Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "natural science" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-65 z 65
    Tytuł:
    Esthétique de l’imaginaire et enjeux spiritualistes : La Terre avant le déluge de Figuier et L’Univers de Pouchet
    The aesthetics of imagination and spiritualist issues in La Terre avant le déluge by Figuier and L’Univers by Pouchet
    Autorzy:
    Percheron, Bénédicte
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1048488.pdf
    Data publikacji:
    2018-05-16
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    popularization
    natural science
    spiritualism
    catastrophism
    prehistory
    Opis:
    Science popularization books, La Terre avant le déluge by Louis Figuier and L’Univers: les infiniment grands et les infiniment petits by Félix-Archimède Pouchet, represent the success of science popularization publishing of this period and the desire to spread naturalistic knowledge far and wide. With a spiritual approach to nature, they underline the important epistemological stakes of this period. The aim of this study is to question the literary, stylistic and formal strategies to assert or underline thoughts on nature in these books.
    Źródło:
    Studia Romanica Posnaniensia; 2017, 44, 4; 117-130
    0137-2475
    2084-4158
    Pojawia się w:
    Studia Romanica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The teaching of cartography and topography in the Polish primary school
    Autorzy:
    Słomska, K.
    Korycka-Skorupa, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/92464.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Oddział Kartograficzny Polskiego Towarzystwa Geograficznego
    Tematy:
    core curriculum
    teaching aids
    didactics
    natural science
    cartography
    topography
    Opis:
    The authors present a content analysis of the selected textbooks for teaching the natural science in the Polish primary school in the scope of cartography and topography. Two series of textbooks edited by the Nowa Era publishing house and approved by the Ministry of National Education are used by the authors. The main aim of this analysis is to determine whether the textbooks meet the requirements of the new core curriculum. The psychological aspects that may cause the difficulties in learning the natural science for the students of the IVth-VIth classes of primary school are also discussed. The contents of textbooks are absorbed by the students in varying degrees. It is important, therefore, to take into account the psychological aspects of students’ learning and to draw the attention to the difficulties that may arise in the process of teaching in the classes IV-VI. Among them there are, inter alia, the difficulties in using a map scale, some problems with imagining the actual distances and areas, a height above the sea level and the relative heights, as well as the issues related to the students’ abilities to read a drawing of contour lines. In the process of natural science education in the primary school, it is very important to develop the children’s abstract thinking, which causes the stimulation of their spatial imagination. The various types of teaching aids, which can be helpful for the both groups, as for the teachers, so for the students, are discussed in this article. These are the atlases, models, interactive teaching aids, books and educational games. The analysis introduced in this article allows for a critical evaluation of the textbooks for primary school from the point of view of their content complacencies on cartography and topography with the new core curriculum. Teaching the bases of cartography and topography from an early age is very important, but developing the ability to use a map requires the continuous exercises. Working with a map helps to develop not only the practical skills, but also the students’ attitudes having a positive impact on the development of such qualities as conscientiousness, accuracy and patience; it also has an invaluable impact on the students’ spatial imagination.
    Źródło:
    Polish Cartographical Review; 2016, 48, 1; 29-40
    2450-6974
    Pojawia się w:
    Polish Cartographical Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola nauczyciela edukacji wczesnoszkolnej w kształtowaniu (się) przyrodniczej wiedzy naukowej dziecka
    The Role of an Early Education Teacher in Developing the Child’s Natural Science Knowledge
    Autorzy:
    Banaszak, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1070660.pdf
    Data publikacji:
    2020-11-14
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    teacher’s competence
    natural science education
    constructivism
    scientific knowledge
    popular knowledge
    Opis:
    The text is about the competences of an early education teacher in developing the student’s natural science knowledge. Selected typologies of the teacher’s competences and a constructivist approach towards the student’s knowledge are presented. Moreover, the text shows that experience is a particularly effective method of improving the child’s skills and knowledge related to nature at an early education level.
    Źródło:
    Studia Edukacyjne; 2017, 44; 387-398
    1233-6688
    Pojawia się w:
    Studia Edukacyjne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Natural Flood Management: A restatement of the Natural Science Evidence
    Autorzy:
    Ganiron Jr., Tomas U.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1114020.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Przedsiębiorstwo Wydawnictw Naukowych Darwin / Scientific Publishing House DARWIN
    Tematy:
    Drainage
    flood
    floodwater management
    natural science
    stormwater
    waste water management
    wastewater
    Opis:
    Flood events often have severe socio-economic impacts, such as loss of lives and livelihoods, food, water and energy scarcity, and adverse impacts on human health and the environment. As far as feasible, human interference into the processes of nature should be reversed, compensated and, in the future, prevented. This study explores the possible solutions for the drainage system to ensure peak performance that might be adopted in España Boulevard, Manila. It aims to describe the wastewater management system to prevent and protect the adverse impact of flood events on human health and safety, on valuable goods and property, and on the aquatic and terrestrial environment.
    Źródło:
    World News of Natural Sciences; 2017, 12; 92-106
    2543-5426
    Pojawia się w:
    World News of Natural Sciences
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stanisław Kramsztyk – popularyzator wiedzy o Ziemi, meteorytach i Wszechświecie
    Stanisław Kramsztyk the great populizer of sciences of the Earth, meteorites and the Universe
    Autorzy:
    Biała, Jadwiga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1032928.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Meteorytowe
    Tematy:
    Stanisław Kramsztyk
    meteorites
    meteoritics
    popularization of natural science
    popularization of science of meteorites
    Opis:
    Stanisław Kramsztyk was the natural science populizer with a colossal output. He had a special contribution into popularization of astronomy and in that meteoritical science.
    Źródło:
    Acta Societatis Metheoriticae Polonorum; 2012, 3; 7-16
    2080-5497
    Pojawia się w:
    Acta Societatis Metheoriticae Polonorum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia a nauka w kontekście laboratoryjnego stylu badań naukowych Roberta Boyle’a
    Philosophy versus Science in the Context of Robert Boyle’s Laboratory Style of Scientific Research
    Autorzy:
    Sikora, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/909493.pdf
    Data publikacji:
    2020-03-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
    Tematy:
    robert boyle
    philosophy of nature and natural science
    experimentalism
    laboratory science
    radosław kazibut
    Opis:
    This is a review of Radosław Kazibut’s book Filozofia przyrody i przyrodoznawstwa Roberta Boyle’a. Filozoficzna geneza nauki laboratoryjnej (Robert Boyle’s Philosophy of Nature and Natural Science: The Philosophical Origins of Laboratory Research), in which I highlight the strengths and weaknesses of the proposed approach. On the one hand, I appreciate the author’s effort to examine the origin of the laboratory style of research, which is found in Boyle’s studies, as a basis for a novel approach to the problem of the relationship between philosophy and science. On the other hand, I am critical of the fact that the author has overlooked several issues relating to the subject matter which, in the context of the topics addressed in the book, should be recognized as relevant. The characterization of the laboratory sciences presented in the book is too selective as it ignores the problem of the undesirable products of the laboratory sciences as well as their increasingly practical character.
    Źródło:
    Filozofia Nauki; 2020, 28, 1; 111-124
    1230-6894
    2657-5868
    Pojawia się w:
    Filozofia Nauki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aristotelische Biologie. Eine Synopsis
    Aristotelian Biology. A Synopsis
    Autorzy:
    Meyer, Martin F.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1178747.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-23
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    science
    natural science
    biology
    life
    vital functions
    zoology
    botany
    anatomy
    physiology
    genetics
    behavioral research
    Opis:
    In no field of knowledge did Aristotle leave more writings than in biology. He conducted research for longer and more intensively in zoology than in any other field. In these writings he mentions a good 550 animal and 60 plant species. While this includes the internal anatomy of around 110 animals, he dissected 60 species himself. The present contribution deals with the epistemic motifs and the meaning of Aristotelian biology in the context of his scientific curriculum. It is thus demonstrated that in De anima Aristotle’s actual explanations are preceded by an investigation of the principles, which aims to differentiate living objects from inanimate ones, and to develop a method of explanation based on the species-specific vital functions of living beings. This article provides an overview of the four main disciplines of Aristotelian biology: comparative anatomy, physiology, genetics and behavioral research. The text offers tabular overviews of the animals and plants dealt with by Aristotle.
    Źródło:
    Peitho. Examina Antiqua; 2020, 11, 1; 83-120
    2082-7539
    Pojawia się w:
    Peitho. Examina Antiqua
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organizowanie procesu kształcenia uczniów edukacji wczesnoszkolnej z zakresu przyrody w deklaracjach przyszłych nauczycieli konstruktywistów
    The organization of the learning process for the students of the early school education in natural science in the declarations of the future teachers-constructivists
    Autorzy:
    Banaszak, Marek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/442350.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-15
    Wydawca:
    Towarzystwo Wiedzy Powszechnej w Szczecinie
    Tematy:
    kształcenie przyrodnicze
    organizacja lekcji
    konstruktywizm
    IBSE
    natural science learning
    lesson organization
    constructivism
    Opis:
    W artykule zaprezentowane zostały wyniki badania ankietowego dotyczącego deklaracji studentów w organizowaniu przez nich procesu kształcenia w edukacji wczesnoszkolnej z zakresu przyrody. Dzięki przeprowadzonemu badaniu i analizie wyników na podstawie deklaracji studentów określono, który podmiot jest aktywny podczas lekcji przyrodniczych w edukacji wczesnoszkolnej.
    Źródło:
    Edukacja Humanistyczna; 2018, 2; 69-79
    1507-4943
    Pojawia się w:
    Edukacja Humanistyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    On malacology - starring: snail
    Autorzy:
    Rybska, E.
    Sajkowska, Z.A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/83839.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika. Wydział Biologii i Ochrony Środowiska. Stowarzyszenie Malakologów Polskich
    Tematy:
    malacology
    snail
    natural science
    biological education
    biology
    environment protection
    teaching process
    study programme
    Źródło:
    Folia Malacologica; 2016, 24, 1
    1506-7629
    Pojawia się w:
    Folia Malacologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Text Difficulty in Czech Natural Science Textbooks for the Fourth Grade
    Autorzy:
    Hrabí, Libuše
    Vránová, Olga
    Machar, Ivo
    Pechanec, Vilém
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2028761.pdf
    Data publikacji:
    2014-03-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    natural science textbooks for the fourth grade
    syntactic factor
    semantic factor
    text difficulty
    Opis:
    The paper focuses on the assessment of text difficulty in six contemporary Czech science textbooks for fourth graders. Text analysis followed the authors’ own methodology. The results obtained reveal varying text difficulty between individual textbooks. Only textbooks by the Alter and SPN publishing companies comply with the difficulty scale for fourth-year textbooks and may be recommended for teaching.
    Źródło:
    The New Educational Review; 2014, 35; 29-40
    1732-6729
    Pojawia się w:
    The New Educational Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Prace z równań różniczkowych w „Pamiętniku Towarzystwa Nauk Ścisłych w Paryżu”
    Papers on differential equations in the Memoirs of the Natural Science Society in Paris
    Autorzy:
    Koroński, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690984.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    differential equations
    Memoirs of the Natural Science Society in Paris
    papers on differential equations in Memoirs of the Natural Science Society in Paris
    history of mathematics
    history of mathematics in Poland
    Opis:
    This paper concerns the general characteristics of the Natural Science Society in Paris and the Memoirs of the Natural Science Society in Paris. Moreover, in the context of the development of the theory of differential equations in the world, we present in this paper the articles of Y. Villarceau (1813), W. Zajączkowski (1837–1898) and W. Folkierski (1842–1904) on differential equations, which were published in Memoirs of the Natural Science Society in Paris.
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2013, 53; 231-262
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Jana Pawła II przesłanie o dialogu teologii z naukami przyrodniczymi
    The message of John Paul II on a dialogue of theology with natural sciences
    Autorzy:
    Anderwald, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/558685.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Gdańskie Seminarium Duchowne
    Tematy:
    dialog
    dialog interdyscyplinarny
    Kościół
    nauka
    nauki przyrodnicze
    teologia
    dialogue
    interdisciplinary dialogue
    church
    science
    natural science
    theology
    Opis:
    Artykuł, odwołując się do nauczania papieża Jana Pawła II, przedstawia jego ujęcie dialogu teologii z naukami przyrodniczymi. Jest to zagadnienie istotne z punktu widzenia wiary chrześcijańskiej. Jej uzasadnianie dokonuje się dziś w klimacie myślenia, w którym nauki przyrodnicze, narzędzia poznania świata im właściwe, a także rozpowszechniony przez nie obraz świata odgrywają doniosłą rolę. W tekście ukazane zostały istotne wskazania soborowego otwarcia Kościoła na naukę, stanowiące inspirację dla papieskiego ujęcia dalszych i bliższych uwarunkowań dialogu teologii z naukami przyrodniczymi.
    The article, referring to the teaching of Pope John Paul II, presents his attitude to the dialogue of theology with natural sciences. This is a significant issue from the point of view of Christian faith. Its justification is made in the atmosphere of thinking, where natural sciences, with their methods of learning the world as well as the image of the world widespread by them play a significant role. Therefore, natural sciences, cognition connected therewith, natural image of the world may be recognized as an important theological place (locus theologicus). Significant indications of Council Church opening for the science were contained, in the text constituting an inspiration for the Papal attitude towards further and closer conditions of the dialogue of theology with natural sciences.
    Źródło:
    Studia Gdańskie; 2012, 30; 117-130
    0137-4338
    Pojawia się w:
    Studia Gdańskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy rachunkowość jest nauką naturalną? (Artykuł dyskusyjny)
    Is accounting a natural science? (Discussion article)
    Autorzy:
    Dobija, Mieczysław
    Renkas, Jurij
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1064928.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Księgowych w Polsce
    Tematy:
    rachunkowość
    nauki naturalne
    fundamentalne zasady
    stała ekonomiczna
    accounting
    natural science
    fundamental principles
    economic constant
    Opis:
    Purpose: This paper verifies the hypothesis of whether accounting theory belongs to the natural sciences. To support this hypothesis, three characteristics of natural sciences are examined in relation to accounting theory: the relationship with the fundamental laws of nature, the existence of constants, and the abstractness of categories that require the use of mathematics. Research approach: The study has two parts, theoretical and empirical. The theoretical analysis is the starting point to formulate a general model of capital and a model for measuring human capital that contains an economic constant. Statistical tools are used in empirical research. Findings: The basic theoretical result is that understanding the category of capital and the sources of its growth is possible by applying the first and second principles of thermo-dynamics. Consequently, the existence of a constant is revealed, and the way to create other theoretically justified models is opened. The theoretical accounting restrictions were abolished as a result of a deeper interpretation of the principle of dualism. This principle revealed that it is equivalent to the first principle of thermodynamics; it does not allow capital to arise from nothing. Moreover, it clearly indicates the abstract and potential na-ture of capital, which logically leads to the second principle of thermodynamics. Practical implications: Theoretically, the rationale for calculating depreciation amounts using the current balance method and the methods and formulas for determining fair com-pensation are already proven practical implications of understanding the nature of capital and discovering the existence of a fixed amount. The discovered constant is indispensable in the issues of capital, income and salaries. Originality: The thesis that accounting is a natural science is original, as are the models and calculations using a constant.
    Źródło:
    Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości; 2021, 45(1); 9-30
    1641-4381
    2391-677X
    Pojawia się w:
    Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Students’ Views on Usefulness of Chosen Physics Formulas
    Autorzy:
    PĘCZKOWSKI, PAWEŁ
    BŁASIAK, WŁADYSŁAW
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/455599.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski
    Tematy:
    physics formulas
    science education
    natural and computer science
    Opis:
    The study examines students' opinions on the usefulness of selected physics formulas from the school curriculum. Students have assessed 16 of the most important physics formulas, chosen by physics teachers. Additionally, eye-tracking examinations were performed. For 52 students divided on two groups: not participating in school competitions in physics and other natural sciences and participating in these competitions. Physics contest winners found over 60% of these formulas useful, whereas the average students’ result was less than 30%. The paper also presents the declarations of students, graduating from middle school, concerning their interests in school mathematics, physics, biology and computer science. Students that showed more interest in the selected subjects also perceived the areas of study presented by them to be much more useful to the society. It has also been concluded that the intention of choosing one’s profession within the area of a given subject depends on one’s interest in the subject.
    Źródło:
    Edukacja-Technika-Informatyka; 2017, 8, 4; 201-213
    2080-9069
    Pojawia się w:
    Edukacja-Technika-Informatyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Student jako wytwórca: instytucja dobra wspólnego? Czyli o tym, jak odzyskać komunistyczną/rewolucyjną naukę
    Student as producer: an institution of the common? (or how to recover communist/revolutionary science)
    Autorzy:
    Neary, Mike
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1015547.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    bureaucracy
    the common
    revolution
    university
    natural science
    social science
    biurokracja
    dobro wspólne
    nauki przyrodnicze i społeczne
    rewolucja
    uniwersytet
    Opis:
    Niniejszy artykuł stanowi próbę rozwinięcia pojęcia studenta jako wytwórcy, stanowiącą część projektu, którego celem jest radykalizacja idei uniwersytetu przez powiązanie badań i dydaktyki z wizją szkolnictwa wyższego i rewolucyjnej nauki opartych na powtórnym powiązaniu nauk przyrodniczych i społecznych. Argumentacja rozwijana jest za pomocą krytycznej dyskusji z klasycznymi pracami z zakresu teorii zarządzania, jak również z tekstami marksistowskimi, które pojawiły się dzięki niedawnej fali studenckich protestów przeciwko postępującej prywatyzacji i finansjeryzacji szkolnictwa wyższego. Artykuł przedstawia studium przypadku, w którym nauki przyrodnicze i społeczne zostały połączone w ramach programu studiów drugiego stopnia, „edukacji badawczej”, prowadzonego na Uniwersytecie w Lincoln, w Wielkiej Brytanii. Obejmuje on dyskusję na temat istoty rewolucyjnej nauki, prowadzoną poprzez omówienie prac dwóch głównych naukowców-rewolucjonistów, Roberta Grosse-teste’a (1175–1253) i Karola Marksa (1818–1883)
    This paper presents the further development of the concept of student as producer from a project that seeks to radicalise the idea of the university by connecting research and teaching, to a vision of higher learning and revolutionary science based on the reconnection of the natural and the social sciences. The argument is sustained and developed by a critical engagement with classical texts in management studies as well as Marxist writing that has emerged out of the recent wave of student protests against the increasing privatisation and financialisation of higher education. The paper provides a case study where the natural and the social sciences are being brought together in a postgraduate research education programme at the University of Lincoln. The case study includes a debate about the essence of revolutionary science through an exposition of the work of two major revolutionary scientists, Robert Grosseteste (1170–1253) and Karl Marx (1811–1883).
    Źródło:
    Praktyka Teoretyczna; 2015, 18, 4; 123-144
    2081-8130
    Pojawia się w:
    Praktyka Teoretyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uczelnie wyższe w Polsce a kształcenie przyrodnicze nauczycieli
    Natural science education of teachers at universities in Poland
    Autorzy:
    Dzięcioł-Kurczoba, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/471553.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    dokształcanie nauczycieli
    kształcenie pedagogiczne
    przyroda
    studia podyplomowe
    teachers’ competencies
    pedagogical education
    natural science
    post-graduate studies
    Opis:
    W artykule autorka poddała analizie kształcenie nauczycieli przedmiotu Przyroda, który jest realizowany w szkołach podstawowych (II etap edukacyjny) i ponadgimnazjalnych (IV etap). Skupiła się na kilku aspektach kształcenia przyrodniczego: miejscach – jednostkach uczelni wyższych, w których jest ono prowadzone, w tym na formach, w jakich jest ono tam realizowane, programach studiów i ich zgodności z aktualnie obowiązującymi przepisami prawnymi. Analiza danych dostępnych na stronach internetowych badanych uczelni pozwoliła określić cechy kształcenia przyrodniczego nauczycieli w Polsce. Kształcenie to odbywa się we wszystkich dużych ośrodkach akademickich w Polsce, głównie na wydziałach biologicznych i geograficznych, zarówno w ramach studiów I i II stopnia, jak i studiów podyplomowych. W kształceniu przyrodniczym dominuje przygotowywanie przyszłych nauczycieli przyrody dla szkół podstawowych, co jest zgodne z założeniami ostatniej reformy systemu oświaty. Niepokoją natomiast różnice dotyczące wymagań w stosunku do kandydatów na te studia. Programy niektórych studiów wykazują ścisły związek z jednostkami, w których są prowadzone, a nie zawsze dają przyszłym nauczycielom przyrody pełną podbudowę merytoryczną i metodyczną.
    The paper examines the problem of Natural Science teachers’ initial training. Natural Science is a subject present in the primary school and upper secondary school curriculum in Poland. The paper focuses on several aspects of Natural Science education. The universities and the institutions offering that type of courses have been considered. The forms, course programmes and their accordance with the current teacher training standards have been examined. The analysis of the data available on the Internet sites of the investigated universities let the author recognize and describe certain characteristics of Natural Science education in Poland. Initial training of future science teachers is taking place in all big universities in Poland. It is run mostly within biology and geography faculties. Both undergraduate, graduate and also post-graduate studies are in offer. Among the available courses the most common group constitutes the initial training for future primary school teachers, which is compatible with regulations of the recent reform of the educational system. Significant differences in the requirements for candidate-teachers depend on the place of studying. The study programmes reveal strict correspondence with the profile of the units which offer them. Not always do they give a complete and satisfying level of subject and pedagogical preparation for the future science teachers.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica; 2014, 6 Innowacje w kształceniu geograficznym i przyrodniczym; 80-87
    2084-5456
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przykłady innowacji w liceum – wstępna ocena programu nauczania przyrody w ramach projektu „Kształcenie Pełne Wyobraźni – KPW”
    The examples of innovation in upper secondary school – initial assessment of the Natural Science teaching syllabus as part of “Education full of Imagination” Project
    Autorzy:
    Osuch, Wiktor
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/471591.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    innowacyjność w edukacji
    nauczanie przyrody w liceum
    innovation in education
    teaching natural science in upper secondary school
    Opis:
    Przez długie lata edukacja była tą dziedziną, w której obawiano się działań nowych, spontanicznych, a same przykłady innowacji zdarzały się niezbyt często. Niniejszy artykuł przedstawia wstępną ocenę programu nauczania przedmiotu uzupełniającego „Przyroda” do liceum i powstał jako efekt Projektu „Kształcenie Pełne Wyobraźni – KPW”. Projekt realizowany jest przez Wyższą Szkołę Europejską im. Ks. Józefa Tischnera w Krakowie. Celem głównym tego projektu jest podniesienie jakości kształcenia w czterech pilotażowych liceach ogólnokształcących woj. małopolskiego i śląskiego poprzez wdrożenie dwóch innowacyjnych programów nauczania w zakresie nauk matematyczno-przyrodniczych i humanistycznych wraz z upowszechnieniem opracowanych programów i materiałów dydaktycznych w skali całego kraju. Istotną cechą programu nauczania przyrody jest przedstawienie zagadnień w sposób interdyscyplinarny, aby uczniowie w sposób kompleksowy dostrzegali prezentowaną tematykę, jak również jego praktyczne (utylitarne) wykorzystanie (bez nadmiernego teoretyzowania) i aktualność poruszanych w nim zagadnień. Taka koncepcja nauczania przyrody pozwoli uczniom na rozwinięcie zainteresowań przedmiotami przyrodniczymi oraz zrozumienie i wykorzystanie nowoczesnych metod i osiągnięć badawczych stosowanych w naukach przyrodniczych.
    For a long time education was a discipline in which spontaneous and not well-tested activities were feared and the attempts to introduce innovations were very rare. However, in recent years innovation in education has acquired a new meaning. Despite many critical remarks and debates on the process of introducing changes in education, the accepted solutions have contributed to the quality of didactic process. This paper presents the initial assessment of the syllabus of a supplementary subject – Natural Science – in upper secondary school. It stems from the project entitled Education full of Imagination, undertaken by the Tischner European University in Krakow. The main aim of the project is to improve the quality of education in four pilot upper secondary schools in the Lesser Poland Voivodeship (Kraków) and Silesian Voivodeship (Katowice) implementing two innovative syllabuses in the fields of Science and Humanities. This project also aims at promoting the designed syllabuses and teaching materials in the whole country. The important feature of this syllabus is its interdisciplinary nature. Pupils should perceive the presented topics in a comprehensive manner. They should see its practical (utilitarian) application (without excessive theorizing) and its relevance to the latest achievements in science. Such a concept of teaching Natural Science will allow pupils to develop their interests in Natural Science subjects. They will understand and use modern methods and research achievements applied in Natural Science.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica; 2014, 6 Innowacje w kształceniu geograficznym i przyrodniczym; 230-241
    2084-5456
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Skrypty nauk ścisłych w kontekście badań nad metajęzykiem
    Natural Science Textbooks in the Context of Research on Metalanguage
    Autorzy:
    Skubis, Ida
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1192990.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Krakowskie Towarzystwo TERTIUM
    Tematy:
    metatekstemy
    metajęzyk
    metaoperatory
    funkcje metatekstemów
    skrypty nauk ścisłych
    metatextemes
    metalanguage
    metaoperators
    functions of metatextemes
    natural science textbooks
    Opis:
    Zdolność pisania skryptów nauk ścisłych w przejrzysty i ciekawy sposób jest bardzo wymagającym zadaniem, ale w osiągnięciu tego celu autorowi może pomóc stosowanie licznych metatekstemów. Z ich pomocą mogą stworzyć artykuł przyjazny odbiorcy. Te konstrukcje mają różne zastosowania, o których naukowcy często zapominają, skupiając się przede wszystkim na przedstawieniu wyników swoich badań. Metatekstemy pomagają autorowi m.in. w poukładaniu i przedstawieniu ich toku myślenia, w informowaniu odbiorcy o podjętych przez autora krokach i jego opinii co do wprowadzanych informacji. Za pomocą środków metajęzykowych naukowcy mogą podkreślić najważniejsze informacje w tekście i powoływać się na badania innych autorów, a co najważniejsze, pomagają one nawiązać relację z czytelnikiem. Środki te mają wiele różnorodnych funkcji i w niniejszym artykule prezentujemy ich rolę w skryptach nauk ścisłych wraz z ich charakterystyką i przykładami. Autorzy tekstów naukowych powinni zwracać więcej uwagi na język i konstrukcje, których używają w swoich tekstach, ponieważ w ten sposób wpływają na czytelnika i jego wrażenia, a także jego stosunek odnośnie do zaprezentowanych w tekście danych i nas jako autora.
    Ability to write Natural Science textbooks in a clear and interesting manner is a very demanding task, but the use of numerous metatextemes can help the authors to achieve it. With the application of metatextemes they can create a recipient-friendly article. These constructions have various functions, but the scientists often forget about them and concentrate mostly on showing the results of their analysis. Metatextemes help the authors e.g. to organise and present their line of thoughts, and to inform the recipient about the steps undertaken by the author and their attitude to the information they present. With the use of these metaoperators the researchers can highlight the most important information in the text and refer to research of other scientists and most of all, they help to establish a relationship with the reader. These measures have many different functions, and in this article we present their role in academic books on Natural Sciences with their characteristics and examples. The authors of scientific texts should pay more attention to the language and constructions they use in their texts, because in this way they influence the reader and their impressions and also their attitude towards data presented in the text and to their author.
    Źródło:
    Półrocznik Językoznawczy Tertium; 2020, 5, 2; 221-242
    2543-7844
    Pojawia się w:
    Półrocznik Językoznawczy Tertium
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Natural philosophy in the system of ideological orientations of the individual
    Filozofia przyrody metodą racjonalnego kształtowania jednostek
    Autorzy:
    Beregova, G.
    Gawdzik, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/321481.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    natural philosophy
    natural science
    education of students
    human life
    social philosophy
    filozofia przyrody
    nauki przyrodnicze
    kształcenie studentów
    życie człowieka
    filozofia społeczna
    Opis:
    The paper drawn attention to natural philosophy as a branch of philosophical studies aimed at rational comprehension of the integrity of nature and its fundamental principle. It has been necessary to provide confidence in the knowledge of natural philosophy of modern university students, as this knowledge helps them to understand the nature of a general. That allows the students to understand all things in their unity and in a variety of forms, build a rational and scientific picture of the world, as a whole, from inorganic nature - to life and human life.
    W pracy omówiono znaczenie i zasady filozofii przyrody, stanowiącej gałąź nauk filozoficznych, dla racjonalnego pojmowania integralności natury i zasad jej funkcjonowania. Koniecznym więc jest przekazywanie tego typu wiedzy studentom wyższych uczelni, gdyż pomoże im ona w lepszym zrozumieniu otaczającego nas świata w powiązaniu z kierunkiem stanowiącym przedmiot ich studiów.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 98; 7-14
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lekcja przyrody w liceum – tradycja czy nowoczesność
    Natural science in upper secondary school – traditional or modern approach?
    Autorzy:
    Wysocka-Kunisz, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/471461.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    liceum
    podstawa programowa
    przyroda
    wątek tematyczny
    wątek przedmiotowy
    upper secondary school
    curriculum
    natural science
    theme matter
    subject matter
    Opis:
    W roku szkolnym 2013/14 rozpoczęliśmy w liceum nauczanie przyrody, nowego przedmiotu, w założeniach reformy programowej z 2009 roku różniącego się w zakresie treści, organizacji i metod kształcenia od tradycyjnych przedmiotów biologii, geografii, fizyki i chemii, a przeznaczonego dla uczniów wybierających pogłębione kształcenie w zakresie humanistycznym. Jak osiągnąć założone cele kształcenia, sprawić, by lekcje przyrody były ciekawe i interesujące dla uczniów – jest przedmiotem dyskusji w niniejszym artykule. Przedstawiono również zagadnienia związane z organizacją i prowadzeniem lekcji przyrody oraz propozycje innowacji w tym zakresie.
    The 2009 reform introduced to the upper secondary school educational program a new subject called Natural Science starting with the school year 2013/14. It differs from traditional subjects of Biology, Geography, Physics and Chemistry in content, organisation and teaching. It has been prepared for pupils intending to pursue deeper education in Humanities. Also discussed in the paper was the answer to the question “How to achieve anticipated learning effects and to make Natural Science classes interesting and exciting”. The issues associated with planning and teaching Natural Science are also presented, as well as the author’s suggestions of innovations in the matter.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica; 2014, 6 Innowacje w kształceniu geograficznym i przyrodniczym; 217-229
    2084-5456
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Study of the interest of Seweryn Józef Krzemieniewski (1871–1945) in the nature conservation, the history of botany in Poland, and his passion for popularizing the natural sciences
    Autorzy:
    Krzeptowska-Moszkowicz, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783486.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    Seweryn Józef Krzemieniewski, history of botany, biographies of Polish botanists, history of nature conservaton in Poland, natural science education, promotion of natural science
    Seweryn Józef Krzemieniewski, historia botaniki, biogramy botaników polskich, historia ochrony przyrody w Polsce, edukacja przyrodnicza, popularyzacja wiedzy przyrodniczej
    Opis:
    The aim of this paper is to present one of the pioneers of Polish microbiology, Seweryn Józef Krzemieniewski, as a scholar with humanistic and interdisciplinary interests. His work covered primarily the history of botany and was an important contribution to the development of this discipline in the interwar period in Poland. Krzemieniewski is the author of works analyzing the research of Michał Boym, a missionary in China, as well as of an article presenting the history of botany in Lviv. He also prepared biographies of Polish botanists, but not all of them were published. Additionally, the scientist was involved for several years in intensive work in nature conservation, which makes it possible to include him in the group of leading activists in this field in Poland of that period.Krzemieniewski’s belief in the fundamental importance of education for the development of conscious and environmentally sensitive society seems to be at the root of his humanistic activities, which is clearly visible in his published works. This idea is also reflected in his activities as a popularizer of natural science and a lecturer.
    Celem pracy jest przedstawienie sylwetki Seweryna Józefa Krzemieniewskiego, jednego z pionierów polskiej mikrobiologii, jako uczonego o zainteresowaniach humanistycznych i interdyscyplinarnych. Jego twórczość w tym obszarze objęła przede wszystkim historię botaniki i wniosła ważny wkład w rozwój tej dyscypliny w Polsce, w okresie międzywojennym. Krzemieniewski jest autorem prac analizujących badania przyrodnicze misjonarza Michała Boyma, a także artykułu przedstawiającego historię botaniki w ośrodku lwowskim. Opracował również biogramy botaników polskich, nie wszystkie jednak zostały wydane drukiem. Ponadto uczony przez kilka lat angażował się w intensywne prace na rzecz ochrony przyrody, co pozwala zaliczyć go w tym okresie do grupy czołowych działaczy na tym polu w Polsce i wpisuje na karty historii ochrony przyrody.U podstaw humanistycznej działalności Krzemieniewskiego wydaje się leżeć jego przekonanie o podstawowym znaczeniu edukacji dla rozwoju świadomego i wrażliwego przyrodniczo społeczeństwa, co znajduje wyraźne odbicie w opublikowanych przez niego pracach. Ta idea ma również odzwierciedlenie w działaniach uczonego jako popularyzatora wiedzy przyrodniczej oraz wykładowcy.
    Źródło:
    Studia Historiae Scientiarum; 2020, 19
    2451-3202
    Pojawia się w:
    Studia Historiae Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Витоки та становлення Німецького музею видатних досягнень природознавства і техніки
    Origins and Formation of the German Museum of Outstanding Achievements in Natural Science and Technology
    Autorzy:
    Присяжнюк, О.М.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/22676591.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-10
    Wydawca:
    National Academy of Sciences of Ukraine. Institute of World History
    Tematy:
    культурна спадщина
    музейництво
    технічний музей
    природознавство
    технологія
    дидактичні принципи
    cultural heritage
    museology
    technical museum
    natural science
    technology
    didactic principles
    Opis:
    Німецький музей видатних досягнень природознавства і техніки в Мюнхені був заснований у 1903 р. За три роки його засновник електроінженер Оскар фон Міллер зібрав велику колекцію історико-технічних експонатів і у 1906 р. музей був відкритий для публіки. Німецький музей у Мюнхені вперше продемонстрував, що не тільки художники, але й техніки створювали шедеври, не тільки філософи, але й винахідники мали геніальні ідеї, не тільки предмети Середньовіччя, а й сучасна техніка є реліквією. Найважливіші мотиви і цілі музею О. фон Міллер сформулював коротко так: документація ролі техніки для розвитку суспільства і культури; здійснення навчально-виховної функції в уявленні техніки, досягнення музеєм загальнонаціонального статусу. Дидактичні принципи організації виставок в музеї слугували популяризації природно-наукових законів, наочному показу функціонального застосування технічних винаходів. Презентація технічних об’єктів якісно відрізнялася від виставкових принципів інших технічних музеїв. Демонстрація старих технологій і історичних машин в дії вже тоді була нормою музейної роботи. О. фон Міллер ставив завданням музею пояснення технології виготовлення технічної продукції, такої як годинники, тканини тощо, для чого в виставках були відтворені фрагменти майстерень та фабрик. Вперше в технічному музеї крім традиційного хронологічного показу технічних винаходів пояснювався принцип дії машин та апаратів шляхом експериментів, що проводились з експонатами відвідувачами і співробітниками музею. Ця функція була виключно новою для технічного музею і здійснювалася все ж в основному публікою, переважно студентами і молоддю.
    The German Museum of Outstanding Achievements in Natural Science and Technology in Munich was founded in 1903. For three years its founder electrical engineer Oskar von Miller collected an extensive collection of historical and technical exhibits, and in 1906 the museum was opened to the public. The German Museum in Munich demonstrated for the first time that not only artists, but also technicians created masterpieces, not only philosophers, but also inventors had ingenious ideas, not only medieval objects, but also modern technology is a relic. O. von Miller formulated the most important motives and goals of the museum as follows: documentation of the role of technology for the development of society and culture; the implementation of an educational function in the presentation of technology, the achievement of a national status. The didactic principles of organizing exhibitions in the museum served to popularize natural science laws, to visually demonstrate the functional application of technical inventions. The presentation of technical objects was qualitatively different from the exhibition principles of other technical museums. Demonstration of old technologies and historical machines in action was already the norm in museum work. O. von Miller set the task of the museum to explain the technology of manufacturing technical products, such as watches, fabrics, and so on, for which fragments of workshops and factories were reproduced in exhibitions. For the first time in a technical museum, in addition to the traditional chronological display of technical inventions, the principle of operation of machines and apparatus was explained by means of experiments conducted with exhibits by visitors and museum staff. This function was extremely new for the technical museum and was nevertheless carried out mainly by the public, mainly students and young people.
    Źródło:
    Проблеми всесвітньої історії; 2021, 14; 179-195
    2707-6776
    Pojawia się w:
    Проблеми всесвітньої історії
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Development of Scientific and Natural Competence of Technology Teachers in the System of Postgraduate Education by Means of Information and Communication Support
    Autorzy:
    Kashyna, Ganna
    Nazarova, Karina
    Burak, Valentina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2038356.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-29
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski
    Tematy:
    science-natural training
    technology teacher
    postgraduate education
    information and communication support
    Opis:
    The research deals withthe analysis of the results of experimental work on the problem of development of technology teachers’scientific and natural competence in the postgraduate education system in the conditions of modern processes of education informatization. Itdescribes the main results of the technology teachers’ scientific and naturaltraining study in the postgraduate education system by means of information and technological support.On this basis it is concluded that the effective knowledge and skill masteringis provided dueto the usageof information and technological support in the postgraduate pedagogical education system.
    Źródło:
    Edukacja-Technika-Informatyka; 2019, 10, 4; 151-155
    2080-9069
    Pojawia się w:
    Edukacja-Technika-Informatyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Krajobraz kulturowy w badaniach naukowych oraz w szkolnej edukacji geograficznej w Polsce po reformie oświaty 2017 r.
    Cultural landscape in scientific research and school geography lessons in Poland after the 2017 education reform
    Autorzy:
    Awramiuk-Godun, Alina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88358.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    krajobraz kulturowy
    kierunki badań
    reforma oświaty
    podstawa programowa
    geografia
    przyroda
    cultural landscape
    research trends
    education reforms
    core curriculum
    geography
    natural science
    Opis:
    Krajobraz stanowi ważną kategorię badawczą w geografii, równocześnie od wielu lat jest obecny w szkolnej edukacji geograficznej. W ostatnim czasie obserwowany jest w Polsce wzrost zainteresowania badaczy krajobrazem kulturowym, co ma potwierdzenie w licznych opracowaniach naukowych. Biorąc pod uwagę znaczenie oraz aktualność tej problematyki, krajobraz kulturowy powinien zajmować równie ważne miejsce w szkolnej edukacji geograficznej. W artykule podjęto próbę sprawdzenia, czy jest tak w istocie. Przeprowadzono szczegółową analizę dokumentów oświatowych określających cele i treści edukacji geograficznej i przyrodniczej po reformie z 2017 r. Pozwoliło to na ocenę, jakie miejsce zajmuje krajobraz kulturowy w edukacji szkolnej oraz które nurty i podejścia badawcze są w niej obecne. Artykuł ma charakter polemiczny, przedstawiono w nim odmienne i bardziej krytyczne poglądy na temat stanu edukacji krajobrazowej w Polsce niż m.in. A. Hibszer, E. Szkurłat (2018).
    Landscape is an important research category in geography, and it has also been part of school geography lessons for many years. We have recently observed a clear increase in researcher interest in cultural landscape in Poland, as confirmed by numerous scientific studies. Given the importance and timeliness of this issue, cultural landscape should occupy an equally important place in school geography lessons. This article attempts to determine whether this is the case. A detailed analysis of educational documents setting out the objectives and content for geography and natural science lessons after the 2017 reform was carried out. This allowed us to assess how cultural landscape is positioned in school education and which trends and research approaches are included. The article is polemical in nature, presenting different and more critical views on the state of landscape education in Poland than, for example, A. Hibszer and E. Szkurłat (2018).
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2019, 42 (2); 63-80
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie wczesnej edukacji przyrodniczej
    The importance of natural science learning at early stage of school education
    Autorzy:
    Chodkowska, Eliza
    Chodkowski, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/564590.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    edukacja wczesnoszkolna
    edukacja przyrodnicza,
    zagrożenia cywilizacyjne
    postawy prozdrowotne
    świadomość ekologiczna
    early school education
    natural science education
    civilization hazards
    pro-health attitudes
    ecological consciousness
    Opis:
    Przedmiotem opracowania jest ukazanie znaczenia wczesnej edukacji przyrodniczej dla funkcjonowania człowieka we współczesnym świecie. Przedstawiono kontekst historyczny problematyki ukazujący powszechność doceniania wczesnej edukacji przyrodniczej już od czasów starożytnych. Na tym tle omówiono główne założenia wybranych współczesnych systemów wczesnej edukacji przyrodniczej na przykładzie edukacji polskiej i brytyjskiej. Szczególną uwagę zwrócono na wdrażany w wielu krajach system edukacji STSE (Science, Technology, Society and Environment) będący odpowiedzią na potrzeby i zagrożenia środowiskowe. Przeprowadzone analizy prowadzą do wniosku, że założenia teoretyczne i programowe współczesnych systemów edukacyjnych na ogół doceniają znaczenie wczesnej edukacji przyrodniczej obejmującej wychowanie zdrowotne i proekologiczne. Jednak same założenia programowe nie są wystarczające, ważniejsze jest ich wdrażanie w codziennej praktyce szkolnej. Wczesna wiedza przyrodnicza stanowi bazę dla przyszłego kształcenia biologicznego, biotechnologicznego, chemicznego czy medycznego, na którym opiera się wiele zawodów o szczególnym znaczeniu dla rozwoju cywilizacyjnego. Jest ona również bardzo ważna w kształtowaniu umiejętności radzenia sobie z zagrożeniami, jakie ta cywilizacja stwarza dla zdrowia człowieka i dla stanu jego środowiska.
    The subject of this paper is the importance of early natural science education for the existence of a human being in the modern world. A historical context of this issue, showing the universality of appreciation of early natural science education since ancient times, was presented. On this background, the main foundations of selected modern systems of natural science education, illustrated with an example of Polish and British education, were discussed. A particular attention was paid to the STSE education system, adapted in many countries and being a response to the environmental needs and hazards. The analysis leads to the conclusion that the theoretical and curriculum foundations of modern educational systems generally recognize the importance of early natural science education including pro-health and pro-ecological education. However, the sole curriculum foundations are not sufficient as their application in everyday school practice is more important. Early natural science knowledge is the basis for the future education in the fields of biology, biotechnology, chemistry or medicine which forms the foundations for many professions of a particular importance for the development of civilization. It is also very important in forming the skills of dealing with dangers, which the civilization poses to human health and to the conditions of the environment.
    Źródło:
    Kultura – Przemiany – Edukacja; 2016, 4; 216-225
    2300-9888
    2544-1205
    Pojawia się w:
    Kultura – Przemiany – Edukacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Idee Wacława Nałkowskiego a współczesna dydaktyka
    Educational ideas of Wacław Nałkowski and contemporary teaching
    Autorzy:
    Szkurłat, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/471589.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    Wacław Nałkowski
    nauki naturalne
    znajomość nauk humanistycznych
    mapy
    pojęcie geograficzne
    pojęcie podręcznika
    natural science
    knowledge of sciences
    maps
    geographical concept
    a concept book
    Opis:
    The answer to the question whether teaching of geography nowadays respects the universal ideas of the great geographer, is not clear. A critical look at teaching achievements of Wacław Nałkowski, as well as at the contemporary state of geographical teaching, seems to be difficult due to the individual views and personal experiences. This paper is an attempt to assess the extent to which the important educational concepts of Nałkowski are respected in contemporary educational practice. The author particularly emphasizes the idea of geography as a synoptic field, which was to integrate the arts and the sciences, the „rationality” principle in geography, the views of Nałkowski concerning the use of maps, and the role and shape of geographical handbooks. In conclusion it was ascertained that the guiding principles of teaching geography, which were developed by Nałkowski and introduced by him to educational practice, today are mainly plain postulates. Although these principles did not lost their validity, what is confirmed by numerous authors, educational practice, form and content of geographical textbooks still deviate from Nałkowski’s recommendations. Also in geographical education at academic level many educational ideas of Nałkowski are not implemented.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica; 2011, 2 Koncepcje Wacława Nałkowskiego w świetle osiągnięć współczesnej nauki i filozofii; 110-117
    2084-5456
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis Studia Geographica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Phillipa E. Johnsona krytyka naturalizmu w naukach przyrodniczych
    Phillip E. Johnsons Criticism of Naturalism in Natural Science
    Autorzy:
    Bylica, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015774.pdf
    Data publikacji:
    2003
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    naturalizm metafizyczny
    naturalizm metodologiczny
    ewolucja
    ewolucjonizm
    kreacjonizm
    inteligentny projekt
    teizm
    nauki przyrodnicze
    metaphysical naturalism
    methodological naturalism
    evolution
    evolutionism
    creationism
    intelligent design
    theism
    natural science
    Opis:
    For hundreds of years the theory of creationism according to which people were created purposely by omnipotent and omniscient God caring for his creatures were the primary and fundamental idea of Western civilization. According to the contemporary scientific view all creatures appeared on earth as a result of purposeless process of random mutations and natural selection. Only Nature exists, and if we are going to say the same about God, we deny at the same time that He influences the way the world goes in any way. According to Johnson it is this metaphysical naturalism and not the empirical data, that is the main tenet of Darwinism. Johnson claims that that the incompatibility of the naturalistic and biblical stories is fundamental and there is no possibility of any compromise between them. Naturalistic methodology of science limits the kinds of explanation of the world that can be regarded as acceptable. But according to Johnson the lack of any serious alternative methodology is very disadvantageous for contemporary science, which should search for truth and not just for the best naturalistic explanations of the phenomena.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 3; 197-214
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    School museums in the Kingdom of Poland – identification of main issues
    Muzea szkolne w Prólestwie Polskim – rozpoznanie problematyki
    Autorzy:
    Tołysz, Aldona
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1932979.pdf
    Data publikacji:
    2018-04-16
    Wydawca:
    Krajowy Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków
    Tematy:
    school museum
    pedagogical museum
    Polish Educational Society
    cabinet of natural science
    Kingdom of Poland
    muzeum szkolne
    muzeum pedagogiczne
    Polska Macierz Szkolna
    gabinet naukowy
    Królestwo Polskie
    Opis:
    School museums – which had been founded mostly in the vicinity of educational institutions – used to collect teaching aids. So-called natural history cabinets were the most popular among them, recommended, inter alia, by the Commission of National Education in 1783. The tradition of collecting this type of exhibits was common until the middle of the 20th century. There are two types to be distinguished: school museums and pedagogical museums, which differ with respect to the character of their activity and the kind of exhibits. School museums collected basically objects of natural science, instruments for teaching geography, chemistry and mathematics as well as prints and facilities used during lessons. The second group also specialised in exhibits of natural science, but they were no longer used and usually of higher scientific value, including patterns and examples known in the education system. Among the earliest school museums created in the Kingdom of Poland were Warsaw collections of the Institute for Deaf and Blind People (1875), and those of the Eugeniusz Babiński’s so-called Realschule. At the beginning of the 20th century the idea was spreading, inspired inter alia by the exemplary activity of the Polish School Museum in Lviv (1903). The biggest number of school museums and collections were created in institutions founded by the Polish Educational Society (1906–1907). The survived resources give us relatively detailed information about the collections from Warsaw and Pabianice, which aspired to be categorised as pedagogical museums. The Secondary School for Boys of the Merchants Association in Łódź and the Pedagogical Museum in Warsaw (1917) had also in their possession some interesting collections. The latter one was based upon the collections of former governmental schools, in which – in accordance with a decree issued by Russian authorities – the scientific exhibits were to be collected.
    Muzea szkolne to instytucje, których zadaniem było tworzenie – najczęściej przy placówkach oświatowych – zbiorów pomocy naukowych. Najbardziej powszechne były tzw. gabinety historii naturalnej, rekomendowane m.in. przez Komisję Edukacji Narodowej w 1783 roku. Tradycja tego rodzaju zbiorów powszechnie praktykowana była do połowy XX wieku. Ze względu na charakter działalności i rodzaj zbiorów można wydzielić muzea szkolne oraz pedagogiczne. Pierwsze z nich gromadziły najczęściej okazy przyrodnicze, przyrządy do nauki geografii, chemii i matematyki, ryciny i pomoce wykorzystywane podczas zajęć dydaktycznych. Druga grupa zbierała także okazy przyrodnicze ale najczęściej o wyższej wartości naukowej i wyłączone już z użytkowania, a także wzory i przykłady rozwiązań stosowanych w szkolnictwie. Do najstarszych muzeów szkolnych tworzonych na terenie Królestwa Polskiego należały warszawskie zbiory Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych (1875) oraz szkoły realnej Eugeniusza Babińskiego. Kolejne powstawały już na początku XX w., inspirowane m.in. prężną działalnością Polskiego Muzeum Szkolnego we Lwowie (1903). Najwięcej muzeów i zbiorów szkolnych powstawało w placówkach zakładanych przez Polską Macierz Szkolną (1906–1907). Do czasów obecnych zachowały się dość dokładne informacje na temat zbiorów z Warszawy i Pabianic, które aspirowały do miana muzeum pedagogicznego. Ciekawą kolekcję posiadało także Gimnazjum i Liceum Męskie Zgromadzenia Kupców m. Łodzi oraz Muzeum Pedagogiczne w Warszawie (1917). To ostatnie powstało bazując na zbiorach dawnych gimnazjów rządowych, w których zgodnie z zarządzeniem rosyjskich władz, także tworzono zbiory naukowe.
    Źródło:
    Muzealnictwo; 2018, 59; 39-47
    0464-1086
    Pojawia się w:
    Muzealnictwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dialog religii z nauką wyzwaniem dla chrześcijaństwa
    Dialogue between religion and science: a challenge for Christianity
    Autorzy:
    Leciejewski, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28762770.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    science
    religion
    natural philosophy
    dialogue between science and religion
    Opis:
    Source literature lists several versions of creationism as well as numerous manners of understand- ing evolutionism. Creationist views may be limited to four basic ones: fundamentalist creationism, creation science, intelligent design and evolutionary creationism. In my article I will justify which of these versions of creationism may be considered as dialoguing with science, and which of them turn out, to a greater or lesser degree, unable to enter into this dialogue. I will answer the question how creationism should be understood in order for it to be able to engage in a debate with modern science. In other words, the central question of this article will be: how is the dialogue between religion (creationism) and science (evolutionism) feasible?
    Źródło:
    Człowiek i Społeczeństwo; 2022, 54; 33-48
    0239-3271
    Pojawia się w:
    Człowiek i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problems of expert evaluation in terms of the use of variative models of a computer-oriented learning environment of mathematical and natural science disciplines in schools
    Problemy ewaluacji eksperckiej w zakresie wykorzystania w szkołach wariatywnych modeli komputerowego zorientowanego środowiska uczenia się matematyki oraz przedmiotów ścisłych i przyrodniczych
    Autorzy:
    Hrybiuk, Olena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/203101.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Politechnika Poznańska. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej
    Tematy:
    mathematics
    modeling
    variation models
    computer-oriented learning environment
    natural science
    mathematics education
    pedagogy of variations
    engineering
    evaluation
    intellectual development
    multifunctionality
    matematyka
    modelowanie
    wariatywne modele
    inżynieria
    edukacja matematyczna
    komputerowo zorientowany system kształcenia
    nauki przyrodnicze
    pedagogika
    rozwój intelektualny
    ewaluacja
    wielofunkcyjność
    Opis:
    The article discusses the concept of mathematical education of pupils of a school and the results of pedagogical research. Being trained to solve the simplest tasks without a deep (thorough) understanding of the meaning of mathematical relationships is not conducive to the development of intellectual abilities and is quickly lost after completing the topic. It is experimentally confirmed that a student aspiring to attain a higher technical education, in addition to computational skills, needs to have an idea about mathematics and its methods, possess logical development, a graphic culture, develop a spatial imagination, independent work skills, the ability, if necessary, to use the appropriate directory to restore specific facts and obtain the necessary information. The research also looks into ways of solving problems with designing the learning environment and elaborating variable models of studying the natural and mathematical sciences with application of certain components of a computer-oriented learning system with the aim of upgrading pupils’ performance (a mass model, the main model and the creative model – an advanced level). The structuring of knowledge and the correct correlation of the selected types of knowledge develop the content of profile education, taking into account significant differentiation and the possibility of building an individual educational curriculum for schoolchildren, and also contributes to the filling of the three most important components of the content of profile training: basic invariant, profile variational and additional ones.
    Omówiono koncepcję edukacji matematycznej uczniów szkoły oraz wyniki pedagogicznych badań naukowych. Wyćwiczenie w rozwiązywaniu najprostszych zadań bez głębszego (świadomego) rozumienia sensu zasad matematycznych nie sprzyja rozwojowi zdolności intelektualnych i jest szybko zapominane po zakończeniu przerobionego tematu. Uczeń zamierzający uzyskać wyższe wykształcenie techniczne oprócz nawyków obliczeniowych powinien zdobyć wiedzę o matematyce i jej metodach, osiągnąć rozwój logiczny, kulturę graficzną, rozwiniętą wyobraźnię przestrzenną, nawyki samodzielnej pracy, umiejętność pozwalającą, w koniecznym przypadku, skorzystać z odpowiedniego źródła w celu ustalenia konkretnych faktów i otrzymać niezbędne informacje. Strategia realizacji nauczania profilowanego przewiduje oddzielenie poziomu ogólnokształcącego od poziomu profilowanego. W badaniu zostały również omówione sposoby rozwiązania zadań projektowania środowiska uczenia się i tworzenia modeli z zastosowaniem poszczególnych składników komputerowo-zorientowanego systemu kształcenia w celu poprawy wyników uczniów. Przeprowadzona strukturyzacja wiedzy i prawidłowe zestawienie wydzielonych typów wiadomości pozwalają na opracowanie treści nauczania profilowego, zakładającego znaczne zróżnicowanie i możliwość ułożenia dla uczniów indywidualnego programu nauczania (model masowy, model podstawowy i model twórczy – wyższy). W badaniu biorą udział metodycy w celu przeprowadzenia eksperymentów w szkolnej praktyce dla określenia zdolności intelektualnych, rezultaty są również analizowane na podstawie badań eksperymentalnych.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie; 2019, 79; 101-118
    0239-9415
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe Politechniki Poznańskiej. Organizacja i Zarządzanie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Attracting Pupils and Students to Natural Sciences: Challenges in Higher Education on the Example of Science Learning Centre Bioskop Masaryk University (Brno, the Czech Republic)
    Autorzy:
    Konečný, Ondřej
    Podhorná, Alena
    Hlaváčková, Tereza
    Novák, Petr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/954196.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Fundacja Pro Scientia Publica
    Tematy:
    University
    Natural Sciences
    Popularisation of Science
    Science Learning Centre
    Employment
    Opis:
    Many universities in the Czech Republic lack students´ interest in the studies of natural science.  That is why all the universities have to come up with an idea how to popularize these scientific fields to attract potential university applicants.  One of the ways of achieving that is to create educational centres, which are able, thanks to these programmes, to approach students of primary and secondary schools and show them the natural sciences. The presented example of one particular educational centre (Bioskop Masaryk University, Brno, the Czech Republic) evaluates the success rate of their activities while using written questionnaire survey among the visitors of the programmes (students of primary and secondary schools as well as their pedagogues).  The results have shown that thanks to these activities the centre created quality conditions for popularization of natural sciences. The results have also proven the  centre´s ability to present natural sciences in an attractive and entertaining way to students of elementary and secondary schools. These students expressed their interest in the study of natural sciences and they would like to visit the centre again.
    Źródło:
    Journal of Education Culture and Society; 2016, 7, 2; 408-423
    2081-1640
    Pojawia się w:
    Journal of Education Culture and Society
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The disclosure of modern education
    Autorzy:
    LEVCHENIUK, E.V.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/455449.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski
    Tematy:
    science
    humanities
    natural sciences
    engineerings sciences
    globalization
    Opis:
    In the article progress of humanities trends are considered in the conditions of development of globalization processes. The core principles of the organization of modern education must be the following: humanitarization, diferentiation, integration and disclosure. The modern pedagogics is oriented to create such a preparation system that would use newest achievements in the field of informational technologies and would allow reflect the specifics of professional activity and form the ability to adapt in professional environment.
    Źródło:
    Edukacja-Technika-Informatyka; 2016, 7, 3; 38-41
    2080-9069
    Pojawia się w:
    Edukacja-Technika-Informatyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Milestones in the Teaching of Mathematics to Children in Polish Territories from the Last Decades of the Nineteenth Century Until The End of the Twentieth Century
    Autorzy:
    Domoradzki, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/455570.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski
    Tematy:
    science
    humanities
    natural sciences
    engineerings sciences
    globalization
    Opis:
    In the talk, we will present persistent efforts to provide modern mathematical education to children aged 7–10 years in the period of the partitions and the two-decade interwar period. Partic-ular attention will be paid to the works of now-forgotten Jeske (1836–1875), Jeleńska (1885–1961), Rusiecki (1892–1956). We will also underline the commitment of university professors of mathematics to mathematical education of younger children, including Banach (1892–1945). We will refer to the modern conception of teaching mathematics to younger children, among others, to the concept of children;s mathematics developed by Gruszczyk-Kolczyńska. We will observe the metamorphosis of the role of the decimal system of counting in the mathematical education of children in Poland in the period under discussion. An expanded paper was presented by the author at the 36 International conference of History of mathematics in 2015 in Poděbrady (see Domoradzki, 2015, p. 25–44).
    Źródło:
    Edukacja-Technika-Informatyka; 2017, 8, 1; 32-37
    2080-9069
    Pojawia się w:
    Edukacja-Technika-Informatyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Granice eksperymentu w makro- i mikrosocjologii
    THE LIMITS OF EXPERIMENT IN MACRO- AND MICROSOCIOLOGY
    Autorzy:
    Sulek, Antoni
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/427791.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    EXPERIMENT
    NATURAL SCIENCES
    NON-EXPERIMENTAL RESEARCH
    SOCIAL SCIENCE
    Opis:
    One of the frequently discussed features of sociology are its modest possibilities - compared with natural sciences and, even, psychology - of conducting experimental research. Hence the supposition that sociology encounters in the sphere of experiment certain obstacles which are either unknown to those sciences or not met by them in such in such a form and intensity. The aim of this paper is to depict those barriers to experimenting on individuals and social systems. Three main barriers - technical, social-psychological, and axiological are indentified and analyzed.
    Źródło:
    Studia Socjologiczne; 2011, 1(200); 139-156
    0039-3371
    Pojawia się w:
    Studia Socjologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Visualization of natural processes – one of the skills of animator of nature culture
    Autorzy:
    Nodzyńska, Małgorzata
    Cieśla, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/472558.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    visualisation of science,
    infographics,
    didactics of natural sciences
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Biologiae Pertinentia; 2015, V; 96-110
    2083-7267
    2450-3487
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia ad Didacticam Biologiae Pertinentia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół sprzedaży gdańskiego muzeum doktorów Gottwaldów: Johann Philipp Breyne i jego korespondenci
    About the Sale of the Museum of the Gottwalds: Johann Philipp Breyne and His Correspondents
    Autorzy:
    Pękacka-Falkowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1194313.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe w Toruniu
    Tematy:
    Christoph(orus) Gottwald (1636 –1700)
    Johann Christoph Gottwald (1670 – 1713)
    Musaeum Gottwaldianum
    the history of medicine – Royal Prussia, the 17th century, the 18th century
    the history of natural collections – Royal Prussia, the 18th century
    the history Natural Science – the Polish-Lithuanian Commonwealth, the 17th century, the 18th century
    Opis:
    The article discusses the correspondence between Johann Philipp Breyne and scholars from the German-speaking territories of Europe and England interested in purchasing the exhibits from the Museum of the Gottwalds in Gdansk after the death of its second owner Johann Christoph Gottwald (1670–1713). The Museum of the Gottwalds was set up in the second half of the 17th century by Christoph Gottwald (1636–1700), a medical doctor and a doctor of philosophy; after his death, it was inherited by his son, who was also a medical doctor. It constituted one of the biggest collections of natural exhibits in the Polish-Lithuanian Commonwealth in the early modern period and one of the most outstanding collections in Gdansk. In 1716, part of the collection was moved to Petersburg, where it gave rise to a collection of minerals which was part of the royal cabinet of curiosities. At present it is kept in the Fersman Mineralogical Museum.
    Źródło:
    Zapiski Historyczne; 2017, 82, 3; 33-50
    0044-1791
    2449-8637
    Pojawia się w:
    Zapiski Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Metafilozoficzne aspekty współczesnej myśli kosmologicznej
    Metaphilosophical aspects of contemporary cosmological thought
    Autorzy:
    Leciejewski, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2135597.pdf
    Data publikacji:
    2022-06-27
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    natural philosophy
    philosophy in science
    philosophy in cosmology
    metaphilosophical paradigm in science
    Opis:
    The objective of this article is to provide an answer to the question as to how to philosophize within the context of science, which constitutes a more specific version of one of the essential metaphilosophical questions: how should one philosophize? A compelling answer to such inquiries was proposed at the end of the 20th century by the Cracow philosophers of nature and went under the name of „philosophy in science” research program. In this elaboration, on the basis of findings originating in the cosmological domain, I analyze to what extent this is indeed an innovative answer to the metaphilosophical question stated above – that is how to philosophize within the context of science.
    Źródło:
    Człowiek i Społeczeństwo; 2022, 53; 87-99
    0239-3271
    Pojawia się w:
    Człowiek i Społeczeństwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Żubrze eksponaty z lat 1811-1914 w europejskich kolekcjach naukowych - mało znany aspekt XIX-wiecznej gospodarki łowieckiej w Puszczy Białowieskiej
    European bison specimens from 1811-1914 in European science collections - little known aspect of the 19th century game management in Białowieża Primeval Forest
    Autorzy:
    Samojlik, T.
    Daszkiewicz, P.
    Fedotova, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/987196.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Leśne
    Tematy:
    lowiectwo
    historia
    wiek XIX
    Puszcza Bialowieska
    gospodarka lowiecka
    zubr
    Bison bonasus
    pozyskanie zwierzat
    pozyskanie dla celow naukowych
    pozyskanie dla celow muzealnych
    pozyskanie lowieckie
    pozwolenia na polowania
    zbiory zoologiczne
    zbiory muzealne
    lata 1811-1914
    european bison conservation
    natural science history
    białowieża primeval forest
    game management
    Opis:
    The 19th century game management in Białowieża Primeval Forest (BPF), especially hunts for European bison, have been a subject of several works. The aspect of hunts motivated by research and museum needs have not been described in detail yet. The paper attempts at describing the administrative process behind such hunts and collecting all records of bison hunted or captured and carcasses acquired in BPF for museums, natural collections and universities in 1811−1914 (period covered by manuscript sources and published historical works with data on bison hunts available). Based on available sources, we calculated that in the period in question a total of 153 bison were hunted during ‘recreational' hunts (by tsars, their families and exalted guests with special tsars' permissions) and 56 were shot for purposes of study and research – therefore 27% out of 209 hunts had research motivations. Furthermore, 72 bison were captured alive (for zoos, cross−breeding and taming experiments) and carcasses of 89 bison (plus another 9 of unknown origin) were sent to museums and universities all around Europe. We believe that this little known aspect of the 19th century game management in BPF has had a significant impact on informing the scientific world and especially the general public about the European bison species, which in turn could have contributed to successful, international collaboration after the extinction of the species in the wild in 1919.
    Źródło:
    Sylwan; 2017, 161, 04; 341-352
    0039-7660
    Pojawia się w:
    Sylwan
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    “Awful doubt” and “faith so mild”: the images of nature from William Blake to Matthew Arnold
    Autorzy:
    Łuczyńska-Hołdys, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/571912.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Neofilologii
    Tematy:
    English poetry
    Romanticism
    Victorian Age
    natural imagery
    spirituality
    faith
    science
    Opis:
    In the present article I intend to explore chosen images of nature in selected poetical works by William Blake, William Wordsworth, Percy Bysshe Shelley, Alfred Tennyson and Matthew Arnold, in order to trace significant shifts in their use of natural imagery. While in Romantic poetry, in general, images from nature are used to portray spiritual experience of finding comfort and sustenance in communing with nature, or, alternatively, a sense of being overwhelmed in the face of an omnipotent power, Victorian poems register deep uneasiness and a fear of nature, which has nothing to do with the experience of the sublime. This shift can be attributed, at least in part, to ground-breaking scientific discoveries and overwhelming technological progress in Victorian England, which resulted in confusion and disquiet as far as basic existential issues (the existence of God, the relation between God and man, the origin of the universe) were concerned.
    Źródło:
    Acta Philologica; 2016, 49; 163-173
    0065-1524
    Pojawia się w:
    Acta Philologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The climate change crisis?
    Kryzys klimatyczny?
    Autorzy:
    Kroto, H. W.
    Zielińska, M.
    Rajfur, M.
    Wacławek, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/106533.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    climate
    education
    science
    natural philosophy
    klimat
    edukacja
    nauki ścisłe
    filozofia naturalna
    Opis:
    A necessary (though probably not sufficient) condition for creativity in the sciences and the arts to flourish is a liberal/democratic socio-political environment. In Europe this was manifested in the Enlightenment as Galileo, Copernicus and others laid the foundations for the evidence-based natural philosophy which signaled the birth of “The Enlightenment”. The importance of intellectual and personal freedom for humanitarian advance is clearly manifested in the exponential success of the sciences in conquering many humanitarian problems from starvation and disease to the more obvious technologies that make modern life relatively pleasant for many - especially in the developed world. On the down side however has been the reckless thirst of a plethora of governments to exploit the vast powers of the sciences to construct ever more powerful destructive weapons. Since then, the great thinkers from Kant to Russell, scientists from Einstein to Feynman and writers from Whitman to Shaw have repeatedly pointed to the importance of the doubt-based philosophy that is the crucial antidote to the stultifying effect of dogmas of all kinds. Indeed it is only doubt that leaves the road open for all advances in human endeavour. In the 21st Century we have reached a watershed in that the human race now confronts a set of crises significantly more serious than any previously. These threats can only be overcome by an open minded liberal education of the next generation of young people. Before the name “Science” was coined it had another name, “Natural Philosophy” which more adequately describes its primary place in the spectrum of human culture. More important than any other aspect is the fact that Natural Philosophy is the only philosophical construct we have devised to determine Truth with any degree of reliability. As such it should be a primary ethical focus for the education of every child, student and citizen so at the very least they can decide whether what they are being told is actually true. This is also a strong intellectual basis for fostering creativity. For a truly humanitarian global society to evolve, equality of opportunity and personal freedom will be a necessary for all young people whatever their race, colour, nationality and most importantly sex. All technologies have the capacity to benefit society or to be detrimental and so as powerful new technical advances arise there is an onus on everyone to understand some important SET factors. As our modern world is so completely - and precariously - balanced on SET, an understanding of these disciplines by all in positions of responsibility is vital. Although wise decision-making may not be guaranteed by knowledge, common sense suggests that wisdom is an unlikely consequence of ignorance. Education is certainly a key factor and the Internet must be harnessed to improve matters. With the Vega Science Trust (www.vega.org.uk) an exciting new Global Educational Outreach for Science Engineering and Technology initiative GeoSet (www.geoset.info) and (www.geoset.fsu.edu) we are now working with other Universities to make outstanding educational material available on the Internet in any part of the world.
    Niezbędnym (choć prawdopodobnie niewystarczającym) warunkiem zapewnienia kreatywności w zakresie nauki i sztuki jest rozwój liberalno-demokratycznego środowiska społeczno-politycznego. W Europie zależność ta widoczna była między końcem VII a początkiem XIX wieku, kiedy to Galileusz, Kopernik i inni tworzyli podstawy filozofii naturalnej, opartej na dowodach, co oznaczało początek „oświecenia”. Znaczenie wolności intelektualnej i osobistej dla rozwoju idei humanistycznych widać wyraźnie w sukcesach nauki w zwalczaniu wielu problemów ludzkości, począwszy od głodu i chorób, skończywszy na technologiach, które znacznie ułatwiają życie ludziom, szczególnie w krajach rozwiniętych. Zjawiskiem negatywnym jest dążenie wielu rządów do wykorzystywania mocy nauki w celu budowy coraz potężniejszych środków destrukcji. Od czasów oświecenia wielu wielkich myślicieli: od Kanta do Russela, naukowców: od Einsteina do Feynmana, i pisarzy: od Whitmana do Shawa, podkreślało wielokrotnie znaczenie filozofii opartej na wątpliwości, która stanowi istotne antidotum na porażające działanie wszelkiego rodzaju dogmatów. I rzeczywiście - jedynie wątpliwość otwiera drogę dla wszelkiego postępu w działalności człowieka. W XXI wieku osiągnęliśmy pewien próg rozwoju, a ludzkość stoi przed wieloma problemami, znacznie poważniejszymi niż te w przeszłości. Te problemy i zagrożenia można pokonać poprzez wdrażanie liberalnej, otwartej edukacji wśród kolejnej generacji młodych ludzi. Zanim powstał termin „nauka”, stosowano określenie „filozofia naturalna”, które bardziej adekwatnie określa jej miejsce w spektrum kultury człowieka. Najważniejsze jest to, że filozofia naturalna jest jedyną koncepcją filozoficzną, która w jakimś stopniu może pomóc w dotarciu do prawdy. Jako taka, filozofia ta powinna stanowić podstawę etyczną edukacji każdego dziecka, studenta i obywatela, aby byli oni w stanie ocenić, czy treści im przekazywane są zgodne z prawdą. Stanowi to także mocną podstawę intelektualną dla wspierania kreatywności. Aby stworzyć rzeczywiście humanistyczne społeczeństwo globalne, konieczne jest zapewnienie możliwości i wolności osobistej wszystkim młodym ludziom bez względu na ich rasę, kolor, narodowość i, co najważniejsze, płeć. Każda technologia może być pożyteczna lub szkodliwa dla społeczeństwa; w związku z jej szybkim rozwojem wszyscy musimy rozumieć pewne najważniejsze kwestie dotyczące SET (nauka, inżynieria, technologia). Ponieważ nasz świat tak bardzo zależny jest od nauki, inżynierii i technologii, niezwykle istotne jest zrozumienie tych dyscyplin przez wszystkich, którzy zajmują istotne pozycje w społeczeństwie. Chociaż wiedza nie gwarantuje podejmowania mądrych decyzji, wydaje się jednak, że mądrość nie wynika z ignorancji. Edukacja jest elementem najważniejszym, a Internet należy wykorzystać do jej poprawy. Wraz z Vega Science Trust (www.vega.org.uk) nową, globalną inicjatywą edukacyjną w zakresie nauk ścisłych i technologii GeoSet (www.geoset.info i www.geoset.fsu.edu) współpracujemy aktualnie z innymi uniwersytetami, aby udostępnić w Internecie wartościowe materiały edukacyjne dla wszystkich zainteresowanych na całym świecie.
    Źródło:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2016, 21, 1-2; 11-27
    2084-4506
    Pojawia się w:
    Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    PASJA ŁĄCZENIA – KATOLICKA TEOLOGIA NATURALNA JÓZEFA ŻYCIŃSKIEGO
    THE PASSION FOR UNIFYING: CATHOLIC NATURAL THEOLOGY OF JÓZEF ŻYCIŃSKI
    Autorzy:
    Hołda, Miłosz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488391.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    nowa teologia naturalna
    nauka
    filozofia nauki
    panenteizm
    naturalizm
    new natural theology
    science
    philosophy of science
    panenteism
    naturalism
    Opis:
    The passion for unifying is one of the most characteristic features of Józef Życinski’s thought. It is also noticeable in the area of natural theology which he proposes. This theology can be named ‘catholic’. Życiński takes care of compatibility of his results with the doctrine of The Catholic Church. He tries to unify different streams and points of view in one conception. He stands for methodological naturalism which is not inconsistent with looking for ultimate explanations of reality beyond science. Życiński accepts panentheism inspired by philosophy of Whitehead as the most plausible theory of correlation between God and the world. This paper shows the project of synthesis which can be found in books and articles by Życiński, points the elements which his natural theology is built of, and indicates the questions and problems connected with this theory. Finally, there is shown the importance of Życinski’s natural theology which ranks to “new natural theologies”.
    Pasja łączenia jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech myśli Józefa Życińskiego. Jest ona widoczna także w obszarze proponowanej przez niego teologii naturalnej. Teologię tę można określić jako ‘katolicka’. Życiński dba o to, by osiągane przezeń wyniki nie stały w sprzeczności z nauczaniem Kościoła Katolickiego. Stara się również łączyć w jednym stanowisku różnorodne nurty i punkty widzenia. Opowiada się za naturalizmem metodologicznym, który nie stoi w sprzeczności z poszukiwaniem ostatecznych wyjaśnień rzeczywistości poza nauką. Jako najbardziej zadowalającą koncepcję relacji Boga i świata przyjmuje, inspirowany filozofią Whiteheada, panenteizm. Artykuł ukazuje projekt syntezy, który wyłania się z książek i artykułów Życińskiego, wskazuje na elementy, z których zbudowana jest jego teologia naturalna i sygnalizuje pytania i trudności, które wiążą się z jego propozycją. Na koniec ukazana zostaje doniosłość teologii naturalnej Życińskiego, jako dającej się zaliczyć do „nowych teologii naturalnych”.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2012, 60, 4; 195-217
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Lexis of climate phenomena in social sciences students’ daily discourse
    Autorzy:
    Tlokinski, W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2079056.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Oceanologii PAN
    Tematy:
    climate change
    ecology
    natural environment
    social science
    environmental responsibility
    student
    public opinion
    Opis:
    An academic degree gained in the field of social sciences also means more extensive knowledge of the surrounding world understood as the natural environment crucial in defining the position and development of humankind. Interpersonal communication, apart from the colloquialisms related to climate phenomena (weather), shows an evolving state of knowledge of the topic, changing attitudes, and possible stances formulating the need for change. Opinion polls conducted among 150 social science students comprise the source material for the lexicological analysis in the areas of the knowledge, time, and responsibility (related to environmentalism and climate) indicating that attitudes towards the natural environment are present in communicative behaviours.
    Źródło:
    Oceanologia; 2020, 62, 4PB; 603-607
    0078-3234
    Pojawia się w:
    Oceanologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sozologiczne aspekty eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego ze złoża Barnówko - Mostno - Buszewo
    Environmental aspecst of oil and natural gas exploitation from Barnówko-Mostno-Buszewo deposit
    Autorzy:
    Fabiańczyk, E.
    Ślusarczyk, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/169789.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Poltegor-Instytut Instytut Górnictwa Odkrywkowego
    Tematy:
    sozologia
    ropa naftowa
    gaz ziemny
    eksploatacja
    environmental science
    rock oil
    natural gas
    exploitation
    Opis:
    W artykule przedstawiono analizę wpływów środowiskowych eksploatacji ropy naftowej i gazu ziemnego ze złoża BarnówkoMostno-Buszewo. Wykazano ograniczony, długotrwały wpływ na poszczególne komponenty środowiska. Opisano natężenie wpływu w czasie od odkrycia i udostępnienia złoża do chwili obecnej. Zwrócono uwagę na malejący trend wpływu w szczególności w odniesieniu do zwierzostanu.
    This paper presents an analysis of environmental impact of oil and natural gas exploitation from Barnówko-Mostno-Buszewo deposit. It was proved that this sustained impact on particular elements of environment is limited. Value of impact from the time of deposit development up to now was described. It was pay attention to decreased tendention of this environmental impact especially in relation to game population.
    Źródło:
    Górnictwo Odkrywkowe; 2013, 54, 3-4; 121-132
    0043-2075
    Pojawia się w:
    Górnictwo Odkrywkowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia w kontekście nauki. Stare problemy w nowym wydaniu
    Philosophy in the context of science. Old problems in a new form
    Autorzy:
    Mączka, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1926938.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
    Tematy:
    filozofia przyrody
    nauki przyrodnicze
    filozofia w nauce
    philosophy of nature
    natural sciences
    philosophy in science
    Opis:
    Analizy przeprowadzone w artykule pozwalają na wyciągnięcie wniosków, ważnych dla filozofa przyrody. Między filozofią a naukami przyrodniczymi istnieje interakcja, którą można określić jako współprzenikanie się obu tych dziedzin wiedzy. To współoddziaływanie filozofii z nauką podobne jest do niedomykającego się koła. Trudno jest owo współprzenikanie jednoznacznie scharakteryzować, ale można wskazać pewne idee towarzyszące mu. (1) Uświadomienie sobie filozoficznego uwikłania teorii naukowej powoduje często rozszerzenie jej rozumienia oraz ujawnia, jak wiele informacji zawartych jest w teorii naukowej na temat głębokiej struktury świata. Sformułowanie „filozofia w nauce” można by uznać za charakterystyczne dla współczesnego ujmowania związku filozofii z naukami przyrodniczymi. Należy pamiętać, że wspólna droga filozofii i nauk przyrodniczych pozwala osiągać interesujące poznawczo wyniki, ważne dla rozumienia świata zewnętrznego. (2) Współprzenikanie się filozofii z nauk jest procesem dynamicznym i twórczym. Tak filozofia, jak i nauka, ulegają ciągłym zmianom, które w istotny sposób wpływają na rozwijanie się procesu współprzenikania. Trudno jest przewidywać, w którą stronę ten proces będzie ewoluował. Ważne jest jednak, jak twierdzi M. Heller, aby w tym twórczym procesie dostrzec, że największym sukcesem nauk empirycznych, trwającym do dziś, jest coraz lepsze ugruntowanie się przekonania, że Wszechświat stopniowo, choć tylko w przybliżeniu, ujawnia nam tajemnice swojej struktury. -------------- Zgłoszono: 12/09/2020. Zrecenzowano: 10/10/2020. Zaakceptowano do publikacji: 29/10/2020
    The analysis carried out in this article allows one to draw important conclusions from the point of view of the philosopher of nature. There is an interaction between philosophyand science that takes the form of a mutual permeation in a circle that does not close. Although it is hard to characterize such a circle, one can point to some of its accompanyingideas: (1) Understanding the philosophical implications of a scientific theory improves its explanatory power and reveals the information it contains on the fundamental structureof the Universe. The expression “philosophy in science” characterizes the contemporary approach to the relations between philosophy and science. It must be emphasized thatthe traditional approach of philosophy and science leads to interesting results, important for the understanding of the external world. (2) The mutual permeation of philosophy andscience is a dynamic and creative process. Both science and philosophy change constantly, which substantially influence the development of this permeation. It is hard to predict, however, in which direction the process will evolve. -------------- Received: 12/09/2020. Reviewed: 10/10/2020. Accepted: 29/10/2020
    Źródło:
    Studia Philosophiae Christianae; 2020, 56, 4; 133-152
    0585-5470
    Pojawia się w:
    Studia Philosophiae Christianae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The problems of sustainable and permanent development in the context of understanding the essence of science
    Autorzy:
    Borowiecki, Ryszard
    Siuta-Tokarska, Barbara
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1929356.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
    Tematy:
    development
    science
    economic
    social capital
    natural capital
    rozwój
    nauka
    kapitał ekonomiczny
    kapitał społeczny
    kapitał naturalny
    Opis:
    Purpose: The article refers to the problems of permanent and sustainable development in the context of understanding the essence of science. The aim of the research is to show the existing relationship between sustainable and permanent development as a specific idea and science in its essence. Design/methodology/approach: The methodological frames of the publication were defined taking into consideration the assumed research goals as well as the research questions. Findings: For the research aim the following research questions were formulated: - what does the essence of science express in and what are its pillars? - what does the essence of sustainable and permanent development consist in? - is there a relationship between the problem of sustainable and permanent development and understanding the essence of science? - what should be expected so that science – in its essence – could really contribute to the realisation of the idea of sustainable and permanent development? Practical and social implications: The research is theoretical but takes into consideration available empirical data considering more important changes in natural, social and economic capital in the world, on the basis of which trends in the progress in the application implementation of the idea of sustainable and permanent development are presented. The publication also discusses the connections between the essence of science and its real contribution to putting the idea of the permanent and sustainable development into practice. Originality/value: The model of sustainable and permanent development’ idea in the aspect of the essence of science – pillars and foundations for the construction of the new world.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2020, 147; 79-90
    1641-3466
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy nauka milczy o sensach i wartościach? Przypadek polskich przyrodników
    Autorzy:
    Rogińska, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577799.pdf
    Data publikacji:
    2016-01
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    nauka
    znaczenie
    wartości
    wywiad pogłębiony
    polscy przyrodnicy
    science
    meaning
    values
    in-depth interviews
    Polish natural scientists
    Opis:
    Can science produce meanings and values? The case of the Polish natural scientists
    Źródło:
    Zagadnienia Naukoznawstwa; 2015, 51, 4(206); 467-482
    0044-1619
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Naukoznawstwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    W stronę odnowionego wizerunku Newtona
    Towards renovated Newtons image
    Autorzy:
    Rodzeń, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/690868.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Copernicus Center Press
    Tematy:
    Izaak Newton
    Newton as Philosopher
    Mathematical Practitioners
    natural philosophy
    science and religion
    geometry and mechanics
    Isaac Newton
    Opis:
    Book review: Niccolò Guicciardini, Isaac Newton and Natural Philosophy, Reaktion Books, London 2018, ss. 268.
    Recenzja książki: Niccolò Guicciardini, Isaac Newton and Natural Philosophy, Reaktion Books, London 2018, ss. 268.
    Źródło:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2019, 66; 310-316
    0867-8286
    2451-0602
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Najlepsze narzędzie do zwalczania fejków (i dlaczego nie działa)
    Best tools for detecting fake news (and why they do not work)
    Autorzy:
    Balcerzak, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1849514.pdf
    Data publikacji:
    2020-09-30
    Wydawca:
    Instytut Dyskursu i Dialogu
    Tematy:
    fake news
    informatyka społeczna
    uczenie maszynowe
    przetwarzanie języka naturalnego
    computational social science
    natural language processing
    machine learning
    Opis:
    Artykuł stanowi przybliżenie technik informatycznych wykorzystywanych w procesie rozpoznawania fałszywych wiadomości. Równocześnie wskazuje na społeczne i psychologiczne czynniki wpływające na popularność fake news, oraz wskazuje na społeczne konsekwencje stosowania różnych metod wykrywania Fake News.
    The article provides a review of various technologies used in detecting fake news online. It also provides discussion of sociological and psychological factors which influence the popularity of fake news. Finally a discussion of political consequences of the use of said technologies is provided.
    Źródło:
    Dyskurs & Dialog; 2020, II, 3 (5); 9-21
    2658-2368
    2658-2406
    Pojawia się w:
    Dyskurs & Dialog
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Contemporary Relevance of The Restructuring of Social and Political Theory
    Autorzy:
    Bernstein, Richard J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2138890.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-19
    Wydawca:
    Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej
    Tematy:
    Richard J. Bernstein
    The Restructuring of Social and Political Theory
    philosophy of social science
    natural sciences and humanities
    Opis:
    The paper is a transcript of the lecture delivered by Richard J. Bernstein at the University of Lower Silesia on July 17, 2016. It concerns the contemporary relevance of his book  The Restructuring of Social and Political Theory, first published in 1979 and recently published in Polish by University of Lower Silesia Press. The author has three aims. First, he wants to examine the book’s context from a historical perspective, reaching back to the French Enlightenment and considering early hopes for what the social sciences might achieve. Second, he wants to focus on the immediate context for writing the book to explain what he set out to show. Finally, he wants to demonstrate the contemporary relevance of his main theses.
    Źródło:
    Forum Oświatowe; 2017, 29, 2(58); 11-22
    0867-0323
    2450-3452
    Pojawia się w:
    Forum Oświatowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koniec socjologii, jaką znamy, czyli o maszynach społecznych i inżynierii socjologicznej
    The End of Sociology as We Know It, or on Social Machines and Sociological Engineering
    Autorzy:
    Afeltowicz, L.
    Pietrowicz, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2138936.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    anthropology of science
    social and natural sciences
    synthetic methodology
    antropologia nauki
    nauki społeczne a nauki przyrodnicze
    syntetyczna metodologia
    Opis:
    Sociology as we know it is facing a serious threat. Many natural scientific subdisciplines seek to usurp the rights to certain areas of sociological issues. This is not simply an attempt to reduce many sociological problems to the laws of physics and biology (vide sociobiology or memetics). For example, certain cognitive scientists and researchers on artificial intelligence are interested in purely sociological issues. For this reason, in the next few decades other disciplines may take the place of sociology. In the authors' opinion this leaves two options for sociology. The first is to continue in its current form. The second option is to adopt a model of science based on a synthetic methodology, the use of laboratories and tinkering.
    Socjologia staje wobec poważnego zagrożenia: wiele nowopowstałych subdyscyplin przyrodoznawstwa i matematyki rości sobie prawa do niektórych obszarów problematyki społecznej. Nie są to jednak wyłącznie znane od dawna próby zredukowania problematyki socjologii do praw fizyki czy biologii (vide socjobiologia czy memetyka). Przykładowo, część problematyki socjologicznej cieszy się coraz większym zainteresowaniem kognitywistów oraz badaczy sztucznej inteligencji. Hipotetycznie można przyjąć scenariusz, w którym w ciągu kilku dziesięcioleci dyscypliny inne niż socjologia zaoferują powszechnie przyjmowane i uznane wyjaśnienia procesów społecznych. W takim przypadku socjologom – wydaje się – pozostaną do wyboru dwie opcje. Pierwsza, zgodnie z którą socjologia może trwać w swojej dotychczasowej postaci. Wtedy potencjalną konsekwencją jest marginalizacja lub częściowe zdominowanie przez dyscypliny wywodzące się z przyrodoznawstwa i matematyki. Alternatywą jest przynajmniej częściowe porzucenie przez socjologów dotychczasowych podejść do rzeczywistości społecznej i przyjęcie modelu funkcjonowania opartego na metodologii syntetycznej, wykorzystanie laboratoriów i majsterkowanie.
    Źródło:
    Studia Socjologiczne; 2008, 3(190); 43-73
    0039-3371
    Pojawia się w:
    Studia Socjologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nauka o zrównoważeniu – w poszukiwaniu transdyscyplinarnej metodologii
    Sustainability science – in the search of a transdisciplinary methodology
    Autorzy:
    Bremer, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/577416.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    zrównoważenie
    zrównoważony rozwój
    nauka o zrównoważeniu
    silne zrównoważenie
    słabe zrównoważenie
    filozofia nauki
    nauka jako Wissenschaft
    nauka jako nauki przyrodnicze
    normatywność
    mono-, multi-, inter-, transdyscyplinarność
    zaangażowanie polityczne, ekonomiczne i społeczne
    sustainability
    sustainable development
    sustainability science
    strong sustainability
    weak sustainability
    philosophy of science
    science as Wissenschaft
    science as the natural sciences
    normativity
    mono-, multi-, inter-, transdisciplinarity
    political, economical and social engagement
    Opis:
    Stosowane obecnie metodologie badań naukowych są często zbyt jednostronne i ograniczone, aby mogły zająć się kompleksowymi problemami zrównoważonego rozwoju. Przyjmując podaną przez Komisję Brundtland (1987) defi nicję zrównoważenia analizujemy najpierw pojęcia silnego (strong sustainability) i słabego zrównoważenia (weak sustainability), które oceniamy od strony fi lozofi i nauki w rozumieniu K. Poppera, T. Kuhna i M. Webera. Zakładając weberowskie rozumienie nauki – jako nauki uwzględniającej normatywność w sensie Wissenschaft – skupiamy się na przedstawieniu transdyscyplinarnej metody badań nad silnym zrównoważeniem. Metoda ta: (a) uzupełnia multi- i interdyscyplinarne metody badań, (b) łączy ze sobą doświadczenie naukowe i pozanaukowe, (c) jest więc tym samym widziana jako najwyższa forma scalania ze sobą różnych dyscyplin oraz kwestii praktycznych. Celem rozwiązania poszczególnych problemów zrównoważonego rozwoju konieczne jest bowiem nie tylko poszukiwanie złożonych modeli naukowych lecz przede wszystkim podejmowanie decyzji dotyczących realizacji przedsięwzięć wymagających politycznego zaangażowania rządów państw, samorządów, a także pojedynczych obywateli.
    Current methodologies of scientifi c research are often too one-sided and limited to properly address the complex issues involved in sustainable development. Assuming the defi nition of sustainability put forward by the 1987 Brundtland Commission, we shall fi rst analyze the concepts of strong and weak sustainability, which we shall evaluate from the perspective of the philosophy of science, as construed by Popper, Kuhn and Weber. Assuming a Weberian understanding of science as a discipline seeking to take account of normativity in the sense implied by the term Wissenschaft, we shall focus on the presentation of a transdisciplinary approach to research into strong sustainability. Of this approach, it may be said that it (a) complements multi- and interdisciplinary research methods, (b) combines scientifi c and non-scientifi c forms of experience with one another, and (c) can, thanks to this, be regarded as furnishing the highest level at which different disciplines and practical issues can be merged. In order to successfully address specifi c problems of sustainable development, it is necessary not only to search for complex scientifi c models, but also, above all, to make decisions about the realization of initiatives that require political involvement on the part of national governments, local authorities and individual citizens.
    Źródło:
    Zagadnienia Naukoznawstwa; 2016, 52, 1(207); 15-32
    0044-1619
    Pojawia się w:
    Zagadnienia Naukoznawstwa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Stanisława Kamińskiego opcje metodologiczne
    Stanisław Kamiński’s Methodological Options
    Autorzy:
    Bronk, Andrzej
    Walczak, Monika
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343871.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Filozofii i Socjologii PAN
    Tematy:
    definicja nauki
    etyka nauki
    filozofia
    filozofia nauki
    metoda naukowa
    metodologia
    nauka
    nauki przyrodnicze i humanistyczne
    racjonalność nauki
    Stanisław Kamiński
    teologia
    teoria nauki
    typologia nauk
    definition of science
    classification of sciences
    ethics of science
    humanities and natural sciences
    methodology
    philosophy
    philosophy of science
    rationality of science
    science
    scientific method
    theology
    theory of science
    Opis:
    Stanisław Kamiński (1919–1986) był filozofem, filozofem nauki i historykiem nauki. Całe jego życie zawodowe od 1949 roku związane było z Wydziałem Filozofii Chrześcijańskiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Do głównych dziedzin zainteresowań Kamińskiego należały ogólna i szczegółowa metodologia nauk, metodologia filozofii, historia nauki i logiki oraz semiotyka m. in. średniowieczna. Podkreślając specyfikę klasycznego sposobu uprawiania filozofii jako poznania autonomicznego w stosunku do nauk empirycznych i teologii, pewnego i najogólniejszego, badał zastosowania logiki do filozofii oraz podał metodologiczną charakterystykę niektórych dyscyplin filozoficznych (metafizyki ogólnej, antropologii filozoficznej, etyki, filozofii religii, filozofii dziejów). Charakterystyczny dla podejścia Kamińskiego był osobliwy historyzm (indukcja doksograficzna), polegający na nawiązywaniu do dziedzictwa przeszłości, by szukać w nim inspiracji i kontekstu rozumienia dla własnych problemów. Nawiązywał bezpośrednio do dwu głównie tradycji filozoficznych: klasycznej (arystotelesowsko-tomistycznej) oraz analitycznej, zarówno w wydaniu scholastyki, jak i szkoły lwowsko-warszawskiej. Pierwszej – realistycznej teorii bytu i poznania, ale także historii filozofii – zawdzięczał swe filozoficzne i historyczne, drugiej – logiczne i metodologiczne zainteresowania nauką. Przyjmował, że jednym z głównych zadań refleksji metodologicznej jest badanie (na ogół niejawnych) założeń filozoficznych i metodologicznych, na których opiera się metoda naukowa, oraz krytyka prób skrajnie ideologicznego wykorzystywania nauki do celów nienaukowych. Był przekonany o potrzebie i zasadności uprawiania różnych typów badań nad nauką. Sprzyja to rozumieniu znaczenia i miejsca nauki w kulturze, teoretycznemu wyjaśnieniu natury i podstaw wiedzy naukowej, poznawczych roszczeń nauki, pokazaniu integrującej roli refleksji metodologicznej dla unifikacji specjalistycznych dyscyplin i współpracy między naukowcami, jak również podkreśleniu praktycznej ważności świadomości metodologicznej dla poszczególnych nauk a także filozofii, dla której jest ona przeważnie jedynym narzędziem samokontroli. Podkreślał, że badanie natury nauki winno uwzględnić wszystkie jej aspekty: logiczno- metodologiczny, humanistyczny i filozoficzny. Główna jednak rola przypada podejściu filozoficznemu (epistemologicznemu). Kamiński odróżniał trzy podstawowe typy nauk o nauce: humanistyczne (historia, socjologia, psychologia, ekonomia i polityka nauki), filozoficzne (ontologia, epistemologia, wąsko pojęta filozofia nauki i filozofia kultury) oraz formalne (logika języka naukowego, logika formalna, teoria rozumowań stosowanych w nauce oraz metodologia nauki). Kamiński interesował się głównie naturą nauki (obejmującą przedmiot, cele, metodę, strukturę i genezę), tj. tym, co w dziejach nauki niezmienne. Pojmował naukę jako epistéme (średniowieczną scientiae) oraz utożsamiał racjonalność wiedzy naukowej z jej metodycznością i szeroko pojmowaną logicznością. Mimo dostrzegania wielu ograniczeń wiedzy racjonalnej, nauka pozostawała dla niego wzorem poznania racjonalnego. Był przekonany, iż celem szeroko pojętego poznania naukowego jest wiedza prawdziwa, a w filozofii — nadto konieczna. Uważał, że „cała logika współczesna stanowi dyscyplinę filozoficzną w szerokim tego ostatniego słowa znaczeniu” i to „ze względu na swój ogólny i spekulatywny (a wedle niektórych również apodyktyczny) charakter oraz stosunkowo maksymalne wykorzystanie jej rezultatów”.
    Stanisław Kamiński (1919–1986) was a philosopher, philosopher of science and historian of science. His all academic carrier was pursuing at the Catholic University in Lublin (KUL). The main interests of Kamiński was the history of science and logic, general and special methodology, methodology of philosophy and (medieval) semiotics. He himself saw his main achievements in the domain of the theory of science and the methodology of classical philosophy, especially in the studies of the method and language of metaphysics. He gave a methodological description of general metaphysics, philosophical anthropology, ethics, philosophy of religion, philosophy of history and studies on religion (religiology). He investigated the beginnings of the mathematical induction in the Middle Ages and in modern times, the modern history of the theory of definition, theory of argumentation (reasoning), the structure and the evolution of scientific theory, deductive method, the achievements of logic and philosophy in Poland. A characteristic feature of Kamiński's philosophical and methodological approach was a specific historicism, consisting of referring to the heritage of the past and at the same time to the latest achievements in logic and philosophy of science. He had a broad concept of knowledge and was a maximalist both in raising questions and in giving answers. In accordance with classical philosophy he saw the substance of person as ens rationale, a being realizing himself in a disinterested search for a theoretical truth, whose highest expression is philosophy. He stressed the epistemological and methodological plurality of knowledge, distinguished and investigated material and formal parts of knowledge. He also distinguished—besides commonsense knowledge—the scientific, philosophical and theological knowledge, nonreducible each to other. At the top he set sapiential knowledge which is much more than a simple generalization of all particular kinds of knowledge. Kamiński derived his understanding of science from contemporary as well as classical philosophy. He determined the nature of science from the point view of its subject matter, aims, methods, logical structure and genesis. The question of what science was for him a philosophical question, presupposing an appropriate understanding of the nature of the world. Kamiński opted for a pluralistic approach to the world: the principal object of science is the objective world, subjective states of man and products of his mind and language. The best diagnostic test of the scientific character of science is the scientific method. Kamiński assumes here pluralism: different subject matter and different goals of scientific cognition require different research strategies and types of cognitive procedures. He also accepts an antinaturalistic position in the humanities which he regards as methodologically autonomous in regard to natural sciences. The publications of S. Kamiński include over 350 positions. During his life three books have been published: Georgonne'a teoria definicji [Georgonne's Theory of Definition], Lublin 1958; Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Concept of Science and Classification of Sciences], Lublin 1961, 19813; and (together with M. A. Krąpiec) Z teorii i metodologii metafizyki [On the Theory and Methodology of Metaphysics], Lublin 1962. After his death five volumes of Collected Papers have been published: vol. I: Jak filozofować? [How to Philosophize? Studies in Methodology of Classical Philosophy], edited by Tadeusz Szubka, Lublin 1989; vol. II: Filozofia i metoda. Studia z dziejów metod filozofowania [Philosophy and Method. Studies from the History of the Method of Philosophizing], edited by Józef Herbut, Lublin 1993; vol. III: Metoda i język. Studia z semiotyki i metodologii nauk [Method and Language. Studies in Semiotics and Philosophy of Science], edited by Urszula Żegleń, Lublin 1994; vol. IV: Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk [Science and Method. Concept of Science and Classification of Sciences], edited by Andrzej Bronk, Lublin 1992); vol. V: Światopogląd – Religia – Teologia [Worldview – Religion – Theology], edited by Monika Walczak and Andrzej Bronk, Lublin 1998.
    Źródło:
    Filozofia i Nauka; 2018, 6; 199-230
    2300-4711
    2545-1936
    Pojawia się w:
    Filozofia i Nauka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Why is Analogy in the Empirical Science and Everyday Life Different from Analogy in Law?
    Autorzy:
    Koszowski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/618801.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    analogy
    law
    differences
    science
    natural
    empirical
    life
    everyday
    daily
    legal
    analogia
    prawo
    różnice
    nauka
    przyrodnicze
    empiryczne
    życie
    codzienne
    prawniczy
    Opis:
    The article elucidates differences between analogy in law and the empirical science and everyday matters such as: a) the lack of possibility of verification of its conclusions on empirical grounds resulting in the necessity of its performing either heuristic and probative functions or rejecting both of them, b) being of a prescriptive nature, c) having an obligatory character, d) entailing rather no need for complex underling doctrines or theories, e) causing more serious practical consequences, f) having base points that are easily recognizable, g) serving as a means of extending authority, h) being a subject of training and education, i) receiving extraordinary attention among scholars, often combined with the real adoration – if not worship – on their part.The author is convinced that – by highlighting these differences – he will have demonstrated the uniqueness of legal analogy. However, simultaneously, he is far from contending that he knows how legal analogy really proceeds and how the judgment of similarity within it is precisely done. Instead, he assumes that if exact knowledge in these respects remains unattainable for human beings, it is all the better for legal philosophy and those who are devoted to it.
    W artykule zostały omówione różnice, jakie zachodzą pomiędzy rozumowaniem per analogiam w prawie oraz w naukach przyrodniczych i życiu codziennym. W efekcie w stosunku do analogii stosowanej w prawie zwrócono w nim uwagę na: a) brak możliwości empirycznej weryfikacji wniosków stawianych za jej pomocą, skutkujący bądź koniecznością zakceptowania pełnienia przez nią zarówno funkcji heurystycznej, jak i dowodowej, bądź odmówieniem jej możliwości pełnienia którejkolwiek z tych funkcji, b) względny brak potrzeby uzasadniania (wyjaśniania) takich wniosków za pomocą jakichś rozbudowanych teorii (doktryn), c) jej obligarotryjny (w sensie konieczności sięgania do niej) oraz normatywny (preskryptywny) charakter, d) poważniejsze konsekwencje, jakie wiążą się z korzystaniem z niej w praktyce, e) łatwiej identyfikowalną podstawę dla przeprowadzanych w jej zakresie porównań, f) służenie jako środek do rozciągania tego, co posiada „autorytet”, g) bycie przedmiotem profesjonalnego nauczania, h) szczególne zainteresowanie się nią ze strony ludzi nauki, połączone często z jej uwielbieniem, jeśli nie wręcz kultem.Autor przejawia nadzieję, iż przez wyszczególnienie wyżej wymienionych różnic wykazał jednocześnie unikalny charakter prawniczej analogii na tle analogii występującej w naukach empirycznych i życiu codziennym. W treści artykułu nie stawia on jednak tezy, iż wiadome jest, jak dokładnie przebiega rozumowanie z takiej analogii, tudzież w jaki sposób dochodzi do określania w jej ramach zaistnienia istotnego podobieństwa pomiędzy porównywanymi stanami (sprawami, sytuacjami). Niejako w zamian twierdzi on, iż jeśli pełna wiedza w tym zakresie pozostanie dla ludzi nieosiągalna, to tym lepiej dla filozofii prawa i tych, którzy oddają się jej uprawianiu.
    Źródło:
    Studia Iuridica Lublinensia; 2016, 25, 2
    1731-6375
    Pojawia się w:
    Studia Iuridica Lublinensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Epistemologia w dydaktyce fizyki Komisji Edukacji Narodowej
    Epistemology in the teaching of physics by the Commission for National Education
    Autorzy:
    Janeczek, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015979.pdf
    Data publikacji:
    2002
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia filozofii
    nauki i oświaty
    historia przyrodoznawstwa
    historia fizyki
    history of philosophy
    science and education
    natural history
    history of physics
    Opis:
    The subject of the article is defining the specificity of broadly understood epistemology (theory of cognition, methodology of science) that could be seen in the teaching of physics at secondary schools (and partly also at universities) run by the Commission for National Education. It was the first European „ministry” of education, which worked in Poland in the years 1773-1795. Its specificity was defined by a new model of school directed to scientific rather than linguistic-humanist, and on a higher level − also than philosophical education. On the level of syllabuses it meant replacing lecturing Aristotelian philosophy of nature with phenomenalistic-mathematical natural science (mechanists), oriented to technical-economic practice (utilitarianism). The syllabuses declared so radical a break up − in the spirit of pre-positivism of The French Encyclopaedia − with traditional education that at secondary schools practically all the philosophical subjects were removed, apart from logic and ethics, and at universities logic was cancelled too. However, the teaching practice differed from the syllabus and organisational radicalism that was incomparable with any other education system functioning in Europe. In it numerous handbooks written in the circle of the so-called philosophia recentiorum were used. It joined the Aristotelian philosophy of nature with elements of modern natural history. Introduced into the secondary and university education in the whole of Europe in the first half of the 18th century, it broke the framework of the traditional philosophy syllabus. Also the handbooks of the Commission for National Education − like all of the eclectic school physics of the Enlightenment era − still contained philosophical elements, with the idea of justifying them inductively. However, at the same time numerous troubles appeared resulting from putting into effect the empirical-mathematical ideal of natural history. This was the result of shortage of instruments necessary for performing experiments, even on the didactic level that dominated over research work in the Polish science of that time. Also doubts were expressed as to the possibilities and range of applying the language of mathematics for defining the data obtained in experiments. This resulted from a low methodological level of natural science of that time that still had a describing-systematising character (natural history, partly also physics). Hence doubts appeared in defining the mathematical status of natural science, still treated as applied mathematics, or as an integral − sometimes even first-rate − element of physics. Especially development of mathematically defined mechanics and the possibilities of applying it in technology gave a higher prestige to reflection over technical--economic activity, which led to general acceptance of the ideal of applied science preferred at those times.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2002, 50, 1; 203-263
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Struktury metodologiczne w nauce
    Units of Methodological Analysis in Science
    Autorzy:
    HAJDUK, Zygmunt
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/488561.pdf
    Data publikacji:
    2018-06
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    nauka
    nauki empiryczne
    statyka i dynamika nauki
    metodologia nauk
    kategorie metodologiczne
    struktury metodologiczne
    struktury
    science
    natural sciences
    statics and dynamics of science
    scientific methodology
    methodological categories
    units of methodological analysis
    structures
    Opis:
    W artykule jest suponowana opozycja między statyką i dynamiką nauki. Przez naukę rozumiemy głównie nauki empiryczne, zwłaszcza przyrodnicze, lub nauki ścisłe (sciences), inaczej: matematyczne przyrodoznawstwo. Przy doborze kategorii jako przedmiotu podjętych analiz kierowano się racjami badawczymi oraz odwołującymi się do praktyki naukowej i metanaukowej. Kontekstowe objaśnienia tych obiektów relatywizowano do sytuacji poznawczej potencjalnych odbiorców. Uwzględniano zarówno adeptów, jak i profesjonalnie zainteresowanych refleksją nad czynnościowo i wytworowo ujmowaną nauką. Podjęte zagadnienia są rozpatrywane poprzez stopniowe dyskusje aspektywnie wyselekcjonowanych problemów. W rozpatrywanej perspektywie należą do nich: ramowe stanowiska; terminy-klucze; statyka/dynamika nauki; rewolucje w filozofii nauki; dwa konteksty; nowa filozofia nauki; nurt normatywny i deskryptywny; kategoria rewolucji naukowych; super-, supra- i maksiteorie jako jednostki ponadteoretyczne; problematyka aksjologiczna; pluralizm filozofii nauki; problem/teoria problemu; wartość — kategoria z zakresu aksjologii epistemicznej; dalsze zagadnienia filozofii nauki; charakterystyka opracowania.
    The opposition between statics and dynamics of science in the entire content of the paper is supposed. We understand science as natural science(s). The selection of categories as an object of examining is directed by reasons generated through scientific and metascientific practice. Contextual elucidations are related to actual situation of potential receivers. Among them are so students as well as professional scientists interested in solving scientific problems. To do so the following questions, namely: background standpoints; key-terms; statics/dynamics of science; revolutions in the philosophy of science; two contexts; new philosophy of science; descriptive and normative trends; scientific revolutions category; super-, supra- and maxitheories; problems of epistemic axiology; philosophy of science pluralism; problem/theory of problem; value — category of epistemic axiology; other questions of the philosophy of science; characteristic of the entire elaboration is subsequently discussed.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2018, 66, 2; 9-22
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dlaczego "teoria inteligentnego projektu" jest bardziej interesująca niż tradycyjny kreacjonizm
    Why "Intelligent Design" Is More Interesting Than Old-Fashioned Creationism
    Autorzy:
    Edis, Taner
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/553418.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Instytut Filozofii
    Tematy:
    inteligentny projekt
    tradycyjny kreacjonizm
    darwinizm
    dobór naturalny
    losowość
    informacja
    nauka
    intelligent design
    old-fashioned creationism
    Darwinism
    natural selection
    randomness
    information
    science
    Opis:
    Taner Edis argumentuje, że choć teoria inteligentnego projektu w dużej mierze po prostu powtarza błędy dawno zdyskredytowanego tradycyjnego kreacjonizmu, część jej twierdzeń może mieć znaczenie dla rozwoju nauki. Edisowi chodzi o twierdzenia, dotyczące natury inteligencji i wykrywania projektu. Mimo iż jego zdaniem nie są one słuszne, zdanie sobie sprawy, dlaczego tak jest, może pomóc naukowcom w dostrzeżeniu, w jak wielkim stopniu współczesna nauka ma charakter interdyscyplinarny, a to mogłoby przyśpieszyć rozwiązanie jednego z najbardziej fundamentalnych problemów naukowych, jakim jest kwestia pochodzenia informacji.
    Author argues that even though intelligent design theory for the most part repeats common mistakes of long ago discredited traditional creationism, some of its claims can be significant for the advancement of science. He means claims concerning the nature of intelligence and detection of design. In spite of the fact that in his opinion these claims are incorrect, he points out that when scientists will realize why is that, it will help them to recognize the strongly interdisciplinary character of modern science. In consequence, it could bring the solution for one of the most fundamental scientific issues – the origin of information – more quickly.
    Źródło:
    Filozoficzne Aspekty Genezy; 2007-2008, 4-5; 81-93
    2299-0356
    Pojawia się w:
    Filozoficzne Aspekty Genezy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia przyrody jako sito
    Autorzy:
    Czerniawski, Jan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013472.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    filozofia przyrody
    nauki przyrodnicze
    interpretacja
    dialog interdyscyplinarny
    filozofia w nauce
    rewolucja kwantowo-relatywistyczna
    kwantowa grawitacja
    philosophy of nature
    natural sciences
    interpretation
    interdisciplinary dialogue
    philosophy in science
    quantum-relativity revolution
    quantum gravity
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 299-302
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Anna Semper (1826–1909) and the female scientist in modern Germany
    Autorzy:
    Weston, Nathaniel Parker
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783344.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    Anna Semper, Carl Semper, colonial science, female scientists, natural history, history of biology, history of zoology, history of anthropology, history of ethnography, industrial Germany, colonial Germany, the Philippines, Palau
    Anna Semper, Carl Semper, nauka kolonialna, kobiety-naukowcy, historia biologii, historia zoologii, historia antropologii, historia etnografii, przemysłowe Niemcy, kolonialne Niemcy, Filipiny, Palau
    Opis:
    This article uses the work of Anna Semper (1826–1909) to explore the possibilities for understanding women’s contributions to the development of science in Germany from the second half of the 19th century to the beginning of the 20th century.By examining the publications of her husband, the naturalist Carl Semper (1832–1893), as well as those of other scholars, traces of the ways that she produced scientific knowledge begin to emerge.Because the Sempers’ work took place in the context of the Philippines and Palau, two different Spanish colonies, and formed the basis of Carl’s professional career, this article also analyzes Anna’s role in the creation of an explicitly colonial science.
    Artykuł wykorzystuje prace Anny Semper (1826–1909) dla zbadania możliwości zrozumienia wkładu kobiet w rozwój nauki w Niemczech w II poł. XIX w. i początkach XX w.Dzięki zbadaniu publikacji jej męża, przyrodnika Carla Sempera (1832–1893), a także innych naukowców, zaczynają wyłaniać się ślady sposobów, w jaki tworzyła ona wiedzę naukową.Ponieważ praca Semperów dotyczyła Filipin i Palau, dwóch różnych hiszpańskich kolonii, i stanowiła podstawę kariery zawodowej Carla, artykuł analizuje także rolę Anny w tworzeniu jawnie kolonialnej nauki.
    Źródło:
    Studia Historiae Scientiarum; 2020, 19
    2451-3202
    Pojawia się w:
    Studia Historiae Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Andrzej Pelczar’s (1937–2010) meetings with the history and philosophy of science
    Autorzy:
    Kokowski, Michał
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/783362.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    Andrzej Pelczar, history of science, philosophy of science, mathematics, Jagiellonian University, Polish Academy of Arts and Sciences, PAU Commssion on the History of Science, PAU Commission on the Philosophy of Natural Sciences / PAU Commission on the Ph
    Andrzej Pelczar, historia nauki, filozofia nauki, matematyka, krakowskie środowisko matematyczne, Uniwersytet Jagielloński, Polska Akademia Umiejętności, Komisja Historii Nauki PAU, Komisja Filozofii Nauk Przyrodniczych PAU / Komisja Filozofii Nauk PAU, M
    Opis:
    The article presents the character of Andrzej Pelczar (1937–2010): his genealogical pedigree, sketchy scientific biography, list of performed public functions, achievements in the history and philosophy of science against the achievements of the Kraków mathematical environment, and also it updates the information on the numerical state of the Kraków mathematical environment and Warsaw mathematical school.
    Artykuł przedstawia postać Andrzeja Pelczara (1937–2010): jego rodowód genealogiczny, szkicową biografię naukową, listę pełnionych funkcji publicznych oraz dorobek z historii i filozofii nauki na tle dokonań krakowskiego środowiska matematycznego, a także uaktualnia informacje na temat stanu liczbowego krakowskiego środowiska matematycznego i matematycznej szkoły warszawskiej.
    Źródło:
    Studia Historiae Scientiarum; 2020, 19
    2451-3202
    Pojawia się w:
    Studia Historiae Scientiarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O niektórych problemach naturalizacji filozofii nauki na przykładzie sporu o realizm
    On Some Problems of Naturalizing the Philosophy of Science Exemplified on the Controversy about Realism
    Autorzy:
    Zeider, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2012841.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    naturalizm metodologiczny
    filozoficzna interpretacja faktów naukowych
    spór realizm-antyrealizm
    rozumowanie abdukcyjne
    sukces nauki
    konwergentny realizm
    Naturalna Postawa Ontologiczna
    methodological naturalism
    philosophical interpretation of scientific facts
    realism-antirealism controversy
    abductive reasoning
    success of science
    convergent realism
    Natural Ontological Attitude
    Opis:
    The main purpose of the paper is analysis of some problems referred to methodological understanding of the process to naturalize philosophy of science. This process can be considered as justification of philosophical thesis by scientific facts, and also as application of the methods of justification, which are effective in natural sciences, to philosophy of science. These procedures are often called philosophical interpretation of scientific facts, and their methodological validity is taken under consideration. This problem is analysed on the two examples, which are related to realism-antirealism controversy. One of them is the final argument for scientific realism. The second is the Arthur Fine’s Natural Ontological Attitudes.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2011, 59, 2; 345-366
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ecumenical Patriarch Bartholomew’s “Green Message” to the World
    „Zielone orędzie” do świata Patriarchy Ekumenicznego Bartłomieja
    Autorzy:
    Leśniewski, Krzysztof
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343358.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    Patriarcha Ekumeniczny Bartłomiej
    „Zielony Patriarcha”
    ogólnoświatowy kryzys ekologiczny i społeczny
    ochrona środowiska naturalnego
    antropologia chrześcijańska
    nauka i ontologia
    Ecumenical Patriarch Bartholomew
    “The Green Patriarch”
    the worldwide ecological and social crisis
    the protection of the natural environment
    Christian anthropology
    science and ontology
    Opis:
    Współcześnie coraz poważniej traktuje się ekologiczno-społeczny kryzys w świecie. Kwestia odpowiedzialności za postępujące zniszczenie środowiska naturalnego jest ważna nie tylko dla rządów państw, polityków, działaczy samorządowych i naukowców, ale również dla hierarchii Kościołów chrześcijańskich. Wkład Kościołów jest bardzo ważny ze względu na uświadamianie ludziom, że istnieje bezpośrednie powiązanie między stanem duchowym osoby ludzkiej a kondycją świata stworzonego. W niniejszym artykule została bardzo syntetycznie przestawiona ekologiczna działalność Jego Świątobliwości Bartłomieja, Patriarchy Ekumenicznego, na forum światowym. W pierwszej części ukazano „zielone powołanie” Patriarchy Bartłomieja, który od dwudziestu lat kontynuuje i rozwija w duchu szeroko rozumianego dialogu dzieło swego poprzednika Patriarchy Ekumenicznego Dimitriosa. Ważnym elementem zaangażowania ekologicznego obecnego Patriarchy Konstantynopola są encykliki wydawane co roku z okazji początku prawosławnego roku kościelnego – 1 września, które dotyczą ekologicznej odpowiedzialności prawosławnych chrześcijan za cały stworzony świat. Od 1997 r. Patriarcha Bartłomiej nazywany jest „Zielonym Patriarchą”. Jednym z przejawów jego misji jest ukazywanie prawdy o tym, że wszystkie szkody wyrządzane środowisku naturalnemu stanowią odzwierciedlenie duchowych problemów ludzkości. Stąd też ustawicznie Patriarcha głosi, że refleksja antropologiczna powinna stanowić warunek wstępny naszego rozumienia świata. Współcześnie coraz bardziej konieczne staje się łączenie chrześcijańskiej ontologii z naukami szczegółowymi. Ten postulat Patriarcha Bartłomiej urzeczywistnia w praktyce poprzez różnorodną działalność jednoczącą przedstawicieli różnych państw, społeczności, religii, naukowców czy dziennikarzy. Szczególną rolę pośród wielu organizowanych czy współorganizowanych przez Patriarchę międzynarodowych, interdyscyplinarnych czy międzyreligijnych spotkań naukowych odgrywają przedstawione w części drugiej artykułu tzw. zielone sympozja na wodzie. Odbywają się one w różnych częściach świata i dotyczą ważnych problemów związanych ze stanem mórz i rzek. Są one tak wyjątkowe, że przyciągają międzynarodową uwagę do miejsc szczególnie zagrożonych, jak np. Morze Egejskie (1995), Morze Czarne (1997), rzeka Dunaj (1999), Morze Adriatyckie (2002), Morze Bałtyckie (2003), rzeka Amazonka (2006) czy Arktyka (2007). W czasie tych sympozjów dochodzi do twórczego i owocnego dialogu naukowców i teologów, polityków i filozofów, biznesmenów i nauczycieli. W części trzeciej artykułu Patriarcha Bartłomiej zostaje ukazany jako znany w całym świecie mówca i działacz ekologiczny, który oddziałuje na polityków i władze państwowe różnych szczebli, poprzez uświadamianie im, że w działaniach na rzecz środowiska naturalnego należy uwzględniać związki zachodzące między międzynarodową ekonomią a ekologią na poziomie ogólnoświatowym. W swoich oficjalnych wystąpieniach „Zielony Patriarcha” podkreśla znaczenie prawd o człowieku, społeczeństwie i świecie stworzonym, jakie wniosło chrześcijaństwo. Jest głęboko zatroskany na poziomie duchowym o tych wszystkich ludziach, którzy ucierpieli czy stracili swoje życie w wielkich katastrofach ekologicznych. Odważnie też mówi o zagrożeniach wynikających z nadkonsumpcji w krajach rozwiniętych oraz głodu w krajach rozwijających się. Mając świadomość, że nie jest możliwe rozwiązanie problemów ekologicznych współczesnego świata bez odwołania się do interdyscyplinarnego współdziałania naukowców, filozofów i teologów na bazie chrześcijańskiego rozumienia osoby ludzkiej i świata stworzonego, Patriarcha Bartłomiej nawołuje do korzystania z ontologicznych kategorii filozoficznych i teologicznych, takich jak: osoba (gr. prosopon, hypostasis), energia (gr. energeia) czy istota (gr. ousia). Przypomina, że to chrześcijaństwo wschodnie na piętnaście wieków przed teorią kwantową, stanowiącą podstawę współczesnej fizyki, nauczało, że materia jest energią. Radykalna zmiana w podejściu do środowiska naturalnego, zdaniem Patriarchy Bartłomieja, tylko wtedy będzie możliwa, gdy przyjmie się prawdę o stworzeniu człowieka i świata przez Boga w Trójcy Osób oraz uwierzy się w Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Zwieńczenie artykułu stanowi przedstawienie Ekologicznego Credo „Zielonego Patriarchy”, które stanowi syntezę podstaw jego odpowiedzialności za świat, w którym żyjemy.
    Źródło:
    Roczniki Teologii Ekumenicznej; 2011, 3; 33-48
    2081-6731
    Pojawia się w:
    Roczniki Teologii Ekumenicznej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O użyteczności praw historycznych
    Autorzy:
    Bednarczyk, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644155.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    historische Gesetze
    Naturgesetze
    Philosophie der Geschichte
    Methodologie der Geschichte
    Philosophie der Wissenschaft
    Falsifikationismus
    Karl Popper
    Feliks Koneczny
    history laws
    natural sciences laws
    philosophy of history
    methodology of history
    philosophy of science
    falsificationism
    prawa historyczne
    prawa przyrody
    filozofia historii
    metodologia historii
    filozofia nauki
    falsyfikacjonizm
    Opis:
    Das Thema der vorliegenden Überlegungen ist die Analyse der praktischen Anwendung der auf dem Boden der Geschichtsphilosophie gebildeten sog. historischen Gesetze. Um ihre starken und schwachen Seiten aufzuzeigen, konfrontiert sie der Autor mit den auf dem Boden der Naturwissenschaften formulierten Gesetzen. Das Ziel dieses Verfahrens liegt darin, eine Bilanz zu schaffen, die sowohl den Nutzen des Studiums der Geschichte als auch ihre "wissenschaftlichen" Schwächen berücksichtigt. 
    The article analyzes the practical application of history laws as developed within the philosophy of history context. To indicate their strengths and weaknesses, the author confronts the laws with those  devised  on the ground  of natural sciences. The purpose of such an approach is to draw-up a balance sheet taking into account the benefits of practicing history and its “scientific” shortcomings.
    Tematem rozważań jest analiza praktycznego wykorzystania, tworzonych na gruncie filozofii historii, tzw. praw dziejowych. W celu ukazania ich mocnych i słabych stron autor konfrontuje je z prawami formułowanymi na gruncie nauk przyrodniczych. Cel tego zabiegu to stworzenie bilansu, który uwzględni zarówno korzyści płynące z uprawiania historii, jak i jej „naukowe” mankamenty.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2016, 19
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsce filozofii chemii w filozofii przyrodoznawstwa
    The Position of Philosophy of Chemistry in Philosophy of Natural Sciences
    Autorzy:
    Zeidler, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2013404.pdf
    Data publikacji:
    2006
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    filozofia chemii
    filozofia nauk przyrodniczych
    nowy eksperymentalizm
    nauka laboratoryjna
    stabilność nauki laboratoryjnej
    redukcja chemii do fizyki
    realizm laboratoryjny
    kryteria istnienia przedmiotów teoretycznych
    model teoretyczny
    intersubiektywna sprawdzalność
    semiotyka chemii
    philosophy of chemistry
    philosophy of natural sciences
    new experimentalism
    laboratory science
    stability of laboratory science
    reduction of chemistry to physics
    laboratory realism
    criteria of existence of theoretical entities
    theoretical model
    inter-subjective testability
    semiotics of chemistry
    Opis:
    The paper is focused on the role of philosophy of chemistry in the philosophy of natural sciences. The author claims that chemistry is a paradigmatic example of laboratory science in Ian Hacking’s sense. Therefore a philosophical and methodological analysis of chemistry can change or modify several theses of the philosophy of natural sciences. Some of them are as follows: the stability of laboratory science; the primacy of experimental practice over the theoretical one in chemistry; the problem of the reduction of chemistry to physics; the influence of scientific instruments on the growth of chemical knowledge; the problem of the empirical criteria of the existence of theoretical entities; the role of theoretical models and theoretical modelling in laboratory sciences; the problem of using the principle of inter-subjective testability in chemistry; the semiotic peculiarities of chemistry.
    Źródło:
    Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 2; 313-333
    0035-7685
    Pojawia się w:
    Roczniki Filozoficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Państwowe Muzeum Zoologiczne wobec powstania Polskiej Akademii Nauk: droga do powołania Instytutu Zoologicznego PAN
    The State Zoological Museum and the establishment of the Polish Academy of Sciences: the beginnings of the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences
    Autorzy:
    Zabłocki, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2089501.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    State Zoological Museum
    Zoological Cabinet
    Polish Academy of Sciences
    Institute of Zoology
    National Natural History Museum
    Congress of Polish Science
    Polish Academy of Arts and Sciences
    Warsaw Scientific Society
    new biology
    Państwowe Muzeum Zoologiczne
    Gabinet Zoologiczny
    Polska Akademia Nauk
    Instytut Zoologiczny
    Narodowe Muzeum Przyrodnicze
    Kongres Nauki Polskiej
    Polska Akademia Umiejętności
    Towarzystwo Naukowe Warszawskie
    nowa biologia
    Opis:
    The State Zoological Museum, established in 1928, inherited and developed the legacy of the Zoological Cabinet of the University of Warsaw (existing since 1818). The Cabinet’s collection had been gathered for decades and belonged to eminent personages not only in Poland but also in Europe. The Museum and its collections were threatened many times: first by a great fire in 1935, then by the German attack on Warsaw in 1939 and subsequent occupation, as well as by the outbreak of the Warsaw Uprising and the destruction of the city. After the post-war reconstruction of the Museum, it was time to function in a new political reality, in which the most significant change for this institution was the establishment of the Polish Academy of Sciences. A planned inclusion of the State Zoological Museum in the structures of the newly-founded Polish Academy of Sciences meant that the scientists had to face a dilemma: in exchange for research funds and career development opportunities, they were expected to show favour to the communists and readiness to implement the idea of socialism. In the background of this process, numerous scientific conferences took place, where controversial visions of the future of biological sciences clashed. This process resulted in the transformation of the State Zoological Museum into the Institute of Zoology of the Polish Academy of Sciences.
    Źródło:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki; 2020, 65, 4; 81--98
    0023-589X
    2657-4020
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historii Nauki i Techniki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polskie początki Wydziału Nauk Matematycznych i Przyrodniczych Uniwersytetu we Fryburgu i polski wkład we fryburską rewolucję przemysłową
    Polish origins of the Faculty of Mathematical and Natural Sciences of the University of Fribourg and the Polish contribution to the Fribourg industrial revolution
    Autorzy:
    KOCUREK, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/520485.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Umiejętności
    Tematy:
    Uniwersytet we Fryburgu
    Wydział Nauk Matematycznych i Przyrodniczych
    industrializacja
    nauki stosowane
    przemysł
    kwas azotowy
    kondensatory
    wyładowania elektryczne
    saletra
    synteza azotu z tlenem
    „republika chrześcijańska"
    katolicka nauka społeczna
    społka akcyjna
    fabryka, patenty
    Towarzystwo Kwasu Azotowego
    Szwajcarska Fabryka Kondensatorow
    Towarzystwo Generalne Kondensatorow Elektrycznych
    University of Fribourg
    Faculty of Mathematical and Natural Sciences
    industrialization
    applied science
    industry
    nitric acid
    capacitors
    electric discharge
    nitre
    synthesis of nitrogen and oxygen
    “Christian republic”
    Catholic social teaching
    joint stock company
    factory
    patents
    Society of Nitric Acid
    Swiss factory of capacitors
    General Society of Electric Capacitors
    Opis:
    Artykuł został poświęcony społkom wysokich technologii, założonym przez Polakow pod koniec XIX wieku w rolniczym kantonie Fryburg w Szwajcarii. W tekście wyróżnić można dwie części. W pierwszej autor stara się przedstawić rzeczywistość gospodarczą, społeczną i polityczną Fryburga w okresie intensywnej industrializacji na świecie i powstawania liberalnego systemu wolnego rynku. Nowe, katolicko-konserwatywne władze kantonu w tej szybko zmieniającej się rzeczywistości starały się doprowadzić do stworzenia całościowego, ale i odmiennego ustroju „republiki chrześcijańskiej”, którego celem miało być osiągnięcie sprawiedliwości społecznej, zgodnej ze wskazaniami Ewangelii. By projekt ten doprowadzić do końca, rząd kantonalny nie uchylał się przed wykorzystaniem rożnorodnych możliwości i środkow, ktore pomogłyby osiągnąć ten cel. Decydenci z Georges’em Pythonem na czele potrzebowali wsparcia ze strony społeczeństwa świadomego zachodzących przemian. W związku z tym, niezbędnym stało się powołanie uczelni wyższej, zdolnej do kształtowania nowych postaw i poglądów mieszkańcow regionu. Koszt jej powstania przekraczał jednakże wielokrotnie finansowe możliwości rolniczego i stosunkowo ubogiego kantonu fryburskiego. W tych mało sprzyjających okolicznościach sposobem na wyjście z impasu okazała się świadoma polityka industrializacji. Nowo tworzone instytucje przemysłowe miały przyczynić się do zwiększenia wpływów do kantonalnej kasy i poprzez to pozwolić na finansowanie uniwersytetu, ktory jednocześnie stawał się intelektualnym zapleczem dla formujących się instytucji przemysłowych. W tę filozofię znakomicie wpisała się działalność polskich naukowcow, ktora jest przedmiotem drugiej części artykułu. Polacy zaproszeni przez Pythona do współpracy: Józef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki i Jan Modzelewski – stworzyli podstawy Wydziału Nauk Matematycznych i Przyrodniczych Uniwersytetu we Fryburgu. Prowadzili w nim (oprócz działalności dydaktycznej) badania dotyczące między innymi syntezy kwasu azotowego i budowy kondensatorow elektrycznych. Przekonani o potrzebie wdrożenia do szerokiej produkcji stworzonych przez siebie innowacji, sfinansowali i zbudowali pierwsze fabryki doświadczalne, a z czasem doprowadzili do powstania przemysłowych fabryk kwasu azotowego oraz kondensatorow wysokiego napięcia. Choć po zakończeniu pierwszej wojny światowej to zaangażowanie Polakow ustało, okres 30 lat badań i doświadczeń akademickich jasno pokazuje, że świadome współdziałanie decydentow politycznych i wysoko kwalifikowanej kadry naukowej może przynieść zaskakujące i nieoczekiwane efekty.
    The article is dedicated to high-tech companies founded by Poles at the end of the 19th century in the rural canton of Fribourg in Switzerland. The text is divided into two parts. In the first part, the author attempts to present the economic, social and political reality of Fribourg in a period of intense industrialization in the world and the formation of the liberal free market system. In this rapidly changing reality, the new Catholic-conservative authorities of the canton tried to lead to establishing of a comprehensive, but also different system of a “Christian republic”, whose aim was to achieve social justice consistent with the teachings of the Gospel. In order to complete the project, the cantonal government did not shy away from using the possibilities and measures offered by the contemporary world. Decision-makers, led by Georges Python, needed support from the society, who was aware of the changes. Due to this fact, it became necessary to establish a university capable of shaping new attitudes and views. However, the costs significantly exceeded the financial capabilities of the agricultural and relatively poor canton of Fribourg. In these less favourable circumstances, a conscious policy of industrialization was the way out of the deadlock. Newly created industrial institutions were to contribute to an increase of cash inflows to the canton and thus allow for the financing of the university, which would also become an intellectual foundation for the emerging industry. The activity of Polish scientists, which is the subject of the second part of the article, matched this philosophy perfectly. The Poles invited to cooperate with Python, i.e. Jozef Wierusz-Kowalski, Ignacy Mościcki and Jan Modzelewski, created the foundations of the Faculty of Mathematical and Natural Sciences at the University of Fribourg. As members of the faculty, in addition to teaching, they conducted research into, among other things, nitric acid synthesis and construction of electrical capacitors. Convinced of the need to put their innovations into wide production, they financed and built the first experimental factories and, over time, led to the development of a nitric acid factory and a high-voltage capacitor factory on an industrial scale. Although after the First World War the commitment of the Poles stopped, the 30 years of academic research and experience clearly showed that a conscious cooperation of policy-makers and highly qualified scientific personnel can bring surprising and unexpected results.
    Źródło:
    Prace Komisji Historii Nauki PAU; 2015, 14; 63-79
    1731-6715
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Historii Nauki PAU
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-65 z 65

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies