Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

Homonimia w języku polskim i języku białoruskim
Homonymy in Polish and Belarusian

Autorzy:

Kaleta, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482412.pdf

Data publikacji:

2013-12-01

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

homonymy
homonyms
the Belarusian language
the Polish language
comparison

Opis:

The paper is a review of homonymy (in a broad sense of the term) in two Slavic languages: Polish and Belarusian. Different types of homonyms were described and compared. At the beginningof the article one can find many different Polish and Belarusian definitions of homonymy. The examples of homonyms were taken from dictionaries, books and films. The analysis showsthat homonyms in two Slavic languages are very similar but very strong difference one can find inaccent.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2013, 1, XVIII; 185-195
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Dwadzieścia lat Rady Języka Polskiego: uchwały ortograficzne a polszczyzna „poprawna, dobra, etyczna i estetyczna”

Autorzy:

Bień, Janusz S.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2035324.pdf

Data publikacji:

2018-01-29

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

Council for the Polish Language
orthographic resolutions

Opis:

The paper presents a detailed analysis of the orthographic resolutions of the Council for the Polish Language at the Presidium of the Polish Academy of Sciences, some background information is also provided. The conclusion is that the resolutions and other opinions of the Council are not formulated in the satisfactory way. Although the Council claims to support the language which is “correct, good, ethical and aesthetical”, such features are not exemplified in the texts discussed in the paper.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 2; 253-302
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Tematyka ukrainistyczna w „Poradniku Językowym” (1901–2022)
The issues of the Ukrainian language in „Poradnik Językowy” („The Linguistic Guide”) (1901–2022)

Autorzy:

Dubisz, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/6258974.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

language contacts
th e Ukrainian language
the Polish language

Opis:

The Polish-language profile of „Poradnik Językowy” („The Linguistic Guide”) determines the fact that the studies regarding the Ukrainian language constitute a relatively small portion of the publications (66 in total). However, they have been published nearly since the initial annals and their subject matters include (in the quantitative order): 1) the presence of the Polish language in Ukraine, 2) the presence of the Ukrainian language in Ukraine, 3) the issues of the Slavic languages in general, 4) comparative (including contrastive) studies, 5) Ukrainisms present in the Polish language. The publications depict the status of the Ukrainian language in Ukraine and in contacts with the Polish language, interests of (Polish and Ukrainian) linguists in these issues, and trends in the language policies of both states.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 803, 4; 77-90
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

Miejsce i znaczenie protestanckich przekładów Pisma Świętego w historii polszczyzny biblijnej (zarys opisu)
The place and significance of Protestant Bible translations in the history of biblical Polish language (an outline of the description)

Autorzy:

Koziara, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044605.pdf

Data publikacji:

2019-04-08

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

protestant bible translations
biblical polish language
the history of the Polish language

Opis:

The paper is an attempt at the synthetic look into this part of Polish bible translation heritage, whose integral part are the translations of the Bible in Protestant circles. The fundamental thesis of the work is based on the statement that Protestant translations of the Bible into Polish contributed substantially to its quantitative and qualitative evolution, as well as constitute one of the main sources of the development of the biblical stylistic variant of Polish. The greatest attention has been paid to the role and significance of Polish Bible translations in this process, which were made in the times of Reformation and Counter-Reformation, as well as to the attempt at indicating some links that appeared between the most important Catholic and Protestant translations of this period. The paper provides numerous references to previous views on the investigated issues, and provides a range of new suggestions, e.g. a periodization of the history of biblical Polish language, as well as indicates the need for further work in this field.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 2; 149-172
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

Jak można chronologizować najnowsze dzieje polszczyzny
Possible ways to chronologise the latest history of the Polish language

Autorzy:

Dubisz, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/28765353.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

historia języka polskiego
periodyzacja
najnowsze dzieje polszczyzny
history of the Polish language
periodisation
latest history of the Polish language

Opis:

Termin najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego funkcjonuje od przełomu lat 70. / 80. XX w., a wraz z nim pojawiły się problemy dotyczące chronologizacji i wewnętrznej periodyzacji tego okresu w dziejach języka polskiego. W dyskursie na ten temat, trwającym od początku lat 90. XX w., wzięli udział tacy językoznawcy jak Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Ich publikacje dokumentują jednoznacznie potrzebę wyodrębnienia w periodyzacji dziejów języka polskiego tego okresu, różniąc się w szczegółach co do jego granic czasowych, kryteriów wydzielania i wewnętrznej periodyzacji. Niniejsze opracowanie ma na celu zestawienie tych danych, ukazanie historii tego dyskursu oraz przedstawienie propozycji sumarycznej.
The term najnowsze dzieje polszczyzny / najnowsze dzieje języka polskiego (the latest history of the Polish language) has been in use since the late 1970s and the early 1980s. It has brought problems concerning the chronologisation and internal periodisation of that period in the history of the Polish language. The participants of the discourse, which has continued since the early 1990s, include linguists such as Antoni Furdal, Krystyna Kleszczowa, Stanisław Borawski, Stanisław Dubisz, Irena Bajerowa, Ewa Woźniak. Their publications clearly evidence the need for distinguishing the period in the periodisation of the Polish language, while differing as to its specific timeframe, distinction criteria, and internal periodisation. This study aims to compile the data, present the history of the discourse, and make a summary proposal.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 808, 9; 31-53
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Oddziaływanie spółgłosek płynnych na poprzedzaj ące je samogłoski wąskie nietylne (na materiale listów polskich z I połowy XVI wieku)

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776768.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
Polish language of the 16th century
historical phonetics

Opis:

This article attempts to prove the hypothesis on the “processual homogeneity” of the changes iR (*ŕ̥ *ir *yr) ≥ eR i iL ≥ eL. The source material for the following analysis has been excerpted from letters written in Polish between 1525–1550. Within the specified time brackets, the most dynamic is the process of the extension of the groups iR ≤ *ŕ̥ , whereas the extended combinations eR ≤ *ir *yr are characterized by far lower intensity. The extensions within the groups of the type eL are not numerous and rare. Textual extensions of the combinations eR and eL show a significant convergence: forms with eL are to be found mostly in those letters that consistently demonstrate and provide evidence of the occurrence of the group eR; while they are virtually non-existent in the texts that document exclusively the combination iR. This fact confirms the hypothesis that combines both types of change into one process. The author does not associate the dependencies in the different pace of both phenomena and their different outcome with phonetic factors, but with the sensitivity to phonotactic and phonostatistical provisions and patterns, as well as with the morphological placement of the dyads under scrutiny. This interpretation, in turn, provides a new insight into the nature of the process of shaping linguistic norms: all the contributing processes have random (non-purposeful) origins, and their constraints involve a necessity to retain the necessary minimum of the internal balance.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2012, 69; 185-198
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Dawne słowniczki gwarowe jako źródło do historii języka
Old Dialectal Dictionaries as a Source of the History of the Language

Autorzy:

Nowowiejski, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045234.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
folk dialects
dictionaries

Opis:

Monolingual dictionaries of Polish as well as the old translation dictionaries which until the 19th century also fulfilled the function (in compliance with the intention of their authors) of general Polish dictionaries are traditionally regarded as fundamental sources of the history of the Polish language, especially its development and lexical resources. The collections of folk vocabulary which—more or less professionally—were narrowly used in the papers concerning the past periods of the Polish language aroused poor interest on the part of the historians of language. The article contends that small dialectal dictionaries should be treated equally with other sources of the history of the Polish language, especially lexicographical ones, for they provide a very interesting material for analysis and interpretation, not only linguistic.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 169-184
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

Z historii leksemów: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać się

Autorzy:

Krótki, Zuzanna Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/645216.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

semantics
history of the Polish language
taboo
vulgarism

Opis:

From the history of the lexemes gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać sięThe present article undertakes a semasiological analysis of four Polish vulgarisms associated with sexual intercourse: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać się. Taking is the point of departure their etymology, it investigates the changes in the meanings of these units.It was discovered that initially the analysed lexemes communicated a very wide range of content, far from their contemporary semantic structure. Successively, some of their senses were rearranged, causing these units to become attributed to animal copulation and later to human sexual intercourse. However, it was until the mid-20th century that the analysed verbs have come to play the role of vulgarisms. Z historii leksemów: gzić się, grzać się, parzyć się, bzykać sięW artykule poddano analizie semazjologicznej cztery polskie wulgaryzmy wiązane ze stosunkiem seksualnym, tj.: gzić się, grzać się, parzyć się i bzykać się. Wychodząc od etymologii, badano zmiany w znaczeniach tych jednostek.Okazało się, że analizowane leksemy początkowo posiadały bardzo szerokie treści, dalekie ich współczesnej strukturze semantycznej. Sukcesywnie dochodziło jednak do przeszeregowania niektórych sensów, na skutek czego badane jednostki wpierw zaczęto odnosić do zwierzęcej kopulacji, natomiast nieco później do ludzkiego współżycia. Rolę wulgaryzmów analizowane czasowniki zaczęły odgrywać jednak dopiero w połowie XX wieku.

Źródło:

Adeptus; 2016, 8
2300-0783

Pojawia się w:

Adeptus

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Zapożyczenia niemieckie w XIX-wiecznym Dykcjonarzu Michała Amszejewicza (przyczynek do badań nad słownictwem obcego pochodzenia w polszczyźnie)
German loanwords in 19th century Dykcjonarz by Michał Amszejewicz (contribution to studies on vocabulary of foreign origin in the Polish Language)

Autorzy:

Skorupska-Raczyńska, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109287.pdf

Data publikacji:

2020-12-08

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

lexis
lexicography
loanwords
history of the Polish Language

Opis:

Michał Amszejewicz in Dykcjonarz, which was a record of vocabulary of foreign origin used in the Polish language in the middle of the 19th century, recorded more than eight hundred lexical units (838 in 633 entries, which comprise 511 monosemes and 122 polysemes with two or more meanings) present in the lexis as a result of interference between the Polish and the German languages. Their functional allocation is diversified, with specialist lexis being dominant. Analysed vocabulary in the middle of the 19th century was functionally allocated to various areas of activity, firstly to crafts – 155 lexical units (18.5%), next to military and its organisation – 93 lexical units (11.1%), merchant’s profession and its specifics, commercial and financial aspects – 72 lexical units (8.6%). The remaining 518 lexical units (61.8%) are scattered in the lexicon of another several dozens of specialties, such as rafting, mining, metallurgy, forestry, meteorology, gardening, fine arts and others. Until the beginning of the 21st century, out of 838 analysed lexical units a diversified life cycle was preserved by 321 (38.3%), and 517 (61.7%) were transferred to linguistic archives of the Polish Language. In analysed vocabulary of German origin, actively used in the most recent Polish Language, biased lexis is dominant – in terms of terminology and style; less frequently these are words with a neutral character, regarded as basic vocabulary. Analysed Germanisms have also undergone semantic changes, i.e. specialisation, generalisation, metaphorisation and partial transformations. Germanisms in the Polish Language of the 19th century are a cultural and linguistic fact, which is characterised by certain specific conditions, also in terms of the time of their use and functionality, which has been emphasised on numerous occasions by their researcher – Bogusław Nowowiejski.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 255-272
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Okazjonalizmy Wasilija Szukszyna w przekładzie na język polski
Vasily Shukshin’s Occasionalisms in Polish Translation

Autorzy:

Tołkaczewski, Filip

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482094.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

occasionalism
Shukshin’s language
translation equivalent
the Russian language
the Polish language

Opis:

The article is concerned with Shukshin’s occasionalisms and their Polish equivalents extracted from translations done by I. Bajkowska, Z. Gadzinianka, T.G. Lipszyc, E. Niepokólczycka, I. Piotrowska, B. Reszko, and A. Tyszkowska. The study material consists of 43 equivalents and is presented in three separate groups referring to structural-and-semantic, semantic as well as affixational occasionalisms. The author claims that the most common translation equivalents are either neutral or colloquial units belonging to the lowest register, for they are the most frequently used regardless of the type of occasionalisms.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2017, 2, XXII; 135-146
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

Polszczyzna na Mohylewszczyźnie – przeszłość i stan obecny (raport z badań terenowych)

Autorzy:

Ostrówka, Małgorzata
Golachowska, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676816.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Belarus
the Mohylew region
Catholic Church
the Polish language

Opis:

Polish language in the Mohylew region – the past and present (the report on field research)The research in the Mohylew region is a continuation of research concerning the language of Catholics in former North-Eastern Borderland. The work contains an outline of the history of the Mohylew region including the history of the Catholic Church, education and functioning of Polish in this land. Besides Mohylew the following places were visited: Czausy, Faszczówka and Bezczynne where parishes are being revived. Evangelisation is in Belorussian and only in Mohylew one Holy Mass is in Polish every day. Conclusions: The Polish language in the Mohylew region has been functioning since 16th century what is confirmed in Mohylew town chronicles grave inscriptions in local Polish Cemetary. It has also been, excluding Jesuit parishes (Jesuits evangelised in the language of a given nationality, wrote catechisms and grammars) the language of prayers and lithurgy. The result of the progress of russification was that the range of its use narrowed down. The next stage (20’s and 30’s of 20th century) of the fight with the Church and religion led to interrupting passing the Polish language even in those families where it survived throughout former stages. In this way the Polish tradition was interrupted. At present it is very difficult to meet people using the old local Polish language. The Polish with regional features can be heard with those people who came to Mohylew after the World War II. There is also another quality: the language learned at school or courses. The Polish language is generally idiolectally diverse, its shape depends on the degree of fluency in Polish. On the basis of reviving catholicism and the Polish language with numerous young people who discovered their roots there is a process of reconstructing the Polish identity. Польский язык на Могилёвщине – прошлое и современность (отчёт по полевым исследованиям)Полевые исследования на Могилёвщине являются продолжением проводимых авторами исследований языка католиков на бывших северо-восточных рубежах Польши. В статье представлен краткий очерк истории Могилёвщины, католической церквы, просвещения на польском языке и функционирования польского языка на исследуемой территории. Кроме Могилёва авторы статьи посетили Чаусы, Фащевку и Бесчине. В этих местностях возрождаются католические приходы. Евангелизация и богослужения ведутся на белорусском языке. Только в Могилёве ежедневно одна месса происходит на польском языке. Выводы: Польским языком на Могилёвщине пользовались с XVI века, что подтверждают городские хроники и надписи на местном Польском кладбище. Кроме того он был (за исключением приходов, которые вели иезуиты, которые вели римскокатолическое вероучение на национальных языках) языком молитвы и литургии. По мере усиливания руссификации во время разделов Польши, использование польского языка уменьшалось. Очередной период (20-е и 30-е годы ХХ века) борьбы с католической церковью и религией стали причиной прекращения передачи польского языка даже в тех семьях, в которых он сохранился в предыдущий период. Одновременно прекратилась польская традиция. В настоящее время трудно найти людей, говорящих на давнем местном польском языке. Польский язык, насыщенный региональными диалектными чертами, встречается ещё у лиц, которые прибыли на Могилёвщину после второй мировой войны. Мы обнаружили ещё одну разновидность польского языка – это язык выученный в школе и на языковых курсах. В общем польский язык на Могилёвщине сильно дифференцирован в зависимости от индивида, а его качество от степени присвоения данного кода. Опираясь на возрождающийся католицизм и польский язык у многих молодых людей, которые обнаружили свои польские корни, наступает процесс реконструкции польского самосознания.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2012, 36
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

PODGBUREK, ŁAZIK, SEKTANT… – LEKSYKALNE ODZWIERCIEDLENIE WROGÓW PAŃSTWA RADZIECKIEGO (NA MATERIALE Z GAZETY „TRYBUNA RADZIECKA” Z LAT 1927–1938)
Podgburek, łazik, sektant… – the Lexical Reflection of Enemies of the Soviet State in the Weekly “Trybuna Radziecka” (1927–1938)

Autorzy:

Graczykowska, Tamara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/444429.pdf

Data publikacji:

2014-06-01

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

Moscow
the Polish press
the Polish language in post-revolutionary Russia

Opis:

This article presents a lexical material excerpted from the Polish weekly “Trybuna Radziecka” published in Moscow in 1927–1938. The author tries to show that the new realities of life in the Soviet Union had a colossal effect on the Polish language of “Trybuna Radziecka”. The paper contains 23 lexems. The lexical items are listed with quotes of textual illustrations and conclusions. The largest group are borrowings from Russian language (e.g. kułak, podkułacznik, sektant). Next in the line are the so-called Sowietisms, that lexical items naming the Russian reality of the post-revolutionionary period (e.g. gburczyk, łazik).

Źródło:

Acta Neophilologica; 2014, XVI/1; 15-25
1509-1619

Pojawia się w:

Acta Neophilologica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Germanizmy leksykalne w dwóch polskich gwarach wyspowych na Syberii
Lexical Germanisms in the two Polish Island Dialects in Siberia

Autorzy:

Ewgeniewna Ananiewa, Natalija

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/971330.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

gwara
germanizm
język polski
dialect
Germanism
the Polish language

Opis:

In Polish dialects two main laiyers of lexical Germanisms are singled out: all Polish character, that is the one peculiar to most of Polish dialects and literary language (musieć, szyber, placek and others) and local (typical of some varieties of the dialectal Polish language). The Germanisms reviewed in the article are represented in the two island Polish dialects in Siberia: in the dialect of the village of Vershina next to Irkutsk and the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka next to Abakan. The local Germanisms in the dialect of the village of Vershina include such words as buղk «natural» and fest «strongly, fast, very». The number of the local Germanisms in the dialect of the villages of Aleksandrovka and Znamenka is much greater. They represent various parts of speech. They can be nouns (gruska «a granny», gruzek«a grandpa», szurek «a boy», rebiska«a grater», rybaki «pancakes of rubbed potatoes» and others), verbs) rebować «to rub»), predicative words (brak «need»), afirmative particle (jo «yes»). Alongside with other peculiarities making the two dialects different (the dialect of the southern type, that of the village of Vershina from the dialect of the northern type, that of the villages of Aleksandrovka and Znamenka) some lo-cal Germanisms also belong to differential features making a definite type of dialect (southern or northern).

Źródło:

Gwary Dziś; 2015, 7; 169-175
1898-9276

Pojawia się w:

Gwary Dziś

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Techniki ustanawiania ekwiwalencji w wybranych tekstach stylu urzędowego z XVII i XVIII wieku
The Techniques for Determining Equivalence in Selected Eighteenth-century Inventories of Manorial Estates

Autorzy:

Osowski, Błażej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1787889.pdf

Data publikacji:

2021-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

equivalence
semantics
official style
history of the Polish language

Opis:

Equivalence may be interpreted as the relationship between units of the same language or two different languages. The article analyses the equivalence between units of the same linguistic system, with the assumption that equivalence is the relationship between words/phrases with a common referent. This is a semantic relationship strongly dependent on context; one which is fully realised only on the level of parole, a specific use. The analysed material comprises inventories, surveys and testaments from the seventeenth and (mostly) eighteenth centuries. The aim of the article is to present the methods for determining equivalence between the units present in the text. Seven of such methods are highlighted.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 1; 101-108
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

W sprawie odmian języka polskiego na Białostocczyźnie
On the Variations of the Polish Language in the Białystok Region

Autorzy:

Nowowiejski, Bogusław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2127794.pdf

Data publikacji:

2002

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

język polski
wariant
pogranicze
the Polish language
variant
borderline

Opis:

As regards the studies so far on the variations of the Polish language spoken in the Białystok region, various scholars together with the author put forward the following classification: I. The primary Polish including 1) General Polish, a) standard Polish, a basic source for bilingual people, and b) regional Polish used by more and less educated people; 2) folk Polish with a) Mazurian dialects from Masovia and Podlasia, b) dialects from Suwałki and Sejno, c) Polish dialects under the influence of Byelorussia and the Ukraine; II. The Polish language secondarily acquired by the bilingual people of the Early-Slavonic origin. It represents the following variants: 1. general-Polish, 2. regional language, 3. folk language.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2002, 49-50, 6; 307-315
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

Nazwy marzeń sennych w historii języka polskiego

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678661.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

nomination
semantics
history of the Polish language
meaning change

Opis:

Names of dreams in the history of the Polish languageThis article analyzes old names of dreams. During the process of collecting and sorting of the material, etymological data were taken into consideration, which allowed to establish that all the investigated units concentrated around three fields: 1. words with the root: sen/sn-, 2. words with the root: mor-/mar-/marz-, 3. words with the root: widz-. The dominating method in this sketch is the analysis of contexts in which the words within the “dream field” appeared. Considering as evidence the usages of each word recorded in dictionaries of old Polish, I deduce its meaning value in particular periods. Nazwy marzeń sennych w historii języka polskiegoW artykule analizie poddano dawne nazwy marzeń sennych. Podczas porządkowania materiału pod uwagę wzięto dane etymologiczne, które pozwoliły ustalić, że wszystkie badane jednostki koncentrowały się wokół trzech pól: 1. o rdzeniu sen-/śn-; 2. o rdzeniu mor-/mar-/marz-; 3. o rdzeniu widz-. Metodą dominującą w szkicu jest analiza kontekstów, w których występowały wyrazy należące do pola marzenie senne. Na podstawie poświadczeń użycia danego wyrazu w słownikach rejestrujących polszczyznę dawną wnioskuję o jego wartości znaczeniowej w danym okresie.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

O zrodzić (się) i czasownikach rodzenia w perspektywie historycznej
On zrodzić (się) and verbs of giving birth and being born from the historical perspective

Autorzy:

Piela, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2156625.pdf

Data publikacji:

2022-09

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of the Polish language
semantics
lexis
phraseology
dictionary

Opis:

The aim of this paper is to present the semantic history of the verb zrodzić (się) in the Polish language against other names describing the act of giving birth or being born, most of which have a common root, e.g. rodzić (się), porodzić (się), narodzić (się), urodzić (się). It turns out that despite the fact that nowadays the discussed word is not a synonymous equivalent of either rodzić (się) or urodzić (się), it can still be found in the living speech in this meaning (e.g. zradzać potomstwo (to give birth to off spring)). Lexicographic sources document the characterised verb in one content only, cf. zrodzić ‘to originate something; to cause, create, induce’, zrodzić się ‘to be originated, to result, to arise from something; to come into being’ (e.g. konflikt, pomysł zrodził się (a conflict, idea was born); idea, inicjatywa zrodziła się (an idea, initiative was born)). The archaic content of the title verb fossilised in texts of prayers and in phraseology.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2022, 796, 7; 79-89
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

O świadomości językowej Wincentego Pola (1807−1872)
On the linguistic awareness of Wincenty Pol (1807−1872)

Autorzy:

Bryła, Władysława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459189.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

język polski
pochodzenie języka polskiego
dialekt
prawa autorskie
konwencja nazewnicza
the Polish language
the origin of the Polish language
dialect
copyright
naming convention

Opis:

Wincenty Pol was a writer and a learned geographer. His linguistic interests encompassed the origin of the Polish language linked with the history of Slavs, onomastics, the dialects of Polish and the need to legally protect writing. Pol was convinced that language needs to be studied in relation to nature, culture and human work.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 24-35
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

O wybranych polsko-białoruskich homonimach międzyjęzykowych w polsko-wielojęzycznym słowniku fałszywych przyjaciół tłumacza
Selected Polish-Belarusian Interlingual Homonyms in the Polish--Multilingual Dictionary of False Friends of a Translator

Autorzy:

Kaleta, Radosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482009.pdf

Data publikacji:

2019-09-30

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

the Polish Language
the Belarusian Language Interlinguistic Homonymy
False Friends of Translator Dictionary

Opis:

This paper shows the project of the Polish-Multilingual dictionary of False Friends of a Trans-lator. Such kind of a dictionary has never been made before. It is the first project of a dictionary of this type, including numerous examples from 14 languages. Some Polish-Belarusian interlingual homonyms have been described in detail in the article.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2019, 3, XXIV; 7-18
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Historia polskich nazw roślin występujących w poradniku P. Krescencjusza
The History of Polish Names of Plants Appearing in P. Crescentiuss Manual

Autorzy:

Kamper-Warejko, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/568062.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

History of the Polish language
the Polish language of the 16th century
historical fitonyms
Polish vocabulary concerning plant in the reference manual by P. Crescentius

Opis:

The material presented in the article comes from the second edition (1571) of the Polish translation of the reference manual by Peturs de Crescentius. To the extent posiible, it was identified and confronted with the historical botanic vocabulary. The aim of the analysis is to trace the mechanism of naming plants described in the manual and to research how the fitonyms functioned in the historical Polish language at that time as well as in the subsequent centuries. It has been noticed that most names of the pre-Slavic and pre-Indo_European origin fossilize and do not alter throughout the history of the Polish language. Words of younger origin frequently illustrate the phonetic changes which took place in order to simplify articulation. Examples of secondary nominalization, taken from the text, other hand, they manifest the use of word-formative mechanisms. Some of the names have disappeared, while others have survived and appear in the botanic nomenclature of the 18th century (in K. Kluk). Moreover, the material analyzed shows the creative input of the translator of the work, who evinced good intuition in choosing the terms which have stood the test of time (e.g. faseol, lubczyk, por).

Źródło:

Linguistica Copernicana; 2014, 11; 143-158
2080-1068
2391-7768

Pojawia się w:

Linguistica Copernicana

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Tempo przemian językowych wśród ludności Ciechanowca na Podlasiu
The rate of change of language in the population of Ciechanowiec in the Podlasie region

Autorzy:

Maryniakowa, Irena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/568217.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK

Tematy:

Ciechanowiec
North-Eastern Polish language
the Polish language of the 18th century
Krzysztof Kluk

Opis:

Ciechanowiec is one of the oldest cities in the Podlasie region, located in the south - western part of the region. The town is situated in the region of Masovian dialect, with many features characteristic of the north-eastern Polish dialects. The earlier Polish language, which has preserved vocabulary and grammatical features recorded in the eighteenth-century works of Christopher Kluk (naturalist from Ciechanowiec), is at the turn of the twentieth and twenty-first century rapidly disappearing. It is displaced by the nationwide language, heard on radio and television.

Źródło:

Linguistica Copernicana; 2012, 2(8); 77-86
2080-1068
2391-7768

Pojawia się w:

Linguistica Copernicana

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

Szkolnictwo z polskim językiem nauczania w Republice Czeskiej: dotychczasowe doświadczenia, problemy, perspektywy
School education with the Polish language as the language of instruction in the Czech Republic: past experiences – problems – prospects

Autorzy:

Grabowska, Barbara
Ogrodzka-Mazur, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/15793274.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Związek Nauczycielstwa Polskiego

Tematy:

education with the Polish language as the language of instruction
Czech Republic
Polish-Czech borderland
Zaolzie

Opis:

Aim: This ethnographic study is aimed at outlining the functioning of education with the Polish language as the language of instruction in the Czech Republic. Methods: The research for the text was conducted in the post-positivist paradigm, with the application of the strategy of ethnographic studies. In this regard, the method of searching secondary sources as well as observation and interviews were used. Results: As a result of the conducted analyses, a review of education with the Polish language as the language of instruction was created, pertaining to two counties of the Czech-Polish borderland – Karviná and Frýdek-Místek. Conclusions: Despite an increase in the number of students attending schools with the Polish language as the language of instruction in 2010–2022, simultaneously with the not increasing number of educational institutions (kindergartens and schools), the reasons for the decrease in their total number in previous decades should be sought in: the structural transformations in the Czechoslovak school system, as a result of which lower-organized schools were closed; the liquidation of Polish settlements as a result of mining damages; the lack of vocational schools with the Polish language as the language of instruction; the decreasing social usefulness of the Polish language in the environment; and the increasing number of mixed marriages. On the other hand, the Polish national minority in the Czech Republic has a well-developed organizational background and numerous organizations, social and cultural institutions operate there. Their activities not only serve the minority, but above all support education with the Polish language as the language of instruction.

Źródło:

Przegląd Historyczno-Oświatowy; 2023, LXVI, 1-2; 80-93
0033-2178

Pojawia się w:

Przegląd Historyczno-Oświatowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Language Planning Activities and Policy – the Case of Poland

Autorzy:

Kuźniak, Marek
Mańczak-Wohlfeld, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/914286.pdf

Data publikacji:

2017-01-10

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

language policy and planning
protection
totalitarian era
the Polish Language Act.

Opis:

The paper examines the way and the extent to which language policies have affected the development of the Polish language especially in recent times, since the so-called end of the communist era. The discussion revolves round the Polish Language Act of 1999 which set the rules appropriate to ‘protecting’ Polish from ‘foreign influences’ (English in particular). Subject to examination is the Act’s origins, the government’s motives for it, as well as amendments the Act has undergone since it was first promulgated in 1999 and the justifications for them. Finally, the paper addresses various practical implications stemming from the Act and manifested in a number of more or less spectacular actions taken by the competent bodies and authorities in order to protect the Polish language.

Źródło:

Glottodidactica. An International Journal of Applied Linguistics; 2016, 43, 2; 63-83
0072-4769

Pojawia się w:

Glottodidactica. An International Journal of Applied Linguistics

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Kilka uwag o rozwoju wtórnych przyimków przestrzennych

Autorzy:

Janowska, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678837.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

secondary prepositions
spatial relations
history of the Polish language
language evolution

Opis:

Some remarks about the development of secondary spatial prepositionsThe literature devoted to spatial prepositions is quite abundant. The present article constitutes a recapitulation of the historical research which has heretofore been done on the subject. It is also an attempt at presenting the general characteristics of the evolution undergone by the class of units being described. This class is treated here in a broad manner, taking into account also equivalence. Spatial prepositions are the oldest layer of secondary forms and as far as many aspects are concerned, they constitute a very peculiar group. The attention of the scholar is drawn to lexemes such as blisko [close to, near] and the complex prepositions such as zza, poza, spoza [from behind, beyond, from beyond], which emerged quite late. Properties which are important for the evolution of the prepositions in question also include the considerable number of their variants. The direction of their evolution is quite clear also as far as their functions are concerned. The Polish language inherited from the Proto-Slavonic language precise distinctions of proximity, in contradistinction to the ablative content or expressions of considerable distances, which are indicated in a relatively general manner. The development of secondary prepositions emphasizes these properties of spatial description even further. As years went by, the disproportion between the indications of approaching and departing, of being near and being far away, did not diminish. On the contrary, it increased. The peculiarity of secondary prepositions is determined by their relationship with other classes of words that also describe spatial relations. Without doubt, this mutual relationship, which determines the evolution in spatial description, requires in-depth research. Kilka uwag o rozwoju wtórnych przyimków przestrzennychLiteratura poświęcona przyimkom przestrzennym jest dość bogata. Niniejszy artykuł stanowi podsumowanie dotychczasowych badań historycznych i jednocześnie próbę ogólnej charakterystyki ewolucji omawianej klasy jednostek. Klasa ta traktowana jest tu szeroko, również z uwzględnieniem ekwiwalencji. Przyimki przestrzenne stanowią najstarszą warstwę form wtórnych i tworzą grupę pod wieloma względami specyficzną. Zwracają uwagę leksemy typu blisko oraz dość późno utworzone przyimki złożone typu zza, poza, spoza. Do cech ważnych dla ewolucji omawianych przyimków zalicza się również znaczną wariantywność. Kierunek ich ewolucji jest dość wyrazisty także pod względem pełnionych funkcji. Polszczyzna odziedziczyła po prasłowiańszczyźnie szczegółowe wyróżnianie relacji bliskości w odróżnieniu od dość ogólnie wskazywanych treści ablatywnych czy określeń znacznych odległości. Rozwój przyimków wtórnych te cechy opisu przestrzennego jeszcze mocniej uwypukla. Dysproporcja między wskazaniem zbliżanie–oddalanie, blisko–daleko z biegiem lat nie zmniejsza się, a wręcz przeciwnie – rośnie. O swoistości przyimków wtórnych decyduje związek z wieloma innymi klasami wyrazów – wyznacznikami relacji przestrzennych. Ta wzajemna zależność, wyznaczająca ewolucję w opisie przestrzennym, niewątpliwie wymaga gruntownych badań.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2018, 53
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

Диалектная лексика рассказов Василия Шукшина в переводах на польский язык
Dialect Lexis in the Short Stories of Vasily Shukshin and Their Translation into Polish

Autorzy:

Tołkaczewski, Filip

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/16538407.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN

Tematy:

dialect lexis
short stories
translation
translation equivalent
the Polish language

Opis:

The article characterises the artistic language of Vasily Shukshin, laying special emphasis on the role of dialectisms in his short stories, as well as in literature in general. However, the main focus of the article is to point out and analyse the types of equivalents that were used in the Polish renditions by the following translators: I. Bajkowska, Z. Gadzinianka, J. Landesberg, K. Latoniowa, T. G. Lipszyc, E. Niepokólczycka, J. Olszowska, I. Piotrowska, B. Reszko, D. Rymsza‑Zalewska, I. Szpak, A. Wolnicka. Translators utilise various translation equivalents but they do not fully recreate the qualities of the original units. Translators predominantly tend to convey the denotative meaning. As a result translations lose the local flavour of a Siberian village.

Źródło:

Slavia Orientalis; 2022, LXXI, 4; 869-886
0037-6744

Pojawia się w:

Slavia Orientalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

Kulturowe aspekty dawnego dyskursu naukowego
The Cultural Aspects of Academic Discourse in Distant Past

Autorzy:

Rejter, Artur

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2135450.pdf

Data publikacji:

2022-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

discourse
academic discourse
style
culture
history of the Polish language

Opis:

The text presents an analysis of three Polish herbariums from the period of the sixteenth to the seventeenth centuries as examples representing the ancient academic discourse. The presented considerations allow for maintaining the claim about the cultural aspect of Polish academic discourse in the distant past. The texts which represent it are the source of the information about the state of the knowledge in chosen domains and dis- ciplines. Moreover, they constitute the reflection of the knowledge itself in its practi- cal use described in the herbariums, which is a peculiar feature of old Polish academic texts. Justified, then, is the claim that these analysed texts and their discourse are aca- deming in nature, of course on condition that one takes into account their historical context. Apart from the professional awareness of the time, one notices certain strate- gies for constructing the texts and their discourse which prove the academic discourse. Features such as precision, objectivity, argument problematisation etc. were developed and strengthened in subsequent centuries.  

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 161-174
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

Nazwy cywilnej odzieży męskiej warstw niższych. Na materiale poznańskich listów gończych z lat 1816–1836
Names of Civilian Clothes of Men from Lower Social Strata, Based on Arrest Warrants Issued in Poznań in the Years 1816–1836

Autorzy:

Müller, Aneta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2135437.pdf

Data publikacji:

2022-09-30

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
nineteenth-century Polish language
clothes vocabulary
arrest warrants

Opis:

The article presents the lexical material concerning clothes vocabulary. The data was extracted from arrest warrants published from 1816 to 1836 in Publiczny Donosiciel ( Public Denunciator ) which was an annex to Dziennik Urzędowy Królewskiej Regencyi w Poznaniu ( Official Journal of the Royal Regency in Poznan ). The article presents the structure of the lexical and semantic field of NAMES OF CIVILIAN CLOTHES OF MEN’S FROM LOWER SOCIAL STRATA and its semantic and genealogical analysis. In this lexical and semantic field, 361 lexical items were classified, described and assigned to nine subfields which were then divided further. The genealogical analysis showed that a third of the vocabulary described are loanwords.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2022, 29, 1; 117-135
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Słownik Józefa Krasnego a żywy polski język radziecki w dwudziestoleciu międzywojennym (kilka uwag o konkursie ogłoszonym przez „Trybunę Radziecką” w 1930 roku)

Autorzy:

Graczykowska, Tamara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676366.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

the Polish language in the Soviet Union
period between the wars
Rusicisms
Sovietisms

Opis:

The dictionary of Józef Krasny and Polish living Russian language in the interwar period (several remarks about the competition published in „Trybuna Radziecka” in 1930)In 1930 the editor-in-chief of the Russian-Polish Dictionary, Józef Krasny, asked the readers of the newspaper “Trybuna Radziecka”, published in Moscow in 1927–1938, to send to the newspaper “Trybuna Radziecka” the best Polish equivalents of presented words. The list of the Rusicisms and the Sovietisms was published in “Trybuna Radziecka” and contained about 90 lexems. In Józef Krasny’s opinion these words had not very good translation in the Soviet Polish language. He described the process of creation of this dictionary in “Trybuna Radziecka”. The editor of Russian-Polish dictionary made effort to reflect as closely as possible the language of proletarian revolution, the new realities of life in the Soviet Union. The Russian-Polish Dictionary was criticized by contemporaries. Among them was Bruno Jasieński. The article presents a lexical material excerpted from the “Trybuna Radziecka”. The author tries to show that many of lexems presented in “Trybuna Radziecka” in list of Józef Krasny were in common use in the Soviet variant of Polish language in the years preceding World War II. The author incorporated only these Rusicisms and Sovietisms extracted from the “Trybuna Radziecka” which were presented in newspaper by Józef Krasny and were discussed in the newspaper ”Kultura Mas” by Bruno Jasieński. The paper contains 12 pairs of lexems, like czystka – przesiew, gbur – kułak, gosprad – kołchoz, łazik – progulszczyk. The aim of the article is show that the “Trybuna Radziecka” reflects living Polish language in the post-revolution Soviet Russia.  Словарь Юзефа Красного и  живой польский советский язык в двадцатилетие между первой и второй мировой войнoй (несколько замечаний о конкурсе, объявленном газетой „Trybuna Radziecka” в 1930 г.)В  1930  году  редакция  газеты  „Trybuna  Radziecka”,  которая  издавалась в Москве, проживающими здесь польскими коммунистами, объявила языковой конкурс. Редактор польско-русских словарей поместил в газете список русских лексем, не имеющих, по его мнению, удачных польских эквивалентов. В список вошли, главным образом, наименования новых советских реалиий (напр., избач, колхоз, подкулачник, прогул, прогульщик, чистка и др.). Редактор Юзеф Красны обратился к читателям с просьбой присылать в редакцию газеты переводы указанных слов с целью выбора самых удачных эквивалентов и помещения их в подготавливаемом для издания русско-польском словаре.В статье рассмотрена часть таких слов. Автор пытался показать, что советизмы и руссизмы (заимствования из русского языка), отобраны Ю. Красным были использованы также в языке (польском) газеты „Trybuna Radziecka”. На страницах газеты параллельно появлялись и руссизмы, к которым автор словаря просил подбирать эквиваленты, как и новые польские переводы советской лексики (напр., czystka – przesiew, gosprad – sowchoz, łazik – progulszczyk, wyrwa – proryw).

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

От реальности к виртуальному миру и обратно: как язык помог нам в освоении Интернета и что произошло потом (на материале русского и польского языков)

Autorzy:

Starodvorskaia, Ekaterina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1026458.pdf

Data publikacji:

2021-05-05

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

conceptual metaphor
Internet
the Polish language
the Russian language
source and target domains

Opis:

The paper deals with the linguistic means that had helped us to adapt to virtual reality and that now seem to us to have existed always. The words and expressions didn’t appear out ofnowhere – they were imported from our everyday language where they had been used for naming objects and processes in the real world. Thus the new realm, such as the physical one, was marked by language signs that determine the nature and the structure of our conception of the Internet which is interpreted generally as a physical space (different types of the latter). These signs are described here in terms of conceptual metaphor theory. Recently we have been dealing with some new, “web-born” expressions. It is shown that such expressions are no more limited to the describing of the Internet and are extended to the real world; it can be said they provide us with new tools to interpret the “old” reality. Thereby we can see the very moment when the source and the target domains (that is real and virtual worlds) are switching their places.

Źródło:

Studia Rossica Posnaniensia; 2021, 46, 1; 201-210
0081-6884

Pojawia się w:

Studia Rossica Posnaniensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Dawne polskie intensyfikatory wywodzące się od staroczeskiego "přieliš"
Historical Polish Intensifiers Derived from the Old Czech přieliš

Autorzy:

Mitrenga, Barbara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38695734.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
Czech borrowings in Polish
intensifiers
extinct words

Opis:

This article is devoted to a historical-linguistic analysis of the equivalents of the Old Czech přieliš in historical Polish: the words bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz and przylisz. The study refers to key findings of researchers about these words, their origins and meaning. On the basis of analysis of linguistic material the author formulates conclusions about word-formation of the equivalents of přieliš in Polish, their frequency in monuments of Polish literature from the Old Polish period to the end of the sixteenth century, their meaning and status in Polish, as well as presumable causes of their disappearance from the language. The paper presents examples that confirm their functioning in monuments of the Polish language, such as Biblia królowej Zofii [Queen Sophia’s Bible] from the mid-fifteenth century and Biblia Jana Leopolity [John Leopolita’s Bible] from 1561, as well as in dictionaries of Polish. The study also considers information about Old Czech and compares parallel verses of Polish and Czech Bible translations.
Artykuł poświęcony jest historycznojęzykowej analizie odpowiedników staroczeskiego přieliš, czyli wyrazów bezlisz, brzezlisz, przelisz, przezlisz i przylisz w dawnej polszczyźnie. Autorka przytacza najważniejsze opinie badaczy o wymienionych wyrazach, ich pochodzeniu i znaczeniu. Na podstawie analizy materiału językowego formułuje wnioski dotyczące budowy słowotwórczej staroczeskich odpowiedników přieliš w języku polskim, ich frekwencji w zabytkach literatury polskiej od staropolszczyzny do końca XVI w., znaczenia i statusu tych wyrazów w polszczyźnie, a także przypuszczalnych przyczyn ich zaniku. W artykule przedstawiono przykłady potwierdzające funkcjonowanie wspomnianych wyrazów zarówno w zabytkach języka polskiego m.in. w Biblii królowej Zofii z połowy XV w. i Biblii Jana Leopolity z 1561 r., jak i w słownikach języka polskiego. Ponadto autorka przywołuje informacje o staroczeskim i porównuje równoległe wersety przekładów Biblii na język polski i czeski.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Transitory Categories And The Metalanguage Of Syntax

Autorzy:

Grochowski, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/634625.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

metalanguage of syntax, transitory category, the Polish language, complement, adverbial

Opis:

The first part of the paper constitutes an analysis of the term “transitory category” as presented by Adam Heinz, and a justification of the view that there is a need to eliminate the term from the metalanguage of syntax. The second part of the paper is a reconstruction of the reasoning mechanism Adam Heinz developed in order to postulate the existence of a transitory category between the complement and the adverbial. The last part of the text shows an effective method of analysing relations between parts of the sentence without a necessity to use the term “transitory category”.

Źródło:

Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis; 2015, 132, 1
2083-4624

Pojawia się w:

Studia Linguistica Universitatis Iagellonicae Cracoviensis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

Tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny na podstawie innowacji uzupełniających pochodzących ze współczesnej prozy science fiction
The Polish language development based on supplemental innovations coming from contemporary SF prose

Autorzy:

Paczyńska, Ilona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044694.pdf

Data publikacji:

2018-08-28

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

linguistic trends
the Polish language development
supplemental innovations
Jacek Dukaj

Opis:

The purpose of this study was to present the potential of fiction as one of the entire source of knowledge about Polish language. The article points out omission of linguistic data coming from literary works in practical culture of language activity, reflected both in source literature and fundamental act – Ustawa o języku polskim. To begin with, authoress short presents criterion for the choice of subject of research, choosing recognized as the most innovatory works (Linia oporu, Perfekcyjna niedoskonałość) of polish SF writer – Jacek Dukaj, as source of potentially the biggest ability of contemporary Polish language development presenting. Based on excerpted supplemental innovations puts across this development (for example: to abbrevation, to precision, internationalisation, linguistic trends, neo-semantization, vulgarization, intertextuality), founded in semantic and word- formative neologisms. Then underlines determinants ensuant artistic language or literary genre and asks the questions about measurability and estimate of these linguistic phenomenon.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 151-166
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Spójnik zaś – przyczynek do opisu leksykalizacji struktur (wyrażeń) składniowych w polszczyźnie
The Conjunction zaś: A Contribution to the Description of the Lexicalisation of Syntactic Structures (Phrases) in Polish

Autorzy:

Sikora, Kazimierz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38707152.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
cognitive grammar
semantics
function words

Opis:

The article presents hypothetical mechanisms of semantic changes that led to the transformation of the Proto-Slavic prepositional phrase *za + sę into a temporal adverb and then into a particle and a coordinating adversative conjunction, resulting in the emergence of the homonymous lexeme zaś (I, II, III). As analysed in the study, a crucial role was performed by a cognitive metaphor that grounds the space occupied by a person experiencing directed motion (cognitive subject – front : back relationship) in the temporal domain (future : past). The phrase under discussion gradually lost its original deictic features (the pronoun *sę spatially identifies the cognitive subject, e.g. spojrzał za siebie ‘he looked behind himself’ vs spojrzał przed siebie ‘he looked ahead’), gained anaphoric properties, and became semantically specialised in the Polish language (it came to express contrast to what has been mentioned earlier). Except for dialects, its grammatical polyfunctionality became limited. It is also increasingly replaced by the lexeme znów/znowu.
Autor przedstawia hipotetyczne mechanizmy zmian semantycznych, które doprowadziły do przekształcenia psł. frazy przyimkowej *za + sę w przysłówek temporalny, a potem w partykułę i spójnik parataktyczny przeciwstawny i w rezultacie do powstania homonimicznego leksemu zaś (I, II, III). W jego rozważaniach kluczowe znaczenie ma metafora kognitywna, osadzająca przestrzeń zajmowaną przez człowieka doświadczającego ukierunkowanego ruchu (podmiot poznawczy – relacja przód : tył) w domenie temporalnej (przyszłość : przeszłość). Omawiana fraza traci z czasem pierwotne cechy deiktyczne (zaimek *sę identyfikuje przestrzennie podmiot kognitywny, por. spojrzał za siebie vs spojrzał przed siebie), zyskuje własności anaforyczne i specjalizuje się znaczeniowo w polszczyźnie (konfrontacja z tym, o czym była mowa wcześniej). Poza gwarami ogranicza też swoją polifunkcyjność gramatyczną. Coraz częściej bywa zastępowana przez leksem znów/znowu.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2023, 58
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

Polskie leksemy o rdzeniu piecz-/piek- pochodne od piec się
Polish lexemes with the piecz-/piek- root derived from the verb piec się

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045166.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
semantics
word-forming cluster
semantic changes

Opis:

In this article, the author presents the lexical family with piecz-/piek- roots. A pool of 39 lexemes was extracted from all the available lexicographic sources of historical vocabulary and presented in the form of a word-forming cluster. The goal of the analysis was to display the internal structure of the chronological derivation of the core of the cluster, piec się with the group of terms of varying degrees of derivation. The analysis is an attempt at explaining the meaning behind the formations with piecz-/piek-roots. The reconstruction of the cluster leads to a discussion of the observed transformations, as well as identifying the nature of the changes to the meaning of specific units. To a large extent, the semantic modifications discussed contributed to constraints in the meaning. Once the primary meaning had disappeared, Polish language users would gradually become less aware of the word formation of the derivatives. Subsequently, the very large etymological cluster disintegrated.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 2; 69-88
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Dawna ROZKOSZ – o rozumieniu i wartościowaniu pojęcia na podstawie użyć leksemu "rozkosz"
The Historical ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT): On the Understanding and Evaluation of the Concept on the Basis of the Use of the Lexeme rozkosz

Autorzy:

Raszewska-Żurek, Beata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38695743.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

history of the Polish language
historical semantics
axiolinguistics
rozkosz 'pleasure, delight'

Opis:

This article is devoted to the reconstruction of the manner of understanding and evaluation of the concept ROZKOSZ (PLEASURE, DELIGHT) in the Old, Middle and subsequent periods of the development of the Polish language, until the early twentieth century, when the modern understanding of this concept was established. The analysis focuses on the contextual uses of the lexeme rozkosz and reveals the dichotomous nature of the early concept: from the Old Polish period until the breakthrough of the Enlightenment there was the ROZKOSZ DUCHOWA (SPIRITUAL DELIGHT), motivated in a religious way and evaluated positively, and the ROZKOSZ CIELESNA (CARNAL, SENSUAL PLEASURE), reduced to sin and burdened with a negative evaluation. From the Renaissance period the concept slowly expanded to cover various spheres of life, and after the breakthrough period of the Enlightenment it became more marked: rozkosz came to refer to the social, aesthetic and intellectual sphere and it began to lose its religious basis. This process was accompanied by the decline of the evaluation and the dichotomy of the concept.
Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji sposobu pojmowania i wartościowania pojęcia ROZKOSZ w dobie staro- i średniopolskiej i później, do początków XX w., kiedy ustaliło się jego współczesne rozumienie. Analiza skupia się na kontekstowych użyciach leksemu rozkosz. Ujawniła ona dychotomiczny charakter dawnego pojęcia – od staropolszczyzny aż do przełomu oświeceniowego istniała ROZKOSZ DUCHOWA – motywowana religijnie i wartościowana pozytywnie oraz ROZKOSZ CIELESNA, zmysłowa, sprowadzana do grzechu i obarczona negatywną oceną. Od renesansu pojęcie powoli rozszerzało się na różne sfery życia, co po przełomie oświeceniowym stało się wyraźniejsze – rozkosz zaczęła dotyczyć sfery społecznej, estetycznej, intelektualnej i traciła umocowanie religijne – wraz z tym procesem zanika wartościowanie i dychotomia pojęcia.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2021, 56
0081-7090
2392-2435

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

The Confessional Diversity of 16th-century Polish Religious Lexis: Recapitulation and Research Postulates

Autorzy:

Woźniak, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/35185671.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language – 16th century
religious lexis
Reformation vs language

Opis:

The author summarises the research conducted so far on the confessional differentiation of Polish religious lexis in the 16th century, which was initiated in the 1960s by Konrad Górski, a literary historian. In his publication Zagadnienia słownictwa reformacji polskiej (The Issue of the Polish Reformation Vocabulary), the scholar argued that Protestants used different words than Catholics to designate important religious concepts, and that lexis was an important factor to identify the denomination. This thesis had a significant impact on the assumptions and research objectives formulated by subsequent scholars who addressed the relationship between denomination and vocabulary. In the section of the article containing research postulates, attention is drawn to thenecessity of verifying Górski’s position, which was already initiated to a limited extent, mainly in the works by Tomasz Lisowski, who pointed out other than confessional determinants of lexical choices in the 16th-century translations of the Bible. It is considerednecessary in the postulated research to broaden the resource base, to take into account the pragmatic diversity of the source texts (sender-receiver relations, intentions), to introduce numerical data objectifying the conclusions, as well as a comparative reference to the status in other languages.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 2; 193-205
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Kultura komunikacji urzędowej
The Culture of Official Communication

Autorzy:

Kołodziejek, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/911088.pdf

Data publikacji:

2014-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

the contemporary Polish language
language culture
language variety

Opis:

The topic of considerations is the language communication culture of varied official texts. The author evaluates the level of linguistic competence of the authors of ministerial documents published on the Web pages of those institutions. She also reports on the attitudes of the senders and addressees of official texts forming the subject of discussion of the First Congress of the Official Language (Pol. I Kongres Języka Urzędowego). She contends, drawing on her personal experiences, that translators engaging in the translation of EU texts into Polish demonstrate utmost care for wording and communicability of official documents. Moreover, translators are held up as a model of care for high level of culture of office communication.

Źródło:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2014, 28; 59-66
2082-9825
2450-0259

Pojawia się w:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

Notre première boisson – le lait. Étude du mot en français et en polonais

Autorzy:

Bochnakowa, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1041556.pdf

Data publikacji:

2019-12-30

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

lait
mleko
emplois
phraséologie
français / polonais
usage
phraseology
the French language
the Polish language

Opis:

Le mot désignant la première boisson de notre vie paraît peu original comme objet d’intérêt. Mais puisqu’il est des plus courants et connu de tous, nous présentons son fonctionnement dans le sens premier et dans d’autres acceptions dans le registre standard, dans la langue technique, dans le sens figuré ; nous observons les formations dérivées et composées et les expressions phraséologiques françaises et polonaises avec lait / mleko. Nous évoquons le lien entre le lait et le vin, présent uniquement en français et visible à travers quelques expressions. Nous essayons d’en tirer une image sémantique du mot et son emploi dans les expressions à partir des dictionnaires anciens et modernes français et polonais. Ce substantif concret, pouvant être compté parmi les universaux de la langue, ne présente pas de champ synonymique développé mais seulement quelques emplois métonymiques et métaphoriques qui nous paraissent néanmoins mériter une réflexion relative aux deux langues.
The name of what is usually the first drink in our lives does not seem to be a very original object of interest. However, it belongs to a group of well-known and widely used words, and, therefore, I would like to look at its functioning. I intend to look into its basic general meaning and linguistics behind it, but I also want to explore the meaning of figurative (metaphorical) compositions and phrase expressions connected with the word ‘milk’ in French and in Polish respectively. I will try to outline the meaning of the word ‘milk’ / ‘mleko’ based on both old and contemporary French and Polish dictionaries. I will refer to the link between wine and milk, which is present in French only and visible through some of the expressions. This concrete noun, which can be classified among language universals, does not offer any sophisticated synonymy. However, several metonymic and metaphorical applications deserve attention.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2019, 14; 99-107
1505-9065
2449-8831

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Język i transmisja kulturowa w tatarskich kitabach. Stan badań
Language and Cultural Transmission in Tatar Kitab Writings. State of Research

Autorzy:

Kulwicka-Kamińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044217.pdf

Data publikacji:

2020-12-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
history of the Belarusian language
kitab studies
Tatars
kitab

Opis:

The article discusses the kitab studies covering the physical and cultural legacy of the Tatars of the former Grand Duchy of Lithuania (today: Polish, Belarusian and Lithuanian Tatars). Religious manuscripts, including kitabs, are a part of Tatars’ cultural legacy, hence the article presents these writings and the areas of research on kitabs that cover: a) cataloguing the manuscripts; b) monographic studies providing their philological analysis; c) discussion of their content, with attention to Muslim and Christian traditions; d) textual analysis of these old texts; e) editorial preparations.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2020, 27, 2; 65-84
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

O potrzebie opracowania dziejów kresowej polszczyzny nowogródzkiej
On the need to write a history of the Polish dialect of Nowogródek

Autorzy:

Lewaszkiewicz, Tadeusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/39782863.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
North Borderland and Novogrudok
Polish dialects
language of Adam Mickiewicz

Opis:

The Polish dialect of Novogrudok is one of the variations that make up the North Borderlands Polish language, next to the Vilnius and Kaunas dialects, to name just two. A detailed study of this regional historical Polish dialect is important because of the history of the Polish language spoken in the North Borderland, and primarily due to the possible enrichment of the knowledge of the language used by Adam Mickiewicz. The article contains the names of authors and titles of 16th to 19th century works that might be useful in writing the history of the Polish dialect spoken in Novogrudok.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 119-129
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

Le verbe polonais paść/padać et ses dérivs´ qui traduisent les emplois non locatifs de tomber
Derivatives of the verb paść/padać corresponding to non-locative uses of the french verb tomber
Polski czasownik paść/padać i jego derywaty odpowiadające nielokatywnym użyciom francuskiego czasownika tomber

Autorzy:

Cholewa, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2119816.pdf

Data publikacji:

2012-12-30

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

język polski
język francuski
czasownik
derywacja
the Polish language
the French language
a verb
derivation

Opis:

Artykuł przedstawia czasownik paść/padać oraz jego derywaty, które są polskimi odpowiednikami francuskiego czasownika tomber w użyciach nielokatywnych. Rozważania zmierzają do sprawdzenia czy w znaczeniu tych derywatów odnaleźć można elementy znaczeniowe orientacji pionowej i kierunku w dół, które są obecne w użyciach lokatywnych zarówno czasownika tomber, jak i jego polskich odpowiedników. Ruch abstrakcyjny (pojęcie używane przez Langackera) według osi pionowej może być konceptualizowany na przykład jako zmniejszanie się miary czy intensywności, pogarszanie się stanu, rozpad, rozkład czy podporządkowanie. 11 spośród 15 przedstawionych czasowników zawiera takie elementy znaczenia.
The article presents the verb paść/padać and its derivatives that are Polish equivalents of the French verb tomber in non-locative uses. A purpose of the considerations is to verify whether in the meanings of these derivatives we can find semantic elements of a vertical orientation and a downward direction which are present in the locative uses of both the verb tomber and its Polish equivalents. An abstract movement (the notion used by Langacker) alongside a vertical axis may be conceptualized, for instance, as a decrease in the measure or intensity, degradation of a state, disintegration, decomposition or subordination. 11 out of 15 verbs presented therein contain such semantic elements.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2012, 12; 11-23
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

The Scientific Discourse of Contemporary Humanities. Towards Postmodern De/Normalization (?)

Autorzy:

Rejter, Artur

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/35164624.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

Polish scientific discourse
discourse transformations
discourse linguistics
history of the Polish language
humanities

Opis:

This article addresses the latest stage of transformations in Polish scientific discourse, the origins of which are commonly traced back to the 16th century in relation to Polish culture. The paper provides a synthetic and report-like overview, offering several key insights regarding the examined area of communication: 1. Changes in the discourse in contemporary humanities, influenced by the intellectual aura of postmodernism, pertain to certain areas of scientific reflection. 2. Science reflects the transformations in cultural and social nature, thus scientific discourse absorbs the characteristics of the world it describes. 3. Revaluations within scientific discourse serve as a certain signal of its denormalisation, although this process does not encompass the entirety of scientific communication but rather signifies cracks and shifts that emerge in the proposed and normative understanding of discourse. 4. Transformations within scientific discourse should not be regarded as a crisis, but rather as manifestations of certain qualities and general tendencies in culture that may bring new and surprising effects in the future. 5. The transformations of scientific discourse are also influenced by the field in which it operates. The specific nature of humanities sciences, situated in a particular way in relation to other branches of knowledge, should be taken into account. 6. Despite changes in the scope of scientific discourse, many of its characteristics remain relevant. 7. Scientific discourse should not be regarded as monolithic; on the contrary, it is a complex, multidimensional quality dependent on various aspects. 8. The specificity of scientific discourse as one of the areas of communication becomes more graspable when examined from a certain distance. Therefore, a historical perspective on the issue proves fortunate for the proposed conclusions.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2023, 30, 1; 141-151
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Rosyjskie skrótowce porewolucyjne w pierwszych radzieckich słownikach dwujęzycznych

Autorzy:

Mędelska, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676364.pdf

Data publikacji:

2010

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

the Polish Russian language
bilingual lexicography
abbreviations

Opis:

Russian post-revolutionary abbreviations in the first bilingual Russian dictionariesThe process of real expansion of abbreviations started at the end of 19th century and it developed tremendously in 20th century. The process of creating abbreviations in Russian became active after World War I and suddenly became widespread particularly in the post-revolutionary period. At that time abbreviations were created spontaneously and in a disorganized way, yet numerous creations were commonly used. The period of time during which they were used was usually short, compare: ОСОАВИАХИМ (= Общество содействия обороне, авиации и химическому строительству). In most cases they were names of political parties, combat, revolutionary, social and other organizations, for instance: волисполком, военкомат, ревком. This characteristic type of Russian lexis was very troublesome for Polish intellectuals who were trying to code the Polish Russian language, i.e. specific, language code with many Russian and Soviet idioms that was used by the Polish living in the Soviet Union during the post-revolutionary period. Attempts to standardize abbreviations were reflected in translation dictionaries (Polish-Russian and Russian-Polish) published in Moscow in the 30s of 20th century. Русские послереволюционные аббревиатуры в первых советских двуязычных словаряхПроцесс настоящей экспансии аббревиатур начался в конце XIX столетия и продолжался, продвигаясь большими темпами, в ХХ веке. В русском языке аббревиация сильно активизировалась после первой мировой войы, особенно бурно распространялась в ранний послереволюционный период. В то время аббревиатуры образовались спонтанно, стихийно, неупорядоченно, но – несмотря на это – многие подобные образования попадали в общенародный обиход. Как правило, их жизнь быстро обрывалась, ср. ОСОАВИАХИМ (= Общество содействия обороне, авиации и химическому строительству). В основном это были названия политических партий, боевых, революционных, общественных и др. организаций, напр.: волисполком, военкомат, ревком. Этот характерный слой русской лексики доставлял много хлопот польским интеллигентам, пытавшимся кодифицировать советский польский язык, этот особый, сильнорусифицированный и советизированный языковой код, используемый поляками, проживавшими в СССР в межвоенный период. Попытки нормализовать образования аббревиатурного типа нашли отражение в переводных словарях (польско-русском и русско-польском), выпущенных в Москве в 30-е годы ХХ в.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2010, 34
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

Przymiotnik czerwony w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku

Autorzy:

Dzięgiel, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676533.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Polish press abroad
history of the Polish press
Polish-language press published in the 1920s and 1930s in the USSR
the Sovietisation of the Polish-language press in the USSR
Sovietisms in the Polish language
Polish minority in the USSR

Opis:

The Adjective czerwony ‘red’ in the Polish-Language Press Published in Soviet Ukraine in the 1920s and 1930s The subject of the article is the analysis of the meaning and collocations of the adjective czerwony ‘red – Communist, Soviet’ in the Polish-language press published in Soviet Ukraine in the 1920s and 1930s. The press was primarily to function as a tool for the Sovietisation of the Polish minority, thus the periodical press was directly dependent on state publication policies. The research was conducted on a textual sample encompassing a selection of issues of 36 Polish-language press titles, diversified in terms of their scope, target group, and subject matter.The lexeme czerwony is characterised by a very high textual frequency, a few times higher than in the case of adjectives denoting other colours; thus, there are over 770 examples of the word czerwony, while the next in line are biały ‘white’ – 135 and czarny ‘black’ – 110. The frequency is definitely increased by the fact that the adjective czerwony also constitutes part of various newly-formed proper nouns.In the analysed texts, czerwony has new meaning, not only ‘revolutionary, Communist’ (thus encompassing also people, places and actions generally linked to Communism, including outside Russia), but also with a semantic narrowing of meaning to apply to the Soviet situation – ‘Bolshevik, Soviet’. The broad positive semantic connotations which make this adjective part of a bipolar system, i.e. good (red) – bad (not red), are also significant. The positive context, connected to people, organisations, places and actions whose attribute is czerwony, serves to meliorate the lexeme. Through such means, new collocations and lexemes are formed in Soviet Polish language with the participation of the adjective czerwony, written into the actuality of the USSR. Przymiotnik czerwony w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX wieku Przedmiotem artykułu jest analiza znaczenia i łączliwości przymiotnika czerwony ‘komunistyczny, sowiecki’ w polskojęzycznej prasie wydawanej na Ukrainie sowieckiej w latach 20. i 30. XX w. Prasa miała być przede wszystkim narzędziem sowietyzacji mniejszości polskiej, periodyki zależne były więc ściśle od państwowej polityki wydawniczej. Badania zostały przeprowadzone na podstawie wyboru numerów z 36 polskojęzycznych tytułów prasowych, zróżnicowanych co do zasięgu, adresata i tematyki.Leksem czerwony charakteryzuje bardzo wysoka frekwencja tekstowa, kilkukrotnie wyższa niż przymiotników nazywających kolejne kolory: czerwony ma ponad 770 wystąpień, następny w kolejności jest biały – 135 i czarny – 110. Zdecydowanie zwiększa jego frekwencję to, że wchodzi również w skład nowo tworzonych nazw własnych.W badanych tekstach czerwony ma kilka odcieni znaczeniowych: znaczy nie tylko ‘rewolucyjny, komunistyczny’, więc obejmujący osoby, miejsca i działania związane ogólnie z komunizmem, ale też ‘bolszewicki, sowiecki’ – z zawężeniem semantycznym do realiów sowieckich. Istotne są ponadto szerokie pozytywne konotacje semantyczne, które wpisują ten przymiotnik w układ dwubiegunowy: dobry (nasz) – zły (obcy). Melioryzacji leksemu służy pozytywny kontekst powiązany z osobami, organizacjami, miejscami i działaniami, których atrybutem jest czerwony, a także nagromadzenie określeń pozytywnie wartościujących. W ten sposób formuje się w polszczyźnie sowieckiej sieć nowych kolokacji i leksemów z udziałem przymiotnika czerwony, wpisana w rzeczywistość ZSRR.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2016, 40
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Dziewiętnastowieczne listy gończe w badaniach nad urzędową polszczyzną wielkopolską

Autorzy:

Pihan-Kijasowa, Alicja
Gucia, Dobrosława
Lubierska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776791.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

19th century Polish
the bureaucratic variety of the Polish language
regionalism
subject-related vocabulary

Opis:

Arrest warrants published in the 19th century in Poznań have not been explored as the excellent material they are for historical and linguistic research. Published in the local newspapers and official journals: “Gazeta Południowo-Pruska”, “Gazeta Poznańska”, “Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego” and in “Publiczny Donosiciel. Dodatek do Dziennika Urzędowego Królewskiey Regencyi w Poznaniu”, they represent the bureaucratic variety of the 19th century Polish language used in Wielkopolska. On top of the linguistic forms typical of the 19th century, they represent considerable material illustrating two types of regional linguistic formations: old, traditional regionalisms and a layer of new regionalisms resulting from the influence of the German language9. What is more, arrest warrants offer interesting lexical material which allows to examine several areas of vocabulary with words related to garment as the best elaborate one.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2015, 72/1; 177-187
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

Pudełko Srebrne do Hoſtyi bez przykrywadła. O sposobach określania przedmiotów w inwentarzach kościelnych
Pudełko Srebrne do Hostyi bez przykrywadła. The methods of specifying the objects in the ecclesiastical inventories

Autorzy:

Żuraszek-Ryś, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045051.pdf

Data publikacji:

2016-08-02

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

the Polish language in the 18th century
ecclesiastical inventory
identification and specification of objects

Opis:

This article focuses on methods of specifying mobile objects in the ecclesiastical inventories. The research material comes from the manuscript entitled: The revision of the treasury of the Poznań cathedral (Revisio Thesauri Ecelesiae Cathedralis Poznaniensis), which is located in the Archives of the Archdiocese of Poznań under the inventory number DK pap IV/003. This document was drawn up on 6th July 1719 and certifies revision of the treasury of the cathedral in Poznań. The person who was preparing this document had to face the difficulty of describing objects located in the treasury by means of appropriate language. The choice of objects was not a coincidence. Descriptions were used for identification of relevant specimen and had to be as precise and comprehensive so that it was possible to identify a relevant object.The specifications of mobile items stored in the treasury have the analytic form of different length that mainly depends on a number of objects with the same functions. The more such objects were stored, the more elaborated description had to be attached that would include more differentiating factors. The Polish name of the object was an obligatory part of these syntactic and semantic language structures. The description also specifies: a kind of material the item was made of, its appearance, size, purpose for which it was used, a number of subsequent items of the same kind as well as the data concerning founders and owners of those objects.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2016, 23, 1; 131-143
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Językowe właściwości autora czy zecera w XVII-wiecznym tekście drukowanym ?

Autorzy:

Pihan –Kijasowa, Alicja

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776868.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
printed texts
language of the author
language of the proofreader/ typesetter
language of text

Opis:

17th-century printed texts, represented in the article by stylistically uniform texts of church sermons, mainly funeral sermons, are characterised by significant differences in the frequencies of specific forms entering into the composition of variant pairs or sequences. The completed research experiment consisted in the comparison of the frequency of individual variants. Firstly, in texts by a single author published in different printing offices in different cities, secondly, in texts by a single author published in different printing shops, but in the same city, and finally, in texts by various authors published in the same printing shop. The experiment demonstrated that, generally, the author of a printed text was not the one who made the selection of a specific word form constituting a part of a variant pair. We must note the significant contribution to this process of workers in the book industry employed in publishing offices: editors, proofreaders and type-setters. Usually, it is difficult to say that 17th- century printed texts were characterised by the originality of the language of their authors or proofreaders/ typesetters. A different attitude towards the problem would be more appropriate, acknowledging that we are dealing with linguistic properties of text which include some components of language used by the author – editor/proofreader – typesetter.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2016, 73/1; 121-132
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

Podmiotowość nadawcy w dawnym tekście naukowym… na podstawie analizy manifestu pedagogicznego Janusza Korczaka Jak kochać dziecko. Dziecko w rodzinie
Identity of the writer in the old scientific text based on the analysis of Janusz Korczak’s pedagogical manifesto How to love a child. A child in the family

Autorzy:

Sieradzka-Baziur, Bożena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/459417.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

język naukowy
temat
historia języka polskiego
scientific language
subject
history of the Polish language

Opis:

The article concerns the writer’s identity in the old scientific text in the light of Janusz Korczak’s work How to love a child. A child in the family. Attention was also paid to the roles which the author plays in the text. He is identical with the author of the work and he is a doctor, educator and philosopher. The article also discusses the emotional involvement of the author and his pedagogical passion. The history of the book creation was discussed, and then the language forms, through which the subject of the text was revealed, were shown.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2019, 14; 203-217
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

Przekład wobec oryginału. Różne czasy, różne style

Autorzy:

SŁAWKOWA, EWA

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/957635.pdf

Data publikacji:

2007

Wydawca:

Uniwersytet Opolski

Tematy:

translation
comparative study
the Polish language
the French language
co- gnitive grammar analysis
Charles Baudelaire

Opis:

Postulating the necessity of introducing translatological reflection into modem stylisti- cs, the article - bearing upon the work of Polish translators of Charles Baudelaire’s poems - demonstrates a diversity of stylistics strategies in particular translations. The texts cho- sen for the study Correspondences, De Profundis Clamavi, and Les Plaintes d’un Icare have been rendered into Polish by both older (Stanisław Korab-Brzozowski, Miriam, and Antoni Lange), and modem (Tadeusz Bocheński, Maria Leśniewska, Andrzej Nowak) translators. A comparative study of the French originals and their Polish equivalents car- ried out with the help of cognitive grammar analysis allows us to conclude that neither the very time nor the style of translation determine its value in the target language culture. This awareness becomes important particularly in the light of a discussion conceming ca- nons of French and European literatures.

Źródło:

Stylistyka; 2007, 16; 221-234
1230-2287
2545-1669

Pojawia się w:

Stylistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Polish-English Code-Switching in the Language of Polish Facebook Users
Codeswitching zwischen Polnisch und Englisch in der Sprache polnischer Facebook-Nutzer

Autorzy:

Pańka, Daria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1182373.pdf

Data publikacji:

2021-01-29

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

code-switching
social media
Facebook
the Polish language
the English language
codeswitching
facebook
polnisch
englisch

Opis:

Social networking services, such as Facebook, are important channels of communication both for monolingual users and for those having various degrees of proficiency in L2, with the latter deploying expression both from L1 and L2. It can, therefore, be presumed that communication on FB plays a role in practicing the use of L2. One of the phenomena that can be examined in relation to that are various forms of code-switching. There is animmense research gap related to Polish-English code-switching appearing on this SNS. To obtain a full picture of the issue, the paper identifies and discusses types, strategies, and functions of Polish-English code-switches found in posts and comments published by Poles on Facebook in 2014–2019. It also indicates possible applications of FB tools and materials including CS in foreign language teaching and learning and shows how Facebook enables “social learning” (Mallia, 2013). The research is based on a corpus constructed by the author of this article. An integrated approach with both qualitative and quantitative methods of analysis is used in the paper. Three main CS types (intrasentential, intersentential, and tag-switching) and strategies (alternation, insertion, and congruent lexicalisation) have been attested in the material. The code-switches mostly indicate in-group membership but also, for example, introduce humor, quotes, and signal a lack of L1 equivalents. The study points out that there are certain relations between the types, strategies and functions. The resultsof the research are collated with the recent studies on Polish-English and Indonesian-English CS on Facebook.
Social Media, wie Facebook, sind wichtige Kommunikationswege sowohl für einsprachige Anwender als auch für Nutzer mit verschiedenen Fremdsprachenkenntnissen (die letzteren übernehmen die Strukturen der Mutter- und Fremdsprache in die Konversation). Im Resultat kann man annehmen, dass die Kommunikation via Facebook eine gewisse Rolle bei der Verwendung von Fremdsprachen spielt. Einen der Aspekte, der in dieser Hinsicht analysiert werden kann, bilden verschiedene Formen von Codeswitching. In Bezug auf das Codeswitching zwischen Polnisch und Englisch, das in diesem sozialen Netzwerk vorkommt, besteht eine wesentliche Forschungslücke. Für einen kompletten Überblick über das dargestellte Problem werden im vorliegenden Artikel an angeführten polnisch-englischen Beispielen bestimmte Typen, Strategien und Funktionen von Codeswitching in Posts und Kommentaren, die von polnischen Facebook-Nutzern in den Jahren 2014–2019 erstellt wurden, identifiziert und erläutert. Darüber hinaus wird im Text auf die Anwendungsmöglichkeiten von Facebook-Tools und Materialien zum Codeswitching bei dem Fremdsprachenlehren und -lernen hingewiesen und der Aspekt des „sozialen Lernens“ (Mallia, 2013) mittels Facebook angesprochen.Die Untersuchung basiert auf einem Korpus, das von der Autorin des vorliegenden Artikels entwickelt wurde. In der Untersuchung wurde eine integrative – d.h. qualitative und quantitative Methode eingesetzt. Im analysierten Material lassen sich drei Haupttypen (satzinterner, satzübergreifender, parenthetischer) und -strategien (Alliteration, Parenthese, entsprechende Umstellung von Lexemen) des Sprachcodeswitching unterscheiden. Das Codeswitching deutet hauptsächlich auf die Zugehörigkeit zur bestimmten Gruppe hin, kann aber auch Humor bzw. ein Zitat in die Aussage einleiten oder das Fehlen von Äquivalenten in der Muttersprache signalisieren. Aus dem Artikel ergibt sich, dass es gewisse Abhängigkeiten zwischen den Typen, Strategien und Funktionen des Codeswitching gibt. Die Resultate der betreffenden Analyse werden mit Ergebnissen der neuesten Untersuchungen über das polnisch- und indonesischenglische Codeswitching auf Facebook zusammengestellt.

Źródło:

Theory and Practice of Second Language Acquisition; 2021, 7, 1; 99-120
2450-5455
2451-2125

Pojawia się w:

Theory and Practice of Second Language Acquisition

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 51.

Tytuł:

A Simplified Grammar of the Polish Language Williama Morfilla – o pierwszej angielskojęzycznej gramatyce języka polskiego

Autorzy:

Kotlarska, Irmina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2152002.pdf

Data publikacji:

2021-01

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

gramatyki języka polskiego
„A Simplified Grammar of the Polish Language” Williama Morfilla

Opis:

Gramatyki języka polskiego: A Simplified Grammar of the Polish Language Williama Morfilla – o pierwszej angielskojęzycznej gramatyce języka polskiego

Źródło:

Poradnik Językowy; 2021, 780, 1; 95-102
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 52.

Tytuł:

O losie niektórych leksemów gwarowych w sytuacji zaniku gwar

Autorzy:

Kucharzyk, Renata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678963.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

the Polish dialects
the colloquial Polish language
Internet
expressive vocabulary

Opis:

On the fate of some dialectal lexemes in the situation of dialect disappearanceThis article concerns the durability of dialectal vocabulary in the situation in which local dialects are disappearing. It turns out that although the use of local dialects is decreasing, local dialect lexis has not disappeared completely. This is because some dialectal words are being incorporated into colloquial language. The intensity of this phenomenon varies – from occasional occurrences to strong rooting in the lexicon of colloquial Polish. The basis for these considerations is the word bambuch (belly) and a few other units from its word family (bambuszek, rozbambuszyć, wybambuszyć). The way they function in the colloquial language has been traced in the utterances of Internet users published on different forums. As the mate rial analysis reveals, local dialect words often become components of colloquial utterances, as a result of which they maintain their vivacity and it is possible for them to be included in general Polish vocabulary. O losie niektórych leksemów gwarowych w sytuacji zaniku gwarW tym artykule podjęto temat trwałości słownictwa dialektalnego w sytuacji zaniku gwar. Okazuje się, że wycofywanie się gwar z użycia nie oznacza zupełnego zaniku leksyki gwarowej. Część tego słownictwa przedostaje się bowiem do języka potocznego. Nasilenie zjawiska jest różne – od sporadycznych użyć po dobre osadzenie w zasobie polszczyzny potocznej. Podstawę niniejszych rozważań stanowi wyraz bambuch ‘brzuch’ i kilka innych jednostek z jego rodziny słowotwórczej (bambuszek, rozbambuszyć, wybambuszyć). Ich funkcjonowanie w języku potocznym zostało prześledzone w wypowiedziach użytkowników Internetu zamieszczonych na rozmaitych forach. Jak pokazała analiza materiału, wyrazy gwarowe często stają się komponentami wypowiedzi potocznych, dzięki czemu podtrzymują swoją żywotność i mają szansę na stałe wejść do zasobu polszczyzny ogólnej.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2015, 50
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 53.

Tytuł:

Słowniki zapożyczeń świadectwem mocy języków (na przykładzie „Słownika polonizmów w języku litewskim” Rolandasa Kregždysa)
Loanword Dictionaries as Evidence of the Power of Languages (on the Example of “Słownik polonizmów w języku litewskim” [Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian] by Rolandas Kregždys)

Autorzy:

Rak, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/38436162.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

etymologia
język litewski
polonizm
moc języka polskiego
etymology
Lithuanian language
Polish loanword
the power of the Polish language

Opis:

Two publications by Rolandas Kregždys – Lietuvių kalbos polonizmų žodyno specifikacija / Charakterystyka słownika polonizmów w języku litewskim [Specification of the Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian] and Lietuvių kalbos polonizmų žodynas / Słownik polonizmów w języku litewskim [Dictionary of Polish Loanwords in Lithuanian], both published in Vilnius in 2016 in the series Studia Etymologica Baltica – enable a closer look at Polish-Lithuanian relations through the prism of lexis. As discussed in this article, there is a clear disparity in these relations. While the Lithuanian language adopted a lot of Polonisms (maybe even about 3,000), Lithuanian borrowings in the general Polish language are a resource of at most a dozen or so words. This can be explained by the power of the Polish language. Polish loans in Lithuanian are mostly old words (extracted from documents from the sixteenth–eighteenth centuries), including those originating from Western European languages. Thanks to them, the Polish language has enabled and strengthened cultural transmission, perpetuating the position of Lithuania in the sphere of Western (Latin) culture.
Lietuvių kalbos polonizmų žodyno specifikacija / Charakterystyka słownika polonizmów w języku litewskim i Lietuvių kalbos polonizmų žodynas / Słownik polonizmów w języku litewskim Rolandasa Kregždysa, opublikowane w Wilnie w 2016 roku, w serii Studia Etymologica Baltica, pozwalają dokładniej spojrzeć na relacje polsko-litewskie przez pryzmat leksyki. W tych relacjach widać wyraźną dysproporcję. O ile litewszczyzna przejęła z języka polskiego bardzo dużo leksemów (może nawet ok. 3 tysięcy), o tyle pożyczki litewskie w polszczyźnie ogólnej to zasób najwyżej kilkunastu wyrazów. Można to wyjaśnić mocą języka polskiego. Polonizmy w litewszczyźnie to przede wszystkim dawne wyrazy (wynotowane z dokumentów z XVI–XVIII wieku). Są w tej grupie słowa przejęte z języków zachodnioeuropejskich. Dzięki nim polszczyzna umożliwiła i wzmocniła transmisję kulturową, utrwalając pozycję Litwy w kręgu kultury zachodniej (łacińskiej).

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 43-64
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 54.

Tytuł:

Językowe regionalizmy w odnalezionym rękopisie Roślin potrzebnych Krzysztofa Kluka jako element atrybucji tekstu
Regional linguistic features in a discovered manuscript Roślin Potrzebnych by Krzysztof Kluk as a part of attribution process

Autorzy:

Szamryk, Konrad Kazimierz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2117725.pdf

Data publikacji:

2016-12-30

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

Eastern Borderland Polish Language
Polish language of 18th century
territorial variation of the Polish language
dialects of Podlasie
manuscript

Opis:

This article concerns the manuscript Roślin potrzebnych by Krzysztof Kluk, an enlightenment priest and scientist from Podlasie, an author of botanic and zoological guidebooks. The manuscript of his first botanic handbook was recently found in Baworoscy’s Library in Lviv. Nevertheless, considering lack of direct authorship mark, an analysis focused on graphic and phonetic linguistic features has to be performed to confirm the authorship. Studies have shown some linguistic features, which have as much in common with 18th century Eastern Borderland Polish Language (especially the northeastern). Other linguistic features have much in common with the dialects of Mazowsze and Podlasie. It is very likely that the manuscript has been written by someone who lived on the borderland of Mazowsze and Podlasie. According to Kluk’s biography it is almost certain this person was Krzysztof Kluk. Therefore, the manuscript discovered in Baworowscy’s Library is Krzysztof Kluk’s autograph with all probability.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2016, 16; 313-324
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 55.

Tytuł:

Analiza obecności języka polskiego w krajobrazie językowym londyńskiej dzielnicy
Analysing the presence of Polish in the linguistic landscape of a London district

Autorzy:

Romanowski, Piotr

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31339282.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

pejzaż językowy
Londyn
Polonia
język polski
linguistic landscape
London
Polish diaspora
the Polish language

Opis:

Artykuł opisuje język polski w przestrzeni publicznej londyńskiej dzielnicy Ealing znanej jako miejsce ulokowania polskiej diaspory. W opracowaniu przedstawiono status języka polskiego, kwestię dominacji języka angielskiego nad językiem polskim oraz podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób języki te łączą się w oznakowaniu dwu-/wielojęzycznym. Do analizy korpusu znaków przyjęto ramy metodologiczne obejmujące aspekty analizy semiotycznej i językowej, takie jak: kontekst, domena, dominacja języka, gatunek i funkcja tekstu. Język polski indeksuje i konstruuje przestrzenie publiczne w różnych obszarach dzielnicy Ealing jako miejsca tożsamości, a tym samym Polacy poprzez swoje działania przyczyniają się do wysokiego stopnia żywotności etnolingwistycznej języka.
The article describes the Polish language in the public space of the London district of Ealing, known as the location of the Polish diaspora. The study presents the status of the Polish language, the issue of the dominance of English over the Polish language, and attempts to answer the question of how these languages combine in bi-/multilingual signage. A methodological framework was adopted to analyse the corpus of signs, covering aspects of semiotic and linguistic analysis, such as context, domain, language dominance, genre, and text function. The Polish language indexes and constructs public spaces in various areas of Ealing as places of identity, and Poles thus contribute through their actions to a high degree of ethnolinguistic vitality of the language.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2024, 812, 3; 60-73
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 56.

Tytuł:

Piśmiennictwo religijne Tatarów Wielkiego Księstwa Litewskiego jako oryginalne źródło do badań polszczyzny północnokresowej

Autorzy:

Kulwicka-Kamińska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1044769.pdf

Data publikacji:

2018-01-29

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
history of the Belarusian language
the north borderland Polish language
kitabistics
the religious writings of the Tatars of the Grand Duchy of Lithuania

Opis:

The religious writings of the Tatars constitute a valuable source for philological research due to the presence of heretofore unexplored grammatical and lexical layers of the north borderland Polish language of the 16th-20th centuries and due to the interference-related and transfer-related processes in the context of Slavic languages and Slavic-Oriental contacts. Therefore the basis for linguistic analyses is constituted by one of the most valuable monuments of this body of writing – the first translation of the Quran into a Slavic language in the world (probably representing the north borderland Polish language), which assumed the form of a tefsir. The source of linguistic analyses is constituted by the Olita tefsir, which dates back to 1723 (supplemented and corrected in the 19th century). On the basis of the material that was excerpted from this work the author presents both borderland features described in the subject literature and tries to point the new or only sparsely confirmed facts in the history of the Polish language, including the formation of the north borderland Polish language on the Belarusian substrate. Research involves all levels of language – the phonetic-phonological, morphological, syntactic and the lexical-semantic levels.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2017, 24, 2; 85-110
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 57.

Tytuł:

Wybrane zagadnienia składni regionalnej w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” z lat 1924–1939

Autorzy:

Joachimiak-Prażanowska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676914.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

regional syntax
social-political and cultural situation
the Polish language
north boundary dialect

Opis:

Selected issues in regional syntax questions in the language of Kurier Wileński from the years 1924–1939The article presents issues of choice in the scope of regional syntax. These are characteristics the most characteristic for the syntax of north and east Borderland.The analysis of the collected syntax characteristics was conducted by means of Kurier Wileński material.48 types of specific syntax structures were excerpted from the questioned newspaper (29 of them were chosen in this article for presentation). In Kurier Wileński one finds north Borderland syntax questions (ones the most often described in the literature of the subject), and several specific constructions functioning in the post-war Vilnius newspapers, however not registered earlier on the Borderland.The text frequency of the structures was diverse. One noted the most often specific constructions with the preposition dla (127 certifications), and adjectival predicatives in ablative (111), as well as nominal sentences without copula (49), and the following structures: w Białorusi / do Białorusi (34), łotewska i estońska delegacje (28), chronić od czegoś (27), czekać czegoś (22). However the greatest amount of syntax characteristics occasionally occurred in the questioned texts (1–2 certifications).As it was proved by the analysis, more than 70% of the syntax characteristics found in Kurier Wileński are the loan translations of Russian structures (at the same time nearly all the remaining constructions are based on Russian language). In the subsequent newspapers the percentage of Russicisms was even higher. On these grounds the north Borderland syntax was and is highly Russificated. Избранные явления синтаксических особенностей регионального польского языка в газете «Kurier Wileński» 1924–1939 годовВ настоящей статье представлены избранные синтаксические явления регионального варианта польского языка в период двадцатилетия между первой и второй мировыми войнами. Это нaиболее характерные особенности синтаксиса северо-восточных районов польского государства. Анализ синтаксических явлений проведен по текстам ежедневной газеты «Kurier Wileński». В исследуемом журнале автором обнаруженo 48 типов своеобразных региональных синтаксических конструкций – 29 из них показаны в настоящей статье. В газете «Kurier Wileński» появились характерные синтаксические явления (чаще всего описываемые в литературе предмета), а также немало конструкций, функционирующих в послевоенной вильнюсской прессе и в письменном польском языке межвоенного периода в Советской Беларуси, которые на территории бывших северо-восточных районов польского государства раньше не регистрировались. Текстуальная частотность своеобразных синтаксических структур различна. Чаще всего отмечались особенные конструкции с предлогом для (127 примеров) и именные части составного именного сказуемого, употребляемые в форме творительного падежа (111), а также предложения с нулевой связкой (49) и следующие конструкции: w Białorusi / do Białorusi (34), łotewska i estońska delegacje (28), chronić od czegoś (27), czekać czegoś (22). Большинство, однако, синтаксических особенностей в исследуемых текстах, засвидетельствованы единичными примерами (1–2 примера). Как показал анализ, свыше 70% синтаксических явлений в газете «Kurier Wileński» это кальки русских структур. Почти все остальные конструкции поддерживались влиянием русского языка. В журналах позднейшего периода процент русизмов еще больший. Таким образом, синтаксис севернокресовой польской прессы был и в дальнейшем остается под очень сильным влиянием русского языка.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2013, 37
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 58.

Tytuł:

Geszeft i landara: o przyczynach pejoratywizacji zapożyczeń
Geszeft and landara: on the causes of giving pejorative meaning to loanwords

Autorzy:

Bańko, Mirosław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109362.pdf

Data publikacji:

2020-12-08

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

lexical borrowings
historical evolution of the Polish language
pejorative influence on word meaning

Opis:

In evolution of a language, words, occasionally, are affected by a more pejorative or ameliorated effect on their meaning, i.e. deterioration or improvement of their content. The mechanism of these phenomena is not completely clear, and their causes have not been explained in sufficient detail. This article focuses on several words whose meaning has become significantly more pejorative under the influence of factors which were both external or internal with respect to the language. Among the latter ones attention was predominantly paid to the effect of words of similar structure carrying negative features.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 33-43
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 59.

Tytuł:

Biała magia w leksyce dawnej polszczyzny
The white magic in the lexicology of the old Polish

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/475684.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

nominacja
semantyka
historia języka polskiego
leksyka
the nomination
semantics
the history of the Polish language

Opis:

W artykule analizie poddano jednostki wiązane z polem BIAŁA MAGIA. Mimo że we współczesnej polszczyźnie pojęcie to nie istnieje, do końca XIX wieku tworzyło rozległą kategorię, w skład której wchodziły elementy aktualnie kojarzone z medycyną lub religią. Analizie poddano zasygnalizowane zagadnienie, aby móc prześledzić, w jaki sposób doszło do jego zaniku. Okazało się, że mimo iż pierwsza wzmianka o białej magii odnotowana została dopiero w XVIII wieku, kategoria ta funkcjonowała począwszy od staropolszczyzny. Jej elementy charakteryzowały początkowo zabiegi o proweniencjach pogańskich, z czasem natomiast do tego pojęcia weszły również nazwy egzorcyzmów. Metodą dominującą w niniejszym szkicu jest analiza kontekstów, w których występowały wyrazy należące do pola semantycznego BIAŁA MAGIA w historii języka polskiego. Na podstawie poświadczeń użycia danego wyrazu w słownikach rejestrujących polszczyznę dawną wnioskowano o jego wartości znaczeniowej w danym okresie.
In this article were undertaken the units corresponding with the field of white magic in the form of analysis. Beside the fact that this word ‘white magic’ does not exist in the contemporary Polish — it has a meaning in the interpretation itself namely it was considered as a broad category (to the end of the 19th century) which included the elements associated with the medicine and the religion. The above mentioned topic (the white craft) was analysed as a matter of the investigation of how it was extinct this ‘white lore’. It was stated that the first indication of the white magic was recorded scarcely in the 18th century. The category of the topic was prevalent starting from the ancient Polish language. The onset of it's elements and features characterized the measures of the pagan provenances. By and by to this ‘white way of life’ were introduced the names of the exorcisms. The method dominating in this essay is the analysis of contexts. Considering as an evidence the use of that particular word in the dictionary recording the old Polish and deduce the meaning value of it in the particular time.

Źródło:

Socjolingwistyka; 2015, 29; 301-311
0208-6808

Pojawia się w:

Socjolingwistyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 60.

Tytuł:

Z historii określników czasu. Doba w opisie szesnastowiecznych pamiętnikarzy

Autorzy:

Janowska, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/29520135.pdf

Data publikacji:

2022-12-20

Wydawca:

Uniwersytet Bielsko-Bialski

Tematy:

modifiers of time
the history of a language
the Polish language in the 16th century
historical vocabulary

Opis:

A contribution to the history of modifiers of time. The 24-hour span of time in the description of 16th-century memoirists The present article is devoted to the selected determiners of time in the early Polish language. The author studies the indication of time within a 24-hour span of time, documented in 16th-century memoirs. In the analysis one may distinguish two groups of temporal constructions. The first one is associated with the ways in which a point of time is indicated (przed godziną wtórą a dwudziestą; raniuczko, skoro ze dniem; trzy godziny po miesiącu); another one is associated with the indication of the duration of an action/state (np. pół ćwierci godziny). In the evolution of the perception of the world it is above all the changes imposed by the development of science and technology that are relevant – in this case the means of measuring time and space. A prominent feature of 16th-century texts is associated with the diversity of description associated with the class of the anteriorly prevailing perception of time with the new systems of keeping time. One is struck not only by the diversity but also the richness of the ways of expressing temporal relations, which enable a subtle modelling of description.

Źródło:

Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 75-89
1731-3317

Pojawia się w:

Świat i Słowo

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 61.

Tytuł:

Poznańska szkoła językoznawstwa historycznego
Poznań School of Historical Linguistics

Autorzy:

Migdał, Jolanta
Piotrowska-Wojaczyk, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045242.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

school of research
historical linguistics
history of the Polish language
scholars studying diachrony

Opis:

The article presents Poznań school of historical linguistics. The founder of the school is Władysław Kuraszkiewicz. The schools’ central idea is a scholarly attitude which is based on respect for material, philological akribeia (accuracy) and caution in drawing conclusions. The representatives of this school are characterised by aspiration for measurability of research results and understanding of the role of statistics. Research is conducted on the carefully selected, very extensive material taking into account numerous variable features: chronological, geographic, generic, stylistic or formal. Among the scholars who must be included in this school are the disciples of Professor Kuraszkiewicz: Zdzisława Krążyńska, Tadeusz Lewaszkiewicz, Leszek Moszyński, Wojciech Ryszard Rzepka, Tadeusz Skulina, Bogdan Walczak and Tadeusz Zdancewicz. Nowadays, their disciples form another generation of scholars connected with Poznań school of historical linguistics.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 153-168
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 62.

Tytuł:

Profesor Tadeusz Skulina – historyk języka i onomasta
Professor Tadeusz Skulina – historian of language and onomastician

Autorzy:

Pihan-Kijasowa, Alicja

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2035322.pdf

Data publikacji:

2018-08-28

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

biographical studies
history of the Polish language
Slavic studies
onomastics
Old-Ruthenian anthroponymy

Opis:

Professor Tadeusz Skulina (1929–1992) was born in Katowice but from the Second World War he was connected with Great Poland. Also in Poznań, he studied Polish Studies and following his graduation became employed at Adam Mickiewicz University in Poznań where he completed the consecutive stages of his scholarly career. As a disciple of Professor Władysław Kuraszkiewicz he conducted research on the Polish language of the Old-Polish era and of the 16th century. His doctoral thesis (1964) was devoted to historical phonetics and historical dialectology but soon he changed his scholarly interests and entered the field of Slavic studies, especially East-Slavic languages. In his habilitation thesis he discussed the question of the Old-Ruthenian anthroponymy. This thesis, published in 1973, was the first original, so extensive and detailed thesis about the Old-Ruthenian names. As we know, in the period following the receipt of his habilitation degree Professor Tadeusz Skulina had plans to prepare a monograph about Polish feminine onomastics. He had pursued this for years, however, unfortunately, never managed to prepare a synthesis. He only left an unfinished editorial draft of this book. Apart from research activities, Professor Skulina was involved in didactics and also performed responsible administrative functions at the Institute of Polish Philology, was a member of numerous scholarly societies. For his achievements, he received many awards and honours. Professor Tadeusz Skulina died in 1992 after a long and emaciating illness. The scholarly achievements he has left inspire the successive generations of researchers. He also left unfinished written works and ideas which he never managed to realize.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2018, 25, 1; 263-271
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 63.

Tytuł:

Gramatyka języka polskiego Jana Otrębskiego
Gramatyka języka polskiego (Polish grammar) by Jan Otrębski

Autorzy:

Jasińska, Katarzyna
Piwowarczyk, Dariusz R.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2151279.pdf

Data publikacji:

2021-12

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

history of linguistics
historical phonetics and inflection of the Polish language
Jan Otrębski

Opis:

This paper describes a forgotten historical grammar book of Polish, which was published in the form of a multiplied typescript as a compilation of notes from the lectures delivered by Jan Otrębski at the Stefan Batory University of Vilnius in the 1930s. The notes were compiled by Otrębski’s student, Józef Trypućko. The study was published in 1933 and 1934 in two parts: one and three. Part two probably remained in the form of a manuscript. In the opinion of the authors, the study, although incomplete, provides an insight in the content of Otrębski’s lectures and the teaching of the historical grammar of Polish in Vilnius in the 1930s. It presents also the scholar’s innovative hypotheses, which cannot be found in the historical grammar books of that time.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2021, 789, 10; 77-89
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 64.

Tytuł:

Kraj przemyślny i kraj zaodłożony. Nośność polskiego języka społeczno-gospodarczego czasów późnego oświecenia: wstęp do pomiaru

Autorzy:

Janowski, Maciej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/28408679.pdf

Data publikacji:

2023-09-28

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

history of concepts
history of the Polish language
Enlightenment
social thought
economic thought

Opis:

I am trying to determine to what extent the level of development of the Polish language during the Enlightenment allowed for the expression of certain complex socio-economic concepts. More precisely, the question is whether the degree of language development limits the possibility of expression on certain topics. Attempting to answer this question, I conducted an experiment of sorts. I wrote a short text in the Polish language of the late Enlightenment, trying to express some of those economic views that were not present in the Polish Enlightenment discourse. If expressing these concepts turned out to be possible, it would mean that their absence is due not to linguistic but to other reasons. Of course, the experiment did not produce conclusive results. However, it allowed me to formulate several assumptions. The most important one is that the lack of technical language can be, to a large extent, compensated by the use of paraphrases. Therefore, more can be expressed in Polish than would seem possible. On the other hand, paraphrasing, i.e., describing phenomena instead of calling them by commonly used terms, hinders scientific discussions. It also contributes to the marginalization in the public debate of those problems for which precise terms are still lacking.

Źródło:

Wiek Oświecenia; 2023, 39; 9-45
0137-6942

Pojawia się w:

Wiek Oświecenia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 65.

Tytuł:

Kwalifikatory ekspresywne a identyfikacja słownictwa nacechowanego emocjonalnie w źródłach leksykograficznych

Autorzy:

Mitrenga, Barbara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/29520154.pdf

Data publikacji:

2022-12-20

Wydawca:

Uniwersytet Bielsko-Bialski

Tematy:

expressive vocabulary
expressive qualifiers
history of the Polish language
lexicography
early and contemporary dictionaries

Opis:

Expressive qualifiers and the identification of emotionally marked vocabulary in the lexicographic sources The article compiles and compares the signaling or qualifying expressive vocabulary methods in 13 early and contemporary lexicographic sources. The author refers to the findings of researchers to date, including on the history and scope of use of qualifiers, in particular expressive qualifiers (e.g. piesz., lekcew., pog., wulg., żart.), and other ways of signaling by lexicographers of expressive marking of words, e.g. in the form of terms used in the definition (e.g. „expressively about...”, „with pity about...”, „offensive word”). Based on the collected material, she formulates conclusions about the possibilities and difficulties in the excerption of expressively characterized vocabulary from the lexicographic sources in a diachronic approach. It justifies that in studies of expressive lexis, it is necessary to observe colloquialisms as well as diminutive and bold words. He also draws attention to the possibility of using electronic dictionaries in quantitative and qualitative research on expressively characterized words.

Źródło:

Świat i Słowo; 2022, 39, 2; 209-230
1731-3317

Pojawia się w:

Świat i Słowo

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 66.

Tytuł:

WARIANTYWNOŚĆ DZIEWIĘTNASTOWIECZNYCH NAZWISK PIOTRKOWIAN
VARIANTIVITY OF THE NINETEENTH-CENTURY SURNAMES OF PIOTRKÓW’S INHABITANTS

Autorzy:

RASZEWSKA-KLIMAS, AGNIESZKA

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/971859.pdf

Data publikacji:

2015-12-01

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

antroponimia
kultura
historia języka polskiego
dialektologia
anthroponymy
culture
history of the Polish language
dialectology

Opis:

The anthroponymic material analyzed in this article comes from “The Dictionary of Surnames of Piotrków Trybunalski and its Surroundings Residents in the Nineteenth and Twentieth Centuries” edited by Elżbieta Piotrowicz, Agnieszka Raszewska-Klimas and Lidia Pacan-Bonarek. There are three main groups of anthroponyms among variative forms of surnames such as 1) morphological variants; 2) graphic variants; 3) phonetic variants. Both linguistic and non-linguistic phenomena influenced the use of various forms of the surnames. The anthroponymic variants developed under the influence of cultural factors – a sign of the interpenetration of cultures and different naming systems; historical factors – the reflection of orthography and spelling in the nineteenth century; dialectal factors – the impact of dialectal features belonging to different dialects; and onomastic factors.

Źródło:

Onomastica; 2015, 59; 169-179
0078-4648

Pojawia się w:

Onomastica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 67.

Tytuł:

O frazeologii w słownikach historycznych języka polskiego z XIX i początku XX wieku
About phraseology in Polish language dictionaries of the 19th and early 20th century

Autorzy:

Piela, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594210.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

diachronia
frazeologia
historyczne słowniki języka polskiego
diachrony
phraseology
historical dictionaries of the Polish language

Opis:

W polskiej lingwistyce od kilkudziesięciu lat obserwuje się marginalność studiów poświęconych dawnej warstwie frazeologicznej. Wpływ na ograniczone badania frazeologii historycznej wywierają różne czynniki. Jednym z nich są źródła leksykograficzne. Okazuje się, że w diachronicznym opisie frazeologii zmuszeni jesteśmy korzystać z historycznych słowników ogólnych (też gwarowych) polszczyzny. Niniejsze rozważania poświęcone zostały charakterystyce rejestracji frazeologii w wybranych słownikach języka polskiego, tj. w Słowniku języka polskiego S.B. Lindego oraz w tak zwanym Słowniku wileńskim i Słowniku warszawskim.
Polish linguistic studies have shown marginal interest in the old phraseological stratum for the last few decades. Various factors contribute to the limited research into historical phraseology. Lexicographic sources seem to be one of these factors. Owing to the absence of various types of sources exclusively dedicated to old word combinations, vital for the diachronic description of phraseology, we are limited to the use of universal historical dictionaries of Polish language. The considerations of this article are dedicated to the characteristics of how phraseology has been registered in the selected Polish language dictionaries such as: The Dictionary of Polish Language by Samuel Boguslaw Linde, the so-called Vilnius Dictionary and The Warsaw Dictionary.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2018, 65; 137-153
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 68.

Tytuł:

Znaczenie badań historycznojęzykowych dla interpretacji zjawisk współczesnej polszczyzny
The Significance of Historical Linguistics Studies for the Interpretation of the Processes in the Contemporary Polish Language

Autorzy:

Siuciak, Mirosława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045214.pdf

Data publikacji:

2015-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of language
the contemporary Polish language
methodology
linguistic norm

Opis:

The article contributes to the discussion on the interpretation of processes taking place in the contemporary Polish language from two perspectives: diachronic and synchronic (ahistorical, to be precise). The author draws attention to the problem of not accounting for the achievements of diachronic linguistics, which is visible in the studies devoted to the analysis of the language used by the contemporary Poles. This leads to a situation in which the same research questions are not infrequently examined and interpreted in completely different ways in synchronic studies and those dealing with the history of language. Sometimes the differences are so vast that coherent scientific discourse becomes disabled. Enriching the investigation of the processes occurring in the contemporary Polish language with conclusions drawn from analysing historical sources is thus an important claim. Considering the diachronic perspective could be particularly beneficial for discussing the issue of the norm. Since a number of problems with language correctness result from tendencies and processes which have been happening in language for centuries, only becoming acutely aware of them can bring a change in understanding codification and the linguistic norm.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2015, 22, 1; 223-234
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 69.

Tytuł:

Oboczność ir || er (≤*ir, yr) w Księgach o gospodarstwie (Kraków 1549, Helena Unglerowi)

Autorzy:

Osiewicz, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/776800.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

the Polish language of the 16th century
16th century prints
linguistic variance
linguistic norm
historical phonetics

Opis:

This article presents a subsequent stage of research into the textual variability of alterations of the phonetic forms in the first Polish edition of Księgi o gospodarstwie by Piotr Krescentyn (Krakow 1549). The ir || er group has been analysed as continuants of the Proto-Slavic conjunctions *ir, yr. The status of the discussed phonetic alternation depends on the core location and the textual distribution. It has been established that within the specific cores, the status of the alternation attested in Cresc is related to the status identified in other printed texts of that time and is considerably progressive. The second part of the text (CrescII) tends to be much more normalized where the innovative forms are preferred. However, this part of the text also tends to be most diversified with respect to the analysed phonetic alternation. A differentiation of the textual distribution of the opposite forms has also revealed two new text boundaries stretching between columns 409/410 and 524/525.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2015, 72/1; 159-176
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 70.

Tytuł:

Językoznawczy mariaż tradycji z nowoczesnością Profesor Antonina Grybosiowa (1932–2016)
The Linguistic Marriage of Tradition with Modernity Professor Antonina Grybosiowa (1932–2016)

Autorzy:

Niewiara, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468368.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

Antonina Grybosiowa
historia języka polskiego
socjolingwistyka
pragmalingwistyka
history of the Polish language
sociolinguistics
pragmalinguistics

Opis:

The text commemorates Professor Antonina Grybosiowa. It provides a succinct coverage of the salient facts from the scholar’s biography and underscores the idiosyncrasy of her scholarly persona, namely, being able to combine reverence for tradition, for the history of language, with a penchant for innovative ideas in the field of linguistics, like at its time: sociolinguistics, or later, cultural linguistics. The said marriage compels the linguistic research conducted by Antonina Grybosiowa to focus on describing the evolution of language and cultural awareness of Poles.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2018, 5; 139-142
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 71.

Tytuł:

Typy motywacyjne nazwisk poznaniaków i ich funkcjonowanie w wybranych rejestrach podatkowych z XVII i XVIII wieku
Motivational Types of the Surnames of Poznań Burghers and their Functioning in the Selected Tax Registers from the 17th and 18th Centuries

Autorzy:

Nowak-Pasterska, Ewa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045436.pdf

Data publikacji:

2014-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

onomastics
anthroponymy
surname
anthroponymic motivation
naming model
Polish surname history
surname stabilization in the Polish language

Opis:

The paper examines the Poznań historical anthroponymy preserved in tax registers from the 17th and 18th century, collected in the Documents of the City of Poznań in the State Archives. The starting point in the description of the surnames is their interpretation based on cultural onomastics according to which the linguistic interpretation of surname forms is accompanied by the social and cultural context. The theses of the paper are based on the linguistic analysis of the onomastic material that has been used in the research process and which rendered it possible to distinguish three main motivational types of Poznań anthroponyms  from the 17th and 18th century: surnames formed from appellatives (from old characterizing nicknames, from names of professions, posts and social functions) and surnames derived from proper names (from first names, local names, from ethnonyms). The model that appeared most frequently is an appellative-based surname formed from old nicknames. The second position in the Poznań anthroponymic system is occupied by a surname derived from the names of places. Also surnames formed from first names and appellatives followed this structural pattern due to the conviction of the social superiority of the adjectival model ending in  -ski. The third group consists of surnames derived from first names whereas the anthroponyms formed from the ethnonyms and the heraldic names appear rather rarely. Despite the fact that the German language had a significant impact on the surnames of Poznań burghers, these surnames – as the examined anthroponymy shows – preserve, in the majority of cases, the Polish character. As a result of an accurate observation of the anthroponyms occurring in the period of over a hundred and fifty years it was possible to show how the selected motivational types functioned and changed in the examined municipal documents and what degree of stabilization they presented. The process of the formation of the anthroponymy of Poznań burghers shows, on the one hand, specific regional features, on the other hand however – especially with reference to originally Polish surnames – confirms the general regularities connected with the development of the Polish anthroponymy in the Middle Polish period.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2014, 21, 1; 185-195
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 72.

Tytuł:

Północnokresowe cechy fleksyjne w polszczyźnie „Kuriera Wileńskiego” w dwudziestoleciu międzywojennym
Northern borderland inflectional features in the Polish language of Kurier Wileński in the interwar period

Autorzy:

Joachimiak-Prażanowska, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676341.pdf

Data publikacji:

2015-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

inflectional features
Polish press
borderland variety of the Polish language
cechy fleksyjne
prasa polska
polszczyzna północnokresowa

Opis:

This article presents Northern Borderland inflectional features functioning in the Polish language of a daily newspaper released in Vilnius county in the period of Interwar. Specific language facts concerning the scope of inflection, not corresponding with common Polish standards, in the Interwar period were excerpted from Kurier Wileński between 1924 and 1939. In this newspaper, 21 peculiar phenomena occurred which are classified by linguists examining earlier periods as characteristic features of the Northern Borderland inflection. The textual frequency of distinctive forms varied. Only six phenomena were significantly outstanding with their high frequency of occurrence: change of number (oklask), special inflectional endings of genitive case in nominal form (krzaku, gabineta), ending -a in nominative case of plural form (fakta), enclitic form mię, omission of the reflexive pronoun się in reflexive verbs (wymknąć), reflexive verbs functioning as passive verbs (wydają się obiady). These innovative changes are only changes of number and verbs without common się. The rest of features in the researched period were recessive in the general Polish language. All phenomena mentioned here occurred often (usually more often than in the analysed newspaper) in post-war Vilnius press. The analysis proved that inflection reflected in Kurier Wileński bears traits of regional variety of language. The situation observed in the examined newspaper is similar to the situation appearing in almost all post-war Vilnius press, however there are a few significant differences. Later Vilnius press was more saturated with inflectional originalities than the post-war Kurier Wileński and contained more variety of peculiar forms.
Artykuł przedstawia północnokresowe cechy fleksyjne, funkcjonujące w języku polskim gazety codziennej wydawanej na Wileńszczyźnie w okresie międzywojennym. Specyficzne fakty językowe z zakresu fleksji, niezgodne z normą ogólnopolską, obowiązującą w dwudziestoleciu międzywojennym, wyekscerpowano z „Kuriera Wileńskiego” (dalej KW) z lat 1924–1939. W analizowanym czasopiśmie wystąpiło 21 swoistych zjawisk, zaliczanych przez badaczy wcześniejszych okresów do charakterystycznych właściwości fleksji kresowej. Frekwencja tekstowa form osobliwych była zróżnicowana. Dużą częstością wystąpień odznaczało się zaledwie 6 zjawisk: zmiany liczby (np. oklask), osobliwe końcówki dopełniacza lp. (np. krzaku, gabineta), końcówka -a w mianowniku lm. (np. fakta), postać enklityczna mię, pomijanie zwrotnego się (np. wymknąć), formy czasowników z zaimkiem zwrotnym „się” w funkcji strony biernej (np. Wydają się obiady). Innowacyjne są tu tylko zmiany liczby oraz czasowniki bez ogólnopolskiego się. Pozostałe cechy w badanym okresie były w ogólnej polszczyźnie recesywne. Wszystkie wymienione tu zjawiska występowały często (zazwyczaj częściej niż w analizowanym czasopiśmie) w powojennej prasie wileńskiej. Analiza wykazała, że fleksja odzwierciedlona w KW nosi pewne piętno regionalności. Stan zaobserwowany w badanej gazecie jest zbliżony do sytuacji stwierdzonej w wydawanej tuż po II wojnie światowej „Prawdzie Wileńskiej”, zarysowują się jednak znamienne różnice. Późniejsza prasa wileńska była znacznie bardziej nasycona osobliwościami fleksyjnymi niż międzywojenny KW. Odzwierciedliła się w niej znacznie większa rozmaitość form osobliwych.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 90-114
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 73.

Tytuł:

Siedemnastowieczna polszczyzna kijowska w panegirykach Stefana Jaworskiego
17th-century Kiyvan Polish in Stefan Jaworski’s Panegyrics

Autorzy:

Klimek-Grądzka, Jolanta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468405.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

dialects of Polish
inflection
phonetics
history of the Polish language
polszczyzna regionalna
fleksja
fonetyka
historia języka polskiego

Opis:

The article discusses a regional variety of Polish spoken in Kiyv preserved in the Polish-Latin panegyrics composed by Stefan Jaworski (1656(8)–1722) to venerate Warłam Jasiński. The analysis aims at drawing a catalogue of phonetic, inflectional, word formation and syntactic idiolectal features of this variety as juxtaposed against the 17th century standard Polish. The analysis reveals the poet’s fluency in a language that was foreign (second) to him. This fluency also covers the poet’s skill in using varietal forms to achieve artistic aims. The regional forms subject to the study often display closeness to the ones in the Borderland variety of Polish, yet with an idiolectal inflectional features, e.g.: a large number of participles ending in -owszy or frequent cases of l/ł alternation.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2019, 6; 75-83
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 74.

Tytuł:

Czasowniki maksymalnej i nadmiernej efektywności w Narodowym Fotokorpusie Języka Polskiego – rekonesans
Verbs of the maximum and excessive effectiveness in the Na onal Photocorpus of the Polish Language (NFJP) – reconnaissance

Autorzy:

Dzienisiewicz, Daniel

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/3201077.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

National Photocorpus of the Polish Language (NFJP)
National Corpus of Polish (NKJP)
language corpora
corpus linguistics
lexicography
verbs effectiveness

Opis:

The purpose of this article is to analyse the resources of the National Photocorpus of the Polish Language (NFJP) in terms of presence of verbs of maximum and excessive effectiveness. The author endeavours to answer the following questions: 1) which verbs of maximum and excessive effectiveness are recorded by the NFJP, 2) to what extent the verbs recorded in the NFJP are present in the networks of entries in the 19th-century dictionaries of Polish, 3) whether words not recorded in dictionaries of Polish are present in the resources of the National Corpus of Polish (NKJP). The conducted examinations showed that 279 verbs of maximum and excessive effectiveness, including lexemes with prefi xes do-, na-, nad(e)-, o-||ob(e)-, prze-, roz(e)-, u-, wyand za- in their morphological structures and aspectual derivatives, can be found in the NFJP. The analysis evidences that over 15% of verbs have not been recorded in the examined dictionaries of Polish. However, out of 42 verbs, which are unique to the NFJP, 13 words have been found in the NKJP resources. The findings of the study lead to the conclusion that the NFJP could serve as a valuable source for the research on the 20th-century lexis of Polish, e.g. by complementing the knowledge of the vocabulary that is “distributed” in various types of texts and has not been covered by research to this date.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2023, 800, 1; 12-28
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 75.

Tytuł:

Польско-русская жаргонная омонимия
Polish-Russian jargon homonymy

Autorzy:

Невзорова-Кмеч, Елена

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/665354.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

межъязыковая омонимия
польский язык
русский язык
жаргон
этимология
interlinguistic homonymy
the Polish language
the Russian language
jargon
slang
etymology

Opis:

The article describes the current issue now – the interaction of two languages in the field of homonymy. On the basis of the analysis the author states the existing homonymy in the Polish and Russian languages. The author focuses on the identification and comparison of slang homonymous units. In the center of analysis there is the etymology of some units, the description of the features of the formal semantics of similar units of the two languages.
Настоящая статья посвящена освящению одной из важных и актуальных в настоящее время тем – межъязыковым омонимии близкородственных языков – польского и русского. Глубокое изучение лексических и фразеологических единиц польского и русского языков с эквивалентной формой и различной семантикой началось не так давно, поэтому есть лакунарные зоны в исследовании межъязыковой омонимии. Одной из них является систематическое описание межъязыковых соответствий омонимичного характера в области жаргона. Попытка освятить некоторые проблемы предпринимается в представляемой работе. Внимание сосредоточено на двух связанных друг с другом вопросах, а именно: какова специфика трактовки терминов межъязыковая омонимия и межъязыковой омоним в случае их применения при описании жаргонного материала и как образуются жаргонные омонимы. Для решения этих вопросов был проанализирован жаргонный материал польского языка в сопоставлении с материалом русского языка с точки зрения существующих между ними семантических отношений. Особый упор делается на изучение этимологии межъязыковых сопоставлений омонимичного характера.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2016, 12; 93-109
1731-8025
2353-9623

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 76.

Tytuł:

Polszczyzna biblijna a polszczyzna literacka. Historyczne związki i uwarunkowania
Biblical versus literary Polish language. Historical connections and conditions

Autorzy:

Koziara, Stanisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1395869.pdf

Data publikacji:

2018-12-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

biblical Polish language
literary Polish language
the Bible
Polish translations of the Bible
the history of the Polish language
polszczyzna biblijna
polszczyzna literacka
Biblia
polskie przekłady Biblii
historia języka polskiego

Opis:

Celem artykułu jest wskazanie na wielowiekowe związki polszczyzny z Biblią, jako jednym z fundamentów polskiej kultury i tożsamości. Relacje te autor artykułu rozpatruje na płaszczyźnie genetycznej i formalnej współzależności pomiędzy stylowym inwariantem polszczyzny biblijnej a literacką odmianą języka polskiego. W tym celu przywołane zostały dotychczasowe ustalenia teoretyczne oraz badania materiałowe ukazujące kierunki i formy owych wpływów, skutkujące powstaniem głównych konstant stylowych polszczyzny biblijnej, a także wskazujące na znaczenie Biblii i jej rodzimych przekładów na kształtowania się polszczyzny literackiej. Zwrócona została także uwaga na nowsze możliwości badań nad uwarunkowaniami relacji polszczyzna biblijna – polszczyzna literacka, które wynikają z odwołania się do retorycznego i literackiego dziedzictwa poszczególnych ksiąg Pisma Świętego. Artykuł dostarcza szeregu argumentów na rzecz obrony literackości polszczyzny biblijnej, jako faktu wynikającego z jej rodzimych doświadczeń historycznych, jak też z właściwości odziedziczonych z prymarnego stylu biblijnego. Na prawach polemicznych w artykule znalazły się również krytyczne odniesienia do tych spośród nowszych inicjatyw translacyjno-biblijnych, które zmierzają do oderwania polszczyzny biblijnej od jej wzorca literackiego oraz normy stylu wysokiego.
The purpose of this article is to show age-old connections between the Polish language and the Bible, as one of the foundations of Polish culture and identity. The author views these relations from the perspective of the genetic and formal interdependence between the style invariant of the biblical Polish language and its literary variety. To this end, the author mentions previous theoretical findings and material research showing directions and forms of these influences, resulting in the emergence of the main style constants in the biblical Polish language. What is more, the significance of the Bible and its native translations for the emergence of literary Polish language has been pinpointed. Attention has also been drawn to more modern options of research into the conditions of the relationship between biblical Polish vs. literary Polish which stem from reference to the rhetorical and literary heritage of the specific books of the Bible. The paper provides a number of arguments in favor of the literary value of the Bible, as a fact resulting not only from its local historical experiencesbut also features inherited from the primary biblical style. Moreover, the article discusses the critical references to the biblical translation initiatives which lead to the detachment of biblical Polish from its literary model and the norm of high style.

Źródło:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 55-65
2082-9825
2450-0259

Pojawia się w:

Poznańskie Spotkania Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 77.

Tytuł:

Struktura statystyczna polskiego systemu graficznego. Analiza historyczno-porównawcza
The statistical structure of the Polish graphic system. A diachronic and comparative analysis

Autorzy:

Osiewicz, Marek
Skibski, Krzysztof

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1045648.pdf

Data publikacji:

2012-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
modern standard Polish
graphic system
quantitative linguistics
comparative analysis
theory of information

Opis:

This article presents a statistical and comparative analysis of four spelling conventions that represent different stages in the development of the Polish graphic system: the graphic system of a late-medieval manuscript (hand-written text), the standard spelling convention typical for the first half of the sixteenth century, the accepted and standard modern spelling of the first half of the twentieth century and the innovative set of graphic features used in electronic media. The characteristics of the statistical parameters encompasses dispersion and entropy in the first and the second row of letters, as well as in two-element sets (dyads). The analysis proves that: 1) inasmuch as the degree of differentiation of the distribution of signs, the history of Polish spelling convention prior to the solidification of the modern standard practice (accepted standard system) manifested a self-organizing tendency that was based on a reduction of letter signs and two-element letter combinations (ligatures) with the frequency of 1; 2) innovative solutions used in the set of graphic features characteristic for electronic media do not violate the statistical proportion between letters and their dyads operative and specific for modern standard graphic system 3) in respect to theory and information, the transformations of the graphic substance (graphic system) (within the analysed chronological timeframe) depended on neither progress (evolution) nor degradation.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2012, 19, 2; 87-116
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 78.

Tytuł:

Dzieje Instytutu Języka Polskiego im. Ireny Bajerowej
The History of the Irena Bajerowa Institute of the Polish Language

Autorzy:

Siuciak, Mirosława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/468435.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

Institute of the Polish Language
University of Silesia
history
Instytut Języka Polskiego
Uniwersytet Śląski
historia

Opis:

The text is a brief description of the history of the Irena Bajerowa Institute of the Polish Language that existed between 1977 and 2019. The beginnings of linguistics in Katowice date back to the 1960s and were connected with the research activity of the most prominent representatives of linguistics in Poland (Witold Mańczak, Maria Honowska, Irena Bajerowa, Kazimierz Polański, Walery Pisarek) who had been educated at the Jagiellonian University. The research work of the Department of the Polish Language, which existed back then, concentrated mainly on diachronic issues and the problems of contemporary word formation and syntax.The foundation of the University of Silesia in 1968 expedited the academic development of the aforementioned linguistic society, which contributed to a philological community of a great potential. In the 70s, the Faculty of Philology was created, whereas the Institute of the Polish Language was established in its structure. This institution gathered many outstanding researchers, often including the precursors of new trends in the Polish academia, such as generative grammar, sociolinguistics, linguistic stylistics. Numerous groundbreaking studies and journals, Socjolingwistyka and Język Artystyczny, were published there as well. The activity of the remarkable linguists and their students contributed to the formation of the research approaches well-known in Poland and abroad, including historical linguistics, sociolinguistics, and stylistics. In 2016, the Institute of the Polish Language was given the name of Irena Bajerowa, that is, the researcher who was closely connected with Silesian linguistic community, who inspired this community to think comprehensively about language and linguistics, and who took care of its academic development.

Źródło:

Forum Lingwistyczne; 2019, 6; 169-173
2449-9587
2450-2758

Pojawia się w:

Forum Lingwistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 79.

Tytuł:

Nekromancja w historii języka polskiego
Necromancy in the history of the Polish language

Autorzy:

Krótki, Zuzanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1591920.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

the history of the Polish language
semantics
changes in meanings
historia języka polskiego
semantyka
zmiany w znaczeniach

Opis:

W artykule analizie poddano jednostki leksykalne wiązane z polem NEKROMANCJA. Pojęcieto bardzo dobrze poświadczone zostało w dawnej XV-/XVII-wiecznej polszczyźnie. Badaną kategorię reprezentowały bowiem zarówno jednostki o znaczeniu ogólnym, wiązane z białą lubz czarną magią (tj. np. czary, czarnoksięstwo, gusła), jak i zapomniane już wyrazy o znaczeniu odnoszącym się wyłącznie do przywoływania duchów w celu uzyskania wiedzy o przyszłości (tj. nigromancja, nigromancka nauka).Tekst stanowi zatem próbę syntetyzacji tych jednostek leksykalnych. Pokazuje również, jak zawiła była historia pojęcia NEKROMANCJA oraz jakie zmiany o charakterze semantycznym zachodziły w treściach przynależnych do niej elementów.
In the article there is an analysis of lexical units related to the field of NECROMANCY. The appearanceof this term in the Polish language of the 15th to the 17th centuries is without doubt confirmed.The category in question was represented by the units both of a general meaning relatedto white or black magic (i.e., for example czary, czarnoksięstwo, gusła), and the forgotten wordsreferring only to communicating with the dead in order to get some knowledge about the future.The text is an attempt to synthesise those lexical units. It also shows how complicated the historyof the term was, and what semantic changes took place in the contents of the elements relatedto the term.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2016, 15; 183-194
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 80.

Tytuł:

Kwalifikatory w słowniku Jerzego Samuela Bandtkiego – rodzaje, funkcje, frekwencja
Usage notes and labelling practicies in J.S. Bandtkie’s dictionary – types, functions and frequency

Autorzy:

Kaszewski, Marek

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1375107.pdf

Data publikacji:

2011-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

Jerzy Samuel Bandtkie
dictionary of the Polish language
historical lexicography
style and usage labelling
grammatical information

Opis:

The present text discusses the issues related to the phenomenon that is enormously important for the study of historical lexicography, namely the issue of usage notes and labelling practices used in dictionaries. The author focuses on the types of stylistic and context markers used in the dictionary compiled by J.S. Bandtkie, their differentiation and estimated frequency of application (frequency of occurrence of given markers against others), and the consistency in the application of specific solutions by the author of the dictionary. Special attention is given to some of the aspects of the use of grammatical information in J.S. Bandtkie’s work and to the consistency in using given adopted solutions. The article also includes some general remarks on the scientific merit of the dictionary, one of the most extensive, as far as the lexical resources are concerned, historical dictionaries of the Polish language.

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2011, 18, 2; 77-90
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 81.

Tytuł:

Poznańskie album civium – charakterystyka właściwości graficznych i językowych dokumentu
Poznań album civium – the characteristics of graphical and linguistic features of the document

Autorzy:

Banderowicz, Kinga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1375137.pdf

Data publikacji:

2011-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

paleography
history of the Polish language
historical anthroponymy
Poznań Municipal Records
alba civilia
libri iuris civilis

Opis:

The present article, though far from being exhaustive, makes a contribution to support the standpoint, expressed by many researchers, that there is the growing need for an inclusion of elements of paleography to studies on the history of the Polish language. The article should be viewed as an attempt at an examination of the graphical and linguistic properties of the text under scrutiny (libri iuris civilis or alba civilia of the city of Poznan from the years 1575–1793) that constitutes onomastic material excerpted from historical sources. The present article demonstrates typical characteristics of linguistic features of the document; diversity of the texts is highlighted, writing ductus instantiated in the flow of writing the text is discusses, as well as individual styles of handwriting and the tendency of the city’s scribes to differentiate letters and signs graphically (multifunctionality of signs, the influence of non-Polish handwriting styles, abbreviations).

Źródło:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2011, 18, 1; 75-88
1233-8672
2450-4939

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 82.

Tytuł:

Czasowniki z przedrostkiem re- w dawnej i współczesnej polszczyźnie (na tle wybranych języków słowiańskich)
Verbs with the prefix re- in old and contemporary polish (compared to some other slavic languages)

Autorzy:

Zarębski, Rafał

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594176.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

prefiks
czasownik
historia języka polskiego
języki słowiańskie
prefix
verb
history of the Polish language
Slavic languages

Opis:

Celem artykułu jest opis czasowników z niesłowiańską cząstką re- w historii języka polskiego, z uwzględnieniem tła słowiańskiego. Omówiono: genezę i chronologię zjawiska, proces wydzielania się prefiksu re- z serii zapożyczeń łacińskich, zależności genetyczno-morfologiczne pomiędzy prefiksem re- a rodzajami podstaw słowotwórczych, relacje motywacyjne zachodzące pomiędzy derywatami czasownikowymi z re- a wyrazami motywującymi, semantykę czasowników z re- oraz uwarunkowania stylistyczno-pragmatyczne tych czasowników. Przeprowadzone badania pozwoliły ustalić, że prefiks re- ma długą tradycję w polszczyźnie, ale jego łączliwość jest ograniczona do podstaw genetycznie obcych. Wskazano także na polisemiczność prefiksu re-, która może zależeć od semantyki podstaw, oraz na przynależność czasowników z re- do specjalistycznej leksyki naukowo- technicznej. Podobnymi właściwościami charakteryzują się derywaty werbalne na re- także w innych językach słowiańskich.
The article aims to describe verbs with non-Slavic prefix re- in the history of the Polish language, including the Slavic background. Discussed issues include: origins and chronology of the phenomenon, the process of evolution of the prefix re- from a series borrowings from Latin, genetic and morphological links between the prefix re- and the types root words, motivational relationships, semantics, as well as the stylistic and pragmatic characteristics of verbs prefixed by re-. It has been established through research that the prefix re- has a long tradition in the Polish language, but its connectivity is limited to genetically foreign roots. Also indicated has been the polysemy of the prefix and the fact that the re- verbs belong in a specialised scholarly and technical vocabulary. Similar properties characterise verbal derivatives prefixed with re- also in other Slavic languages.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 63; 143-158
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 83.

Tytuł:

Napisy nagrobne w Rzeżycy i Krasławiu (Łotwa) jako przykład koegzystencji kultur i języków w Łatgalii
Tomb inscriptions in Rēzekne and Kraslava (Latvia) as an example of co-existence of cultures and languages in Latgale

Autorzy:

Ostrówka, Małgorzata Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/676644.pdf

Data publikacji:

2014-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Latvia
Latgale
tomb inscriptions
the language of inscriptions
the Polish language in Latgale
łotwa
napisy nagrobne
Łatgalia
język polski w Łatgalii

Opis:

The article presents structural and linguistic analysis of tomb inscriptions in two cemeteries in Latgale, Latvia – in Rēzekne and Kraslava. Five types of inscriptions are presented: nominative-identifying, locating-identifying, inscriptions with eschatological expressions, inscriptions with an invocation to the deceased and inscriptions on symbolic tombs. The Polish tombs do not differ from Latvian ones. Sometimes it is difficult to define the nationality of the person buried in a given grave, e.g. when the surname has a Polish ending (Lipowski) and the inscription is in Latvian. The article mentions a few traces of the influence of the Orthodox culture, represented by high fences made of metal surrounding the grave. The linguistic analysis showed similarity of the inscriptions from Latvia to those from Lithuania and Belarus. It can be confirmed by the presence of such features of the North Borderland as akanye, ukanye, reduction e > i/y, soft pronunciation of consonants l’, č’, d’, t’, r’. One can also observe the influence of the neighbouring languages, Russian and Latvian, on the Polish language, i.e. mixing letters and their functions. The similarity can be noticed in the form of graves – they are earth graves with a tombstone at the head including identifying data, religious symbols and portraits of the deceased.
W artykule dokonano analizy strukturalnej i językowej napisów nagrobnych na dwóch cmentarzach na Łotwie w Łatgalii – w Rzeżycy (Rēzekne) i Krasławiu (Krāslava). Przedstawiono 5 typów inskrypcji: nominatywno-identyfikacyjne, lokatywno-identyfikacyjne, inskrypcje ze zwrotami eschatologicznymi, inskrypcje z inwokacją do osoby zmarłej oraz inskrypcje na grobach symbolicznych. Polskie nagrobki nie różnią się od łotewskich. Czasami wręcz trudno stwierdzić, jakiej narodowości były osoby pochowane w danym grobie, np. gdy nazwisko posiada polski sufiks -ski (np. Lipowski ), a napis jest po łotewsku. Nieliczne są ślady wpływu kultury prawosławnej w postaci wysokich metalowych ogrodzeń. Analiza językowa wykazała podobieństwo napisów z Łotwy do inskrypcji z Litwy i Białorusi. Potwierdza to obecność takich cech północnokresowych, jak: akanie, ukanie, redukcja e > i/y, miękka realizacja spółgłosek l’, č’, d’, t’, r’. Zauważalny jest także wpływ języków sąsiadujących – rosyjskiego i łotewskiego na polszczyznę polegający głównie na mieszaniu liter i ich funkcji. Podobieństwo obejmuje także formę nagrobków – groby są ziemne z płytą u wezgłowia, na której wygrawerowane są dane identyfikacyjne, symbole religijne oraz portrety zmarłych.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 40-66
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 84.

Tytuł:

Słowniczek wyrazów weterynarskich wobec polskiej terminologii weterynaryjnej w Słowniku terminologii lekarskiej polskiej
Słowniczek wyrazów weterynarskich (Mini Dictionary of Veterinary Terms) compared with Polish veterinary terminology in Słownik terminologii lekarskiej polskiej (Dictionary of Polish Medical Terminology)

Autorzy:

Jankowiak, Lucyna Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/39785127.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

history of the Polish language
Polish veterinary terminology of the 19th century
Słowniczek wyrazów weterynarskich
Słownik terminologii lekarskiej polskiej

Opis:

The aim of the article is to compare materials from two 19th-century dictionaries that comprise Polish veterinary terminology: Słowniczek wyrazów weterynarskich of 1876 and Słownik terminologii lekarskiej polskiej of 1881. In the dictionary of 1881 there are 284 entries out of 297 contained in the lexicon of 1876. Of these, only 258 entries are full entries. The comparison of their editing in both dictionaries shows that in the lexicon of 1881, 3 foreign headwords had fewer Polish equivalents, 21 had more Polishterms, and 228 had the same number of Polish equivalents. The quantitative changes in the last two groups were accompanied by qualitative changes, involving the replacement of Polish terms. The analysis of Polish veterinary terminology has also shown its strong connections with Polish medical terminology of the time.

Źródło:

Slavia Occidentalis; 2023, 80/1; 55-65
0081-0002

Pojawia się w:

Slavia Occidentalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 85.

Tytuł:

Rodzaj gramatyczny w nauczaniu polszczyzny Ukraińców: perspektywa z „wewnątrz” oraz z „zewnątrz” systemu języka polskiego

Autorzy:

Krawczuk, Ałła

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1042391.pdf

Data publikacji:

2020-12-23

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

rodzaj gramatyczny
błąd językowy
język polski
głottodydaktyka
polszczyzna osób z pierwszym językiem ukraińskim
grammatical gender
language error
the Polish language
glottodidactics
Polish of people with the first language Ukrainian

Opis:

Artykuł przedstawia – na tle literatury przedmiotu – wybrane zagadnienia związane z nauczaniem kategorii polskiego rodzaju gramatycznego w środowisku ukraińskojęzycznym. Nowością w analizach jest chęć konsekwentnego dostrzegania dwu możliwości kwalifikacji i oceny niektórych błędów rodzaju: z „wewnętrznej” perspektywy systemu języka polskiego, ale też z perspektywy „zewnętrznej” – języka pierwszego osoby popełniającej błąd i pragmatycznego kontekstu wypowiedzi. Uwzględnienie stanowiska drugiego, częściowo psycholingwistycznego, daje możliwość rozważenia dopuszczenia: a) niektórych alternatywnych do istniejących rozwiązań w typologiach błędów w polszczyźnie Ukraińców i innych osób ze Wschodu, b) zróżnicowanej oceny błędów w zakresie rodzaju, popełnianych w zależności od wpływu czynników takich jak brak kompetencji oraz innych, psychofizycznych. Zwraca się też uwagę na potrzebę nauczania polonistów zagranicznych w sposób umożliwiający skuteczne zastosowanie przez nich teorii rodzaju w praktyce językowej oraz przyszłej działalności glottodydaktycznej.
The author of the article presents – having considered the literature on the subject– selected issues of teaching the category of the Polish grammatical gender in Ukrainian-speaking environment. A novelty of the analysis is to perceive consistently two possibilities of qualification and assessment of some types of errors: from the „internal” perspective of the Polish language system and from the „external” perspective – the first language of a person making mistake and the entire pragmatic areola of the expression. Taking into account the second, partly psycholinguistic position, gives an opportunity to admit: a) some alternative solutions to existing ones in error typologies in the Polish language of Ukrainians and other Polish speakers coming from the East, b) varied assessment of grammatical gender errors, made depending on the influence of such factors as lack of the competence as well as other psychophysical ones. Attention is also paid to the necessity of teaching foreign students of Polish studies in a way that enables them to apply effectively the theory of gender in linguistic practice and future glottodidactic activities.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 133-154
0860-6587
2449-6839

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 86.

Tytuł:

Wpływ egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego na status polszczyzny w świecie oraz na zmiany w glottodydaktyce polonistycznej
The state certificate examinations in Polish as a foreign language: their influence on the status of the Polish language in the world and on the changes in Polish glottodidactics

Autorzy:

Zarzycka, Zarzycka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/594221.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Łódzkie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

egzaminy certyfikatowe z języka polskiego jako obcego
egzaminy biegłości
egzaminy doniosłe
innowacja pedagogiczna
status polszczyzny w świecie
glottodydaktyka polonistyczna
state certificate examinations in Polish as a foreign language proficiency examinations
examinations of great significance
pedagogical innovation
the status of the Polish language in the world
glottodidactics of the Polish language

Opis:

Przeprowadzane w Polsce i za granicą od 2004 roku państwowe egzaminy certyfikatowe z języka polskiego jako obcego, które sprawdzają biegłość kandydatów na wybranym poziomie zaawansowania językowego (do tej pory na trzech poziomach zaawansowania: progowym – B1, średnim – B2 i zaawansowanym – C2; zgodnie z Europejskim Systemem Opisu Kształcenia Językowego), są najbardziej udanym polonistycznym projektem edukacyjnym ostatnich lat. Celem artykułu jest przedstawienie skali tego przedsięwzięcia, jak też refleksja nad siłą promocyjną egzaminów certyfikatowych oraz zmianami, jakie spowodowały w glottodydaktyce polonistycznej i postrzeganiu polszczyzny w świecie. Egzaminy te są uznawane za przełomowe wydarzenie w glottodydaktyce polonistycznej i traktowane, zgodnie z przytaczanymi w tekście poglądami W. Miodunki, jako egzaminy doniosłe oraz innowacja pedagogiczna. Również Adam Pawłowski, promujący koncepcję polszczyzny jako najważniejszego języka słowiańskiego w U nii Europejskiej, którego Europejczycy powinni się uczyć na równi z wybranym językiem germańskim i romańskim, uznaje certyfikację za ważny i skuteczny środek promocji polszczyzny w świecie.
The state certificate examinations in Polish as a foreign language, which have been conducted in Poland and abroad since 2004, are considered the most successful educational project in Polish glottodidactics of the last decades. The exams evaluate the candidates’ proficiency on one of the 3 available levels (B1 – Threshold, B2 – Vantage and C2 – Mastery; according to the standards described in Common European Framework of Reference for Languages). The aim of this article is to present the scale of this project, as well as to reflect on the promotional power of the examinations. It also discusses the changes they brought about in glottodidactics of Polish language and in the perception of Polish language in the world. The certificate examinations are seen as a crucial event in teaching Polish as a foreign language and they are regarded, according to cited opinions of Władysław Miodunka, as ‘exams of great significance’ and pedagogical innovation. The author also presents Adam Pawłowski’s concept of Polish as the most important Slavic language in the European Union, which, in his opinion, the citizens of EU should learn together with at least one Germanic and one Romance language. In Pawłowski’s opinion, the certification of the Polish language is very effective in promoting this language in the world.

Źródło:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2016, 62; 215-228
0076-0390

Pojawia się w:

Rozprawy Komisji Językowej ŁTN

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 87.

Tytuł:

Tłumaczenia wybranych dzieł literatury angielskiej i rosyjskiej na regionalny język kaszubski dokonywane „z drugiej ręki”
Translations of Selected Works of English and Russian Literature into the Regional Kashubian Language Done “Second-Hand”

Autorzy:

Makurat-Snuzik, Hanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/487241.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

dolmaczënk
dolmaczënk „z drëdżi rãczi”
kaszëbsczi jãzëk
pòlsczi jãzëk
interpretacjô
translation
“second-hand” translation
the Kashubian language
the Polish language
interpretation

Opis:

The article concerns translations of Russian and English literature into Kashubian language, performed not from the original language, but from the existing Polish translation. Such “second-hand” translations are: a fragment of the novel Crime and Punishment by Fyodor Dostoyevsky, a fragment of the novel Resurrection by Leo Tolstoy, and translation of the novel Anne of Green Gables by Lucy Maud Montgomery. In the first part of this article, I discuss examples showing that Kashubian translators follow the interpretations suggested by the authors of previous translations of the same works into Polish. In the second part, I discuss idioms and proverbs, which did not appear in the source texts, but come from Polish translations and have been adapted by Kashubian translators.
Hewòtny articzel tikô sã dolmaczënków rusczi i anielsczi lëteraturë na kaszëbiznã, wëkònywónëch nié jãzëka òriginału, ale z jistniejącégò ju pòlsczégò przełożënkù. Taczima tłómaczënkama wëkonywónyma „z drëdżi rãczi” są m.jim. fragment pòwiescë Fiodora Dostojewsczégò pt. Przësprawa i ùkôranié, fragment pòwiescë Lwa Tołstoja pt. Zmartwëchwtanié, dolmaczënk pòwiescë Anne of Green Gables aùtorstwa Lucy Maud Montgomery. W pierszim dzélu artikla òbgôdóné òstałë przëmiôrë wskôzëjącé na jidzenié przez kaszëbsczich dolmaczérów za interpretacją zasugerowóną przez aùtorów wczasniészich przełożënków nëch samëch dokazów na pòlsczi jãzëk. W drëdżim dzélu robòtë òbgôdóné są frazeólogiznë i przësłowia, jaczé nie pòkazałë sã w zdrzódłowëch tekstach, ale pòchôdają z jich pòlsczich dolmaczënków i jakno taczé òstałë zaadaptowóné przez kaszëbsczich dolmaczérów.

Źródło:

Przekłady Literatur Słowiańskich; 2020, 10, 1; 131-145
1899-9417
2353-9763

Pojawia się w:

Przekłady Literatur Słowiańskich

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 88.

Tytuł:

Analiza językowa seksistowskich wypowiedzi Janusza Korwin-Mikkego
A linguistic analysis of sexist statements by Janusz Korwin-Mikke

Autorzy:

Kuros, Kamila

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/460401.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Fundacja Pro Scientia Publica

Tematy:

język polski
językowy obraz świata
płeć
seksizm
antyfeminizm
the Polish language
sex
antifeminism
a linguistic picture of the world

Opis:

W pracy autorka dokonała analizy językowej wybranych, seksistowskich wypowiedzi Janusza Korwin-Mikkego, które dowiodły jak stereotypowo kobiety postrzegane są przez znanego polityka. Ten konserwatywny mężczyzna traktuje stereotypy jako dowód na ostoję dobrych porządków i walczy, by kobiety nie próbowały zmieniać tego, co przez tysiące lat zapewniało powszechny ład a także szczęście płci męskiej oraz, w jego przekonaniu, żeńskiej. Istotne dla autorki wystąpienia było znaczenie tekstów antyfeministy w aspekcie pragmatyczno-semiotycznym. Autorka koncentrowała się na wyraźnie językowym aspekcie – szczegółowo omówione zostały między innymi: sentencje oraz neologizmy stosowane przez kontrowersyjnego polityka. W pracy autorka starała się udowodnić, iż Janusz Korwin-Mikke swoim językiem przede wszystkim prowokuje i upokarza przeciwną płeć.
In the following paper the author has performed a linguistic analysis of several chosen sexist remarks by Janusz Korwin-Mikke in order to prove how stereotypically women are regarded by the famous politician. This conservative man treats stereotypes as a proof of good orders and fights to prevent women from trying to change what for thousands of years has given the general order and happiness for male sex and, in his opinion, for female sex. Significant for the author’s paper has been the importance of antifeminist’s texts within pragmatic and semantic aspect. The paper has concentrated on solely the linguistic aspect - in detail there have been discussed among other things: aphorisms and neologisms which are used by the controversial politician. In the paper the author has tried to prove that J. Korwin-Mikke’s language provokes and insults the opposite sex.

Źródło:

Ogrody Nauk i Sztuk; 2011, 1
2084-1426

Pojawia się w:

Ogrody Nauk i Sztuk

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 89.

Tytuł:

Leksem drabant (Act 23,23) w Nowym Testamencie Biblii gdańskiej (1632) w przekładzie Daniela Mikołajewskiego
Lexeme drabant (Act 23,23) in the New Testament, Biblia gdańska (1632), translated by Daniel Mikołajewski

Autorzy:

Lisowski, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2109092.pdf

Data publikacji:

2020-12-08

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

Bible translations to the Polish language
lexis of the 16th century
military vocabulary
cultural
religious associations
Biblia gdańska

Opis:

In a verse of Act 23,23 in Biblia gdańska (1632) translated by Daniel Mikołajewski, an equivalent of Greek lexeme δεξιόλαβος ‘probably a spearman or slinger’, the noun drabant is used, which is unique, compared to its counterpart – oszczepnik – in Biblia translated by JakubWujek (1599). It may have been borrowed from the Czech language in the second half of the 16th century. In the Polish language of the time it was not a very widespread lexeme, maybe of erudite nature. It appeared in the text of Biblia gdańska taken from the Czech Biblia kralicka. Among Protestants at that time, as a military term, it could have evoked associations with the religious Hussite Wars. The lexeme drabant survived in the biblical text of the Evangelist circles until the second half of the twentieth century. Given the fact that in that century it was already an archaic word, it was not used in new testament translations which followed the translational tradition of Biblia gdańska. And probably it became fixed in the consciousness of the faithful of Evangelist churches as a memorable reminder of the past. For centuries that lexeme, along with other lexemes characteristic of Biblia gdańska caused lexical distinctiveness of that Evangelist translation compared to the Catholic translation by Jakub Wujek.

Źródło:

Białostockie Archiwum Językowe; 2020, 20; 131-151
1641-6961

Pojawia się w:

Białostockie Archiwum Językowe

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 90.

Tytuł:

Status zapożyczenia-cytatu we współczesnym języku polskim na przykładzie galicyzmów
The status of a borrowing-quotation in the contemporary Polish language as exemplified by the Gallicisms

Autorzy:

Buler, Michalina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/30146709.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

borrowings-quotations
Gallicisms
adaptation of borrowings in the Polish language
zapożyczenia-cytaty
galicyzmy
adaptacja zapożyczeń w polszczyźnie

Opis:

Celem badań było ustalenie aktualnego statusu galicyzmów funkcjonujących w polszczyźnie w postaci cytatów poprzez sprawdzenie stanu ich adaptacji na poziomie pisowni, fleksji i słowotwórstwa oraz wskazanie procesów adaptacji składniowej. Założono, po pierwsze, że galicyzmy uznawane do tej pory za cytaty mogły utracić ten status w wyniku postępującej adaptacji formalnej. Druga hipoteza dotyczyła zapożyczeń, które nadal spełniają definicję cytatu – mimo niezaawansowanej adaptacji formalnej nie można pojmować ich jako jednostek niepodlegających żadnym regułom systemu języka polskiego, gdyż w trakcie funkcjonowania na gruncie polszczyzny są poddawane niezbędnym procesom adaptacji składniowej. Stan adaptacji galicyzmów na poziomie pisowni, fleksji, słowotwórstwa oraz składni zweryfikowano na podstawie informacji zawartych w wybranych słownikach języka polskiego oraz przykładów użycia danych jednostek wyszukanych w tekstach współczesnej polszczyzny. Analiza wykazała, że wiele badanych galicyzmów straciło status zapożyczenia‑cytatu, a nawet charakteryzuje się zaawansowaną adaptacją formalną, postępującą wraz z rosnącą frekwencją użycia jednostek. Badania potwierdziły również, że galicyzmy utrzymujące status cytatu, podobnie jak zapożyczenia zaadaptowane, ulegają procesom adaptacji składniowej, tj. można przyporządkować je do odpowiedniej klasy gramatycznej, a wszystkim jednostkom używanym w funkcji rzeczowników czy fraz nominalnych przypisuje się na gruncie polszczyzny rodzaj gramatyczny.
The aim of the study was to establish the current status of the Gallicisms functioning in the Polish language in the form of quotations, by verifying their adaptation at the level of spelling, inflection, and word formation, as well as pointing to the processes of their syntactic adaptation. It was assumed, first, that the Gallicims regarded so far as quotations could have lost this status as a result of progressive formal adaptation. The second hypothesis concerned the borrowings that still meet the definitional criteria of a quotation – despite their non advanced formal adaptation, they cannot be comprehended as units that are subject to no rules of the Polish language system, as during their functioning in the Polish language they undergo indispensable processes of syntactic adaptation. The status of the adaptation of the Gallicisms at the level of spelling, inflection, word formation, and syntax was verified based on the information contained in the selected Polish language dictionaries and the instances of the usage of the given units, found in the contemporary Polish language texts. The analysis demonstrated that many of the investigated Gallicisms lost their status of a borrowing-quotation, more still, are characterized by advanced formal adaptation, progressing with the growing frequency of the units’ usage. The research also confirmed that the Gallicisms maintaining their status of a quotation, similarly to the adapted borrowings, undergo the processes of syntactic adaptation, i.e. can be assigned to a proper grammatical category, and all the units used in the function of substantives or nominal phrases are assigned in the Polish language grammatical gender.

Źródło:

Studia Językoznawcze; 2022, 21; 75-91
1730-4180
2353-3161

Pojawia się w:

Studia Językoznawcze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 91.

Tytuł:

Rola stylu naukowego i urzędowo-kancelaryjnego na kursie przygotowującym kandydatów do podjęcia studiów w Polsce
Scientific and Official Styles in Preparatory Courses of Polish as a Foreign Language for Persons Planning to Study in the Polish Language

Autorzy:

Czempka-Wewióra, Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/680044.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

glottodydaktyka języka polskiego
styl naukowy
styl urzędowo-kancelaryjny
glottodidactics of the Polish language
academic style
official style

Opis:

Foreigners who decide to study in Poland often do not speak Polish at all or speak it very poorly. They need one year to learn the language enabling them to succeed in the following year in studies at their chosen university in Poland. During this preparatory course, it is not enough sufficient to only use one of popular textbooks for teaching the Polish language, since mastering the academic and official styles is a very important prerequisite. These styles are reflected in all language skills and should be practiced while teaching all of them. Students should master certain genres, language functions and selected structures both in speech and in writing.
Na podjęcie studiów w Polsce decydują się często obcokrajowcy, którzy nie znają języka polskiego zupełnie lub poznali go w niewielkim stopniu. Zmuszeni są więc w ciągu dwóch semestrów opanować nowy język na tyle, by w następnym roku akademickim podjąć studia na wybranym przez siebie uniwersytecie w Polsce. Podczas opracowywania programu kursu dla wymienionej grupy odbiorców i jego realizowania nie można ograniczać się do wykorzystania popularnych podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego. Niezwykle istotnym elementem w przygotowaniu obcokrajowców do studiowania i uczestniczenia w życiu społeczności akademickiej jest opanowanie stylów naukowego i urzędowo-kancelaryjnego. Wyznaczniki owych stylów powinny być ćwiczone w sposób zintegrowany w ramach wszystkich sprawności językowych. W tym celu przyszli studenci winni analizować i opanowywać określone gatunki, wyrażać towarzyszące im funkcje językowe, umieć rozpoznawać, rozumieć i stosować wybrane struktury gramatyczne zarówno w rozumieniu ze słuchu i tekstów pisanych, jak i wypowiedzi ustnej oraz pisemnej.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2017, 24; 27-43
0860-6587
2449-6839

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 92.

Tytuł:

Glosa do wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu – IV Wydział Karny Odwoławczy z dnia 29 stycznia 2019 r. IV Ka 1173/18
Gloss to the Judgment of the District Court in Poznań – IV Criminal Appeal Division of January 29, 2019. IV Ka 1173/18

Autorzy:

Wala, Krzysztof

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/519129.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Fundacja Utriusque Iuris

Tematy:

indecent words
degree of social harmfulness
public decency
purity of the Polish language
circumstances of an act

Opis:

The gloss concerns the issue of the degree of social harmfulness of acts consist- ing in placing indecent words in a public place (Article 141 of the Code on Petty Offences). It should be emphasised that not every behaviour that fulfils the statu- tory features of that petty offence should result in criminal liability, due to the possible lack of social justification for a criminal response. At the same time, it is reasonable to retain the ban on this kind of acts in the Polish legal system, because public morality and the purity of the Polish language are legal values worthy of criminal protection.

Źródło:

Forum Prawnicze; 2019, 6 (56); 90-97
2081-688X

Pojawia się w:

Forum Prawnicze

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 93.

Tytuł:

„Czy to stosowne>?” O cechach składniowych i semantycznych jednostek „stosowny" i „stosownie"
„Is it stosowne (appropriate)?” About the syntactic and semantic features of the units "stosowny" (appropriate) and "stosownie" (appropriately)

Autorzy:

Maryn-Stachurska, Dagmara

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2158340.pdf

Data publikacji:

2021-12-29

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

the Polish language semantics
syntax
adjective
adverb
metatext
appropriateness
język polski semantyka
składnia
przymiotnik
przysłówek
metatekst
stosowność

Opis:

Artykuł zawiera szczegółową analizę syntaktyczno- semantyczną słów stosowny, stosownie w języku polskim. Autorka stawia hipotezę, że analogicznie do jednostek odpowiedni / odpowiednio można wyróżnić homonimiczne jednostki leksykalne o kształcie przymiotnika i przysłówka reprezentujące różne poziomy języka (należące do jego poziomu przedmiotowego i poziomu meta). Jednostki leksykalne o kształcie stosowny i stosownie reprezentują odpowiednio przymiotnik i przysłówek, a także operator metapredykatywny stosowny i operator metapredykatywny stosownie. Stosownie nie może natomiast pełnić funkcji operatora wyliczenia, którą pełni ciąg odpowiednio.
The article presents a detailed syntactic and semantic analysis of the words stosowny [appropriate], stosownie [appropriately] in the Polish language. The author sets a hypothesis that by analogy with the units odpowiedni / odpowiednio one can distinguish homonymous lexical units in the shape of an adjective and an adverb representing different levels of the language (belonging to its subject level and meta level). The lexical units having the shape of stosowny and stosownie represent the adjective and the adverb, respectively, as well as the meta predicative operator stosowny and meta predicative operator stosownie. Accordingly, stosownie cannot perform the function of an enumeration operator, which is performed in turn by the sequence odpowiednio.

Źródło:

Polonica; 2021, 41; 81-95
0137-9712
2545-045X

Pojawia się w:

Polonica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 94.

Tytuł:

Polnische Sprach⸗Lehre Jerzego Schlaga (1734) – gramatyka języka polskiego dla niewprawnej młodzi
Polnische Sprach⸗Lehre by Jerzy Schlag (1734) – a grammar of Polish for inexperienced youth

Autorzy:

Just, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31339261.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

Jerzy Schlag (Bićki)
gramatyka języka polskiego
Śląsk
terminologia gramatyczna
grammar of the Polish language
Silesia
grammar terminology

Opis:

Artykuł poświęcony jest gramatyce języka polskiego Polnische SprachᵙKunst (1734), autorstwa Jerzego Schlaga, Niemca uczącego języka polskiego na Śląsku. Podręcznik Schlaga wyróżnia się spośród współczesnych mu gramatyk poprzez zamierzoną przez autora rezygnację z terminologii gramatycznej oraz odejście od schematu opisu języka przejętego z tradycji łacińskiej. Artykuł przedstawia, na czym polega nowatorstwo opisu systemu języka zaproponowanego przez Schlaga oraz w jakim stopniu zrealizował autor zamiar odrzucenia terminologii.
The paper discusses Polnische Sprach⸗Kunst (1734), a grammar of Polish written by Jerzy Schlag, a German who taught Polish in Silesia. Schlag’s handbook stands out among the grammars of the time: the author has intentionally foregone grammar terminology and departed from the traditional Latin-based language description. The article presents Schlag’s innovative description of the language system, and verifies the extent to which the author actually managed to follow his intention of foregoing grammar terminology.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2024, 812, 3; 39-59
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 95.

Tytuł:

Teksty pisane przez głuchych-patologiczne czy błędne?
The texts written by Deafs-apparent pathology

Autorzy:

Rypel, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/626730.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Gdański. Wydział Filologiczny

Tematy:

Głusi
Problematyka
teksty pisane
teksty patologiczne
teksty błędne
różnica
polski system językowy
język audialny
język migowy
język manualny
Deafs
the problems
the written texts
pathological
mistakes
a profound difference
the Polish language system
audio language
the Polish Sign Language
the manual language

Opis:

Artykuł ten prezentuje problematykę tekstów pisanych przez Głuchych. Teksty te mają cechy typowe dla tekstów nazywanych patologicznymi. Jednakże ich patologia nie jest tak oczywista, ponieważ błędy popełniane przez Głuchych są wynikiem głębokich różnic między polskim systemem językowym (językiem audialnym) a systemem polskiego języka migowego (PJM), który jest językiem manualnym. Jeśli osoba słysząca popełnia wiele rażących błędów w tekstach pisanych w języku obcym, tekstów tych nie nazywamy „patologicznymi”. Z taką sama sytuacją mamy do czynienia, gdy Głusi piszą swoje teksty w języku polskim. W rzeczywistości posługują się oni obcym dla nich językiem i dlatego ich tekstów także nie powinno traktować się jako patologiczne, lecz jako błędne.
This article presents the problems of the texts written by Deaf. These texts contain all typical features of the texts called pathological. However, their pathology is apparent because mistakes made by the Deaf are result of a profound difference between the Polish language system (audio language) and the system of the Polish Sign Language (PJM) which is the manual language. If the personhearing makes a lot of glaring mistakes in texts written in a foreign language we don’t call his texts “pathological”. The same situation is when Deaf writes the texts in the Polish language. In fact, he writes in a foreign language system so we can’t call these texts “pathological” either.

Źródło:

Język - Szkoła - Religia; 2014, 9, 1; 7-21
2080-3400

Pojawia się w:

Język - Szkoła - Religia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 96.

Tytuł:

Polnische Sprach⸗Lehre Jerzego Schlaga (1734) – gramatyka języka polskiego dla niewprawnej młodzi
Polnische Sprach⸗Lehre by Jerzy Schlag (1734) – a grammar of Polish for inexperienced youth

Autorzy:

Just, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/36080089.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Towarzystwo Kultury Języka

Tematy:

Jerzy Schlag (Bićki)
gramatyka języka polskiego
Śląsk
terminologia gramatyczna
grammar of the Polish language
Silesia
grammar terminology

Opis:

Artykuł poświęcony jest gramatyce języka polskiego Polnische SprachᵙKunst (1734), autorstwa Jerzego Schlaga, Niemca uczącego języka polskiego na Śląsku. Podręcznik Schlaga wyróżnia się spośród współczesnych mu gramatyk poprzez zamierzoną przez autora rezygnację z terminologii gramatycznej oraz odejście od schematu opisu języka przejętego z tradycji łacińskiej. Artykuł przedstawia, na czym polega nowatorstwo opisu systemu języka zaproponowanego przez Schlaga oraz w jakim stopniu zrealizował autor zamiar odrzucenia terminologii.
The paper discusses Polnische Sprach⸗Kunst (1734), a grammar of Polish written by Jerzy Schlag, a German who taught Polish in Silesia. Schlag’s handbook stands out among the grammars of the time: the author has intentionally foregone grammar terminology and departed from the traditional Latin-based language description. The article presents Schlag’s innovative description of the language system, and verifies the extent to which the author actually managed to follow his intention of foregoing grammar terminology.

Źródło:

Poradnik Językowy; 2024, 812, 3; 39-59
0551-5343

Pojawia się w:

Poradnik Językowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 97.

Tytuł:

Rozwijanie kompetencji frazeologicznej w nauczaniu języka polskiego jako obcego
Developing Phraseological Competence in Teaching Polish as a Foreign Language
Entwicklung der phraseologischen Kompetenz im Unterricht Polnisch als Fremdsprache

Autorzy:

Dziamska-Lenart, Gabriela

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/37167527.pdf

Data publikacji:

2024-01-24

Wydawca:

Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe

Tematy:

phraseologisches Wörterbuch
Glottodidaktik der polnischen Sprache
Glossar
Phraseologie
phraseological dictionary
glottodidactics of the Polish language
glossary
phraseology

Opis:

The purpose of this article is to present a book on teaching the phraseology of the Polish language, addressed to foreign students studying at Polish universities. This publication is a phraseological dictionary (glossary), compiled by a team of students, edited by Joanna Wozniak, Elzbieta Dziurewicz and Agnieszka Pasik: “Ubierz to w słowa – studencka frazeologia praktyczna dla uczących się języka polskiego jako obcego / ‘Put it into words’ – student practical phraseology for foreign learners”, published in 2023 in Poznan in the Rys publishing house, also available online on the website of this publishing house. This article discusses the assumptions of the presented publication and its content in the context/perspective of glottodidactics in comparison with previous phraseological research. The book consists of two parts: an introduction and a lexicographical study, which includes a description of 120 phraseological units that are used today by students in their everyday communication. The scheme of lexicographic description of phraseological units, developed by the authors of the glossary, is of a model nature. The research procedures used (criteria for the selection of material, determination of the number of headwords and their ordering) yielded results of great cognitive value. The dictionary presented here is a successful result of cooperation between students and academics, and is also a valuable teaching aid, supporting the teaching of Polish phraseology.
In diesem Artikel wird ein Buch über die Vermittlung der polnischen Phraseologie vorgestellt, das sich an ausländische Studenten richtet, die an polnischen Universitäten studieren. Bei der Publikation handelt es sich um ein phraseologisches Wörterbuch (Glossar), das von einem Studententeam zusammengestellt und von Joanna Woźniak, Elżbieta Dziurewicz und Agnieszka Pasik herausgegeben wurde: „Ubierz to w słowa – studencka frazeologia praktyczna dla uczących się języka polskiego jako obcego / ‘Put it into words’ – student practical phraseology for foreign learners”, veröffentlicht im Jahr 2023 in Poznań im Rys-Verlag, auch online auf der Website dieses Verlags verfügbar. In diesem Beitrag werden die Annahmen der präsentierten Veröffentlichung und ihr Inhalt im Kontext / aus der Perspektive der Glottodidaktik im Vergleich zu bisherigen phraseologischen Forschungen diskutiert. Das Buch besteht aus zwei Teilen: einer Einleitung und einer lexikographischen Studie, die eine Beschreibung von 120 Phraseologismen enthält, die derzeit von Studenten in ihrer täglichen Kommunikation verwendet werden. Das von den Autoren des Glossars entwickelte Schema der lexikographischen Beschreibung von Phraseologismen hat Modellcharakter. Die angewandten Forschungsverfahren (Kriterien für die Auswahl des Materials, Bestimmung der Anzahl der Stichwörter und ihrer Anordnung) haben zu Ergebnissen von großem kognitiven Wert geführt. Das hier vorgestellte Wörterbuch ist ein gelungenes Ergebnis der Zusammenarbeit zwischen Studenten und Akademikern und stellt auch ein wertvolles didaktisches Hilfsmittel dar, das den Unterricht der polnischen Phraseologie unterstützt.

Źródło:

Linguistische Treffen in Wrocław; 2023, 24; 479-486
2084-3062
2657-5647

Pojawia się w:

Linguistische Treffen in Wrocław

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 98.

Tytuł:

Zadania szkoły i nauczycieli na terenach występowania dialektu – przykład Górnego Śląska
Tasks of school and teachers in dialectal areas - the case of Upper Silesia

Autorzy:

Gancarz, Aleksandra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1963217.pdf

Data publikacji:

2015-12-31

Wydawca:

Wydawnictwo Adam Marszałek

Tematy:

język polski
dialekt
gwara
edukacja szkolna
tożsamość językowa
the Polish language
local dialect
slang
school education
lingual identity

Opis:

Celem tego opracowania jest – w odniesieniu do koncepcji edukacji międzykulturowej i regionalnej – określenie zadań szkoły i nauczycieli na terenach występowania dialektu. Artykuł opisuje językowy aspekt wielokulturowości śląskich szkół. Na podstawie literatury pedagogicznej i socjologicznej autorka formułuje tezę, że zróżnicowanie językowe jest bogactwem i szansą na rozwój uczniów i nauczycieli, stwarza możliwość uczenia się międzykulturowego, lecz może być też przyczyną konfliktów. Materiał badawczy, do którego odnoszą się podjęte rozważania, został zebrany za pomocą metody biograficznej z wykorzystaniem techniki wywiadu narracyjnego. Wyniki przeprowadzonych badań potwierdziły sformułowaną tezę. Pozwalają określić zadania szkoły i nauczycieli na terenach występowania dialektu. Można odnieść je również do innych obszarów, gdzie ludność autochtoniczna silnie identyfikuje się z dialektem i kulturą regionalną w ogóle. Choć artykuł pomija kwestię wprowadzenia obowiązkowej nauki śląskiego w szkołach, na tle takich dążeń podjęta tematyka wydaje się szczególnie aktualna.
The aim of this study is – with reference to the concept of intercultural and regional education – defining the tasks of schools and teachers in dialect areas. The article describes the linguistic ascpect of multiculturalism of Silesian schools. On the basis of pedagogical and sociological literature the author formulates a thesis that linguistic variety is richness and an opportunity for development of students and teachers, a possibility of intercultural learning, but also a cause of conflicts. Research material, which the discussion refers to, was collected by the biographical method with the use of the narrative interview technique. The results of conducted research confirmed the thesis. They allow for defining tasks of schools and teachers in dialect areas. They can also be referred to other regions, where native inhabitants strongly indentify themselves with the dialect and regional culture in general. Although the article omits the question of introducing compulsory Silesian language lessons at schools, against a background of such aspirations the undertaken subject matter seems particularly current.

Źródło:

Edukacja Międzykulturowa; 2015, 4; 229-243
2299-4106

Pojawia się w:

Edukacja Międzykulturowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 99.

Tytuł:

Zwei polonistische ‚Cicerone‘ durch die polnische Stilistik: Anmerkungen aus germanistischer Perspektive
The two fundamental guides to Polish stylistics. A few comments from the German linguistics perspective

Autorzy:

Bilut-Homplewicz, Zofia
Hanus, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1364862.pdf

Data publikacji:

2016-09-20

Wydawca:

Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Tematy:

the Polish language style studies
style
discourse
interlingual contrastive analysis
polonistyczne badania nad stylem
styl
dyskurs
kontrastywność interlingwistyczna

Opis:

This article presents two publications in the area of Polish stylistics, which are considered representative of this field of study and embracing the latest developmental tendencies: Przewodnik po stylistyce polskiej [A Guide to Polish Stylistics, 1995, ed. Stanisław Gajda], and Przewodnik po stylistyce polskiej. Style współczesnej polszczyzny [A Guide to Polish Stylistics. Styles in the Contemporary Polish Language, 2013, ed. Ewa Malinowska, Jolanta Nocoń and Urszula Żydek-Bednarczuk]. This works shows the development and the specific features of the Polish language stylistic research, as well as the most important qualities of the aforementioned publications. In the final part of their article, the Authors make an attempt to shed light on the phenomena, problems and directions presented in both publications in the perspective of the German language linguistics studies.
Dwa polonistyczne ‚cicerone‘ po stylistyce polskiej: Kilka uwag z perspektywy germanistycznej Artykuł przedstawia dwie publikacje z zakresu stylistyki polonistycznej, uznane za reprezentatywne dla tej dziedziny i prezentujące jej najważniejsze tendencje rozwojowe: Przewodnik po stylistyce polskiej (1995, red. Stanisław Gajda) i Przewodnik po stylistyce polskiej. Style współczesnej polszczyzny (2013, red. Ewa Malinowska, Jolanta Nocoń / Urszula Żydek-Bednarczuk). Praca ukazuje rozwój oraz specyfikę polonistycznych badań nad stylem, zaprezentowano także najważniejsze cechy charakterystyczne wymienionych publikacji. W ostatniej części tekstu autorki podejmują próbę naświetlenia z perspektywy germanistycznej zjawisk, problemów oraz kierunków rozwoju dyscypliny dyskutowanych w artykułach obu tomów.

Źródło:

Studia Germanica Gedanensia; 2016, 35; 145-155
1230-6045

Pojawia się w:

Studia Germanica Gedanensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 100.

Tytuł:

Walory finansowe w Dykcjonarzu Michała Amszejewicza
Financial instruments in Dykcjonarz by Michał Amszejewicz

Autorzy:

Skorupska-Raczyńska, Elżbieta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/33921175.pdf

Data publikacji:

2024-06-05

Wydawca:

Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Tematy:

słownictwo profesjonalne
terminologia
leksykografia
historia języka polskiego
kultura
professional vocabulary
terminology
lexicography
history of the Polish language
culture

Opis:

In 1859, the first book edition of the Dykcjonarz zawierający: wyrazy i wyrażenia z obcych języków polskiemu przyswojone [Dictionary of words and expressions borrowed from foreign languages] compiled by Michał Amszejewicz was published in Warsaw. It was the first large (more than 15,000 entries) dictionary of foreign words in the history of Polish lexicography. Its metalexicographical shape (the arrangement of entries, the order of meanings within an entry, the system of explanation, the system of qualification, etymological clues, examples of usage) has become a model eagerly used by successive dictionaries and lexicographers until our modern times. The authors of the Słownik wileński [Vilna Dictionary], published in 1861, were the first to copy the work of Michał Amszejewicz (without disclosing the source). In the dictionary we find mainly professional vocabulary, including a rich collection of names of financial instruments, circulating and historical, presented precisely and in detail in terms of their meaning and market value.
W 1859 roku w Warszawie ukazało się pierwsze wydanie książkowe opracowanego przez Michała Amszejewicza Dykcjonarza zawierającego: wyrazy i wyrażenia z obcych języków polskiemu przyswojone, który był pierwszym w historii polskiej leksykografii dużym (liczącym ponad 15 000 haseł) słownikiem wyrazów obcych. Jego kształt metaleksykograficzny (układ haseł, porządek znaczeń w ramach hasła, system objaśniania, system kwalifikowania, wskazówki etymologiczne, przykłady użycia) stał się wzorem chętnie wykorzystywanym przez kolejnych słownikarzy i leksykografów, aż do czasów nam współczesnych. Jako pierwsi skopiowali dzieło Michała Amszejewicza (bezujawniania tego źródła) autorzy Słownika wileńskiego, wydanego w 1861 roku. W zasobie słownika odnajdujemy głównie słownictwo terminologiczne, w tym bogaty zbiór nazw walorów finansowych, obiegowych i historycznych, zaprezentowanych precyzyjnie i szczegółowo pod kątem ich znaczenia i wartości rynkowej.

Źródło:

Język. Religia. Tożsamość; 2024, 1 (29); 131-143
2083-8964
2544-1701

Pojawia się w:

Język. Religia. Tożsamość

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce