Pióra w służbie buławy. Raz jeszcze o kancelarii i archiwum hetmańskim Stanisława Jabłonowskiego

Artykuł przedstawia charakterystykę kancelarii i archiwum hetmańskiego Stanisława Jabłonowskiego jako istotnego narzędzia sprawowania hetmańskiej władzy i kontroli nad siłami zbrojnymi w okresie wojny Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim (1683–1699). Długotrwały konflikt zbrojny niósł ze sobą  sporo wyzwań o charakterze logistycznym, finansowym i dyscyplinarnym. Rzetelnie prowadzona dokumentacja mogła być dla hetmana istotną pomocą w przezwyciężeniu tych trudności.Za tworzenie i gromadzenie akt hetmańskich odpowiadała podporządkowana mu kancelaria. Szczególną rolę odgrywali pisarze wojskowi – przełożeni kancelarii hetmańskiej. W okresie hetmaństwa Stanisława Jabłonowskiego pisarzami wojskowymi byli kolejno Wojciech Stanisław Czacki i Szymon Franciszek Pułaski. Pisarze zajmowali się szczegółowym opracowaniem treści wystawianych przez hetmana dokumentów. Pełnili ważną funkcję  przy rozdziale largicji – specjalnych wynagrodzeń przyznawanych rokrocznie przez hetmana wyższym oficerom wojska koronnego ze skarbu hibernowego. Wojny toczone przez Rzeczpospolitą w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w. sprzyjały rozwojowi archiwów wojskowych jak i wprowadzaniu co raz bardziej biurokratycznych form administrowania armią.