Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "ship control" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-50 z 102
Tytuł:
The ship control system for trajectory tracking experiments with physical model of tanker
Autorzy:
Morawski, L.
Vinh, N. C.
Pomirski, J.
Rak, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/258464.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
nonlinear control
ship control
track-keeping
Opis:
This paper presents a cascade system which stabilizes the transverse deviation of the ship in relation to the set path. The ship’s path is determined as a broken line with specified coordinates of way points. Three controllers are used in the system. The primary controller is the trajectory controller. It generates the set value of heading for the course control system or angular velocity for the turning control system. The course control system is used on the straight line of the set trajectory while the turning controller is used during a change of the set trajectory segment. The characteristics of the nonlinear controllers are selected in such a way that the properties of the control system with the rate of turn controller are modelled by the first-order inertia, while the system with the course keeping controller is modelled by a second-order linear term. The presented control system was tested in Matlab-Simulink environment. The results of tests performed on a lake are presented and discussed.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2007, S 2; 49-53
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Automatic control systems for ships fitted with podded propulsion drive (POD)
Autorzy:
Dymarski, C.
Dąbrowski, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/962799.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
ship propulsion
azimuthal propulsion
ship control systems
Opis:
The paper shows purposefulness and possiblity of automation of ship propulsion systems, especially those of POD type, intended to be used on four Baltic navigation ships: a containership, ro-ro ship, product tanker, as well as river-sea-going ship, designed within the frame of the Eureka "Baltecologicalship" project. Requirements of ship classification societies, and general ones for modern ship control systems were presented, as well as a review and analysis of currently applied power plant automation systems for diesel- electric ships fitted with podded propulsion drive (POD), were performed. Moreover real ways and possibilities of controlling ship s course and speed were indicated. Information contained in this paper may facilitate selecting appropriate design assumptions for a propulsion control system to be applied on the above mantioned ships.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2004, S 1; 83-86
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The branch-and-bound method and genetic algorithm in avoidance of ships collisions in fuzzy environment
Autorzy:
Mohamed-Seghir, Mostefa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259091.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
safe ship control
optimal control
safe trajectories
branch and bound method
genetic algorithm
ship control
fuzzy set theory
Opis:
Marine navigation consists in continuous observation of the situation at sea, determination the anti-collision manoeuvre. So it necessary to determine ship safe trajectory as a sequence of ship course changing manoeuvres. Each manoeuvre is undertaken on the basis of information obtained from the anti-collision system ARPA. This paper describes a method of safe ship control in the collision situation in a fuzzy environment based on a branch and bound method and a genetic algorithm. The optimal safe ship trajectory in a collision situation is presented as multistage decision-making process.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 45-49
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Optimization methods in maritime transport and logistics
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259728.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
maritime transport
optimization
ship control
computer simulation
Opis:
The purpose of the article is to present the goal of optimization of transport and logistics processes, followed by literature review in the field of optimization methods. The optimization methods were categorized and the most commonly used methods were listed. The tasks of static and dynamic optimization were formulated. An example of the single-criterion static and dynamic optimization and multi-criteria game optimization are given.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2018, 4; 30-38
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dynamic positioning system design for “Blue Lady”. Simulation tests
Autorzy:
Tomera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259096.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
dynamic positioning system
marine systems
ship control
Opis:
The dynamical positioning system is a complex control consisting of a number of components, including: filters, observers, controllers, and propeller allocation systems. The design and preliminary analysis of operational quality of system operation are usually done based on numerical simulations performed with the aid of the mathematical model of the ship. The article presents a concept of the dynamic positioning system applied to steering the training ship Blue Lady used for training captains in the ship handling research and training centre owned by the Foundation for Safety of Navigation and Environment Protection in Ilawa/Kamionka. The simulation tests performed in the numerical environment of Matlab/Simulink have proved the usability of the designed system for steering a ship at low speed.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 57-65
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Measuring system for parallel moving ships
Autorzy:
Waszkiel, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259094.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
vision system
relative ship position determination
safe ship control
computer simulation
Opis:
The paper introduces algorithm for determining the relative positions of two ships manoeuvring as a pair. This algorithm also takes into account determination of angle ă, which is difference between present approaching vessel and guidance vessel course. Relative positioning system is a vision system based on three colours LEDs matrix and rotating CCD camera. There are presented ways of distance calculation based on photogrammetric methods from the known distance between the characteristic points of the real. Several possible cases are taken into account. The considerations have been illustrated on the basis of model of the system. These results confirm the correctness of the operation of the algorithm that is used by the designed measuring system.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 66-72
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Automation of ship and control
Zagadnienia automatyzacji i sterowania statkiem
Autorzy:
Śmierzchalski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/359692.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
wielowarstwowa struktura sterowania statkiem
systemy sterowania statkiem
dekompozycja sterowania
multi-layer structure of the ship control
ship control systems
decomposition of control system
Opis:
The article presents the problem of automation of ship’s control. This paper will discuss the basic tasks of the track ship control, collision avoidance and automatic dynamic positioning. The following subjects will be presented: the general structure of the ship's control, methods and control algorithms for the above mentioned tasks.
Artykuł przedstawia zagadnienia automatyzacji i sterowania statkiem. W pracy zostały omówione podstawowe zadania sterowania po trajektorii, unikania kolizji oraz automatycznego dynamicznego pozycjonowania. Zostały przedstawione: ogólna struktura sterowania statkiem, metody oraz algorytmy sterowania dla ww. zadań.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2012, 30 (102); 132-137
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nonlinear observers design for multivariable ship motion control
Autorzy:
Tomera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259089.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
extended Kalman filter
nonlinear observers
ship control
dynamic positioning
Opis:
This paper presents the designs of two observers, which are: the extended Kalman filter and the nonlinear passive observer. Based on the measured values of ship position and heading, the observers estimate the surge, sway and yaw velocities of the ship motion. The observers make use of the simplified nonlinear mathematical model of ship motion in which the neglected ship dynamics and disturbances are modelled using bias. The designed observers firstly have been simulated on a computer model where their parameters were calibrated, and then were implemented on the physical model of the training ship “Blue Lady” in the ship handling centre in Ilawa-Kamionka. The comparative analysis was done with respect to the estimated variables describing the ship motion in three directions: surge, sway and yaw.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 50-56
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Multi-criteria optimisation of multi-stage positional game of vessels
Autorzy:
Lisowski, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259750.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
maritime transport
optimisation
game theory
ship control
computer simulation
Opis:
The paper presents a mathematical model of a positional game of the safe control of a vessel in collision situations at sea, containing a description of control, state variables and state constraints as well as sets of acceptable ship strategies, as a multi-criteria optimisation task. The three possible tasks of multi-criteria optimisation were formulated in the form of non-cooperative and cooperative multi-stage positional games as well as optimal non-game controls. The multicriteria control algorithms corresponding to these tasks were subjected to computer simulation in Matlab/Simulink software based on the example of the real navigational situation of the passing of one’s own vessel with eighteen objects encountered in the North Sea.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2020, 1; 46-52
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Optimal and game control algorithms of a ship in collision situations at sea
Autorzy:
Lisowski, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/205923.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Badań Systemowych PAN
Tematy:
marine navigation
safety at sea
safe ship control
optimal control
game theory
Opis:
This paper presents an application of selected methods of optimal and game control theory to determine own ship safe trajectory when passing other ships encountered in good and in restricted visibility at sea. Five algorithms for determining safe trajectory of the own ship in a collision risk situation: non-cooperative positional game, non-cooperative matrix game, cooperative positional game, dynamic optimization, and kinematic optimization are compared. The analysis is illustrated with examples of computer simulations of the algorithms to determine safe and optimal own ship trajectories in the real navigational situations at sea.
Źródło:
Control and Cybernetics; 2013, 42, 4; 773-792
0324-8569
Pojawia się w:
Control and Cybernetics
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Computational intelligence in marine control engineering education
Autorzy:
Lisowski, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1551899.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
ship control
marine engineering curriculum
computational intelligence
game theory
computer simulation
Opis:
This paper presents a new approach to the existing training of marine control engineering professionals using artificial intelligence. We use optimisation strategies, neural networks and game theory to support optimal, safe ship control by applying the latest scientific achievements to the current process of educating students as future marine officers. Recent advancements in shipbuilding, equipment for robotised ships, the high quality of shipboard game plans, the cost of overhauling, dependability, the fixing of the shipboard equipment and the requesting of the safe shipping and environmental protection, requires constant information on recent equipment and programming for computational intelligence by marine officers. We carry out an analysis to determine which methods of artificial intelligence can allow us to eliminate human subjectivity and uncertainty from real navigational situations involving manoeuvring decisions made by marine officers. Trainees learn by using computer simulation methods to calculate the optimal safe traverse of the ship in the event of a possible collision with other ships, which are mapped using neural networks that take into consideration the subjectivity of the navigator. The game-optimal safe trajectory for the ship also considers the uncertainty in the navigational situation, which is measured in terms of the risk of collision. The use of artificial intelligence methods in the final stage of training on ship automation can improve the practical education of marine officers and allow for safer and more effective ship operation.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2021, 1; 163-172
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcje sterowania elektrohydrauliczną maszyną sterową statku z pompą o stałej wydajności zwiększającego dokładność statyczną układu
Ideas on Steering Gear Control with Hydraulic Pump of Constant Delivery Enhancing Steady Accuracy
Autorzy:
Stefanowski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/359409.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
sterowanie automatyczne
regulacja trójstawna z korekcją dynamiczną
EXPLO-SHIP 2006
automatic control
ship control
three-point dynamic correction control
Opis:
W artykule przedstawiono własności układu nadążnego realizującego wychylenia steru statku zbudowanego z wykorzystaniem pompy hydraulicznej stałego wydatku. Ponadto zaprezentowano różne rozwiązania układu sterowania z wykorzystaniem dynamicznego sprzężenia zwrotnego wokół regulatora trójpołożeniowego sterującego rozdzielaczem elektrohydraulicznym maszyny sterowej zwiększającego dokładność tego układu w stanach statycznych. Przedstawiono wyniki symulacji działania prezentowanych rozwiązań.
The paper shows properties of the follow-up system for rudder deflection using a hydraulic pump of constant delivery. Several solutions of a system using a three-point controller with dynamic feedback to enhance the steady-state accuracy are discussed. The results of simulative research are presented.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2006, 10 (82); 355-367
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sterowanie modelem fizycznym zbiornikowca wzdłuż zadanej trasy przejścia
Track-keeping of a physical model of the tanker along a specified route
Autorzy:
Tomera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/266345.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Elektrotechniki i Automatyki
Tematy:
utrzymywanie trasy przejścia
LQG
PID
sterowanie statkiem
track-keeping
LQG control
PID control
ship control
Opis:
W pracy przebadane zostały dwa regulatory zastosowane do sterowania ruchem statku wzdłuż zadanej trasy przejścia. Obiektem sterowania jest model fizyczny statku o nazwie Blue Lady wykorzystywany do szkolenia kapitanów w Ośrodku Manewrowania Statkami na jeziorze Silm w Iławie/Kamionce. Trasa ruchu statku określana jest zazwyczaj przy użyciu tzw. punktów drogi. Poprzez łączenie odcinkami kolejnych punktów drogi tworzona jest trajektoria zadana ruchu statku. Wokół każdego punktu drogi definiowany jest okrąg akceptacji, który statek musi osiągnąć. Kiedy statek wpływa w obszar objęty okręgiem akceptacji to wówczas trajektoria zadana przełączana jest na odcinek łączący dwa kolejne punkty drogi. Z każdym odcinkiem drogi jest powiązania prędkość poruszania się statku. Zadanie sterowania polega na jak najdokładniejszym prowadzeniu statku wzdłuż zadanej trajektorii. W tym celu przebadane zostały dwa regulatory. Pierwszy z nich jest regulatorem stanu (LQG), wykorzystującym dyskretny filtr Kalmana do wyznaczania niemierzonych zmiennych stanu statku, drugi natomiast opiera się na klasycznym regulatorze typu PID.
The study tested two controllers, which were used to control the movement of a ship along a specified route. The control plant is a physical model of a ship called the Blue Lady used for training captains in the Ship Handling Research and Training Center on the lake Silm in Iława/Kamionka, in Poland. The route of the vessel is usually determined using so-called waypoints. The reference trajectory of ship movement is created by combining sections of the successive waypoints. A circle of acceptance, that the ship must achieve is defined around each waypoint. When the ship enters the area of a circle of acceptance then the reference trajectory is switched on the segment connecting two consecutive waypoints. A specified speed of the ship is linked with each section of the road. The task of controlling consists on the most accurate sailing along the ship's trajectory. The first one is a state controller (LQG), which uses discrete-time Kalman filter to determine the unmeasured variables of the ship’s state and the other is based on a classical PID controller.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej; 2016, 51; 201-208
1425-5766
2353-1290
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stabilizacja kursu statku w oparciu o uproszczony komputerowy model dynamiki
Ship Course Stabilization Based on a Simplified Computer Dynamics Model
Autorzy:
Borkowski, P.
Zwierzewicz, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/360559.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
sterowanie statkiem
model komputerowy
zbiory rozmyte
OMiUO
ship control
computer model
fuzzy sets
Opis:
W artykule przedstawiono system stabilizacji kursu statku, działający w oparciu o sporządzony w pracy, komputerowy model jego dynamiki. Ujęcie takie narzuca nowy, oryginalny sposób konstrukcji algorytmu sterowania z wykorzystaniem teorii zbiorów rozmytych. Ze względu na wstępny charakter badań w komputerowym modelu statku nie uwzględniono dynamiki maszyny sterowej. Działanie algorytmu zostało sprawdzone symulacyjnie oraz dokonano porównania z regulatorm LQR.
This article describes a ship course stabilization system. It is based on the computer-borne dynamical model. Such an approach, which uses also the fuzzy sets theory, forms a new and original way of constructing a control algorithm. The computer ship model is simplified, i.e. it does not take into account the dynamics of the steering gear. The algorithm quality has been verified via simulations and compared to the LQR regulator.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2005, 5 (77); 97-109
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Linear Matrix Inequalities in multivariable ship’s steering
Autorzy:
Rybczak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259077.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
linear matrix inequality
use of LMI
synthesis of regulators
multivariable system
ship's control
Opis:
This paper explains the basics of the Linear Matrix Inequalities (LMI), with examples of simulations and calculations created in Matlab/Simulink programming environment where the controlled plant is the “Blue Lady” ship model. First chapter of this paper gives a short overview of publications describing the use of Linear Matrix Inequalities method. Second chapter contains basic definitions and equations for the LMI method. Chapter three presents the use of LMI method for ship control by describing controller synthesis for the “Blue Lady”. Chapter four compares the operation of two controllers, the first one consisting of three independent proper adjusted PID controllers and the second one being a multivariable LMI controller. Finally conclusions from the above comparison are drawn.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 37-44
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nonlinear controller design of a ship autopilot
Autorzy:
Tomera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/907758.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
sterowanie ślizgowe
sterowanie nieliniowe
eliminacja zakłóceń
sterowanie statkiem
sliding-mode control
nonlinear control
disturbance rejection
ship control
Opis:
The main goal here is to design a proper and efficient controller for a ship autopilot based on the sliding mode control method. A hydrodynamic numerical model of CyberShip II including wave effects is applied to simulate the ship autopilot system by using time domain analysis. To compare the results similar research was conducted with the PD controller, which was adapted to the autopilot system. The differences in simulation results between two controllers are analyzed by a cost function composed of a heading angle error and rudder deflection either in calm water or in waves. Simulation results show the effectiveness of the method in the presence of nonlinearities and disturbances, and high performance of the proposed controller.
Źródło:
International Journal of Applied Mathematics and Computer Science; 2010, 20, 2; 271-280
1641-876X
2083-8492
Pojawia się w:
International Journal of Applied Mathematics and Computer Science
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Game Strategies of Ship in the Collision Situations
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/117558.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
game theory
Game Ship Control (GSC)
Collision Situation
MATLAB
Safe Ship Trajectory
Simulation Research
Neural Ship’s Domain
Algorithm
Opis:
The paper introduced the basic model of process of safe ship control in a collision situation using a game model with j objects, which includes non-linear state equations and non-linear, time varying constraints of the state variables as well as the quality game control index in the forms of the game integral payment and the final payment. Approximated model of the process control as the model of multi-step matrix game in the form of dual linear programming problem has been adopted here. The Game Ship Control GSC computer program has been designed in the Matlab/Simulink software in order to determine the own ship’s safe trajectory. These considerations have been illustrated with examples of a computer simulation using an GSC program for determining the safe ship's trajectory in real navigational situation. Simulation research were passed for five sets of strategies of the own ship and met ships.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2014, 8, 1; 69-77
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
An adaptive island model of population for neuroevolutionary ship handling
Autorzy:
Łącki, Mirosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2033282.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
artificial neural networks
evolutionary algorithms
neuroevolution
ship movement control
ship manoeuvring
Opis:
This study presents a method for the dynamic value assignment of evolutionary parameters to accelerate, automate and generalise the neuroevolutionary method of ship handling for different navigational tasks and in different environmental conditions. The island model of population is used in the modified neuroevolutionary method to achieve this goal. Three different navigational situations are considered in the simulation, namely, passing through restricted waters, crossing with another vessel and overtaking in the open sea. The results of the simulation examples show that the island model performs better than a single non-divided population and may accelerate some complex and dynamic navigational tasks. This adaptive island-based neuroevolutionary system used for the COLREG manoeuvres and for the finding safe ship’s route to a given destination in restricted waters increases the accuracy and flexibility of the simulation process. The time statistics show that the time of simulation of island NEAT was shortened by 6.8% to 27.1% in comparison to modified NEAT method.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2021, 4; 142-150
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A backstepping approach to ship course control
Autorzy:
Witkowska, A.
Tomera, M.
Śmierzchalski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911245.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza
Tematy:
sterowanie nieliniowe
algorytm genetyczny
sterowanie statkiem
funkcja Lapunowa
backstepping
nonlinear control
genetic algorithms
ship control
Lyapunov function
Opis:
As an object of course control, the ship is characterised by a nonlinear function describing static manoeuvring characteristics that reflect the steady-state relation between the rudder deflection and the rate of turn of the hull. One of the methods which can be used for designing a nonlinear ship course controller is the backstepping method. It is used here for designing two configurations of nonlinear controllers, which are then applied to ship course control. The parameters of the obtained nonlinear control structures are tuned to optimise the operation of the control system. The optimisation is performed using genetic algorithms. The quality of operation of the designed control algorithms is checked in simulation tests performed on the mathematical model of a tanker. In order to obtain reference results to be used for comparison with those recorded for nonlinear controllers designed using the backstepping method, a control system with the PD controller is examined as well.
Źródło:
International Journal of Applied Mathematics and Computer Science; 2007, 17, 1; 73-85
1641-876X
2083-8492
Pojawia się w:
International Journal of Applied Mathematics and Computer Science
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Analysis of optimization methods in marine objects control synthesis
Autorzy:
Lisowski, Józef
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2014195.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Technologiczno-Humanistyczny im. Kazimierza Pułaskiego w Radomiu
Tematy:
optimization methods
optimal control
safe ship control
computer simulation
metody optymalizacji
sterowanie optymalne
bezpieczne sterowanie statkiem
symulacja komputerowa
Opis:
The article presents four main chapters that allow you to formulate an optimization task and choose a method for solving it from static and dynamic optimization methods to single-criterion and multi-criteria optimization. In the group of static optimization methods, the methods are without constraints and with constraints, gradient and non-gradient and heuristic. Dynamic optimization methods are divided into basic - direct and indirect and special. Particular attention has been paid to multicriteria optimization in single-object approach as static and dynamic optimization, and multi-object optimization in game control scenarios. The article shows not only the classic optimization methods that were developed many years ago, but also the latest in the field, including, but not limited to, particle swarms.
W artykule przedstawiono cztery główne rozdziały, które pozwalają sformułować zadanie optymalizacji i wybrać metodę jego rozwiązania, od metod optymalizacji statycznej i dynamicznej do optymalizacji jedno i wielokryterialnej. W grupie metod optymalizacji statycznej metody te są bez ograniczeń i z ograniczeniami, gradientowe i bez gradientowe oraz heurystycznie. Metody optymalizacji dynamicznej dzielą się na podstawowe - bezpośrednie i pośrednie oraz specjalne. Szczególną uwagę zwrócono na optymalizację wielokryterialną w podejściu do jednego obiektu jako optymalizację statyczną i dynamiczną oraz optymalizację wielu obiektów w scenariuszach sterowania rozgrywającego. Artykuł pokazuje nie tylko klasyczne metody optymalizacji, które zostały opracowane wiele lat temu, ale także najnowsze w tej dziedzinie, w tym między innymi metody roju cząstek.
Źródło:
Journal of Automation, Electronics and Electrical Engineering; 2020, 2, 1; 25-30
2658-2058
2719-2954
Pojawia się w:
Journal of Automation, Electronics and Electrical Engineering
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Comparison of dynamic games in application to safe ship control
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259470.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
marine transport
safety at sea
safe ship control
optimum control
dynamic games positional game
matrix game
computer simulation
Opis:
The paper introduces methods of dynamic games for automation of ship control in the collision situation, the game control processes in marine navigation and the fundamental mathematical model of the game ship control. First, state equations, control and state constraints and then control goal function in the form of payments : the integral payment and the final one, have been defined. Multi-stage positional , and multi-step matrix, non-cooperative and cooperative, game and optimum control algorithms for a collision situation, have been presented. The considerations have been illustrated with an exemplary computer simulation of algorithms to determine a safe own ship’s trajectory in the process of passing the ships encountered in Kattegat Strait.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2014, 3; 3-12
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Game control methods in avoidance of ships collisions
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259146.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
marine navigation
safety at sea
safe ship control
optimal control
differential games
positional games
matrix games
computer simulation
Opis:
The paper introduces application of selected methods of a game theory for automation of the processes of moving marine objects, the game control processes in marine navigation and the base mathematical model of game ship control. State equations, control and state constraints have been defined first and then control goal function in the form of payments – the integral payment and the final one. Multi-stage positional and multi-step matrix, non-cooperative and cooperative, game and optimal control algorithms in a collision situation has been presented. The considerations have been illustrated as an examples of a computer simulations mspg.12 and msmg.12 algorithms to determine a safe own ship’s trajectory in the process of passing ships encountered in Kattegat Strait.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 3-10
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Safe Control Sensitivity Functions in Matrix Game of Ships
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/116375.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
matrix game
matrix game of ships
sensitivity
safe control
sensitivity functions
safe control sensitivity functions
ship control algorithm
Safety at Sea
Opis:
The paper describes the use of matrix game theory for the synthesis of safe control of a ship in collision situations. An analysis of the sensitivity of the ship control algorithm to the inaccuracy of process state information and changes in its parameters was presented. Sensitivity characteristics were compared on the example of the navigational situation in the Kattegat Strait for good and restricted visibility at sea.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2018, 12, 3; 527-532
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Model predictive ship trajectory tracking system based on line of sight method
Autorzy:
Miller, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27311431.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czasopisma i Monografie PAN
Tematy:
model predictive control
MPC
ship control
autonomous ship
trajectory tracking
line of sight
LOS
kontrola statku
statek autonomiczny
śledzenie trajektorii
linia wzroku
kontrola predykcyjna modelu
Opis:
Maritime Autonomous Surface Ships (MASS) perfectly fit into the future vision of merchant fleet. MASS autonomous navigation system combines automatic trajectory tracking and supervisor safe trajectory generation subsystems. Automatic trajectory tracking method, using line-of-sight (LOS) reference course generation algorithm, is combined with model predictive control (MPC). Algorithm for MASS trajectory tracking, including cooperation with the dynamic system of safe trajectory generation is described. It allows for better ship control with steady state cross-track error limitation to the ship hull breadth and limited overshoot after turns. In real MASS ships path is defined as set of straight line segments, so transition between trajectory sections when passing waypoint is unavoidable. In the proposed control algorithm LOS trajectory reference course is mapped to the rotational speed reference value, which is dynamically constrained in MPC controller due to dynamically changing reference trajectory in real MASS system. Also maneuver path advance dependent on the path tangential angle difference, to ensure trajectory tracking for turns from 0 to 90 degrees, without overshoot is used. All results were obtained with the use of training ship in real–time conditions.
Źródło:
Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences; 2023, 71, 5; art. no. e145763
0239-7528
Pojawia się w:
Bulletin of the Polish Academy of Sciences. Technical Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Comparison of Safe Control Methods in Marine Navigation in Congested Waters
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/116043.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
marine navigation
Congested Waters
Collision Situation
safe ship control
Decision Supporting Algorithm
Dynamic Programming Method
Linear Programming Method
Safe Own Ship's Trajectory
Opis:
The paper introduces comparison of five methods of safe ship control in collision situation: multi-stage positional non-cooperative and cooperative game, multi-step matrix game, dynamic and kinematics optimisation with neural constrains of state control process. The synthesis of computer navigator decision supporting algorithms with using dual linear programming and dynamic programming methods has been presented. The considerations have been illustrated an examples of a computer simulation the algorithms to determine the safe own ship's trajectory in situation of passing a many of the ships encountered at sea.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2009, 3, 2; 163-172
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Swarm intelligence approach to safe ship control
Autorzy:
Lazarowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/258674.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
ant colony optimization
collision avoidance
computer simulation
marine transport
path planning
safe ship control
safety at sea
swarm intelligence
Opis:
This paper presents an application of the Ant Colony Optimization (ACO) technique in a safe ship control system. The method developed solves the problem of path planning and collision avoidance of a ship in the open sea as well as in restricted waters. The structure of the developed safe ship control system is introduced, followed by a presentation of the applied algorithm. Results showing the problem-solving capability of the system are also included. The aim of the system developed is to increase automation of a safe ship control process. It is possible to apply the proposed method in Unmanned Surface Vehicles (USVs) control system, what will contribute to the enhancement of their autonomy.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2015, 4; 33-40
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Effect of ship neural domain shape on safe and optimal trajectory
Autorzy:
Lisowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24201475.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
artificial neural network model
method for optimization
dynamic programming method
ship safety domain
safe ship control
path planning
multi-object decision model
computer simulation
Opis:
This article presents the task of safely guiding a ship, taking into account the movement of many other marine units. An optimally neural modified algorithm for determining a safe trajectory is presented. The possible shapes of the domains assigned to other ships as traffic restrictions for the particular ship were subjected to a detailed analysis. The codes for the computer program Neuro-Constraints for generating these domains are presented. The results of the simulation tests of the algorithm for a navigational situation are presented. The safe trajectories of the ship were compared at different distances, changing the sailing conditions and ship sizes.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2023, 17, 1; 185--191
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Model Predictive Control of the ship’s motion in presence of wind disturbances
Autorzy:
Miller, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/359988.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
Model Predctive Control
MPC
ship’s velocity control
wind disturbances
model linearization
Opis:
Model Predictive Control is a control strategy which can be used for ships guidance and trajectory tracking problems. Linear multidimensional MPC controller is used to control the transversal, longitudinal and rotational velocities of a ship. Control system based on the MPC algorithms is robust to wind disturbances and thus can be used in real sailing conditions. It is proved by the computer simulations results and described in detail in this publication. Whole control system was designed and simulation studies were carried out on the basis of the real floating training ship model. A Model Predictive Controller synthesis steps, including linearization of the nonlinear ship model in the vicinity of operating point, are shown.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2014, 39 (111); 107-115
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Reinforcement Learning in Discrete and Continuous Domains Applied to Ship Trajectory Generation
Autorzy:
Rak, A.
Gierusz, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259073.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
ship motion control
trajectory generation
autonomous navigation
reinforcement learning
least-squares policy iteration
Opis:
This paper presents the application of the reinforcement learning algorithms to the task of autonomous determination of the ship trajectory during thein-harbour and harbour approaching manoeuvres. Authors used Markov decision processes formalism to build up the background of algorithm presentation. Two versions of RL algorithms were tested in the simulations: discrete (Q-learning) and continuous form (Least-Squares Policy Iteration). The results show that in both cases ship trajectory can be found. However discrete Q-learning algorithm suffered from many limitations (mainly curse of dimensionality) and practically is not applicable to the examined task. On the other hand, LSPI gave promising results. To be fully operational, proposed solution should be extended by taking into account ship heading and velocity and coupling with advanced multi-variable controller.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 31-36
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fractional Order Dynamic Positioning Controller
Autorzy:
Witkowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/117405.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
Marine Controllers
Dynamic Positioning Controller
Dynamic Positioning (DP)
PID Controller
Ship Control System
fractional order
Dynamic Positioning System
DP Vessel
Opis:
Improving the performance of Dynamic Positioning System in such applications as station keeping, position mooring and slow speed references tracking requires improving the position and heading control precision. These goals can be achieved through the improvement of the ship control system. Fractional-order calculus is a very useful tool which extends classical, integer-order calculus and is used in contemporary modeling and control applications. Fractional-order PI?D? controller, based on the added flexibility of fractional-order operators, are capable of superior performance compared to their integer-order counterparts. This paper presents the fractional order PI?D? controller designed to maintain the ship position and heading and the results were compared with classical integer order PID controller.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2015, 9, 3; 399-404
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badanie i analiza algorytmów rojowych w optymalizacji parametrów regulatora kursu statku
Study and analysis of swarm intelligence in optimizing parameters of the ship course controller
Autorzy:
Tomera, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/266857.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Elektrotechniki i Automatyki
Tematy:
algorytmy rojowe
algorytm genetyczny
optymalizacja stochastyczna
regulator PID
sterowanie statkiem
swarm intelligence
genetic algorithm
random optimization
PID controller
ship control
Opis:
W pracy przedstawione zostały badania i analiza zastosowania wybranych algorytmów rojowych do optymalizacji parametrów regulatora PID w układzie sterowania statkiem na kursie. Optymalizacja ta polegała na minimalizacji czasowego wskaźnika jakości wyznaczanego na podstawie odpowiedzi skokowej. Do optymalizacji parametrów regulatora kursu statku wykorzystane zostały algorytmy rojowe, takie jak: algorytm mrówkowy, zmodyfikowany algorytm mrówkowy, algorytm sztucznej kolonii pszczół oraz algorytm optymalizacji rojem cząstek. Przeprowadzone zostały badania szybkości znajdowania optymalnego rozwiązania i wykonana została analiza porównawcza uzyskanych wyników. Zaprezentowane wyniki badań pozwalają stwierdzić, że algorytm optymalizacji rojem cząstek charakteryzuje się najlepszą jakością optymalizacji parametrów regulatora kursu statku.
The paper presents the research and analysis of the use of certain swarm intelligence algorithms to optimize the parameters of PID control in a ship on the course. This optimization was to minimize the performance quality index based on step response of the mathematical model of control system. To optimize the parameters of the ship course controller have been used swarm intelligence algorithms, such as: ant colony algorithm (ACO), the modified ant colony algorithm (MACO), the artificial bee colony algorithm (ABC) and the particle swarm optimization algorithm (PSO). Rate tests were conducted to find the optimal solution and a comparative analysis of the results was made. The presented results of research allow us to conclude that the particle swarm optimization (PSO) algorithm has the best quality of optimizing the control parameters of the course controller.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej; 2015, 46; 103-106
1425-5766
2353-1290
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prediction of power demand for ship motion control system of sea mining ship fitted with tubular winning system
Autorzy:
Bortnowska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/260362.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
sea mining ship
tubular winning system
action of sea environment
thrust of ship propellers
power of ship motion control system
Opis:
One of the crucial systems of sea mining ship for poly-metallic concretions is its motion control system (SMC). Power of such system depends on sea environment characteristics and main dimensions of the ship. It can be expected that it will have important influence on total power of the ship’s power plant and in effect on the mining ship’s dimensions. In this paper is presented one of the possible ways of preliminary estimation of design power of SMC system for sea mining ship. Since details of design solution of such system for the ship in question are unknown (ships of the kind have not been built so far) the presented results should be considered to be the first estimation of the order of the power demand.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2007, 4; 24-30
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Waypoint path controller for ships
Autorzy:
Tomera, M.
Alfuth, Ł.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/117436.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
control system
waypoint
waypoint path controller
silm lake
ship handling research and training centre at Ilawa
Polska
blue lady
control algorithm
ship motion control
Opis:
The paper presents and discusses tests of a waypoint controller used to sail a ship along the desired route. The planned desired route for the moving ship is given as a set of waypoints connected with straight lines. The ship's control is based on the rudder blade deflection angle as a commanded parameter. The task of the controller is to determine the rudder angle which will allow the ship to sail along the desired route segment. The controller algorithm consists of two parts, the first of which is used for controlling the ship motion along linear segments of the desired route, while the second part is used when changing to the next route segment. A switching mechanism is designed to choose the relevant part of the control algorithm. The quality of operation of the ship motion control algorithm was tested on the training ship Blue Lady, at the Ship Handling Research and Training Centre located on the lake Silm at Kamionka near Iława, Poland.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2020, 14, 2; 375-383
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Merging conventionally navigating ships and MASS - Merging VTS, FOC and SCC?
Autorzy:
Baldauf, M.
Fischer, S.
Kitada, M.
Mehdi, R. A.
Al-Quhali, M. A.
Fiorini, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/117306.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
Maritime Autonomous Surface Ships (MASS)
Vessel Traffic Service (VTS)
e-Navigation
fleet operation centre (FOC)
International Maritime Organization (IMO)
ship control centre (SCC)
unmanned shipping
unmanned ship
Opis:
Current maritime transportation and shipping is characterized by rapid technological developments effecting the basic concepts of operating ships and even changing traditional paradigms of controlling ships. The e-Navigation concept of the International Maritime Organization (IMO) specifically aims at more comprehensive and reliable support of the human operators on-board and ashore. However, autonomous unmanned ships remote controlled or even autonomously navigating are expected to come soon. In this paper, selected operational aspects of maritime traffic merging conventional and unmanned remote controlled ships in coastal areas are discussed. Furthermore, some preliminary results of experimental simulation studies into a future scenario of maritime traffic are presented and preliminary conclusions in respect to job profiling and training requirements are discussed.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2019, 13, 3; 495-501
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Implementation and verification of course controllers in the inland navigation simulator (InSim)
Autorzy:
Zalewski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/360097.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
InSim
shiphandling simulation
PID controller
fuzzy controller
ship’s course control algorithm
Opis:
The formal verification of performance properties of a ship’s course control algorithm used in the InSim simulator of Maritime University of Szczecin is presented in the paper. Implementation of fuzzification, fuzzy rules and defuzzification techniques allowed the construction of a controller tuned in accordance to expert knowledge as an alternative to the industry PID standard. Both controllers’ structures are analysed. Their verification leads to the assessment and comparison of dynamic properties of a modelled ship’s course control. Further development of course controllers into track controllers has been discussed as well.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2013, 36 (108) z. 1; 188-194
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Autonomous ships concept and mathematical models application in their steering process control
Autorzy:
Melnyk, O.
Onishchenko, O.
Onyshchenko, S.
Voloshyn, A.
Kalinichenko, Y.
Rossomakha, O.
Naleva, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2211982.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
autonomous ship
steering process control
mathematical model
autonomous ship concept
accident-free navigation
automatic steering system
ship automatic movement
ship automatic movement control system
Opis:
Advances in computer systems and innovative technologies along with their implementation into the shipping industry not only enabled efficient data exchange between the ship and the shore, but also created a single integrated information network linking all participants of the process and all elements of the maritime sector. Development of the concept of autonomous ships and automated control facilities for their functionality became the next stage in the evolution of innovations. The process of software adaptation, additional electronic steering systems, optical and digital means of monitoring as well as satellite communication facilities for autonomous ships are among the tasks which require search and development of the solutions. Provision of reliable and safe functioning of such ships in the autonomous mode requires development of models and methods for ensuring their accident-free navigation both in relation to the process of ships divergence and improvement of automatic steering systems of movement and course steadiness. In the given work, the analysis of realization of the crewless navigation and possibility of ship automatic movement control systems advancement on the basis of application of mathematical model for the purpose of enhancement of process of the autonomous ship steadiness on the set course is proposed.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2022, 16, 3; 553--559
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Design of robust, nonlinear control system of the ship course angle, in a model following control (MFC) structure based on an input-output linearization
Projektowanie odpornego, nieliniowego układu regulacji kąta kursu statku w strukturze MFC z linearyzacją typu wejście-wyjście
Autorzy:
Brzózka, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/359751.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
regulacja kursu statku
sterowanie z modelem
linearyzacja wejście-wyjście
ship course control
model following control (MFC)
input-output linearization
Opis:
The paper presents a designing procedure of controllers in the structure of tracking model (Model Following Control, MFC) for nonlinear model of a ship as an object of the course angle control. In the article feedback linearization method for known nonlinearity in the input-output channel of plant has been used. Ideal linearization in the classical control system occurs only when the design nonlinearity of the model and the object are identical. Therefore, the article proposes the use of MFC structure, which is able to compensate for differences of non-linear characteristics of the process and model.
Artykuł przedstawia procedurę projektowania regulatorów w strukturze ze śledzeniem modelu (Model Followig Control, MFC) dla nieliniowego modelu statku, jako obiektu regulacji kąta kursu. W artykule została wykorzystana metoda linearyzacji z ujemnym sprzężeniem zwrotnym dla znanej nieliniowości modelu obiektu w torze wejście-wyjście. Idealna linearyzacja w klasycznym układzie regulacji zachodzi jedynie wtedy, gdy projektowe nieliniowości modelu i obiektu są identyczne. Dlatego też w artykule zaproponowano zastosowanie układu MFC, który jest w stanie skompensować różnice nieliniowych charakterystyk procesu i jego modelu.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2012, 30 (102); 25-29
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of Satellite Navigation Techniques for Vessel’s Drift Determination in Piloting Areas
Autorzy:
Blokus-Roszkowska, A.
Jurdziński, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/117034.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
Satellite Navigation Technics
Global Navigation Satellite System (GNSS)
Pilot Navigation
Piloting Area
Vessel's Drift
satellite navigation system
Ship Control System
Global Positioning System GPS
Opis:
The paper deals with use the satellite navigation system for increase safety of navigation in difficult areas. There have been presented an algorithm to ship control procedure during environmental disturbances in narrow passages.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2013, 7, 3; 389-392
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Decision support system for collision avoidance at sea
Autorzy:
Lazarowska, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259152.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
anti-collision system
collision avoidance
safety of navigation
safe ship control
computer simulation
decision support system
navigational data
marine navigation
path planning
ant colony optimization
Opis:
The paper presents design and realization of computer decision support system in collision situations of passage with greater quantity of met objects. The system was implemented into the real ship electro-navigational system onboard research and training ship m/v HORYZONT II. The radar system with Automatic Radar Plotting Aid constitutes a source of input data for algorithm determining safe trajectory of a ship. The article introduces radar data transmission details. The dynamic programming algorithm is used for the determination of safe optimal trajectory of own ship. The system enables navigational data transmission from radar system and automatic determining of safe manoeuvre or safe trajectory of a ship. Further development of navigator’s decision support system is also presented. Path Planning Subsystem is proposed for the determination of global optimal route between harbours with the use of Ant Colony Optimization algorithms.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2012, S 1; 19-24
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
CRIMINAL OFFENCES OF PIRACY IN POLISH CRIMINAL LEGISLATION
Autorzy:
FRĄCKOWIAK, KAMIL
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/512520.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wydawnictwo Diecezjalne Adalbertinum
Tematy:
piracy
taking control over a ship
preparatory activities
maritime robbery
Opis:
The author of the article made an attempt to thoroughly analyze prohibited acts aimed at penalization of the criminal actions closely connected with piracy. Perpetrators of maritime offences committed on both open and inland sea – in case when they will be under the jurisdiction of the Polish law – can commit prohibited acts included in chapters XIX, XX, XXXII and XXXV of the Polish Penal Code of 1997, which are respectively aimed against health and life, common security, public order and property, of course this set of acts is not completed. It is not possible to predict all of the pirates’ actions. However, especially perpetrators (pirates), can – by their actions – fulfill such characteristic features of offences as: taking a ship into possession (art. 166 of the Penal Code), placement on the ship dangerous device or substance (art. 167 of the Penal Code), piracy (art. 170 of the Penal Code), participation in an organized crime or gang (art. 258 of the Penal Code). Summing up, taking into account the author’s aim of the description of offences in terms of piracy in Polish criminal law, only the problems connected with maritime aspects of prohibited acts were described.
Źródło:
Studia Ełckie; 2015, 17, 1; 57-72
1896-6896
2353-1274
Pojawia się w:
Studia Ełckie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Consistently Trained Artificial Neural Network for Automatic Ship Berthing Control
Autorzy:
Ahmed, Y.
Hasegawa, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/116809.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Morski w Gdyni. Wydział Nawigacyjny
Tematy:
Port Maneuvres
Artificial Neural Network (ANN)
Automatic Ship Berthing Control
Ship Berthing
Automatic Ship Berthing
Monte Carlo simulation
Autonomous Underwater Vehicle (AUV)
Teaching Data Creation
Opis:
In this paper, consistently trained Artificial Neural Network controller for automatic ship berthing is discussed. Minimum time course changing manoeuvre is utilised to ensure such consistency and a new concept named ‘virtual window’ is introduced. Such consistent teaching data are then used to train two separate multi-layered feed forward neural networks for command rudder and propeller revolution output. After proper training, several known and unknown conditions are tested to judge the effectiveness of the proposed controller using Monte Carlo simulations. After getting acceptable percentages of success, the trained networks are implemented for the free running experiment system to judge the network’s real time response for Esso Osaka 3-m model ship. The network’s behaviour during such experiments is also investigated for possible effect of initial conditions as well as wind disturbances. Moreover, since the final goal point of the proposed controller is set at some distance from the actual pier to ensure safety, therefore a study on automatic tug assistance is also discussed for the final alignment of the ship with actual pier.
Źródło:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation; 2015, 9, 3; 417-426
2083-6473
2083-6481
Pojawia się w:
TransNav : International Journal on Marine Navigation and Safety of Sea Transportation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Assessment of ship steering gear load based on an analysis of rudder angle signal
Ocena obciążenia maszyny sterowej statku na podstawie analizy sygnału wychylenia steru
Autorzy:
Stefanowski, A.
Zwierzewicz, Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/359688.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
automatyczne sterowanie statkiem
maszyna sterowa statku
bezpieczeństwo statku
automatic control of ship
steering engine of the ship
safety of the ship
Opis:
This paper presents observations and remarks on the work of ship's steering gear controlled by the autopilot in high seas. Attention is drawn to the insufficient power of steering gear operated by the autopilot in high waves and the consequent possibility of overloading and damage to the gear, creating a threat to the ship. Standard safeguards against damage are discussed. It is suggested that the alarm system should be extended to indicate the load of steering gears. The authors propose a method for assessment of the steering gear load by using a signal that is a nonlinear function of the actual rudder angle, based on the solution used in TS-type autopilot adaptation blocks. The results of computer simulations to obtain such signals for autopilot-controlled ship movement in irregular waves (sea state ranging from 3 to 6) are presented. The conclusion reached is that the signal can be used to assess the steering gear load, which may contribute to increasing ship’s safety in high sea states.
W artykule przedstawiono uwagi o pracy maszyn sterowych statków w wysokich stanach morza sterowanych autopilotem. Zwrócono uwagę na niewystarczającą moc maszyn sterowych dla pracy z autopilotem w tych stanach i możliwość ich przeciążania, uszkodzenia i wprowadzenia zagrożenia dla statku. Omówiono standardowe zabezpieczenia przed uszkodzeniem, wskazując na potrzebę rozszerzenia sygnalizacji alarmowej o układ wskazujący obciążenie maszyn sterowych. Przedstawiono propozycję wykorzystania do oceny obciążenia maszyn sterowych signal będącego nieliniową funkcją rzeczywistego kąta wychylenia steru bazującego na rozwiązaniu stosowanym w blokach adaptacji autopilota TS. Przedstawiono wyniki symulacji komputerowych uzyskiwania takiego signal dla realizacji prowadzenia statku autopilotem na nieregularnej fali przy stanie morza 3, 4, 5, 6. We wnioskach stwierdzono, że signal taki może służyć do oceny obciążenia maszyn sterowych, co może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa eksploatacji statku w wysokich stanach morza.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2012, 30 (102); 126-131
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Real-time training algorithms in neuroevolutionary navigational decision support system
Algorytmy szkolenia w czasie rzeczywistym w neuroewolucyjnym systemie wsparcia podejmowania decyzji nawigacyjnych
Autorzy:
Łącki, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/222133.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Akademia Marynarki Wojennej. Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich
Tematy:
sztuczna inteligencja
ewolucyjne sieci neuronowe
nawigacja morska
wyznaczanie tras
manewrowanie
sterowanie bezpieczeństwem okrętu
symulacja komputerowa
machine learning
artificial intelligence
evolutionary neural networks
marine navigation
routing and manoeuvring
safe ship control
computer simulation
Opis:
The paper presents the idea of using advanced machine learning algorithms to aid decision making in ship manoeuvring in real time. Evolutionary neural networks are used in this purpose. In the simulated model of manoeuvring ship a helmsman is treated as an individual in population of competitive helmsmen, which through environmental sensing and evolution processes learn how to navigate safely through restricted waters.
Artykuł przedstawia koncepcję wykorzystania zaawansowanych algorytmów uczenia się maszyn dla wsparcia podejmowania decyzji manewrowania okrętem w czasie rzeczywistym. Do tego celu wykorzystywane są ewolucyjne sieci neuronowe. W symulowanym modelu manewrowania okrętem sternik jest traktowany jako jednostka w populacji konkurencyjnych sterników, którzy poprzez wyczuwanie środowiskowe i procesy ewolucyjne uczą się jak prowadzić nawigację bezpiecznie po ograniczonych akwenach.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej; 2012, R. 53 nr 4 (191), 4 (191); 93-104
0860-889X
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Marynarki Wojennej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktura systemu sterowania statkiem dynamicznie pozycjonowanym
Structure of control system dynamically positioned ship
Autorzy:
Śmierzchalski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/266323.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Elektrotechniki i Automatyki
Tematy:
sterowanie statkiem
DP
dynamiczne
pozycjonowanie
model statku
wymagania statku DP
dynamic positioning
control structure of the ship DP
ship model
ship requirement
Opis:
W artykule przedstawiono funkcje i zadania systemu dynamicznego pozycjonowania (DP) statku. Omówiono zagadnienia sterowania - stabilizacji pozycji i kierunku (kursu rzeczywistego statku) przy małej prędkości manewrowania oraz modele statku DP. Określono wymagania towarzystw klasyfikacyjnych dla statków DP. Przedstawiono wielowarstwową strukturę systemu sterowania statkiem DP, gdzie do podstawowych problemów należy zaliczyć filtrację sygnałów oraz estymację wielkości mierzonych i niemierzonych, dobór metody sterowania i regulatora DP oraz alokację sterów i napędów.
The article presents the functions and tasks of the system dynamic positioning (DP) of ship. Control problems were discussed - to stabilize the position and direction (the ship's course) at low speed maneuverability and also ship models DP. It specifies the requirements of classification societies for ships DP. The article discusses the multilayer structure of the ship DP control system, where the basic problems include filtering signals and estimation of the size of the measured and unmeasured, choice of control methods and monitoring and the allocation of the DP drives.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej; 2016, 51; 193-196
1425-5766
2353-1290
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Wydziału Elektrotechniki i Automatyki Politechniki Gdańskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ship trajectory tracking control system design based on sliding mode control algorithm
Autorzy:
Liu, Y.
Bu, R.
Gao, X.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259621.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
LOS
ship trajectory
tracking control system
sliding mode control
Opis:
The paper reports the design and tests of the planar autopilot navigation system in the three-degree-of-freedom (3-DOF) plane (surge, sway and yaw) for a ship. The aim of the tests was to check the improved maneuverability of the ship in open waters using the improved nonlinear control algorithm, developed based on the sliding mode control theory for the ship-trajectory tracking problem of under-actuated ships with static constraints, actuator saturation, and parametric uncertainties. With the integration of the simple increment feedback control law, the dynamic control strategy was developed to fulfill the under-actuated tracking and stabilization objectives. In addition, the LOS (line of sight) guidance system was applied to control the motion path, whereas the sliding mode controller was used to emulate the rudder angle and propeller rotational speed control. Firstly, simulation tests were performed to verify the validity of the basic model and the tracking control algorithm. Subsequently, full scale maneuverability tests were done with a novel container ship, equipped with trajectory tracking control and sliding mode controller algorithm, to check the dynamic stability performance of the ship. The results of the theoretical and numerical simulation on a training ship verify the invariability and excellent robustness of the proposed controller, which: effectively eliminates system chattering, solves the problem of lateral drift of the ship, and maintains the following of the trajectory while simultaneously achieving global stability and robustness.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2018, 3; 26-34
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A concept of pusher - barge coupling device of two-segment ship for inland waterways and coastal service
Autorzy:
Dymarski, C.
Rolbiecki, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/260471.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
ship devices
hydraulic drive and control
Opis:
This paper presents design assumptions and a constructional concept of the device for coupling the pusher and hotel barge of two-segment inland waterways and coastal ship. The presented device makes it possible to reach either stiff connection or mutually controlled inclination of both segments against each other, which greatly improves the ship’s manoeuvrability and thus safety of navigation especially on narrow and meandering waterways.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2006, S 2; 76-79
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ocena dopuszczalnych rozbieżności kursów rzeczywistych otrzymanych z żyrokompasu i kompasu magnetycznego, jako nowe spojrzenie na kryterium bezpieczeństwa nawigacji
Thee assessment of allowable discrepancy of true courses received from gyro and magnetic compass, as a new perspective on navigation safety criterion
Autorzy:
Pleskacz, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/314340.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Instytut Naukowo-Wydawniczy "SPATIUM"
Tematy:
nawigator
nawigacja
bezpieczeństwo nawigacji
regulacja kursu statku
żyrokompas
kompas magnetyczny
morskie statki handlowe
navigator
navigation
safety of navigation
ship course control
gyrocompass
magnetic compass
marine merchant ships
Opis:
Artykuł zawiera analizę wymagań oraz wyników badań odnoszących się do ich przestrzegania w odniesieniu do wskaźników kursu stosowanych na morskich statkach handlowych. Autor prezentuje i uzasadnia konieczność wprowadzenia zmian w przepisach i praktyce, jako czynnika uaktualniającego stan rzeczywisty oraz mających bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo nawigacji.
Źródło:
Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe; 2016, 17, 12; 1304-1308
1509-5878
2450-7725
Pojawia się w:
Autobusy : technika, eksploatacja, systemy transportowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of solar photovoltaic power generation system in maritime vessels and development of maritime tourism
Autorzy:
Shi, Y.
Luo, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/259144.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Politechnika Gdańska. Wydział Inżynierii Mechanicznej i Okrętownictwa
Tematy:
solar photovoltaic system
ship
photovoltaic control system
Opis:
The use of new energy generation technologies such as solar energy and electric propulsion technologies to form integrated power propulsion technology for ships has become one of the most concerned green technologies on ships. Based on the introduction of the principles and usage patterns of solar photovoltaic systems, the application characteristics of solar photovoltaic systems and their components in ships are analyzed. The important characteristics of the marine power grid based on solar photovoltaic systems are explored and summarized, providing a basis for future system design and application. Photovoltaic solar cells are made using semiconductor effects that convert solar radiation directly into electrical energy. Several such battery devices are packaged into photovoltaic solar cell modules, and several components are combined into a certain power photovoltaic array according to actual needs, and are matched with devices such as energy storage, measurement, and control to form a photovoltaic power generation system. This article refers to the basic principle and composition of the land-use solar photovoltaic system, and analyzes the difference between the operational mode and the land use of the large-scale ocean-going ship solar photovoltaic system. Specific analysis of large-scale ocean-going ship solar photovoltaic system complete set of technical route, for the construction of marine solar photovoltaic system to provide design ideas.
Źródło:
Polish Maritime Research; 2018, S 2; 176-181
1233-2585
Pojawia się w:
Polish Maritime Research
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Increased accuracy of ship’s steering gear with constant delivery pump using the rudder angular velocity signal
Autorzy:
Stefanowski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/135442.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Akademia Morska w Szczecinie. Wydawnictwo AMSz
Tematy:
automatic control
ship steering
three-point control
dynamic correction
control of steering gear
Opis:
This article presents properties of a follow-up system executing ship’s rudder deflection using a constant delivery hydraulic pump. Furthermore, a solution is discussed which increases static and dynamic accuracy of such a system using the rudder angular velocity signal. This signal has been used for changing the level of a three-position controller insensitivity. The paper also shows the method of determination of the function describing variations of dead-zone width of the three-point controller. Two kinds of such function are shown, namely linear and quadratic. A computer model was prepared in MATLAB-Simulink environment, showing the operation of the system with correction of error signal, which carries out given by function variations of points of switching. Also included are the simulation results of the described solution, indicating a significant enhancement of accuracy of rudder angle control process for the steady state as well as during transients.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie; 2015, 44 (116); 29-33
1733-8670
2392-0378
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Szczecinie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The problem of route determination in ship movement in a restricted area
Autorzy:
Pietrzykowski, Z.
Magaj, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/320731.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polskie Forum Nawigacyjne
Tematy:
safety of navigation
ship trajectory
restricted area
ship domain
multi-stage control
Opis:
This article focuses on the problem of determining a safe trajectory of a ship proceeding in a restricted area. An algorithm of trajectory choice has been developed, taking into account the parameters of the area, own ship, target ship and other vessels sailing in vicinity. The ship domain has been adopted as a safety criterion. The research results for selected test trials are presented and analyzed. The applicability of the proposed method of trajectory choice in real conditions is considered.
Źródło:
Annual of Navigation; 2012, No. 19, part 2; 53-69
1640-8632
Pojawia się w:
Annual of Navigation
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-50 z 102

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies