Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "zagrożenia górnicze" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-35 z 35
    Tytuł:
    Nowatorskie rozwiązania dotyczące problematyki monitorowania i oceny zagrożeń powierzchni terenu górniczego
    State-of-the-art solutions in the range of monitoring and evaluation of hazards for mining area surface
    Autorzy:
    Isakow, Z.
    Juzwa, J.
    Kuciara, I. J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/187620.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    zagrożenia górnicze
    tereny górnicze
    mining hazard
    mining area
    Opis:
    Zagadnienie zagrożeń powstających wskutek osiadania i deformacji terenów kopalnianych jest jednym z najpoważniejszych problemów będących skutkami działalności wydobywczej. Zrealizowany w ramach Funduszu Coal & Steel projekt pt. "Prognozowanie i monitorowanie zagrożeń spowodowanych osiadaniem na obszarach kopalń węgla" był próbą wszechstronnego podjęcia tej tematyki przez partnerów z kilku krajów Unii Europejskiej. Artykuł w zwięzłej formie omawia cele projektu, zastosowane techniki oraz uzyskane wyniki w świetle zadań realizowanych przez poszczególnych jego uczestników.
    The hazards occurring due to the subsidence and deformation of mining areas is one of the most serious issues resulting from mining operations. The project "Prediction and monitoring of hazards resulting from subsidence on the areas of coal mines" was completed within the Coal & Steel Fund. The project was an attempt to deal with this issue and was carried out by several partners from the EU. The article presents the objective of the project, applied technologies and achieved results with respect to the tasks completed by particular partners.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2011, R. 49, nr 3, 3; 25-30
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyniki zastosowania algorytmów indukcji reguł do klasyfikacji stanu zagrożenia tąpaniami w kopalniach węgla kamiennego
    Results of application of algorithms of rule induction for classification of a state of rock burst hazards in hard coal mines
    Autorzy:
    Sikora, M.
    Wróbel, Ł.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186553.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia tąpaniami
    mining hazard
    rock bump hazard
    Opis:
    W artykule przedstawiono wyniki prób zastosowania algorytmów indukcji reguł do wyprzedzającej klasyfikacji stanu zagrożenia tąpaniami w wyrobisku górniczym. Na początku artykułu krótko opisano sposób pozyskiwania i przekształcania danych będących przedmiotem analizy. W części teoretycznej przedstawiono schemat algorytmu indukcji reguł będących podstawą działania klasyfikatora, a także sposób dostrajania klasyfikatora umożliwiający uzyskanie lepszej dokładności klasyfikacji. W części eksperymentalnej zaprezentowano wyniki analizy danych pochodzących z dwóch wyrobisk górniczych.
    The results of attempts at application of algorithms of rule induction for an anticipatory classification of a state of rock burst hazards in a mine working have been presented in the paper. A method of acquisition and processing of data to be analysed has been presented briefly at the beginning of the paper. In the theoretical part of the paper there has been presented a scheme of the algorithm of rule induction being a basis of operation of a classifier. There has been presented also a method of a fine tuning of the classifier allowing a better accuracy of classification to be gained.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 5, 5; 5-13
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zarządzanie monitoringiem zagrożeń w górnictwie
    Management of Mining Hazard Monitoring
    Autorzy:
    Małkowski, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/319242.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Przeróbki Kopalin
    Tematy:
    górnictwo
    zarządzanie monitoringiem
    zagrożenia górnicze
    przepisy górnicze
    mining
    mining hazards
    mining regulations
    Opis:
    Zagrożenia naturalne są nieodłączną częścią prowadzenia działalności górniczej. Dotyczy to prowadzenia zarówno eksploatacji podziemnej, jak i odkrywkowej. Zagrożenia powodują nie tylko opóźnienia realizacji planowanych robót górniczych będąc przyczynami awarii maszyn i urządzeń, ale często w sposób ciągły stanowią ryzyko utraty zdrowia i życia dla pracujących górników. W celu zapobiegania zdarzeniom, które naraziłoby na straty zakład górniczy oraz w celu kontroli poziomu zagrożenia prowadzony jest zwykle specjalny monitoring – stały, okresowy lub doraźny. Dostarcza on aktualnych danych o stanie górotworu, pokazuje parametry dotyczące zagrożeń naturalnych oraz jest praktycznie jedyną metodą zweryfikowania poprawności przyjętych założeń projektowych dotyczących stateczności wyrobisk, stateczności filarów lub skarp i zboczy oraz doboru obudowy. W artykule przedstawiono wytyczne dotyczące planowania i projektowania monitoringu zagrożeń w górnictwie. Dotyczy on zarówno zagrożeń kwalifikowalnych, które znalazły się w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, jak i niekwalifikowalnych, jak np. zagrożenie zawałowe występujące w polskich kopalniach miedzi. Choć przepisy górnicze generalnie wskazują czynniki naturalne lub techniczne, które powinny być kontrolowane, to zakres monitoringu oraz wybór i dobór parametrów technicznych urządzeń pomiarowych pozostawiają w gestii dozoru wyższego, a przede wszystkim kierownika ruchu zakładu górniczego. Wymaga to od inżynierów odpowiedniego zarządzania monitoringiem i umiejętności jego właściwej organizacji. W artykule przedstawiono zatem schemat postępowania, który musi zostać zrealizowany by wdrożony system kontroli zagrożenia był skuteczny. Tylko wówczas można ocenić poziom ryzyka i dobrać odpowiednie metody zwalczania zagrożenia. Należy przy tym podkreślić, że monitoring należy na bieżąco dostosowywać do zmieniającej się sytuacji górniczej i zmieniających się warunków geologicznych wraz z postępem robót górniczych.
    The natural hazards are an inherent part of any mining activity. They concern both, underground and open-pit methods. The hazards cause not only the delay against the mining operational plans but can also be a source of equipment damage and are often very likely to create a significant risk to health and safety of employees. In order to prevent natural hazard related incidents and to control their levels, some special monitoring systems are introduced in mining operations. They can be permanent, periodic or short-term. The mentioned systems deliver actual and live data about the rock mass condition, show the parameters representing the natural hazards and are in fact the only method which can verify the design assumptions used for evaluating the stability of underground roadways, their support, pillars stability or slope stability in open pit mines. It should also be highlighted that described monitoring systems should be always adjusted accordingly to changing mining and geological conditions taking also into account advancing mining works. This paper presents a discussion concerning certain guidelines for monitoring, predicting and controlling of the mining hazards in mining. It includes both; the hazards called by Ministry of Environment of Poland as “qualified mining hazards” in its ordinance as well “unqualified mining hazards” defined in the same document. The latter include for example roof fall hazard often occurring in Polish copper mines. Despite the mining regulations generally pointing the natural and mining factors to be controlled for the hazard risk assessment; the choice of equipment, adjustment of its technical parameters and design of the monitoring system itself, are left to the supervisory level personnel in the mine, primarily the Mine Manager. Such approach requires from mining engineers to properly manage the monitoring systems and learn to organize them in the best possible manner. Hence, the paper presents a flowchart showing a sequence of tasks to be introduced and implemented for an effective monitoring system. Author believes that only by having the system implemented correctly, it is possible to assess the risks and select the proper methods to reduce the hazards.
    Źródło:
    Inżynieria Mineralna; 2017, R. 18, nr 2, 2; 215-224
    1640-4920
    Pojawia się w:
    Inżynieria Mineralna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wspomaganie monitorowania zagrożenia pożarowego endogenicznego z wykorzystaniem modeli rozmytych
    Fuzzy model aided monitoring of spontaneous fire hazard
    Autorzy:
    Grychowski, T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186826.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia pożarem endogenicznym
    zagrożenia pożarowe
    fire hazard
    mining hazards
    spontaneous fire hazard
    Opis:
    W artykule przedstawiono zastosowanie wnioskowania rozmytego do wspomagania wykrywania zagrożenia pożarowego endogenicznego. Zbudowano program FuzzyPendo do szacowania stopnia zagrożenia w przepływowym prądzie powietrza na podstawie przepisowych wskaźników pożarowych oraz danych pomiarowych. Na podstawie danych ujętych w przepisach zbudowano bazę wiedzy algorytmu. Na podstawie informacji o pomiarach zbudowano bazę danych funkcji przynależności. Zbudowano model, który odwzorowuje pomiary stężenia tlenku oraz ilości tlenku węgla w wartości stopnia zagrożenia co poprawia niezawodność oceny zagrożenia. Przetestowano schematy wnioskowania rozmytego działające w sposób ciągły na danych pomiarowych.
    An application of fuzzy inference to aid in detecting spontaneous fire hazard has been presented in the paper. FuzzyPendo program has been developed for estimation of hazard in air flow on the basis of legal fire indexes and measuring data. A knowledge base on algorithm has been created on the basis of data included in regulations. Data base of membership function has been made on the basis of information on measurements. A model has been made which maps the measurements of carbon monoxide concentration and CO quantities given in value of a hazard level to improve reliability of hazard appraisal. The schemes for fuzzy inference operating continuously on measuring data have been tested.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2010, R. 48, nr 2, 2; 21-26
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Iskrobezpieczeństwo systemu łączności radiowej z kablem promieniującym
    Intrinsic safety of radio-communication system with radiating cable
    Autorzy:
    Miśkiewicz, K.
    Wojaczek, A.
    Skórka, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/187704.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    iskrobezpeiczeństwo
    system łączności radiowej
    zagrożenia górnicze
    intrinsic safety
    mining hazards
    radiocommunication system
    Opis:
    W referacie zwrócono uwagę na systemy łączności z wykorzystujące specjalnie instalowane tory przewodowe (wraz ze wzmacniaczami aktywnymi) dla propagacji kierunkowej fal elektromagnetycznych w wyrobiskach. Omówiono problem iskrobezpieczeństwa systemu radiokomunikacyjnego, wykorzystującego przewód promieniujący. Przedstawiono sposób podejścia do tego zagadnienia dla przykładowej struktury takiego systemu eksploatowanego w kopalni metanowej. O iskrobezpieczeństwie całego systemu decydują przede wszystkim parametry zasilacza iskrobezpiecznego zastosowanego dla zasilania wzmacniaczy liniowych systemu telekomunikacyjnego.
    There has been paid attention in the paper to communication systems using specially installed cable circuits (including active amplifiers) for directional electromagnetic wave propagation in mine workings. The problem of intrinsic safety of a radio-communication system using a radiating cable has been discussed. A manner of approach to this problem has been presented for an example of such system which operates in a methane mine. The parameters of an intrinsically safe supply unit for line amplifiers of the telecommunication system decide mainly about intrinsic safety of the whole system.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2010, R. 48, nr 1, 1; 36-41
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zintegrowany czujnik wykrywania wyrzutu - badania modelowe
    Integrated outburst detection sensor - model tests
    Autorzy:
    Wasilewski, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186530.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia metanowe
    zintegrowany czujnik wykrywania wyrzutu
    integrated outburst detection sensor
    methane hazards
    mining hazards
    Opis:
    Wyrzuty metanu i skał podobnie jak tąpania należą do największych zagrożeń w kopalniach głębinowych i są również trudno przewidywalne. Gwałtowny przebieg zjawiska wyrzutu metanu i skał oraz skala i zasięg zagrożeń po wyrzucie wymagają rozwiązań umożliwiających szybkie, a także jednoznaczne wykrycie powstałego zagrożenia i natychmiastowe wyłączenie energii elektrycznej oraz wycofanie załogi ze stref możliwego zagrożenia. W tym celu zaproponowano specjalne rozwiązanie zintegrowanego czujnika wykrywania wyrzutu. W artykule przedstawiono założenia czujnika, który wyposażono w trzy elementy pomiarowo detekcyjne: komorę ciągłego pomiaru metanu, czujnik ciśnienia oraz mikrofon. Głównym celem badań modelu czujnika było oszacowanie parametrów charakteryzujących dynamiczne własności komory pomiarowej czujnika stężenia metanu oraz pozostałych elementów pomiarowych czujnika. Uzyskane wyniki badań potwierdziły słuszność przyjętych rozwiązań.
    The outbursts of methane and rocks are, similarly to rock bursts, the biggest hazards in deep mines and are equally difficult to predict. The violent process of the methane and rock outburst phenomenon, along with the scale and range of hazards after the outburst, require the solutions which would enable quick and unambiguous detection of the hazard, immediate power supply cut-off and evacuation of personnel from potentially hazardous areas. For this purpose, an integrated outburst detection sensor was developed. The paper features the assumed functions of the sensor which was equipped with three measuring and detection elements: a chamber for constant measurement of methane concentration, pressure sensor and microphone. The tests of the sensor model were carried out to estimate the parameters which characterize the dynamic properties of the measuring chamber of the methane concentration sensor and other measuring elements of the sensor. The obtained results proved that the applied solutions had been appropriate.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 8, 8; 51-70
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Selected methods of rock structure disintegration to control mining hazards
    Wybrane metody dezintegracji struktury skał dla zwalczania zagrożeń górniczych
    Autorzy:
    Kabiesz, J.
    Lurka, A.
    Drzewiecki, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219587.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    mining hazards
    rock structure disintegration
    blasting technology
    zagrożenia górnicze
    dezintegracja struktury skał
    technika strzelnicza
    Opis:
    Natural hazards are inseparable element of underground mining, particularly of coal mining process. They are combated on a regular basis by many measures and effectiveness of these measures determines work safety in mines. Attempts to improve the effectiveness, presented in the paper is based on interferencje of seismic waves generated by blasting in a selected area of the rock mass and on modification of blasting technology. Preliminary results of detonating classical and new type of explosives in specific temperature and pressure conditions are analyzed. Theoretical and practical consideration of obtaining an interferencje effect of seismic waves is discussed. A device for making systems of starting notches and a construction of a chamber to test explosives are presented.
    Nieodłącznym elementem podziemnego górnictwa, szczególnie węglowego, są zagrożenia naturalne. Ich zwalczanie jest codzienną praktyką, a jego skuteczność decydująco wpływa na bezpieczeństwo pracy. Przedstawione w artykule próby poprawy tej skuteczności obejmują badania efektu nakładania się w wybranym obszarze górotworu drgań generowanych robotami strzałowymi oraz informacje o próbach modyfikacji strzelniczych technik szczelinowania skał, a także wstępne wyniki badania charakterystyk eksplozji klasycznych i nowych materiałów wybuchowych w nietypowych warunkach temperatur i ciśnienia. Omówiono między innymi teoretyczne i praktyczne warunki uzyskiwania efektu interferencji drgań oraz przedstawiono urządzenie do wykonywania systemów tzw. szczelin zarodnikowych i konstrukcję komory będącej elementem stanowiska do badania MW.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 3; 807-824
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Optyczna metoda ciągłego pomiaru zapylenia powiel w aspekcie oceny zagrożeń spowodowanych występowaniem pyłu węglowego
    Optical method for continuous measurement of dustiness in air regarding appraisal of hazards caused by coal dust
    Autorzy:
    Mróz, J.
    Małachowski, M.
    Szczygielska, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186681.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    pyłomierz optyczny PŁ-2
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia pyłowe
    dust hazards
    mining hazards
    optical dust counter PL-2
    Opis:
    W artykule scharakteryzowano zagrożenia spowodowane występowaniem pyłu węglowego oraz zaprezentowano pyłomierz optyczny PŁ-2 do ciągłego monitorowania stanu zapylenia powietrza. Przedstawiono wyniki badań w wyrobiskach kopalni. Opisano metodę wyznaczania modeli rozkładów pyłu w wyrobisku. Przedstawiono także metody oceny zagrożeń spowodowanych występowaniem pyłu węglowego na podstawie ciągłych pomiarów zapylenia powietrza.
    The coal dust hazards have been characterized in the paper. An optical dust counter PL-2 designed for continuous monitoring dustiness in the air has been shown. The results of trials in the underground workings have been presented. Methods of appraisal of hazards caused by coal dust have been presented on the basis of continuous measurement of dustiness in the air.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 10, 10; 11-17
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zastosowanie metody FTA do identyfikacji zagrożeń występujących podczas pracy urządzeń transportu podziemnego
    Application of FTA method for hazard identification during work of underground transport devices
    Autorzy:
    Ignac-Nowicka, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/113762.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    STE GROUP
    Tematy:
    transport podziemny
    zagrożenia górnicze
    analiza drzewa błędów
    underground transport
    mining hazards
    fault tree analysis
    Opis:
    Urządzenia transportu podziemnego ze względu na pracę w ograniczonych przestrzeniach wyrobisk górniczych niosą specyficzne zagrożenia dla pracującej załogi. W artykule przeanalizowano pracę maszyn transportowych takich jak: taśmociągi, kolej szynowa oraz transport pionowy w szybach górniczych. Do analizy zagrożeń wykorzystano metodę drzewa błędów wyznaczając bezpośrednie i pośrednie przyczyny zagrożeń w transporcie podziemnym. Konstrukcję drzewa błędów przedstawiono dla trzech rodzajów zdarzeń: transport taśmociągiem, kolejką szynową oraz transport pionowy szybem kopalnianym.
    Underground transport equipment due to work in limited spaces of mining excavations carry specific hazards to the working crew. The article analyzes the operation of transport machines such as conveyor belts, underground railway and vertical transport in mining shafts. The fault tree method was used to analyze the hazards by determining the direct and indirect causes of hazards in underground transport. The construction of the fault tree was presented for three types of events: transport by conveyor, underground railway and vertical transport by a mine shaft.
    Źródło:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji; 2018, 7, 1; 209-217
    2391-9361
    Pojawia się w:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozszerzenie kontroli w rejonach ścian wydobywczych o pomiary ciśnienia w aspekcie zagrożenia wybuchowego
    Extension of control with pressure measurement at areas of working faces regarding explosion hazard
    Autorzy:
    Trenczek, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/187570.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    Kopalnia Węgla Kamiennego Borynia
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia wybuchem metanu
    hard coal mine "Borynia"
    methane hazardous
    mining hazards
    Opis:
    Przypomniano zdarzenie zapalenia i wybuchu metanu zaistniałe w kopalni "Borynia" oraz przyjęte hipotetyczne przyczyny. Omówiono wnioski Komisji (powołanej do zbadania przyczyn i okoliczności zdarzenia) związane z rejestracją ciśnienia. Przedstawiono sposób zastosowania nowego systemu kontroli poziomu barometrycznego w rejonach ścian wydobywczych zagrożonych wybuchem. Scharakteryzowano zalecenia w zakresie przyrządów pomiarów ciśnień, w tym wymagania w zakresie ich parametrów oraz lokalizacji.
    There have been recalled in the paper the ignition and explosion of methane in the hard coal mine "Borynia" including hypothetical reasons of those events. The conclusions of the Commission (appointed to investigate the reasons and circumstances of the events) in relation to pressure recording have been discussed. A method of implementation of a new control system for barometric pressure level at explosion hazardous areas of working faces has been presented. Advices on instruments for pressure measurement including requirements of their parameters and location have been characterized.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2010, R. 48, nr 1, 1; 5-14
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ciśnienie metanu przed czołem wyrobiska górniczego, na przykładzie pomiarów wykonywanych w pokładzie zagrożonym występowaniem wyrzutów metanu i skał
    Methane pressure distribution before a head of gallery : some considerations based on measurement results obtained in the coal bed threaded by methane and coal outbursts
    Autorzy:
    Wierzbicki, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349811.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    metan
    wyrzuty metanu i skał
    zagrożenia górnicze
    methane pressure
    gas and coal outburst
    mining hazard
    Opis:
    Ciśnienie metanu w pokładach węgla kamiennego jest bardzo istotnym parametrem wpływającym na stan zagrożenia metanowego i wyrzutami metanu i skał. Mimo ważności tego parametru, z uwagi na trudności techniczne, pomiary takie w kopalniach GZW wykonywane są sporadycznie. W pracy przedstawiono wyniki pomiarów i analizę zmian ciśnienia metanu przed czołem drążonego wyrobiska chodnikowego. Pomiary kopalniane wykonano nową sondą IMG-CZ opracowaną w IMG PAN. Wyniki pomiarów wykonanych wraz z biegiem chodnika pokazały, że przy zwięzłości węgla f = 0.36, możliwe jest bezpieczne, z punktu widzenia zagrożenia wyrzutowego, prowadzenie wyrobiska przy ciśnieniach metanu przekraczających 4 bar. Pomiary wskaźnika intensywności desorpcji, prowadzone wraz z pomiarami ciśnienia porowego zdają się wskazywać na brak korelacji pomiędzy tymi parametrami układu węgiel-gaz w warunkach in situ.
    Some methane pressure measurement results carried out on the head of gallery in the hard coal mine, as well as the analysis of variability of those results were presented in the paper. The pressure measurements were carried out by means of an IMG-CZ pressure probe designed and produced in the SMRI PAS. It is necessary to mention, that In Upper Silesian mines these measurements were carried out sporadically. Obtained results showed, that if the coal compactness f is not smaller than 0.36, it is possible to conduct coal exploitation safely - from the point of view of outburst hazard - with the pressure of coal bed methane exceeding 4bars. Results of desorption intensity coefficient measurements that were carried out together with methane pressure measurements did not show any distinct correlation between these two gas parameters in situ conditions.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2011, 35, 2; 581-588
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Określenie parametrów działania urządzeń wyprzedzającej kontroli izolacji w sieciach o napięciu 3,0 (3,3) kv
    Determination of parameters of operation of equipment for anticipative control of insulation in the 3.0 (3.3) kv networks
    Autorzy:
    Mnuchin, A.
    Lichwan, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186689.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    urządzenia wyprzedzającej kontroli oporu izolacji
    zagrożenia górnicze
    equipment for anticipative control of insulation
    mining hazard
    Opis:
    Przedstawiono teoretyczne obliczenia eksperymentalne dotyczące stwierdzenia technicznych wymagań urządzeń wyprzedzającej kontroli oporu izolacji w górniczych sieciach o napięciu 3,0 (3,3) kV, które pozwolą zapobiegać powstawaniu awaryjnych sytuacji w sieciach danej klasy napięcia.
    The experimental theoretical calculations relating to determination of technical requirements of the equipment designed for anticipative control of insulation resistance in the mining power networks 3.0 (3.3) have been presented. The requirements should prevent from the occurrence of failure situations in the power networks of a given class of voltage.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 5, 5; 31-36
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postęp technologiczny a choroby zawodowe w górnictwie
    Occupational dieseases beside technological progress in the mining industry
    Autorzy:
    Ignac-Nowicka, J.
    Gembalska-Kwiecień, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/113425.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    STE GROUP
    Tematy:
    choroba zawodowa
    zagrożenia górnicze
    profilaktyka chorób zawodowych
    occupational disease
    mining hazard
    prevention of occupational diseases
    Opis:
    W artykule przedstawiono problem zachorowalności pracowników górnictwa na choroby zawodowe. Przeanalizowano statystykę występowania chorób zawodowych w latach 2009-2013 oraz cechy charakterystyczne i skutki najczęściej występujących chorób wśród górników. Przedstawiono wpływ czynników górniczo-technicznych na stan zagrożenia zdrowia górników podczas eksploatacji złoża. Przeanalizowano również aktualne tendencje rozwoju środków technicznych na rzecz poprawy profilaktyki chorób zawodowych.
    The article presents the problem of mining workers incidence of occupational diseases. We analyzed the statistics of occupational diseases in the years 2009-2013 and the characteristics and effects of the most common diseases among miners. Shows the influence of mining-technical factors on condition of the health risks of miners during the exploitation of the deposit. The current trends in the development of technical measures to improve the prevention of occupational diseases we analyzed too.
    Źródło:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji; 2015, 3 (12); 69-80
    2391-9361
    Pojawia się w:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Energia emisji sejsmoakustycznej i energii wstrząsów jako podstawa liniowej prognozy zagrożenia sejsmicznego
    Seismoacoustic emission and bump energy as a basis for a linear forecast of a seismic hazard
    Autorzy:
    Kurzeja, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186416.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    liniowa prognoza zagrożenia sejsmicznego
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia sejsmiczne w kopalniach
    linear forecast of seismic hazard
    mining hazard
    seismic hazard in mines
    Opis:
    Kilka lat temu przedstawiono Czytelnikom MiAG (Kornowski, Kurzeja 2004) zwięzły opis tak zwanej liniowej prognozy zagrożenia sejsmicznego, na podstawie rutynowych obserwacji AE i wstrząsów. Niniejszy artykuł opisuje dalszy rozwój tej metody i pomyślany został jako zachęta do jej stosowania. W kolejnych rozdziałach przedstawiono definicje całkowitej energii sejsmicznej oraz zagrożenia sejsmicznego oraz (w zarysie) sposób szacowania energii bez lokalizacji źródeł AE z równoczesną estymacją tłumienia przed frontem ściany. Eksperymentalna eksploatacja metody w bardzo zróżnicowanych warunkach górniczych upoważnia do wniosku, że metoda - choć oczywiście nie zmniejsza zagrożenia ani nie jest rozwiązaniem, które w pełni usatysfakcjonować by mogło górników - działa lepiej od metod obecnie stosowanych, przede wszystkim ograniczając liczbę fałszywych alarmów. Istotną nowością - w porównaniu ze znanymi metodami - jest oparcie prognozy na mierzonej za pomocą aparatury ARES (produkcji EMAG), energii AE (a nie na tak zwanej aktywności), co umożliwia uzyskanie jednoznacznych prognoz.
    Several years ago the MiAG (Kornowski, Kurzeja 2004) presented to the readers a concise description of a so-called linear forecast of a seismic hazard made on the basis of routine observations of AE and bumps. The later development of that method has been presented in this paper. The paper has been designed to be an incentive to use that method. There have been presented in the successive chapters the definitions of a total seismic energy and a seismic hazard as well as a method (in outline) of energy assessment without location of the AE sources together with a simultaneous estimation of attenuation in front of the longwall face. The experimental operation of that method under very diverse mining conditions has allowed the following conclusion to be formulated: the method is functioning better than the other methods being currently in use, first of all regarding decrease in false alarms - even though the method obviously neither decreases the hazard nor is a solution which would fully satisfy the miners. A significant novelty in comparison to the well-known methods is to base the forecast on the energy AE (and not on so-called activity) measured by means of the ARES equipment (made by EMAG). This allows the explicit forecasts to be obtained.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 6, 6; 11-17
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Energia umowna i energia emisji sejsmoakustycznej w przypadku obserwacji za pomocą aparatury ARES-5
    Conventional energy and seismoacoustic emission energy in case of observations by means of ares-5 equipment
    Autorzy:
    Kornowski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186412.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    aparatura ARES-5
    energia emisji sejsmoakustycznej
    zagrożenia górnicze
    ares-5 equipment
    mining hazard
    seismoacoustic emission energy
    Opis:
    W pracy tej przedstawiono szczegółowo równania umożliwiające oszacowanie wyrażonej w dżulach energii emisji sejsmoakustycznej - na podstawie wykonanych za pomocą aparatury ARES-5 (produkcji EMAG) rutynowych obserwacji, w których tak zwana energia umowna kumulowana jest w ustalonych okresach. Podkreślono, że w sejsmometrii, wśród wielkości fizycznych związanych z energią fal, tylko unormowany strumień energii (lub jego poosiowa składowa) może być mierzony bezpośrednio, a pomiar dotyczy otoczenia czujnika. Obliczenie dowolnych wielkości "źródłowych", na przykład energii sejsmicznej emitowanej ze źródła, wymaga założenia lub postulowania modelu wiążącego odpowiedź systemu pomiarowego - czyli energię umowną - z wymuszeniem (którym jest np. energia emitowana ze źródła) i właściwościami ośrodka, w którym propaguje fala. W pracy zaproponowany został taki model i przedstawiono algorytm umożliwiający przybliżone obliczenie energii źródłowej (emitowanej z tzw. pola emisji, którym może być np. front ściany) i współczynnika absorpcji (energii fal sejsmicznych przed frontem ściany) na podstawie rutynowych obserwacji sejsmoakustycznych za pomocą aparatury ARES-5.
    The detailed equations allowing the seismoacoustic emission energy given in [J] to be assessed on the basis of routine observations made by means of the ARES-5 equipment (made by EMAG) have been presented in the paper. So-called conventional energy has been cumulated in the determined periods. It has been emphasized that among the physical quantities related to the energy of waves within the seismometry, only a standardized energy flux (or its axial component) may be measured directly and the measurement concerns surroundings of a sensor. A calculation of any "source" quantities, for example the seismic energy emitted from a source, needs an assumption or a proposal of a model which should associate a response of a measuring system, i.e. a conventional energy, and an input function (for instance the energy emitted from a source) as well as properties of a medium of propagation of waves. Such a model has been proposed in the paper. There has been presented an algorithm which allows an approximate calculation of the source energy (emitted from so-called emission field like an excavation front), and an absorption coefficient (energy of seismic waves in front of the longwall face) on the basis of routine seismoacoustic observations made by means of the ARES-5 equipment.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 6, 6; 18-28
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monitorowanie eksploatacji prowadzonej w warunkach współwystępowania zagrożeń metanowego i pożarami endogenicznymi
    Mining monitoring at a co-occurrence of the methane and spontaneous fire hazards
    Autorzy:
    Trenczek, S.
    Broja, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/186450.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Technik Innowacyjnych EMAG
    Tematy:
    zagrożenia górnicze
    zagrożenia metanowe w kopalniach
    zagrożenia pożarami endogenicznymi
    zagrożenia pożarowe w kopalniach
    methane hazards in mine
    mine fire hazards
    mining hazard
    spontaneous fire hazard
    Opis:
    W artykule przytoczono najważniejsze przepisy dotyczące współwystępowania zagrożeń metanowego i pożarami endogenicznymi. Ujęto je według etapów planowania i prowadzenia eksploatacji. Przypomniano też niektóre wnioski z prac komisji powoływanych dla zbadania przyczyn i okoliczności zaistniałych zdarzeń wypadkowych z udziałem tych zagrożeń. Wskazano znaczenie komplementarnego analizowania zagrożeń oraz zaakcentowano spójność podejmowanych działań. Podkreślono wagę lokalizacji punktów pomiarowych dla kontroli wczesnego wykrywania pożarów endogenicznych, szczególnie przy stosowaniu odmetanowania. Podano zestawienie zdarzeń zaistniałych w warunkach współwystępowania tych zagrożeń. Przedstawiono wyniki badań charakterystyk zmienności parametrów składu gazów ujmowanych odmetanowaniem. Omówiono możliwości wspomagania monitorowania zagrożeń współwystępujących, opisując i charakteryzując układ pomiarowy odmetanowania.
    The most relevant regulations relating to a co-occurrence of the methane and spontaneous fire hazards have been quoted in the paper. The regulations have been presented according to the stages of planning and carrying on the mining operations. There have been reminded some conclusions made by the commissions appointed to examine the reasons and circumstances of accident events with presence of the above mentioned hazards. There has been shown a significance of a complementary analysis of the hazards and a coherence of the actions to be undertaken have been emphasized. There has been emphasized the importance of location of measuring points for early detection of spontaneous fires, especially when a methane drainage is used. A list of the events which may occur under conditions of a co-occurrence of those hazards has been given. The results of examination of the characteristics of variable composition of gases collected by methane drainage have been presented. A measuring system ofmethane drainage has been characterized in terms of assistance potential at monitoring of the associated hazards.
    Źródło:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa; 2009, R. 47, nr 2, 2; 27-36
    0208-7448
    Pojawia się w:
    Mechanizacja i Automatyzacja Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Risk assessment of open pit lake using in situ observations and advanced numerical modelling - application on Most lake
    Ocena ryzyka dla pokopalnianego zbiornika wodnego z wykorzystaniem obserwacji in situ i zaawansowanego modelowania numerycznego - przykład jeziora Most
    Autorzy:
    Renaud, Vincent
    Al Heib, Marwan
    Burda, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2175664.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
    Tematy:
    mining hazards
    mining lake
    slope stability
    risk assessment
    LiDAR
    3D numerical modelling
    zagrożenia górnicze
    jezioro pogórnicze
    stateczność skarp
    ocena ryzyka
    modelowanie numeryczne 3D
    Opis:
    Almost all post-exploitation open pit mines in the world are shaped as a final reservoir intended to be filled with water. In Europe, the creation of water lakes is the most common way of reclaiming post open pit mines. The safety and the security of mine lakes is one of the mine regions priorities. Several hazards related to mine activities should be assessed. Qualitative and quantitative approaches were suggested based on the existing data. One of the main hazards identified is the slope stability of lake banks. To develop a reliability methodology for assessing the long-term stability of flooded open pit mines, a large-scale numerical model of the lake was carried out and was applied on lake Most, which is one of the largest mining lakes in Europe (Czech Republic). The large-scale numerical model was built, based on site observations, large-scale LiDAR data and geotechnical data. The results highlighted the reliability of the methodology to combine the geometric model with the geological model to create a large-scale numerical model, and to identify local potentially instable zones..
    Niemal wszystkie poeksploatacyjne wyrobiska odkrywkowe na świecie są ukształtowane jako wyrobiska końcowe przeznaczone do napełnienia wodą. W Europie tworzenie zbiorników wodnych jest najpowszechniejszym sposobem rekultywacji kopalń odkrywkowych. Bezpieczeństwo i ochrona jezior pokopalnianych jest jednym z priorytetów regionów górniczych. Należy dokonać oceny kilku zagrożeń związanych z działalnością górniczą. Na podstawie istniejących danych zaproponowano podejście jakościowe i ilościowe. Jednym z głównych zidentyfikowanych zagrożeń jest stabilność zboczy wzdłuż brzegów jezior. W celu opracowania metodologii długoterminowej oceny stabilności zalanych kopalń odkrywkowych wykonano wielkoskalowy model numeryczny jeziora i zastosowano go na jeziorze Most, które jest jednym z największych jezior pogórniczych w Europie (Czechy). W oparciu o obserwacje terenowe, wielkoskalowe dane LiDAR oraz dane geotechniczne zbudowano wielkoskalowy model numeryczny. Wyniki podkreśliły wiarygodność metodologii łączenia modelu geometrycznego z modelem geologicznym w celu stworzenia wielkoskalowego modelu numerycznego oraz identyfikacji lokalnych potencjalnie niestabilnych stref.
    Źródło:
    Górnictwo Odkrywkowe; 2022, 63, 4; 16--22
    0043-2075
    Pojawia się w:
    Górnictwo Odkrywkowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hazards and occupational risk for the workplace of mine rescuer
    Zagrożenia i ryzyko zawodowe na stanowisku ratownika górniczego
    Autorzy:
    Krause, Marcin
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147243.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
    Tematy:
    occupational safety and health
    occupational risk
    mine hazards
    mine rescuer
    hard coal mines
    bezpieczeństwo i higiena pracy
    ryzyko zawodowe
    zagrożenia górnicze
    ratownik górniczy
    kopalnie węgla kamiennego
    Opis:
    This publication concerns the problems of occupational safety and health in hard coal mines, the basic elements of which are occupational risk and mine hazards. The paper constitutes an analysis of general, industry-specific and detailed requirements encompassing selected legal regulations and guidelines indicated in professional literature pertaining to occupational risk assessment. The elaboration contains the authors’ proposal of requirements regarding occupational risk assessment for the workplace of mine rescuer, which includes the workplace description as a research object and the selection of rules and methods of risk assessment.
    Publikacja dotyczy problematyki bezpieczeństwa i higieny pracy w górnictwie węgla kamiennego, której podstawowymi elementami są ryzyko zawodowe i zagrożenia górnicze. Praca stanowi analizę wymagań ogólnych, branżowych i szczegółowych, które obejmują wybrane przepisy prawne i wytyczne literaturowe dotyczące oceny ryzyka zawodowego. Opracowanie zawiera autorską propozycję wymagań dotyczących oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy ratownika górniczego, która obejmuje opis stanowiska pracy jako obiektu badań oraz dobór zasad i metod oceny ryzyka.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach; 2021, 1(17); 7--20
    1895-3794
    2300-0376
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    An analysis of the interaction during simultaneous use of copper ore and salt deposits in the LGOM mines with regard to displacement and deformation of rock mass
    Analiza wzajemnego oddziaływania równoczesnej eksploatacji złoża rud miedzi i złoża soli w kopalniach LGOM w zakresie przemieszczeń i deformacji górotworu
    Autorzy:
    Popiołek, E.
    Kłeczek, Z.
    Niedojadło, Z.
    Hejmanowski, R.
    Skobliński, W.
    Sopata, P.
    Stoch, T.
    Wójcik, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/220055.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    impact of mining
    mining risks
    displacements and deformation of rock mass
    forecasts of mining impact
    wpływy eksploatacji górniczej
    zagrożenia górnicze
    przemieszczenia i deformacje górotworu
    prognozy wpływów górniczych
    Opis:
    Excavation of the two bedded deposits of mineral resources in a small vertical distance may causa additional increased mining risks (rock mass deformation, rock bursts and mining tremors, threat to land surface). This paper considers the impact of excavation of the copper ore deposit on the bed of rock salt located above it and the opposite, in terms of displacements and deformations. We used the theoretical models of processes verified by previous in situ observations in the mines of the Legnica-Głogów Copper Mining District. We analysed the potential for reducing the risks, among others, through coordination of mining works.
    W przypadku występowania w górotworze dwóch różnych, pokładowych złóż surowców mineralnych, szczególnie przy niewielkiej ich odległości pionowej, powstaje konieczność analizy wzajemnego oddziaływania eksploatacji górniczej tych złóż. W pracy dokonano analizy przemieszczeń i deformacji w górotworze i na powierzchni terenu przy równoczesnym prowadzeniu tych eksploatacji. Wskazano działania minimalizujące wzajemne oddziaływania w odniesieniu do prowadzenia działalności górniczej w kopalniach Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego. Główne zagrożenia występujące w LGOM to: przemieszczenia i deformacje górotworu związane z tworzeniem pustek poeksploatacyjnych, wywołujące w efekcie ruchy górotworu powodujące zagrożenia dla wyrobisk górniczych oraz powierzchni terenu i obiektów, jako wynik tworzenia się poeksploatacyjnych niecek obniżeniowych, wstrząsy górnicze i tąpania wynikające z koncentracji naprężeń w skałach otaczających wyrobiska górnicze i nagłego wyładowania uprzednio nagromadzonej energii sprężystej (wpływy dynamiczne). W pracy rozważano pierwsze zagrożenie, drugie będzie przedmiotem oddzielnej publikacji autorów. Po schematycznym przedstawieniu warunków geologiczno-górniczych (rozdz.2) rozważono oddziaływanie eksploatacji złoża rud miedzi na wyrobiska wykonane w złożu soli kamiennej. Rozważania te oparto o prognozy przemieszczeń i deformacji prowadzone na bazie dobrze zweryfikowanej w warunkach LGOM teorii B. Budryka - S. Knothego. Wykorzystano też własne wieloletnie doświadczenia z kształtowania się pól przemieszczeń i odkształceń na powierzchni terenu, w górotworze i szybach górniczych. Na rysunku 4.1 przedstawiono przewidywany rozkład odkształceń poziomych i pionowych na wybranym poziomie nad złożem rud miedzi. Na poziomie złoża soli mogą wystąpić przemieszczenia i deformacje o wartościach: obniżenia Wmax do 1,9 m odkształcenia poziome εmax do 9,5 mm/m odkształcenia pionowe εz max do 5,5 mm/m nachylenia Tmax do 10,0 mm/m przemieszczenia poziome Umax do 0,65 m. Są to znaczne wartości wskaźników deformacji, nie powinny one jednak w istotny sposób wpłynąć na stateczność wyrobisk solnych. Może natomiast nastąpić wzrost konwergencji wyrobisk czy też wzmożone odspajanie warstw solnych. W kolejnym etapie rozważano wpływ wyrobisk w złożu soli kamiennej na wyrobiska eksploatacyjne w złożu rudy. Po szczegółowych analizach stwierdzono, że istnieje pewne zagrożenie zmian warunków stropowych w złożu rudy miedzi, jeżeli odległość pionowa pomiędzy stropem wyrobisk w tym złożu a spągiem najniższego poziomu wyrobisk solnych będzie mniejsza od 70 m. Istotniejsze zagrożenie wystąpi jeżeli odległość pionowa wyrobisk będzie mniejsza od 50 m (rys. 3). Aktualne projekty eksploatacji złoża rudy miedzi i złoża soli w polu Bądzów wskazują, że do 2016 roku, a praktycznie nawet do 2021 roku, eksploatacja złoża soli nie powinna stanowić istotniejszego zagrożenia dla wyrobisk rudnych. W prognozach dla powierzchni terenu wykorzystano system prognozowania MODEZ autorstwa R. Hejmanowskiego. Z prognozy wynika, że wpływy eksploatacji złoża rud miedzi wywołają na powierzchni terenu, w rejonie nad przygotowywanym do wybierania złożem soli „Bądzów”, obniżenia o wartości do 1,9 m a kategoria terenu górniczego nie powinna być wyższa od II-giej. Jeżeli uwzględnić równoczesną eksploatacje złoża soli w maksymalnie możliwym zakresie, to obniżenia terenu mogą wzrosnąć do ponad 4 m. Nastąpi to jednak nie prędzej niż po 100 latach a proces obniżeń i deformacji będzie łagodny i tylko w znikomym stopniu zagrażający obiektom na powierzchni terenu. Z rozważań wynikają następujące zalecenia dla ograniczenia szkodliwego wzajemnego oddziaływania eksploatacji rud miedzi i złoża soli kamiennej: nie prowadzić jednoczesnej eksploatacji w zasięgu występowania wzajemnych wpływów, określić wielkości optymalnego wydobycia rudy miedzi w rejonie oddziaływania i wpływów tej eksploatacji na stan wytężenia zalegającego powyżej złoża soli kamiennej, uwzględniać prognozy aktywności sejsmicznej wzbudzonej eksploatacją rud miedzi a w szczególności jej wpływu na wyrobiska solne. Na zakończenie Autorzy zalecają kontynuowanie monitoringu wzajemnych oddziaływań eksploatacji złoża rudy miedzi i złoża soli kamiennej, co pozwoli na dalszą weryfikację rozważań teoretycznych. Szczególnie zaleca się rozszerzenie zakresu obserwacji o pomiary przemieszczeń bezwzględnych w wyrobiskach solnych a także ich konwergencji w czasie.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2015, 60, 2; 535-548
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Możliwości wykorzystania metod radiometrycznych w badaniach wyrzutów skał i gazów
    Possibility of application of radiometric methods in investigations of outbursts and tremors in Polish mines
    Autorzy:
    Wysocka, M.
    Lebecki, K.
    Chałupnik, S.
    Michalik, B.
    Skubacz, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/340230.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Główny Instytut Górnictwa
    Tematy:
    metoda radiometryczna
    wyrzut gazów
    wyrzut skał
    kopalnia
    radonowy wskaźnik wyrzutowości
    zjawiska geodynamiczne
    tąpania
    zagrożenia górnicze
    radon
    radiometric method
    gas bursts
    rock bursts
    mine
    radon outburst's indicator
    geodynamic phenomena
    Opis:
    W latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia podjęto próby wykorzystania wybranych metod radiometrycznych do wspomagania prognozy wystąpienia wyrzutów skał i gazów w wałbrzyskich kopalniach węgla kamiennego (Lebecka i inni 1988, 1990, 1991). Przez analogię do metody przewidywania trzęsień ziemi na podstawie zwiększonego wydzielania radonu z wód podziemnych, postawiono hipotezę o zmienności emanacji radonu w pokładach zagrożonych wyrzutami. Opracowano metodykę prowadzenia obserwacji zmian stężenia radonu w górotworze z wykorzystaniem aparatury, jaką w tym czasie dysponował Główny Instytut Górnictwa. Na podstawie wyników pomiarów stwierdzono, że zmiany stężenia radonu w górotworze zależą od poziomu zagrożenia wyrzutowego. Zaobserwowano, że przed wyrzutem następował gwałtowny spadek stężenia radonu, natomiast po wyrzucie stężenie stosunkowo szybko wzrastało. Związek między zmianami stężenia radonu a zagrożeniem wyrzutami, najlepiej uwidaczniał się, jeśli był przedstawiony w funkcji postępu przodka. Rezultaty badań były na tyle obiecujące, że rozpoczęto obserwacje zmian stężenia radonu w kopalniach miedziowych i węglowych w strefach zagrożonych tąpaniami. W tym przypadku korelacja występowania obu zjawisk była mniej wyraźna. Analiza wyników prowadzonych dotychczas badań, skłania do podjęcia obserwacji zmian stężeń radonu w górnośląskich kopalniach węglowych zagrożonych wyrzutami. W Głównym Instytucie Górnictwa znajduje się nowa, doskonalsza aparatura, umożliwiająca ciągłe pomiary radonu. Możliwe, że uda się opracować "radonowy wskaźnik wyrzutowości", wspomagający inne metody przewidywania wystąpienia groźnych zjawisk geodynamicznych.
    In 80's and 90's of twentieth century research activity toward an application of radiometric methods for supporting of outbursts' prediction in Lower Silesian mines has been undertaken. It was stimulated by an analogy to application of radon changes in water and soil gas for earthquakes, therefore a hypothesis was created, that similar phenomena may occur in coal seams before and during outbursts of gas and coal. In the Laboratory of Radiometry of the Central Mining Institute a technique of radon measurements in boreholes has been developed and applied for his purpose. An analysis of results showed that changes of radon concentration in the strata were correlated with the level of an outburst's hazard. Prior to the outburst a rapid decrease of radon concentration was often observed, while radon level grew quickly after the release of gas and coal. The best correlation between radon changes and outbursts' occurrence obtained when radon changes were shown as a function of the heading advance. Results of these investigations were very promising, therefore investigations of possible connections of radon changes and tremors have been started in coal and copper mines in Poland. In this case results and correlation weren't very clear and significant. In the meantime, Lower Silesian collieries have been abandoned and no further investigations were possible. Due to increase of outburst hazard in some of Upper Silesian coal mines is the inspiration for further investigations in these collieries. The Central Mining Institute has got a modern instrumentation for continuous measurements of radon concentration in the strata. Therefore we hope that it would be possible to develop a "radon outburst's indicator" to support other methods of prediction of very dangerous geodynamic phenomena.
    Źródło:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2006, 4; 53-62
    1643-7608
    Pojawia się w:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zmiany gęstości węgla przyprzodkowej strefy pokładu - przed oraz podczas wyrzutu gazu i skał
    Changes in coal density of at-forehead seam zone before or during gas and rock outburst
    Autorzy:
    Kidybiński, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/340973.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Główny Instytut Górnictwa
    Tematy:
    wyrzut skał
    wyrzut gazów
    górnictwo węgla kamiennego
    zagrożenia górnicze
    gęstość węgla
    metoda spoistych modeli cząstkowych
    metoda BPM
    rock outburst
    gas outburst
    hard coal mining
    mining hazards
    coal density
    bonded particle models
    Opis:
    W artykule, na podstawie modelowania w skali 1:1 metodą spoistych modeli cząstkowych (BPM), omówiono zmiany makroporowatości w kręgach pomiarowych o średnicy 3,5 m, położonych kolejno od czoła przodka wyrobiska korytarzowego w czasie drążenia, o wysokości 3,5 m, do odległości 17 m od przodka w głąb calizny pokładu. Stwierdzono, że w strefie wgłębnej (7-17 m od czoła przodka) następuje systematyczne zmniejszanie się makroporowatości (wzrost gęstości) - do około 7% w stosunku do wartości pierwotnej w okresie bezpośrednio poprzedzającym dynamiczną część wyrzutu, po czym we wszystkich kręgach badanego odcinka pokładu następuje w przybliżeniu jednakowy wzrost mikroporowatości (zmniejszenie się gęstości) związane ze stopniowym rozpadem calizny pod wpływem ciśnienia gazu wolnego oraz sił wynikających z szybkiej desorpcji metanu z węgla. Zjawisko przejściowego wzrostu gęstości węgla w strefie pozaprzodkowej jest tłumaczone przez autora - przedostawaniem się do tego rejonu pokładu silnie sprężonego gazu szczelinowego.
    In this article, on the basis of modeling in the scale of 1:1, making use of the method of bonded particle models, changes in macro porosity in measurement circles of 3,5 m in diameter have been found. The circles have been situated in turn from the working face of the dog heading during its driving, the headroom of 3,5 m, up to the distance of 17 m from the working face deep inside the body of coal. It has been stated that in the inside-zone (7-17 m form the working face) the decrease in macro porosity appears (increase in density) - up to about 7% in relation to its initial value in the period of directly preceding the dynamic part of the outburst. After that in all circles of the tested seam part appears approximately similar increase in macro porosity (decrease in density) related to gradual decomposition of coal under the influence of free gas pressure and the strengths forces due to quick desorption if methane from coal. The phenomenon of temporary coal density increase in off-forehead zone is explained by the author as a result of strongly pressured slotted gas penetration to this part of the seam.
    Źródło:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa; 2009, 2; 21-32
    1643-7608
    Pojawia się w:
    Prace Naukowe GIG. Górnictwo i Środowisko / Główny Instytut Górnictwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Mining hazards analysis with simultaneous mining copper ores and salt deposits in LGOM (Legnica-Głogów Copper Belt) mines with regard to dynamic influences
    Analiza zagrożeń górniczych przy równoczesnej eksploatacji złoża rud miedzi i złoża soli w kopalniach LGOM w zakresie wpływów dynamicznych
    Autorzy:
    Kłeczek, Z.
    Niedojadło, Z.
    Popiołek, E.
    Skobliński, W.
    Sopata, P.
    Stoch, T.
    Wójcik, A.
    Zeljaś, D.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/219927.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    mechanika górotworu
    zagrożenia górnicze
    deformacje górotworu
    prognozy wpływów górniczych
    wstrząsy górotworu
    mechanics of the rock mass
    mining hazards
    deformations of the rock mass
    forecasts of mining impact
    shocks of the rock mass
    Opis:
    In the case of locating two bedded deposits of different mineral resources in a small vertical distance, additional or increased mining hazards can occur (deformations of the rock mass, crumps and mining shocks, hazards to the land surface). This paper has thoroughly examined the impact of exploitation of the lower-located deposit of copper ore on the higher-located deposit of salt as well as the reverse situation as regards the dynamic phenomena, being the greatest lithospheric hazard in LGOM. At the same time theoretical models of processes were applied, verified by previous observations in situ in mines of Legnica-Głogów Copper Belt.
    W przypadku usytuowania dwóch pokładowych złóż różnych surowców mineralnych w niewielkiej odległości pionowej mogą występować dodatkowe lub zwiększone zagrożenia górnicze (deformacje górotworu, tąpania i wstrząsy górnicze, zagrożenie powierzchni terenu). W pracy rozważono wszechstronnie oddziaływanie eksploatacji niżej zalegającego złoża rudy miedzi na wyżej zalegające złoże soli kamiennej oraz sytuację odwrotną w zakresie zjawisk dynamicznych, będących największym zagrożeniem litosferycznym w LGOM. Wykorzystano przy tym modele teoretyczne procesów, zweryfikowane przez dotychczasowe obserwacje in situ w kopalniach Legnicko-Głogowskiego Okręgu Miedziowego.
    Źródło:
    Archives of Mining Sciences; 2016, 61, 3; 553-570
    0860-7001
    Pojawia się w:
    Archives of Mining Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    An assessment of the impact of the degree of the filling of shallow voids on the possibility of sinkhole formation on the surface
    Ocena wpływu stopnia wypełnienia płytkich pustek na możliwość powstania zapadliska na powierzchni
    Autorzy:
    Strzałkowski, Piotr
    Strzałkowska, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2203305.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    mining sinkhole
    elimination of threat
    mining excavation
    zapadlisko górnicze
    likwidacja zagrożenia
    wyrobisko górnicze
    Opis:
    The issues covered by the work are important and topical as sinkholes that develop in large numbers over shallow mining excavations pose a great threat to public safety. In Upper Silesia (Poland), the formation of sinkholes can be observed even for a period of over 100 years following the termination of mining works. An effective method of risk elimination consists of filling the voids with a binding material with strength properties similar to those of the rocks surrounding the void. The application of fly ash is very suitable for this purpose, the use of which also has an ecological aspect. The literature studies presented in the paper indicate the possibility of making mixtures with the use of fly ash that has the required strength parameters. The compressive strength of the mixtures after solidification is up to 3 MPa, or even up to 7 MPa, and in some cases, up to 15 MPa. Most of the voids at shallow depths are found in coal seams, in which the compressive strength at shallow depths amounts to approx. 5 MPa. Thus, by filling the void with such material, we can ensure conditions similar to those prevailing before the excavation was made. The paper presents a case study involving the formation of a sinkhole above a dog heading and an ex post forecast made with the use of two selected methods. These methods yielded results affirming that the development of a sinkhole in the considered conditions is certain. Then, using the said methods, the impact of the filling level of the void on the possibility of sinkhole development was analyzed. The obtained results indicated the necessity to fill the void to around 90% with the use of one of the methods and its complete filling with the use of the other method.
    Zagadnienia, których dotyczy praca, są ważne i aktualne, gdyż zapadliska licznie powstające nad płytkimi wyrobiskami górniczymi stanowią duże zagrożenie dla bezpieczeństwa publicznego. Na Górnym Śląsku (Polska) powstawanie zapadlisk obserwuje się nawet przez okres ponad 100 lat od zaprzestania prowadzenia robót górniczych. Skuteczną formą likwidacji zagrożenia jest wypełnianie pustek materiałem wiążącym o własnościach wytrzymałościowych zbliżonych do własności skał otaczających pustkę. Znakomicie do tego celu nadają się popioły lotne, których wykorzystanie posiada również aspekt proekologiczny. Studia literaturowe przedstawione w pracy wskazują na możliwość tworzenia mieszanin z udziałem popiołów lotnych o wymaganych parametrach wytrzymałościowych. Wytrzymałość na ściskanie mieszanin po zestaleniu wynosi do 3 MPa, a nawet do 7 MPa, a w niektórych przypadkach do 15 MPa. Większość pustek na małych głębokościach występuje w pokładach węgla, którego wytrzymałość na ściskanie wynosi około 5 MPa na małych głębokościach. Zatem wypełniając takim materiałem pustkę, można zapewnić warunki zbliżone do tych, jakie panowały przed wykonaniem wyrobiska. W pracy przedstawiono studium przypadku powstania zapadliska nad wyrobiskiem korytarzowym i wykonano prognozę ex post przy zastosowaniu dwóch wybranych metod. Metody te pozwoliły na uzyskanie wyników mówiących o pewności powstania zapadliska w rozpatrywanych warunkach. W dalszej kolejności analizowano przy ich zastosowaniu wpływ stopnia wypełnienia pustki na możliwość powstania zapadliska. Uzyskane wyniki wskazały na konieczność wypełnienia pustki w około 90% przy zastosowaniu jednej z metod i całkowitego jej wypełnienia przy zastosowaniu drugiej z metod.
    Źródło:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2023, 39, 1; 173--191
    0860-0953
    Pojawia się w:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie metod GIS do identyfikacji, katalogowania i oceny obiektów związanych z działalnością górnictwa uranowego w aspekcie zagrożeń dla środowiska
    Application of the GIS methods for identification, to catalog and assessment of hazard to the environment caused by uranium mine facilities
    Autorzy:
    Koszela, J.
    Grabas, K.
    Hartsch, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/350345.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    górnictwo uranowe
    szkody górnicze
    obiekty pogórnicze
    zagrożenia
    GIS
    uranium mine industry
    mining damage
    mine facilities
    hazard
    Opis:
    Dziedzictwem zlikwidowanego górnictwa uranowego i powierzchniowej działalności zakładów górniczych są szkody górnicze i porzucone obiekty, które stwarzają zagrożenie dla środowiska. Dotychczas, zasadniczą przeszkodą wykonania remediacji terenu pogórniczego w Polsce był brak kompleksowej charakterystyki poszczególnych obiektów i zagrożeń z nimi związanych. W niniejszym artykule omówiono metodykę parametrycznej identyfikacji, katalogowania i oceny obiektów i szkód górniczych oraz zagrożeń z nimi związanych. Zastosowano ją praktycznie na terenie pięciu miejscowości, w trzech gminach SW Polski. Do tego celu wykorzystano narzędzia GIS i doświadczenia niemieckie. Ponadto, zwrócono uwagę na przydatność tych danych do przygotowania interwencji geotechnicznej, jako ważnej fazy remediacji terenu.
    The legacy of the liquidated uranium mine industry and its surface activity are mining damage and abandoned objects, hazardous to the environment. To date, the basic obstacle, which prevented remediation of such mine grounds, was lack of complex profile of particular objects and risks related. The paper presents methods for application of the Geographic Information Systems (GIS) for identification, to catalog and for assessment of hazard to the environment caused by uranium mine facilities and mining damage. The methods were implemented in five place, in three districts of SW Poland. Apart from the tools specific for GIS, there were utilized German experience. Moreover, it was pointed out that the data may be effectively used for geotechnical intervention, being an important part of the terrain remediation process.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2009, 33, 1; 353-360
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Likwidacja rejonów wydobywczych na przykładzie likwidacji Rejonu PW kopalni "Polkowice-Sieroszowice"
    Closing the mining fields based on the example of planned closure of east Polkowice region in the "Polkowice-Sieroszowice" mine
    Autorzy:
    Janowski, A.
    Olchawa, M.
    Serafiński, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349422.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    likwidacja kopalń
    likwidacja rejonu
    zagrożenia naturalne
    projektowanie górnicze
    mine closure
    mine region closure
    natural hazards
    mine design
    Opis:
    Zaprezentowano problematykę związaną z procesami likwidacji wyodrębnionego rejonu zakładu górniczego. Przedstawiono podstawowe uwarunkowania formalno-prawne oraz zagadnienia dotyczące potencjalnych zagrożeń mogących wystąpić w likwidowanym obszarze, a także zagadnienia techniczne z tym związane. Problematyka ta została omówiona na przykładzie koncepcji likwidacji Rejonu PW kopalni "Polkowice-Sieroszowice" z uwzględnieniem likwidacji szybów P-III i P-IV.
    The issues concerning closing the separated mine region are presented in the paper. Basic formal and legal regulation are discussed and problems concerning the possible hazards which may occur in the area being closed as well as technical issues are presented. All aspects are presented on the example of the concept of East Polkowice region in the "Polkowice-Sieroszowice" mine closing taking also into consideration closure of P-III and P-IV shafts.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2008, 32, 1; 109-118
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagrożenia naturalne w podziemnym górnictwie węgla w Polsce na tle wybranych krajów Europy i świata
    Natural hazards in underground coal mining in Poland against the background of the selected European countries and countries of the world
    Autorzy:
    Koteras, A.
    Kabiesz, J.
    Patyńska, R.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/165083.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
    Tematy:
    górnictwo węgla kamiennego
    górnicze zagrożenia naturalne
    krajowe i światowe statystyki wypadkowości
    bezpieczeństwo pracy w podziemnych zakładach górniczych
    hard coal mining
    natural mining hazards
    national and global accident rates statistics
    safety of work in underground mining plants
    Opis:
    Podziemne górnictwo węgla jest branżą szczególną z punktu widzenia problemów bezpieczeństwa. Warunki geologiczne, występowanie zagrożeń naturalnych oraz specyficzne dla tej branży warunki pracy są powodem wielu wypadków i zdarzeń, które w konsekwencji prowadzić mogą również do poważnych katastrof. W artykule przedstawiono wybrane statystyki dotyczące wpływu zagrożeń naturalnych na bezpieczeństwo pracy w kopalniach węgla kamiennego Polski, Chin, USA i Czech. Analiza stanu bezpieczeństwa w podziemnym górnictwie węgla została odniesiona do produkcji węgla w wybranych krajach. Przedmiotem analizy były głównie wypadki śmiertelne spowodowane zagrożeniami naturalnymi. Wskazano na główne problemy w zakresie skutecznej profilaktyki w zwalczaniu zagrożeń naturalnych.
    Underground coal mining is a specific branch of industry from the point of view of safety problems. Geological conditions, occurrence of natural hazards and specific working conditions are the causes of many accidents which may result in serious disasters. This paper presents the selected statistics concerning the influence of natural hazards on work safety in hard coal mines in Poland, China, the Czech Republic and the USA. The analysis of safety in underground coal mines was referred to the production of coal in the selected countries. This analysis was conducted for fatalities caused by natural hazards. Essential problems connected with effective prevention against natural hazards were indicated.
    Źródło:
    Przegląd Górniczy; 2015, 71, 1; 25-30
    0033-216X
    Pojawia się w:
    Przegląd Górniczy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Identyfikacja zagrożeń, jako jeden z elementów procesu projektowania maszyn górniczych
    Identification of hazards as one of stages of designing the mining machines
    Autorzy:
    Majewski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/199283.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Techniki Górniczej KOMAG
    Tematy:
    maszyny górnicze
    zagrożenia
    ocena ryzyka
    sposoby eliminacji zagrożeń
    mining machines
    hazards
    rick assessment
    methods for elimination of hazards
    Opis:
    Obowiązujące przepisy zawarte w dyrektywie maszynowej 2006/42/WE wymagają, przy projektowaniu maszyn eliminowania zagrożeń, redukcji ryzyka do akceptowalnego poziomu. Służy temu przeprowadzenie procesu oceny ryzyka. Ocena ryzyka przeprowadzona na etapie projektowania, pozwala na stwierdzenie czy podjęte działania odpowiadają aktualnemu poziomowi wiedzy. Proces oceny ryzyka wymaga systematycznej identyfikacji możliwych do przewidzenia zagrożeń, niebezpiecznych sytuacji i/lub zdarzeń, we wszystkich etapach życia maszyny.
    Current regulations included in directive No 2006/42/EC require elimination of hazards and risk at the stage of designing the mining machines to the acceptable level. Rick assessment is used for that purpose. Rick assessment at the stage of designing enables concluding if all the undertaken measures are in accordance with the state of the art and legal requirements. Risk assessment requires systematic identification of possible hazards, dangerous situations and/or events at all stages of the machine life.
    Źródło:
    Maszyny Górnicze; 2017, 35, 3; 27-43
    0209-3693
    2450-9442
    Pojawia się w:
    Maszyny Górnicze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of gaseous hazards in mine workings using an automatic monitoring system
    Analiza zagrożeń gazowych w kopalniach z użyciem automatycznego systemu monitorowania
    Autorzy:
    Ignac-Nowicka, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/112652.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    STE GROUP
    Tematy:
    zagrożenia gazowe
    prace górnicze
    granica alarmu dla stężenia gazu
    gas hazards
    mining work
    alarm threshold concentration of gases
    Opis:
    Artykuł prezentuje sposób działania automatycznego systemu monitorowania zagrożeń gazowych w chodnikach wyrobiskowych KWK Mysłowice. Poddano analizie wskazania urządzeń pomiarowych i anemometrów działających w systemie monitorowania kopalni na 2 poziomach 465 i 665 m. Przeprowadzono analizę przyczyn występowania alarmów z uwagi na stężenie gazów. Przedstawione wyniki dotyczą 1 miesiąca. Na podstawie alarmów, wskazano niebezpieczne sekcje wyrobisk.
    Źródło:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji; 2012, 1 (1); 106-115
    2391-9361
    Pojawia się w:
    Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najważniejsze zagrożenia powodujące katastrofy w polskich podziemnych zakładach górniczych
    Major hazards supposed to cause catastrophes in Polish underground mining facilities
    Autorzy:
    Matuszewski, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/179959.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    górnictwo
    kopalnie
    katastrofy górnicze
    pył węglowy
    metan
    wybuch metanu
    zagrożenia w kopalniach
    mining
    mines
    mining disaster
    coal dust
    methane
    Opis:
    W artykule przedstawiono informacje na temat największych katastrof w podziemnych zakładach górniczych na świecie i w Polsce. Omówiono zagrożenie wybuchem metanu, pyłu węglowego, tąpaniami, pożarowe, wyrzutami gazów i skał, a także zagrożenia współwystępujące, które mogą spowodować katastrofy górnicze. Największe niebezpieczeństwo wystąpienia katastrof górniczych, poza kopalniami węgla kamiennego, ma miejsce podczas prowadzenia robót górniczych w KGHM Polska Miedź S.A. i dotyczy zagrożenia tąpaniami. Największe katastrofy górnicze w kopalniach węgla kamiennego mogą być spowodowane poprzez wybuchy pyłu węglowego oraz metanu.
    The article presents information on major underground mining catastrophes in Poland and abroad. Methane explosion and coal dust explosion hazards are discussed as are fire threat, rock and gas ejection threat and so-called coexisting hazards that may cause mining catastrophes. Catastrophes outside carbon mines are most likely within KGHM Polska Miedź S.A. where crumps are possible. The biggest mining catastrophes in carbon mines may cause coal dust and methane explosions.
    Źródło:
    Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2009, 10; 25-28
    0137-7043
    Pojawia się w:
    Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Advances in reducing large volumes of environmentally harmful mine waste rocks and tailings
    Postępy w redukcji objętości szkodliwych dla środowiska odpadów górniczych i przeróbczych
    Autorzy:
    Yilmaz, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1849689.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
    Tematy:
    odpady górnicze
    skała płonna
    minimalizacja ilości odpadów
    zagrożenia dla środowiska
    nowoczesne metody
    tailings
    waste rocks
    waste minimization
    environmental hazards
    emerging methods
    Opis:
    A large amount of solid and liquid wastes produced by mines and mills each year needs to be managed and minimized by alternative disposal methods like paste and dry stack. Increasingly strict environmental legislation and cost competitiveness also dictate the utilization of technically suitable, economically viable, environmentally acceptable, and socially responsible techniques. This paper reviews some of these techniques that could potentially reduce large volumes of mine wastes (with a focus on mine tailings and waste rocks) without causing significant environmental hazards. The new emerging techniques such as environmental desulphurization, covers built with sulphide-free tailings, co-disposal of tailings and waste rocks, geotextile tube dewatering, and use of tailings in the cement production and road construction for both industrial and environmental purposes are discussed in terms of waste minimization. The existing methods and approaches for efficient waste treatment and disposal are also discussed in this review paper.
    Duża ilość stałych i ciekłych odpadów produkowanych przez kopalnie i zakłady przemysłowe każdego roku powinna zostać zutylizowana i zminimalizowana przez zastosowanie alternatywnych metod składowania, jak na przykład zagęszczanie czy suszenie. Coraz bardziej restrykcyjne ustawodawstwo dotyczące ochrony środowiska oraz kwestia konkurencyjności nakazują z kolei zastosowanie odpowiednich technicznie, rentownych, przyjaznych dla środowiska, jak i odpowiedzialnych społecznie rozwiązań. Praca przedstawia wybrane technologie, które mogą potencjalnie zredukować duże objętości odpadów (w tym odpadów górniczych i skały płonnej) nie tworząc znaczącego zagrożenia dla środowiska. Nowe technologie, takie jak odsiarczanie, zabudowa zwałowisk odsiarczonych odpadów, wspólne składowanie odpadów przeróbczych i skał odpadowych, geowłókninowe rury odwadniające oraz użycie odpadów w produkcji cementu i do budowy dróg - co jest korzystne zarówno dla przemysłu jak i środowiska - są omawiane pod kątem minimalizacji ilości odpadów. Omówione zostały także stosowane obecnie metody i sposoby efektywnego unieszkodliwiania i składowania odpadów.
    Źródło:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2011, 27, 2; 89-112
    0860-0953
    Pojawia się w:
    Gospodarka Surowcami Mineralnymi
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagrożenia wodne w dokumentowaniu warunków hydrogeologicznych w podziemnych zakładach górniczych
    Water hazard in documenting the hydrogeological conditions in underground mines
    Autorzy:
    Bukowski, P.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2062275.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
    Tematy:
    dokumentowanie hydrogeologiczne
    warunki hydrogeologiczne
    zagrożenia wodne
    górnictwo
    prawo geologiczne i górnicze
    hydrogeological documenting
    hydrogeological conditions
    water hazards
    mining
    geological and mining law
    Opis:
    W Rozporządzeniu Ministra Środowiska ws. dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej, nie wskazuje się na konieczność wykonania oceny zagrożenia wodnego jako elementu warunków hydrogeologicznych, co ma istotne znaczenie w przypadku określania warunków bezpieczeństwa górniczego. Z uwagi na ścisłą współzależność określania warunków hydrogeologicznych i oceny zagrożenia wodnego wskazano, w jaki sposób warunki hydrogeologiczne wpływają na stan zagrożenia wodnego, a w jakim stopniu zagrożenie wodne wpływa na kształtowanie i określanie warunków hydrogeologicznych. Wynika to m.in. z założeń pojęcia badań hydrogeologicznych, których wyniki, w celu udostępnienia i eksploatacji złóż, zawiera dokumentacja hydrogeologiczna, a która charakteryzuje cechy środowiska oraz wskazuje bezpieczny sposób udostępniania i eksploatacji złóż.
    The Regulation of Ministry of Environment with regard to hydrogeological report, does not indicate a water hazard assessment as a element of hydrogeological conditions which is very important for assessment of the safety conditions in mines. Due to the close relationship of determining the hydrogeological conditions and the assessment of the water hazards, it was indicated how the water hazard affects the assessment of hydrogeological conditions. This is work on the principle that results of hydrogeological studies, made for deposits exposing and exploitation, must be include in the hydrogeological report which characterize the elements of the environment and indicate the safe method of deposit exposing and exploitation.
    Źródło:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego; 2013, 456 Hydrogeologia z. 14/1; 63--66
    0867-6143
    Pojawia się w:
    Biuletyn Państwowego Instytutu Geologicznego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poczucie zagrożenia a stres − mediująca rola więzi społecznych w miejscu pracy na przykładzie zawodu ratownika górniczego
    The feeling of threat and stress: the mediating role of social ties in the workplace on the example of the mine rescuer occupation
    Autorzy:
    Stasiła-Sieradzka, Marta
    Turska, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2162689.pdf
    Data publikacji:
    2019-06-14
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
    Tematy:
    ryzyko
    stres
    poczucie zagrożenia
    zawody wysokiego ryzyka
    więzi społeczne
    ratownictwo górnicze
    risk
    stress
    feeling of threat
    high-risk jobs
    social ties
    mining rescue
    Opis:
    Wstęp Z wykonywaniem pracy w zawodach wysokiego ryzyka związane są poczucie zagrożenia i stres. Celem badań prowadzonych w grupie ratowników górniczych od grudnia 2016 r. do maja 2017 r. było określenie związku między tymi zmiennymi. Przyjęto, że jakość więzi społecznych ze współpracownikami pełni rolę mediatora zakładanego związku. Materiał i metody Próba liczyła 232 ratowników górniczych zatrudnionych w stacjach ratowniczych na terenie Polski. Zagrożenie w pracy określono za pomocą Kwestionariusza poczucia zagrożenia w pracy Mamcarza, do badania poczucia stresu zastosowano Kwestionariusz poczucia stresu Plopy i Makarowskiego, a pomiar jakości więzi społecznych przeprowadzono za pomocą Skali więzi społecznych Skarżyńskiej. Wyniki Zaobserwowano ujemny związek pomiędzy poczuciem zagrożenia a poziomem odczuwanego stresu. Poczucie więzi społecznych ze współpracownikami pełni rolę mediatora w relacji pomiędzy tymi zmiennymi. Wnioski Więzi społeczne redukują stres wywołany poczuciem zagrożenia i stanowią ważny czynnik wspierający radzenie sobie z negatywnymi emocjami. Uzyskane wyniki pozwalają przedstawić praktyczne wytyczne dotyczące przede wszystkim wzmacniania działań adaptacyjnych i integracyjnych w zespołach realizujących zadania w warunkach zagrożenia. Autorki badań zwracają uwagę, że działania te powinny dotyczyć 3 obszarów: adaptacji nowych członków grupy, wzmacniania pozytywnych relacji w zespołach i wsparcia w sytuacji traumatycznej w okresie rekonwalescencji. Med. Pr. 2019;70(3):295–304
    Background Working in high-risk occupations is associated with the feeling of threat and stress. The aim of the research conducted from December 2016 to May 2017 was to examine the relationship between these variables in the group of mine rescuers. It was assumed that the quality of social ties with co-workers would act as a mediator of the assumed relationship. Material and Methods The sample consisted of 232 mine rescuers employed in emergency stations in Poland. The risk assessment at work was determined using Kwestionariusz poczucia zagrożenia w pracy (The Feeling of Threat at Work Questionnaire) by Mamcarz; Kwestionariusz poczucia stresu (The Feeling of Stress Questionnaire) by Plopa and Makarowski was used to study the feeling of stress, and the quality of social ties was measured using Skala więzi społecznych (The Social Ties Scale) by Skarżyńska. Results A negative relationship was observed between the feeling of threat and the level of the experienced stress. The sense of social ties with co-workers acts as a mediator in the relationship between these variables. Conclusions Social ties reduce stress caused by the feeling of threat, and they are also an important factor supporting the coping with negative emotions. The obtained results make it possible to present practical recommendations, aimed mainly at strengthening the adaptation and integration activities in teams carrying out their tasks in hazardous conditions. The authors of the study point out that these activities should concern primarily the following 3 areas: the adaptation of new members of the group, the strengthening of positive relationships in teams, and support in a traumatic situation during convalescence. Med Pr. 2019;70(3):295–304
    Źródło:
    Medycyna Pracy; 2019, 70, 3; 295-304
    0465-5893
    2353-1339
    Pojawia się w:
    Medycyna Pracy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Identyfikacja parametrów wpływających na efektywność drążenia wyrobisk korytarzowych w kopalniach węgla kamiennego
    Identification of parameters have an effect on the effectiveness of heading development in hard coal mines
    Autorzy:
    Sobczyk, E. J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349591.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    warunki geologiczno-górnicze
    metoda AHP
    wielowymiarowa analiza porównawcza
    zagrożenia naturalne
    parametry złoża
    roboty przygotowawcze
    geological and mining conditions
    analytic hierarchy process (AHP)
    multidimensional compare analysis
    natural hazards
    deposit parameters
    development work
    Opis:
    W artykule przeprowadzono analizę drążenia wyrobisk korytarzowych w wybranych kopalniach węgla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Łącznie analiza dotyczyła 838 wyrobisk korytarzowych wykonanych w latach 2003-2008. Przeprowadzona została wskaźnikowa ocena efektywności prowadzenia robót przygotowawczych na podstawie opracowanej nowej metodyki. Określone zostały dwa modele struktury efektywności drążenia wyrobisk korytarzowych: pierwszy ze względu na osiągane postępy, drugi ze względu na osiągane wyniki ekonomiczne. Na tej podstawie sformułowano agregatowe wskaźniki (dla postępów - Wp i dla kosztów - We), które w sposób syntetyczny mierzą wpływ zagrożeń naturalnych, parametrów złoża oraz parametrów technologicznych na ograniczenie postępu i poziom kosztów drążenia wyrobisk korytarzowych. Podjęto próbę obliczenia optymalnego postępu drążenia wyrobisk korytarzowych przy minimalnym koszcie w poszczególnych przedziałach wartości wskaźnika oceny efektywności We. Zaprezentowano także analizę średnich wartości postępów i kosztów w wybranych kopalniach węgla kamiennego. W analizie uwzględniono strukturę kosztów drążenia wyrobisk przygotowawczych z podziałem na wyrobiska węglowe, węglowo- kamienne i kamienne.
    The work includes an analysis of heading development process in selected Polish hard coal mines. An analysis of average tunnel development face advance and cost was done for 838 headings driven in coal mines in the years 2003-2008. A new methodology for conducting development work efficiency assessments at hard coal mines was proposed. Two structural models of heading development work efficiency were determined: the first one basing on the achieved face advance rates, the second - on the achieved financial results. The results served to formulate aggregate indexes (Wp - aggregate face advance index, We - aggregate cost index), which comprehensively measure the influence natural hazards, deposit parameters and technological parameters have on limiting tunnel face advance rates achieved as well as on development costs. An attempt was made to calculate the optimal heading drivage rate at a minimum cost for each range of the efficiency index We. Average face advance and average face financial results were also described. In analysis a cost structure of heading development with the division into coal, coal-stone and stone face was taken into consideration.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2010, 34, 3; 199-214
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The use of time intervals between seismic phenomena in the risk assessment of mining shocks in rock masses
    Wykorzystanie odstępów czasu między zjawiskami sejsmicznymi do oceny zagrożenia górotworu wstrząsami górniczymi
    Autorzy:
    Takuska-Węgrzyn, E. X.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/348661.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    wstrząsy górnicze
    emisja sejsmiczna
    zjawiska śladowe
    energia zjawisk sejsmicznych
    rozmiary zjawisk
    odstępy czasu między zjawiskami śladowymi
    zagrożenia wystąpieniem wstrząsów
    mining shocks
    seismic emission
    trace phenomena
    energy of seismic phenomena
    phenomena value
    time intervals between trace phenomena
    risk of shock occurrence
    Opis:
    The paper presents a method to monitor the risk of high energy shocks based on seismic analysis of trace emission. This emission is created by weak phenomena, commonly referred to as traces, for which it is impossible to assess the localization of their sources and consequently their energy. This is why, it has been proposed not to analyze the energy but the emission on the basis of the time intervals between phenomena. It is possible to propose such a change since in seismic energy there is a linear statistical dependency which links time intervals between the phenomena with the logarithm of their energy [5]. The special characteristics of this emission is its high activity which exceeds several dozens of these phenomena per 24 hours. This facilitates statistical analyses and, in particular, the identification of statistical distribution and the evaluation of the expected value of the time intervals between the phenomena, which allows for high a resolution of information. The expected value of the energy is determined on the basis of the expected value of the time intervals with the use of the dependency between the values mentioned above. Time load history of the expected value of the energy constitutes the basis for the risk assessment of shock occurrence. This statement is based on the obvious fact that in the periods preceding the occurrence of shocks there are tendencies towards the increase in the size of the fractures and consequently the rise in the phenomena energy.
    W artykule przedstawiono sposób monitorowania zagrożenia wystąpieniem wstrząsów wysokoenergetycznych oparty na analizie sejsmicznej emisji śladowej zarejestrowanej w ZG Rudna KGHM S.A. Emisję tę stanowią słabe źródła, potocznie zwane śladami, dla których nie jest możliwa ocena lokalizacji źródeł, a tym samym energii. Dlatego zaproponowano do prowadzenia analizy tej emisji, zamiast energii, analizę odstępów czasu między zjawiskami. Zamiana taka jest możliwa ponieważ w zakresie emisji sejsmicznej istnieje liniowa zależność statystyczna wiążąca odstępy czasu między zjawiskami z logarytmem ich energii [5]. Istotną własnością tej emisji jest jej duża aktywność, przekraczająca kilkadziesiąt zjawisk na dobę. Powyższy fakt umożliwia prowadzenie analiz statystycznych, a w szczególności identyfikację rozkładu statystycznego, oraz ocenę wartości oczekiwanej odstępów czasu między zjawiskami, zapewniając wysoką rozdzielczość informacyjną. Wartość oczekiwana energii określa się na podstawie wartości oczekiwanej odstępów czasu wykorzystując wspomnianą wyżej zależność łącza wielkości. Przebieg w czasie zmian wartości oczekiwanej energii stanowi podstawę do oceny stopnia zagrożenia wystąpieniem wstrząsów. Stwierdzenie to oparte jest na oczywistym fakcie, że w okresach poprzedzających momenty wystąpienia wstrząsów występują tendencje w kierunku powiększania się rozmiarów pęknięć, a tym samym wzrostu energii zjawisk.
    Źródło:
    AGH Journal of Mining and Geoengineering; 2012, 36, 2; 279-284
    1732-6702
    Pojawia się w:
    AGH Journal of Mining and Geoengineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena zagrożenia tąpaniami w kopalniach podziemnych uwzględniająca parametry drgań blisko ognisk wstrząsów - doświadczenia z polskich kopalń
    Rockburst hazard prognosis for underground mines taking into consideration tremor parameters close to the tremor sources - experiences from Polish mines
    Autorzy:
    Mutke, G.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/349188.pdf
    Data publikacji:
    2007
    Wydawca:
    Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
    Tematy:
    wstrząsy górnicze
    tąpnięcia
    bliskie pole falowe
    maksymalna amplituda prędkości drgań cząsteczek górotworu
    maksymalna amplituda przyspieszenia drgań cząsteczek górotoworu
    parametry źródła sejsmicznego
    obciążenie dynamiczne
    geofizyczne empiryczne kryterium potencjalnego zagrożenia tąpnięciem
    mining tremors
    rockburst
    near-field wave
    peak particle acceleration
    seismic source parameters
    dynamic loads
    geophysical empirical criterion for potential rockburst hazard
    Opis:
    Ocena zagrożenia tąpaniami oraz ocena stateczności wyrobisk podziemnych w kopalniach węgla wymaga znajomości nie tylko obciążeń statycznych, ale również obciążeń dynamicznych. Analiza skutków wstrząsów w kopalniach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w postaci różnego typu i intensywności uszkodzeń wykazała, że występowały one wówczas, gdy ogniska tych wstrząsów były zlokalizowane blisko (przeważnie do 100 m) od wyrobisk. Potwierdza to fakt, że parametry drgań w tych odległościach mają decydujące znaczenie dla zaistnienia tąpnięcia, bowiem duże wartości parametru PPV są równoznaczne z występowaniem odpowiednio dużych obciążeń dynamicznych. W artykule pokazano geofizyczne empiryczne kryterium potencjalnego zagrożenia tąpnięciem. Analizując udokumentowaną bazę 120 tąpnięć, jakie zaistniały w GZW w latach 1988-2006, dokonano weryfikacji przedstawionego kryterium, stwierdzając, że 90% wszystkich tąpnięć wystąpiło w strefie, w której prędkość drgań PPV osiągała wartości od 0,05 m/s do 1 m/s. Wyniki badań przedstawione w artykule mogą być wykorzystywane do czasoprzestrzennego projektowania eksploatacji górniczej w warunkach prognozowanej dużej sejsmiczności górotworu, jak również do racjonalnego doboru obudowy i działań profilaktycznych zabezpieczających funkcjonalność wyrobisk i przyczyniających się do poprawy poziomu bezpieczeństwa pracy.
    To study the rockburst hazard and underground mine working stability it is essential to know not only the static loads but also the dynamic loads. The performed analysis of the effects of mine tremors from the Upper Silesian Coal Basin, and of their intensity and various types of damage, clearly shows that they only occurred when the tremor sources were located close to the openings (mostly up to 100 m). These observations show that the ground motions parameters at such distances may be crucial for the occurrence of a rockburst because the high values of the PPV parameter are proportional to high dynamic stresses and underground hazards. An empirical criterion for potential rockburst hazard has been developed based on the worked out correlation dependences. In analyzing the documented database of 120 rockbursts from the Upper Silesian Coal Basin that occurred during a period from 1988 to 2006, the above mentioned criterion was verified. It has been found, that 90% of the rockbursts occurred in the area where peak particle velocity (PPV) reached values ranging from 0,05 m/s to 1 m/s. The investigation results presented in this this paper may be used in both the spatial and time table planning of mining operations under predicted high seismicity conditions and the rational choice of support and preventive actions ensuring functionality of mine workings and improvement in work safety level.
    Źródło:
    Górnictwo i Geoinżynieria; 2007, 31, 3/1; 439-450
    1732-6702
    Pojawia się w:
    Górnictwo i Geoinżynieria
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-35 z 35

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies