Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

Homonimia w języku polskim i języku białoruskim
Homonymy in Polish and Belarusian

Autorzy:

Kaleta, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482412.pdf

Data publikacji:

2013-12-01

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

homonymy
homonyms
the Belarusian language
the Polish language
comparison

Opis:

The paper is a review of homonymy (in a broad sense of the term) in two Slavic languages: Polish and Belarusian. Different types of homonyms were described and compared. At the beginningof the article one can find many different Polish and Belarusian definitions of homonymy. The examples of homonyms were taken from dictionaries, books and films. The analysis showsthat homonyms in two Slavic languages are very similar but very strong difference one can find inaccent.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2013, 1, XVIII; 185-195
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Dwadzieścia lat Rady Języka Polskiego: uchwały ortograficzne a polszczyzna „poprawna, dobra, etyczna i estetyczna”

Autorzy:

Bień, Janusz S.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2035324.pdf

Data publikacji:

2018-01-29

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

Council for the Polish Language
orthographic resolutions

Opis:

The paper presents a detailed analysis of the orthographic resolutions of the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences, some background information is also provided. The conclusion is that the resolutions and other opinions of the Council are not formulated in the satisfactory way. Although the Council claims to support the language which is “correct, good, ethical and aesthetical”, such features are not exemplified in the texts discussed in the paper.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 2; 253-302
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Tematyka ukrainistyczna w „Poradniku Językowym” (1901–2022)
The issues of the Ukrainian language in „Poradnik Językowy” („The Linguistic Guide”) (1901–2022)

Autorzy:

Dubisz, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/6258974.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

language contacts
th e Ukrainian language
the Polish language

Opis:

The Polish-language profile of „Poradnik Językowy” („The Linguistic Guide”) determines the fact that the studies regarding the Ukrainian language constitute a relatively small portion of the publications (66 in total). However, they have been published nearly since the initial annals and their subject matters include (in the quantitative order): 1) the presence of the Polish language in Ukraine, 2) the presence of the Ukrainian language in Ukraine, 3) the issues of the Slavic languages in general, 4) comparative (including contrastive) studies, 5) Ukrainisms present in the Polish language. The publications depict the status of the Ukrainian language in Ukraine and in contacts with the Polish language, interests of (Polish and Ukrainian) linguists in these issues, and trends in the language policies of both states.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 803, 4; 77-90
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu)
The place and significance of Protestant Bible translations in the history of biblical Polish language (an outline of the description)

Autorzy:

Koziara, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044605.pdf

Data publikacji:

2019-04-08

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

protestant bible translations
biblical polish language
the history of the Polish language

Opis:

The paper is an attempt at the synthetic look into this part of Polish bible translation heritage, whose integral part are the translations of the Bible in Protestant circles. The fundamental thesis of the work is based on the statement that Protestant translations of the Bible into Polish contributed substantially to its quantitative and qualitative evolution, as well as constitute one of the main sources of the development of the biblical stylistic variant of Polish. The greatest attention has been paid to the role and significance of Polish Bible translations in this process, which were made in the times of Reformation and Counter-Reformation, as well as to the attempt at indicating some links that appeared between the most important Catholic and Protestant translations of this period. The paper provides numerous references to previous views on the investigated issues, and provides a range of new suggestions, e.g. a periodization of the history of biblical Polish language, as well as indicates the need for further work in this field.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 2; 149-172
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

Jak można chronologizować najnowsze dzieje polszczyzny
Possible ways to chronologise the latest history of the Polish language

Autorzy:

Dubisz, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/28765353.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

historia języka polskiego
periodyzacja
najnowsze dzieje polszczyzny
history of the Polish language
periodisation
latest history of the Polish language

Opis:

Termin najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego funkcjonuje od przełomu lat 70. / 80. XX w., a wraz z nim pojawiły się problemy dotyczące chronologizacji i wewnętrznej periodyzacji tego okresu w dziejach języka polskiego. W dyskursie na ten temat, trwającym od początku lat 90. XX w., wzięli udział tacy językoznawcy jak Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Ich publikacje dokumentują jednoznacznie potrzebę wyodrębnienia w periodyzacji dziejów języka polskiego tego okresu, różniąc się w szczegółach co do jego granic czasowych, kryteriów wydzielania i wewnętrznej periodyzacji. Niniejsze opracowanie ma na celu zestawienie tych danych, ukazanie historii tego dyskursu oraz przedstawienie propozycji sumarycznej.
The term najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego (the latest history of the Polish language) has been in use since the late 1970s and the early 1980s. It has brought problems concerning the chronologisation and internal periodisation of that period in the history of the Polish language. The participants of the discourse, which has continued since the early 1990s, include linguists such as Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Their publications clearly evidence the need for distinguishing the period in the periodisation of the Polish language, while differing as to its specific timeframe, distinction criteria, and internal periodisation. This study aims to compile the data, present the history of the discourse, and make a summary proposal.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 808, 9; 31-53
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Oddziaływanie spółgłosek płynnych na poprzedzaj ące je samogłoski wąskie nietylne (na materiale listów polskich z I połowy XVI wieku)

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776768.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
Polish language of the 16th century
historical phonetics

Opis:

This article attempts to prove the hypothesis on the “processual homogeneity” of the changes iR (*ŕ̥ *ir *yr) ≥ eR i iL ≥ eL. The source material for the following analysis has been excerpted from letters written in Polish between 1525–1550. Within the specified time brackets, the most dynamic is the process of the extension of the groups iR ≤ *ŕ̥ , whereas the extended combinations eR ≤ *ir *yr are characterized by far lower intensity. The extensions within the groups of the type eL are not numerous and rare. Textual extensions of the combinations eR and eL show a significant convergence: forms with eL are to be found mostly in those letters that consistently demonstrate and provide evidence of the occurrence of the group eR; while they are virtually non-existent in the texts that document exclusively the combination iR. This fact confirms the hypothesis that combines both types of change into one process. The author does not associate the dependencies in the different pace of both phenomena and their different outcome with phonetic factors, but with the sensitivity to phonotactic and phonostatistical provisions and patterns, as well as with the morphological placement of the dyads under scrutiny. This interpretation, in turn, provides a new insight into the nature of the process of shaping linguistic norms: all the contributing processes have random (non-purposeful) origins, and their constraints involve a necessity to retain the necessary minimum of the internal balance.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2012, 69; 185-198
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Dawne słowniczki gwarowe jako źródło do historii języka
Old Dialectal Dictionaries as a Source of the History of the Language

Autorzy:

Nowowiejski, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045234.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
folk dialects
dictionaries

Opis:

Monolingual dictionaries of Polish as well as the old translation dictionaries which until the 19th century also fulfilled the function (in compliance with the intention of their authors) of general Polish dictionaries are traditionally regarded as fundamental sources of the history of the Polish language, especially its development and lexical resources. The collections of folk vocabulary which—more or less professionally—were narrowly used in the papers concerning the past periods of the Polish language aroused poor interest on the part of the historians of language. The article contends that small dialectal dictionaries should be treated equally with other sources of the history of the Polish language, especially lexicographical ones, for they provide a very interesting material for analysis and interpretation, not only linguistic.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 169-184
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

Z historii leksemów: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać się

Autorzy:

Krótki, Zuzanna Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/645216.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

semantics
history of the Polish language
taboo
vulgarism

Opis:

From the history of the lexemes gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać sięThe present article undertakes a semasiological analysis of four Polish vulgarisms associated with sexual intercourse: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać się. Taking is the point of departure their etymology, it investigates the changes in the meanings of these units.It was discovered that initially the analysed lexemes communicated a very wide range of content, far from their contemporary semantic structure. Successively, some of their senses were rearranged, causing these units to become attributed to animal copulation and later to human sexual intercourse. However, it was until the mid-20th century that the analysed verbs have come to play the role of vulgarisms. Z historii leksemów: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać sięW artykule poddano analizie semazjologicznej cztery polskie wulgaryzmy wiązane ze stosunkiem seksualnym, tj.: gzić się, grzać się, parzyć się i bzykać się. Wychodząc od etymologii, badano zmiany w znaczeniach tych jednostek.Okazało się, że analizowane leksemy początkowo posiadały bardzo szerokie treści, dalekie ich współczesnej strukturze semantycznej. Sukcesywnie dochodziło jednak do przeszeregowania niektórych sensów, na skutek czego badane jednostki wpierw zaczęto odnosić do zwierzęcej kopulacji, natomiast nieco później do ludzkiego współżycia. Rolę wulgaryzmów analizowane czasowniki zaczęły odgrywać jednak dopiero w połowie XX wieku.

Źródło:

Adeptus; 2016, 8
2300-0783

Pojawia się w:

Adeptus

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Zapożyczenia niemieckie w XIX-wiecznym Dykcjonarzu Michała Amszejewicza (przyczynek do badań nad słownictwem obcego pochodzenia w polszczyźnie)
German loanwords in 19th century Dykcjonarz by Michał Amszejewicz (contribution to studies on vocabulary of foreign origin in the Polish Language)

Autorzy:

Skorupska-Raczyńska, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109287.pdf

Data publikacji:

2020-12-08

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

lexis
lexicography
loanwords
history of the Polish Language

Opis:

Michał Amszejewicz in Dykcjonarz, which was a record of vocabulary of foreign origin used in the Polish language in the middle of the 19th century, recorded more than eight hundred lexical units (838 in 633 entries, which comprise 511 monosemes and 122 polysemes with two or more meanings) present in the lexis as a result of interference between the Polish and the German languages. Their functional allocation is diversified, with specialist lexis being dominant. Analysed vocabulary in the middle of the 19th century was functionally allocated to various areas of activity, firstly to crafts – 155 lexical units (18.5%), next to military and its organisation – 93 lexical units (11.1%), merchant’s profession and its specifics, commercial and financial aspects – 72 lexical units (8.6%). The remaining 518 lexical units (61.8%) are scattered in the lexicon of another several dozens of specialties, such as rafting, mining, metallurgy, forestry, meteorology, gardening, fine arts and others. Until the beginning of the 21st century, out of 838 analysed lexical units a diversified life cycle was preserved by 321 (38.3%), and 517 (61.7%) were transferred to linguistic archives of the Polish Language. In analysed vocabulary of German origin, actively used in the most recent Polish Language, biased lexis is dominant – in terms of terminology and style; less frequently these are words with a neutral character, regarded as basic vocabulary. Analysed Germanisms have also undergone semantic changes, i.e. specialisation, generalisation, metaphorisation and partial transformations. Germanisms in the Polish Language of the 19th century are a cultural and linguistic fact, which is characterised by certain specific conditions, also in terms of the time of their use and functionality, which has been emphasised on numerous occasions by their researcher – Bogusław Nowowiejski.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 255-272
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Okazjonalizmy Wasilija Szukszyna w przekładzie na język polski
Vasily Shukshin’s Occasionalisms in Polish Translation

Autorzy:

Tołkaczewski, Filip

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482094.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

occasionalism
Shukshin’s language
translation equivalent
the Russian language
the Polish language

Opis:

The article is concerned with Shukshin’s occasionalisms and their Polish equivalents extracted from translations done by I. Bajkowska, Z. Gadzinianka, T.G. Lipszyc, E. Niepokólczycka, I. Piotrowska, B. Reszko, and A. Tyszkowska. The study material consists of 43 equivalents and is presented in three separate groups referring to structural-and-semantic, semantic as well as affixational occasionalisms. The author claims that the most common translation equivalents are either neutral or colloquial units belonging to the lowest register, for they are the most frequently used regardless of the type of occasionalisms.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2017, 2, XXII; 135-146
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

PODGBUREK, ŁAZIK, SEKTANT… – LEKSYKALNE ODZWIERCIEDLENIE WROGÓW PAŃSTWA RADZIECKIEGO (NA MATERIALE Z GAZETY „TRYBUNA RADZIECKA” Z LAT 1927–1938)
Podgburek, łazik, sektant… – the Lexical Reflection of Enemies of the Soviet State in the Weekly “Trybuna Radziecka” (1927–1938)

Autorzy:

Graczykowska, Tamara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/444429.pdf

Data publikacji:

2014-06-01

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

Moscow
the Polish press
the Polish language in post-revolutionary Russia

Opis:

This article presents a lexical material excerpted from the Polish weekly “Trybuna Radziecka” published in Moscow in 1927–1938. The author tries to show that the new realities of life in the Soviet Union had a colossal effect on the Polish language of “Trybuna Radziecka”. The paper contains 23 lexems. The lexical items are listed with quotes of textual illustrations and conclusions. The largest group are borrowings from Russian language (e.g. kułak, podkułacznik, sektant). Next in the line are the so-called Sowietisms, that lexical items naming the Russian reality of the post-revolutionionary period (e.g. gburczyk, łazik).

Źródło:

Acta Neophilologica; 2014, XVI/1; 15-25
1509-1619

Pojawia się w:

Acta Neophilologica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

Polszczyzna na Mohylewszczyźnie – przeszłość i stan obecny (raport z badań terenowych)

Autorzy:

Ostrówka, Małgorzata
Golachowska, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676816.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Belarus
the Mohylew region
Catholic Church
the Polish language

Opis:

Polish language in the Mohylew region – the past and present (the report on field research)The research in the Mohylew region is a continuation of research concerning the language of Catholics in former North-Eastern Borderland. The work contains an outline of the history of the Mohylew region including the history of the Catholic Church, education and functioning of Polish in this land. Besides Mohylew the following places were visited: Czausy, Faszczówka and Bezczynne where parishes are being revived. Evangelisation is in Belorussian and only in Mohylew one Holy Mass is in Polish every day. Conclusions: The Polish language in the Mohylew region has been functioning since 16th century what is confirmed in Mohylew town chronicles grave inscriptions in local Polish Cemetary. It has also been, excluding Jesuit parishes (Jesuits evangelised in the language of a given nationality, wrote catechisms and grammars) the language of prayers and lithurgy. The result of the progress of russification was that the range of its use narrowed down. The next stage (20’s and 30’s of 20th century) of the fight with the Church and religion led to interrupting passing the Polish language even in those families where it survived throughout former stages. In this way the Polish tradition was interrupted. At present it is very difficult to meet people using the old local Polish language. The Polish with regional features can be heard with those people who came to Mohylew after the World War II. There is also another quality: the language learned at school or courses. The Polish language is generally idiolectally diverse, its shape depends on the degree of fluency in Polish. On the basis of reviving catholicism and the Polish language with numerous young people who discovered their roots there is a process of reconstructing the Polish identity. Польский язык на Могилёвщине – прошлое и современность (отчёт по полевым исследованиям)Полевые исследования на Могилёвщине являются продолжением проводимых авторами исследований языка католиков на бывших северо-восточных рубежах Польши. В статье представлен краткий очерк истории Могилёвщины, католической церквы, просвещения на польском языке и функционирования польского языка на исследуемой территории. Кроме Могилёва авторы статьи посетили Чаусы, Фащевку и Бесчине. В этих местностях возрождаются католические приходы. Евангелизация и богослужения ведутся на белорусском языке. Только в Могилёве ежедневно одна месса происходит на польском языке. Выводы: Польским языком на Могилёвщине пользовались с XVI века, что подтверждают городские хроники и надписи на местном Польском кладбище. Кроме того он был (за исключением приходов, которые вели иезуиты, которые вели римскокатолическое вероучение на национальных языках) языком молитвы и литургии. По мере усиливания руссификации во время разделов Польши, использование польского языка уменьшалось. Очередной период (20-е и 30-е годы ХХ века) борьбы с католической церковью и религией стали причиной прекращения передачи польского языка даже в тех семьях, в которых он сохранился в предыдущий период. Одновременно прекратилась польская традиция. В настоящее время трудно найти людей, говорящих на давнем местном польском языке. Польский язык, насыщенный региональными диалектными чертами, встречается ещё у лиц, которые прибыли на Могилёвщину после второй мировой войны. Мы обнаружили ещё одну разновидность польского языка – это язык выученный в школе и на языковых курсах. В общем польский язык на Могилёвщине сильно дифференцирован в зависимости от индивида, а его качество от степени присвоения данного кода. Опираясь на возрождающийся католицизм и польский язык у многих молодых людей, которые обнаружили свои польские корни, наступает процесс реконструкции польского самосознания.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2012, 36
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Germanizmy leksykalne w dwóch polskich gwarach wyspowych na Syberii
Lexical Germanisms in the two Polish Island Dialects in Siberia

Autorzy:

Ewgeniewna Ananiewa, Natalija

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/971330.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

gwara
germanizm
język polski
dialect
Germanism
the Polish language

Opis:

In Polish dialects two main laiyers of lexical Germanisms are singled out: all Polish character, that is the one peculiar to most of Polish dialects and literary language (musieć, szyber, placek and others) and local (typical of some varieties of the dialectal Polish language). The Germanisms reviewed in the article are represented in the two island Polish dialects in Siberia: in the dialect of the village of Vershina next to Irkutsk and the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka next to Abakan. The local Germanisms in the dialect of the village of Vershina include such words as buղk «natural» and fest «strongly, fast, very». The number of the local Germanisms in the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka is much greater. They represent various parts of speech. They can be nouns (gruska «a granny», gruzek«a grandpa», szurek «a boy», rebiska«a grater», rybaki «pancakes of rubbed potatoes» and others), verbs) rebować «to rub»), predicative words (brak «need»), afirmative particle (jo «yes»). Alongside with other peculiarities making the two dialects different (the dialect of the southern type, that of the village of Vershina from the dialect of the northern type, that of the villages of Aleksandrovka and Znamenka) some lo-cal Germanisms also belong to differential features making a definite type of dialect (southern or northern).

Źródło:

Gwary Dziś; 2015, 7; 169-175
1898-9276

Pojawia się w:

Gwary Dziś

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Techniki ustanawiania ekwiwalencji w wybranych tekstach stylu urzędowego z XVII i XVIII wieku
The Techniques for Determining Equivalence in Selected Eighteenth-century Inventories of Manorial Estates

Autorzy:

Osowski, Błażej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1787889.pdf

Data publikacji:

2021-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

equivalence
semantics
official style
history of the Polish language

Opis:

Equivalence may be interpreted as the relationship between units of the same language or two different languages. The article analyses the equivalence between units of the same linguistic system, with the assumption that equivalence is the relationship between words/phrases with a common referent. This is a semantic relationship strongly dependent on context; one which is fully realised only on the level of parole, a specific use. The analysed material comprises inventories, surveys and testaments from the seventeenth and (mostly) eighteenth centuries. The aim of the article is to present the methods for determining equivalence between the units present in the text. Seven of such methods are highlighted.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 1; 101-108
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

W sprawie odmian języka polskiego na Białostocczyźnie
On the Variations of the Polish Language in the Białystok Region

Autorzy:

Nowowiejski, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2127794.pdf

Data publikacji:

2002

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

język polski
wariant
pogranicze
the Polish language
variant
borderline

Opis:

As regards the studies so far on the variations of the Polish language spoken in the Białystok region, various scholars together with the author put forward the following classification: I. The primary Polish including 1) General Polish, a) standard Polish, a basic source for bilingual people, and b) regional Polish used by more and less educated people; 2) folk Polish with a) Mazurian dialects from Masovia and Podlasia, b) dialects from Suwałki and Sejno, c) Polish dialects under the influence of Byelorussia and the Ukraine; II. The Polish language secondarily acquired by the bilingual people of the Early-Slavonic origin. It represents the following variants: 1. general-Polish, 2. regional language, 3. folk language.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 307-315
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

Nazwy marzeń sennych w historii języka polskiego

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678661.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

nomination
semantics
history of the Polish language
meaning change

Opis:

Names of dreams in the history of the Polish languageThis article analyzes old names of dreams. During the process of collecting and sorting of the material, etymological data were taken into consideration, which allowed to establish that all the investigated units concentrated around three fields: 1. words with the root: sen/sn-, 2. words with the root: mor-/mar-/marz-, 3. words with the root: widz-. The dominating method in this sketch is the analysis of contexts in which the words within the “dream field” appeared. Considering as evidence the usages of each word recorded in dictionaries of old Polish, I deduce its meaning value in particular periods. Nazwy marzeń sennych w historii języka polskiegoW artykule analizie poddano dawne nazwy marzeń sennych. Podczas porządkowania materiału pod uwagę wzięto dane etymologiczne, które pozwoliły ustalić, że wszystkie badane jednostki koncentrowały się wokół trzech pól: 1. o rdzeniu sen-/śn-; 2. o rdzeniu mor-/mar-/marz-; 3. o rdzeniu widz-. Metodą dominującą w szkicu jest analiza kontekstów, w których występowały wyrazy należące do pola marzenie senne. Na podstawie poświadczeń użycia danego wyrazu w słownikach rejestrujących polszczyznę dawną wnioskuję o jego wartości znaczeniowej w danym okresie.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

O zrodzić (się) i czasownikach rodzenia w perspektywie historycznej
On zrodzić (się) and verbs of giving birth and being born from the historical perspective

Autorzy:

Piela, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2156625.pdf

Data publikacji:

2022-09

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of the Polish language
semantics
lexis
phraseology
dictionary

Opis:

The aim of this paper is to present the semantic history of the verb zrodzić (się) in the Polish language against other names describing the act of giving birth or being born, most of which have a common root, e.g. rodzić (się), porodzić (się), narodzić (się), urodzić (się). It turns out that despite the fact that nowadays the discussed word is not a synonymous equivalent of either rodzić (się) or urodzić (się), it can still be found in the living speech in this meaning (e.g. zradzać potomstwo (to give birth to off spring)). Lexicographic sources document the characterised verb in one content only, cf. zrodzić ‘to originate something; to cause, create, induce’, zrodzić się ‘to be originated, to result, to arise from something; to come into being’ (e.g. konflikt, pomysł zrodził się (a conflict, idea was born); idea, inicjatywa zrodziła się (an idea, initiative was born)). The archaic content of the title verb fossilised in texts of prayers and in phraseology.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2022, 796, 7; 79-89
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

O świadomości językowej Wincentego Pola (1807−1872)
On the linguistic awareness of Wincenty Pol (1807−1872)

Autorzy:

Bryła, Władysława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459189.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

język polski
pochodzenie języka polskiego
dialekt
prawa autorskie
konwencja nazewnicza
the Polish language
the origin of the Polish language
dialect
copyright
naming convention

Opis:

Wincenty Pol was a writer and a learned geographer. His linguistic interests encompassed the origin of the Polish language linked with the history of Slavs, onomastics, the dialects of Polish and the need to legally protect writing. Pol was convinced that language needs to be studied in relation to nature, culture and human work.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 24-35
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

O wybranych polsko-białoruskich homonimach międzyjęzykowych w polsko-wielojęzycznym słowniku fałszywych przyjaciół tłumacza
Selected Polish-Belarusian Interlingual Homonyms in the Polish--Multilingual Dictionary of False Friends of a Translator

Autorzy:

Kaleta, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482009.pdf

Data publikacji:

2019-09-30

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

the Polish Language
the Belarusian Language Interlinguistic Homonymy
False Friends of Translator Dictionary

Opis:

This paper shows the project of the Polish-Multilingual dictionary of False Friends of a Trans-lator. Such kind of a dictionary has never been made before. It is the first project of a dictionary of this type, including numerous examples from 14 languages. Some Polish-Belarusian interlingual homonyms have been described in detail in the article.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2019, 3, XXIV; 7-18
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Historia polskich nazw roślin występujących w poradniku P. Krescencjusza
The History of Polish Names of Plants Appearing in P. Crescentiuss Manual

Autorzy:

Kamper-Warejko, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/568062.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

History of the Polish language
the Polish language of the 16th century
historical fitonyms
Polish vocabulary concerning plant in the reference manual by P. Crescentius

Opis:

The material presented in the article comes from the second edition (1571) of the Polish translation of the reference manual by Peturs de Crescentius. To the extent posiible, it was identified and confronted with the historical botanic vocabulary. The aim of the analysis is to trace the mechanism of naming plants described in the manual and to research how the fitonyms functioned in the historical Polish language at that time as well as in the subsequent centuries. It has been noticed that most names of the pre-Slavic and pre-Indo_European origin fossilize and do not alter throughout the history of the Polish language. Words of younger origin frequently illustrate the phonetic changes which took place in order to simplify articulation. Examples of secondary nominalization, taken from the text, other hand, they manifest the use of word-formative mechanisms. Some of the names have disappeared, while others have survived and appear in the botanic nomenclature of the 18th century (in K. Kluk). Moreover, the material analyzed shows the creative input of the translator of the work, who evinced good intuition in choosing the terms which have stood the test of time (e.g. faseol, lubczyk, por).

Źródło:

Linguistica Copernicana; 2014, 11; 143-158
2080-1068
2391-7768

Pojawia się w:

Linguistica Copernicana

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Tempo przemian językowych wśród ludności Ciechanowca na Podlasiu
The rate of change of language in the population of Ciechanowiec in the Podlasie region

Autorzy:

Maryniakowa, Irena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/568217.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

Ciechanowiec
North-Eastern Polish language
the Polish language of the 18th century
Krzysztof Kluk

Opis:

Ciechanowiec is one of the oldest cities in the Podlasie region, located in the south - western part of the region. The town is situated in the region of Masovian dialect, with many features characteristic of the north-eastern Polish dialects. The earlier Polish language, which has preserved vocabulary and grammatical features recorded in the eighteenth-century works of Christopher Kluk (naturalist from Ciechanowiec), is at the turn of the twentieth and twenty-first century rapidly disappearing. It is displaced by the nationwide language, heard on radio and television.

Źródło:

Linguistica Copernicana; 2012, 2(8); 77-86
2080-1068
2391-7768

Pojawia się w:

Linguistica Copernicana

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

Szkolnictwo z polskim językiem nauczania w Republice Czeskiej: dotychczasowe doświadczenia, problemy, perspektywy
School education with the Polish language as the language of instruction in the Czech Republic: past experiences – problems – prospects

Autorzy:

Grabowska, Barbara
Ogrodzka-Mazur, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/15793274.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Związek Nauczycielstwa Polskiego

Tematy:

education with the Polish language as the language of instruction
Czech Republic
Polish-Czech borderland
Zaolzie

Opis:

Aim: This ethnographic study is aimed at outlining the functioning of education with the Polish language as the language of instruction in the Czech Republic. Methods: The research for the text was conducted in the post-positivist paradigm, with the application of the strategy of ethnographic studies. In this regard, the method of searching secondary sources as well as observation and interviews were used. Results: As a result of the conducted analyses, a review of education with the Polish language as the language of instruction was created, pertaining to two counties of the Czech-Polish borderland – Karviná and Frýdek-Místek. Conclusions: Despite an increase in the number of students attending schools with the Polish language as the language of instruction in 2010–2022, simultaneously with the not increasing number of educational institutions (kindergartens and schools), the reasons for the decrease in their total number in previous decades should be sought in: the structural transformations in the Czechoslovak school system, as a result of which lower-organized schools were closed; the liquidation of Polish settlements as a result of mining damages; the lack of vocational schools with the Polish language as the language of instruction; the decreasing social usefulness of the Polish language in the environment; and the increasing number of mixed marriages. On the other hand, the Polish national minority in the Czech Republic has a well-developed organizational background and numerous organizations, social and cultural institutions operate there. Their activities not only serve the minority, but above all support education with the Polish language as the language of instruction.

Źródło:

Przegląd Historyczno-Oświatowy; 2023, LXVI, 1-2; 80-93
0033-2178

Pojawia się w:

Przegląd Historyczno-Oświatowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Language Planning Activities and Policy – the Case of Poland

Autorzy:

Kuźniak, Marek
Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/914286.pdf

Data publikacji:

2017-01-10

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

language policy and planning
protection
totalitarian era
the Polish Language Act.

Opis:

The paper examines the way and the extent to which language policies have affected the development of the Polish language especially in recent times, since the so-called end of the communist era. The discussion revolves round the Polish Language Act of 1999 which set the rules appropriate to ‘protecting’ Polish from ‘foreign influences’ (English in particular). Subject to examination is the Act’s origins, the government’s motives for it, as well as amendments the Act has undergone since it was first promulgated in 1999 and the justifications for them. Finally, the paper addresses various practical implications stemming from the Act and manifested in a number of more or less spectacular actions taken by the competent bodies and authorities in order to protect the Polish language.

Źródło:

Glottodidactica. An International Journal of Applied Linguistics; 2016, 43, 2; 63-83
0072-4769

Pojawia się w:

Glottodidactica. An International Journal of Applied Linguistics

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Kilka uwag o rozwoju wtórnych przyimków przestrzennych

Autorzy:

Janowska, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678837.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

secondary prepositions
spatial relations
history of the Polish language
language evolution

Opis:

Some remarks about the development of secondary spatial prepositionsThe literature devoted to spatial prepositions is quite abundant. The present article constitutes a recapitulation of the historical research which has heretofore been done on the subject. It is also an attempt at presenting the general characteristics of the evolution undergone by the class of units being described. This class is treated here in a broad manner, taking into account also equivalence. Spatial prepositions are the oldest layer of secondary forms and as far as many aspects are concerned, they constitute a very peculiar group. The attention of the scholar is drawn to lexemes such as blisko [close to, near] and the complex prepositions such as zza, poza, spoza [from behind, beyond, from beyond], which emerged quite late. Properties which are important for the evolution of the prepositions in question also include the considerable number of their variants. The direction of their evolution is quite clear also as far as their functions are concerned. The Polish language inherited from the Proto-Slavonic language precise distinctions of proximity, in contradistinction to the ablative content or expressions of considerable distances, which are indicated in a relatively general manner. The development of secondary prepositions emphasizes these properties of spatial description even further. As years went by, the disproportion between the indications of approaching and departing, of being near and being far away, did not diminish. On the contrary, it increased. The peculiarity of secondary prepositions is determined by their relationship with other classes of words that also describe spatial relations. Without doubt, this mutual relationship, which determines the evolution in spatial description, requires in-depth research. Kilka uwag o rozwoju wtórnych przyimków przestrzennychLiteratura poświęcona przyimkom przestrzennym jest dość bogata. Niniejszy artykuł stanowi podsumowanie dotychczasowych badań historycznych i jednocześnie próbę ogólnej charakterystyki ewolucji omawianej klasy jednostek. Klasa ta traktowana jest tu szeroko, również z uwzględnieniem ekwiwalencji. Przyimki przestrzenne stanowią najstarszą warstwę form wtórnych i tworzą grupę pod wieloma względami specyficzną. Zwracają uwagę leksemy typu blisko oraz dość późno utworzone przyimki złożone typu zza, poza, spoza. Do cech ważnych dla ewolucji omawianych przyimków zalicza się również znaczną wariantywność. Kierunek ich ewolucji jest dość wyrazisty także pod względem pełnionych funkcji. Polszczyzna odziedziczyła po prasłowiańszczyźnie szczegółowe wyróżnianie relacji bliskości w odróżnieniu od dość ogólnie wskazywanych treści ablatywnych czy określeń znacznych odległości. Rozwój przyimków wtórnych te cechy opisu przestrzennego jeszcze mocniej uwypukla. Dysproporcja między wskazaniem zbliżanie–oddalanie, blisko–daleko z biegiem lat nie zmniejsza się, a wręcz przeciwnie – rośnie. O swoistości przyimków wtórnych decyduje związek z wieloma innymi klasami wyrazów – wyznacznikami relacji przestrzennych. Ta wzajemna zależność, wyznaczająca ewolucję w opisie przestrzennym, niewątpliwie wymaga gruntownych badań.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

Диалектная лексика рассказов Василия Шукшина в переводах на польский язык
Dialect Lexis in the Short Stories of Vasily Shukshin and Their Translation into Polish

Autorzy:

Tołkaczewski, Filip

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/16538407.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN

Tematy:

dialect lexis
short stories
translation
translation equivalent
the Polish language

Opis:

The article characterises the artistic language of Vasily Shukshin, laying special emphasis on the role of dialectisms in his short stories, as well as in literature in general. However, the main focus of the article is to point out and analyse the types of equivalents that were used in the Polish renditions by the following translators: I. Bajkowska, Z. Gadzinianka, J. Landesberg, K. Latoniowa, T. G. Lipszyc, E. Niepokólczycka, J. Olszowska, I. Piotrowska, B. Reszko, D. Rymsza‑Zalewska, I. Szpak, A. Wolnicka. Translators utilise various translation equivalents but they do not fully recreate the qualities of the original units. Translators predominantly tend to convey the denotative meaning. As a result translations lose the local flavour of a Siberian village.

Źródło:

Slavia Orientalis; 2022, LXXI, 4; 869-886
0037-6744

Pojawia się w:

Slavia Orientalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

Kulturowe aspekty dawnego dyskursu naukowego
The Cultural Aspects of Academic Discourse in Distant Past

Autorzy:

Rejter, Artur

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2135450.pdf

Data publikacji:

2022-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

discourse
academic discourse
style
culture
history of the Polish language

Opis:

The text presents an analysis of three Polish herbariums from the period of the sixteenth to the seventeenth centuries as examples representing the ancient academic discourse. The presented considerations allow for maintaining the claim about the cultural aspect of Polish academic discourse in the distant past. The texts which represent it are the source of the information about the state of the knowledge in chosen domains and dis- ciplines. Moreover, they constitute the reflection of the knowledge itself in its practi- cal use described in the herbariums, which is a peculiar feature of old Polish academic texts. Justified, then, is the claim that these analysed texts and their discourse are aca- deming in nature, of course on condition that one takes into account their historical context. Apart from the professional awareness of the time, one notices certain strate- gies for constructing the texts and their discourse which prove the academic discourse. Features such as precision, objectivity, argument problematisation etc. were developed and strengthened in subsequent centuries.  

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 161-174
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

Nazwy cywilnej odzieży męskiej warstw niższych. Na materiale poznańskich listów gończych z lat 1816–1836
Names of Civilian Clothes of Men from Lower Social Strata, Based on Arrest Warrants Issued in Poznań in the Years 1816–1836

Autorzy:

Müller, Aneta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2135437.pdf

Data publikacji:

2022-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
nineteenth-century Polish language
clothes vocabulary
arrest warrants

Opis:

The article presents the lexical material concerning clothes vocabulary. The data was extracted from arrest warrants published from 1816 to 1836 in Publiczny Donosiciel ( Public Denunciator ) which was an annex to Dziennik Urzędowy Królewskiej Regencyi w Poznaniu ( Official Journal of the Royal Regency in Poznan ). The article presents the structure of the lexical and semantic field of NAMES OF CIVILIAN CLOTHES OF MEN’S FROM LOWER SOCIAL STRATA and its semantic and genealogical analysis. In this lexical and semantic field, 361 lexical items were classified, described and assigned to nine subfields which were then divided further. The genealogical analysis showed that a third of the vocabulary described are loanwords.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 117-135
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Słownik Józefa Krasnego a żywy polski język radziecki w dwudziestoleciu międzywojennym (kilka uwag o konkursie ogłoszonym przez „Trybunę Radziecką” w 1930 roku)

Autorzy:

Graczykowska, Tamara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676366.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

the Polish language in the Soviet Union
period between the wars
Rusicisms
Sovietisms

Opis:

The dictionary of Józef Krasny and Polish living Russian language in the interwar period (several remarks about the competition published in „Trybuna Radziecka” in 1930)In 1930 the editor-in-chief of the Russian-Polish Dictionary, Józef Krasny, asked the readers of the newspaper “Trybuna Radziecka”, published in Moscow in 1927–1938, to send to the newspaper “Trybuna Radziecka” the best Polish equivalents of presented words. The list of the Rusicisms and the Sovietisms was published in “Trybuna Radziecka” and contained about 90 lexems. In Józef Krasny’s opinion these words had not very good translation in the Soviet Polish language. He described the process of creation of this dictionary in “Trybuna Radziecka”. The editor of Russian-Polish dictionary made effort to reflect as closely as possible the language of proletarian revolution, the new realities of life in the Soviet Union. The Russian-Polish Dictionary was criticized by contemporaries. Among them was Bruno Jasieński. The article presents a lexical material excerpted from the “Trybuna Radziecka”. The author tries to show that many of lexems presented in “Trybuna Radziecka” in list of Józef Krasny were in common use in the Soviet variant of Polish language in the years preceding World War II. The author incorporated only these Rusicisms and Sovietisms extracted from the “Trybuna Radziecka” which were presented in newspaper by Józef Krasny and were discussed in the newspaper ”Kultura Mas” by Bruno Jasieński. The paper contains 12 pairs of lexems, like czystka – przesiew, gbur – kułak, gosprad – kołchoz, łazik – progulszczyk. The aim of the article is show that the “Trybuna Radziecka” reflects living Polish language in the post-revolution Soviet Russia.  Словарь Юзефа Красного и  живой польский советский язык в двадцатилетие между первой и второй мировой войнoй (несколько замечаний о конкурсе, объявленном газетой „Trybuna Radziecka” в 1930 г.)В  1930  году  редакция  газеты  „Trybuna  Radziecka”,  которая  издавалась в Москве, проживающими здесь польскими коммунистами, объявила языковой конкурс. Редактор польско-русских словарей поместил в газете список русских лексем, не имеющих, по его мнению, удачных польских эквивалентов. В список вошли, главным образом, наименования новых советских реалиий (напр., избач, колхоз, подкулачник, прогул, прогульщик, чистка и др.). Редактор Юзеф Красны обратился к читателям с просьбой присылать в редакцию газеты переводы указанных слов с целью выбора самых удачных эквивалентов и помещения их в подготавливаемом для издания русско-польском словаре.В статье рассмотрена часть таких слов. Автор пытался показать, что советизмы и руссизмы (заимствования из русского языка), отобраны Ю. Красным были использованы также в языке (польском) газеты „Trybuna Radziecka”. На страницах газеты параллельно появлялись и руссизмы, к которым автор словаря просил подбирать эквиваленты, как и новые польские переводы советской лексики (напр., czystka – przesiew, gosprad – sowchoz, łazik – progulszczyk, wyrwa – proryw).

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

От реальности к виртуальному миру и обратно: как язык помог нам в освоении Интернета и что произошло потом (на материале русского и польского языков)

Autorzy:

Starodvorskaia, Ekaterina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1026458.pdf

Data publikacji:

2021-05-05

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

conceptual metaphor
Internet
the Polish language
the Russian language
source and target domains

Opis:

The paper deals with the linguistic means that had helped us to adapt to virtual reality and that now seem to us to have existed always. The words and expressions didn’t appear out ofnowhere – they were imported from our everyday language where they had been used for naming objects and processes in the real world. Thus the new realm, such as the physical one, was marked by language signs that determine the nature and the structure of our conception of the Internet which is interpreted generally as a physical space (different types of the latter). These signs are described here in terms of conceptual metaphor theory. Recently we have been dealing with some new, “web-born” expressions. It is shown that such expressions are no more limited to the describing of the Internet and are extended to the real world; it can be said they provide us with new tools to interpret the “old” reality. Thereby we can see the very moment when the source and the target domains (that is real and virtual worlds) are switching their places.

Źródło:

Studia Rossica Posnaniensia; 2021, 46, 1; 201-210
0081-6884

Pojawia się w:

Studia Rossica Posnaniensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Dawne polskie intensyfikatory wywodzące się od staroczeskiego "přieliš"
Historical Polish Intensifiers Derived from the Old Czech přieliš

Autorzy:

Mitrenga, Barbara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38695734.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
Czech borrowings in Polish
intensifiers
extinct words

Opis:

This article is devoted to a historical-linguistic analysis of the equivalents of the Old Czech přieliš in historical Polish: the words bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz and przylisz. The study refers to key findings of researchers about these words, their origins and meaning. On the basis of analysis of linguistic material the author formulates conclusions about word-formation of the equivalents of přieliš in Polish, their frequency in monuments of Polish literature from the Old Polish period to the end of the sixteenth century, their meaning and status in Polish, as well as presumable causes of their disappearance from the language. The paper presents examples that confirm their functioning in monuments of the Polish language, such as Biblia królowej Zofii [Queen Sophia’s Bible] from the mid-fifteenth century and Biblia Jana Leopolity [John Leopolita’s Bible] from 1561, as well as in dictionaries of Polish. The study also considers information about Old Czech and compares parallel verses of Polish and Czech Bible translations.
Artykuł poświęcony jest historycznojęzykowej analizie odpowiedników staroczeskiego přieliš, czyli wyrazów bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz i przylisz w dawnej polszczyźnie. Autorka przytacza najważniejsze opinie badaczy o wymienionych wyrazach, ich pochodzeniu i znaczeniu. Na podstawie analizy materiału językowego formułuje wnioski dotyczące budowy słowotwórczej staroczeskich odpowiedników přieliš w języku polskim, ich frekwencji w zabytkach literatury polskiej od staropolszczyzny do końca XVI w., znaczenia i statusu tych wyrazów w polszczyźnie, a także przypuszczalnych przyczyn ich zaniku. W artykule przedstawiono przykłady potwierdzające funkcjonowanie wspomnianych wyrazów zarówno w zabytkach języka polskiego m.in. w Biblii królowej Zofii z połowy XV w. i Biblii Jana Leopolity z 1561 r., jak i w słownikach języka polskiego. Ponadto autorka przywołuje informacje o staroczeskim i porównuje równoległe wersety przekładów Biblii na język polski i czeski.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Transitory Categories And The Metalanguage Of Syntax

Autorzy:

Grochowski, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/634625.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

metalanguage of syntax, transitory category, the Polish language, complement, adverbial

Opis:

The first part of the paper constitutes an analysis of the term “transitory category” as presented by Adam Heinz, and a justification of the view that there is a need to eliminate the term from the metalanguage of syntax. The second part of the paper is a reconstruction of the reasoning mechanism Adam Heinz developed in order to postulate the existence of a transitory category between the complement and the adverbial. The last part of the text shows an effective method of analysing relations between parts of the sentence without a necessity to use the term “transitory category”.

Źródło:

Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis; 2015, 132, 1
2083-4624

Pojawia się w:

Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny na podstawie innowacji uzupełniających pochodzących ze współczesnej prozy science fiction
The Polish language development based on supplemental innovations coming from contemporary SF prose

Autorzy:

Paczyńska, Ilona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044694.pdf

Data publikacji:

2018-08-28

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

linguistic trends
the Polish language development
supplemental innovations
Jacek Dukaj

Opis:

The purpose of this study was to present the potential of fiction as one of the entire source of knowledge about Polish language. The article points out omission of linguistic data coming from literary works in practical culture of language activity, reflected both in source literature and fundamental act – Ustawa o języku polskim. To begin with, authoress short presents criterion for the choice of subject of research, choosing recognized as the most innovatory works (Linia oporu, Perfekcyjna niedoskonałość) of polish SF writer – Jacek Dukaj, as source of potentially the biggest ability of contemporary Polish language development presenting. Based on excerpted supplemental innovations puts across this development (for example: to abbrevation, to precision, internationalisation, linguistic trends, neo-semantization, vulgarization, intertextuality), founded in semantic and word- formative neologisms. Then underlines determinants ensuant artistic language or literary genre and asks the questions about measurability and estimate of these linguistic phenomenon.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 151-166
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Spójnik zaś – przyczynek do opisu leksykalizacji struktur (wyrażeń) składniowych w polszczyźnie
The Conjunction zaś: A Contribution to the Description of the Lexicalisation of Syntactic Structures (Phrases) in Polish

Autorzy:

Sikora, Kazimierz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38707152.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
cognitive grammar
semantics
function words

Opis:

The article presents hypothetical mechanisms of semantic changes that led to the transformation of the Proto-Slavic prepositional phrase *za + sę into a temporal adverb and then into a particle and a coordinating adversative conjunction, resulting in the emergence of the homonymous lexeme zaś (I, II, III). As analysed in the study, a crucial role was performed by a cognitive metaphor that grounds the space occupied by a person experiencing directed motion (cognitive subject – front : back relationship) in the temporal domain (future : past). The phrase under discussion gradually lost its original deictic features (the pronoun *sę spatially identifies the cognitive subject, e.g. spojrzał za siebie ‘he looked behind himself’ vs spojrzał przed siebie ‘he looked ahead’), gained anaphoric properties, and became semantically specialised in the Polish language (it came to express contrast to what has been mentioned earlier). Except for dialects, its grammatical polyfunctionality became limited. It is also increasingly replaced by the lexeme znów/znowu.
Autor przedstawia hipotetyczne mechanizmy zmian semantycznych, które doprowadziły do przekształcenia psł. frazy przyimkowej *za + sę w przysłówek temporalny, a potem w partykułę i spójnik parataktyczny przeciwstawny i w rezultacie do powstania homonimicznego leksemu zaś (I, II, III). W jego rozważaniach kluczowe znaczenie ma metafora kognitywna, osadzająca przestrzeń zajmowaną przez człowieka doświadczającego ukierunkowanego ruchu (podmiot poznawczy – relacja przód : tył) w domenie temporalnej (przyszłość : przeszłość). Omawiana fraza traci z czasem pierwotne cechy deiktyczne (zaimek *sę identyfikuje przestrzennie podmiot kognitywny, por. spojrzał za siebie vs spojrzał przed siebie), zyskuje własności anaforyczne i specjalizuje się znaczeniowo w polszczyźnie (konfrontacja z tym, o czym była mowa wcześniej). Poza gwarami ogranicza też swoją polifunkcyjność gramatyczną. Coraz częściej bywa zastępowana przez leksem znów/znowu.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

Polskie leksemy o rdzeniu piecz-/piek- pochodne od piec się
Polish lexemes with the piecz-/piek- root derived from the verb piec się

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045166.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
semantics
word-forming cluster
semantic changes

Opis:

In this article, the author presents the lexical family with piecz-/piek- roots. A pool of 39 lexemes was extracted from all the available lexicographic sources of historical vocabulary and presented in the form of a word-forming cluster. The goal of the analysis was to display the internal structure of the chronological derivation of the core of the cluster, piec się with the group of terms of varying degrees of derivation. The analysis is an attempt at explaining the meaning behind the formations with piecz-/piek-roots. The reconstruction of the cluster leads to a discussion of the observed transformations, as well as identifying the nature of the changes to the meaning of specific units. To a large extent, the semantic modifications discussed contributed to constraints in the meaning. Once the primary meaning had disappeared, Polish language users would gradually become less aware of the word formation of the derivatives. Subsequently, the very large etymological cluster disintegrated.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 2; 69-88
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Dawna ROZKOSZ – o rozumieniu i wartościowaniu pojęcia na podstawie użyć leksemu "rozkosz"
The Historical ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT): On the Understanding and Evaluation of the Concept on the Basis of the Use of the Lexeme rozkosz

Autorzy:

Raszewska-Żurek, Beata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38695743.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
historical semantics
axiolinguistics
rozkosz 'pleasure, delight'

Opis:

This article is devoted to the reconstruction of the manner of understanding and evaluation of the concept ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT) in the Old, Middle and subsequent periods of the development of the Polish language, until the early twentieth century, when the modern understanding of this concept was established. The analysis focuses on the contextual uses of the lexeme rozkosz and reveals the dichotomous nature of the early concept: from the Old Polish period until the breakthrough of the Enlightenment there was the ROZKOSZ DUCHOWA (SPIRITUAL DELIGHT), motivated in a religious way and evaluated positively, and the ROZKOSZ CIELESNA (CARNAL, SENSUAL PLEASURE), reduced to sin and burdened with a negative evaluation. From the Renaissance period the concept slowly expanded to cover various spheres of life, and after the breakthrough period of the Enlightenment it became more marked: rozkosz came to refer to the social, aesthetic and intellectual sphere and it began to lose its religious basis. This process was accompanied by the decline of the evaluation and the dichotomy of the concept.
Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji sposobu pojmowania i wartościowania pojęcia ROZKOSZ w dobie staro- i średniopolskiej i później, do początków XX w., kiedy ustaliło się jego współczesne rozumienie. Analiza skupia się na kontekstowych użyciach leksemu rozkosz. Ujawniła ona dychotomiczny charakter dawnego pojęcia – od staropolszczyzny aż do przełomu oświeceniowego istniała ROZKOSZ DUCHOWA – motywowana religijnie i wartościowana pozytywnie oraz ROZKOSZ CIELESNA, zmysłowa, sprowadzana do grzechu i obarczona negatywną oceną. Od renesansu pojęcie powoli rozszerzało się na różne sfery życia, co po przełomie oświeceniowym stało się wyraźniejsze – rozkosz zaczęła dotyczyć sfery społecznej, estetycznej, intelektualnej i traciła umocowanie religijne – wraz z tym procesem zanika wartościowanie i dychotomia pojęcia.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

The Confessional Diversity of 16th-century Polish Religious Lexis: Recapitulation and Research Postulates

Autorzy:

Woźniak, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/35185671.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language – 16th century
religious lexis
Reformation vs language

Opis:

The author summarises the research conducted so far on the confessional differentiation of Polish religious lexis in the 16th century, which was initiated in the 1960s by Konrad Górski, a literary historian. In his publication Zagadnienia słownictwa reformacji polskiej (The Issue of the Polish Reformation Vocabulary), the scholar argued that Protestants used different words than Catholics to designate important religious concepts, and that lexis was an important factor to identify the denomination. This thesis had a significant impact on the assumptions and research objectives formulated by subsequent scholars who addressed the relationship between denomination and vocabulary. In the section of the article containing research postulates, attention is drawn to thenecessity of verifying Górski’s position, which was already initiated to a limited extent, mainly in the works by Tomasz Lisowski, who pointed out other than confessional determinants of lexical choices in the 16th-century translations of the Bible. It is considerednecessary in the postulated research to broaden the resource base, to take into account the pragmatic diversity of the source texts (sender-receiver relations, intentions), to introduce numerical data objectifying the conclusions, as well as a comparative reference to the status in other languages.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 2; 193-205
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Kultura komunikacji urzędowej
The Culture of Official Communication

Autorzy:

Kołodziejek, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/911088.pdf

Data publikacji:

2014-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

the contemporary Polish language
language culture
language variety

Opis:

The topic of considerations is the language communication culture of varied official texts. The author evaluates the level of linguistic competence of the authors of ministerial documents published on the Web pages of those institutions. She also reports on the attitudes of the senders and addressees of official texts forming the subject of discussion of the First Congress of the Official Language (Pol. I Kongres Języka Urzędowego). She contends, drawing on her personal experiences, that translators engaging in the translation of EU texts into Polish demonstrate utmost care for wording and communicability of official documents. Moreover, translators are held up as a model of care for high level of culture of office communication.

Źródło:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2014, 28; 59-66
2082-9825
2450-0259

Pojawia się w:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

O potrzebie opracowania dziejów kresowej polszczyzny nowogródzkiej
On the need to write a history of the Polish dialect of Nowogródek

Autorzy:

Lewaszkiewicz, Tadeusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/39782863.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
North Borderland and Novogrudok
Polish dialects
language of Adam Mickiewicz

Opis:

The Polish dialect of Novogrudok is one of the variations that make up the North Borderlands Polish language, next to the Vilnius and Kaunas dialects, to name just two. A detailed study of this regional historical Polish dialect is important because of the history of the Polish language spoken in the North Borderland, and primarily due to the possible enrichment of the knowledge of the language used by Adam Mickiewicz. The article contains the names of authors and titles of 16th to 19th century works that might be useful in writing the history of the Polish dialect spoken in Novogrudok.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 119-129
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Notre première boisson – le lait. Étude du mot en français et en polonais

Autorzy:

Bochnakowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1041556.pdf

Data publikacji:

2019-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

lait
mleko
emplois
phraséologie
français / polonais
usage
phraseology
the French language
the Polish language

Opis:

Le mot désignant la première boisson de notre vie paraît peu original comme objet d’intérêt. Mais puisqu’il est des plus courants et connu de tous, nous présentons son fonctionnement dans le sens premier et dans d’autres acceptions dans le registre standard, dans la langue technique, dans le sens figuré ; nous observons les formations dérivées et composées et les expressions phraséologiques françaises et polonaises avec lait / mleko. Nous évoquons le lien entre le lait et le vin, présent uniquement en français et visible à travers quelques expressions. Nous essayons d’en tirer une image sémantique du mot et son emploi dans les expressions à partir des dictionnaires anciens et modernes français et polonais. Ce substantif concret, pouvant être compté parmi les universaux de la langue, ne présente pas de champ synonymique développé mais seulement quelques emplois métonymiques et métaphoriques qui nous paraissent néanmoins mériter une réflexion relative aux deux langues.
The name of what is usually the first drink in our lives does not seem to be a very original object of interest. However, it belongs to a group of well-known and widely used words, and, therefore, I would like to look at its functioning. I intend to look into its basic general meaning and linguistics behind it, but I also want to explore the meaning of figurative (metaphorical) compositions and phrase expressions connected with the word ‘milk’ in French and in Polish respectively. I will try to outline the meaning of the word ‘milk’ / ‘mleko’ based on both old and contemporary French and Polish dictionaries. I will refer to the link between wine and milk, which is present in French only and visible through some of the expressions. This concrete noun, which can be classified among language universals, does not offer any sophisticated synonymy. However, several metonymic and metaphorical applications deserve attention.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2019, 14; 99-107
1505-9065
2449-8831

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

Język i transmisja kulturowa w tatarskich kitabach. Stan badań
Language and Cultural Transmission in Tatar Kitab Writings. State of Research

Autorzy:

Kulwicka-Kamińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044217.pdf

Data publikacji:

2020-12-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
history of the Belarusian language
kitab studies
Tatars
kitab

Opis:

The article discusses the kitab studies covering the physical and cultural legacy of the Tatars of the former Grand Duchy of Lithuania (today: Polish, Belarusian and Lithuanian Tatars). Religious manuscripts, including kitabs, are a part of Tatars’ cultural legacy, hence the article presents these writings and the areas of research on kitabs that cover: a) cataloguing the manuscripts; b) monographic studies providing their philological analysis; c) discussion of their content, with attention to Muslim and Christian traditions; d) textual analysis of these old texts; e) editorial preparations.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2020, 27, 2; 65-84
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

Le verbe polonais paść/padać et ses dérivs´ qui traduisent les emplois non locatifs de tomber
Derivatives of the verb paść/padać corresponding to non-locative uses of the french verb tomber
Polski czasownik paść/padać i jego derywaty odpowiadające nielokatywnym użyciom francuskiego czasownika tomber

Autorzy:

Cholewa, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2119816.pdf

Data publikacji:

2012-12-30

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

język polski
język francuski
czasownik
derywacja
the Polish language
the French language
a verb
derivation

Opis:

Artykuł przedstawia czasownik paść/padać oraz jego derywaty, które są polskimi odpowiednikami francuskiego czasownika tomber w użyciach nielokatywnych. Rozważania zmierzają do sprawdzenia czy w znaczeniu tych derywatów odnaleźć można elementy znaczeniowe orientacji pionowej i kierunku w dół, które są obecne w użyciach lokatywnych zarówno czasownika tomber, jak i jego polskich odpowiedników. Ruch abstrakcyjny (pojęcie używane przez Langackera) według osi pionowej może być konceptualizowany na przykład jako zmniejszanie się miary czy intensywności, pogarszanie się stanu, rozpad, rozkład czy podporządkowanie. 11 spośród 15 przedstawionych czasowników zawiera takie elementy znaczenia.
The article presents the verb paść/padać and its derivatives that are Polish equivalents of the French verb tomber in non-locative uses. A purpose of the considerations is to verify whether in the meanings of these derivatives we can find semantic elements of a vertical orientation and a downward direction which are present in the locative uses of both the verb tomber and its Polish equivalents. An abstract movement (the notion used by Langacker) alongside a vertical axis may be conceptualized, for instance, as a decrease in the measure or intensity, degradation of a state, disintegration, decomposition or subordination. 11 out of 15 verbs presented therein contain such semantic elements.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2012, 12; 11-23
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

The Scientific Discourse of Contemporary Humanities. Towards Postmodern De/Normalization (?)

Autorzy:

Rejter, Artur

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/35164624.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

Polish scientific discourse
discourse transformations
discourse linguistics
history of the Polish language
humanities

Opis:

This article addresses the latest stage of transformations in Polish scientific discourse, the origins of which are commonly traced back to the 16th century in relation to Polish culture. The paper provides a synthetic and report-like overview, offering several key insights regarding the examined area of communication: 1. Changes in the discourse in contemporary humanities, influenced by the intellectual aura of postmodernism, pertain to certain areas of scientific reflection. 2. Science reflects the transformations in cultural and social nature, thus scientific discourse absorbs the characteristics of the world it describes. 3. Revaluations within scientific discourse serve as a certain signal of its denormalisation, although this process does not encompass the entirety of scientific communication but rather signifies cracks and shifts that emerge in the proposed and normative understanding of discourse. 4. Transformations within scientific discourse should not be regarded as a crisis, but rather as manifestations of certain qualities and general tendencies in culture that may bring new and surprising effects in the future. 5. The transformations of scientific discourse are also influenced by the field in which it operates. The specific nature of humanities sciences, situated in a particular way in relation to other branches of knowledge, should be taken into account. 6. Despite changes in the scope of scientific discourse, many of its characteristics remain relevant. 7. Scientific discourse should not be regarded as monolithic; on the contrary, it is a complex, multidimensional quality dependent on various aspects. 8. The specificity of scientific discourse as one of the areas of communication becomes more graspable when examined from a certain distance. Therefore, a historical perspective on the issue proves fortunate for the proposed conclusions.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 1; 141-151
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Rosyjskie skrótowce porewolucyjne w pierwszych radzieckich słownikach dwujęzycznych

Autorzy:

Mędelska, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676364.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

the Polish Russian language
bilingual lexicography
abbreviations

Opis:

Russian post-revolutionary abbreviations in the first bilingual Russian dictionariesThe process of real expansion of abbreviations started at the end of 19th century and it developed tremendously in 20th century. The process of creating abbreviations in Russian became active after World War I and suddenly became widespread particularly in the post-revolutionary period. At that time abbreviations were created spontaneously and in a disorganized way, yet numerous creations were commonly used. The period of time during which they were used was usually short, compare: ОСОАВИАХИМ (= Общество содействия обороне, авиации и химическому строительству). In most cases they were names of political parties, combat, revolutionary, social and other organizations, for instance: волисполком, военкомат, ревком. This characteristic type of Russian lexis was very troublesome for Polish intellectuals who were trying to code the Polish Russian language, i.e. specific, language code with many Russian and Soviet idioms that was used by the Polish living in the Soviet Union during the post-revolutionary period. Attempts to standardize abbreviations were reflected in translation dictionaries (Polish-Russian and Russian-Polish) published in Moscow in the 30s of 20th century. Русские послереволюционные аббревиатуры в первых советских двуязычных словаряхПроцесс настоящей экспансии аббревиатур начался в конце XIX столетия и продолжался, продвигаясь большими темпами, в ХХ веке. В русском языке аббревиация сильно активизировалась после первой мировой войы, особенно бурно распространялась в ранний послереволюционный период. В то время аббревиатуры образовались спонтанно, стихийно, неупорядоченно, но – несмотря на это – многие подобные образования попадали в общенародный обиход. Как правило, их жизнь быстро обрывалась, ср. ОСОАВИАХИМ (= Общество содействия обороне, авиации и химическому строительству). В основном это были названия политических партий, боевых, революционных, общественных и др. организаций, напр.: волисполком, военкомат, ревком. Этот характерный слой русской лексики доставлял много хлопот польским интеллигентам, пытавшимся кодифицировать советский польский язык, этот особый, сильнорусифицированный и советизированный языковой код, используемый поляками, проживавшими в СССР в межвоенный период. Попытки нормализовать образования аббревиатурного типа нашли отражение в переводных словарях (польско-русском и русско-польском), выпущенных в Москве в 30-е годы ХХ в.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

Przymiotnik czerwony w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku

Autorzy:

Dzięgiel, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676533.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Polish press abroad
history of the Polish press
Polish-language press published in the 1920s and 1930s in the USSR
the Sovietisation of the Polish-language press in the USSR
Sovietisms in the Polish language
Polish minority in the USSR

Opis:

The Adjective czerwony ‘red’ in the Polish-Language Press Published in Soviet Ukraine in the 1920s and 1930s The subject of the article is the analysis of the meaning and collocations of the adjective czerwony ‘red – Communist, Soviet’ in the Polish-language press published in Soviet Ukraine in the 1920s and 1930s. The press was primarily to function as a tool for the Sovietisation of the Polish minority, thus the periodical press was directly dependent on state publication policies. The research was conducted on a textual sample encompassing a selection of issues of 36 Polish-language press titles, diversified in terms of their scope, target group, and subject matter.The lexeme czerwony is characterised by a very high textual frequency, a few times higher than in the case of adjectives denoting other colours; thus, there are over 770 examples of the word czerwony, while the next in line are biały ‘white’ – 135 and czarny ‘black’ – 110. The frequency is definitely increased by the fact that the adjective czerwony also constitutes part of various newly-formed proper nouns.In the analysed texts, czerwony has new meaning, not only ‘revolutionary, Communist’ (thus encompassing also people, places and actions generally linked to Communism, including outside Russia), but also with a semantic narrowing of meaning to apply to the Soviet situation – ‘Bolshevik, Soviet’. The broad positive semantic connotations which make this adjective part of a bipolar system, i.e. good (red) – bad (not red), are also significant. The positive context, connected to people, organisations, places and actions whose attribute is czerwony, serves to meliorate the lexeme. Through such means, new collocations and lexemes are formed in Soviet Polish language with the participation of the adjective czerwony, written into the actuality of the USSR. Przymiotnik czerwony w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku Przedmiotem artykułu jest analiza znaczenia i łączliwości przymiotnika czerwony ‘komunistyczny, sowiecki’ w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX w. Prasa miała być przede wszystkim narzędziem sowietyzacji mniejszości polskiej, periodyki zależne były więc ściśle od państwowej polityki wydawniczej. Badania zostały przeprowadzone na podstawie wyboru numerów z 36 polskojęzycznych tytułów prasowych, zróżnicowanych co do zasięgu, adresata i tematyki.Leksem czerwony charakteryzuje bardzo wysoka frekwencja tekstowa, kilkukrotnie wyższa niż przymiotników nazywających kolejne kolory: czerwony ma ponad 770 wystąpień, następny w kolejności jest biały – 135 i czarny – 110. Zdecydowanie zwiększa jego frekwencję to, że wchodzi również w skład nowo tworzonych nazw własnych.W badanych tekstach czerwony ma kilka odcieni znaczeniowych: znaczy nie tylko ‘rewolucyjny, komunistyczny’, więc obejmujący osoby, miejsca i działania związane ogólnie z komunizmem, ale też ‘bolszewicki, sowiecki’ – z zawężeniem semantycznym do realiów sowieckich. Istotne są ponadto szerokie pozytywne konotacje semantyczne, które wpisują ten przymiotnik w układ dwubiegunowy: dobry (nasz) – zły (obcy). Melioryzacji leksemu służy pozytywny kontekst powiązany z osobami, organizacjami, miejscami i działaniami, których atrybutem jest czerwony, a także nagromadzenie określeń pozytywnie wartościujących. W ten sposób formuje się w polszczyźnie sowieckiej sieć nowych kolokacji i leksemów z udziałem przymiotnika czerwony, wpisana w rzeczywistość ZSRR.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2016, 40
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Dziewiętnastowieczne listy gończe w badaniach nad urzędową polszczyzną wielkopolską

Autorzy:

Pihan-Kijasowa, Alicja
Gucia, Dobrosława
Lubierska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776791.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

19th century Polish
the bureaucratic variety of the Polish language
regionalism
subject-related vocabulary

Opis:

Arrest warrants published in the 19th century in Poznań have not been explored as the excellent material they are for historical and linguistic research. Published in the local newspapers and official journals: “Gazeta Południowo-Pruska”, “Gazeta Poznańska”, “Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” and in “Publiczny Donosiciel. Dodatek do Dziennika Urzędowego Królewskiey Regencyi w Poznaniu”, they represent the bureaucratic variety of the 19th century Polish language used in Wielkopolska. On top of the linguistic forms typical of the 19th century, they represent considerable material illustrating two types of regional linguistic formations: old, traditional regionalisms and a layer of new regionalisms resulting from the influence of the German language9. What is more, arrest warrants offer interesting lexical material which allows to examine several areas of vocabulary with words related to garment as the best elaborate one.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2015, 72/1; 177-187
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

Pudełko Srebrne do Hoſtyi bez przykrywadła. O sposobach określania przedmiotów w inwentarzach kościelnych
Pudełko Srebrne do Hostyi bez przykrywadła. The methods of specifying the objects in the ecclesiastical inventories

Autorzy:

Żuraszek-Ryś, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045051.pdf

Data publikacji:

2016-08-02

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

the Polish language in the 18th century
ecclesiastical inventory
identification and specification of objects

Opis:

This article focuses on methods of specifying mobile objects in the ecclesiastical inventories. The research material comes from the manuscript entitled: The revision of the treasury of the Poznań cathedral (Revisio Thesauri Ecelesiae Cathedralis Poznaniensis), which is located in the Archives of the Archdiocese of Poznań under the inventory number DK pap IV/003. This document was drawn up on 6th July 1719 and certifies revision of the treasury of the cathedral in Poznań. The person who was preparing this document had to face the difficulty of describing objects located in the treasury by means of appropriate language. The choice of objects was not a coincidence. Descriptions were used for identification of relevant specimen and had to be as precise and comprehensive so that it was possible to identify a relevant object.The specifications of mobile items stored in the treasury have the analytic form of different length that mainly depends on a number of objects with the same functions. The more such objects were stored, the more elaborated description had to be attached that would include more differentiating factors. The Polish name of the object was an obligatory part of these syntactic and semantic language structures. The description also specifies: a kind of material the item was made of, its appearance, size, purpose for which it was used, a number of subsequent items of the same kind as well as the data concerning founders and owners of those objects.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2016, 23, 1; 131-143
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Językowe właściwości autora czy zecera w XVII-wiecznym tekście drukowanym ?

Autorzy:

Pihan –Kijasowa, Alicja

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776868.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
printed texts
language of the author
language of the proofreader/ typesetter
language of text

Opis:

17th-century printed texts, represented in the article by stylistically uniform texts of church sermons, mainly funeral sermons, are characterised by significant differences in the frequencies of specific forms entering into the composition of variant pairs or sequences. The completed research experiment consisted in the comparison of the frequency of individual variants. Firstly, in texts by a single author published in different printing offices in different cities, secondly, in texts by a single author published in different printing shops, but in the same city, and finally, in texts by various authors published in the same printing shop. The experiment demonstrated that, generally, the author of a printed text was not the one who made the selection of a specific word form constituting a part of a variant pair. We must note the significant contribution to this process of workers in the book industry employed in publishing offices: editors, proofreaders and type-setters. Usually, it is difficult to say that 17th- century printed texts were characterised by the originality of the language of their authors or proofreaders/ typesetters. A different attitude towards the problem would be more appropriate, acknowledging that we are dealing with linguistic properties of text which include some components of language used by the author – editor/proofreader – typesetter.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2016, 73/1; 121-132
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

Podmiotowość nadawcy w dawnym tekście naukowym… na podstawie analizy manifestu pedagogicznego Janusza Korczaka Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie
Identity of the writer in the old scientific text based on the analysis of Janusz Korczak’s pedagogical manifesto How to love a child. A child in the family

Autorzy:

Sieradzka-Baziur, Bożena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459417.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

język naukowy
temat
historia języka polskiego
scientific language
subject
history of the Polish language

Opis:

The article concerns the writer’s identity in the old scientific text in the light of Janusz Korczak’s work How to love a child. A child in the family. Attention was also paid to the roles which the author plays in the text. He is identical with the author of the work and he is a doctor, educator and philosopher. The article also discusses the emotional involvement of the author and his pedagogical passion. The history of the book creation was discussed, and then the language forms, through which the subject of the text was revealed, were shown.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 203-217
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

A Simplified Grammar of the Polish Language Williama Morfilla – o pierwszej angielskojęzycznej gramatyce języka polskiego

Autorzy:

Kotlarska, Irmina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2152002.pdf

Data publikacji:

2021-01

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

gramatyki języka polskiego
„A Simplified Grammar of the Polish Language” Williama Morfilla

Opis:

Gramatyki języka polskiego: A Simplified Grammar of the Polish Language Williama Morfilla – o pierwszej angielskojęzycznej gramatyce języka polskiego

Źródło:

Poradnik Językowy; 2021, 780, 1; 95-102
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Przekład wobec oryginału. Różne czasy, różne style

Autorzy:

SŁAWKOWA, EWA

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/957635.pdf

Data publikacji:

2007

Wydawca:

Uniwersytet Opolski

Tematy:

translation
comparative study
the Polish language
the French language
co- gnitive grammar analysis
Charles Baudelaire

Opis:

Postulating the necessity of introducing translatological reflection into modem stylisti- cs, the article - bearing upon the work of Polish translators of Charles Baudelaire’s poems - demonstrates a diversity of stylistics strategies in particular translations. The texts cho- sen for the study Correspondences, De Profundis Clamavi, and Les Plaintes d’un Icare have been rendered into Polish by both older (Stanisław Korab-Brzozowski, Miriam, and Antoni Lange), and modem (Tadeusz Bocheński, Maria Leśniewska, Andrzej Nowak) translators. A comparative study of the French originals and their Polish equivalents car- ried out with the help of cognitive grammar analysis allows us to conclude that neither the very time nor the style of translation determine its value in the target language culture. This awareness becomes important particularly in the light of a discussion conceming ca- nons of French and European literatures.

Źródło:

Stylistyka; 2007, 16; 221-234
1230-2287
2545-1669

Pojawia się w:

Stylistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce