Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Dzik, J." wg kryterium: Autor


Tytuł:
Yunnanozoon and the ancestry of chordates
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/19946.pdf
Data publikacji:
1995
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
Odontogriphus
kambr
Dickinsonia
Yunnanozoon lividum
skamienialosci
prekambr
paleobiologia
strunowce
Opis:
The oldest known chordate, Yunnanozoon lividum Hou et al. 1991, from the Chengjiang Lagerstätte of Yunnan shows several features in its anatomy that had not been expected to occur at this stage of evolution. Its metameric dorsal myomeres were separated by straight myosepta. The notochord was located ventrad of the muscular blocks instead of being bordered by them. The pharynx did not contain any filtratory basket but had only seven pairs of branchial arches. These were composed of rows of minute scleritic segments that connected the notochord with a rigid ventral trough. The head region was rather complex in organization and bore a specialized ring-like mouth apparatus. The presence of sensory organs, perhaps large eyes with sclerotic rings, is probable. Only in the remarkable elongation of the notochord and metameric arrangement of oval gonads this early chordate is similar to Branchiostoma. The anterior part of the muscular blocks of Yunnanozoon resembles a little the proboscis and collar of the enteropneusts and may perhaps be homologous with these structures, although in Yunnanozoon they are displaced much behind the mouth. The whole metameric muscular unit is proposed to correspond to the 'quilted pneu structure' of the Ediacaran problematic fossil Dickinsonia. Monotypic Yunnanozoa classis n., Yunnanozoida ordo n., and Yunnanozoidae fam n. are proposed for this early chordate.
Wśród tysięcy skamieniałych zwerząt nie mających mineralnego szkieletu z wczesnokambryjskiego stanowiska Chengjiang w prowincji Yunnan znalazly się też szczątki pierwszych strunowców. Yunnanozoon lividum Hou et al. 1991, opisany jako problematyk przed kilku laty, ukazuje wypełnioną osadem gardziel z łukami skrzelowymi i gonadami po bokach, a nad nią cylindryczną strukturę ubogą w substancje organiczne i z wnętrzem niedostępnym dla mułu - zapewne wypełniony płynem lub zwakuolizowanymi komórkami osiowy szkielet a więc struna grzbietowa. Zaskakującymi cechami Yunnanozoon są prostopadłościenne bloki miomerów, zapewne mające postać umięśnionych, wypełnionych płynem worków oraz rozbudowana głowa z aparatem gębowym o pierścieniowej nierozpoznanej dokładnie strukturze i zapewne z dużymi organami zmysłowymi (oczami?). Dowodzi to, że cechy uważane za osiągnięcia kręgowców charakteryzowały już pierwsze strunowce. Poszukując krewniaków i przodka Yunnanozoon wśród innych kambryjskich i prekambryjskich organizmów (powinni się cechować metamerycznymi workami mięśniowymi ponad jelitem z bocznymi wypustkami otwartymi na zewnątrz) wskazać można na przypuszczalnego konodonta Odontogriphus ze środkowego kambru Burgen i Dickinsonia z prekambru Ediacara i Morza Białego.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1995, 40, 4; 341-360
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Some terebratulid populations from the Lower Kimmeridgian of Poland and their relations to the piotic environment
Populacje terebratul z dolnego Kimerydu Polski i ich środowisko biotyczne
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/21448.pdf
Data publikacji:
1979
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1979, 24, 4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Remarks on the evolution Of Ordovician conodonts
Uwagi o ewolucji konodontów ordowickich
Zamechanija o ehvljucii ordovikskikh konodontov
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22989.pdf
Data publikacji:
1976
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1976, 21, 4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Evolution of 'small shelly fossils' assemblages of the Early Paleozoic
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22998.pdf
Data publikacji:
1994
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
fauna kopalna
sylur
kambr
taksonomia
Alpy Karnijskie
paleozoik
hyolity
Chiny
Jakucja
Gory Swietokrzyskie
skamienialosci skorupkowe
ordowik
slimaki
skaly wapienne
paleontologia
mieczaki
malze
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1994, 39, 3; 247-313
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Features of the fossil record of evolution
Właściwosci kopalnego zapisu ewolucji
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20386.pdf
Data publikacji:
1991
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
paleontology
fossil record
evolution
methodology
Opis:
Neither allopatric speciations nor extinctions of lineages are directly observable in the fossil record. This significantly reduces the value of inferred durations of taxa as a basis for studies on patterns of evolution. The ranges of taxa detected in rock strata are inevitably shorter than the real durations of lineages. Rates of evolution estimated by counting reported ranges of taxa therefore appear higher than they really were. Biometric studies of gradually evolving lineages indicate that the durations of ‘species’ (morphologies) were actually many times longer. Therefore, the ancestor-descendant relationships along monospecific lineages remain the most important subjects of study in evolutionary paleontology. A way, in which an ancestor-descendant hypothesis can be falsified, is presented.
Testowalność rekonstrukcji przebiegu ewolucji jest jednym z najważniejszych zagadnień paleontologii ewolucyjnej. Wiąże się bezpośrednio z fundamentalnym problemem, czy drzewo rodowe spełnia wymagania stawiane teoriom naukowym. Jego rozstrzygnięcie wymaga precyzyjnego i jednoznacznego sformułowania zasad tworzenia hipotez o powiązaniach ewolucyjnych. Nie wystarcza konstruowanie ich przy użyciu obciążonych subiektywizmem pojęć taksonu i pokrewieństwa krwi. Obiektywnie wyróżnialne są natomiast zespoły skamieniałości w obrębie prób paleontologicznych wykazujące ciągły i jednomodalny rozkład zmienności morfologicznej (odpowiadające neontologicznym fenonom Mayra), które obejmują na tyle krótki odcinek czasu geologicznego, że przemiany ewolucyjne nie deformują w nich rozkładu zmienności. Hipotezy o stosunku pokrewieństwa przodek-potomek dotyczące co najmniej dwu takich jednostek o różnym wieku geologicznym są możliwe do obalenia (sfalsyfikowania) na gruncie paleontologii.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1991, 36, 2
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Early astogeny and relationships of the Ordovician rhabdomesine bryozoans
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20329.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
ewolucja
ordowik
skamienialosci
paleontologia
ancestrula
mszywioly
wapienie
zooecia
astogeneza
Opis:
A diverse Ordovician assemblage of juvenile bryozoan colonies, with external phosphatic coatings allowing chemical extraction from the rock, shows a morphologic series probably corresponding to evolutionary step-by-step suppression in the formation of the external colony wall. Its formation was initially delayed leading to formation of the common bud (advanced corynotrypids). Then the permanent double-walled colony organization developed along the colony margin (Flabellotrypa-like). In the following evolutionary stage, the external wall was secreted only at the conical creeping stage immediately following ancestrula (typical rhabdomesines). With subsequent evolution the external wall completely disappeared, and the double-walled ancestrula grew vertically (advanced rhabdomesines and phylloporinids). This kind of the early astogeny characterizes also the oldest phyllodictyid cryptostome Prophyllodictya, studied in serial peels. Flabellotrypidae fam. n., Mojczatrypa halysitoides gen. et sp. n., Kielceporidae fam. n., Kielcepora ornata gen. et sp. n., Ojlepora gen. n., and Kielanopora gracilis gen. et sp. n. are proposed.
Dzięki licznym okazom młodocianych kolonii mszywiołów z otoczkami fosforanowymi, wytrawionym z ordowickich wapieni z Mójczy, możliwe stało się skompletowanie pełnego szeregu morfologicznego wzrostu złożoności astogenezy w ewolucji Rhabdomesina. Generalna tendencja polegała na redukcji stadium z zewnętrznym szkieletem aż do objęcia wspólną jamą ciała nawet ancestruli. W dalszej kolejności doprowadziło to do daleko posuniętej fizjologicznej integracji kolonii; struktury wspólne dla kolonii podlegać poczęły ewolucyjnej komplikacji zaś poszczególne zooecia uproszczeniu.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1992, 37, 1; 37-54
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Variability of conch morphology in a cephalopod species from the Cambrian to Ordovician transition strata of Siberia
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2082131.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
Arthropoda
Euarthropoda
Fuxianhuiida
Fuxianhuiidae
Guanshan Biota
Cambrian
Asia
Opis:
The fuxianhuiid arthropod Guangweicaris spinatus, from the lower Cambrian (Series 2, Stage 4), Guanshan Biota (Wulongqing Member, Canglangpu Formation), located in the vicinity of Kunming (Yunnan Province, southwest China), is redescribed based on new specimens and a re-examination of previously described material. A more complete overview of its morphology is given. Newly recognised features include: (i) a medial cephalic bulge; (ii) a tripartite hypostome; (iii) a pair of specialized post-antennal appendage (SPA); (iv) a putative telson; (v) two pairs of spines on the posteroventral margin of the terminal abdominal segment. This information is used to provide an emended diagnosis of the family Fuxianhuiidae, and the genus Guangweicaris.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 2020, 65, 1; 139-148
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Conodont biostratigraphy and paleogeographical relations of the Ordovician Mójcza Limestone (Holly Cross MTS, Poland)
Konodontowa biostratygrafia i sytuacja paleogeograficzna ordowickiego wapienia z Mójczy (Góry Świętokrzyskie, Polska)
Konodontovaja biostratigrafija i paleogeograficheskoe polozhenie ordovikskogo izvestnjaka Mujjchi (Sventokrzhiskie Gory, Polsha)
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20017.pdf
Data publikacji:
1978
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1978, 23, 1
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Origin of the Cephalopoda
Pochodzenie głowonogów
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20773.pdf
Data publikacji:
1981
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1981, 26, 2
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Emergence and succession of Carboniferous conodont and ammonoid communities in the Polish part of the Variscan sea
Powstanie i nastepstwo karbonskich zbiorowisk konodontow i amonitow w polskiej czesci oceanu waryscyjskiego
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/21380.pdf
Data publikacji:
1997
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
fauna kopalna
Protognathodus
konodonty
skamienialosci
Polska
karbon
Acutimitoceras prorsum
amonity
Siphonodella belkai
paleontologia
Neopolygnathus sudeticus
dewon
protegulum
Opis:
The end of the carbonate sedimentation of the Famennian Wocklumeria limestone in the Holy cross Mts and Sudetes coincides with the disappemance of a high-diversity warm-water assemblage of ammonoids and conodonts with elaborated platform elements. In replacement, a low diversity ammonoid community of Acutimitoceras prorsum and a thin-crown conodont Protognathodus fauna migrated to the afea. When carbonate sedimentation was re-established in the Tournaisian, the new high-diversity ammonoid and conodont faunas represented again almost the whole range of morphologies known from the Famennian. Migrations into the area from unknown sources dominated, with little contribution from the local phyletic evolution. This characteristic ammonoid-conodont community disappeared with the sea-level rise in the Siphonodella crenulata Zone, to emerge at the same time in the North American Midcontinent. The reverse direction of migrations marks the latest Tournaisian Scaliognathus anchoralis event. In yet another cycle of the late Viséan, the new high-diversity faunas were not able to develop as elaborate conch or platform element morphologies as before. In a review of the literature it is shown how the Variscan orogenic activity, progressing towards the Northeast, and glaciations in Gondwana influenced the distribution of late Carboniferous ammonoids in Poland. Conodont taxa Weyerognathus gen. n., Neopolygnathus sudeticus sp. n., and Siphonodella belkai sp. n. are proposed.
Koniec sedymentacji fameńskiego wapienia z Wocklumeria w Górach Świętokrzyskich i Sudetach oznaczał też zanik całego ciepłowodnego zespołu amonitów i konodontów o wysokim zróżnicowaniu taksonomicznym. Wśród ostatnich amonitów typowych dla dewonu dominowały bardzo różnorodne klimenie, zaś wśród konodontów palmatolepididy o najwyższym w ewolucyjnej historii dewońskich konodontów zróżnicowaniu aparatu. Zespoły, które pojawiły się później, były zupełnie odmiennej natury, o małym zróżnicowaniu taksonomicznym i rzucjącej się w oczy prostocie anatomicznej. Zespół amonitowy składał się praktycznie z jednego gatunku Acutimitoceras prorsum, pokrewnego najprostszym goniatytom wcześniejszej części famenu. Podobnie mało zróżnicowane i proste anatomicznie były konodonty, zdominowane przez jeden, bardzo zmienny gatunek Protognathodus, cechujący się cienką ścianą korony elementów ostatniej pary. Konodonty o takich cechach w innych przedziałach czasu geologicznego są szczególnie typowe dla środowisk zimnowodnych. Po pewnym czasie, odpowiadającym epizodowi sedymentacji ilastej (w Niemczech powstawały wówczas łupki Hangenberg), jeszcze przed końcem dewonu w arbitralnie dziś przyjętym jego znaczeniu, powróciły warunki sedymentacji wapiennej wapieni z Gattendorfia, a wraz z nimi wysoce zróżntcowane zespoły amonitów (udokumentowane w Sudetach) i konodontów. Reprezentowane wśród nich były wszystkie podstawowe typy morfologii znane z wapiennego famenu. Odpowiednikami klimenii stały się wtórnie rozwinięte amonity Eocanites, Pseudarietites i Paralytoceras, współwystępujące z prostszymi prionoceratidami. Miejsce wcześniejszych palmatolepididów i polygnathidów zajęty konodonty z grupy Siphonodella. Był to efekt imigracji z nieznanych źródłowych obszarów, z niewielkim udziałem ewolucji na miejscu. Bardzo charakterystyczny i szeroko rozprzestrzeniony zespół amonitów i konodontów wapieni z Gattendorfia został zastąpiony przez kolejne zespoły o niskim zróżnicowaniu wraz z nawrotem sedymentacji czarnych łupków zony Siphonodella crenulata, prawdopodobnie odpowiadającym podniesieniu poziomu wód w oceanach w środkowym turneju. Mniej więcej w tym samym czasie transgresja morza na kontynencie północnoamerykańskim przyniosła tam konodonty i rzadkie amonity, stanowiące chyba kontynuację rozwoju zespołów środkowoeuropejskich. Kolejny krótkotrwały nawrót wysoce zróżnicowanych zespołów do waryscyjskiego rejonu środkowej Europy przypadł na koniec turneju - z egzotyczną fauną konodontów Scaliognathus anchoralis i amonitów. Jeszcze raz zdarzyło się to w późnym wizenie, ale za każdym razem zróżnicowanie taksonomiczne i anatomiczne stawało się mniejsze. Najprawdopodobniej nie wystarczało czasu na ewolucyjne odtworzenie stosunków ekologicznych niszczonych przez kolejne zaburzenia klimatyczne. Dalsze przemiany zespołów konodontowych i amonitowych w poszczególnych obszarach polskiej części oceanu waryscyjskiego można interpretować jako skutek jego stopniowego zamykania oraz wpływu zlodowaceń Gondwany na klimat i eustatykę. Artykuł ten zawiera przegląd fauny konodontowej i amonitowej polskiego karbonu. Wśród różnorodnych aparatów konodontów, prowizorycznie zrekonstruowanych w oparciu o dostępne dane, są dwa reprezentujące nowe gatunki, Neopolygnathus sudeticus i Siphonodella belkai; zaproponowany też został nowy rodzaj Weyerognathus.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1997, 42, 1; 57-170
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Emergence and collapse of the Frasnian conodont and ammonoid communities in the Holy Cross Mountains, Poland
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/21673.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
Ammonoidea
paleobiology
Conodonta
Polska
collapse
population variability
conodont
community
Frasnian
change
Devonian
evolution
Holy Cross Mountains
paleontology
ammonoid
Opis:
The dominant factor in faunal succession of conodonts in the Frasnian of Poland is the apparent immigration of species originating allopatrically in other regions. Each immigration event usually changes the population variability of a local species (character displacement). Only a few lineages show their phyletic evolution within the studied area. Attempts to distinguish conodont species on the basis of platform element shape failed in some of the latest Frasnian palmatolepidids. Even at the apparatus−based generic level, certain ramiform elements of the apparatus appear much more diagnostic than the platforms. Correlative value of the late Frasnian palmatolepidids of unknown apparatus structure is thus questionable. The evolution of platform elements in Ancyrodella offers a more solid basis for age determination although their great population variability makes resolution rather low and requires the population approach. The panderodontids Belodella(?) tenuiserrata sp., B. minutidentata sp. nov., B. robustidentata sp. nov., prioniodontid Icriodus kielcensis sp. nov., enigmatic monospecific Playfordiidae fam. nov., prioniodinids Dyminodina planidentata gen. et sp. nov., D. anterodenticulata sp. nov., D. kovalensis sp. nov., Pluckidina kielcensis gen. et sp. nov., P. slupiensis sp. nov., P. robustipegmata sp. nov., and P. lagoviensis sp. nov., derived polygnathid Avignathus bifurcatus sp. nov., probably secondarily simplified polygnathid Nicollidina gen. nov., and palmatolepidids Kielcelepis gen. nov., Lagovilepis gen. nov. and Klapperilepis gen. nov. are proposed.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 2002, 47, 4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The origin and early phylogeny of the Cheilostomatous Bryozoa
Pochodzenie i wczesna filogeneza mszywiołów z rzędu Cheilostomata
Proiskhozhdenie i ranijj filogenez mshanok otrjada Cheilostomata
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/21916.pdf
Data publikacji:
1975
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1975, 20, 3
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Typologic versus population concepts of chronospecies : implications for ammonite biostratigraphy
Konsekwencje stosowania typologicznej lub populacyjnej koncepcji gatunku temporalnego dla biostratygrafii amonitowej
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22295.pdf
Data publikacji:
1985
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Opis:
The effects of the application of horizontal (population) as opposed to vertical (typologic) taxonomy on precision of ammonite chronozonation are discussed and an example of stratigraphic inference that can be derived from the population method is presented. An almost complete macroconch from Świętoszewo, Pomerania, is compared with a standard, biometrically studied series of samples from the Early Volgian of Brzostówka, Central Poland. Specimens identical morphologically with that from Świętoszewo can be found among extreme end-members of the population variability much above and below the horizon of the best fit with the mean for the sample. Time correlation is thus a probabilistic kind of inference as the probable identity of time decreases with increasing distance from the horizon of the best fit. For this reason vertical (typologic) diagnoses of chronospecies cannot result in better and more reliable correlations than a horizontal (population) one. Because the typologic species concept leads to false representation in phylogenetics and biogeography it is proposed to abandon its use in biostratigraphy.
Gatunek w paleontologii obok obiektywnych wymiarów morfologicznych i geograficznych w każdym momencie czasu swojego występowania ma również, nieznany neontologii, subiektywny wymiar czasowy. Pozostawmy na uboczu nierozstrzygalny na gruncie paleontologii problem czy granice gatunków mogą być obiektywnie nieciągłe w czasie ograniczając rozważania do dziedziny udowodnionej ciągłości przemian ewolucyjnych w obrębie znanych ciągów filogenetycznych. W każdym z licznych tego rodzaju przypadków znanych badaczom konodontów, graptolitów czy amonitów wyznaczanie granic gatunku w obrębie ciągu jest arbitralną decyzją taksonoma. Ze względu na konieczność identyfikacji przedstawicieli gatunku w różnych stanowiskach wyznaczenie takie musi być oparte na cechach morfologicznych podlegających ewolucji w obrębie ciągu i przez to umożliwiających odróżnienie gatunku od jego przodków i potomków bez potrzeby odwoływania się do datowań. Stosowane bywają dwie zasadniczo odmienne metody wyznaczania granic gatunku temporalnego (chronospecies). Zgodnie z najczęściej używaną z nich, granicę gatunku definiuje się jako powstanie diagnostycznej cechy lub grupy cech. Początkowo cechy te właściwe są skrajnym morfotypom w populacji. Stopniowo w toku ewolucji ich udział w populacji wzrasta, stają się typowe dla jej wszystkich osobników, póki wreszcie nie zostaną wyparte przez nowe cechy, które mogą posłużyć do zdefiniowania kolejnego gatunku temporalnego. Ponieważ linia rozdzielająca gatunki na standartowym diagramie (fig. 1) jest pionowa, metodę tę nazywa się metodą wertykalną. W istocie jest to zastosowanie typologicznej koncepcji gatunku. Druga z metod, nieczęsto stosowana, opiera granice gatunku temporalnego na własnościach całej populacji (czy raczej próby) kopalnej. Początek gatunku może być wskazany ściśle jedynie w topotypowym profilu geologicznym, tam gdzie został arbitralnie wyznaczony. We wszystkich innych stanowiskach próba może być zidentyfikowana jako należąca do danego gatunku jeśli jej cechy nie odbiegają istotnie od cech morfologicznych populacji typowej dla tego gatunku. Przyjmuje się milcząco, że podobieństwo morfologiczne odpowiada genetycznej bliskości i brak istotnych różnic morfologicznych wskazuje na potencjalną możliwość krzyżowania pomiędzy populacjami współwystępującymi czasowo. Rozumowania tego nie można jednak odnieść do różnowiekowych populacji stanowiących części ciągu ewolucyjnego. Identyfikacja prób z różnych stanowisk jako należących do jednego gatunku, nawet jeśli jest oparta na czysto morfologicznych podstawach, wymaga powzięcia pewnego wyobrażenia o czasowych stosunkach pomiędzy populacjami. Populacje przejściowe pomiędzy typowymi populacjami kolejnych gatunków temporalnych należących do jednego ciągu nie mogą być zazwyczaj jednoznacznie zidentyfikowane z którymkolwiek z tych gatunków. Granica pomiędzy tymi gatunkami jest więc rozmyta. Ponieważ jednak strefa rozdzielająca gatunki jest pozioma (fig. 1) metodę tę nazwano horyzontalną lub populacyjną. Na pierwszy rzut oka pierwsza metoda sprawia wrażenie bardziej precyzyjnej i wygodniejszej w użyciu. Byłoby tak, gdyby nie komplikacje występujące na styku dwu kolejnych temporalnych gatunków wydzielonych przy pomocy metody wertykalnej. Nietrudno zauważyć, że samo użycie tej metody wprowadza efekt zazębiania się zasięgów wiekowych kolejnych gatunków temporalnych. Reprezentują one wszak z założenia przyjętego na początku jednorodną linię ewolucyjną i w żadnym momencie nie występował więcej niż jeden obiektywnie wyróżnialny biologiczny gatunek. Tymczasem w wyniku zastosowania metody wertykalnej uzyskujemy drzewo rodowe, w którym przez pewien czas współwystępują ze sobą obydwa gatunki. Jest to obraz fałszywy. Niezgodne z rzeczywistością jest wyznaczanie specjacji (rozdzielania się dróg ewolucji poszczególnych części populacji) na początku zasięgu czasowego tak zdefiniowanego gatunku. Co gorsza, tego rodzaju pozorne specjacje są nieodróżnialne od specjacji prawdziwych, rzeczywistych rozdzieleń dróg ewolucji, skoro zostaną wprowadzone do drzewa rodowego. Metoda wertykalna prowadzi zatem nieuchronnie do rozdzielania obiektywnych gatunków biologicznych (rozróżnialnych w każdym horyzoncie czasowym) na subiektywne gatunki typologiczne. Skutki tego bywają opłakane. Nie sposób porównywać ze sobą zróżnicowania zespołów organizmów z różnych stanowisk, jeśli do ich opisu użyto typologicznej koncepcji gatunku, bowiem z zasady nie próbuje się wówczas określić rzeczywistej liczby występujących w nich gatunków biologicznych. Cóż zaś warta jest biogeografia bez możliwości obiektywnych porównań stopnia zróżnicowania zespołów i ścisłej identyfikacji gatunku? Te same morfotypy mogą przecież występować w populacjach nader różnych gatunków, tak jak i różne morfotypy mogą w istocie należeć do tego samego gatunku. Nie lepiej muszą przedstawiać się rekonstrukcje par dymorficznych, polegające raczej na dobieraniu podobnych do siebie samców niż na zasadnej analizie stosunków biologicznych. Z nomenklatorycznego punktu widzenia podstawowa różnica pomiędzy wertykalną (typologiczną) a horyzontalną (populacyjną) koncepcją gatunku temporalnego polega na odmiennym rozumieniu funkcji holotypu i serii typowej. W koncepcji typologicznej holotyp (lub cała seria typowa wybrana przez autora gatunku) jest standartem średniej wartości cech morfologicznych właściwych dla gatunku zgodnie z jego definicją. W koncepcji populacyjnej holotyp jest niczym więcej niż przedstawicielem typowej populacji. Jest dogodnym wskaźnikiem czasowoprzestrzennych koordynat tej populacji. Nie musi być wcale typowym przedstawicielem populacji typowej ani gatunku. Wszelkie identyfikacje taksonomiczne zgodne z metodą horyzontalną odwołują się do populacji typowej a nie holotypu. W angielskojęzycznej części artykułu wykazuję, na przykładzie identyfikacji okazu amonita ze Swiętoszewa na Pomorzu zachodnim z odpowiednią częścią standartowego ciągu ewolucyjnego opisanego na podstawie profilu w Brzostówce koło Tomaszowa Mazowieckiego, że zastosowanie koncepcji populacyjnej nie zmniejsza precyzji datowania warstw skalnych w oparciu o skamieniałości. Czyni natomiast wnioskowanie bardziej przejrzystym odsłaniając słabości metody biostratygraficznej zazwyczaj ukryte za pozornie ścisłą nomenklaturą taksonomiczną.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1985, 30, 1-2
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Early Ordovician conodonts from the Barrandian and Bohemian-Baltic faunal relationships
Dolnoordowickie konodonty barrandienu a czesko-bałtyckie pokrewieństwa faunistyczne
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22543.pdf
Data publikacji:
1983
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Opis:
The typical Baltic conodont Baltoniodus has been identified in the Bohemian Early Ordovician Klabavian and Sarkan stages. In the upper part of the Klabava Formation (locality Svatoštěpánský rýbnik near Mýto) Baltoniodus is associated with species of the genera Drepanoistodus, Scalpellodus and Drepanodus, which also occur in the Baltic area. This contrasts with dissimilarity, stressed by many authors, between Baltic and Bohemian faunas thought to belong to different paleozoogeographic provinces. A review of other groups of fossils indicates that migrations between these regions in the Early Ordovician were not uncommon. Klabavian B. bohemicus sp. n. is morphologically intermediate between Acodus deltatus, B. crassulus, and B. triangularis sensu Lindström, 1971 and may be identical with the oldest populations of B. navis sensu Van Wamel, 1974. According to the interpretation presented of the evolutionary relationships of B. bohemicus sp. n., the upper part of the Klabava Formation is correlated with the Latorpian-Volkhovian boundary. The conodontophorid assemblage from Mýto differs in its much lower diversity from Baltic assemblages containing species of the same genera. This supports the concept of the cold-water nature of the Bohemian Ordovician. It is suggested that the subpolar (“Antarctic”) convergence was between Baltica and the Moldanubicum, and selectively separated faunas in the Early Ordovician.
W formacjach klabawskiej i szareckiej dolnego ordowiku okolic Pragi stwierdzono występowanie konodontów o bałtyckich pokrewieństwach. Szczególnie obfitują w konodonty wapniste tufity górnej części formacji klabawskiej, odsłaniające się w stanowisku Svatotoštěpánský rýbnik koło Mýta. Zespół konodontów jest tam zdominiowany przez nowy gatunek z rodzaju Baltoniodus, przy znacznym udziale znanych z regionu bałtyckiego gatunków rodzajów Drepanoistodus, Scalpellodus i Drepanodus. Baltoniodus bohemicus sp. n. jest, pod względem stopnia rozwoju ząbkowania poszczególnych elementów aparatu, pośredni pomiędzy Acodus deltatus (bez ząbków) a B. crassulus i B. triangularis sensu Lindström, 1971 (z zaczątkowym ząbkowaniem większości elementów). Być może obejmuje on, obok populacji czeskiej, również najstarsze szwedzkie populacje B. navis sensu Van Wamel, 1974. Zgodnie z tą interpretacją, górna część formacji klabawskiej (i tym samym piętra klabawskiego) odpowiada wiekowo pograniczu bałtyckich pięter latorp i wołchow. Mimo występowania bliskich lub nawet identycznych z bałtyckimi gatunków, zespół konodontów z formacji klabawskiej zdecydowanie różni się od podobnych zespołów bałtyckich bardzo niskim zróżnicowaniem taksonomicznym oraz odmiennymi proporcjami ilościowego udziału poszczególnych gatunków. Interpretuje się to jako jeszcze jedno potwierdzenie zimnowodnego charakteru morskiego ekosystemu Moldanubiku we wczesnym ordowiku. Stosunkowo ścisłe powiązania konodontów z czeskiego i bałtyckiego ordowiku kontrastują ze znaną od dawna odmiennością faun trylobitów (Whittington and Hughes 1972, 1973), ramienionogów (Williams 1973; Havliček and Branisa 1980), szkarłupni i bentonicznych mięczaków (Marek 1976). Fauna łodzików z formacji szareckiej, obok gatunków prawdopodobnie wspólnych z regionem bałtyckim, zawiera też formy z ordowiku bałtyckiego nieznane (por. Dzik, 1984), różni się także ilościowym udziałem poszczególnych grup taksonomicznych. Fauny małżoraczków z Czech są znacznie słabiej poznane od równowiekowych, dolnoordowickich faun bałtyckich, dostępne dane wskazują już jednak na ich znacznie mniejsze zróżnicowanie i pogłębiającą się w trakcie wczesnego i środkowego ordowiku odrębność (Přibyl 1979). W nieopisanym dotąd zespole małżoraczków z formacji klabawskiej występują jednak gatunki o wyraźnie bałtyckich pokrewieństwach (fig. 6), są bowiem powody do przypuszczenia, że bałtycka linia ewolucyjna Glossomorphites wywodzi się ze wspólnego pnia z czeską linią Cerninella. Zjawisko wybiórczego przenikania pomiędzy ekosystemami bałtyckim, świętokrzyskim i czeskim niektórych grup organizmów (głównie nektonicznych łodzików i konodontów oraz planktonicznych graptolitów), przy zupełnej niemal separacji wielu grup bentosu, znajduje wyjaśnienie w palinspastycznej rekonstrukcji rozmieszczenia lądów w dolnym ordowiku (fig. 7). Wynika z niej, że pomiędzy kontynentem Baltica a Moldanubikiem winna się znajdować strefa kowergencji subpolarnej („antarktycznej”). Konwergencja prądów morskich, stwarzając ostrą granicę między obszarami wód powierzchniowych o różnej temperaturze mogła stanowić dostateczną zaporę uniemożliwiającą swobodne mieszanie się faun. Wyspa Świętokrzyska, faunistycznie powiązana z kontynentem Baltica, znajdowała się zapewne na północ od konwergencji. Posługiwanie się w rozważaniach biogeograficznych pojęciem stopnia zróżnicowania faun (diversity) nasuwa potrzebę jego jednoznacznego zdefiniowania i określenia sposobu pomiaru. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjąłem, za Berry et al. (1979), wskaźnik zróżnicowania (index of diversity) wyliczany w ten sam sposób co zawartość informacji shannonowskiej. Miarą zróżnicowania zespołu kopalnego (fossil assemblage) jest więc stopień niemożności określenia, do jakiego gatunku należy okaz losowo wzięty z próby. Wzór Shannona na zawartość informacji (I) ma postać: I = - nƩi=1 Pi log₂ Pi gdzie Pi—prawdopodobieństwo poszczególnego zdarzenia i; po zamianie logarytmu o podstawie 2 na logarytm dziesiętny jednostką informacji zamiast bitu staje się hartley: I = -c nƩi=1, Pi log Pi. Stosując oparty na takim równaniu wskaźnik do porównywania zespołów, można pominąć współczynnik c, stosując uproszczony wzór: D = -nƩs=1 Cs log Cs gdzie Cs — udział okazów poszczególnego gatunku s w próbie (lub: stosunku liczby okazów danego gatunku do ogólnej liczby okazów w próbie). Potrzeba ustalenia jednoznacznej, hierarchicznej klasyfikacji jednostek paleobiogeograficznych jest paląca (por. Waterhouse 1976; Kauffman and Scott 1976). Mimo znacznej liczby propozycji terminologicznych (por. Sylvester-Bradley 1971) daleko w tej dziedzinie do osiągnięcia zgodności poglądów choćby przez znaczną część badaczy. Wynika to przede wszystkim z niewielkiej stosowalności klasyfikacji opartych na zespołach lądowych do biogeografii oceanów. Ekosystemy lądowe mają z reguły ostre (dyskretne) geograficzne granice odpowiadające granicom lądów, jednoznacznemu rozdzielaniu obszarów nizinnych przez grzbiety górskie etc. Tego rodzaju zewnętrznych ograniczeń pozbawiona jest większość ekosystemów morskich. Podstawą do wytworzenia się ostrych granic mogłaby być znaczna wewnętrzna integracja biocenoz i związany z tym brak ciągłych przejść pomiędzy różnymi typami biocenoz. Im wyższej rangi jednostka biogeograficzna, tym jednak stopień integracji jest mniejszy. Już na poziomie ekosystemu odpowiadającego pojedynczej biocenozie stopień integracji jest nikły lub prawie żaden (Hoffman 1979). Ciągłość przestrzennych i strukturalnych przejść pomiędzy różnego typu biocenozami jest dobrze empirycznie uzasadniona (Cisne and Rabe 1977; Dzik 1979). Wyjątek stanowią biocenozy, w których koncentracja biomasy jest na tyle duża, że powoduje istotne zmiany środowiska. Tego rodzaju biocenozy mają ostre terytorialne granice. Należą tu m.in. różnego rodzaju rafy, biohermy i ławice (Dzik 1972b). Waterhouse (1976) zaproponował hierarchiczny system klasyfikacji jednostek biogeograficznych oparty na randze charakteryzujących je jednostek taksonomicznych. Istotna wada tkwi w samym jego założeniu — niejednoznaczność i niestabilność rang taksonów pogłębia się wręcz w miarę wprowadzania wciąż nowych „filozofii” taksonomii. Można się więc obawiać o stabilność i jednoznaczność opartych na nich klasyfikacji biogeograficznych. Wydaje się, że lepszą drogę wybrali Kauffmann i Scott (1976), kórzy przedstawili złożoną hierarchiczną klasyfikację jednostek biogeograficznych opartą na procentowym udziale endemicznych taksonów. Wprowadzenia tego rodzaju kwantyfikacji do opisu ordowickich jednostek paleobiogeograficznych napotyka jednak na poważne metodologiczne trudności. Stopień endemiczności jest oczywiście różny w różnych grupach organizmów (doskonałym tego przykładem może być stopień odmienności faun konodotów w stosunku do trylobitów pomiędzy Czechami i regionem bałtyckim). Nawet przy założeniu równowartościowości liczby endemitów niezależnie od grupy taksonomicznej musi to prowadzić do uzależnienia rangi jednostki biogeograficznej od stopnia opracowania taksonomicznego faun. Założenie takie nie wydaje się zresztą możliwe do przyjęcia — inny jest oczywiście sens endemiczności nektonicznego głowonoga przechodzącego w rozwoju stadium pelagicznej larwy niż np. bentonicznego ślimaka przechodzącego cały rozwój larwalny wewnątrz osłonek jajowych. Żeby uniknąć niejednoznaczności czy arbitralnego wyboru szczegółowych kryteriów klasyfikacji przyjmuję dla potrzeb niniejszego opracowania uproszczoną klasyfikację jednostek biogeograficznych. Opieram ją nie na postulowanej wewnętrznej integracji, lecz na zewnętrznych ograniczeniach terytoriów zajmowanych przez ekosystemy, poszukując analogii z ograniczeniami terytorialnymi ekosystemów lądowych. Możliwość obięktywnego wyznaczenia granic jest w takim przypadku ograniczona przez możliwość znalezienia ostrych granic w strefach działania tych zewnętrznych czynników. Mogą to być brzegi morskie, granica szelfu, termoklina, strefa konwergencji ciepłych i zimnych prądów, zasięg wznoszenia mas wodnych dostarczających biogenów, etc. Oznacza to subtelne ale istotne przesunięcie w ujęciu definicji jednostek biogeograficznych. Nie będą one rozumiane jako wyższej rangi zespoły faun, o geograficznych granicach zależnych od taksonomicznej przynależności diagnostycznej faun, lecz jako zespoły ekosystemów (por. Kauffmann and Scott 1976). Pojęcie ekosystemu w ekologii odnosi się zazwyczaj do możliwie małego zespołu (community, assemblage, biocoenosis) wraz z jego środowiskiem abiotycznym, który może funkcjonować jako system zamknięty pod względem przepływu informacji biologicznej (tzn. informacji funkcjonalnej, zawartej w systemach żywych i wykorzystywanej do kontrolowania przepływu energii i materii wraz z zawartą w niej informacją strukturalną). Jest to więc system o stabilnej zawartości informacji biologicznej. Zdyskredytowanie koncepcji wewnętrznie zintegrowanego, dyskretnego typu morskiej biocenozy (Hoffman 1979) każe szukać odpowiednika lądowych ekosystemów o przedstawionych właściwościach (w rodzaju lasu, jeziora etc.) na wyższym poziomie organizacji zespołów morskich. Bez zastrzeżeń można przypisać termin „ekosystem” (rozumiany jako system o prawie zamkniętym obiegu informacji biologicznej) do epikontynentalnego morza, ograniczonego przez krawędź szelfu i wybrzeża lądu oddzielające go od sąsiadnich mórz. Do tak rozumianego ekosystemu morskiego można stosować model biogeografii wyspowej McArthura i Wilsona (1963, 1967; por. Williams 1976). Klimaksowe ekosystemy kopalne mają, w przeciwieństwie do dzisiejszych ekosystemów morskich badanych przez ekologię, istotny wymiar czasowy. Z jego istnienia wynika konieczność uwzględnienia przepływu i zmian zawartości informacji biologicznej w ekosystemach kopalnych. Zmiany te polegają na trzech rodzajach procesów biogeograficznych (1) ewolucji poszczególnych gatunków (dyskusyjny jest problem integracji procesów ewolucyjnych w obrębie ekosystemów, por. Boucot 1979); (2) przemieszczaniu zespołów ogranizmów w obrębie ekosystemów (faunal shift, Jaanusson 1976); (3) migracjach gatunków z innych ekosystemów, które mogą prowadzić w skali geologicznego czasu do zmian stanu równowagi faunistycznej (faunal equilibrium MacArthura i Wilsona 1963). Zgodnie z przedstawionymi wyżej regułami możliwe jest stworzenie hierarchicznego systemu klasyfikacji jednostek biogeograficznych o różnym stopniu informacyjnej „nieszczelności”, które mogą być zastosowane do paleobiogeografii europejskiego ordowiku. Posłużyłem się dwiema takimi jednostkami, 1. Prowincja, rozumiana jako zespół morskich biocenoz, pomiędzy którymi następuje swobodny przepływ gatunków. Ekosystemem takim było epikontynentalne morze Moldanubiku, wyspy Świętokrzyskiej czy kontynentu Baltica — dzisiejszym odpowiednikiem może być Morze Północne lub Bałtyk. 2. Państwo (realm), rozumiane jako zespół epikontynentalnych mórz rozdzielonych barierami topograficznymi (np. głębią oceaniczną) utrudniającymi ale nie uniemożliwiającymi wymianę faun. Od innych zespołów ekosystemów mórz jest ono wyodrębnione barierami hydrograficznymi podkreślającymi różnice klimatyczne i bardzo ograniczającymi migrację (np. granice kontynentów, konwergencja prądów morskich). Termin ten można więc odnieść do kontynentu Baltica wraz z wyspą Świętokrzyską i kilkoma innymi ekosystemami — dzisiejszym odpowiednikiem jest np. region subantarktyczny wyodrębniony przez konwergencję antarktyczną.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1983, 28, 3-4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies