Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Czaja, M." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-34 z 34
    Tytuł:
    Stwierdzenie zgniotka cynobrowego Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763) (Coleoptera: Cucujidae) w Parku Młocińskim w Warszawie
    The record of a threatened saproxylic beetle Cucujus cinnaberinus (Scopoli, 1763) (Coleoptera: Cucujidae) in the Młociński Park in Warsaw
    Autorzy:
    Czaja, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/33358.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne
    Tematy:
    zgniotek cynobrowy
    Cucujus cinnaberinus
    Park Mlocinski
    parki krajobrazowe
    Warszawa
    stanowiska
    wystepowanie
    Źródło:
    Kulon; 2019, 24
    1427-3098
    Pojawia się w:
    Kulon
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przegląd metod oceny właściwości geometrycznych odpadowych surowców mineralnych
    Review of estimation methods geometrical properties assessment of recycled mineral resources
    Autorzy:
    Szymańska-Czaja, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/350339.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    analiza granulometryczna
    skład ziarnowy
    powierzchnia właściwa
    kształt ziaren
    granulometric analyses
    grain composition
    specific surface
    shape grain
    Opis:
    Parametrami określającymi teksturę ciała stałego są między innymi wielkość ziarna, jego kształt i skład ziarnowy, powierzchnia właściwa, a także porowatość i kształt porów. W praktyce laboratoryjnej istnieje wielość i różnorodność metod oznaczania poszczególnych parametrów wykorzystujących różne zjawiska i właściwości fizyczne materiału. Skutkuje to różnorodnością wyników, co nie sprzyja prawidłowej ocenie efektów technologicznych w procesach wykorzystujących surowce uziarnione. Zestawiono możliwości oceny właściwości geometrycznych materiałów drobno uziarnionych, jakie uzyskano w ostatnich latach. Na podstawie wielu wyników i spostrzeżeń podjęto oznaczenie jednoznacznych, wszechstronnie uwarunkowanych i uzasadnionych związków pomiędzy poszczególnymi wielkościami geometrycznymi.
    Geometrical properties of grained solid materials describe such parameters as grain size, size distribution curve, grain shape, specific surface, porosity etc. For specifying them in laboratory practice a several different method currently are used. Each method based on different physical phenomena of the material. This cause a diversity of the results, what is inconvenient in introducing to the technological processes applying fine-grained row materials. The paper presents ability assessment of geometrical properties of fine-grain materials investigated in recent years, based on several research results and practical observations unambiguous and multi-conditioned relations between separate geometrical properties.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2007, 31, 3/1; 523-528
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence of platinum ions on the germination and seedling root growth of different plant species
    Autorzy:
    Kołton, A.
    Czaja, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/184790.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    platinum
    root growth
    tomato
    oat
    garden cress
    Opis:
    For several decades an increase of platinum in the environment was recorded. This is connected with the release of platinum from automobile catalytic converters and pharmaceutical industries. In the conducted experiments the effect of various forms and concentrations of platinum on the germination and roots growth of different plants (oat, garden cress and tomato) was investigated. Two separate experiments were performed with lower (experiment 1st: 1, 5 and 10 mg/L) and higher (experiment 2nd: 10, 20 and 40 mg/L) [Pt(NH3)4](NO3)2 or PtCl4 dosages. There was no significant effect of dose and form of platinum on the germination of seeds (experiment 1st and 2nd). The effect of platinum containing substances dose on root growth of young seedlings was observed during experiment, dependent on the species of tested plants. The root length of oat plants was similar in all treatments in experiment 1st. The shortest tomato roots were observed in the case of a 10 mg/L of PtCl4, it was statistically shorter than the control plants (treated with water) as well. The roots of the tomato treated with [Pt(NH3)4](NO3)2 were the same length as observed for the control sample. The garden cress root growth was not affected by [Pt(NH3)4](NO3)2, but a solution containing Pt4+ stimulated the root growth. The roots of tomato and oat treated with [Pt(NH3)4](NO3)2 had similar length as the control plants in contrast to the far shorter roots treated with PtCl4 (experiment 2nd). Moreover, the treatment with [Pt(NH3)4](NO3)2 stimulated the growth of garden cress roots compared to the control, while only the lowest dose of PtCl4 stimulated the root growth.
    Źródło:
    Geology, Geophysics and Environment; 2014, 40, 4; 343-348
    2299-8004
    2353-0790
    Pojawia się w:
    Geology, Geophysics and Environment
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of aromatic fractions of low-temperature coal tars with the use of synchronous luminescence technique
    Autorzy:
    Matuszewska, A.
    Czaja, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1204923.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    synchronous luminescence
    coal primary tar
    Opis:
    The qualitative analysis by synchronous luminescence technique was performed on aromatic fractions of primary tars obtained from humic and sapropelic coals (from Upper Silesia Basin). The synchronous luminescence technique, called also the technique of spectral fractionation, consists in the record of a spectrum at the constant difference between the positions of emission and excitation monochromators (Dl). This difference is calculated as a result of subtraction of effective emission and excitation wavelengths characterising compounds identified in investigated mixture. In relation with conventional luminescence technique, giving broad, low resolved bands in the conditions of ambient temperature, the synchronous luminescence technique enables to obtain well resolved and simplified spectra that facilitate the identification of individual components of the mixture. The application of this technique to analysis of aromatic fractions composition of primary tars from coals of various genesis and technological properties (sapropelic and humic coals) has shown a general similarity of composition with predomination of aromatic compounds containing 2-4 condensed rings. In the sample derived from sapropelic coal, a markedly higher intensity of bands is observed, attributed to aromatics of lower condensation degree (2-3 condensed rings), in relation with the bands of aromatics with higher intensity (3-4 condensed rings). The reverse relation is observed for sample from humic coal. In both analysed samples, a series of the following individual compounds has been identified from groups of aromatics: naphthalenes, acenaphthenes, benzofluorenes, anthracenes, pyrenes, and benz(a)anthracenes. Smaller amounts of benz(a)pyrenes, benz(ghi)perylene, and 3, 4-9, 10-dibenzopyrene were also encountered. The technique of synchronous luminescence made possible, therefore, the identification of individual components of complex mixture of aromatic compounds in coal derived products. This technique is thus of great value for the characteristics of aromatic compounds in thermolysis products of coal, in the cognitive aspect, as well as in monitoring of environment.
    Źródło:
    Polish Geological Institute Special Papers; 2002, 7; 181-188
    1507-9791
    Pojawia się w:
    Polish Geological Institute Special Papers
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence of platinum ions on phenolic compounds in Lepidium sativum seedlings
    Autorzy:
    Czaja, M.
    Kołton, A.
    Muras, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/184567.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    Lepidium sativum
    heavy metals
    Pt4+
    Pt2+
    oxidative stress
    Opis:
    Despite limiting the transport emitted pollution, contamination of the roadside environment remains an important issue. Due to necessity to decrease the lead emission, catalytic converters modifications were introduced. It caused increase of Platinum Group Elements (PGEs) emission, which was rare in the environment before. So far there is lack of information about platinum contamination to functioning of plants which are so important in the urban environment. In the experiment garden cress (Lepidium sativum) were sown into Petri dishes filled with filter paper soaked with solutions of different platinum concentration. There were used two compounds containing platinum at different oxidation states PtCl4 - ssolutions containing 0.58, 2.89, 5.79, 11.58 and 23.16 mg Pt4+•dm−3 and [Pt(NH3)4] (NO3)2 - solutions containing 0.50, 2.52, 5.04, 10.08 and 20.15 mg Pt2+•dm−3 in every combination of the experiment. In every combination there were five Petri dishes, experiment was repeated twice. To estimate plant response to stress factor, phenolic compounds contents were analyzed in the roots and shoots parts separately. The highest amount of total phenolics in roots was recorded in plants treated with highest Pt4+ dose which was 23.16 mg•dm−3, seeds treated with other doses of platinum (including those treated with highest dose of Pt2+ did not differ significantly from control plants. In the case of phenolic compounds in the aboveground parts of seedlings there was highest accumulation than in roots. Highest amounts of phenolics were recorded in plants also treated with Pt4+ in doses 11.58 and 23.16 mg•dm−3.
    Źródło:
    Geology, Geophysics and Environment; 2014, 40, 4; 319-324
    2299-8004
    2353-0790
    Pojawia się w:
    Geology, Geophysics and Environment
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Składanie rozkładów wielkości ziaren otrzymanych z różnych metod pomiarowych
    The assembling of grain size distribution functions given by various measurement methods
    Autorzy:
    Peszko, B.
    Niedoba, T.
    Szymańska-Czaja, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349617.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    analiza sitowa
    sedymentacja
    rozkład wielkości ziaren
    konwersja danych
    sieve analysis
    sedimentation
    grain size distribution function
    data conversion
    Opis:
    Metody wyznaczania składów ziarnowych mają ograniczony zakres pomiaru, natomiast w wielu dziedzinach przemysłu często zachodzi konieczność przeprowadzenia analizy ziarnowej materiału o wielkości ziaren niemieszczących się w obszarze stosowalności jednej metody. Przykładowo, analiza składu ziarnowego większości surowców skalnych, a także sztucznie wytwarzanych produktów w rodzaju proszków ściernych wymaga nierzadko przeprowadzenia pomiarów w zakresie wielkości ziaren od części milimetra (analiza sitowa) do kilku mikrometrów (analiza sedymentacyjna), a nawet poniżej tej granicy. Potrzebna jest zatem odpowiednia metoda konwersji jednego typu danych w drugi. W artykule tym zostanie zaprezentowana analiza metody przeliczania wyników z dwóch różnych technik analizy rozmiaru oraz sposób, w jaki mogą być one przetworzone i połączone, aby utworzyć jeden łączny rozkład wielkości, przy użyciu relatywnie prostych technik eksperymentalnych i rachunkowych.
    The methods of determination of grain compositions have limited measurement range and in many domains of industry, the necessity of conducting material grain analysis of sizes being outside the working range of certain method. For example, the grain composition analysis of majority of rock materials and also products being manufactured synthetically as abrasive powders needs to be conducted for the grain sizes from millimeter part (sieve analysis) to a few micrometers (sedimentation analysis) or even below this limit. Thus, there is a need for relevant method of one sort of data conversion to second one. This paper presents the analysis of results recalculation from two various methods of size analysis and how can they be transformed and connected to create one associative size distribution function, by means of relatively simple experimental and calculative techniques.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2006, 30, 3/1; 279-293
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A random signal generation method for microcontrollers with DACs
    Autorzy:
    Czaja, Z.
    Kowalewski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/220983.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    noise generators
    LFSR
    microcontrollers
    ADC
    DAC
    Opis:
    A new method of noise generation based on software implementation of a 7-bit LFSR based on a common polynomial PRBS7 using microcontrollers equipped with internal ADCs and DACs and a microcontroller noise generator structure are proposed in the paper. Two software applications implementing the method: written in ANSI C and based on the LUT technique and written in AVR Assembler are also proposed. In the method the ADC results are used to reseed the LFSR after its each full work cycle, what improves randomness of generated data, which results in a greater similarity of the generated random signal to white noise, what was confirmed by the results of experimental research. The noise generator uses only the internal devices of the microcontroller, hence the proposed solution does not introduce hardware redundancy to the system.
    Źródło:
    Metrology and Measurement Systems; 2018, 25, 4; 675-687
    0860-8229
    Pojawia się w:
    Metrology and Measurement Systems
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Diagnostyka analogowych filtrów wielosekcyjnych oparta na klasyfikatorach neuronowych z dwucentrowymi funkcjami bazowymi
    Fault diagnosis of analog multi-stage filters based on two-center basis function neural classifiers
    Autorzy:
    Kowalewski, M.
    Czaja, Z.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/156722.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich
    Tematy:
    klasyfikator neuronowy
    mikrokontroler
    układ analogowy
    neural classifier
    microcontroller
    analog circuit
    Opis:
    Przedmiotem artykułu jest zastosowanie klasyfikatora z dwucentrowymi funkcjami bazowymi do lokalizacji uszkodzeń w wielosekcyjnych torach analogowych elektronicznych systemów wbudowanych sterowanych mikrokontrolerem. Przedstawiono szczegóły procedury pomiarowej oraz metody detekcji i lokalizacji uszkodzeń toru analogowego z wykorzystaniem klasyfikatora DB zaimplementowanego w postaci algorytmicznej w kodzie programu mikrokontrolera. Omówiono konstrukcję klasyfikatora DB oraz metodę wyznaczania jego parametrów na przykładzie wielosekcyjnego toru analogowego złożonego z trzech filtrów dolnoprzepustowych 2-go rzędu o strukturze Sallena-Keya.
    The aim of the paper is usage of a classifier with Two-Center Basis Functions for localization of faults in multi-stage filters implemented in electronic embedded systems controlled with microcontrollers. The main idea of self-testing approach is development of a BIST with a set of analog switches located between individual stages of a tested filter. Thanks to multiplexers used in general purpose input/output lines in microcontrollers, a single line can be the output of an excitation signal (eg. a square impulse) or the input of a measured signal applied to an analog-to-digital converter through the analog multiplexer. Details of the measurement procedure as well methods of detection and localization of faults in analog circuits with use of the TCBF classifier implemented in the microcontroller program code are discussed. The construction and a method of obtaining parameters of the TCBF classifier on an exemplary filter consisting of three 2nd order low-pass filters based on the Sallen-Key topology are presented.
    Źródło:
    Pomiary Automatyka Kontrola; 2014, R. 60, nr 9, 9; 733-736
    0032-4140
    Pojawia się w:
    Pomiary Automatyka Kontrola
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prąd elektryczny zagrożeniem dla strażaków
    Electricity danger for firefighters
    Autorzy:
    Barasiński, A.
    Czaja, P.
    Gąsiewski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/952201.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    prąd elektryczny
    straż pożarna
    porażenie
    pożar
    bezpieczeństwo pożarowe
    electric current
    State Fire Service
    electric shock
    fire
    fire safety
    Opis:
    Strażacy, prowadząc działania ratowniczo-gaśnicze w budynkach, w wypadkach związanych z ruchem drogowym lub kolejowym, narażeni są na zagrożenia wynikające z obecności urządzeń i instalacji pod napięciem. Sieci i instalacje elektryczne są nieodzownym elementem nowoczesnej infrastruktury. Użytkownicy urządzeń elektrycznych mogą być narażeni na różnego rodzaju zagrożenia, zależnie od budowy urządzeń i odbiorników energii elektrycznej, sposobu wykonania instalacji, niedopasowania urządzeń do warunków technicznych eksploatacji i otoczenia oraz od niezadowalających umiejętności personelu obsługującego te urządzenia. W związku z tym strażak przystępując każdorazowo do działań, zobligowany jest do wyeliminowania zagrożeń wynikających z możliwości wystąpienia przepływu prądu elektrycznego przez jego ciało podczas akcji. Z reguły sprowadza się to do odłączenia akumulatorów w pojazdach mechanicznych, odłączenia sieci lub instalacji elektrycznych doprowadzonych do budynku przez Pogotowie Energetyczne lub wyłączenia zasilania z użyciem wyłącznika głównego prądu. Jednakże różnorodność urządzeń oraz instalacji elektrycznych funkcjonujących w obrębie konkretnego obiektu może budzić wątpliwości, czy „wszystko” odłączono i nie występuje niebezpieczeństwo porażenia prądem elektrycznym. Na tą ewentualność każdy strażak wyposażony jest w odpowiedni sprzęt, obuwie dielektryczne oraz detektory prądu przemiennego. Niemniej jednak, ważne jest, aby każdy strażak posiadał elementarną wiedzę na temat zasad postępowania w obrębie czynniej sieci elektroenergetycznej oraz negatywnego oddziaływania prądu elektrycznego na jego organizm. W artykule zawarto informacje na temat wpływu przepływu prądu elektrycznego przez organizm człowieka, metod ograniczania jego negatywnych skutków oraz zasad postępowania podczas zdarzeń z udziałem prądu elektrycznego, w aspekcie przepisów prawa i ochrony osobistej strażaków.
    Firefighters, while carrying out rescue and extinguishing operations in buildings, in cases related to road or rail traffic, are exposed to hazards resulting from the presence of electric voltage equipment and installations. Electrical grid and installations are an indispensable element of modern infrastructure. Users of electrical devices may be exposed to various types of hazards, depending on the construction of devices and electric energy receivers, the method of installation, equipment mismatches for the technical conditions of use and surroundings, as well as the unsatisfactory skills of the personnel operating these devices. Therefore, each time a firefighter joins the action, they are obliged to eliminate threats resulting from the possibility of electric current flow through his body during the action. As a rule, this amounts to disconnecting the batteries in motor vehicles, disconnecting the network or electrical installations brought to the building by the Energy Emergency Service or switching off the power supply using the main power switch. However, the diversity of devices and electrical installations functioning within a particular facility may raise doubts whether "everything" has been disconnected and there is no danger of electric shock. For this eventuality, every firefighter is equipped with appropriate equipment, dielectric footwear and AC detectors. Nevertheless, it is important that every firefighter has an elementary knowledge of the rules of conduct within the active power grid and the negative impact of electricity on his body. The article contains information on the impact of electric current flow through the human body, methods of limiting its negative effects and rules of conduct during events involving electric current in the aspect of law and personal firefighters protection.
    Źródło:
    Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa; 2018, T. 6; 623-636
    2300-5343
    Pojawia się w:
    Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Technika, Informatyka, Inżynieria Bezpieczeństwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena częstotliwości spożycia warzyw i owoców wśród studentów trójmiejskich uczelni
    Consumption of fruits and vegetables among university and college students in Gdansk and Sopot
    Autorzy:
    Czaja, J.
    Rypina, M.
    Lebiedzinska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876942.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Opis:
    Celem badań było oznaczenie ilości porcji warzyw i owoców spożywanych codziennie uczelni oraz ocena częstotliwości ich spożycia przez studentów trójmiejskich uczelni. Badania przeprowadzono na grupie 180 osób wykorzystując kwestionariusz częstotliwości spożycia. Badane studentki, podobnie jak studenci, sięgały najczęściej po 1 do 2 porcji warzyw oraz 2 porcje owoców dziennie. Do najczęściej spożywanych codziennie warzyw należały: pomidory, marchew oraz cebula. W przypadku owoców najczęściej wybierano jabłka, banany, cytryny oraz mandarynki. Stwierdzono zbyt niskie spożycie zarówno warzyw jak i owoców w stosunku do zaleceń żywieniowych.
    The aim of the study was the determination of daily servings consumption and evaluation of frequency consumption of fruit and vegetables among university and college students. The study was carried out on the group of 180 students and was assessed by means of food frequency questionnaire. Students mostly ate from 1 to 2 servings of vegetables and 2 servings of fruit per day. The most commonly consumed vegetables were: tomatoes, carrots and onions. The most commonly consumed fruits were: apples, bananas, lemons and tangerines. Consumption of both vegetables and fruits was to low to cover daily recommendations.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2009, 60, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Effects of high-carbohydrate products consumption on postprandial glycemia in runners
    Wpływ spożycia produktów bogatych w węglowodany na glikemię poposiłkową wśród biegaczy
    Autorzy:
    Czaja, J.
    Stachowicz, M.
    Lebiedzińska, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2052844.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia Bialska Nauk Stosowanych im. Jana Pawła II w Białej Podlaskiej
    Tematy:
    postprandial glycemia
    endurance
    running
    dietary carbohydrates
    glycemic index
    glikemia poposiłkowa
    wytrzymałość
    bieganie
    produkty bogate w węglowodany
    index glikemiczny
    Opis:
    Background. Running causes that people become more and more willing to engage in physical activity. It is an valid exercise that significantly decreases postprandial glycemia. The higher the training load, the more important it is to complement nutrients necessary for organism regeneration. Modern food industry provides many products that can help in resynthesis of muscle glycogen. The study presents a mutual correlation between consuming high-carbohydrate products with and without having exercise afterwards and the shape of the blood glucose curve. Material and methods. Nine healthy and hard training male adult athletes participated in 2-part (P1 and P2) research: P1 with, and P2 without run. After the run, the athletes had a specified meal, after which capillary blood glucose test was taken for P1 before the run and for both groups 2-3 min, at 30, 60, 90 and 120 min after the meal. Results. The comparison of the area under the curve (AUC ) at rest and after 1 hr run showed statistically significant variations after every 30 minutes period and in the overall AUC . The smallest AUC occurred after consuming chips and spinach pasta and the highest after potatoes, white and brown rice. Conclusions. Physical activity does not change the way glucose is released into the blood, but it lowers postprandial glycemia, especially after 30-90 minutes after training completion. This study indicates that consuming potatoes and rice leads to the highest rate of muscle glucose uptake and further faster glycogen re-synthesis after the run. Accordingly, these products can be a good choice for athletes having a short break between training bouts.
    Wprowadzenie. W ostatnich latach bieganie stało się bardzo popularną formą aktywności fizycznej, która skutecznie obniża glikemię poposiłkową. Wraz ze wzrostem obciążeń treningowych, nabiera znaczenia odpowiednie uzupełnienie składników odżywczych, w celu zapewnienia optymalnej regeneracji. Współczesny przemysł spożywczy dostarcza wielu produktów mogących pomóc w resyntezie zapasów glikogenu mięśniowego. Celem pracy jest określenie wzajemnej korelacji między spożyciem produktów bogatych w węglowodany po lub bez treningu oraz kształtem krzywej poposiłkowego stężenia glukozy we krwi. Materiał i metody. Dziewięciu zdrowych, dobrze wytrenowanych biegaczy uczestniczyło w badaniu stężenia glukozy w krwi kapilarnej po 2-3, 30, 60, 90 i 120 minutach po określonym posiłku. W pierwszej części (P1) spożycie był poprzedzone treningiem biegowym. W części drugiej (P2) pobranie pokarmu nie odbywało się po wysiłku fizycznym. Wyniki. Porównanie pola pod krzywą stężenia (AUC ) glukozy we krwi w warunkach odpoczynku i po godzinie biegu pokazało znaczące różnice zarówno w całkowitym AUC , jak i w ilości glukozy po 30 minutach od spożycia posiłku. Najmniejsze AUC wykazano po spożyciu frytek i makaronu ze szpinakiem, a największe po gotowanych ziemniakach oraz białym i brązowym ryżu. Wnioski. Wysiłek fizyczny nie wpływa na sposób uwalniania glukozy do krwi po posiłku, ale wpływa na obniżenie glikemii poposiłkowej, szczególnie po 30-60 minutach od zakończenia treningu. Uzyskane wyniki mogą sugerować, że spożycie ryżu i ziemniaków po bieganiu może przyczyniać się do szybszej resyntezy glikogenu mięśniowego, co może być szczególnie korzystne w przypadku krótkich odstępów czasu między kolejnymi sesjami treningowymi.
    Źródło:
    Health Problems of Civilization; 2018, 12, 1; 64-70
    2353-6942
    2354-0265
    Pojawia się w:
    Health Problems of Civilization
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena zagrożenia zapadliskowego wybranych komór KS "Wieliczka" w oparciu o obliczenia numeryczne
    Estimation of discontinuous surface deformations hazard for selected caverns of Salt Mine Wieliczka with numerical methods
    Autorzy:
    Cała, M.
    Czaja, P.
    Flisiak, D.
    Kowalski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/350508.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    stateczność komór
    przestrzenne obliczenia MES
    chambers stability
    3D FEM analysis
    Opis:
    Do prognozowania stopnia zagrożenia powierzchni terenu zapadliskami wywołanymi zawałem płytko zlokalizowanych komór w Kopalni Soli "Wieliczka" wykorzystuje się kryterium opracowane przez T. Ryncarza. Oparte jest ono na założeniu, że w stropie wyrobiska powstaje strefa zawału, przemieszczająca się w kierunku powierzchni. W artykule wykazano, że znacznie skuteczniejszym narzędziem prognozowania zagrożenia zapadliskowego może być numeryczne, przestrzenne modelowanie procesów zachodzących w otoczeniu komór solnych, z wykorzystaniem wiarygodnych wartości parametrów wytrzymałościowych, deformacyjnych i reologicznych masywu skalnego oraz rzeczywistych wymiarów wyrobisk i ich rozmieszczenia w górotworze, czego nie uwzględnia kryterium Ryncarza. W pracy przedstawiono wyniki obliczeń numerycznych programem FLAC3D, z zastosowaniem metody redukcji wytrzymałości na ścinanie dla dwóch wybranych rejonów, typowanych dotychczas jako stwarzające zagrożenie zapadliskowe: pojedynczej komory Neustadter oraz układu komór Rainer I Górny, Rainer I Dolny i Skoczylas. Na podstawie analizy uzyskanych wyników i obliczonych wartości wskaźników stateczności pokazano, że zagrożenie powierzchni deformacjami nieciągłymi w rejonie rozpatrywanych komór jest mało prawdopodobne.
    The Ryncarz criterion is usually applied for estimation of discontinuous surface deformations hazard for underground caverns of Salt Mine Wieliczka. The criterion assumes that the broken zone slowly advances from cavern roof to surface level. This paper confirms that application of three-dimensional (3D) numerical modelling of processes occurring in the salt rock mass may be much better tool for that purpose. It must however utilise properly evaluated mechanical and time-dependant properties of the salt rock mass. The 3D modelling also allows to take under consideration the size and shape of caverns. The Finite Difference code FLAC3D was applied for numerical calculations and shear strength reduction method was selected to estimate discontinues deformations hazard. Two cases were analysed: one cavern Neustadter and a group of caverns consisted of Rainer I Upper, Rainer I Lower and Skoczylas. The application of developed analysis method and factor of safety values allowed to confirm that discontinues deformations hazard for analysed cases is very low.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2009, 33, 3/1; 33-44
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Floods in the upper part of Vistula and Odra river basins in the 19th and 20th centuries
    Powodzie w górnej części dorzeczy Wisły i Odry w XIX I XX wieku
    Autorzy:
    Czaja, S. W.
    Machowski, R.
    Rzętała, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106554.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    floods
    Odra River
    Vistula river
    southern Poland
    powodzie
    Odra
    Wisła
    południowa Polska
    Opis:
    The discussion of floods in this paper covers the section of the Odra River basin from its source down to the mouth of the Nysa Klodzka River and the section of the Vistula River basin down to the Krakow profile. The area of the upper part of Odra River basin is 13,455 km2 and the length of the river bed in this section is ca. 273.0 km. In the reach examined, the Vistula River is 184.8 km long and has a catchment area of approximately 8,101 km2. Geographical and environmental conditions in the upper part of the Vistula and Odra Rivers basins are conducive to floods both in the summer and winter seasons. The analyses conducted for the 19th and 20th centuries demonstrate that two main types of floods can be distinguished. Floods with a single flood wave peak occurred in the following years in the upper Odra River basin: 1813, 1831, 1879, 1889, 1890 and 1896, and on the Vistula River they were recorded in 1805, 1813, 1816, 1818, 1826, 1830, 1834, 1844 and 1845. In the 20th century, similar phenomena were recorded on the Odra River in 1903, 1909, 1911, 1915, 1925, 1960, 1970 and 1985, and on the Vistula River they occurred in 1903, 1908, 1925, 1931, 1934, 1939, 1948, 1951, 1970, 1972, 1991, 1996, 1997 and 1999. The second category includes floods with two, three or more flood wave peaks. These are caused by successive episodes of high rainfall separated by dry periods that last for a few days, a fortnight or even several weeks. Such floods occurred on the upper Odra River in 1847, 1854, 1880, 1888, 1892, 1897 and 1899; while on the Vistula River only two (1839 and 1843) floods featured two flood wave peaks. In the 20th century on the upper Odra River, floods of this type occurred in 1902, 1926, 1939, 1940, 1972, 1977 and 1997; on the upper Vistula River, they were recorded in 1906, 1915, 1919, 1920, 1940, 1958, 1960 and 1987.
    Celem badań jest analiza powodzi w XIX i XX w. w górnej części dorzecza Odry (tj. po ujście Nysy Kłodzkiej) oraz w górnej części dorzecza Wisły (tj. po profil w Krakowie). Powierzchnia badanej części dorzecza Odry wynosi 13 455 km2, a długość koryta rzeki około 273,0 km. Wisła na opisywanym odcinku ma długość 184,8 km, a powierzchnia zlewni wynosi około 8101 km2. Warunki środowiska geograficznego dorzecza górnej Wisły i Odry powodują powstawanie powodzi zarówno w półroczu letnim, jak i zimowym. Z przeprowadzonych analiz dla okresu XIX i XX wieku wynika, że w przebiegu powodzi można wyróżnić dwa ich zasadnicze typy. Wezbrania o jednej kulminacji w XIX wieku w górnej części dorzecza Odry wystąpiły w latach: 1813, 1831, 1879, 1889, 1890 i 1896, a w górnej części dorzecza Wisły w latach: 1805, 1813, 1816, 1818, 1826, 1830, 1834, 1844 i 1845. W XX wieku podobne zjawiska notowano na Odrze w latach: 1903, 1909, 1911, 1915, 1925, 1960, 1970 i 1985, a na Wiśle w latach: 1903, 1908, 1925, 1931, 1934, 1939, 1948, 1951, 1970, 1972, 1991, 1996, 1997 i 1999. Do drugiego typu powodzi zaliczono te o dwóch, trzech i większej liczbie kulminacji. Ich przyczyną były fale następujących po sobie dużych opadów deszczu, przedzielone kilku-, kilkunastodniowymi, a nawet kilkutygodniowymi okresami bezopadowymi. Tego typu powodzie wystąpiły na górnej Odrze w latach: 1847, 1854, 1880, 1888, 1892, 1897 i 1899, a na Wiśle jedynie dwie powodzie z 1839 i 1843 roku odznaczały się dwiema kulminacjami. W XX wieku na górnej Odrze powodzie o tego typu parametrach miały miejsce w latach: 1902, 1926, 1939, 1940, 1972, 1977 i 1997, a na górnej Wiśle były to: 1906, 1915, 1919, 1920, 1940, 1958, 1960 oraz 1987. Na przestrzeni XIX i XX wieku wystąpiło tylko kilka przypadków, gdy powodzie miały miejsce zarówno w górnej części dorzecza Wisły, jak i w górnej części dorzecza Odry. Taka sytuacja zazwyczaj miała miejsce w przypadku katastrofalnych wezbrań, do których zalicza się m.in. te z lat: 1813, 1903, 1915, 1925, 1939, 1940, 1960, 1970, 1972 i 1997.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2014, 19, 1-2; 127-134
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ dodatku mikrokapsułkowanych ekstraktów z łuski cebuli na wybrane właściwości pieczywa pszennego
    Effect of microencapsulated onion husk extracts on selected properties of wheat bread
    Autorzy:
    Czaja, A.
    Gertchen, M.
    Wyspianska, D.
    Czubaszek, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/5234.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
    Tematy:
    pieczywo pszenne
    chleb pszenny
    ekstrakty roslinne
    cebula
    luski cebulowe
    mikrokapsulki
    maltodekstryny
    inulina
    wzbogacanie zywnosci
    jakosc zywnosci
    aktywnosc przeciwutleniajaca
    zawartosc polifenoli
    Opis:
    Celem badań było określenie wpływu dodatku mikrokapsułkowanego w inulinie lub maltodekstrynie ekstraktu z łuski cebuli na jakość pieczywa pszennego. Proporcje ekstraktu do nośnika w mikrokapsułkach wynosiły 1:1, 1:2, 1:3. Mikrokapsułki dodawano do chleba w ilości równoważnej 0,5% czystego ekstraktu w stosunku do naważki mąki oraz 0,5, 1,0 i 1,5% nośnika odpowiednio do proporcji. Wprowadzenie do chleba ekstraktu z cebuli utrwalanego w maltodekstrynie przyczyniało się do zwiększenia jego wydajności, a dodatek mikrokapsułek z inuliną nie zmieniał tej cechy. Chleby z 0,5-procentowym dodatkiem ekstraktu z cebuli, w porównaniu z chlebami kontrolnymi, zawierającymi tylko nośnik, miały mniejszą objętość. Pieczywo zawierające ekstrakt utrwalany w maltodekstrynie było większe niż to z ekstraktem utrwalanym w inulinie. Dodatek ekstraktu z cebuli powodował kilkakrotny wzrost zawartości polifenoli ogółem i aktywności przeciwutleniającej w pieczywie. Do wzbogacenia chleba w polifenole korzystniejszym nośnikiem była maltodekstryna.
    The aim of the study was to determine the effect of onion husk microencapsulated with inulin or maltodextrin on wheat bread quality. The proportions of the extract to the carrier in microcapsules were 1:1, 1:2, 1:3. Microcapsules were added to bread in an amount equivalent to 0.5% pure extract in relation to the sample weight of flour and 0.5, 1.0 and 1.5% of a carrier according to the proportion. Inclusions to bread of onion extract with maltodextrin as carries contributed to the increase of its yield, and microcapsules with inulin did not alter this characterisic. Breads with 0.5% onion extract, compared to contol breads that contained only carriers, had a smaller volume. Bread with maltodextrin microcapsules had a bigger volume than bread with inulin microcapsules. The addition of onion extract caused a several fold increase in total polyphenols and antioxidant activity in bread. For the enrichment of bread in polyphenols maltodextrin was a favorable carrier.
    Źródło:
    Nauki Inżynierskie i Technologie; 2016, 1(20)
    2449-9773
    2080-5985
    Pojawia się w:
    Nauki Inżynierskie i Technologie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of chosen macronutrients and vitamin D in daily food rations of elderly men and women in the context of calcium-phosphorus homeostasis
    Analiza wybranych składników mineralnych i witaminy D w całodziennych racjach pokarmowych osób starszych w aspekcie gospodarki wapniowo-fosforanowej
    Autorzy:
    Lebiedzinska, A.
    Rypina, M.
    Czaja, J.
    Szefer, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/15031.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
    Opis:
    The loss of bone mineral components is an obvious and progressing process in elderly men and women. The rate of the bone metabolic turnover is associated with the nutrition and environmental conditions. Vitamins and minerals in a diet are indispensable for both prevention and treatment of diseases. The aim of the present study was to evaluate vitamin D, calcium (Ca) and phosphorus (P) content and to compare Ca-P homeostasis in daily dietary intake among the elderly members of a population-based study in Ko³obrzeg. The examined population comprised a group of 479 randomly chosen people aged > 51 years, including 316 women and 163 men. The eating habits of the respondents were evaluated in 2009. The information on individual food consumption was obtained by dietary history interviews (3 x 24-hour dietary recall). The research proved that the vitamin D and Ca supply with a daily diet was extremely low, in contrast to the P content, which significantly exceeded the recommended daily intake for this age group. Daily food rations of both women and men were not properly balanced in terms of Ca and P and vitamin D. It was revealed that the vitamin D supply in the daily dietary intake of the elderly persons was very low, covering from 22 to 40% of the Adequate Intake (AI). Vitamin D is necessary for maintaining an appropriate calcium and phosphorus homeostasis in the body and ensuring that many tissues, organs and cells function properly. A diet rich in vitamin D and Ca has been identified as playing a potential role in the prevention of bone diseases. A change in dietary habits can be an important factor in reducing the incidence of chronic diseases, particularly an elevated fracture risk in osteoporosis.
    Źródło:
    Journal of Elementology; 2013, 18, 4
    1644-2296
    Pojawia się w:
    Journal of Elementology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Application of the Autocorrelation Function and Fractal Geometry Methods for Analysis of MFM Images
    Zastosowanie funkcji autokorelacji oraz geometrii fraktalnej do analizy obrazów struktur domenowych rejestrowanych metodą MFM
    Autorzy:
    Bramowicz, M.
    Kulesza, S.
    Czaja, P.
    Maziarz, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/352007.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    atomic force microscopy (AFM)
    magnetic force microscopy
    magnetic domains
    fractal analysis
    mikroskopia sił magnetycznych
    MFM
    analiza fraktalna
    Opis:
    Presented work is focused on the use of correlation methods for numerical analysis of magnetic stray field over the surface of materials. Obtained results extend our previous findings about application of the autocorrelation function and the fractal analysis for characterization of magnetic surfaces. Several domain images are recorded at various tip-sample gaps (i.e. the lift heights), and then their average widths were extrapolated down to the zero distance in order to estimate the width seen right on the surface. Apart from that, fractal parameters were derived from autocorrelation function, which turned out to be sensitive to the lift height, and might constitute universal measure (the critical lift height), above which the MFM signal became dominated by thermal noises and non-magnetic residual interactions.
    Niniejsza praca dotyczy zastosowania metod korelacyjnych do numerycznej analizy obrazów rozkładu pola magnetycznego emitowanego z obszarów spontanicznego namagnesowania. W pracy przedstawiono kontynuację badań nad zastosowaniem funkcji autokorelacji oraz metod analizy fraktalnej w badaniach struktury domenowej oraz charakterystyki emitowanego z nich pola magnetycznego. Wyniki badań wykazują zależność mierzonej metodami mikroskopii sił magnetycznych (MFM) szerokości domen od wysokości skanowania nad badaną powierzchnią, sugerując przeprowadzanie serii pomiarów na różnych wysokościach (h), ich aproksymację z następną ekstrapolacją do powierzchni (h=0). Przeprowadzona analiza fraktalna, wskazuje na możliwość jej aplikacji do charakterystyki zmian sygnału magnetycznego rejestrowanego przez MFM. Pozwala ona również na wyznaczenie wysokości krytycznej (hkr), na której sygnałem dominującym stają się nakładające się na sygnał magnetyczny pozostałości niemagnetycznych interakcji między igłą sondy i badaną powierzchnią, stanowiące rejestrowany przez MFM szum.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2014, 59, 2; 451-457
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Synteza bimetalicznego silseskwioksanowego kompleksu tytanu(IV) i jego polimerycznego odpowiednika oraz ich właściwości katalityczne w polimeryzacji olefin
    Synthesis and catalytic behavior in olefin polymerization of bimetallic titanium(IV) silsesquioxane complex and its polymeric counterpart
    Autorzy:
    Pochwała, M.
    Białek, M.
    Franczyk, A.
    Czaja, K.
    Marciniec, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/947284.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Chemii Przemysłowej
    Tematy:
    polimeryzacja Zieglera-Natty
    polietylen
    poli(1-okten)
    mikrostruktura
    kompleks tytanu
    silseskwioksan
    Ziegler-Natta polymerization
    polyethylene
    poly(1-octene)
    microstructure
    titanium complex
    silsesquioxane
    Opis:
    Zsyntetyzowano, a następnie scharakteryzowano dwa tytanosilseskwioksany: nowy, nieznany dotąd z literatury, tetrachloroditytanosilseskwioksan (2) i jego polimeryczny odpowiednik (3). Zbadano właściwości katalityczne otrzymanych związków w polimeryzacji etylenu i 1-oktenu. Obydwa prekatalizatory, po aktywacji za pomocą Et2AlCl lub EtAlCl2, katalizują polimeryzację etylenu do polietylenu (PE) o małej masie molowej, która zmniejsza się zarówno ze wzrostem temperatury reakcji, jak i stosunku molowego Al:Ti. Kompleks (2) w połączeniu z metyloaluminoksanem lub związkami boru jest także aktywny w polimeryzacji 1-oktenu.
    The new compound, tetrachlorodititanasilsesquioxane (2) and its polymeric analogue (3) have been synthesized, characterized and used for the first time in ethylene and 1-octene polymerization. These precatalysts, activated by Et2AlCl and EtAlCl2, were found to be catalytically active in polymerization of ethylene. The resulting polyethylenes have rather low molecular weight, decreasing with an increase in both reaction temperature and molar ratio of Al:Ti. In the presence of methylaluminoxane or boron compounds, the complex (2) also promotes polymerization of 1-octene.
    Źródło:
    Polimery; 2016, 61, 9; 591-599
    0032-2725
    Pojawia się w:
    Polimery
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Evaluation for magnesium and vitamin B6 supplementation among Polish elite athletes
    Ocena suplementacji magnezem i witaminą B6 przez polskich sportowców wyczynowych
    Autorzy:
    Czaja, J.
    Lebiedzinska, A.
    Marszall, M.
    Szefer, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876786.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    human nutrition
    magnesium
    vitamin B6
    food supplementation
    Polska
    athlete
    daily food ration
    Opis:
    Współczesny sport wyczynowy często wymaga od zawodników ogromnego wysiłku, który przekracza ich maksymalne możliwości fizyczne i umysłowe. Sportowcy często mają złe nawyki żywieniowe i spożywają suplementy diety zawierające magnez i witaminę B6 w celu uzupełnienia niedoborów żywieniowych. Celem badań było oznaczanie zawartości magnezu i witaminy B6 w całodziennych racjach pokarmowych sportowców wyczynowych w Polsce i ocena uzasadnienia suplementacji diety. Zawartość magnezu i witaminy B6 oznaczano w 62 zebranych i 12 odtworzonych całodziennych racjach pokarmowych profesjonalnych biegaczy. Do oznaczania magnezu i witaminy B6 wykorzystano odpowiednio metodę spektroskopii absorpcyjno atomowej i HPLC. Analizowane całodzienne racje pokarmowe kobiet dostarczały 256 ± 111 mg magnezu i 2,04 ± 0,63 mg witaminy B6, podczas gdy całodzienne racje pokarmowe mężczyzn dostarczały 284 ± 58 mg magnezu i 2,12 ± 0,68 mg witaminy B6. Analiza przeprowadzona z udziałem programu komputerowego wykazała 159-181% wyższą zawartość magnezu i witaminy B6 w porównaniu do wartości oznaczonych laboratoryjnie. Wyniki badań wykazały, że analizowane całodzienne racje pokarmowe sportowców dostarczały zbyt małych ilości magnezu, co może uzasadniać suplementację diety tym pierwiastkiem. Całodzienne racje pokarmowe pokrywały natomiast dzienne zapotrzebowanie (RDA) na witaminę B6, dlatego też suplementacja diety tym składnikiem nie była uzasadniona.
    Contemporary sport requires a lot of effort from sportsmen, frequently exceeding their maximum physical and mental efficiency. Athletes often report poor dietary habits and reach for magnesium and vitamin B supplements to avoid dietary deficiencies. The aim of this study was to determine magnesium and vitamin B6 content in daily food rations of Polish athletes and to verify the justification of diet supplementation. Magnesium and vitamin B6 concentrations were determined in 62 collected and 12 reconstructed daily food rations of elite Polish runners. Flame atomic absorption spectrmetry and HPLC methods were used for quantification of magnesium and vitamin B6, respectively. The analyzed female diets provided daily 256 ± 111 mg of magnesium and 2,04 ± 0.63 mg of vitamin B6 whereas male diets provided 284 ± 58 mg of magnesium and 2.12 ± 0,68 mg of vitamin B6. Computer analysis calculated 159-181% higher content of magnesium and vitamin B6 comparing to determined laboratory values. The results of this study indicate that in the analyzed daily food rations of athletes low magnesium intake was observed, thus diet supplementation with this mineral may be justified. Daily food rations fulfilled RDA for vitamin B6, thus supplementation with this vitamin was not justified.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2011, 62, 4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Application of atomic force microscopy for studies of fractal and functional properties of biomaterials
    Autorzy:
    Kulesza, S.
    Bramowicz, M.
    Czaja, P.
    Jabłoński, R.
    Kropiwnicki, J.
    Charkiewicz, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1075857.pdf
    Data publikacji:
    2016-10
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Fizyki PAN
    Tematy:
    06.30.Bp
    68.37.Ps
    68.35.bd
    81.05.Bx
    87.85.J-
    Opis:
    The paper presents results of numerical analysis of AFM images of a surface of sandblasted Ti6Al7Nb alloys before and after wet etching procedure usually used for preparing commercially viable dental implants. Obtained results demonstrate that etching procedure efficiently cleans the implants as it leaves almost pure Ti-Al-Nb surface with trace amounts of alkali metals and increased hydrophobicity. Apart of that, it turned out that simple statistical measures of the height variations (root mean square roughness) only slightly change upon the treatment procedure, especially for scan lengths below 20 μm. On the other hand, correlation analysis exhibits bifractal surface patterns composed of regular residues left on otherwise helical ridges of the base material. Etching leaves its fingerprint in fractal dimension, but not in the corner frequency.
    Źródło:
    Acta Physica Polonica A; 2016, 130, 4; 1013-1015
    0587-4246
    1898-794X
    Pojawia się w:
    Acta Physica Polonica A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Influence of Fe addition on the martensitic transformation, structure and magnetic properties of metamagnetic Ni-Co-Mn-Sn alloys
    Autorzy:
    Wójcik, A.
    Maziarz, W.
    Szczerba, M.
    Sikora, M.
    Hawełek, Ł.
    Czaja, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1154400.pdf
    Data publikacji:
    2016-10
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Fizyki PAN
    Tematy:
    75.30.Sg
    81.30.Kf
    Opis:
    In this study the effect of Fe for Ni substitution in Ni₄₄Co₆Mn₃₉Sn₁₁ metamagnetic shape memory alloys on their structure, magneto-structural transformation characteristics, magnetic and magnetocaloric properties was studied. The results show that the structure and martensite transformation behavior strongly depends on the Fe concentration. The martensitic transformation temperature decreases with 1 at.% of Fe and is suppressed with higher Fe content. It was further found that substitution of Fe for Ni leads to lowering of the value of magnetic entropy change.
    Źródło:
    Acta Physica Polonica A; 2016, 130, 4; 1026-1028
    0587-4246
    1898-794X
    Pojawia się w:
    Acta Physica Polonica A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania odporności materiałów na działanie czynników środowiska naturalnego
    Studies of material resistance against natural environmental factors
    Autorzy:
    Sobków, D.
    Barton, J.
    Czaja, K.
    Sudoł, M.
    Mazoń, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/142673.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Zakład Wydawniczy CHEMPRESS-SITPChem
    Tematy:
    starzenie atmosferyczne
    odporność na światło
    biodegradacja
    weathering
    light fastness
    biodegradation
    Opis:
    W publikacji przedstawiono zagadnienia związane z odpornością materiałów na czynniki środowiska, obejmujące zespół warunków atmosferycznych oraz biosfery. Obszary te stanowią od wielu lat problematykę badawczą zespołu pracowników Katedry Technologii Chemicznej i Chemii Polimerów Wydziału Chemii Uniwersytetu Opolskiego, w ramach której prowadzone są badania foto-, termio biodegradacji materiałów, głównie polimerowych. Kompleksowość takich badań pozwala na określenie czasu użytkowania wyrobów wytworzonych z badanych materiałów w warunkach potencjalnego obszaru ich zastosowań. Rosnące zainteresowanie otrzymywaniem i produkcją nowego typu materiałów wynika z ich zastosowania do wytwarzania różnorodnych, użytecznych wyrobów eksploatowanych w różnych warunkach. Warunki te, w zależności od rodzaju, intensywności i czasu oddziaływania, wywołują wielorakie zmiany w materiale, które z kolei wywierają wpływ na jego właściwości użytkowe. Dlatego przy opracowywaniu nowych materiałów istotna jest wiedza odnośnie do kierunków ich zastosowania i warunków eksploatacji wraz z nieodłączną potrzebą określania użyteczności w planowanym zakresie. Zagadnienie to ma szczególne znaczenie w przypadku materiałów, w tym materiałów polimerowych, eksploatowanych na zewnątrz pomieszczeń.
    This work presents fundamental aspects of material resistance to environmental conditions, including number of atmospheric conditions and biosphere. These areas for many years have been important research topics in the Division of Chemical Technology and Polymer Chemistry of the Faculty of Chemistry, Opole University – the research involves studies on photo-, thermo- and biodegradation of materials, mainly polymer materials. The complexity of such studies allows to determine lifetime of products manufactured from studied materials under the conditions corresponding to their potential area of application. The growing interest in obtaining and manufacturing new types of materials is a result of their application for manufacturing of various, useful products exploited under various conditions. These conditions, depending on their type, intensity and exposure time, cause diverse changes in the material, and that in turn affects its functional properties. Therefore, the knowledge about material applications and exploitation conditions combined with the essential need to specify their functionality in intended range is crucial in developing new materials. This issue is especially important for materials, including polymeric materials, exploited outdoors.
    Źródło:
    Chemik; 2014, 68, 4; 347-354
    0009-2886
    Pojawia się w:
    Chemik
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Effect of Sb and MnO2-Doping on Phase Transitions, Crystal Structure, Thermal, Dielectric, Ferroelectric and Piezoelectric Properties of Na0.5K0.5NbO3 Ceramics
    Autorzy:
    Suchanicz, J.
    Faszczowy, I.
    Czaja, P.
    Kusz, J.
    Zubko, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/354339.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Na0.5K0.5-NbO3-based ceramics
    structural properties
    ferroelectric properties
    dielectric properties
    piezoelectric properties
    Opis:
    Lead-free ceramics of Na0.5 K0.5 Nb1-x Sbx O3 (NKNS) and Na0.5 K0.5 Nb1-x Sbx O3 + 0.5 mol%MnO2 (NKNS + 0.5 mol%MnO2) (0 < x < 0.06) ceramics were prepared by a conventional solid-state hot pressing method. The ceramics possess a single-phase perovskite structure with orthorhombic symmetry. Microstructural examination revealed that Mn doping of NKNS leads to improvement of densification. The cubic-tetragonal and tetragonal-orthorhombic phase transitions of NKNS shifted to higher and lower temperature, respectively after introduction of Mn ion. Besides, ferroelectric and piezoelectric properties were improved. The results were discussed in term of difference in both ionic size and electronegativity of Nb5+ and Sb5+ and improvement of densification after Mn ion doping.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2018, 63, 2; 633-639
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koordynacyjna (ko)polimeryzacja olefin
    Coordination (co)polymerization of olefins
    Autorzy:
    Białek, M.
    Ochędzan-Siodłak, W.
    Dziubek, K.
    Czaja, K.
    Bosowska, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/142615.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Zakład Wydawniczy CHEMPRESS-SITPChem
    Tematy:
    polimeryzacja koordynacyjna
    katalizator
    poliolefiny
    kopolimery
    polimeryzacja dwufazowa
    coordination polymerization
    catalyst
    polyolefins
    copolymers
    two-phase polymerization
    Opis:
    Artykuł prezentuje podsumowanie wieloletnich prac w zakresie koordynacyjnej polimeryzacji olefin prowadzonych w Katedrze Technologii Chemicznej i Chemii Polimerów Wydziału Chemii Uniwersytetu Opolskiego. Począwszy od beznośnikowych i zakotwiczonych na oryginalnym nośniku chlorku magnezu z tetrahydrofuranem tytanowych i wanadowych katalizatorów Zieglera-Natty, zespół opolski włączył się w nurt światowych badań nad poszukiwaniem coraz to nowszych układów katalitycznych – bardziej aktywnych i produkujących poliolefiny o różnorodnych, pożądanych właściwościach. Dalsze badania polimeryzacji i kopolimeryzacji etylenu z wyższymi 1-olefinami prowadzono z zastosowaniem różnorodnych beznośnikowych i nośnikowych metalocenowych układów katalitycznych uzyskując z dużą wydajnością odpowiednie polimery i kopolimery. Polietylen o bardzo ciekawych właściwościach, np. niespotykanie wysokim stopniu krystaliczności, uzyskano w toku badań z użyciem cieczy jonowych jako swoistych nośników katalizatorów metalocenowych w dwufazowej polimeryzacji olefin. Obecnie trwają badania nad nową generacją układów katalitycznych, zwanych postmetalocenowymi, w skład których wchodzą kompleksy zawierające rozbudowane wielodonorowe ligandy, np. salenowe, salanowe, fenoksyiminowe i diamino-bis(fenolanowe). Wobec tych układów otrzymuje się homo- i kopolimery olefin o bardzo różnorodnych właściwościach: od ataktycznych produktów polimeryzacji 1-olefin o dużej masie molowej do polietylenu liniowego o bardzo dużej masie molowej typu UHMW czy polietylenu bimodalnego.
    The article is a summary of long-term research in field of coordination copolymerization of olefins carried out in the Division of Chemical Technology and Polymer Chemistry at the Faculty of Chemistry of the Opole University. Starting from titanium and vanadium Ziegler-Natta catalysts non-supported and anchored on original support of magnesium chloride with tetrahydrofuran, the Opole group joined the worldwide research trend on search for newer and newer catalytic systems – more active and producing polyolefins of various desired properties. Further studies of polymerization and copolymerization of ethylene with higher 1-olefins were conducted using various non-supported and supported metallocene catalytic systems producing respective polymers and copolymers with high yield. Polyethylene of very interesting properties, e.g. unusually high degree of crystallinity was produced in the course of research involving use of ionic liquids as specific support for metallocene catalysts in two phase polymerization of olefins. Currently, there are studies in progress on new generation of catalytic systems, called post-metallocene catalysts that include complexes bearing multidonor ligands, e.g. salen, salan, phenoxyimine and diaminobis(phenolate) ligands. Use of such systems enables production of olefin homo- and copolymers of wide variety of properties: from high molecular weight atactic products of 1-olefin polymerization to linear high molecular weight polyethylene of ultra of type UHMW and bimodal polyethylene.
    Źródło:
    Chemik; 2014, 68, 4; 268-279
    0009-2886
    Pojawia się w:
    Chemik
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polypropylene/polyhedral oligomeric silsesquioxane nanocomposites – study of free volumes, crystallinity degree and mass flow rate
    Nanokompozyty polipropylen/poliedryczne oligomeryczne silseskwioksany – badania objętości swobodnych, stopnia krystaliczności oraz masowego wskaźnika szybkości płynięcia
    Autorzy:
    Niemczyk, A.
    Dziubek, K.
    Czaja, K.
    Szatanik, R.
    Szołyga, M.
    Dutkiewicz, M.
    Marciniec, B.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/947285.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Chemii Przemysłowej
    Tematy:
    nanocomposites
    polypropylene
    polyhedral oligomeric silsesquioxanes (POSS)
    positron annihilation lifetime spectroscopy (PALS)
    crystallinity degree
    mass flow rate
    polipropylen
    poliedryczne oligomeryczne silseskwioksany (POSS)
    spektroskopia czasów życia pozytonów (PALS)
    stopień krystaliczności
    masowy wskaźnik szybkości płynięcia
    nanokompozyty
    Opis:
    Polypropylene/polyhedral oligomeric silsesquioxane (PP/POSS) nanocomposites were prepared by the melt blending method. Positron Annihilation Lifetime Spectroscopy (PALS) was used to study the effects of the structure and of the amount of POSS on the free volumes in PP. The PALS parameters: o-Ps lifetime and its intensity, were compared to the crystallinity degree and to the mass flow rate (MFR) of nanocomposites. The presence of POSS nanofillers affected the PP microstructure and the size and number of free volumes in the polymer. The crystallinity degree was decreased and the intensity of o-Ps component was increased by increasing POSS contents. The MFR values increased for nanocomposites, thus POSS nanoparticles can act as plasticizers and generate more free volumes in PP.
    Nanokompozyty polipropylen/poliedryczne oligomeryczne silseskwioksany (PP/POSS) przygotowano metodą mieszania w stanie stopionym polimeru. Wpływ struktury oraz ilości zastosowanych nanonapełniaczy POSS na objętości swobodne w polipropylenie określono z zastosowaniem spektroskopii czasów życia pozytonów (PALS). Ustalono zależności pomiędzy parametrami PALS: czasem życia o-Ps (τ3) inatężeniem (I3) składowej o-Ps oraz wartościami stopnia krystaliczności (Xc) i masowego wskaźnika szybkości płynięcia (MFR) badanych materiałów. Obecność nanonapełniaczy POSS wpłynęła na liczbę i rozmiary objętości swobodnych w polimerze, co spowodowało zmianę mikrostruktury osnowy polipropylenowej. Wraz ze zwiększaniem zawartości napełniaczy POSS zmniejszał się stopień krystaliczności kompozytów, zwiększało natężenie składowej o-Ps, adodatkowo wzrastała wartość MFR – nanocząstki POSS pełniły w układzie rolę plastyfikatorów.
    Źródło:
    Polimery; 2016, 61, 9; 610-615
    0032-2725
    Pojawia się w:
    Polimery
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Validation of the analytical method for the simultaneous determination of selected polybrominated diphenyl ethers, polychlorinated biphenyls and organochlorine pesticides in human blood serum by gas chromatography with micro-electron capture detector
    Autorzy:
    Matuszak, M.
    Minorczyk, M.
    Goralczyk, K.
    Hernik, A.
    Strucinski, P.
    Liszewska, M.
    Czaja, K.
    Korcz, W.
    Lyczewska, M.
    Ludwicki, J.K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876207.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    environment contamination
    human health
    validation
    analytical method
    simultaneous determination
    polybrominated diphenyl ether
    polychlorinated biphenyl
    organochlorine pesticide
    blood serum
    gas chromatography
    Opis:
    Background. Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) as other persistent organic pollutants like polychlorinated biphenyls (PCBs) and organochlorine pesticides (OCPs) pose a significant hazard to human health, mainly due to interference with the endocrine system and carcinogenetic effects. Humans are exposed to these substances mainly through a food of animal origin. These pollutants are globally detected in human matrices which requires to dispose reliable and simple analytical method that would enable further studies to assess the exposure of specific human populations to these compounds. Objective. The purpose of this study was to modify and validate of the analytical procedure for the simultaneous determination of selected PBDEs, PCBs and OCPs in human blood serum samples. Material and Methods. The analytical measurement was performed by GC-μECD following preparation of serum samples (denaturation, multiple extraction, lipid removal). Identity of the compounds was confirmed by GC-MS. Results. The method was characterised by the appropriate linearity, good repeatability (CV below 20%). The recoveries ranged from 52.9 to 125.0% depending on compound and level of fortification. The limit of quantification was set at 0.03 ng mL-1 of serum. Conclusions. The modified analytical method proved to be suitable for the simultaneous determination of selected PBDEs, PCBs and OCPs in human blood serum by GC-μECD with good precision.
    Wprowadzenie. Obecność w środowisku polibromowanych difenyloetrów (PBDE), podobnie jak innych trwałych zanieczyszczeń organicznych, do których zaliczane są polichlorowane bifenyle (PCB) i pestycydy chloroorganiczne stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia ludzi. Substancje te mają m.in. zdolność do zaburzania równowagi układu hormonalnego i wywoływania efektów nowotworowych. Głównym źródłem narażenia ludzi na te substancje jest żywność, głównie pochodzenia zwierzęcego. Związki te wykrywane są w wielu matrycach biologicznych, co stwarza potrzebę dysponowania wiarygodną i prostą metodą analityczną, która umożliwiłaby ocenę narażenia różnych populacji na te związki. Cel badań. Celem pracy była modyfikacja i walidacja metody analitycznej przydatnej do jednoczesnego oznaczania stężeń wybranych kongenerów PBDE i PCB, a także pestycydów chloroorganicznych w surowicy krwi u ludzi. Materiał i metody. Oznaczanie stężeń wybranych związków prowadzono za pomocą GC-μECD po uprzednim przygotowaniu próbki surowicy (denaturacja, kilkukrotna ekstrakcja, usunięcie tłuszczu). Potwierdzanie tożsamości związków wykonywano z zastosowaniem GC-MS. Wyniki. Metoda charakteryzuje się odpowiednią liniowością, dobrą powtarzalnością (CV poniżej 20%). Uzyskane wartości odzysków mieściły się w zakresie od 52,9 do 125% w zależności od badanej substancji i poziomu fortyfikacji. Granica oznaczalności dla wszystkich badanych związków wynosi 0,03 ng mL-1 surowicy. Wnioski. Zaprezentowana metoda analityczna została uznana za odpowiednią do jednoczesnego oznaczania wybranych kongenerów PBDE, PCB oraz pestycydów chloroorganicznych w surowicy krwi metodą GC-μECD.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2016, 67, 2
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Development and validation of a method for determination of selected polybrominated diphenyl ether congeners in household dust
    Autorzy:
    Korcz, W.
    Strucinski, P.
    Goralczyk, K.
    Hernik, A.
    Lyczewska, M.
    Czaja, K.
    Matuszak, M.
    Minorczyk, M.
    Ludwicki, J.K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876220.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    polybrominated diphenyl ether
    dust
    household
    method validation
    recovery
    organic pollutant
    Opis:
    Background. Polybrominated diphenyl ethers (PBDEs) belong to group of so-called persistent organic pollutants (POPs). These compounds occur in nearly all elements of the environment, including household dust which constitutes one of a major route for human exposure. Their main adverse effects on human health are associated mainly with endocrine disruption – they interfere with thyroid function exhibit anti-androgenic action. Objectives. To develop and validate analytical method for determination of BDE-47, BDE-99, BDE-153, and BDE-209 congeners in household dust. Material and methods. Household dust was sampled in residences from Warsaw and the surrounding areas. An automated Soxhlet extraction of samples was then performed and PBDE congeners were subsequently measured in cleaned-up extracts by GC-μECD. The identity of quantified compounds was confirmed by GC/MS. Results. Household dust samples were fortified at levels of 2.88, and 28.8 ng g-1 for BDE-47, BDE-999, and BDE-153, and for BDE-209 at levels of 101.2, and 540 ng g-1. Recoveries ranged between 72 – 106%. The relative standard deviations (RSD) were less than 16% for all PBDE congeners analysed. The relative error determined on the basis of multiple analyses of certified reference material ranged from 1.07 – 20.41%. The method’s relative expanded uncertainty varied between 16 – 21%. Conclusion. The presented method was successfully validated and can be used to measure concentrations of BDE-47, BDE-99, BDE-153 and BDE-209 congeners in household dust.
    Wprowadzenie. Polibromowane difenyloetery (PBDE) zaliczane są do trwałych zanieczyszczeń organicznych. Wykrywane są praktycznie we wszystkich elementach środowiska, także w kurzu. Kurz jest istotnym źródłem pobrania polibromowanych difenyloeterów przez człowieka. Szkodliwy wpływ PBDE na zdrowie człowieka wiązany jest głównie z zaburzaniem równowagi układu hormonalnego – zaburzają one m.in. funkcjonowanie hormonów tarczycy oraz działają antyandrogennie. Cel badań. Opracowanie i walidacja metody analitycznej umożliwiającej oznaczanie kongenerów BDE-47, BDE-99, BDE- 153 i BDE-209 w kurzu domowym. Materiał i metody. Materiał do badań stanowiły próbki kurzu pochodzące z domów osób zamieszkałych w Warszawie i okolicach. PBDE ekstrahowano z kurzu z wykorzystaniem aparatu do automatycznej ekstrakcji Soxhlet. Ekstrakt oczyszczano i poddawano analizie instrumentalnej. Oznaczenia zawartości analizowanych kongenerów PBDE prowadzono na GC-μECD, a tożsamość potwierdzano na GC-MS. Wyniki. Próbki kurzu były wzbogacane na poziomie 2,88 ng g-1 i 28,8 ng g-1 dla BDE-47, BDE-99, BDE-153 oraz 101,2 ng g-1 i 540 ng g-1 dla BDE-209. Odzysk mieścił się w zakresie 72 - 106%. Względne odchylenie standardowe (RSD) było mniejsze niż 16% dla wszystkich analizowanych kongenerów PBDE. Błąd względny wyznaczony na podstawie wielokrotnej analizy certyfikowanego materiału referencyjnego wynosił od 1,07% do 20,41%. Względna niepewność rozszerzona zawierała się w zakresie 16-21%. Wniosek. Metoda została zwalidowana i może być wykorzystywana do oznaczania zawartości kongenerów BDE-47, BDE- 99, BDE-153 i BDE-209 w próbkach kurzu domowego.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2014, 65, 2
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Risk assessment for pesticides’ MRL non-compliances in Poland in the years 2011-2015
    Autorzy:
    Strucinski, P.
    Ludwicki, J.K.
    Goralczyk, K.
    Czaja, K.
    Hernik, A.
    Liszewska, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/877714.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    risk assessment
    pesticide
    maximum residue level
    dietary intake
    food safety
    Polska
    2011-2015 period
    Opis:
    Background. Human exposure to trace levels of pesticide residues present in food of plant origin is inevitable as long as pesticides continue to be applied in agriculture. Since Maximum Residue Levels (MRL) are not toxicological endpoint values, their violation is not by default equivalent to health risk for consumers. However, its essential to provide a healthbased risk assessment for each case of MRL non-compliance reported during monitoring and official control of foodstuffs. Objective. To assess the potential short-term risk associated with consumption of food products of plant origin containing pesticide residues above MRL values based on notifications forwarded by the National Contact Point for RASFF in Poland during 2011-2015. Material and Methods. 115 notifications including 127 analytical results non-compliant with respective MRL values were forwarded to provide risk assessment. An internationally accepted deterministic approach based on conservative model assumptions for short-term exposure assessment was applied. The risk was characterized by comparing an estimated dietary intake with respective acute reference dose (ARfD). Results. Black currant, tea, lettuce, Chinese cabbage and carrot were among the most frequently notified products in years 2011-2015. Among pesticides exceeding respective MRL values, over 90% belonged to fungicides and insecticides/acaricides such as acetamiprid, chlorpyrifos, dimethoate, imidacloprid, dithiocarbamates and procymidone. For 15 and 6 results noncompliant with respective MRL value, a predicted short-term intake exceeded ARfD for children and adults, respectively. Conclusions. Residue levels that could potentially pose a health threat are found incidentally. The science-based and transparent risk assessment process with regard to the data, methods and assumptions that are applied is essential to risk management authorities.
    Wprowadzenie. Narażenie człowieka na śladowe poziomy pozostałości pestycydów obecnych w żywności pochodzenia roślinnego jest nieuniknione tak długo jak środki ochrony roślin są stosowane w rolnictwie. Ponieważ wartości najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności (NDP) nie są toksykologicznymi wartościami odniesienia, ich przekroczenie nie jest równoznaczne z zagrożeniem dla zdrowia konsumentów. Jednakże dla każdego przypadku niezgodności z NDP stwierdzonej w monitoringu i urzędowej kontroli żywności należy dokonać naukowej oceny ryzyka zdrowotnego. Cel badań. Ocena potencjalnego ryzyka związanego z krótkoterminowym narażeniem na pozostałości pestycydu na poziomie powyżej wartości NDP na podstawie powiadomień przekazywanych przez Krajowy Punkt Kontaktowy system RASFF w Polsce w latach 2011-2015. Materiał i metody. Do oceny ryzyka przekazano 115 powiadomień zawierających 127 wyników powyżej wartości NDP. W celu oszacowania wielkości narażenia krótkoterminowego zastosowano model deterministyczny wykorzystujący konserwatywne scenariusze najgorszego przypadku. Ryzyko charakteryzowano porównując oszacowaną dawkę pozostałości pestycydu z odpowiednią wartością ostrej dawki referencyjnej (ARfD). Wyniki. W latach 2011-2015 najczęściej zgłaszanymi produktami z powodu przekroczenia wartości NDP były czarna porzeczka, herbata, sałata, kapusta pekińska i marchew. Ponad 90% przypadków przekroczenia NDP dotyczyło fungicydów oraz insektycydów/akarycydów takich jak np. acetamipryd, chlorpiryfos, dimetoat, imidaklopryd, ditiokarbaminiany czy procymidon. W przypadku 15 przekroczeń NDP, oszacowane krótkoterminowe pobranie pozostałości przekraczało wartość ARfD dla dzieci. Dla dorosłych odnotowano 6 takich przypadków. Wnioski. Poziomy pozostałości pestycydów, które mogą teoretycznie zagrażać zdrowiu konsumentów stwierdza się bardzo rzadko. Transparentny i oparty na wynikach badań naukowych proces oceny ryzyka dostarcza niepodważalne argumenty urzędom odpowiedzialnym za zarządzanie ryzykiem.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2015, 66, 4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Evolution of Microstructure and Magneto-structural Properties of Heat Treated Ni-Mn-Sn-In Heusler Alloys Sintered by Vacuum Hot Pressing
    Autorzy:
    Maziarz, W.
    Wójcik, A.
    Chulist, R.
    Szczerba, M. J.
    Kowalczyk, M.
    Czaja, P.
    Cesari, E.
    Dutkiewicz, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/947530.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Ni-Mn-Sn metamagnetic shape memory alloys
    sintering process
    heat treatment
    electron microscopy
    Opis:
    In this work, vacuum hot pressed Ni-Mn-Sn-In Heusler alloys with different concentration of In (0, 2 and 4 at.%), were investigated. The magneto-structural behaviour and microstructure dependencies on chemical composition and on heat treatment were examined. It was found that the martensite start transformation temperature increases with growing In content and to a lesser extent with increasing temperature of heat treatment. The high energy X-ray synchrotron radiation results, demonstrated that both chemical composition as well as temperature of heat treatment slightly modified the crystal structures of the studied alloys. Microstructural investigation performed by transmission electron microscopy confirmed chemical composition and crystal structure changes in the alloys.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2019, 64, 2; 727-732
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Risk assessment for infants exposed to furan from ready-to-eat thermally processed food products in Poland
    Ocena ryzyka dla niemowląt narażonych na furan obecny w utrwalanych termicznie daniach gotowych do spożycia w Polsce
    Autorzy:
    Minorczyk, M.
    Goralczyk, K.
    Strucinski, P.
    Hernik, A.
    Czaja, K.
    Lyczewska, M.
    Korcz, W.
    Starski, A.
    Ludwicki, J.K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/875869.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    human nutrition
    risk assessment
    infant
    furan
    human exposure
    exposure assessment
    thermal process
    food product
    Polska
    Opis:
    Background. Thermal processes and long storage of food lead to reactions between reducing sugars and amino acids, or with ascorbic acid, carbohydrates or polyunsaturated fatty acids. As a result of these reactions, new compounds are created. One of these compounds having an adverse effect on human health is furan. Objective. The aim of this paper was to estimate the infants exposure to furan found in thermally processed jarred food products, as well as characterizing the risk by comparing the exposure to the reference dose (RfD) and calculating margins of exposure. Materials and methods. The material consisted of 301 samples of thermally processed food for infants taken from the Polish market in years 2008 – 2010. The samples included vegetable-meat, vegetables and fruit jarred meals for infants and young children in which the furan levels were analyzed by GC/MS technique. The exposure to furan has been assessed for the 3, 4, 6, 9 ,12 months old infants using different consumption scenarios. Results. The levels of furan ranged from <1 μg/kg (LOQ) to 166.9 μg/kg. The average furan concentration in all samples was 40.2 μg/kg. The estimated exposures, calculated with different nutrition scenarios, were in the range from 0.03 to 3.56 μg/kg bw/day and exceeded in some cases RfD set at level of 1 μg/kg bw/day. Margins of exposure (MOE) achieved values even below 300 for scenarios assuming higher consumption of vegetable and vegetable-meat products. Conclusions. The magnitude of exposure to furan present in ready-to-eat meals among Polish infants is similar to data reported previously in other European countries but slightly higher than indicated in the recent EFSA report. As for some cases the estimated intake exceeds the RfD, and MOE) values are much lower than 10000 indicating a potential health concern, it is necessary to continue monitoring of furan in jarred food and estimate of its intake by infants.
    Wprowadzenie. Procesy cieplne, a także długie przechowywanie żywności powodują, że zachodzą w niej reakcje pomiędzy aminokwasami i cukrami redukującymi, oraz procesy z udziałem kwasu askorbinowego, węglowodanów i wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. W wyniku tych reakcji powstają nowe związki chemiczne. Jednym z tych związków, wykazujących niekorzystne działanie na zdrowie człowieka, jest furan. Cel badań. Celem pracy było oszacowanie wielkości narażenia niemowląt na furan występujący w utrwalanych termicznie przetworach, a także scharakteryzowanie ryzyka przez porównanie narażenia z wartością dawki referencyjnej (RfD) oraz obliczenie marginesów narażenia. Materiał i metody. Materiał do badań stanowiło 301 próbek przetworów dla niemowląt pobranych w latach 2008 – 2010 z obrotu handlowego na terenie całego kraju. Wśród próbek znajdowały się dania warzywno-mięsne, warzywne oraz owocowe przeznaczone dla niemowląt i małych dzieci, w których zawartość furanu oznaczano metodą GC/MS. Narażenie na furan szacowano dla niemowląt w wieku 3, 4, 6, 9 i 12 miesięcy wykorzystując różne scenariusze żywienia. Wyniki. Oznaczona zawartość furanu mieściła się w zakresie od <1 μg/kg (LOQ) do 166,9 μg/kg. Średnia zawartość furanu we wszystkich próbkach wynosiła 40,2 μg/kg. Oszacowana wielkość narażenia, przy założonych różnych scenariuszach żywienia, mieściła się w granicach 0,03 – 3,56 μg/kg m.c./dzień i przekraczała dla niektórych przypadków wartość RfD. Marginesy narażenia (MOE) wyniosły nawet poniżej 300 dla scenariuszy zakładających większe spożycie produktów warzywnych i warzywno-mięsnych. Wnioski. Oszacowana wielkość narażenia niemowląt w Polsce na furan pobierany z daniami gotowymi do spożycia jest zbliżona do wcześniejszych danych pochodzących z innych państw europejskich, lecz nieco wyższa od wyników najnowszego raportu EFSA. Biorąc pod uwagę, że w niektórych przypadkach oszacowane narażenie przekraczało wartość RfD (1 μg/kg m.c./dzień), a także fakt, że wartości MOE były znacznie mniejsze od 10000 wskazując na istnienie potencjalnego zagrożenia dla zdrowia, konieczne jest kontynuowanie badań monitorowych zawartości furanu w żywności dla niemowląt i szacowanie narażenia na ten związek.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kurz źródłem narażenia człowieka na polibromowane difenyloetery (PBDE)
    Indoor dust as a pathway of human exposure to polybrominated diphenylethers (PBDEs)
    Autorzy:
    Goralczyk, K.
    Strucinski, P.
    Hernik, A.
    Czaja, K.
    Korcz, W.
    Minorczyk, M.
    Ludwicki, J.K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/878014.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    kurz domowy
    czlowiek
    zdrowie czlowieka
    zagrozenia zdrowia
    narazenie dlugotrwale
    polibromowane difenylo etery
    polimery
    pomieszczenia zamkniete
    dust
    man
    human health
    health hazard
    long-term exposure
    polybrominated diphenyl ether
    polymer
    indoor environment
    Opis:
    Polibromowane difenyloetery (PBDE) zaliczane są do syntetycznych związków opóźniających zapłon, tzw. uniepalniaczy (ang. Flame Retardants). Znalazły one szerokie zastosowanie w produkcji różnego rodzaju polimerów, mebli, dywanów, sprzętu elektronicznego i elektrycznego oraz materiałów biurowych i budowlanych. Człowiek spędzając około 85% swojego życia w pomieszczeniach zamkniętych (mieszkania, miejsca pracy, szkoły) jest praktycznie cały czas otoczony przedmiotami, które mogą emitować do środowiska PBDE. Do niedawna uważano, że głównym źródłem pobrania PBDE przez człowieka jest żywność, głównie pochodzenia zwierzęcego. Obecnie jednak liczne badania wykazują, że niebagatelnym, dodatkowym źródłem pobrania tych związków przez człowieka jest kurz pochodzący z pomieszczeń zamkniętych. Na to źródło narażenia najbardziej narażone są małe dzieci ze względu na ich przyzwyczajenia behawioralne, tj. wkładanie palców, zabawek i innych przedmiotów do ust. W odróżnieniu od żywności, gdzie dominującymi kongenerami są BDE-47 i BDE-99, w przypadku kurzu dominującym kongenerem jest BDE-209. Narażenie człowieka na PBDE i inne polibromowane związki opóźniające zapłon jest powszechne w całym świecie, a jego wielkość jest różna w różnych krajach i zależy od zakresu ich stosowania, produkcji i zapisów w prawodawstwie krajowym, a także od szeroko pojętych zachowań mieszkańców. Generalnie, najwyższe stężenia tych związków stwierdzane są u mieszkańców Ameryki Północnej, a znacznie niższe w Europie i Azji. Spośród krajów europejskich statystycznie istotnie najwyższe narażenie ludzi stwierdzane jest w Wielkiej Brytanii. Szacowana wielkość narażenia, w każdym przypadku, dodatkowo obarczona jest niepewnością wynikającą z osobniczych przyzwyczajeń, preferencji dietetycznych, czasu spędzanego w różnych pomieszczeniach, pojazdach, na świeżym powietrzu. W niektórych przypadkach dla osób dorosłych niebagatelne znaczenie ma również narażenie zawodowe, dotyczy to zwłaszcza załóg samolotów, sprzedawców samochodów i pracowników utylizujących odpady elektroniczne.
    The brominated diphenyl ethers (PBDEs) belong to a class of synthetic, additive brominated flame retardants (BFRs). PBDEs are used to reduce the flammability of commercial and household products such as textiles, various plastic polymers, furnishing foam, and electronic equipment. People spend a large percentage of their life–time indoors at home, in offices and cars, etc, providing many opportunities for lengthy exposure to PBDEs from residential settings and commercial products in an indoor environment. In recent time, the foodstuffs, mainly food of animal origin, have been indicated as the main pathway of human exposure to PBDEs. However, many studies have shown that the indoor environment, mainly indoor dust, can be also a significant source of exposure to PBDEs, especially for younger children (toddlers) because of their behavioral patterns, eg. putting fingers, toys, and other items in their mouth. Numerous studies show that the median intakes of PBDEs via dust for adult range from 1.41 to 277 ng x day-1 is lower than that via food which range from 135 to 333 ng x day-1, while the median intake of these compounds via indoor dust for children range from 101 to 404 ng x day-1 is much higher than via food: 77-190 ng x day-1. The congener pattern observed in the indoor dust is different to that found in food. The indoor dust is dominated by the congener BDE-209 vs. food where the most dominated congeners are BDE-47 and BDE-99. Human exposure to PBDEs and other brominated flame retardants (BFRs) is widely widespread throughout the world and it depends on a country range of usage, production and legislation concerning these chemicals as well as a citizen’s behavior. Generally, human exposure has been found higher in North America than in Europe and Asia. Within European countries the significant highest concentrations in dust have been found in the United Kingdom. It should be noted that many uncertainty factors such as personal habits, dietary preferences, and time spent in various rooms, cars and outdoors could affect the exposure assessment. In some cases the occupational exposure is the most important source of PBDEs for adults, for example air crews, car sale employees and disposal/recycling of electronic waste workers.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2012, 63, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dioksyny a bezpieczeństwo żywności
    Dioxins and food safety
    Autorzy:
    Strucinski, P.
    Piskorska-Pliszczynska, J.
    Goralczyk, K.
    Warenik-Bany, M.
    Maszewski, S.
    Czaja, K.
    Ludwicki, J.K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/875485.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Opis:
    Spośród wielu potencjalnych chemicznych zanieczyszczeń żywności, dioksyny, w tym: polichlorowane dibenzo-p-dioksyny i dibenzofurany oraz dioksynopodobne polichlorowane bifenyle są powszechnie uważane za jedne z najbardziej niebezpiecznych dla naszego zdrowia ze względu na ich właściwości toksykologiczne, trwałość i zdolność do biokoncentracji w łańcuchu żywnościowym. Wyniki badań epidemiologicznych sugerują, że środowiskowe narażenie na te związki może wpływać na wiele procesów fizjologicznych u człowieka, przede wszystkim na drodze zaburzania równowagi układu hormonalnego. Wśród niekorzystnych skutków zdrowotnych związanych z przewlekłym narażeniem na dioksyny wymienia się m.in.: wzrost ryzyka wystąpienia chorób nowotworowych, zaburzeń układu odpornościowego i rozrodczego czy zaburzeń neurobehawioralnych. Głównym źródłem narażenia człowieka na tę grupę zanieczyszczeń jest żywność – około 95% dziennej dawki dioksyn trafia do naszych organizmów z żywnością, przede wszystkim pochodzenia zwierzęcego. Z najnowszych badań wynika, że w wielu populacjach europejskich narażenie na dioksyny przekracza ustalone przez międzynarodowe instytucje dawki bezpieczne, tj. tolerowane dzienne czy tygodniowe pobranie. Szczególnie niepokojące jest, że odsetek ludzi, u których pobranie dioksyn przekracza ww. wartości odniesienia jest większy u dzieci niż u osób dorosłych. Od czasu tzw. „belgijskiej afery dioksynowej” w 1999 r., oszacowanie wielkości narażenia na te zanieczyszczenia i związana z tym ocena ryzyka dla zdrowia konsumentów stały się w Unii Europejskiej jednym z priorytetowych zagadnień w obszarze bezpieczeństwa żywności. w ramach realizacji wspólnotowej strategii wprowadzono do ustawodawstwa najwyższe dopuszczalne stężenia i poziomy reagowania dla dioksyn i dl-PCB w celu ich monitorowania w żywności w Państwach Członkowskich. Ustalono również wymagania dotyczące stosowanych metod i laboratoriów wykonujących analizy dla celów urzędowej kontroli żywności. Państwa członkowskie są zobligowane do stałego monitorowania poziomów dioksyn i dl-PCB w różnych grupach środków spożywczych i przesyłania rocznych raportów z tych badań do Komisji Europejskiej (od 2008 r. do Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności). Wyniki monitoringu, obejmujące lata 1999-2008, opracowane ostatnio przez EFSA, stały się podstawą dla nowelizacji Rozporządzenia Komisji 1881/2006 w zakresie najwyższych dopuszczalnych stężeń dioksyn i dl-PCB. Przy opracowywaniu nowych limitów, w miejsce aktualnie obowiązujących współczynników toksyczności z 1998 r. (WHO1998-TEF) zostały wykorzystane nowe współczynniki opracowane w 2005 r. (WHO2005-TEF). Można oczekiwać, że nowe limity dla dioksyn i dl-PCB w żywności wejdą do ustawodawstwa nie później niż na początku 2012 r.
    Among numerous potential chemical food contaminants, polychlorinated dibenzo-p-dioxins, dibenzofurans and dioxinlike polychlorinated biphenyls, collectively referred as dioxins, are commonly considered as bearing substantial risk for human health due to their toxicological properties, persistency and ability to bioaccumulate in food chains. The results of epidemiological studies suggest that environmental exposure to these compounds may affect multiple physiological processes in humans, mainly by the mechanism of endocrine disruption. Adverse health effects linked to the long-term exposure to dioxins include the increase of cancer risk, reproductive and developmental impairment as well as effects on immune functions. Exposure through food (mainly of animal origin) is the major source of dioxin exposure for humans, estimated to account for about 95% of the total intake for non-occupationally exposed persons. Recent studies showed that a consistent part of the European population has an intake exceeding internationally agreed „safe” doses as the Tolerable Daily or Weekly Intake (TDI, TWI). It is worthy to note that percentage of persons with estimated dioxin intake above tolerable limits is much higher among children than in adults. Since the „Belgian dioxin crisis” that occurred in 1999, the estimation of human exposure to these compounds and related consumer risk assessment has been recognized in the European Union as one of the priority activities in the field of food safety. Among activities undertaken by the European Commission during implementation of the Community Strategy for dioxins, furans and polychlorinated biphenyls the maximum and action levels have been established with random monitoring by Member States. The legislation on the requirements for sampling and methods of analysis used in the official control laboratories has been set up as well. Member States are obliged to measure background levels of dioxins and dioxin-like PCBs in defined food categories for the EU monitoring program on a yearly basis and to forward the results to the European Commission (since 2008 to the European Food Safety Authority). The monitoring results, covering samples collected from 1999 to 2008, evaluated and reported recently by EFSA, became the basis for updating maximum levels of dioxins and dl-PCBs as set up in Commission Regulation (EC) 1881/2006. The legislation will also be changed by replacing the current toxicity equivalency factors (TEFs) system from 1998 (WHO1998-TEFs) by a new TEFs proposed by the WHO in 2005 (WHO2005-TEFs). It is expected that new limits for dioxins and dl-PCBs in food will come into force not later than in the beginning of 2012.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2011, 62, 1
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Composition and Microstructure of the Al-Multilayer Graphene Composites Achieved by the Intensive Deformation
    Autorzy:
    Czeppe, T.
    Korznikova, E.
    Ozga, P.
    Wrobel, M.
    Litynska-Dobrzynska, L.
    Korznikova, G.
    Korznikov, A.
    Czaja, P.
    Socha, R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1375203.pdf
    Data publikacji:
    2014-10
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Fizyki PAN
    Tematy:
    81.05.Ni
    81.05.uj
    81.05.ue
    81.05.uf
    Opis:
    The paper presents results of the studies concerning aluminum-graphene composites produced with use of step technique; first mechanical alloying of Al and graphene powders and later intensive deformation by the high pressure torsion. As a result small, thin and round samples of composites, about 10 mm in diameter were achieved. For comparison similar samples not containing graphene were investigated. The X-ray diffraction, transmission electron microscopy, Raman spectroscopy and X-ray photoelectron spectroscopy were applied to study composites structures and analyze graphene content and atomic bonds. The Raman spectroscopy method suggested multilayer graphene, which could also be identified as the defected nano-graphite as a component of the composite structure as well as some small content of the aluminum carbides. The highly dispersed microstructures of aluminum matrices were identified with the transmission electron microscopy, showing difference between the samples produced with the increased number of rotations, leading to the increased deformation realized. This method revealed carbon and aluminum oxides in large amounts which is interpreted as a surface effect. This method suggested also formation of the carbon-metal and carbon-metal- oxygen atomic bonds, which might partially result from formation of the carbides.
    Źródło:
    Acta Physica Polonica A; 2014, 126, 4; 921-927
    0587-4246
    1898-794X
    Pojawia się w:
    Acta Physica Polonica A
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Liczebność i rozmieszczenie głuszca w Polsce w XXI wieku
    Population size and distribution of the capercaillie in Poland in the 21st century
    Autorzy:
    Zawadzka, D.
    Żurek, Z.
    Armatys, P.
    Stachyra, P.
    Szewczyk, P.
    Korga, M.
    Merta, D.
    Kobielski, J.
    Kmieć, M.
    Pregler, B.
    Krzan, P.
    Rzońca, Z.
    Zawadzki, G.
    Zawadzki, J.
    Sołtys, B.
    Bielański, J.
    Czaja, J.
    Flis-Martyniuk, E.
    Wediuk, A.
    Rutkowski, R.
    Krzywiński, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/980118.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Leśne
    Tematy:
    lesnictwo
    lowiectwo
    ptaki lowne
    gatunki chronione
    gluszec
    Tetrao urogallus
    wystepowanie
    liczebnosc populacji
    rozmieszczenie przestrzenne
    Polska
    wiek XXI
    tetrao urogallus
    species distribution
    species abundance
    refuges
    poland
    Opis:
    The data on the distribution and number of the capercaillie Tetrao urogallus in Poland for the period from the end of the 20th century up to 2017−2018 is presented. The capercaillie is a sedentary forest grouse living in old mountain forests and within the boreal zone. Since more than a century, the decrease in the numbers of the species has been observed, interlinked with the extinction of isolated populations. Within the present borders of Poland, a 1925 questionnaire study noted 2200−2700 individuals. In the 1960s, the national population was estimated at 1700−2000 birds, living in five isolated populations. In 1985−1995, the population numbers of the capercaillie dropped to approx. 466−700 individuals in four regions, and in 2000 it was estimated at 470−570 birds. According to the results of the censuses performed in 2017−2018, the size of the capercaillie population risen to 523−631 individuals and 59−69 lekking grounds. Currently the capercaillie occurs in four isolated regions. These are the Western Carpathians (the Beskid Sądecki, Tatry, Gorce, Babia Góra, Beskid Żywiecki, and the Beskid Śląski ranges) where 284−326 individuals live and 35−41 leks are active. In the Solska and the Lasy Janowskie Forests (Lublin region), the population was estimated at 132−184 individuals and 12−13 lekking grounds. In the Augu− stów Forest (Podlasie region) 36−46 individuals and 5−7 leks were found. In the Bory Dolnośląskie Forest, where native capercaillies got extinct during the last decade, the reintroduction program resulted in the rebuilding of their 65−75 population (with 6−7 leks). The restitution of the species in the Piska Forest has begun. During the last 20 years, populations in the Carpathian national parks have been stable, although fluctuating in numbers. The increase in the number of individuals in the Augustów Forest as well as in the Sądecki and Beskid Śląski Mountains is an after−effect of the release of birds from breeding centers or translocations. In other strongholds, fluctuations or decreases have been recorded, including wisible in the Beskid Żywiecki Mountains.
    Źródło:
    Sylwan; 2019, 163, 09; 773-783
    0039-7660
    Pojawia się w:
    Sylwan
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-34 z 34

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies