Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę ""Hetmani"" wg kryterium: Wszystkie pola

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-34 z 34
    Tytuł:
    Hetman Jan Tarnowski
    Autorzy:
    Mleczek, Tomasz.
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 19-22
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Tarnowski, Jan Amor (1488-1561)
    Hetmani
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
    Biografia
    Opis:
    Artykuł przedstawia biografię hetmana wielkiego koronnego Jana Tarnowskiego (1488-1561), który uczestniczył m.in. w zwycięskiej bitwie z Moskalami pod Orszą (1514). Podczas podróży do Ziemi Świętej pasowany na rycerza jerozolimskiego, w Portugalii. Po powrocie w 1519 uczestniczył w wojnie z Zakonem Krzyżackim, a podczas najazdu Turków w 1519 roku jako jedyny zaatakował Turków w odwrocie pod Komarnem, pokonał tylną straż – ok. 3 tysięcy Turków. W 1527 Jan Tarnowski został hetmanem Wielkim Koronnym. Buławę hetmańską otrzymał od króla Zygmunta Starego w 1527 roku, a w 1533 niespodziewanie ją złożył. Tak zaprotestował przeciw polityce królowej Bony chcącej restytucji monarchii dziedzicznej i wzmocnienia władzy królewskiej. Buławę hetmańską Jan Tarnowski, zawiedziony polityką królewską, składał jeszcze czterokrotnie i tyleż samo razy ponownie przyjmował. Jako wybitny teoretyk wojskowości i wyjątkowo sprawny wódz był cenionym autorem wielu tekstów o prowadzeniu wojen. To hetmanowi Tarnowskiemu polskie wojsko zawdzięcza reorganizację i wprowadzenie m.in. korpusu saperów, szpitali polowych, oddziałów kierujących ruchem taborów, czy sądów wojskowych.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Bić się na małym polu
    Autorzy:
    Mleczek, Tomasz.
    Powiązania:
    Polska Zbrojna. Historia 2020, nr 1, s. 70-76
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Bitwa pod Orszą (1514)
    Sztuka wojenna
    Hetmani
    Dowodzenie (wojsk.)
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Opis:
    Artykuł przedstawia kadrę dowódczą średniego szczebla w pierwszej połowie XVI wieku. Autor artykułu omawia rolę hetmana na polu bitwy. Przybliża również rolę jego pomocnika w staropolskiej sztuce wojennej.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Pióra w służbie buławy. Raz jeszcze o kancelarii i archiwum hetmańskim Stanisława Jabłonowskiego
    Autorzy:
    Sowa, Jan Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/916745.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-17
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    administracja wojskowa
    archiwa
    hetmani koronni
    kancelarie
    oficerowie
    Opis:
    Artykuł przedstawia charakterystykę kancelarii i archiwum hetmańskiego Stanisława Jabłonowskiego jako istotnego narzędzia sprawowania hetmańskiej władzy i kontroli nad siłami zbrojnymi w okresie wojny Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim (1683–1699). Długotrwały konflikt zbrojny niósł ze sobą  sporo wyzwań o charakterze logistycznym, finansowym i dyscyplinarnym. Rzetelnie prowadzona dokumentacja mogła być dla hetmana istotną pomocą w przezwyciężeniu tych trudności.Za tworzenie i gromadzenie akt hetmańskich odpowiadała podporządkowana mu kancelaria. Szczególną rolę odgrywali pisarze wojskowi – przełożeni kancelarii hetmańskiej. W okresie hetmaństwa Stanisława Jabłonowskiego pisarzami wojskowymi byli kolejno Wojciech Stanisław Czacki i Szymon Franciszek Pułaski. Pisarze zajmowali się szczegółowym opracowaniem treści wystawianych przez hetmana dokumentów. Pełnili ważną funkcję  przy rozdziale largicji – specjalnych wynagrodzeń przyznawanych rokrocznie przez hetmana wyższym oficerom wojska koronnego ze skarbu hibernowego. Wojny toczone przez Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w. sprzyjały rozwojowi archiwów wojskowych jak i wprowadzaniu co raz bardziej biurokratycznych form administrowania armią.
    Źródło:
    Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 195-212
    0070-2471
    Pojawia się w:
    Czasopismo Prawno-Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Śmierć hetmana
    Autorzy:
    Fąfara, Andrzej (1949- ).
    Powiązania:
    Polska Zbrojna 2020, nr 10, s. 138
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Żółkiewski, Stanisław (1547-1620)
    Wojna polsko-turecka (1620-1621)
    Bitwa pod Cecorą (1620)
    Hetmani
    Artykuł z czasopisma wojskowego
    Opis:
    Artykuł przywołuje postać hetmana Stanisława Żółkiewskiego i jego ostatnią stoczoną bitwę w wojnie polsko-tureckiej – bitwę pod Cecorą w 1620 roku.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Święty Kozak
    Autorzy:
    Besala, Jerzy (1951-2023).
    Powiązania:
    Polityka 2020, nr 38, s. 54-56
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Konaszewicz-Sahajdaczny, Piotr (?-1622)
    Hetmani
    Kozacy
    Polityka
    Artykuł z czasopisma społeczno-politycznego
    Artykuł publicystyczny
    Artykuł z tygodnika opinii
    Biografia
    Opis:
    Artykuł przybliża postać jednego z najwybitniejszych hetmanów kozackich w XVII wieku. Piotr Konaszewicz-Sahajdaczny był nie tylko znakomitym wodzem, ale także przywódcą politycznym. Przedstawiono jego młodość, wyprawy na wybrzeże czarnomorskie, podczas których łupił i niszczył tureckie porty oraz udział w wojnie polsko-rosyjskiej. Omówiono jego rolę w przystąpieniu kozaków do prawosławia oraz w wojnie z Turcją. Zmarł 20 kwietnia 1622 roku w wyniku ran odniesionych pod Chocimiem.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Pióra w służbie buławy. O kancelariach i archiwaliach hetmańskich w XVIII w.
    Autorzy:
    Ciesielski, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/916739.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-17
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.
    hetmani
    kancelaria wojskowa
    kancelaria hetmańska
    archiwalia hetmańskie
    archiwa prywatne
    Opis:
    W artykule przedstawiona została na tle kompetencji urzędy hetmańskiego dokumentacja wytwarzana przez kancelarie wojskowe działające przy hetmanach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. Na początku tego stulecia w do największego rozrostu władzy buławy w całej historii istnienia urzędu. Nastąpiło to w sposób nieformalny, a na dodatek towarzyszyły liczne nadużycia ze strony osób dowodzących armiami koronną i litewską, co sprawiło, że w zatwierdzonych na sejmie 1717 r. konstytucjach, a przede wszystkim traktacie warszawskim pojawiły się zapisy ograniczające władzę hetmanów. Jednak tylko w niewielkim stopniu i dalej hetmani posiadali rozległe kompetencje, które zapewniały im pełnię władzy administracyjnej i sądowniczej nad wojskiem. Utrzymali ją do połowy lat 60. XVIII w. a dowodzi tego dokumentacja wojskowa wytworzona przez kancelarię działające przy hetmanach. W artykule omówiono tę dokumentacją, co do której nie można mieć wątpliwości, że miała charakter publiczny. Do pierwszej grupy zaliczoną dokumenty i akta związane z władzą administracyjną hetmanów: wydawane przez nich lub zatwierdzane regulaminy, przede wszystkim organizacyjne, rozkazy hetmańskie, przesyłane z oddziałów raporty o stanach osobowych, wyposażenia, czy ruchach kadrowych itp. Kolejna grupa, to dokumentacja finansowa związana z utrzymaniem obu armii (w tym także oddziałów noszących nazwę hetmańskich) i urzędu hetmańskiego. Do trzeciej zaliczono akta i korespondencję powstałą z związku z prowadzoną przez hetmanów działalnością dyplomatyczną. Do czwartej - wszelką dokumentację związaną z władzą dyscyplinarną i sądowniczą hetmanów, a do piątej - korespondencję służbową prowadzoną przez hetmanów z podkomendnymi, jak też z królem, ministrami i ważniejszymi urzędnikami państwowymi. Bogate w materiał źródłowy zachowane spuścizny archiwalne po hetmanach: Adamie Mikołaju Sieniawskim, Janie Klemensie Branickim, Michale Kazimierzu Radziwille oraz trzech przedstawicielach rodu Rzewuskich sprawujących w XVIII w. ten urząd, pozwalają stwierdzić, że dokumentacja wojskowa powstawała jako publiczna i w takim charakterze podlegała procesom archiwotwórczym w kancelariach hetmańskich. Zapewne za życia hetmanów dokumentacja wojskowa przechowywana była oddzielnie od pozostałych dokumentów i akt o charakterze publicznym, a tym bardziej prawno-majątkowych i rachunkowo-gospodarczych. Po śmierci hetmana zazwyczaj jednak ich spadkobiercy przestawali otaczać dokumentację wojskową specjalną troską, a traktując ją jako prywatną część masy spadkowej, dołączali do reszty pozostałej po zmarłym spuścizny aktowej, poddając ją wstępnym procesom archiwizacji. W konsekwencji tzw. archiwa hetmańskie zaczęły być traktowane jako prywatne, choć powstały jako publiczne. Dowodzi tego zmiana procesu archiwotwórczego zachodzącego w przypadku dokumentacji wojskowej po połowie lat 60. XVIII., gdy hetmani utracili realną władzę nad armiami Rzeczypospolitej na rzecz Komisji Wojskowej Koronnej i Komisji Wojskowej Litewskiej. Cała dokumentacja wojskowa zaczęła być wytwarzana i gromadzona w kancelariach najpierw komisji wojskowej, następnie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej i w końcu Komisji Wojskowej przy Straży Praw - instytucji, co do których nie ma wątpliwości, że były publiczne.
    Źródło:
    Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 213-247
    0070-2471
    Pojawia się w:
    Czasopismo Prawno-Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Korona i buławy : czyli o władzy hetmańskiej w XVII stuleciu
    Autorzy:
    Gawron, Przemysław (1976- ).
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 6-9
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Hetmani
    Władcy
    Wojsko
    Artykuł problemowy
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
    Opis:
    Artykuł dotyczy uprawnień i obowiązków hetmana w Rzeczypospolitej Polskiej w XVII stuleciu. Relacje hetmana z monarchą, z sejmem, sądami czy Trybunałem Koronnym określały pozycję jego urzędu. W XVI wieku próbowano rozdzielić dowodzenie armią w polu od zarządzania zmianami w organizacji wojska. Jednak kolejni hetmani Jan Tarnowski, Mikołaj Sieniawski czy Jan Zamojski skutecznie w praktyce łączyli te funkcje i taki kształt urzędu hetmana pozostał. Znaczenie urzędu hetmana wzrosło od 1581 roku, gdy Jan Zamojski otrzymał buławę dożywotnio. Od tego momentu wszyscy kolejni hetmani koronni i litewscy pełnili tę funkcję do śmierci. Nadal jednak król miał możliwości oddziaływania na armię przez listy zaciągowe zwane przypowiednimi. W ten sposób wprowadzał swoich zaufanych ludzi do armii. Władca mógł też odmówić wydania hetmanowi listu przypowiedniego dla wskazanej przez hetmana osoby, co zmuszało hetmana do dokonania zaciągu na własny koszt. Monarcha miał też wpływ na organizację wojsk, tworząc tzw. gwardię komputową. Regimenty tego typu, podległe królowi pojawiły się za panowania Wazów. Nominalnie gwardia komputowa podlegała hetmanowi, ale często to król decydował o jej wykorzystaniu.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Jan Sobieski jako hetman wielki koronny
    Autorzy:
    Hundert, Zbigniew (1986- ).
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 28-31
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Jan III Sobieski (król Polski ; 1629-1696)
    Hetmani
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
    Artykuł problemowy
    Opis:
    Bohaterem artykułu jest Jan III Sobieski, król Polski. Urodził się w 1629 roku w rodzinie pełniącej od pokoleń wysokie funkcje społeczne. Jan Sobieski po zakończeniu nauk w Krakowie od 20 roku życia służył w armii koronnej, walczył jako rotmistrz z Kozakami w powstaniu Chmielnickiego, w tym w bitwie pod Beresteczkiem (1651), i od 1656 roku w wojnie ze Szwedami. W bitwie pod Słobodyszczami w 1660 roku, już jako pułkownik i chorąży królewski, dowodził lewym skrzydłem dywizji marszałka Jerzego Lubomirskiego. Już jako marszałek i hetman polny opracował w 1667 nowy komput (etat) wojska koronnego. Doprowadził też do podjęcia prac w trybunale skarbowym i wzorowo przygotował wypłatę zaległych należności dla wojska za lata 1663-1667. Jego popularność wtedy znacząco wzrosła. A kiedy kolejna zwycięska kampania wojenna, którą dowodził, podhajecka, zakończyła się sukcesem Jan Sobieski otrzymał w lutym 1668 roku buławę wielką. Miał 38 lat i był jedynym w historii pełniącym jednocześnie urząd hetmana wielkiego i marszałka wielkiego. W 1671 roku Polskę zaatakowało imperium osmańskie, padł Kamieniec Podolski, nieprzyjaciel obległ Lwów. Tatarzy na Rusi Czerwonej bezkarnie mordowali ludność i wybrali 40 tysięcy jasyru. Sobieski z trzema tysiącami jazdy rozbił 20-tysięczny czambuł Tatarski i uwolnił jeńców. W 1673 roku armia polsko-litewska pod wodzą czterech hetmanów dotarła pod Chocim i w ciągu dwóch dni rozniosła 30-tysięczny korpus Wielkiego Wezyra Hussejna Paszy. Stało się to możliwe dzięki współdziałaniu piechoty, jazdy oraz artylerii i świetnej koordynacji całości przez Sobieskiego i jego sztab. Ten sam schemat w bitwie hetman Jan Sobieski zastosował 10 lat później pod Wiedniem. I znowu wygrał.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Między wielkością a tragedią : hetman Stanisław Żółkiewski
    Autorzy:
    Milewski, Dariusz (1974- ).
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 11, s. 23-27
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Żółkiewski, Stanisław (1547-1620)
    Hetmani
    Husaria
    Tatarzy
    Turcy
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
    Biografia
    Opis:
    Życie, dokonania i śmierć w walce hetmana polnego Stanisława Żółkiewskiego to temat artykułu. Oddany przez ojca w 1566 roku pod opiekę sekretarza królewskiego Jana Zamojskiego, pozostał mu wierny i stał się jego długoletnim stronnikiem. W 1588 roku otrzymał buławę hetmana polnego, zasłużywszy się na polach bitew pod Lubieszowem (1577) i w wyprawach moskiewskich króla Stefana Batorego (1579-1581). Uczestniczył też w zwycięskich walkach w Mołdawii (1595) i przeciwko Kozakom zaporoskim Semena Nalewajki, których zmusił do kapitulacji (1596). Zwyciężał też Szwedów pod Rewlem w 1602 roku, a w cztery lata później Tatarów nad Udyczem, gdzie uwolnił z jasyru tysiące polskich jeńców. W 1620 roku poniósł klęskę w bitwie z wojskami turecko-tatarskimi pod Cecorą. Zarządził odwrót wojsk, a sam, nie chcąc uciekać, zginął odpierając ataki. Jego głowę wysłano sułtanowi.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Epitafium dla hetmana
    Autorzy:
    Łysiak, Tomasz (1970- )
    Powiązania:
    Gazeta Polska 2021, nr 40, s. 82-84
    Data publikacji:
    2021
    Tematy:
    Chodkiewicz, Jan Karol (1560-1621)
    Bitwa pod Chocimiem (1621)
    Hetmani
    Wojna polsko-szwedzka (1600-1611)
    Wojna polsko-turecka (1620-1621)
    Wojsko
    Artykuł publicystyczny
    Artykuł z tygodnika opinii
    Opis:
    W artykule przedstawiono postać Jana Karol Chodkiewicza, jednego z najwybitniejszych dowódców wojskowych XVII wieku.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Korespondencja Szczęsnego Kazimierza Potockiego : hetman polny koronny 1692-1702, hetman wielki koronny 1702
    Autorzy:
    Potocki, Feliks Kazimierz (?-1702).
    Współwytwórcy:
    Kościelniak, Karol (1981- ). Opracowanie
    Wydawnictwo DiG. Wydawca
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Warszawa : Bellerive-sur-Allier : Wydawnictwo DiG ; Edition La Rama
    Tematy:
    Potocki, Feliks Kazimierz (?-1702)
    Hetmani
    Antologia
    Edycja krytyczna
    Listy
    Wydawnictwo źródłowe
    Opis:
    Bibliografia na stronach 197-201. Indeksy.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Na biografię zasługują nie tylko hetmani. Odpowiedź na artykuł recenzyjny Tomasza Ciesielskiego
    Autorzy:
    Majewski, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763545.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2022, 129, 3; 677-696
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Korespondencja hetmana wielkiego koronnego Józefa Potockiego 1739
    Autorzy:
    Potocki, Józef (1673-1751).
    Współwytwórcy:
    Ciesielski, Tomasz (1965- ). Opracowanie Przedmowa
    Wydawnictwo DiG. Wydawca
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Warszawa : Bellerive-sur-Allier : Wydawnictwo DiG ; Edition La Rama
    Tematy:
    Potocki, Józef (1673-1751)
    Hetmani
    Polityka
    Wojna rosyjsko-turecka (1735-1739)
    Wojsko
    Antologia
    Edycja krytyczna
    Listy
    Wydawnictwo źródłowe
    Opis:
    Bibliografia na stronach 364-370. Indeksy.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Korespondencja Stanisława Rewery Potockiego : hetman polny koronny 1652-1654, hetman wielki koronny 1654-1667
    Autorzy:
    Potocki, Stanisław (ok. 1589-1667).
    Współwytwórcy:
    Kroll, Piotr (1971- ). Opracowanie
    Wydawnictwo DiG. Wydawca
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Warszawa : Bellerive-sur-Allier : Wydawnictwo DiG ; Edition La Rama
    Tematy:
    Potocki, Stanisław (ok. 1589-1667)
    Hetmani
    Antologia
    Edycja krytyczna
    Listy
    Wydawnictwo źródłowe
    Opis:
    Bibliografia na stronach 294-298. Indeks.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Książka
    Tytuł:
    Żywot hetmana porywczego : kariera i działalność polityczno-wojskowa Jana Karola Chodkiewicza
    Autorzy:
    Żojdź, Karol (1988- ).
    Powiązania:
    Mówią Wieki 2020, nr 11, s.32-35
    Data publikacji:
    2020
    Tematy:
    Chodkiewicz, Jan Karol (1560-1621)
    Wojsko
    Hetmani
    Husaria
    Szwedzi
    Turcy
    Artykuł problemowy
    Artykuł z czasopisma historycznego
    Artykuł z czasopisma popularnonaukowego
    Biografia
    Opis:
    Artykuł poświęcony jest Janowi Karolowi Chodkiewiczowi – hetmanowi wielkiemu litewskiemu, wojewodzie wileńskiemu. Wykształcenie Chodkiewicz zdobywał w Akademii Wileńskiej do 1589 roku, potem studiował prawo i filozofię w uniwersytecie w Ingolstadt. Zwiedził Włochy i Maltę, wrócił do Polski w 1590, gdzie pod wodzą hetmana Żółkiewskiego walczył z kozackimi powstańcami atamana Nalewajki. Uczestniczył też w zwycięskiej kampanii przeciw hospodarowi mołdawskiemu Michałowi Walecznemu, na którą to wyprawę wspólnie z bratem Aleksandrem wystawili 150 konną rotę husarską. W 1596 zyskał urząd podczaszego litewskiego, a w 1599 roku głosami szlachty, z poparciem dworu królewskiego wybrany został starostą generalnym żmudzkim. W wojnie polsko-szwedzkiej o Inflanty (mianowany przez Zygmunta III Wazę pułkownikiem hetmańskim) zwyciężył pod Kokenhausen (1601), odebrał Szwedom Dorpat (1603) i obronił Rygę, odnosząc zwycięstwo pod Kircholmem nad przeważającymi siłami szwedzkimi. W kolejnej bitwie pod Białym Kamieniem (1604) rozniósł 7-tysięczną armię przeciwnika, mając 2 tysiące żołnierzy. Straty własne 150 osób, po stronie szwedzkiej 3 tysiące. Jan Karol Chodkiewicz od 1600 roku hetman polny litewski, w 1605 roku został hetmanem wielkim litewskim, a w 1616 roku przez króla mianowany na urząd wojewody wileńskiego. W 1617 roku poprowadził ekspedycję królewicza Władysława na Moskwę, ale do osadzenia na rosyjskim tronie nie doszło. W 1621 roku w rok po klęsce wojsk koronnych pod Chocimiem Chodkiewicz zdołał zatrzymać armię turecką pod wodzą Osmana II, ale odwrotu już nie doczekał, zachorował i zmarł pod Chocimiem.
    Dostawca treści:
    Bibliografia CBW
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym
    Hetman’s investments in the 17th century. Between self and state interest
    Autorzy:
    Bania, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26469662.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    hetmani
    Podhorce
    Żółkiew
    XVII wiek
    fortyfikacje
    Eastern Borderlands
    hetmans
    Pidhirtsi
    Zhovkva
    17th century
    fortifications
    Opis:
    W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, na których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał się Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to Kudak – czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak w Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, z rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow w końcu XVII wieku z inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący jest problem wzajemnych relacji twierdza – rezydencja, jak Brody i Podhorce, Lwow i Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy i rezydencji w przypadku Zamościa i Żółkwi, Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści jednocześnie nie dążyli do modernizacji pozyskanych starszych zamków, jak na przykład Stanisław Koniecpolski, który nie unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków w Mikulińcach i Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element systemu politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność w senacie zapewniały takie dodatkowe godności jak kanclerska – Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego – Koniecpolski, Jabłonowski. Tylko Stanisław Koniecpolski poczuwał się do podkreślenia swej dodatkowej godności fundując w stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie godności kasztelańskiej, w Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując inicjatywy fundatorskie hetmanów jako ministrów państwa i latyfundystów w XVII wieku są wyjątkowo ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich w organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych na Kresach wschodnich państwa, w XVII wieku szczególnie narażonych na działania militarne.
    At the end of the 16th century, the principle of the lifelong functioning of the hetman’s office was established. Perhaps it is no coincidence that the performing of hetmans function resulted in large-scale, sometimes exceptionally modern investments, they were: Zamość, Żołkiew, Brody, Stanisławow, Kudak and Okopy Św. Trojcy. The defense of the south-eastern borderland territories, where the hetmans had their greatest latifundia, initiated the creation of fortresses, centers of these latifundia, and at the same time created an effective system of defense of the entire state against Tatar and Turkish threats and Cossack uprisings. Stanisław Koniecpolski stood out, initiating the creation of a number of smaller fortresses – the most famous of them is Kudak - or Nowy Koniecpol, strengthening Bar with more modern fortifications, thinking about creating a Knight School in Lviv. What is worth emphasizing is the evolution of defense devices from simple bastions like in Żołkiew, through Brody bastions to modern, with panache designed fortifications surrounding Lviv at the end of the 17th century built on the initiative of Hetman Stanisław Jabłonowski. Another interesting problem are the mutual relations between the fortress and the residence, such as Brody and Podhorce, Lviv and Podkamień. The hetman-latifundists did not try to modernize the acquired older castles, such as Stanisław Koniecpolski, who did not modernize the sixteenth-century bastion system of castles in Mikuliniec and Jazłowiec. The Hetman’s office began to function as a permanent element of the political system of the Republic of Poland relatively late, so the hetman’s presence in the Senate was ensured by such additional dignities as the chancellor’s office – Zamoyski, Żołkiewski, and the castellan of Krakow – Koniecpolski, Jabłonowski. Only Stanisław Koniecpolski felt the need to emphasize his additional dignity by founding in the capital of Myślenice eldership, which was an endowment of the castellan dignity, in Myślenice a chapel for the miraculous image of the Blessed Virgin Mary. Summing up, the founding initiatives of the hetmans as state ministers and latifundists in the 17th century are extremely closely intertwined, which resulted from their involvement in the organization of the protection of their own estates most often located in the eastern borderlands of the country, particularly exposed to military actions in the 17th century.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 25-40
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Próba zrównania uprawnień litewskich urzędów hetmańskich za panowania Jana Kazimierza
    An Attempt to Equalize the Powers of Lithuanian Hetman Offi ces under King John II Casimir Vasa
    Autorzy:
    Rachuba, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1375770.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Grand Duchy of Lithuania
    hetmans
    John II Casimir Vasa
    Wielkie Księstwo Litewskie
    hetmani
    Jan Kazimierz
    Opis:
    Th e aim of the article is to present the attempts undertaken by King John Casimir to make equal the powers of Lithuanian hetmans and thus to limit the authority of the Lithuanian grand hetman. To this end, the king, alongside with his legal attempts, appointed to the office of Lithuanian fi eld hetman Wincenty Korwin Gosiewski, closely associated with the royal court. Attention also is paid to negative consequences of King John Casimir’s actions for the combat and operational capacity of the Lithuanian army.
    Celem artykułu jest pokazanie podejmowanych przez Jana Kazimierza Wazę prób zrównania kompetencji hetmanów litewskich, a tym samym ograniczenia władzy hetmana wielkiego. Król, oprócz podejmowania inicjatyw o charakterze prawnym, starał się osiągnąć zakładany cel przez nominację na funkcję hetmana polnego ściśle związanego z dworem Wincentego Korwina Gosiewskiego. Zwrócono również uwagę na negatywny skutek działań Jana Kazimierza Wazy na zdolności bojowe i operacyjne armii litewskiej. The aim of the article is to present the attempts undertaken by King John Casimir to make equal the powers of Lithuanian hetmans and thus to limit the authority of the Lithuanian grand hetman. To this end, the king, alongside with his legal attempts, appointed to the office of Lithuanian field hetman Wincenty Korwin Gosiewski, closely associated with the royal court. Attention also is paid to negative consequences of King John Casimir’s actions for the combat and operational capacity of the Lithuanian army.
    Źródło:
    Rocznik Lituanistyczny; 2018, 4; 77-92
    2450-8454
    2450-8446
    Pojawia się w:
    Rocznik Lituanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-34 z 34

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies