Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Ledwozyw-Smolen, I." wg kryterium: Autor


Wyświetlanie 1-10 z 10
Tytuł:
Quantitative relations between the content of selected trace elements in soil extracted with 0.03 M CH3COOH or 1 M HCL and its total concentration in lettuce and spinach
Relacje ilościowe między zawartością wybranych pierwiastków śladowych w glebie ekstrahowanych 0,03 M CH3COOH i 1 M HCL a zawartością ich form ogólnych w sałacie i szpinaku
Autorzy:
Smoleń, S.
Sady, W.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11541868.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Tematy:
soil
trace element
heavy metal
determination
chemical composition
total concentration
element concentration
lettuce
spinach
acetic acid
hydrochloric acid
plant fertilization
extraction
Opis:
Numeorus analytical methods have been developed for determination of micronutrients, heavy metals and trace elements in soil. However, rapid and easy-to-perform methods are still needed for chemical composition analysis of soil that would be based on simultaneous extraction of multiple elements. Furthermore, it would be beneficial if element concentration in soil using these methods were correlated with its concentration in plants. The aim of the study was to determine the interdependency between soil concentration of: Al, B, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Sr, Ti, V and Zn extracted using 0.03 M CH3COOH or 1 M HCl and its content in spinach leaves and lettuce heads. In reference to Al, B, Ba, Cd, Mn, Ni and Zn level in spinach as well as Al, B, Ba, Cd, Cr, Fe, Li and Ti accumulation in lettuce, higher values of correlation coefficients were calculated for soil and plant content of these elements after extraction with 0.03 M CH3COOH than 1 M HCl. In the case of: Cr, Cu, Fe, Li and Sr in spinach as well as Ni and Pb in lettuce, higher values of this parameter were found for 1 M HCl soil extraction when compared with the other tested method. No significant relation was found between Pb and Ti accumulation in spinach as well as Cu Mn, Sr or Zn content in lettuce and its level in soil irrespective of the extraction method (0.03 M CH3COOH or 1 M HCl).
Opracowano wiele metod oznaczania zawartości mikroskładników, metali ciężkich oraz pierwiastków śladowych w glebie. Jednakże nadal istnieje potrzeba poszukiwania szybkich i łatwych do wykonania metod analizy składu chemicznego gleby, które byłyby oparte na wspólnej ekstrakcji wielu składników. Najlepiej, by zawartość składników oznaczona w glebach za pomocą tych metod była skorelowana z ich zawartością w roślinach. Celem badań było określenie zależności pomiędzy zawartością w glebie Al, B, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Sr, Ti, V i Zn ekstrahowanych za pomocą 0,03 M CH3COOH (metoda uniwersalna) i 1 M HCl (test Rinkisa), a ich zawartością w liściach szpinaku i w główkach sałaty. W odniesieniu do zawartości: Al, B, Ba, Cd, Mn, Ni i Zn w szpinaku oraz Al, B, Ba, Cd, Cr, Fe, Li i Ti w sałacie wyniki badań wykazały wyższą wartość współczynników korelacji pomiędzy zawartością pierwiastków w glebie oznaczonych za pomocą 0,03 M CH3COOH niż w 1 M HCl a zawartością tych pierwiastków w roślinach. W porównaniu z ekstrakcją 0,03 M CH3COOH stwierdzono wyższą wartość współczynników korelacji, po oznaczeniu pierwiastków w glebie w 1 M HCl, z ich zawartością w roślinach w przypadku: Cr, Cu, Fe, Li i Sr w szpinaku oraz Ni i Pb w sałacie. Nie stwierdzono istotnego związku pomiędzy zawartością Pb i Ti w szpinaku oraz Cu Mn, Sr and Zn w sałacie, a zawartością tych pierwiastków w glebie, oznaczanych zarówno w ekstraktach 0,03 M CH3COOH jak i 1 M HCl.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2010, 09, 4; 13-23
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Quantitative relations between the content of selected trace elements in soil extracted with 0.03 M CH3COOH or 1 M HCL and its total concentration in carrot storage roots
Relacje ilościowe między zawartością wybranych pierwiastków śladowych w glebie ekstrahowanych 0,03 M CH3COOH i 1 M HCL a zawartością ich form ogólnych w korzeniach spichrzowych marchwi
Autorzy:
Smoleń, S.
Sady, W.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11541915.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Tematy:
soil
chemical composition
extraction
heavy metal
trace element
element concentration
carrot
root
storage
acetic acid
hydrochloric acid
Opis:
There is an existing need for the development of rapid and easy-to-perform methods for analyzing chemical composition of soil basing on simultaneous extraction of many elements in a single solution. Furthermore, it is desirable that mineral concentration determined in soil using these methods should be significantly correlated with its content in plants. Many researches indicated that soil concentration of heavy metals and trace elements after extraction using 0.01 M CaCl2 did not reflect its content in vegetable plants.. The aim of the research was to determine the relation between soil content of: Al, B, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Sr, Ti, V and Zn extracted in 0.03 M CH3COOH as well as 1 M HCl and its content in carrot storage roots. In 2008–2009 studies were carried out on soil samples after carrot cultivation (from 0–30 cm, 30–60 cm and 60–90 cm layers) as well as on carrot storage roots grown on the same soil site. In total, analysis of chemical composition (with respect to the content of tested elements) comprised: 112 samples of carrot storage roots, 112 soil samples from 0–30 cm layer as well as 48 soil samples from 30–60 cm and 60–90 cm layers. Higher applicability of soil extraction with 0.03 M CH3COOH (commonly used for macro element chlorides and boron determination) in comparison to extraction with 1 M HCl was demonstrated in reference to the estimation of the relation between soil and carrot content of: Al, B, Ba, Cd, Cr, Cu, Li, Ni, Sr, Ti and Zn. Application of 1 M HCl gave relatively better results when compared to the extraction with 0.03 M CH3COOH with respect to calculated values of correlation coefficient for Co, Fe, Mn, Mo and Pb content in soil and carrot. Content of Co, Mo, Pb and V in soil after extraction using 0.03 M CH3COOH was below the limits of its detection using ICP-OES spectrometer. No relation was found between vanadium content in soil (analyzed after extraction with 1 M HCl) and its content in carrot storage roots.
Istnieje potrzeba poszukiwania szybkich i łatwych do wykonania metod analizy zawartości składników w glebach, opartych na wspólnej ekstrakcji wielu składników. Zawartość składników oznaczona w glebach za pomocą tych metod korelowała z ich zawartością w roślinach. Liczne badania wykazały, że zawartość mikroelementów, metali ciężkich oraz pierwiastków śladowych w glebie oznaczana za pomocą 0.01 M CaCl2 nie odzwierciedla zawartości tych składników w warzywach. Celem badań było określenie zależności pomiędzy zawartością w glebie Al, B, Ba, Cd, Co, Cr, Cu, Fe, Li, Mn, Mo, Ni, Pb, Sr, Ti, V i Zn ekstrahowanych za pomocą 0,03 M CH3COOH i 1 M HCl, a ich zawartością w korzeniach spichrzowych marchwi. W latach 2008–2009 badaniami objęto próby gleby (z warstw 0–30 cm, 30–60 cm i 60–90 cm) po uprawie marchwi oraz próby korzeni spichrzowych marchwi z uprawy polowej prowadzonej na tym samym stanowisku glebowym. Łącznie analizie składu chemicznego (pod względem zawartości badanych pierwiastków) poddano 112 prób korzeni spichrzowych marchwi i 112 prób gleby z warstwy 0–30 cm oraz po 48 prób gleby z warstw 30–60 cm i 60–90 cm. Badania wykazały większą przydatność ekstrakcji gleby 0,03 M CH3COOH (standardowo służącej do określania zawartości makroskładników chlorków i boru) niż ekstrakcji 1 M HCl do oceny związku pomiędzy zawartością Al, B, Ba, Cd, Cr, Cu, Li, Ni, Sr, Ti i Zn w glebie a zawartością tych pierwiastków w korzeniach spichrzowych marchwi. Zastosowanie ekstrakcji 1 M HCl dało stosunkowo lepsze rezultaty niż ekstrakcja 0,03 M CH3COOH w zakresie wielkości współczynników korelacji pomiędzy zawartością Co, Fe, Mn, Mo i Pb w glebie i marchwi. Zawartość Co, Mo, Pb i V w glebie po ekstrakcji 0,03 M CH3COOH była niższa od limitu detekcji spektrometru ICP-OES. Nie wykazano związku pomiędzy zawartością wanadu w glebie (oznaczanego w 1 M HCl) a zawartością V w korzeniach spichrzowych marchwi.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2010, 09, 4; 3-12
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Preliminary evaluation of the influence of soil fertilization and foliar nutrition with iodine on the effectiveness of iodine biofortification and mineral composition of carrot
Wstępna ocena wpływu nawożenia i dokarmiania dolistnego jodem na efektywność biofortyfikacji marchwi w jod oraz jej skład mineralny
Autorzy:
Smolen, S.
Rozek, S.
Strzetelski, P.
Ledwozyw-Smolen, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/14989.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
Opis:
Vegetables enriched with iodine can become an alternative to iodized salt as a way of introducing this element to human diet. Iodine is not a nutritional element for plants. Its influence on biochemical and physiological processes occurring in plants, including mineral nutrition, has not yet been diagnosed. In the available literature, no information can be found on the comparison of iodine biofortification efficiency of carrot storage roots through soil fertilization and foliar nutrition. The aim of this study was to assess the influence of pre-sowing soil fertilization with iodine (in the form of KI) and foliar application of this element (as KIO3) on the biofortification effectiveness and mineral composition of carrot storage roots. Carrot cv. Kazan F1 was cultivated in a field experiment in 2008 and 2009. The experiment comprised different variants of soil and foliar application of iodine: control (without soil or foliar application of iodine), combinations with pre-sowing soil fertilization with iodine in the dose of 0.5, 1.0 and 2.0 kg I ha–1 as well as foliar nutrition with iodine in the concentration of: 0.0005%, 0.005% and 0.05% repeated four times. In total, using 1,000 dm3 of work solution per 1 ha, the following amounts of iodine were applied to plants in the latter variant: 0.02, 0.2 and 2.0 kg I ha–1, respectively. In carrot storage roots, iodine as well as P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd and Pb were analyzed with the ICP-OES technique, whereas nitrogen was determined with Kiejdahl’s method. In all the tested combinations, significant increase in iodine concentration in carrot was observed versus the control (2.1 mg I kg–1 d.w). Storage roots of carrot treated with the highest doses of iodine (through soil and foliar application) contained comparable amounts of this element: 10.2 and 8.6 mg I kg–1 d.w., respectively, which were also the highest quantities relative to the control and the other treatments. Soil fertilization in the dose of 1.0 and 2.0 kg I ha–1 as well as foliar nutrition with 0.0005%, and 0.05% solution of iodine contributed to an increased content of nitrogen in carrot roots. Soil and foliar application of iodine, in relation to the control, resulted in a higher content of Mg, Fe, Al and K as well as a lower S concentration in carrot, except K and S in the combination with soil fertilization of 0.5 kg I ha–1. Diversified influence of the iodine dose, form and application method was observed in reference to concentrations of: P, Ca, Na, B, Cu, Mn, Zn, Cd and Pb in carrot storage roots. Iodine treatments included in the research had no significant influence on the Mo content in carrot.
Warzywa wzbogacane w jod mogą stać się alternatywną, do jodowania soli kuchennej, drogą wprowadzania jodu do diety człowieka. Jod nie jest składnikiem pokarmowym roślin. Jego oddziaływanie na procesy biochemiczne i fizjologiczne roślin, w tym na funkcjonowanie gospodarki mineralnej, nie zostało zdiagnozowane. W dostępnej literaturze brak jest informacji na temat porównania efektywności biofortyfikacji korzeni spichrzowych marchwi w jod poprzez nawożenie doglebowe i dolistną aplikację tego pierwiastka. Celem badań było określenie wpływu doglebowego przedsiewnego nawożenia jodem (w formie KI) i dolistnej aplikacji tego pierwiastka (w formie KIO3) na efektywność biofortyfikacji w jod oraz skład mineralny korzeni spichrzowych marchwi. Marchew odmiany Kazan F1 uprawiano w latach 2008-2009 w doświadczeniu polowym. W badaniach uwzględniono kombinacje ze zróżnicowanym nawożeniem doglebowym i dokarmianiem dolistnym jodem. Wyróżniono kontrolę (nienawożoną i niedokarmianą dolistnie jodem), kombinacje z przedsiewnym nawożeniem doglebowym jodem w dawkach: 0,5, 1,0 i 2,0 kg I ha–1 oraz 4-krotne dolistne dokarmianie roślin jodem w stężeniach 0,0005%, 0,005% i 0,05% – sumarycznie po zastosowaniu 1000 dm3 cieczy roboczej ha–1 zaaplikowano roślinom odpowiednio: 0,02, 0,2 i 2,0 kg I ha–1. W korzeniach spichrzowych marchwi oznaczono: zawartość jodu oraz P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd i Pb techniką ICP-OES, a także zawartość azotu metodą Kiejdahla. We wszystkich badanych kombinacjach stwierdzono istotne zwiększenie zawartości jodu w marchwi w porównaniu z kontrolą (2,1 mg I kg–1 s.m.). Korzenie marchwi traktowanej najwyższymi dawkami jodu (doglebowo i dolistnie) zawierały porównywalną, najwyższą zawartość jodu – odpowiednio 10,2 i 8,6 mg I kg–1 s.m. W odniesieniu do kontroli nawożenie doglebowe w dawkach 1 i 2 kg I ha–1 oraz dokarmianie dolistne 0,0005%, i 0,05% wpłynęło na zwiększenie zawartości azotu w marchwi. Dolistna i doglebowa aplikacja jodu, w porównaniu z kontrolą, wpłynęła na zwiększenie zawartości Mg, Fe i Al, a także K oraz obniżenie zawartości S w marchwi – oprócz K i S w kombinacji z nawożeniem 0,5 kg I ha–1. Stwierdzono zróżnicowane oddziaływanie dawki, formy i sposobu aplikacji jodu na zawartość P, Ca, Na, B, Cu, Mn, Zn, Cd i Pb w marchwi. Zastosowane zabiegi aplikacji jodu nie miały wpływu na zawartość Mo w marchwi.
Źródło:
Journal of Elementology; 2011, 16, 1
1644-2296
Pojawia się w:
Journal of Elementology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Antioxidant potential of tomato (Solanum lycopersicum L.) seedlings as affected by the exogenous application of organoiodine compounds
Autorzy:
Ledwożyw-Smoleń, I.
Halka, M.
Smoleń, S.
Kruczek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/12708426.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opis:
Salicylic acid is one of the regulatory compounds involved in numerous processes in plants. Previous studies indicated that also its halogen derivatives may exhibit similar roles. The aim of the work was to evaluate the influence of iododerivatives of salicylic acid such as: 5-iodosalicylc acid (5I-SA) and 3,5-diiodosalicylic acid (3,5diI-SA) on selected aspects of antioxidant capacity of tomato seedlings. The efficiency of improving iodine accumulation in tomato seedlings was also studied. No tested organoiodine compound had a negative effect on the growth and development of tomato seedlings. The presence of iodosalicylic acids in the nutrient solution led to a decrease of the content of salicylic acid, ascorbic acid and phenolic compounds in tomato seedlings. A modifying effect of tested organoiodine compounds on the antioxidant activity of tomato seedling extracts varied with respect to analyzed enzyme and applied assays. It has been confirmed that higher plants can take up and accumulate iodine from organoiodine compounds in levels not causing any symptoms of toxicity.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2020, 19, 2; 3-15
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Preliminary evaluation of the influence of soil fertilization and foliar nutrition with iodine on the efficiency of iodine biofortification and chemical composition of lettuce
Wstępna ocena wpływu nawożenia i odżywiania dolistnego jodem na efektywność biofortyfikacji sałaty w jod oraz jej skład chemiczny
Autorzy:
Smolen, S.
Rozek, R.
Ledwozyw-Smolen, I.
Strzetelski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15969.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
Tematy:
soil fertilization
foliar nutrition
iodine
iodine biofortification
chemical composition
lettuce
Opis:
According to the World Health Organization, consumption of table salt (being a major carrier of iodine in human diet) should be reduced of 50%. Vegetables biofortified with iodine can become an alternative source of this element for humans. Agronomic recommendations with reference to biofortification have to be developed, including the evaluation of side-effects associated with iodine application to plants. Iodine is not an essential element for plants and hence its effect on crops has not yet been diagnosed. The aim of the study has been to assess the influence of soil fertilization with KI and foliar application of KIO3 on the success of iodine biofortification as well as the mineral composition of lettuce. Lettuce cv. Melodion F1 was cultivated in a field experiment in 2008-2009. Combinations with different soil fertilization and foliar nutrition with iodine were distinguished in the research including: control (without iodine application), three combinations with presowing soil fertilization of iodine (in the form of KI) in doses of 0.5, 1.0 and 2.0 kg I ha–1 as well three combinations with four applications of foliar nutrition with iodine solution (as KIO3) in the concentration of: 0.0005%, 0.005% and 0.05% after using 1000 dm3 of working solution per 1 ha so that the following amounts of iodine were applied: 0.02, 0.2 and 2.0 kg I ha–1, respectively. In lettuce heads, the iodine content as well as the content of: P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd and Pb were determined using the ICP-OES technique, while N-total was assayed by Kjeldahl method. In comparison to the control, only foliar nutrition with 0.05% solution of iodine significantly improved accumulation of this element in lettuce. At the same time, a lower level of nitrogen nutrition was observed in plants from this combination. A significant increase in the N-total content was found only in lettuce plants fed with 2.0 kg I ha–1 dose of KI. In reference to the control, both foliar and soil application of iodine contributed to a higher content of K, Mg, Ca, Mn and Cd as well as a decreased level of P, Cu and Zn in lettuce. Doses, forms and application methods of iodine were found to have produced diverse effects on the content of S, Na, B, Fe, Mo, Al and Pb in lettuce plants.
Zgodnie z zaleceniem WHO spożycie soli kuchennej (głównego nośnika jodu w diecie) musi zostać ograniczone o 50%. Warzywa biofortyfikowane w jod mogą stać się głównym źródłem jodu dla człowieka. Zalecenia agrotechniczne dotyczące sposobów biofortyfikacji muszą być opracowane na postawie badań określających uboczne oddziaływanie jodu na rośliny. Wynika to z tego, że jod nie jest składnikiem pokarmowym roślin, a jego oddziaływanie na rośliny nie zostało dostatecznie zdiagnozowane. Celem badań było określenie wpływu doglebowego nawożenia jodem (w formie KI) i odżywiania dolistnego tym pierwiastkiem (w formie KIO3) na efektywność biofortyfikacji w jod oraz na zawartość składników pokarmowych i balastowych w sałacie. Sałatę odm. Melodion F1 uprawiano w doświadczeniu polowym w latach 2008-2009. W badaniach uwzględniono kombinacje ze zróżnicowanym nawożeniem doglebowym i odżywianiem dolistnym jodem. Wyróżniono kontrolę (nienawożoną i nieodżywianą dolistnie jodem), kombinacje z przedsiewnym nawożeniem doglebowym jodem w dawkach 0,5, 1,0 i 2,0 kg I ha–1 oraz 4-krotne dolistne odżywianie roślin jodem w stężeniach 0,0005%, 0,005% i 0,05% – sumarycznie po zastosowaniu 1000 dm3 cieczy roboczej na 1 ha zaaplikowano roślinom odpowiednio 0,02, 0,2 i 2,0 kg I ha–1. W główkach sałaty oznaczono: zawartość jodu oraz P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd i Pb techniką ICP-OES oraz zawartość azotu metodą Kiejdahla. W porównaniu z kontrolą, jedynie odżywianie dolistne jodem w stężeniu 0,05% wpłynęło na statystycznie istotne zwiększenie zawartości tego pierwiastka w sałacie. Jednocześnie stwierdzono pogorszenie stopnia odżywienia roślin w azot w tej kombinacji. Istotny wzrost zawartości azotu w sałacie uzyskano wyłącznie w wyniku nawożenia jodem w dawce 2,0 kg I ha–1. W odniesieniu do obiektu kontrolnego, zarówno dolistna, jak i doglebowa aplikacja jodu wpłynęła na zwiększenie zawartości K, Mg, Ca, Mn i Cd oraz na zmniejszenie zawartości P, Cu i Zn w sałacie. Stwierdzono zróżnicowane oddziaływanie dawki, formy i sposobu aplikacji jodu na zawartość S, Na, B, Fe, Mo, Al i Pb w sałacie.
Źródło:
Journal of Elementology; 2011, 16, 4
1644-2296
Pojawia się w:
Journal of Elementology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Comparison of iodine determination in spinach using 2% CH3COOH and TMAH
Porównanie oznaczenia jodu w szpinaku za pomocą 2% CH3COOH oraz TMAH
Autorzy:
Smoleń, S.
Strzetelski, P.
Rożek, S.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11541993.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opis:
Tetramethylammonium hydroxide (TMAH) is the compound most commonly applied for iodine determination in environmental samples but, at the same time, is very harmful for human health when used as an analytical reagent. For that reason, it is desirable to seek for alternative, equally rapid and easy-to-perform (but requiring less hazardous chemicals) methods of iodine analysis in environmental samples on the same detection level. The aim of the research was to assess the applicability of iodine determination in spinach after incubation of plant samples with 2% acetic acid in comparison with standard analytical procedure using solution of TMAH (tetramethylammonium hydroxide). Studies were conducted on spinach samples from two vegetation experiments carried out in pots and field including soil fertilization and foliar application of diverse iodine doses in the form of KI and KIO3. Obtained results indicated a relatively high usefulness of sample incubation with 2% acetic acid for iodine determination in spinach plants. Still, the statistical significance of the relation (defined with the use of correlation coefficients) between iodine content determined in TMAH (x variable) and 2% acetic acid (y variable) was primarily influenced by iodine form, dose and method of its application during plant cultivation. In the pot experiment, values of correlation coefficients between tested variables were statistically significant and equal to r = 0.66. In the field study, values of correlation coefficients (between x and y variables) for plants with foliar application of KI and KIO3 were statistically significant and equal to r = 0.99 and r = 1.00, respectively. Combined comparative analysis of data obtained in both experiments revealed that correlation between tested variables was statistically significant and its coefficient was equal to r = 0.80. Mean iodine recovery from fortified samples after incubation with 2 % acetic acid was 91.1% ±17.7% (n = 15), whereas using TMAH – 89.3% ±30.7 (n = 15).
Najczęściej do oznaczenia jodu w próbach środowiskowych wykorzystuje się tetrametyloaminę (TMAH) –związek szkodliwy dla zdrowia i życia człowieka. Dlatego też otwartą kwestią jest poszukiwanie innych, równie szybkich i łatwych do wykonania (ale mniej szkodliwych dla zdrowia człowieka niż TMAH) metod umożliwiających porównywalne oznaczenie jodu w próbach środowiskowych. Celem badań było określenie przydatności oznaczenia jodu w szpinaku po inkubacji prób z 2% kwasem octowym w porównaniu do standardowej procedury analitycznej z TMAH (tetramethylammonium hydroxide). Badaniami objęto próby szpinaku z dwóch doświadczeń wegetacyjnych (wazonowego i polowego) obejmujących zróżnicowane pod względem dawki nawożenie doglebowe i dokarmianie dolistne roślin jodem w formie KI i KIO3. Badania wykazały stosunkowo dobrą przydatność inkubacji prób z 2% kwasem octowym do oznaczania zawartości jodu w szpinaku. Jednakże na statystyczną istotność zależności (współczynników korelacji), pomiędzy zawartością jodu oznaczanego w TMAH (zmienna x) i w 2% kwasem octowym (zmienna y), decydujący wpływ miała forma, dawka i sposób aplikacji jodu podawanego roślinom w czasie uprawy. W doświadczeniu wazonowym wartość współczynnika korelacji pomiędzy zmiennymi była statystycznie istotna i wynosiła r = 0,66. W doświadczeniu polowym wartości współczynników korelacji (pomiędzy zmienną x i y) dla grupy roślin dokarmianych dolistnie KI oraz KIO3 były statystycznie istotne i wynosiły odpowiednio r = 0,99 i r = 1,00. Łączna analiza porównawcza dla danych z obydwu doświadczeń wykazała, że współczynnik korelacji pomiędzy zmienną x i y był istotny statystycznie i wynosił r = 0,80. Średni odzysk jodu z prób fortyfikowanych po inkubacji z 2% kwasem octowym wyniósł 91,1% ±17,7% (n = 15), a po inkubacji z TMAH kształtował się na poziomie 89,3% ±30,7 (n = 15).
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2011, 10, 3; 29-38
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Preliminary evaluation of the influence of iodine and nitrogen fertilization on the effectiveness of iodine biofortification and mineral composition of carrot storage roots
Wstępna ocena wpływu nawożenia jodem i azotem na efektywność biofortyfikacji marchwi w jod oraz na jej skład mineralny
Autorzy:
Smolen, S.
Sady, W.
Rozek, S.
Ledwozyw-Smolen, I.
Strzetelski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/15822.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
Opis:
Biofortification of vegetables with iodine can become an alternative method to salt iodization of introducing this element to human diet. Iodine is not an essential nutrient for plants and its effect on plant growth and development has not yet been sufficiently examined. The aim of the study was to assess the influence of soil fertilization with iodine (in the form of I– and IO3 –) and nitrogen (applied as NO3 – and NH4 +) on the effectiveness of iodine biofortification as well as mineral composition of carrot storage roots. Carrot cv. Kazan F1 was cultivated in a field experiment in 2008 and 2009. Different soil fertilization treatments with iodine as well as nitrogen were tested, including: 1 – control without N and I fertilization; 2 – KI fertilization without N application; 3 – KIO3 fertilization without N application; 4 – KI + Ca(NO3)2 fertilization; 5 – KIO3 + Ca(NO3)2 fertilization, 6 – KI + + (NH4)2SO4 fertilization, 7 – KIO3 + (NH4)2SO4 fertilization. Iodine as KI and KIO3 was applied pre-sowing in a dose of 2 kg I ha–1. Nitrogen fertilization in the form of Ca(NO3)2 and (NH4)2SO4 was performed pre-sowing and as top dressing with 100 kg N ha–1. In carrot storage roots, the iodine content as well as P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd and Pb concentration were determined by the ICP-OES technique, while nitrogen – using Kjeldahl method. Better results of iodine enrichment in carrot were obtained after introducing this element in the form of KI, especially together with ammonium sulphate. Application of the IO3 – form of iodine significantly improved nitrogen utilization from mineral fertilizers by carrot plants. In storage roots of carrots cultivated without N nutrition, iodine treatment (in both forms: KI and KIO3) contributed to a significant increase in P, K and Ca content as well as a reduction in Fe accumulation. However, it had no influence on the concentration of Mg, S, Cu, Mn, Zn, Mo, Al and Pb in carrot storage roots. Application of KIO3, in comparison to KI, resulted in a significant increase of the K, Fe and Zn content in carrot roots fertilized with Ca(NO3)2. In the case of (NH4)2SO4 as a nitrogen source, KIO3 contributed to significantly higher accumulation of P, K, Mg, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Al and Cd in carrot storage roots when compared to KI.
Warzywa biofortyfikowane jodem mogą być alternatywnym, do jodowania soli, sposobem wprowadzenia tego pierwiastka do diety człowieka. Jod nie jest pierwiastkiem niezbędnym dla roślin. Jego oddziaływanie na rośliny nie zostało dostatecznie zdiagnozowane. Celem badań było określenie wpływu doglebowego nawożenia jodem (w formie I– i IO3 –) i azotem (w formie NO3 – i NH4 +) na efektywność biofortyfikacji jodem oraz na skład mineralny marchwi. Marchew odmiany Kazan F1 uprawiano w doświadczeniu polowym w latach 2008-2009. W badaniach zastosowano zróżnicowane doglebowe nawożenie jodem (I w formie I– lub IO3 –) i azotem (N w formie NO3 – lub NH4 +): 1 – kontrola bez nawożenia N i I, 2 – nawożenie KI bez nawożenia N, 3 – nawożenie KIO3 bez nawożenia N, 4 – nawożenie KI + Ca(NO3)2, 5 – nawożenie KIO3 + Ca(NO3)2, 6 – nawożenie KI + (NH4)2SO4, 7 – nawożenie KIO3 + (NH4)2SO4. Jod w formie KI i KIO3 aplikowano przedsiewnie w dawce 2 kg I ha–1, azot w formie Ca(NO3)2 i (NH4)2SO4 – w dawce po 100 kg N ha–1 przedsiewnie i pogłównie. W marchwi oznaczono: zawartość jodu oraz P, K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Mo, Al, Cd i Pb technik¹ ICP-OES; zawartość azotu metodą Kiejdahla. Lepsze efekty wzbogacania marchwi w jod uzyskano po zastosowaniu jodu w formie KI, zwłaszcza gdy stosowano ten związek w połączeniu z siarczanem amonu. Zastosowanie jodu w formie IO3 – istotnie poprawiało efektywność wykorzystania azotu przez rośliny z zastosowanych nawozów mineralnych. W korzeniach spichrzowych roślin nienawożonych azotem zastosowanie jodu (w formie KI i KIO3) powodowało istotne zwiększenie zawartości P, K, Ca oraz zmniejszenie zawartości Fe; natomiast nie miało wpływu na zawartość Mg, S, Cu, Mn, Zn, Mo, Al i Pb. Zastosowanie KIO3, w porównaniu z KI, powodowało istotne zwiększenie zawartości K, Fe i Zn w marchwi nawożonej Ca(NO3)2. W przypadku nawożenia (NH4)2SO4 aplikacja KIO3, w porównaniu z KI, powodowa³a istotne zwiększenie zawartości P, K, Mg, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Al i Cd w marchwi.
Źródło:
Journal of Elementology; 2011, 16, 2
1644-2296
Pojawia się w:
Journal of Elementology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mineral composition of field-grown lettuce (Lactuca sativa L.) depending on the diversified fertilization with iodine and selenium compounds
Skład mineralny roślin sałaty (Lactuca sativa L.) gruntowej w zależności od zróżnicowanego nawożenia związkami jodu i selenu
Autorzy:
Smoleń, S.
Skoczylas, Ł.
Rakoczy, R.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Kopeć, A.
Piątkowska, E.
Bieżanowska-Kopeć, R.
Pysz, M.
Koronowicz, A.
Kapusta-Duch, J.
Sady, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11543121.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opis:
The practice of simultaneous biofortification (enrichment) of plants with iodine (I) and selenium (Se) is based on solid grounds. Their low content in soils is the cause of an endemic deficiency of I and Se in several billion people worldwide. There is still no objective information as to the impact of I and Se interactions on mineral nutrition of plants. The study (conducted in 2012–2014), included soil fertilization of the lettuce cv. ‘Valeska’ in the following combinations: control, KI, KIO3, Na2SeO4, Na2SeO3, KI + Na2SeO4, KIO3 + Na2SeO4, KI + Na2SeO3, KIO3 + Na2SeO3. I and Se were applied twice: before sowing and as top-dressing (each 2.5 kg I·ha-1 + 0.5 kg Se·ha-1) – a total dose of 5 kg I·ha-1 and 1 kg Se·ha-1 was used. Fertilization with Na2SeO4, KI + Na2SeO4 and KIO3 + Na2SeO4 considerably reduced the dry matter yield of the plants – it also lowered the content of P, K, Mg, Ca, B, Zn and Cd in the lettuce. Fertilization with Na2SeO3, KI + Na2SeO3 and KIO3 + Na2SeO3 had a less negative impact on dry matter yield than the use of Na2SeO4 – every year it affected the mineral content in the lettuce in a highly varied manner. Dry matter productivity of the plants after fertilization with KI and KIO3 varied between the research years – in those plots, I content in lettuce was negatively correlated with the content of K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Cd and Pb. Combined fertiliza-tion with KI and KIO3 with Na2SeO4, and with Na2SeO3 reduced the negative correlation between I content (in the KI and KIO3 plots) and the content of K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Cd and Pb. After fertilization with Na2SeO4, Se content was positively corre-lated with Na content and negatively correlated with the content of Mg, Ca, Fe, Mn and Cd. Se content in the lettuce after fertilizing exclusively with Na2SeO3 was positively cor-related with the content of P, K, Na, Mn, Mo and Zn. The changeable climatic conditions “disguised” the influence of fertilization with I and Se on the mineral composition of the lettuce plants.
Prowadzenie równoczesnej biofortyfikacji (wzbogacenia) roślin w I i Se jest uzasadnione. Niska ich zawartość w glebach jest przyczyną endemicznego niedoboru I i Se u kilku miliardów ludzi na świecie. Wciąż brak jest obiektywnych informacji na temat wpływu interakcji I i Se na gospodarkę mineralną roślin. Badania (przeprowadzone w latach 2012–2014) obejmowały nawożenie doglebowe jodem i selenem sałaty odmiany Valeska z uwzględnieniem następujących kombinacji: kontrola, KI, KIO3, Na2SeO4, Na2SeO3, KI + Na2SeO4, KIO3 + Na2SeO4, KI + Na2SeO3, KIO3 + Na2SeO3. Jod i selen były aplikowane dwukrotnie: przedsiewnie i w nawożeniu pogłównym (po 2,5 kg I·ha-1 + 0,5 kg Se·ha-1) – zastosowano całkowitą dawkę 5 kg I·ha-1 i 1 kg Se·ha-1. Nawożenie Na2SeO4, KI + Na2SeO4 i KIO3 + Na2SeO4 powodowało silne ograniczenie wielkości plonu suchej masy roślin – wpływało również na obniżenie zawartości P, K, Mg, Ca, B, Zn i Cd w sałacie. Nawożenie Na2SeO3, KI + Na2SeO3 i KIO3 + Na2SeO3 miało mniej negatywny wpływ na plon suchej masy niż stosowanie Na2SeO4 – rokrocznie miało one bardzo zróżnicowany wpływ na zawartość składników mineralnych w sałacie. Produktywnośćsuchej masy roślin po nawożeniu KI i KIO3 było zmienne w latach badań – w tych obiektach zawartość jodu w sałacie była negatywnie skorelowana z zawartością K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Cd i Pb. Łączne nawożenie KI i KIO3 z Na2SeO4 oraz z Na2SeO3 zmniejszało negatywną korelację pomiędzy zawartością jodu (w obiektach KI i KIO3) a zawartością K, Mg, Ca, S, Na, B, Cu, Fe, Mn, Zn, Cd i Pb w sałacie. Po nawożeniu Na2SeO4 zawartość selenu w sałacie była dodatnio skorelowana z zawartością Na oraz negatywnie skorelowana z zawartością Mg, Ca, Fe, Mn i Cd. Zawartość selenu w sałacie po nawożeniu wyłącznie Na2SeO3 była dodatnio skorelowana z zawartością P, K, Na, Mn, Mo i Zn. Zmienne warunki klimatyczne „maskowały” wpływ nawożenia I i Se na funkcjonowanie gospodarki mineralnej roślin sałaty.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2015, 14, 6; 97-114
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Iodine and selenium biofortification of lettuce (Lactuca sativa L.) by soil fertilization with various compounds of these elements
Biofortyfikacja sałaty (Lactuca sativa L.) w jod i selen przy nawożeniu doglebowym różnymi formami chemicznymi tych pierwiastków
Autorzy:
Smole, S.
Skoczylas, Ł.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Rakoczy, R.
Kopeć, A.
Piątkowska, E.
Bieżanowska-Kopeć, R.
Pysz, M.
Koronowicz, A.
Kapusta-Duch, J.
Pawłowski, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11543494.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opis:
Relatively little is known on the interaction between iodine and selenium in plants. It may become a drawback in developing agrotechnical rules of plant biofortification with these elements. The aim of the study was to determine the influence of soil fertilization with various forms of iodine (I- and IO₃ - ) and selenium (SeO₃ ²- and SeO₄ ²-) on yield, biofortification efficiency and selected chemical properties of lettuce plants. The study (conducted in 2012–2014) included soil fertilization of lettuce cv. ‘Valeska’ in the following combinations: control (without iodine and selenium fertilization), KI, KIO₃, Na₂SeO₄, Na₂SeO₃, KI + Na₂SeO₄, KIO₃ + Na₂SeO₄, KI + Na₂SeO₃, KIO₃ + Na₂SeO₃. Iodine and selenium were applied twice: before sowing and as a top-dressing in a total dose of 5 kg I·ha- ¹ and 1 kg Se·ha-¹. Only the application of Na₂SeO4 (individually or together with iodine) exhibited strong toxic effect on plants which was accompanied by the highest accumulation of Se, selenomethionine (SeMet) and selenocysteine (SeCys) in lettuce. The accumulation of I and Se in lettuce was respectively higher after fertilization KI than KIO3 and Na₂SeO₄ than Na₂SeO₃. Simultaneous application of iodine and selenium decreased the level of Se, SeMet and SeCys in lettuce − particularly in the combination with KIO₃ + Na₂SeO₃. Simultaneous application of KI with both forms of seleniumdecreased iodine content in lettuce as related to the treatment with KI alone. In the case of lettuce from the combinations with KIO₃, KIO₃ + Na₂SeO₄ i KIO₃ + Na₂SeO₃, comparable results of iodine concentration were obtained.
Stosunkowo niewiele wiadomo na temat interakcji pomiędzy jodem i selenem w roślinach. Stanowi to problem w opracowaniu racjonalnych agrotechnicznych zasad biofortyfikacji roślin w te składniki. Celem badań było określenie wpływu nawożenia doglebowego różnymi formami jodu (I- i IO₃ - ) i selenu (SeO₃ ²- i SeO₄ ²-) na plon, wydajność biofortyfikacji oraz wybrane chemiczne właściwości roślin sałaty. Badania (przeprowadzone w latach 2012–2014), obejmowały następujące kombinacje nawożenia doglebowego sałaty ‘Valeska’: kontrola (bez nawożenia jodem i selenem), KI, KIO₃, Na₂SeO₄, Na₂SeO₃, KI + Na₂SeO₄, KIO₃ + Na₂SeO₄, KI + Na₂SeO₃, KIO₃ + Na₂SeO₃. Związki jodu i selenu były aplikowane dwukrotnie: przedsiewnie oraz pogłównie (każda aplikacja po 2,5 kg I·ha- ¹ + 0,5 kg Se·ha-¹) – całkowita zastosowana dawka wynosiła 5 kg I·ha- ¹ oraz 1 kg Se·ha-¹. Jedynie nawożenie Na₂SeO4 (osobno i łącznie z KI i KIO₃ ) wywierało silnie toksyczny wpływ na rośliny. Towarzyszyło temu największe nagromadzenie selenu oraz selenometioniny (SeMet) i selenocysteiny (SeCys) w sałacie. Akumulacja I i Se w sałacie była odpowiednio wyższa po nawożeniu KI niż KIO3 oraz Na₂SeO₄ niż Na₂SeO₃. Równoczesne nawożenie jodem i selenem powodowało zmniejszenie zawartości selenu, SeMet i SeCys w sałacie − zwłaszcza po nawożeniu KIO₃ + Na₂SeO₃. Równoczesne nawożenie KI z obiema formami selenu, w porównaniu z aplikowaniem samego KI, obniżało zawartość jodu w sałacie. W przypadku obiektów KIO₃, KIO₃ + Na₂SeO₄ i KIO₃+ Na₂SeO₃ stwierdzono porównywalny między nimi stopień akumulacji jodu w sałacie.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2016, 15, 5; 69-91
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Selected aspects of nitrogen metabolism and quality of field-grown lettuce (Lactuca sativa L.) depending on the diversified fertilization with Iodine and selenium compounds
Wybrane aspekty metabolizmu azotu oraz jakość sałaty (Lactuca sativa L.) gruntowej w zależności od zróżnicowanego nawożenia związkami jodu i selenu
Autorzy:
Smoleń, S.
Skoczylas, Ł.
Rakoczy, R.
Ledwożyw-Smoleń, I.
Liszka-Skoczylas, M.
Kopeć, A.
Piątkowska, E.
Bieżanowska-Kopeć, R.
Pysz, M.
Koronowicz, A.
Kapusta-Duch, J.
Sady, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11543020.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
Opis:
Iodine and selenium together fulfill important functional roles in organisms of humans and animals. Conducting simultaneous biofortification (enrichment) of plants with these elements is justified as combined endemic deficiency of I and Se (hiddenhun-ger) is often encountered. Relatively little is known about the interaction between I and Se in plants, not only with respect to their accumulative efficiency, but also its influence on mineral nutrition or biological quality of crop. The study (conducted in 2012–2014) in-cluded soil fertilization of lettuce cv. ‘Valeska’ with I and Se in the following combina-tions: control, KI, KIO3, Na2SeO4, Na2SeO3, KI + Na2SeO4, KIO3 + Na2SeO4, KI + Na2SeO3, KIO3 + Na2SeO3. Iodine and selenium were applied twice: before sowing and as a top-dressing (each of 2.5 kg I·ha-1 + 0.5 kg Se·ha-1) –a total dose of 5 kg I·ha-1and 1 kg Se·ha-1was used. Diversified weather conditions significantly modified the impact fertilization with I and Se had on tested aspects of nitrogen metabolism and biological quality of lettuce –except for the lettuce heads mass and the sucrose content. Based on the results concerning average lettuce weight as well as the level of sugars, phenolic com-pounds, phenylpropanoids, flavonols and antioxidizing activity it was concluded that the application of Na2SeO4alone or together with iodine acted as a stress factor for cultivated plants.
Jod i selen razem pełnią ważne funkcje w organizmach ludzi i zwierząt. Prowadzenie równoczesnej biofortyfikacji (wzbogacenia) roślin w te pierwiastki jest więc uzasadnione –często spotyka się problemy łącznego endemicznego niedoboru (lub ukrytego głodu) I i Se w żywności. Stosunkowo niewiele wiadomo na temat interakcji pomiędzy I i Se w roślinach. Nie tylko w zakresie efektywności ich akumulacji, ale również wpływu I i Se na gospodarkę mineralną roślin czy jakość biologiczna plonu. Badania przeprowadzone w latach 2012–2014 obejmowały nawożenie doglebowe jodem i selenem sałaty odmiany ‘Valeska’ z uwzględnieniem następujących kombinacji: kontrola, KI, KIO3, Na2SeO4, Na2SeO3, KI + Na2SeO4, KIO3 + Na2SeO4, KI + Na2SeO3, KIO3 + Na2SeO3. Jod i selen były aplikowane dwukrotnie: przedsiewnie i w nawożeniu pogłównym (każde po 2,5 kg I·ha-1 + 0,5 kg Se·ha-1) –zastosowano całkowitą dawkę 5 kg I·ha-1i1 kg Se·ha-1. Z wyjątkiem masy główek sałaty oraz zawartości sacharozy stwierdzono, że skrajnie różny przebieg warunków klimatycznych w latach 2012–2014 w istotny sposób modyfikował wpływ nawożenia I i Se na gospodarkę mineralną azotem oraz jakość biologiczną sałaty. Nawożenie Na2SeO4, KI + Na2SeO4oraz KIO3 + Na2SeO4(ale nie nawożenie samym Na2SeO4) było czynnikiem stresowym, zmniejszało masę główek sałaty i zawartość w niej cukrów oraz równocześnie zwiększającym zawartość związków fenolowych, fenolopropanoidów i flawonoli oraz aktywność antyoksydacyjną.
Źródło:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2015, 14, 5; 159-175
1644-0692
Pojawia się w:
Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-10 z 10

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies