Zarządzanie monitoringiem zagrożeń w górnictwie

Zagrożenia naturalne są nieodłączną częścią prowadzenia działalności górniczej. Dotyczy to prowadzenia zarówno eksploatacji podziemnej, jak i odkrywkowej. Zagrożenia powodują nie tylko opóźnienia realizacji planowanych robót górniczych będąc przyczynami awarii maszyn i urządzeń, ale często w sposób ciągły stanowią ryzyko utraty zdrowia i życia dla pracujących górników. W celu zapobiegania zdarzeniom, które naraziłoby na straty zakład górniczy oraz w celu kontroli poziomu zagrożenia prowadzony jest zwykle specjalny monitoring – stały, okresowy lub doraźny. Dostarcza on aktualnych danych o stanie górotworu, pokazuje parametry dotyczące zagrożeń naturalnych oraz jest praktycznie jedyną metodą zweryfikowania poprawności przyjętych założeń projektowych dotyczących stateczności wyrobisk, stateczności filarów lub skarp i zboczy oraz doboru obudowy. W artykule przedstawiono wytyczne dotyczące planowania i projektowania monitoringu zagrożeń w górnictwie. Dotyczy on zarówno zagrożeń kwalifikowalnych, które znalazły się w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, jak i niekwalifikowalnych, jak np. zagrożenie zawałowe występujące w polskich kopalniach miedzi. Choć przepisy górnicze generalnie wskazują czynniki naturalne lub techniczne, które powinny być kontrolowane, to zakres monitoringu oraz wybór i dobór parametrów technicznych urządzeń pomiarowych pozostawiają w gestii dozoru wyższego, a przede wszystkim kierownika ruchu zakładu górniczego. Wymaga to od inżynierów odpowiedniego zarządzania monitoringiem i umiejętności jego właściwej organizacji. W artykule przedstawiono zatem schemat postępowania, który musi zostać zrealizowany by wdrożony system kontroli zagrożenia był skuteczny. Tylko wówczas można ocenić poziom ryzyka i dobrać odpowiednie metody zwalczania zagrożenia. Należy przy tym podkreślić, że monitoring należy na bieżąco dostosowywać do zmieniającej się sytuacji górniczej i zmieniających się warunków geologicznych wraz z postępem robót górniczych.

The natural hazards are an inherent part of any mining activity. They concern both, underground and open-pit methods. The hazards cause not only the delay against the mining operational plans but can also be a source of equipment damage and are often very likely to create a significant risk to health and safety of employees. In order to prevent natural hazard related incidents and to control their levels, some special monitoring systems are introduced in mining operations. They can be permanent, periodic or short-term. The mentioned systems deliver actual and live data about the rock mass condition, show the parameters representing the natural hazards and are in fact the only method which can verify the design assumptions used for evaluating the stability of underground roadways, their support, pillars stability or slope stability in open pit mines. It should also be highlighted that described monitoring systems should be always adjusted accordingly to changing mining and geological conditions taking also into account advancing mining works. This paper presents a discussion concerning certain guidelines for monitoring, predicting and controlling of the mining hazards in mining. It includes both; the hazards called by Ministry of Environment of Poland as “qualified mining hazards” in its ordinance as well “unqualified mining hazards” defined in the same document. The latter include for example roof fall hazard often occurring in Polish copper mines. Despite the mining regulations generally pointing the natural and mining factors to be controlled for the hazard risk assessment; the choice of equipment, adjustment of its technical parameters and design of the monitoring system itself, are left to the supervisory level personnel in the mine, primarily the Mine Manager. Such approach requires from mining engineers to properly manage the monitoring systems and learn to organize them in the best possible manner. Hence, the paper presents a flowchart showing a sequence of tasks to be introduced and implemented for an effective monitoring system. Author believes that only by having the system implemented correctly, it is possible to assess the risks and select the proper methods to reduce the hazards.