую среду, наблюдаемая в последние десятилетия, позволяет утверждать, что человечество стало “ведущей силой”, влияющей нa геологическое и климатическоe состяние окружающей среды планеты. Будущее человечества завист от того, успеет и сможет ли оно изменить свои стратегии до момента, пока ресурсы планеты еще позволяют существование глобальной цивилизации.
    In its history, humankind worked out several life strategies with which they were balancing their growth in number and the availability of sources to satisfy their basic needs. These life strategies were always determined by the environmental opportunities of specific region, but, at the same time they impacted this environment. However, the degree of environment influence attained in last decades such a level that humankind became a geologic-climate force. Now the future of humankind depends on whether the humankind will be able to change its life strategies applied until now, before the environment of the globe stops to make possible the existence of global civilization.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2018, 18; 91-102
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Leo zmienia świat. Wegańska literatura dziecięca wobec wyzwań antropocenu
    Leo Changes the World: Children’s Vegan Literature and the Challenges of the Anthropocene
    Лео меняет мир. Веганская детская литература перед лицом вызовов антропоцена
    Autorzy:
    Kubisz, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/20874741.pdf
    Data publikacji:
    2022-02-14
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    веганство
    детская литература
    антропоцен
    экологическая эмпати
    стагнация
    weganizm
    literatura dziecięca
    antropocen
    empatia środowiskowa
    marazm
    veganism
    children’s literature
    Anthropocene
    environmental empathy
    stagnation
    Opis:
    W artykule badane są reprezentacje weganizmu w kontekście dyskusji na temat sposobów zapobiegania degradacji środowiska naturalnego. Jednocześnie stawiana jest teza o instrumentalizacji weganizmu przez dyskurs antropocenu, która z kolei prowadzi do marginalizowania kwestii zwierzęcego cierpienia. Na przykładzie omówienia wybranych aspektów książki Donaty Marfiak i Jerzego Reya Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt, czyli o tym, jak dzieci ratują świat pokazano, że jedną z przestrzeni, w której związek pomiędzy weganizmem, dobrostanem zwierząt i troską o środowisko wybrzmiewa w sposób podkreślający współzależność i wspólnotowość żyjących organizmów, jest wegańska literatura dziecięca.
    В статье рассматриваются репрезентации веганства в контексте споров о способах противодействия деградации природной среды. При этом выдвигается тезис о том, что веганство используется инструментально в дискурсе антропоцена, что, в свою очередь, ведет к маргинализации страданий животных. Обращаясь к книге Донаты Марфиак и Ежи Рея Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt, czyli o tym, jak dzieci ratują świat [Мама, папа – почему мы не едим животных? Или как дети спасают мир], показано, что одна из областей, в которой связь между веганством, благопо- лучием животных и заботой об окружающей среде выдвигается на первый план таким образом, что подчеркивает взаимозависимость и общность всех живых организмов, – это веганская детская литература.
    In her article, Marzena Kubisz examines representations of veganism in the context of debates about the ways to counteract the degradation of the natural environment while claiming that veganism is used instrumentally in the discourse of the Anthropocene, which, in turn, leads to a marginalization of animal suffering. By referring to Donata Marfiak and Jerzy Rey’s book entitled Mamo, tato – dlaczego nie jemy zwierząt? Czyli o tym, jak dzieci ratują świat [Mummy, Daddy, Why Don’t We Eat Animals? Or the Way Children Save the World] Kubisz demonstrates that one of the areas in which the connection between veganism, animal welfare and environmental care is foregrounded in a way which stresses the co-dependency and communality of all living organisms is vegan literature for children.
    Źródło:
    Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies; 2022, 1 (9); 1-19
    2719-2687
    2451-3849
    Pojawia się w:
    Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jak reagować na kryzys klimatyczny w obecnej fazie kapitalizmu? Perspektywa „akademii w działaniu” [Recenzja książki: „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk”, red. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz, Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022, ss. 845]
    How to Respond to the Climate Crisis in the Age of Extractivism: the “Academy in Action” Perspective [A Review of „Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk”, ed. Kasia Jasikowska, Michał Pałasz]
    Autorzy:
    Wodzińska, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/25456250.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    climate crisis
    ecology
    environmental humanities
    crisis
    capitalism
    anthropocene
    global warming
    COP27
    kryzys klimatyczny
    ekologia
    humanistyka środowiskowa
    kryzys
    kapitalizm
    antropocen
    globalne ocieplenie
    Opis:
    Niniejszy tekst stanowi recenzję książki zatytułowanej Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk pod redakcją Kasi Jasikowskiej i Michała Pałasza (Uniwersytet Jagielloński, Biblioteka Jagiellońska, Kraków 2022). Z jednej strony recenzja omawia interesującą strukturę publikacji, składającą się z: części pierwszej opartej na badaniach i diagnozach dotyczących kryzysu klimatyczno‑ekologicznego Jak jest? Ginie świat, jaki znamy, części drugiej bazującej na refleksjach nad przyczynami globalnego kryzysu o charakterze klimatyczno-ekologicznym Dlaczego tak jest? Ograniczenie ludzkich horyzontów oraz części trzeciej – ostatniej, stanowiącej wyjątkowo ciekawą próbę namysłu nad możliwymi alternatywami i zatytułowanej Co robić? Zmiana myślenia i działania. Z drugiej strony, tekst jest także próbą osadzenia kryzysu klimatycznego w szerszym, systemowym polu, powstałym w wyniku gry interesów pomiędzy władzą i kapitałem lub – jak to ma miejsce w ostatnich latach – będącym efektem aliansu pomiędzy władzą a kapitałem. Co ważne, pod uwagę wzięty został również zaproponowany przez redaktorów koncept „akademii w działaniu”.
    This text is a review of the book At Five to Twelve, the End of the World: The Climate‑Ecological Crisis in the Voice of Many Sciences (Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno‑ekologiczny głosem wielu nauk), edited by Kasia Jasikowska and Michał Pałasz (Krakow: Jagiellonian University in Krakow, 2022). On the one hand, I discuss the interesting tripartite structure of the publication, the first part of which is based on research and diagnoses of the climate‑ecological crisis (How is it? The world as we know it is dying – Jak jest? Ginie świat, jaki znamy). Part two reflects on the causes of the global climate‑ecological crisis (Why is it so? Limitations of human horizons – Dlaczego tak jest? Ograniczenie ludzkich horyzontów), and part three is an exceptionally interesting effort to think about possible alternatives (What to do? Changing thinking and action – Co robić? Zmiana myślenia i działania). On the other hand, I attempt to embed the climate crisis in a broader, systemic field, created by the game of interests between power and capital, or – as has been the case in recent years – an alliance between power and capital. Importantly, I also take into account the editors’ proposed concept of “academia in action”.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica; 2023, 11; 430-439
    2353-4583
    2449-7401
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Poetica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Posthumanizm – w poszukiwaniu nowej etyki
    Posthumanism – In Search of a New Ethics
    Autorzy:
    Środa, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26063077.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    humanizm
    posthumanizm
    antropocen
    patriarchalizm
    zmysł udziału
    podmiot
    nomada
    etyka
    troska
    empatia
    humanism
    posthumanism
    the Anthropocene
    patriarchalism
    “sense of participation
    subject
    nomad
    ethics
    care
    empathy
    Opis:
    Kryzys klasycznego humanizmu jest faktem. Ujawnił bowiem on swój ciemny rewers. Są nim niewolnictwo, kolonializm, wyzysk,  wykluczenia, dyskryminacje. Humanizm okazał się być dzieckiem patriarchalizmu, szowinizmu płciowego i gatunkowego. Trzeba go więc przezwyciężyć. Jedną z propozycji jest posthumanizm. Opiera się on na odmiennej metodzie badawczej (nazywam ją tu „zmysłem udziału”), odmiennej koncepcji podmiotu (nomada) i nowej etyce, której kształt dopiero powstaje. W artykule wskazuję na jej fundamenty w postaci kobiecej etyki troski, która – w moim przekonaniu - otwiera horyzonty na bardziej holistyczne, egalitarne, spluralizowane ludzko-pozaludzkie istnienie. 
    The crisis of classical humanism is a fact. It has revealed its dark reverse. They are slavery, colonialism, exploitation, exclusion, discrimination. Humanism turned out to be the offspring of patriarchalism, gender chauvinism and speciesism. Therefore, it has to be overcome. One of the proposals is posthumanism. It is based on a different research method (I call it the “sense of participation”), a different concept of the subject (nomad) and a new ethics, the shape of which is still emerging. In the article, I point to its foundations in the form of a female ethics of care, which – in my opinion – opens the horizons to a more holistic, egalitarian, pluralized human–non-human existence.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2023, 47; 109-126
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uciec z antropocenu (w towarzystwie pająków, monarchów i technologii cyfrowych)
    To Escape the Anthropocene (in the Company of Spiders, Monarchs, and Digital Technologies)
    Autorzy:
    Sugiera, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/47018393.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    antropocen
    zwierzęcy Inny
    sztuki performatywne
    negantropocen
    Bernard Stiegler
    Fujiko Nakaya
    Reynier Leyva Novo
    troskliwe myślenie
    Anthropocene
    animal Other
    performative arts
    Neganthropocene
    care-full thinking
    Opis:
    W kontekście cyfrowych technologii autorka przygląda się owadom, którym Donna Haraway przypisała szczególną rolę w przyspieszaniu końca antropocenu. Po pierwsze, to żyjący w jej kalifornijskim sąsiedztwie pająk Pimoa cthulu, którego nazwę gatunkową nieco zmieniła, żeby podkreślić chtoniczny wymiar przyszłej epoki chthulucenu. Po drugie zaś, Danaus plexippus, nazywany monarchem lub monarchą, który stał się bohaterem jej spekulatywnej fabulacji „Camille Stories”, opublikowanej w Staying with the Trouble (2016). W centrum zainteresowania autorki znajduje się wideo Ride the Wind and Draw a Line (1973) japońskiej artystki Fujiko Nakayi jako element instalacji podczas jej retrospektywnej wystawy Nebel Leben w monachijskim Haus der Kunst (2022) oraz cyfrowy projekt i immersyjna instalacja Methuselah kubańskiego artysty Reyniera Leyva Novo w nowojorskim Museo del Barrio (2023). Ich porównawcza analiza pozwala w nowej perspektywie spojrzeć na tę strefę kontaktu, którą nazywa się ostatnio więcej-niż-ludzką antropologią (Eduardo Kohn) czy negantropologią (Bernard Stiegler), a także pokazać performatywne możliwości technologii cyfrowych jako terapeutycznych narzędzi troski w więcej-niż-ludzkich relacyjnościach.
    In this article, the author looks closely at two arthropod species which Donna Haraway sees as playing an important role in accelerating the longed-for end of the Anthropocene. One of them is the Californian spider Pimoa cthulu, whose generic name she has slightly changed to better emphasize the chthonic dimension of the coming Chthulucene. The other one is Danaus plexippus, the monarch butterfly or simply monarch, the protagonist of her speculative fabulation “Camille Stories”, published in Staying with Trouble (2016). Two artworks stand at the center of the author’s interest: the video Ride the Wind and Draw a Line (1973) by the Japanese artist Fujiko Nakaya, which became a key-element in her retrospective Nebel Leben in Munich’s Haus der Kunst (2022) and the digital project and immersive installation Methuselah by the Cuban artist Reynier Leyva Novo, exhibited in New York’s Museo del Barrio (2023). Their comparative analysis opens a new perspective to showcase an emerging zone of contact which Eduardo Kohn calls more-than-human anthropology and Bernard Stiegler – neganthropology. Based on this comparison, the article also demonstrates the performative affordances of digital technologies, which in the two projects become therapeutic tools of care within more-than-human relationalities.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2024, 73, 3; 85-102
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia środowiskowa jako praktyka badawcza
    Environmental History in Practice
    Autorzy:
    Praczyk, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2080774.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    environmental history
    social-natural system
    anthropocentrism
    anthropocene
    animal studies
    historia środowiskowa
    system społeczno-przyrodniczy
    antropocentryzm
    antropocen
    studia nad zwierzętami
    Nauki Humanistyczne i Społeczne
    Opis:
    The article places the environmental history on the map of historical research. It contains a problematised definition of environmental history, outlines its key determinants, describes its research issues and methodology, and analyses the question of the historical sources that are used by environmental historians. The article also reflects on the relationship between environmental history research and theoretical reflection, primarily from the field of post-human studies and postcolonial studies. It also considers the interdisciplinary potential of these in relation to the humanities as well as natural and earth sciences. The article also contains a review of the state of research on environmental history in the Polish historiography of the last five years.
    Źródło:
    Historyka studia metodologiczne; 2020, 50; 351-376
    0073-277X
    Pojawia się w:
    Historyka studia metodologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzieciństwo w antropocenie (Informacja o Raporcie UNICEF – Miejsca i przestrzenie. Wpływ środowiska na dobrostan dzieci)
    Childhood in the Anthropocene (Information about the UNICEF Report – Places and spaces: The impact of the environment on childrens well-being)
    Autorzy:
    Kasprowicz, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/44727332.pdf
    Data publikacji:
    2024-04-15
    Wydawca:
    Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS
    Tematy:
    antropocen
    dzieciństwo
    dobrostan
    rozwój
    środowisko i świat jako miejsce rozwoju
    anthropocene
    childhood
    well-being
    development
    environment and the world as a place of development
    Opis:
    Raport UNICEF ma walor edukacyjny, jest zasobem wiedzy na temat warunków środowiskowych w jakich żyją i rozwijają się dzieci na świecie. Dzieciństwo w antropocenie nie jest sielanką. Bieda, zagrożenie ekologiczne, zmiany klimatyczne niekorzystnie wpływają na rozwój oraz zdrowie fizyczne i psychiczne najmłodszego pokolenia. Tytułowy dokument poza prezentacją rzetelnych badań przekonuje do solidarności oraz jednoczenia sił lokalnych i międzynarodowych na rzecz ochrony środowiska i dzieci w nim się wychowujących. Ramy czasowe przeprowadzają czytelnika od świata w stanie odziedziczonym do przyszłości. Tylko od człowieka, solidarności międzynarodowej zależy stan środowiska.
    The UNICEF report has educational value and is a resource of knowledge about the environmental conditions in which children worldwide live and develop. Childhood in the Anthropocene is not idyllic. Poverty, ecological threats and climate changes adversely affect the development and physical and mental health of the youngest generation. Apart from presenting reliable research, the title document argues for solidarity and uniting local and international forces to protect the environment and children growing up in it. The time frame takes the reader from the inherited world to the future. The state of the environment depends only on man and international solidarity.
    Źródło:
    Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze; 2024, 628(3); 5-11
    0552-2188
    Pojawia się w:
    Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    (Współ)myślenie w humanistyce. Literackie ekokształcenie w epoce antropocenu
    (Co-)thinking in the humanities. Literary eco-education in the Anthropocene era
    Autorzy:
    Ochwat, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2050954.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    ecological humanities
    Anthropocene
    Polish language
    climate changes
    consumerism
    zero waste
    ecology
    responsibility for the Earth
    humanistyka ekologiczna
    antropocen
    język polski
    zmiany klimatu
    konsumpcjonizm
    ekologia
    odpowiedzialność za Ziemię
    Opis:
    W związku z dokonującym się zwrotem ku Ziemi w nauce i edukacji, trwającymi Klimatycznymi Strajkami Młodzieżowymi, a przede wszystkim fatalnymi prognozami dotyczącymi przyszłości, artykuł jest próbą wprowadzenia do praktyki szkolnej transdyscyplinowego nurtu – humanistyki ekologicznej. Autorka zaaplikowała do edukacji polonistycznej nowe treści, dzięki którym uczeń może podjąć głęboki namysł nad odpowiedzialnością za Ziemię. Próbując odpowiedzieć na ekologiczne wyzwanie, autorka zrekontekstualizowała również szkolne lektury dawne, zwracając uwagę na nowe relacje człowieka ze środowiskiem. Podstawę zmian mentalnościowo-edukacyjnych stanowi zaprojektowane i opisane seminarium licencjackie, włączające studentów polonistyki w odpowiedzialne ekokształcenie.
    In regard to the turn towards Earth in science and education, the ongoing Climate Youth Strikes and catastrophic forecasts for the future, the article is an attempt to introduce into school practice the trans-disciplinary trend called ecological humanities. The author of the article endeavored not only to apply new content to Polish language education - thanks to which it will be possible for students to reflect on their responsibility for the Earth - but also to recontextualize old texts by drawing attention to the relationship between man and environment. The basis for the mentality and educational changes is a designed bachelor’s seminar, which involves students in the responsible eco-education.
    Źródło:
    Polonistyka. Innowacje; 2020, 12; 31-52
    2450-6435
    Pojawia się w:
    Polonistyka. Innowacje
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Muzeum przyrodnicze jako backteller antropocenu
    A natural history museum as a ‘backteller’ of the Anthropocene
    Autorzy:
    Rybczyńska, Zoriana
    Dziubenko, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944291.pdf
    Data publikacji:
    2021-03-30
    Wydawca:
    Narodowe Centrum Kultury
    Tematy:
    muzeum przyrodnicze
    Muzeum Dzieduszyckich we Lwowie
    antropocen
    backteller
    interpretacja muzealna
    natural history museum
    the State Museum of Natural History in Lviv
    the Dzieduszycki Family Museum
    Anthropocene
    museum interpretation
    Opis:
    The definition of a natural history museum as an institution continues to evolve following the humanistic reflection on the Anthropocene. This article focuses on the history of the State Museum of Natural History in Lviv, one of the oldest institutions of this type, recently reopened after years of reconstruction. The text seeks to analyse the museum concept and operations through the prism of the contemporary debate on the human–nature–culture relationships. The primary questions include: (1) How was the human–nature relationship depicted in the museum space as the latter evolved into its modern concept? (2) Which problems and motives present in the museum exhibitions seem close to the contemporary challenges and vision of the Anthropocene? (3) What museum interpretations are possible in the context of old natural history collections and the contemporary debate on the museum’s function and its transformation? An important conclusion is that natural history collections not only provide a valuable material for natural research, but are also a significant testimony to changes occurring in the contemporary perception of the human–nature relationship and its impact on political, economic and cultural processes taking place in modern societies.
    Źródło:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka; 2021, 113, 1; 116-130
    1230-4808
    Pojawia się w:
    Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mesopotamian Faulkner: As I Lay Dying and the Southern Anthropocene in the 1930s
    Faulkner z Mezopotamii. Kiedy umieram i południowy Antropocen lat trzydziestych XIX wieku
    Autorzy:
    Kuhn, Joseph
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1912495.pdf
    Data publikacji:
    2021-09-03
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Literatura międzywojennego Południa USA
    rolnictwo bawełny
    powódź
    agrilogistyka
    głęboki czas
    pierwsza wojna światowa
    matka-potwór
    antropologiczne cechy człowieka
    maski
    komedia o przetrwaniu
    Antropocen
    Literature of the interwar South
    cotton agriculture
    the Anthropocene
    flooding
    agrilogistics
    deep time
    World War One
    the mother-monster
    anthropological characteristics of the human
    masks
    comedy of survival
    Opis:
    This article attempts to read William Faulkner’s novel As I Lay Dying (1930) within the recent theoretical framework of the Anthropocene. It pays particular attention to the local appearance of the Anthropocene in the interwar American South, which became visible in flooding and deforestation. It argues that the story of the hill-farming Bundren family requires more than an ideological reading that would emphasize the eventual assimilation of the family to the modern market in the New South. It advances instead an ecological-historical interpretation, central to which is a reading of the deceased Addie Bundren as a topographical figure for the toxic southern soil. Her family are seen as continuers of a tradition of “agrilogistics” (Timothy Morton) that dates back over twelve thousand years to Mesopotamia. The article tries to identify the consequences of this reading for Faulkner’s representation of character, which can be seen as a static product of the deep time of geological periods. Finally, it argues that Darl Bundren’s subjectless, extreme consciousness is the only one in the novel that has some comprehension of the advent of the southern Anthropocene, although he has no way of extracting himself from this advent apart from absolute madness.
    Artykuł jest próbą wpisania powieści Williama Faulknera Kiedy umieram (1930) w ramy najnowszych teoretycznych założeń antropocenu. Autor zwraca uwagę na lokalny obraz Antropocenu, który przejawiał się na południu Stanów Zjednoczonych lat międzywojennych w takich zjawiskach, jak powodzie i wylesianie. Autor zauważa, że historia rodziny Bundrenów uprawiających pola na wzgórzach wymaga czegoś więcej niż interpretacji ideologicznej, która podkreśla ostateczną asymilację rodziny w realiach ówczesnego rynku. Zamiast tego autor wysuwa interpretację ekologiczną i historyczną, której centralnym punktem jest odczytanie postaci zmarłej Addie Bundren jako topograficznej figury toksycznej południowej gleby. Jej rodzina jest postrzegana jako kontynuatorka tradycji “agrilogistyki” (Timothy Morton), która sięga ponad dwanaście tysięcy lat wstecz, do Mezopotamii. Artykuł identyfikuje konsekwencje tego odczytania w przedstawieniu bohaterów przez Faulknera, którzy reprezentują głęboki czas okresów geologicznych. Autor argumentuje także, że bezpodmiotowa, ekstremalna świadomość Darla Bundrena pozwala mu, jako jedynej postaci w powieści, na częściowe uzmysłowienie sobie nadchodzącego antropocenu, chociaż jedyną możliwością poradzenia sobie z ową świadomością staje się absolutne szaleństwo.
    Źródło:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2021, 42; 231-245
    1508-6305
    2544-3186
    Pojawia się w:
    ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-87 z 87

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies