Dobre praktyki w opiece profilaktycznej nad kobietą ciężarną w miejscu pracy – wpływ czynników szkodliwych i uciążliwości występujących w środowisku pracy i domowym na przebieg oraz wynik ciąży

Kluczowym działaniem w ramach dobrych praktyk w opiece profilaktycznej jest systematyczna kontrola stanu zdrowia pracujących, ocena jego związku przyczynowego z warunkami pracy oraz w efekcie – udzielanie pracownikom i pracodawcom porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy. Lekarz medycyny pracy powinien przy tym pamiętać, że niektóre czynności wykonywane przez pracowników nie tylko wchodzą w zakres obowiązków zawodowych, ale są wykonywane przez nich również w domu. Taka świadomość jest szczególnie ważna w opiece profilaktycznej nad pracującą ciężarną. Biorąc powyższe pod uwagę, autorzy niniejszej publikacji dokonali przeglądu piśmiennictwa pod kątem uciążliwości i czynników szkodliwych, na które kobiety w ciąży mogą być narażone w trakcie wykonywania pracy zawodowej i w warunkach domowych. Przedstawione wyniki badań wskazują konieczność minimalizowania u ciężarnych czynności wymuszających częste pochylanie się, grożących upadkiem, wymagających dźwigania oraz związanych z nadmiernym stresem. Zwrócono uwagę na możliwość przekraczania łącznie w pracy i w domu obecnie obowiązującego w polskim prawie limitu 4 godzin pracy przy komputerze – głównie ze względu na wiążący się z tym niekorzystny wpływ niskiej aktywności fizycznej i długotrwale utrzymywanej pozycji siedzącej. Ze względu na niekorzystny wpływ pracy powyżej 40 godz. tygodniowo na przebieg ciąży w ocenie ryzyka zawodowego wskazana jest analiza łącznego czasu pracy ciężarnej z uwzględnieniem dodatkowych prac zarobkowych i zajęć domowych. W podsumowaniu autorzy podkreślają, że opieka profilaktyczna nad pracującą ciężarną wymaga edukowania ciężarnych w zakresie sposobu wykonywania obowiązków służbowych, ze zwróceniem uwagi na zakres i częstość czynności domowych analogicznych do zawodowych. Med. Pr. 2015;66(5):713–724

The key activity in good practice of occupational medicine is to control, on a regular basis, the workers’ health and how it is affected by the work environment and – consequently – to provide the employers and employees with advice regarding the organization, ergonomics, physiology and psychology of work. Occupational medicine practitioners should remember that certain duties are performed both at work and at home. This issue is particularly important in preventive healthcare of pregnant working women. Taking the above into consideration, we reviewed the literature with respect to nuisance and occupational risk factors, which might be associated with professional and household duties. The research indicates the need to reduce activities that require frequent bending or lifting, put a women at risk of falling or cause excess occupational stress for pregnant women. We would like to draw the doctors’ attention to the possibility of exceeding a 4-hour limit of work at video display terminals and negative effects of low physical exercise and sitting for a long time both at work and at home. Since long working hours (over 40 h/week) affect the course of pregnancy negatively, total working time at work (including any additional jobs) and at home must be taken into account in the occupational risk assessment. To sum up, we emphasize that preventive healthcare of pregnant working women should mainly include education programmes. Women need to know how to perform their work safely and pay attention to the scope and frequency of household tasks (duties). Med Pr 2015;66(5):713–724