Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "szkodliwe czynniki zawodowe" wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-14 z 14
Tytuł:
Celowe użycie szkodliwych czynników biologicznych w procesach pracy w Polsce na podstawie Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych
Intentional use of harmful biological agents in work processes in Poland based on the National Register of Biological Agents
Autorzy:
Kozajda, Anna
Miśkiewicz, Emilia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28410984.pdf
Data publikacji:
2023-12-29
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
szkodliwe czynniki biologiczne
celowe użycie czynników biologicznych
zagrożenie biologiczne
zamierzone czynności z czynnikami biologicznymi
narażenie zawodowe na czynniki biologiczne
zarządzanie ryzykiem biologicznym
harmful biological agents
intentionally use of biological agents
biohazard
deliberate activities with biological agents
occupational exposure to biological agents
biorisk management
Opis:
Wstęp Artykuł prezentuje analizę danych o celowym użyciu szkodliwych czynników biologicznych w zakładach pracy w Polsce na podstawie Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych (KRCB) według stanu na czerwiec 2023 r. Materiał i metody Rejestr ten jest centralną bazą danych gromadzącą zgłoszenia celowego użycia w procesach pracy czynników biologicznych z grup 2–4 zagrożenia zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 11 grudnia 2020 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Wyniki Obecnie w KRCB zgromadzono 712 zgłoszeń użycia czynników biologicznych, w tym 62% w celach diagnostycznych, 31% – naukowo-badawczych i 7% – przemysłowych. Zgłoszenia najczęściej przesyłały kliniczno-diagnostyczne laboratoria przyszpitalne i inne niż przyszpitalne (po 33%) oraz laboratoria działające w szkołach wyższych i jednostkach naukowo-badawczych (16%). Ogółem liczba narażonych pracowników wynosiła 7352, w tym 88% kobiet i 12% mężczyzn. Czynniki z 2 i 3 grup zagrożenia stosowało, odpowiednio, 98% i 16% zakładów. Najczęściej celowo używano bakterii Escherichia coli (z wyjątkiem szczepów niepatogennych), na które były narażone 5972 osoby (81%), Staphylococcus aureus – 5760 (78%) i Pseudomonas aeruginosa – 5155 (70%). Wśród pracowników zgłoszonych do KRCB blisko 25% było narażonych na co najmniej 1 z czynników biologicznych kancerogennych dla człowieka, w tym wirusy [wirus zapalenia wątroby typu B (1800 osób, 24%) i typu C (1767, 24%), ludzki wirus niedoboru odporności typu 1 (1557, 21%), ludzki gammaherpeswirus typu 4 (wirus Epsteina-Barr) (199, 3%), Papillomaviridae (52, <1%), ludzki gammaherpeswirus typu 8 (16, <1%), ludzki wirus T-limfotropowy typu 1 (38, <1%)], bakterie [Helicobacter pylori (299, 4%)] i pasożyt [Schistosoma haematobium (9, <1%)]. Wnioski Celowo stosowane czynniki biologiczne najczęściej stanowią zagrożenie dla pracowników laboratoriów kliniczno-diagnostycznych, ale wyższe ryzyko zdrowotne dotyczy pracowników laboratoriów badawczo-rozwojowych.
Background The work presents the intentional use of harmful biological agents based on National Register of Biological Agents (Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych – KRCB) collected by June 2023. Material and Methods The KRCB is a central database gathering notifications of the intentional use of biological agents in risk groups 2–4 in the workplace in accordance with the regulation of the Minister of Health of December 11, 2020 amending the regulation regarding biological agents. Results with the regulation of the Minister of Health of December 11, 2020 amending the regulation regarding biological agents. Results: Notifications were sent by 712 enterprises for: diagnostic – 62%, research – 31% and industrial purposes – 7%. Notifications were most often sent by hospital and non-hospital clinical and diagnostic laboratories (33% each group) and higher education and research units – 16%. In total, 7352 workers (88% women, 12% men) were exposed to biological agents intentionally used at work. Biological agents from 2 and 3 group risk were used by 98% and 16% enterprises, respectively. The most frequently were used bacteria Escherichia coli (with the exception of non-pathogenic strains) – 5972 (81%) exposed workers, Staphylococcus aureus – respectively 5760 (78%) and Pseudomonas aeruginosa – 5155 (70%). Among the total workers, nearly 25% were exposed to at least 1 biological agent carcinogenic to humans, including viruses (hepatitis B virus [HBV] – 1800 workers, 24%; hepatitis C virus [HCV] – respectively, 1767, 24%; human immunodeficiency virus-1 [HIV-1] – 1557, 21%; human gammaherpesvirus type 4 (Epstein-Barr virus) – 199, 3%; Papillomaviridae – 52, <1%; human gammaherpesvirus type 8 [HHV-8] – 16, <1%; human T-lymphotropic virus type 1 [HTLV- 1] – 38, <1%; bacteria Helicobacter pylori – 299, 4%; parasites Schistosoma haematobium – 9, <1%). Conclusions Intentionally used biological agents most often pose a threat to workers of hospital and non-hospital clinical and diagnostic laboratories, but a higher health risk concerns workers of and higher education and research units.
Źródło:
Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety; 2023, 74, 6; 501-511
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena zagrożeń zawodowych oraz ich profilaktyka w pracy techników dentystycznych w czasie pandemii COVID-19
Assessment of occupational hazards and their prevention in the work of dental technicians during the COVID-19 pandemic
Autorzy:
Karwowska, Anita
Kochanowicz, Jan
Maślach, Dominik
Pędziński, Bartosz
Krzyżak, Michalina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23386574.pdf
Data publikacji:
2023-11-14
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
profilaktyka
ryzyko zawodowe
czynniki szkodliwe
technik dentystyczny
zagrożenia zdrowia
COVID-19
prevention
occupational risk
harmful factors
dental technician
health hazards
Opis:
Wstęp Praca technika dentystycznego związana jest z ekspozycją na szereg czynników szkodliwych. Wśród nich możemy wyróżnić czynniki: chemiczne, biologiczne, fizyczne oraz psychofizyczne. Przyczyniają się one do powstawania wielu chorób, ale nie wszystkie z nich określane są mianem chorób zawodowych. Głównym celem pracy była ocena zagrożeń zdrowia, które występują na stanowisku pracy technika dentystycznego oraz ich profilaktyki podczas pandemii COVID-19. Materiał i metody Przeprowadzono epidemiologiczne badanie przekrojowe. Wykorzystano formularz ankiety własnego autorstwa. Kwestionariusz zawierał 28 pytań. Link do ankiety był udostępniony na grupach społecznościowych zrzeszających techników dentystycznych. Wzięcie udziału w badaniu nie wymagało logowania. Podczas zbierania danych nie były gromadzone i przetwarzane dane osobowe respondentów. Wyniki W badaniu udział wzięło 148 techników dentystycznych. Najliczniej odpowiadali uczestnicy z przedziału wiekowego 21-25 lat, co stanowi 32% grupy badanej. Najmniejszą grupę stanowiły osoby powyżej 50 roku życia (6%). Najczęściej zajmowanym stanowiskiem był akryl (106 osób) i gipsownia (98 osób). Ponad jedna trzecia ankietowanych zgłosiła występowanie alergii, a najczęściej zgłaszane były alergie na akryl lub metale. Ponad 20% techników zgłosiło, że urazy mechaniczne przytrafiają się im kilka razy w tygodniu lub częściej. 17% techników zdeklarowało wypalenie zawodowe. Korzystanie z odzieży ochronnej zdeklarowało 80% techników. Wymienione środki ochrony osobistej: wyciąg, maski, rękawiczki jednorazowe, dygestorium, płyn do dezynfekcji oraz wkładki przeciwhałasowe, zawsze, gdy wymaga tego wykonywana czynność stosowało jedynie 22% techników, a aż 29% badanych nigdy nie stosowało wymienionych środków ochrony. Wnioski Nie wszystkie pracownie techniki dentystycznej były wyposażone w niezbędne środki ochrony osobistej. Do najczęściej stosowanych środków ochrony osobistej należały rękawiczki jednorazowe, płyn do dezynfekcji oraz wyciąg. Pandemia COVID-19 przyczyniła się do zmiany procedur dezynfekcji u ponad 1/3 badanych. Aż 35% z nich dopiero po wybuchu pandemii zaczęło stosować dezynfekcję, natomiast większość zmian dotyczyła udoskonalania istniejących procedur. Długość stażu pracy techników miała wpływ na narażenie na stres oraz wypalenie zawodowe.
Background Work of a dental technician is associated with exposure to a number of harmful factors. We can distinguish: chemical, biological, physical and psychophysical factors. They contribute to many diseases, but not all of them are classified as occupational diseases. The main aim of the study was to assess the health hazards that occur in the workplace of a dental technician and their prevention during the COVID-19 pandemic. Material and Methods An epidemiological cross-sectional study was conducted. A self-created questionnaire form containing 28 questions was used. The link to the survey was shared on social groups associating dental technicians. Participation in the study did not require logging in. During the data collection, the respondents' personal data were not collected and processed. Results 148 dental technicians participated in the study. The largest group were participants aged 21-25 (32%), the smallest group were people over 50 (6%). The most frequently occupied position was acrylic and plaster. More than 1/3 of those surveyed reported having allergies, most often to acrylic or metal. More than 20% of technicians reported experience of mechanical injuries several times a week or more. 17% of technicians declared professional burnout. 80% of technicians used protective clothing. Personal protective equipment was always used by only 22% of technicians, and as many as 29% of respondents never used the listed protective equipment. Conclusions Not all dental laboratories were equipped with the necessary personal protective equipment. The most commonly used personal protective equipment included: disposable gloves, disinfectant liquid and extract. The COVID-19 pandemic contributed to a change in disinfection procedures in more than 1/3 of the respondents. 35% of them started using disinfection only after the outbreak of the pandemic, while most of the changes concerned the improvement of existing procedures. The length of work experience of technicians had an impact on exposure to stress and occupational burnout.
Źródło:
Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety; 2023, 74, 4; 289-299
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy. Workers’ Health and Safety
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prawne wymogi kontroli szkodliwych czynników biologicznych w świetle zmian legislacyjnych w latach 2000-2020
Legal requirements for control of harmful biological agents in the light of related legislative changes in years 2000-2020
Autorzy:
Górny, Rafał L.
Gołofit-Szymczak, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31342463.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
szkodliwe czynniki biologiczne
narażenie zawodowe
ocena ryzyka
wirus SARS-CoV-2
legislacja
inżynieria środowiska
harmful biological agents
occupational exposure
risk assessment
SARS-CoV-2 virus
legislation
environmental engineering
Opis:
Legislacja w obszarze ochrony pracowników przed ryzykiem związanym z narażeniem na szkodliwe czynniki biologiczne (SCB) wymaga stałego nowelizowania. Pandemia COVID-19 wymusiła kolejne zmiany w tym zakresie. W 2020 r. opublikowano dyrektywę Komisji (UE) 2020/739 zmieniającą m.in. załącznik III do dyrektywy 2000/54/WE w odniesieniu do włączenia SARS-CoV-2 do wykazu czynników biologicznych o znanej zakaźności dla ludzi. W tym samym roku w Polsce ukazało się znowelizowane rozporządzenie Ministra Zdrowia (Dz.U. poz. 2234) zmieniające rozporządzenie w sprawie SCB dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. W artykule omówiono prawne wymogi kontroli SCB w świetle ostatnich zmian legislacyjnych oraz scharakteryzowano problemy z tego obszaru, które wciąż wymagają rozwiązania zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim.
Legislation in the area of protection of workers against the risks related to harmful biological agents (HBA) exposure requires constant revision. The COVID-19 pandemic has forced further changes in this regard. In 2020, Commission Directive (EU) 2020/739 was published, amending among others Annex III to Directive 2000/54/EC as regards the inclusion of SARS-CoV-2 in the list of biological agents known to infect to humans. In the same year in Poland, a revised Ordinance of the Minister of Health was published, amending the regulation on HBA for health in the work environment and protection of the health of workers professionally exposed to these agents. This article discusses the legal requirements of HBA control in the light of the latest legislative changes and characterizes the problems in this area that still need to be solved at both the national and European level.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2022, 7; 12-20
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Study of the harmful factors influence on the occupational risk level: the example of the Ukrainian mining industry
Autorzy:
Kruzhilko, O.
Maystrenko, V.
Tkalych, I.
Polukarov, Y.
Kalinchyk, V. P.
Neklonskyi, I.
Ryzhchenko, O.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2055751.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Stowarzyszenie Komputerowej Nauki o Materiałach i Inżynierii Powierzchni w Gliwicach
Tematy:
mining industry
occupational risk
statistical data
harmful factors
dust
przemysł górniczy
ryzyko zawodowe
dane statystyczne
czynniki szkodliwe
zapylenie
Opis:
Purpose: The choice of preventive measures and labour protection equipment should be justified taking into account the occupational risk. For objective reasons, existing approaches do not provide an opportunity to justify the choice of the necessary measures, which best reduce the occupational risk level. Consequently, an effective methodological approach to justify preventive measures is required, since the level of risk in mining enterprises is still high, especially in developing countries and countries with weak economies. The current research is devoted to solving this urgent scientific problem. Design/methodology/approach: Construction of mathematical models based on accumulated statistical data on the values of production factors using polynomial regression, which is justified by the simplicity of computational algorithms and the clarity of the results obtained. Findings: On the example of the Ukrainian mining industry, it was found that to reduce occupational risk; the most effective is to change the operating mode of the equipment and rational planning of working hours, but not measures to reduce the dust concentration. Research limitations/implications: The study is focused on the mining industry; a methodological approach and a mathematical model are proposed for specific working conditions at Ukrainian mining industry. Practical implications: The proposed approach makes it possible, based on statistical data, to quickly and reliably select the most effective measures to reduce the industrial risk level. Originality/value: A feature of the proposed approach to reducing industrial risk is a comprehensive accounting of data on factors affecting occupational risk, the construction of mathematical models and the use of modelling results when planning measures to improve working conditions.
Źródło:
Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering; 2022, 110, 1; 35--41
1734-8412
Pojawia się w:
Journal of Achievements in Materials and Manufacturing Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkodliwe czynniki biologiczne stosowane celowo w zakładach pracy w Polsce na podstawie danych z Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych
Harmful biological agents intentionally used in enterprises in Poland based on the National Register of Biological Agents
Autorzy:
Kozajda, Anna
Jeżak, Karolina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2082673.pdf
Data publikacji:
2021-04-09
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
szkodliwe czynniki biologiczne
celowe użycie czynników biologicznych
zagrożenie biologiczne
zamierzone czynności z czynnikami biologicznymi
narażenie zawodowe na czynniki biologiczne
zarządzanie ryzykiem biologicznym
harmful biological agents
intentional use of biological agents
biohazard
deliberate activities with biological agents
occupational exposure to biological agents
biorisk management
Opis:
Wstęp: W artykule przedstawiono zamierzone użycie szkodliwych czynników biologicznych na podstawie Krajowego Rejestru Czynników Biologicznych (KRCB) według stanu na lipiec 2020 r. Materiał i metody: Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych jest centralną bazą danych gromadzącą zgłoszenia celowego użycia w procesach pracy czynników biologicznych zaklasyfikowanych do grup zagrożenia 2–4. Wyniki: Zgłoszenia zamierzonego użycia czynników biologicznych otrzymano od 672 zakładów, w tym od 63% w celach diagnostycznych, 30% – naukowo-badawczych i 7% – przemysłowych. Najwięcej zgłoszeń przesłały kliniczno-diagnostyczne laboratoria przyszpitalne (34%), a następnie laboratoria diagnostyczne inne niż przyszpitalne (34%) oraz laboratoria działające w strukturach szkół wyższych i jednostek naukowo-badawczych (15%). Ogółem liczba narażonych pracowników wyniosła 7077 osób, w tym 88% kobiet i 12% mężczyzn. Czynniki z 2 i 3 grupy zagrożenia stosowało, odpowiednio, 98% i 16% zakładów. Najczęściej wykorzystywano bakterie Escherichia coli (z wyjątkiem szczepów niepatogennych), na które były narażone 4394 osoby (62%), Staphylococcus aureus – 4122 osoby (58%) i Pseudomonas aeruginosa, na które było narażonych 3726 osób (53%). Czynniki biologiczne uznane przez Międzynarodową Agencję Badań nad Nowotworami za rakotwórcze stosowano w 107 zakładach (16%), w tym wirusy [wirus zapalenia wątroby typu B (N = 25, 4%), wirus zapalenia wątroby typu C (N = 24, 4%), ludzki wirus nabytego niedoboru odporności typu 1 (N = 18, 3%), wirus Epsteina-Barr (N = 10, 1%), ludzkie wirusy papilloma (N = 5, 1%), ludzki wirus herpes typu 8 (N = 3, <1%), ludzki wirus limfotropowy komórek T typu 1 (N = 3, <1%)], bakterie [Helicobacter pylori (N = 18, 3%)] i pasożyt [Schistosoma haematobium (N = 1, <1%)]. Wnioski: Krajowy Rejestr Czynników Biologicznych jest unikatowym źródłem informacji o czynnikach biologicznych celowo stosowanych w zakładach pracy i stanowi ważne ogniwo w łańcuchu informacji o narażeniu zawodowym w Polsce. Med. Pr. 2021;72(2):131–143
Background: This work presents intentional use of harmful biological agents based on the National Register of Biological Agents (in Polish abbreviated as KRCB) as of July 2020. Material and Methods: Generally, KRCB is a central database gathering notifications of intentional use of biological agents classified as risk groups 2–4 at work. Results: Notifications were sent by 672 enterprises, including for diagnostic – 63%, research – 30% and industrial purposes – 7%. The largest number of notifications were sent by hospital-based diagnostic laboratories – 34%, laboratories other than hospital-based – 34%, and higher education and research units – 15%. In total, 7077 workers (88% women, 12% men) were exposed to biological agents intentionally used at work. The following bacteria were most frequently used: Escherichia coli (with the exception of non-pathogenic strains) – 4394 (62%) exposed workers, Staphylococcus aureus –4122 (58%), and Pseudomonas aeruginosa – 3726 (53%). Biological agents recognized by the International Agency for Research on Cancer as carcinogenic were used in 107 enterprises (16%), including the following viruses: hepatitis B virus (HBV) – 25 enterprises (4%), hepatitis C virus (HCV) – 24 (4%), human immunodeficiency virus type 1 (HIV-1) – 18 (3%), Epstein-Barr virus (EBV) – 10 (1%), human papilloma virus (HPV) – 5 (1%), human herpes virus type 8 (HHV-8) – 3 (<1%), human T-lymphotropic virus type 1 (HTLV-1) – 3 (<1%), as well as bacteria Helicobacter pylori – 18 (3%) and parasites Schistosoma haematobium – 1 (<1%). Conclusions: While KRCB is a unique source of information on biological agents intentionally used in workplaces, it also provides an important link in the chain of information on occupational exposure to harmful agents in Poland.
Źródło:
Medycyna Pracy; 2021, 72, 2; 131-143
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Occupational health and safety management in "small size" enterprises, with particular emphasis on hazards identification
Autorzy:
Niciejewska, Marta
Kiriliuk, Olga
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1839504.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Stowarzyszenie Menedżerów Jakości i Produkcji
Tematy:
safety management
occupational hazards
hazardous factors
nuisance factors
harmful factors
zarządzanie bezpieczeństwem
ryzyko zawodowe
czynniki niebezpieczne
czynniki uciążliwe
szkodliwe czynniki
Opis:
The article presents the element of occupational health and safety management in enterprises, with particular emphasis on the identification of occupational hazards. The factors that may be a source of occupational hazards have been classified and divided. The aim of this study was to assess the impact of occupational hazards on work safety in the opinion of employees of micro and small enterprises. The research was carried out using the proprietary questionnaire. The results were verified by means of a direct interview with elements of observation. The research was compared with the trends prevailing in the enterprises of the European Union countries according to the results of the research conducted by EU-OSHA. Polish respondents considered physical and psychophysical factors to be the main occupational hazards. The results turned out to be very similar to those presented by EU-OSHA in its publicly available reports. The basic principle of occupational health and safety management, i.e. identification of occupational hazards, is reliability and correctness. Identification of occupational hazards gives the opportunity to take correct and effective corrective and preventive actions reducing occupational risk, for example through the effective use of personal protective equipment, or a more detailed treatment of both introductory and instructional training. The article also highlights the migration of individual occupational hazards, which depends on many factors, both professional and nonprofessional.
Źródło:
Production Engineering Archives; 2020, 26, 4; 195-201
2353-5156
2353-7779
Pojawia się w:
Production Engineering Archives
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkodliwe czynniki biologiczne - ocena ryzyka zawodowego
Harmful biological agents: occupational risk assessment
Autorzy:
Gołofit-Szymczak, M.
Górny, R. L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/180221.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
szkodliwe czynniki biologiczne
ocena ryzyka
klasyfikacja
choroby zawodowe
harmful biological agents
risk assesment
classification
occupational diseases
Opis:
Kryteria dokonywania oceny ryzyka zostały zamieszczone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki. Zgodnie z nim, ocena ryzyka powinna być przeprowadzona na podstawie wszelkich dostępnych informacji z uwzględnieniem klasyfikacji czynników biologicznych, według skali 2-4, rodzaju wykonywanych przez pracownika czynności, czasu i stopnia spodziewanego narażenia, potencjalnego działania alergizującego lub toksycznego szkodliwych czynników biologicznych, choroby, która może wystąpić w następstwie wykonywanej pracy, stwierdzonej choroby, która ma bezpośredni związek z wykonywaną pracą lub wskazówek organów właściwej inspekcji sanitarnej, Państwowej Inspekcji Pracy oraz jednostek służby medycyny pracy.
Criteria for risk assessment are listed in the ordinance of the Minister of Health on harmful biological agents in the workplace and the protection of workers exposed to those agents. Accordingly, risk assessment should be based on all available information including classification of biological agents, risk groups 2-4, information on diseases which may be contracted as a result of work; information on diseases from which workers are found to be suffering and which have a direct connection with their work, recommendations from competent sanitary authorities National Labour Inspectorate, and occupational medicine services.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2018, 1; 8-12
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zastosowanie metod biologii molekularnej w ocenie narażenia zawodowego na szkodliwe czynniki biologiczne
Molecular biology methods in assessing occupational exposure to harmful biological agents
Autorzy:
Bakal, A.
Górny, R.
Ławniczek-Wałczyk, A.
Cyprowski, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/137930.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
szkodliwe czynniki biologiczne
ryzyko zawodowe
biologia molekularna
PCR
diagnostyka molekularna
genotypowanie drobnoustrojów
molekularny odcisk palca
harmful biological agents
occupational risk
molecular biology
molecular diagnostics
microorganisms genotyping
Opis:
Obowiązkiem każdego pracodawcy jest zapewnienie pracownikom bezpiecznych warunków w miejscu zatrudnienia. W tym celu niezbędna jest identyfikacja i eliminacja możliwych do usunięcia zagrożeń oraz zapewnienie odpowiednich środków ochrony zarówno zbiorowej, jak i indywidualnej. Wśród szkodliwych czynników środowiska pracy, jednymi z bardziej istotnych są czynniki biologiczne. Stanowią one częstą przyczynę chorób zawodowych w Polsce. Mogą oddziaływać na organizm człowieka, powodując dolegliwości o charakterze: alergicznym, drażniącym, zakaźnym, toksycznym oraz rakotwórczym. Do tych czynników biologicznych zaliczamy: mikroorganizmy (bakterie, grzyby), wirusy, pasożyty człowieka oraz aktywne biologicznie substancje chemiczne będące produktami metabolizmu drobnoustrojów (np. mykotoksyny).W laboratoryjnej identyfikacji zagrożeń biologicznych najczęściej są obecnie wykorzystywane metody: hodowlane, mikroskopowe i biochemiczne. Mimo niewątpliwych zalet i rozpowszechnienia, mają one jednak swoje ograniczenia. Większość z nich pozwala na identyfikację jedynie mikroorganizmów żywych, zdolnych do wzrostu w warunkach laboratoryjnych. Jak wskazują wyniki badań, takie drobnoustroje stanowią jedynie niewielki odsetek w ekstremalnych przypadkach zaledwie 1%) społeczności występującej w danym środowisku. W artykule zostały przedstawione metody biologii molekularnej (wykorzystujące analizę DNA) pozwalające na: identyfikację jakościową i ilościową drobnoustrojów, określenie ich cech biochemicznych oraz uzyskanie profilu gatunkowego mikroorganizmów występujących w danym środowisku, bez konieczności ich hodowli w warunkach laboratoryjnych. Zastosowanie tych metod pozwala na dokładniejszą identyfikację drobnoustrojów występujących w środowisku pracy, umożliwiając bardziej precyzyjną ocenę narażenia na szkodliwe czynniki biologiczne.
All employers are responsible for ensuring safe working conditions for employees in their workplace. It is necessary to accurately identify and eliminate all hazards that are possible to remove and to ensure proper collective and personal protective measures. Among occupational hazards, biological agents are one of the most important. They are considered as the most frequent cause of occupational diseases in Poland. They can affect human body and cause various adverse health outcomes such as allergies, irritations, infections, toxicoses or even a cancer. Among them we can distinguish harmful microorganisms (bacteria, viruses, fungi), human parasites and biologically active chemical compounds produced by microorganisms (e.g., fungal mycotoxins). Currently, the most frequent used laboratory procedures to identify biological hazards are culture-based, microscopic and biochemical methods. Despite their unquestionable advantages and widespread presence, these techniques have also important limitations. They only enable identification of microorganisms which are viable and capable to grow in laboratory conditions. As the studies have shown, such microorganisms constitute (in extreme cases) merely 1% of their population present in the environment. This paper presents an overview of molecular biology methods (based on DNA analysis) which allow the qualitative and quantitative identification of microorganisms, determining their biochemical features and enabling to obtain their environmental species profile without the need for their culturing in laboratory conditions. Application of these methods provides more accurate identification of microorganisms present in occupational environment, allowing more precise analysis of potential health risks derived from exposure to harmful biological agents.
Źródło:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy; 2017, 3 (93); 5-16
1231-868X
Pojawia się w:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ryzyko zdrowotne wynikające z narażenia na bioaerozol w placówkach ochrony zdrowia
The health risk due to exposure to bioaerosol occurring in health care institutions
Autorzy:
Ebisz, Marcin
Król, Karolina
Lar, Katarzyna
Mroczek, Alina
Zbrojkiewicz, Ewa
Kopciak, Michał
Złotkowska, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1035573.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Medycyny Wsi
Tematy:
"bioaerozol"
"mikroorganizmy"
"ryzyko zawodowe"
"szkodliwe czynniki biologiczne"
Opis:
Health care workers employed in health care institutions are a population particularly exposed to a number of dangerous and burdensome factors, and the main risk factors are biological factors. Infections at the workplace can be transferred by blood but the use of mechanical barriers could potentially reduce the risk. When microorganisms are present in the air and create a bioaerosol, prevention methods are more difficult, and the problem relates to a larger number of employees and other people using health care facilities. Bioaerosol enters the human body through the respiratory system and includes mainly bacteria, fungi, viruses and other organic substances which can cause negative health outcomes.
Osoby pracujące w placówkach ochrony zdrowia stanowią grupę szczególnie narażoną na szereg czynników niebezpiecznych i uciążliwych, a głównymi czynnikami ryzyka są czynniki biologiczne. Do zakażenia może dojść drogą krwiopochodną, jednak ograniczenie ryzyka jest tutaj możliwe poprzez zastosowanie barier mechanicznych. W przypadku przedostawania się drobnoustrojów do powietrza i tworzeniu się bioaerozolu metody prewencji są nieco bardziej utrudnione, a problem dotyczy większej liczby pracowników oraz pozostałych osób korzystających z placówek ochrony zdrowia. Bioaerozol wnika do organizmu człowieka przez układ oddechowy, a w jego skład wchodzą głównie bakterie, grzyby, wirusy oraz inne substancje organiczne, które mogą powodować szereg niekorzystnych zjawisk zdrowotnych.
Źródło:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine; 2016, 19, 2; 55-62
1505-7054
2084-6312
Pojawia się w:
Medycyna Środowiskowa - Environmental Medicine
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dobre praktyki w opiece profilaktycznej nad kobietą ciężarną w miejscu pracy – wpływ czynników szkodliwych i uciążliwości występujących w środowisku pracy i domowym na przebieg oraz wynik ciąży
Good practice in occupational health services – The influence of hazardous conditions and nuisance coexisting in the work environment and at home on the course and outcome of pregnancy
Autorzy:
Marcinkiewicz, Andrzej
Wężyk, Agata
Muszyński, Paweł
Polańska, Kinga
Makowiec-Dąbrowska, Teresa
Wiszniewska, Marta
Walusiak-Skorupa, Jolanta
Hanke, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2164380.pdf
Data publikacji:
2015-11-05
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
ciąża
czynniki psychospołeczne
szkodliwe czynniki zawodowe
obowiązki domowe
służba medycyny pracy
zdrowie pracowników
pregnancy
psychological factors
occupational hazards
household chores
occupational health service
occupational health
Opis:
Kluczowym działaniem w ramach dobrych praktyk w opiece profilaktycznej jest systematyczna kontrola stanu zdrowia pracujących, ocena jego związku przyczynowego z warunkami pracy oraz w efekcie – udzielanie pracownikom i pracodawcom porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy. Lekarz medycyny pracy powinien przy tym pamiętać, że niektóre czynności wykonywane przez pracowników nie tylko wchodzą w zakres obowiązków zawodowych, ale są wykonywane przez nich również w domu. Taka świadomość jest szczególnie ważna w opiece profilaktycznej nad pracującą ciężarną. Biorąc powyższe pod uwagę, autorzy niniejszej publikacji dokonali przeglądu piśmiennictwa pod kątem uciążliwości i czynników szkodliwych, na które kobiety w ciąży mogą być narażone w trakcie wykonywania pracy zawodowej i w warunkach domowych. Przedstawione wyniki badań wskazują konieczność minimalizowania u ciężarnych czynności wymuszających częste pochylanie się, grożących upadkiem, wymagających dźwigania oraz związanych z nadmiernym stresem. Zwrócono uwagę na możliwość przekraczania łącznie w pracy i w domu obecnie obowiązującego w polskim prawie limitu 4 godzin pracy przy komputerze – głównie ze względu na wiążący się z tym niekorzystny wpływ niskiej aktywności fizycznej i długotrwale utrzymywanej pozycji siedzącej. Ze względu na niekorzystny wpływ pracy powyżej 40 godz. tygodniowo na przebieg ciąży w ocenie ryzyka zawodowego wskazana jest analiza łącznego czasu pracy ciężarnej z uwzględnieniem dodatkowych prac zarobkowych i zajęć domowych. W podsumowaniu autorzy podkreślają, że opieka profilaktyczna nad pracującą ciężarną wymaga edukowania ciężarnych w zakresie sposobu wykonywania obowiązków służbowych, ze zwróceniem uwagi na zakres i częstość czynności domowych analogicznych do zawodowych. Med. Pr. 2015;66(5):713–724
The key activity in good practice of occupational medicine is to control, on a regular basis, the workers’ health and how it is affected by the work environment and – consequently – to provide the employers and employees with advice regarding the organization, ergonomics, physiology and psychology of work. Occupational medicine practitioners should remember that certain duties are performed both at work and at home. This issue is particularly important in preventive healthcare of pregnant working women. Taking the above into consideration, we reviewed the literature with respect to nuisance and occupational risk factors, which might be associated with professional and household duties. The research indicates the need to reduce activities that require frequent bending or lifting, put a women at risk of falling or cause excess occupational stress for pregnant women. We would like to draw the doctors’ attention to the possibility of exceeding a 4-hour limit of work at video display terminals and negative effects of low physical exercise and sitting for a long time both at work and at home. Since long working hours (over 40 h/week) affect the course of pregnancy negatively, total working time at work (including any additional jobs) and at home must be taken into account in the occupational risk assessment. To sum up, we emphasize that preventive healthcare of pregnant working women should mainly include education programmes. Women need to know how to perform their work safely and pay attention to the scope and frequency of household tasks (duties). Med Pr 2015;66(5):713–724
Źródło:
Medycyna Pracy; 2015, 66, 5; 713-724
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Exposure of ventilation system cleaning workers to harmful microbiological agents
Narażenie pracowników konserwujących instalacje wentylacyjne na szkodliwe czynniki mikrobiologiczne
Autorzy:
Gołofit-Szymczak, Małgorzata
Ławniczek-Wałczyk, Anna
Górny, Rafał L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2166331.pdf
Data publikacji:
2014-11-05
Wydawca:
Instytut Medycyny Pracy im. prof. dra Jerzego Nofera w Łodzi
Tematy:
bioaerozole
instalacje wentylacyjne
narażenie zawodowe
szkodliwe czynniki biologiczne
bioaerosols
ventilation systems
occupational exposure
harmful biological agents
Opis:
Background: Regular inspection of the cleanliness of the ventilation systems, as well as their periodic cleaning and disinfection, if necessary, are the main factors of the proper maintenance of each system. Performing maintenance operations on the ventilation system, workers are exposed to risk associated with the exposure to harmful biological agents. The aim of this study was to assess the employees' exposure to bioaerosols during maintenance work on ventilation systems. Material and Methods: Bioaerosol measurements were carried out using a button sampler. The microbial particles were collected on gelatin filters. Settled-dust samples from the inner surface of the air ducts and filter-mat samples were selected for the microbiological analysis. In the collected air, dust and filter samples the concentration of bacteria and fungi were determined. Results: Bacteria and fungi concentrations ranged between 3.6×10²-2.2×10⁴ CFU/m³ and 4.7×10²-4.5×10³ CFU/m³ at workplaces where the operations connected with mechanical ventilation cleaning were performed and 2.2×10⁴-1.2×10⁵ CFU/m³ and 9.8×10¹-2.5×10² CFU/m³ at workplaces where filter exchange was performed, respectively. The qualitative analysis of microorganisms isolated from the air in all studied workplaces revealed that the most prevalent bacteria belonged to Bacillus genus. The average concentrations of bacteria and fungi in filter-mat samples were 3.3×10³ CFU/cm² and 1.4×10⁴ CFU/cm², respectively. In settled-dust samples, average concentrations were 591 CFU/100 cm² and 52 CFU/100 cm², for bacteria and fungi respectively. Conclusions: Workers cleaning ventilation systems are exposed to harmful biological agents classified into risk groups, 1 and 2, according to their level of the risk of infection. The research conducted in the workplace can be the basis of risk assessment related to exposure to harmful biological agents during maintenance work in ventilation. Med Pr 2013;64(5):613–623
Wprowadzenie: Istotnym elementem właściwej eksploatacji instalacji wentylacyjnych jest regularna kontrola czystości wentylacji oraz jej okresowe czyszczenie i dezynfekcja. W ostatnich latach obserwuje się dynamiczny rozwój firm zajmujących się konserwacją instalacji wentylacyjnych. Pracownicy prowadzący prace konserwacyjne instalacji wentylacyjnej narażeni są na działanie szkodliwych czynników biologicznych. Celem niniejszej pracy było określenie narażenia na te czynniki podczas prac konserwacyjnych w instalacjach wentylacyjnych. Materiał i metody: Pobieranie próbek powietrza wykonano jako pomiar indywidualny za pomocą pobornika guzikowego. Powierzchnię wychwytu stanowiły sterylne filtry żelatynowe. Analizie poddano również próbki pyłu osiadłego z wewnętrznych powierzchni przewodów wentylacyjnych oraz próbki zużytych mat filtracyjnych. Zarówno w próbkach powietrza, pyłu osiadłego, jak i filtrach określano stężenie bakterii i grzybów, a następnie identyfikowano rodzaj lub gatunek wyizolowanych mikroorganizmów. Wyniki: Stężenia aerozolu bakteryjnego i grzybowego mieściły się w zakresie odpowiednio 3,6×10²-2,2×10⁴ jtk/m³ i 4,7×10²-4,5×10³ jtk/m³ na stanowiskach pracy, na których wykonywano czynności związane z mechanicznym czyszczeniem instalacji wentylacyjnych, oraz 2,2×10⁴-1,2×10⁵ jtk/m³ i 9,8×10¹-2,5×10² na stanowiskach pracy, na których wymieniano filtry. W powietrzu na wszystkich badanych stanowiskach pracy dominowały bakterie z rodzaju Bacillus. Średnie stężenie mikroorganizmów wyizolowanych z próbek mat filtracyjnych wynosiło dla bakterii: 3,3×10³ jtk/cm², a dla grzybów: 1,4×10⁴ jtk/cm², natomiast z próbek pyłu osiadłego - 591 jtk/100 cm² dla bakterii i 52 jtk/100 cm² dla grzybów. Wnioski: Pracownicy konserwujący instalacje wentylacyjne są narażeni na kontakt ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi z 1. i 2. grupy zagrożenia. Badania przeprowadzone na stanowiskach pracy mogą być podstawą oceny ryzyka zawodowego związanego z narażeniem na szkodliwe czynniki biologiczne podczas prac konserwacyjnych w instalacjach wentylacyjnych. Med. Pr. 2013;64(5):613–623
Źródło:
Medycyna Pracy; 2013, 64, 5; 613-623
0465-5893
2353-1339
Pojawia się w:
Medycyna Pracy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kształtowanie ryzyka zawodowego związanego z hałasem na stanowiskach pracy w podziemnych wyrobiskach eksploatacyjnych
Formation of occupational risk, connected with the noise at the work stations in underground mining excavations
Autorzy:
Kapusta, M.
Szponder, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/349524.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie. Wydawnictwo AGH
Tematy:
hałas
ryzyko
czynniki szkodliwe
choroby zawodowe
noise
risk
harmful factors
occupational disease
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki pomiaru natężenia hałasu na wybranych stanowiskach pracy w kopalni węgla kamiennego. Obowiązkiem pracodawcy jest identyfikacja, ocena i szacowanie ryzyka zawodowego, które bezpośrednio wynika z występujących zagrożeń podczas pracy. Do analizy narażenia pracowników na skutki oddziaływania hałasu wybrano grupę pracowników z oddziałów eksploatacyjnych. Głównym źródłem hałasu w wyrobiskach są maszyny związane z urabianiem calizny. Ocena ryzyka zawodowego przeprowadzona metodą PN-N-18002 pozwoliła oszacować wielkość i stopień dopuszczalności ryzyka oraz wytyczyć kierunki profilaktyki. Ponadto w artykule porównano wartości tabelaryczne i rzeczywiste hałasu generowanego przez różne maszyny górnicze.
The article presents the results of the noise measurement at selected workplaces in coal mines. The employer is obliged to identify, evaluate and estimate occupational risk, resulting from existing hazards. To analyze the exposure of workers to noise, a group of mining division employees was selected. The main source of noise in excavations comes from machines and technological processes associated with mining of the body of coal. Risk assessment was carried out with use of the PN-N-18002 norm, which enabled to estimate the size and the degree of risk acceptability, while allowed to determine prevention methods. In addition, the article compares actual and tabulated values of noise for various mining machinery.
Źródło:
Górnictwo i Geoinżynieria; 2011, 35, 4; 49-59
1732-6702
Pojawia się w:
Górnictwo i Geoinżynieria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagrożenia w pracy pielęgniarki środowiskowej
Autorzy:
Frąckowiak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/370777.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Wyższa Szkoła Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Tematy:
pielęgniarka środowiskowa
zagrożenia zawodowe
czynniki szkodliwe
wypalenie zawodowe
choroby zawodowe
obciążenia fizyczne
community nurse
occupational hazards
harmful factors
professional burnout
occupational disease
physical loads
Opis:
Pielęgniarki z racji wykonywanych obowiązków, ryzyka kontaktu z czynnikami szkodliwymi i niebezpiecznymi oraz obciążeń psychospołecznych związanych z wykonywaną pracą narażone są na szereg zagrożeń zawodowych. Są to szkodliwe czynniki biologiczne, zagrożenia układu mięśniowo-szkieletowego, czynniki chemiczne i fizyczne oraz stres, często agresja i wulgarne zachowania ze strony pacjentów, wypalenie zawodowe. Celem niniejszej pracy jest ocena występowania zagrożeń zawodowych wśród pielęgniarek środowiskowych. Badania przeprowadzono w grupie 33 pielęgniarek pracujących w zakładzie NZOZ "Centrum Usług Pielęgniarskich" w Chorzowie. W pracy wykorzystano opracowany dla potrzeb niniejszych badań kwestionariusz ankietowy do oceny zagrożeń występujących w miej scu pracy. Prawie połowa (42%) ankietowanych wskazała, że najważniejszągrupązagrożeń są szkodliwe czynniki biologiczne, następnie wymieniano dolegliwości układu mięśniowo-szkieletowego (39%) oraz obciążenia psychiczne (33%). Wśród chorób zawodowych większość badanych wskazywała na zarażenie się grzybicą (85%), gruźlicą (79%), a następnie wymieniano wirusowe zapalenie wątroby typu B lub C (70%). Zdecydowana większość ankietowanych twierdziła, że narażona jest w pracy na występowanie agresji ze strony pacjentów (73%).
Nurses by virtue of performed duties, risk of contact with harmful and dangerous factors, psychosocial loads related to performed work, are situated in a danger zone of many occupational hazards. There are biological harmful factors, hazards of agreement musculoskeletal, chemical and physical agents, stress, often eggression and vulgar behavior from their patients part, professional burnout. The purpose of this study is to estimate the evaluation of occupational hazards in community of nurses. The research was conducted in a group of 33 nurses working in NZOZ "The Center of Nursing Services" in Chorzów. A special questionnaire was designed for the purpose of this research. The almost half (42%) of respondents regarded that the most important group of hazards in workplace are the biological harmful factors, then 39% of them regarded ailments of agreement musculoskeletal and psychological loads (33%). The majority of respondents with occupational diseases indicated to become infected a mycosis (85%), tuberculosis (79%) and then was regarded viral hepatitis type of B or C (70%). The sweeping majority of respondents daimed that they were exposed to aggression from their patients in the workplace (73%).
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach; 2010, 1(6); 53-70
1895-3794
2300-0376
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania Ochroną Pracy w Katowicach
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drobnodyspersyjne cząstki metali - ocena narażenia zawodowego
Fine particles of metals – occupational risk assessment
Autorzy:
Gawęda, E.
Kondej, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/181213.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Centralny Instytut Ochrony Pracy
Tematy:
ryzyko zawodowe
ocena ryzyka zawodowego
czynniki szkodliwe
stanowisko pracy
risk assessment
ocupational risk assessment
workstand
harmful factors
Opis:
W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące występowania drobnodyspersyjnych cząstek metali w powietrzu na stanowiskach pracy, na których są prowadzone procesy z udziałem metali i ich związków. Podano przykłady procesów, w których cząstki wytwarzane są w sposób celowy oraz niepożądany. Poruszono problemy związane z przeprowadzeniem oceny narażenia zawodowego (pobieranie próbek, wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń). W artykule przedstawiono zagadnienia dotyczące występowania drobnodyspersyjnych cząstek metali w powietrzu na stanowiskach pracy, na których są prowadzone procesy z udziałem metali i ich związków. Podano przykłady procesów, w których cząstki wytwarzane są w sposób celowy oraz niepożądany. Poruszono problemy związane z przeprowadzeniem oceny narażenia zawodowego (pobieranie próbek, wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń).
This paper presents issues related to the fine particles suspended in workplace air, where processes with metals and their compounds are conducted. Examples of wanted and unwanted generation of particles are given. Problems connected with occupational risk assessment (sampling methods, threshold limit values) are brought up.
Źródło:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2005, 6; 18-20
0137-7043
Pojawia się w:
Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-14 z 14

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies