Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Racjonalizm" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-12 z 12
    Tytuł:
    Leibniz – filozof oświeceniowy czy pozaoświeceniowy?
    Autorzy:
    Drozdowicz, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2103353.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    filozofia leibnizjańska
    zróżnicowanie Oświecenia
    oświeceniowy
    racjonalizm
    Opis:
    W rozważaniach wskazuję zarówno na głębokie kontrowersje związane z określaniem miejsca filozofii Leibniza w oświeceniowej tradycji, jak też podejmuję próbę pokazania przynajmniej niektórych z ich źródeł. Do najistotniejszych z nich zaliczam przykładanie do tej filozofii miar adekwatnych wprawdzie dla Oświecenia we Francji, ale już nie w krajach niemieckich. W tych ostatnich były ono również zróżnicowane – widoczne jest to zwłaszcza wówczas, gdy się porówna Oświecenie niemieckie w jego wczesnych fazach z Oświeceniem w fazach późnych. Interesującą i skłaniającą do głębszych refleksji jest również próba kreślenia wielkości Leibniza i wartości jego filozofii miarą, jaką były różne odmiany oświeceniowego racjonalizmu. Przywołuję tutaj tylko jedną taką próbę, ale w literaturze poświęconej tej epoce można ich znaleźć znacznie więcej.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 317-328
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spory wokół epistemicznego statusu intuicji filozoficznej
    Autorzy:
    Cekiera, Kamil
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099439.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    intuicja
    uzasadnienie epistemiczne
    naturalizm
    racjonalizm
    filozofia eksperymentalna
    Opis:
    Jedną z najgoręcej dyskutowanych obecnie kwestii metafilozoficznych w obrębie filozofii analitycznej jest epistemiczny status intuicji filozoficznej. Popularnie przyjmuje się, że w argumentacji filozofowie często odwołują się do intuicji. Czy intuicja jest jednak dobrym źródłem uzasadnienia przekonań? Zdaniem racjonalistów (m.in. G. Bealer, L. BonJour, K. Ludwig) intuicja ma charakter a priori, a odwołania do niej stanowią wyraz kompetencji pojęciowej. Inaczej sądzą naturaliści (m.in. A. Goldman, H. Kornblith, M. Devitt), zdaniem których intuicja nie ma apriorycznego charakteru, lecz wypływa z naturalnych zdolności kognitywnych człowieka. Jak uważają jednak niektórzy filozofowie (np. R. Cummins), problem wartości epistemicznej intuicji pojawia się w momencie konfliktu intuicji, nie dysponujemy bowiem dobrym sposobem „kalibracji” intuicji. Zdaniem zaś filozofów eksperymentalnych, permanentny wpływ nieistotnych czynników na intuicje filozoficzne stawia ich wiarygodność pod znakiem zapytania.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 137-148
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozum i racjonalność w filozofii politycznej Ayn Rand
    Autorzy:
    Drelich, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2098246.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    libertarianizm
    liberalizm radykalny
    racjonalizm
    rozum
    leseferyzm
    filozofia polityki
    Opis:
    Ayn Rand (1905–1982) była przedstawicielką amerykańskiego liberalizmu radykalnego czy też libertarianizmu. W swoich dziełach filozoficznych, politologicznych, ale także w powieściach, esejach i felietonach publicystycznych wyłożyła podstawy swojej filozofii politycznej. Tę filozofię polityczną określiła mianem „obiektywizmu”. System obiektywistyczny Rand opiera się na szeregu fundamentów aksjologicznych. Jednym z nich jest rozum, któremu odpowiada cnota racjonalności. Celem niniejszego tekstu jest ukazanie, w jaki sposób Rand interpretowała rozum oraz racjonalność, a także w jaki sposób oba te elementy determinowały podstawy jej filozofii politycznej.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 1; 149-161
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ajdukiewicz: granice racjonalizmu
    Autorzy:
    Jedynak, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/705744.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    racjonalizm
    kryteria racjonalności
    komunikowalność
    intersubiektywna sprawdzalność
    bezpośrednie doświadczenie
    uczucia
    Opis:
    Ajdukiewicz opowiadał się za szerokim racjonalizmem. Jako dwa podstawo-we kryteria racjonalności przekonań wymieniał ich komunikowalnosc i inter-subiektywną sprawdzalność. Jednak czasem zdaje się on akceptować pewne szczególne kroki poznawcze, nieracjonalne w powyższym sensie. 1) Neopozy-tywistyczną eliminację metafizyki uważał za zbyt radykalną. 2) Nauki empi-ryczne wspierają się na bezpośrednim doświadczeniu, które jest, jego zdaniem, subiektywne i niepowtarzalne. 3) W aksjologii przypisywał poznawczą rolę uczuciom. 4) W póznych pogłdach uznał, że mowa nie jest wyczerpujacym środkiem komunikacji myśli. We wszystkich tych punktach warunkiem pod-jęcia racjonalnej działalności poznawczej okazuje się uprzednie ustępstwo na rzecz zaakceptowania kroków irracjonalnych, jednak w granicach kontrolowa-nych przez rozum.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2013, 4; 365-380
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Leibniz o rozumie i wierze. Uwagi metodologiczne
    Autorzy:
    Kleszcz, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2103006.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    G.W. Leibniz
    P. Bayle
    wiara
    rozum
    racjonalizm
    zgodność wiary
    z rozumem
    Opis:
    W domenie stosunku wiary i rozumu rzeczywisty spór dotyczy tego, czy rozum ma coś (jeśli w ogóle) do zrobienia w sferze wiary. Istniejące stanowiska w kwestii tego stosunku mogą być przedstawione jako continuum, z racjonalizmem (racjonalizmem oświeceniowym) i fideizmem jako zajmującymi przeciwległe bieguny. Dla racjonalistów wiara winna być ograniczona lub podporządkowana rozumowi, zaś dla fideistów rozum musi być wzmo cniony przez wiarę. Moim zamierzeniem było poddanie analizie stanowiska Leibniza, które przedstawia on w pierwszej części swej Teodycei. W Teodycei Leibniz dostarcza optymistycznej odpowiedzi na problem zła. Ta odpowiedź przygotowana jest przez metodologiczny szkic Rozprawa o zgodności wiary z rozumem, gdzie Leibniz omawia problem relacji wiary i rozumu. W artykule przedstawiam szczegółowo analizy argumentów Leibniza na rzecz tezy o zgodności wiary i rozumu.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 4; 463-480
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Philozophizing by Bogusław Wolniewicz
    Filozofowanie Bogusława Wolniewicza
    Autorzy:
    Stanisławek, Jędrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097439.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    philosophizing
    metaphilosophy
    rationalism
    teaching the philosophy
    filozofowanie
    metafilozofia
    racjonalizm
    nauczanie filozofii
    Opis:
    Autor przedstawia sposób filozofowania Bogusława Wolniewicza. Kolejno omawia źródła jego filozofowania, cele, jakie sobie stawiał, jego racjonalizm oraz metodę unaukowienia filozofii, jego odniesienie do historii filozofii i filozofii merytorycznej, sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych, a na koniec pracę nad tekstem. Te prezentację w wielu punktach wzbogaca o elementy metafilozofii własnego autorstwa.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 223-238
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz filozofii w twórczości Siemiona Franka
    Autorzy:
    Aliaiev, Gennadii
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099369.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    obraz filozofii
    racjonalizm
    mistyka spekulatywna
    „filo zofia pierwsza”
    docta ignorantia
    intuicja filozoficzna
    S. Frank
    Opis:
    Przez „obraz filozofii” rozumiem całokształt charakterystyk i metod filozofowania, które są rozpatrzone w kontekście korelacji określonego światopoglądu filozoficznego z nauką, religią i sztuką. Obraz filozofii Siemiona Franka to z jednej strony rozwój idei „filozofii pierwszej” Arystotelesa, a z drugiej strony – zasady docta ignorantia Mikołaja z Kuzy. Wynikiem tego jest racjonalne pojmowanie filozofii jako racjonalnie niepojętego. Filozofia nie jest przeciwstawiana nauce, lecz odróżniana od niej jako wiedza przekraczająca sferę pojęciową. Filozofia pozostaje blisko religii co do swego przedmiotu, jednak odróżnia się od niej jako wiedza teoretyczna, inna od praktyki życiowej. Filozofia posiada także elementy postrzegania artystycznego właściwe dla sztuki. Wreszcie, u podstaw określonego obrazu filozofii znajduje się pierwotna filozoficzna (religijno-filozoficzna) intuicja; u Franka – intuicja cogito ergo est esse absolutum.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 9-20
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The natural need for religion and a minimum of Christianity
    O naturalnej potrzebie religii i minimum chrześcijaństwa
    Autorzy:
    Głąb, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097281.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    religion
    Christianity
    death
    euthanasia
    tychistic rationalism
    religia
    chrześcijaństwo
    śmierć
    eutanazja
    racjonalizm tychiczny
    Opis:
    W niniejszym tekście autorka próbuje rozwikłać paradoks ukryty w stwierdzeniu Bogusława Wolniewicza, który określał się jako „rzymski katolik niewierzący”. Najpierw zostaje ukazane, (1) w jaki sposób Wolniewicz rozumiał źródła religii, następnie (2) jak określał „minimum” chrześcijaństwa. Autorka zastanawia się, (3) czy można pogodzić jego tak wyraziste poglądy na temat eutanazji z nauką Kościoła oraz (4) etyką ewangeliczną. Na koniec (5) autorka szuka zbieżności między racjonalizmem tychicznym Wolniewicza a chrześcijaństwem.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 393-408
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Essentials of Wolniewicz’s thought
    Myśl Wolniewicza. Zrąb systemu
    Autorzy:
    Okołowski, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097308.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Bogusław Wolniewicz
    system
    metaphysics
    rationalism
    pessimism
    human nature
    values
    metafizyka
    racjonalizm
    pesymizm
    natura ludzka
    wartości
    Opis:
    W pismach Bogusława Wolniewicza tkwi filozoficzny system. Należy go wydobyć – poprzez rekompozycję dzieła, które jawi się jako rozdrobnione na 600 publikacji i audycji. Jest to system typu pitagorejsko-manichejskiego, albo mówiąc inaczej, leibnizjańsko-augustyńskiego. Profesor określał swoją filozofię merytorycznie jako racjonalizm tychiczny. Głosi on, że światem i człowiekiem włada los (zwłaszcza natura ludzka, z rysem także diabelskim), a rozum – pozwalający dzięki logice świat odwzorować – świadom jest swej znikomości wobec świata bezkresu. Stanowisko takie pozostaje w myśli współczesnej rzadkością, choć nie jest nią w skali dziejów; jest w wyraźnej opozycji do dominujących dziś racjonalizmu scjentystycznego i irracjonalizmu. Z tego powodu – tj. bezsensowności wielu swych tez dla oponentów – niewidoczna staje się spójność logiczna i ekstensywność zakresowa, składające się na system filozoficzny Wolniewicza.Fundamentem systemu Wolniewicza jest metafizyka sytuacji, wzięta od Wittgensteina, chociaż znacznie rozbudowana. To rozbudowanie nie stanowi wszak największego osiągnięcia Wolniewicza. Metafizyka sytuacji to organon – narzędzie myślenia tylko, służące wydobyciu najistotniejszych i najbardziej skrytych prawd o świecie. Dzięki niemu i nowoczesnej logice styl myślowy Wolniewicza szerszy jest od tradycyjnych: na przykład, mieści w sobie zarówno chrześcijańską aksjologię i antropologię, jak i socjologię Marksa. Budzi to zdziwienie i opór myślących zachowawczo, a nie powinno. „Prawda zawsze zgadza się z prawdą” – mówi Wolniewicz. U Wolniewicza liczy się cały system, a w nim głównie obiektywistyczna i absolutystyczna filozofia wartości oraz pesymistyczna filozofia człowieka (obie chrześcijańskiej proweniencji). System Wolniewicza można sobie wyobrażać na podobieństwo katedry o wielu wieżach, konsekwentnie budowanej przez niemal 70 lat z licznych i precyzyjnych tez. Główne wieże – to ontologiczno- teologiczna, antropologiczna i aksjologiczna (filozofii praktycznej, objawiająca powinności człowieka); pozostałe kilkanaście mniejszych odpowiadałoby subdyscyplinom – jak epistemologia, filozofia kultury, filozofia religii, estetyka itp. Da się powiedzieć krótko: metafizyczność filozofii Wolniewicza sprowadza się do uznawania wybranych klasycznych oraz formułowania oryginalnych własnych sądów syntetycznych a priori. Zawarte są one w strukturze logicznej języka, a język – w strukturze ludzkiego genotypu (DNA). Do najogólniejszych prawd o świecie można zatem dotrzeć by continuous thinking, chociaż to przywilej szczególnego geniuszu. Oryginalność i wielkość Bogusława Wolniewicza leżą w jego systemie; należy on do koryfeuszy rozumu teoretycznego i zarazem rozumu praktycznego swojej epoki.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 239-266
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Eliminacja etyki a realizm racji
    Autorzy:
    Saja, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/705365.pdf
    Data publikacji:
    2012-06-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    metaetyka
    antyrealizm etyczny
    etyczny rewizjonizm
    etyczny racjonalizm,realizm racji moralnych
    teoria globalnego błędu
    eliminatywizm,J. Mackie
    I. Hinckfuss
    R. Garner
    R. Joyce
    Opis:
    Antyrealizm etyczny reprezentowany jest obecnie przez około 30% filozofów analitycznych. Podzielają oni przekonanie, że nie istnieją moralne własności, fakty czy wartości. Przez długi okres rozwijany był on zwłaszcza przez akognitywistów. Jednak od czasu publikacji książki J. Mackiego Ethics. Inventingright and wrong (1977) antyrealistyczny sceptycyzm został zradykalizowany, przybierając także formę teorii globalnego błędu. Przyjęcie powyższego przekonania prowadzi do trzech strategii postępowania: 1. fikcjonalizmu asertorycznego (J. Mackie), 2. fikcjonalizmu nieasertorycznego (R. Joyce) oraz 3. eliminatywizmu (I. Hinckfuss i R. Garner). W artykule, przyjmując antyrealistyczny punkt wyjścia przedstawicieli teorii globalnego błędu, analizuję powody, dla których warto wyeliminować etykę, i powody, dla których moglibyśmy mieć z tym problem. Następnie przedstawiam argumenty, ze względu na które pomysł eliminacji etyki pośrednio wspiera zmianę myślenia o realizmie etycznym z paradygmatu ontologicznego na racjonalistyczny. W związku z tym prezentuję koncepcję rewizyjnego realizmu racji oraz dowodzę, że nie poddaje się ona argumentom zwolenników eliminacji etyki.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2012, 2; 87-100
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Siemion Frank a Towarzystwo Religijno-Filozoficznew Petersburgu
    Autorzy:
    Ermichyov, Aleksandr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2099389.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Towarzystwo Religijno-Filozoficzne w Petersburgu
    „nowa świadomość
    religijna”
    racjonalizm neokantowski
    wiara
    wiedza
    światopogląd
    S. Frank
    D. Mereżkowski
    D. Fiłosofow
    A. Meyer
    przedmiot
    wiedzy
    Opis:
    Tematem artykułu jest sprzeciw Siemiona Franka, przyjmującego kognitywno- -obiektywistyczną, racjonalistyczną formę rozumienia, wobec ideologii rewolucjonizmu „nowej religijnej świadomości” (W. Rozanow, D. Mereżkowski). Źródło tej opozycji tkwi w odmiennym rozumieniu kategorii „absolutnego” oraz jego regulatywnej roli względem rzeczywistości. Refleksja Franka w ramach działalności Towarzystwa Religijno-Filozoficznego w Petersburgu miała na celu rozwikłanie powyższego problemu i przyczyniła się do wyłonienia idei zawartych później w jego pracy Przedmiot wiedzy (1915).
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2017, 3; 21-34
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Bogusław Wolniewicz as a political philosopher
    Bogusław Wolniewicz jako filozof polityki
    Autorzy:
    Bartyzel, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2097613.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    transcendental rationalism
    Christianity
    Western civilization
    civil democracy
    national community
    xenophobia
    leftist leanings
    totalism
    racjonalizm transcendentalny
    chrześcijaństwo
    cywilizacja Zachodu
    liberalizm
    demokracja obywatelska
    wspólnota narodowa
    ksenofobia
    lewactwo
    totalizm
    Opis:
    Tematem artykułu jest refleksja polityczna filozofa Bogusława Wolniewicza. Tytułem wprowadzenia przedstawiono jego ogólne stanowisko filozoficzne, nazywane przez niego racjonalizmem tychicznym albo transcendentalnym, zakładające, iż rozum ludzki wykracza poza porządek natury. Pozwala to Wolniewiczowi umiejscowić się w kręgu wyznawców chrześcijaństwa, aczkolwiek w sposób swoisty, wynikający z przyjmowania niektórych tylko prawd wiary podawanych przez Kościół. Jako „niewierzący katolik”, jest on obrońcą cywilizacji chrześcijańskiej, którą utożsamia z cywilizacją Zachodu. Podejmuje krytykę liberalizmu, libertynizmu oraz ideologii „lewackich”, jednocześnie deklarując się jako demokrata, którego ideałem jest demokracja obywatelska, resp. republikańska, ufundowana na cnocie patriotyzmu i doceniająca znaczenie państwa dla narodu. Za najważniejszy krąg lojalności uważa wspólnotę narodową oraz podejmuje oryginalną obronę ksenofobii, acz bez nienawiści, jako uzasadnionej ochrony własnego terytorium przed inwazją intruzów.
    Źródło:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2018, 3; 267-307
    1230-1493
    Pojawia się w:
    Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-12 z 12

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies