Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "linguistic semantics" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-47 z 47
    Tytuł:
    Badania nad językowym obrazem świata a semantyka filozoficzna: w poszukiwaniu pokrewieństw
    Linguistic worldview studies and philosophical semantics: quest for compatibility
    Autorzy:
    Mirocha, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29431125.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
    Tematy:
    językowy obraz świata
    semantyka językoznawcza
    semantyka filozoficzna
    inferencjalizm semantyczny
    linguistic semantics
    philosophical semantics
    semantic inferentialism
    linguistic worldview
    Opis:
    The goal of the paper is to determine the relation between theoretical presuppositions of linguistic worldview studies (LWS) and heterodox strains of philosophical semantics, as well as the connection with the semantic prerequisites of other schools of text linguistics, in particular corpus linguistics. Semantic consequences of the concept of defining in the LWS are presented. It is claimed that they do not pose great constrains on philosophical semantics (e.g. while the concept of stereotype developed by Hillary Putnam needs to be accepted, semantic externalism does not follow). It is proved that LWS are compatible with the concept of meaning-as-use, particularly with semantic inferentialism, as developed by Robert Brandom and Jaroslav Peregrin. The paper also considers the ontological status of meaning reconstructions proposed in the framework of the LWS, as an answer to critiques originating in more traditionalist or minimalist approaches to semantics. It is demonstrated that similar issues occur in other strains of text linguistics, for instance, in corpus linguistics. However, the paper claims that methodological precision and proper choice of a text corpus guarantee results satisfying from the perspective of empirical linguistics.
    Źródło:
    Conversatoria Linguistica; 2023, 15; 51-66
    1897-1415
    Pojawia się w:
    Conversatoria Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Różne znaczenia kolorów, czyli o przykładach konotacji determinowanych płciowo
    Different meanings of colours, that is about examples of connotations determined genitally
    Autorzy:
    Mucha, Paulina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34655787.pdf
    Data publikacji:
    2014-10-01
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    linguistic semantics
    connotation
    colour
    sex
    language of the emotion
    semantyka językowa
    konotacja
    kolor
    płeć
    język emocji
    Opis:
    W niniejszym artykule próbowano pokazać, czy tożsamość płciowa ma wpływ na odbiór kolorów. Analizie poddano wypowiedzi uczniów trzecich klas szkoły średniej. Przedstawiono preferencje kolorystyczne, podobieństwa i różnice językowe w opisywaniu symboliki kolorów przez młodzież, z uwzględnieniem różnic płciowych oraz wpływu percepcji kolorów na codzienne życie uczniów szkoły średniej. Zwrócono uwagę na związek kolorów z emocjami. Zauważono, że jasne kolory odnoszą się do pozytywnych uczuć i emocji, np. czerwony do uczucia miłości, natomiast ciemne kolory, głównie czarny, są najczęściej kojarzone przez obie płcie z niepokojem, cierpieniem, a czasem rozpaczą.
    In this article one tried to show whether the sexual identity has influence on the reception of colours. To the analysis one subjected statements of pupils of third classes the secondary school. One presented colouristic fancies, similarities and lingual differences in describing of the symbolism of colours by young people with the regard them the sexual dissimilarity and the influence of the perception of colours on the daily life of secondary school pupils. One paid attention on the relationship of colours with emotions. One noticed that light colours referred to positive feelings and emotions, e.g.: the red to the feeling of love however dark colours, mainly black is most often associated by both sexes anxiously, a suffering, sometimes despairingly.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2014, 8; 47-61
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Terms of address as keys to culture and society: German "Herr" vs. Polish "Pan"
    Autorzy:
    Wierzbicka, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/571888.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Warszawski. Wydział Neofilologii
    Tematy:
    terms of address
    Polish words “pan” and “pani” German words “Herr” and “Frau” Natural Semantic Metalanguage (NSM)
    cultural values
    cross-linguistic pragmatics
    cross-linguistic semantics
    Opis:
    This article takes up a theme addressed many years ago by Andrzej Bogusławski: a semantic and cultural comparison of the Polish and German terms of address “Pan” and “Herr.” Focussing on these two words, the paper seeks to demonstrate (as in a number of earlier studies, e.g. Wierzbicka 2015, Forthcoming) that despite their apparent insignificance, generic titles used daily across Europe can reveal complex and intricate webs of cultural assumptions and attitudes and provide keys to the inmost recesses of the speakers’ cultural and social world. At the same time, the paper argues that in order to use these keys effectively, we need some basic locksmith skills and it tries to show that the NSM approach to semantics and pragmatics can help us develop such skills. The explications posited here possess, it is argued, predictive and explanatory power which is beyond the reach of traditional analyses operating with technical labels such as “formal,” ”polite,” “respectful,” “egalitarian” and so on. The paper has implications for language teaching and cross-cultural communication and education in Europe and beyond.
    Źródło:
    Acta Philologica; 2016, 49; 29-44
    0065-1524
    Pojawia się w:
    Acta Philologica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowa kreacja matki w Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej
    The linguistic creation of the mother’s representation in Eliza Orzeszkowa’s Nad Niemnem
    Autorzy:
    Skorupska-Raczyńska, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1045644.pdf
    Data publikacji:
    2012-01-01
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    linguistic creation
    semantics
    lexis
    Opis:
    A content analysis of the E. Orzeszkowa’s Positivist novel Nad Niemnem [On the Niemen] makes it possible to indicate a number of different mother-types featured in the book and created by its author, namely: the Polish Mother, the caring cat mother, the cuckoo-type mother, the mother in absentia and the willow mother. The type of the Polish Mother (an ideal of patriotic motherhood, Polish: Matka Polka, the Polish Mother was the secular equivalent of the Holy Mother) is epitomized in Maria Kirłowa, earnestly and wisely devoted to her children. She runs and manages the household single-handedly, is a guardian of the home, and all alone raises her children and prepares them to live in the society of the latter half of the nineteenth century. Another mother, Andrzejowa Korczyńska, a proud Polish patriot, makes a rather monumental figure. Living a life full of ideals and rich promises, this widow seems to provide a model of proper motherhood to be followed, but, being alienated in thefamily and her social environment, is eventually a failure and she fails in life. Her son takes advantage of her, knowing that she is ready to do everything for him no matter what happens, like a cat-mother. The mother-cuckoo is represented by Starzyńska, who chooses her personal interests over the importance of family and her children, Janek and Antolka, and lets somebody else raise them. The reason behind her behavior is the need for remarrying, apparently stronger than her maternal feelings. The mother in absentia, i.e. one that is virtually non-existent in the process of the education and development of her children, is self-concentrated and self-obsessed Emilia. In this particular case, the role of Witold and Leonia’s mother is taken over by Marta, who – like a willow-mother – raises them, feeds them, educates, consoles and pampers them, not forgetting, however, about being a demanding and controlling guardian. Most of all, however, she is always there and is always ready to assist them. The novel, set in the complicated reality of the challenging second half of the nineteenth century, is a moving reminder how restrictive women’s standing was and how this situation influenced the woman’s family duties as well. These responsibilities were viewed and executed by contemporary mothers differently and had a different meaning for them, which is very eloquently presented in Eliza Orzeszkowa’s realistic novel.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2012, 19, 2; 117-131
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Linguistic Didacticism in the Noctes Atticae by Aulus Gellius
    Autorzy:
    Wolanin, Hubert
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046005.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Gellius
    linguistics
    semantics
    linguistic change
    Opis:
    The aim of this paper is to examine the didactic value of the Attic Nights from the linguistic point of view, and precisely, from the point of view of Gellius’ teachings on the meanings of words. In this context it has been stated that the author makes his readers aware of new meanings gained by certain words when used in contemporary colloquial idiom, describes and interprets the mechanism which had generated those meanings, evaluates the results of the process of semantic change, and, finally, comments on the way some grammarians assess the usage of certain words in ancient literary texts. In effect, the paper concentrates on the passages where A. Gellius, referring to ancient (archaic and classical) literature, describes the semantic differences occurring in various words, depending on their usage, whether in literary or colloquial language, defines the linguistic mechanism giving rise to colloquial variants of different linguistic items, and presents in a critical light the influence of colloquial language on the way in which interpretation is made of particular words as they occur in literary texts.
    Źródło:
    Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae; 2017, 27, 3; 49-57
    0302-7384
    Pojawia się w:
    Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co to jest życie? Preliminaria semantyczne
    What is life? Semantic Preliminaries
    Autorzy:
    Nowak, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/567988.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    semantics
    linguistic phenomenology
    verb
    life
    Opis:
    The term used in the title has not so far been the subject of a more extensive linguistic reflection. The author of the paper aims at providing a disciplined description of lexical units containing the segment żyć with respect to their structure and meaning. The method of analysis is based on putting forward hypotheses in the form of analytical implications and subjecting them to falsification by bringing them down to contradiction. The content of the paper focuses on issues relating to reconstruction of the form of lexical units (on the basis of segment and supra-segment signals) and reconstruction of the hierarchy of meaningful components. In close relationship with the content of the analysed terms, also the notions wiedzieć ('to know') and robić ('to do/make') are discussed. The author tries to prove that those components belong to the semantic structure of the examined phrase; he also proposes a preliminary explication of meanings in the terms of natural semantic meta-language.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2012, 1(7); 191-208
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kilka pytań o definiowanie błędu
    Some Questions Relating to the Definition of błąd ('mistake')
    Autorzy:
    Wołk, Mariola
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568110.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    semantics
    linguistic unit
    definition
    mistake
    Opis:
    This paper aims at determining the semantic representation of the expression błąd ('mistake'). The presented deliberations focus on a few questions that need to be answered in order to fulfil this aim. The first one relates to the isolation of linguistic units that represent the notion of błąd, and additionally, the issue of the characteristic lack of summetry between the functioning (including semantic funtioning) of the expressions błąd and błądzić / zbłądzić (błądzenie / zbłądzenie) ('to make a mistake / to have made a mistake (making a mistake / having made a mistake)'). The second question is associated with, as it appears, a commonly held differentiation into systemic mistakes (spelling mistakes, calculation mistakes, etc.), and mistakes made in life (mistakes relating to the decision resulting in someone's specific behaviour, e.g. undertaking a traineeship, resigning from work, taking out a loan) that - in the light of the hetero conclusions - seem neither necessary, nor needed. The third question refers to the basic issues in determining the meaning of the expressions, that is determining the obligatory features, and at the same time, sufficient ones so that one can say about something: to (jest) błąd ('it is a mistake'). According to the presented interpretation, błąd is the result of someone's controlled, intentional activity, leading to negative consequences. A readiness to evaluate something done by someone as błąd implies the possibility of choosing a particular action by someone who makes a mistake. The fourth question develops the idea of being aware of making a mistake, introduced earlier. Acknowledging the effect of someone's action as błąd is related to the perception of the doer as someone who may know that what he is doing may lead to an adverse result. The final question is in fact a synthesis of the solutions adopted with regards to the previous questions. This synthesis proposes an explication of the expression under discussion.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2015, 12; 123-135
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kim (czym) jest zwierzę i kto (co) jest zwierzęciem? Garść uwag językowych
    Who or what an animal ('zwierzę') is, and who or what is an animal ('zwierzęciem')? A couple of linguistic remarks
    Autorzy:
    Nowak, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568209.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    semantics
    linguistic phenomenology
    noun
    animal
    Opis:
    So far the term used in the title has not been an object of a more extensive linguistic reflection. The author of this paper aims at providing a thorough description of the lexical unit zwierzę with respect to its meaning and collocations. In the opinion of the author, the results obtained indicate the location of animals on the scala naturae.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2013, 1(9); 183-202
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Madka z bombelkami, czyli o leksykalnych nośnikach lakunarności
    Madka with Bombelki. On the Lexical Carries of Lacunarity
    Autorzy:
    Szerszunowicz, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/40262198.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    semantics
    cross-linguistic equivalent
    connotation
    lacunarity
    evaluation
    Opis:
    The aim of the paper is to analyse two lexemes belonging to the most recent layer of the modern Polish lexicon, mainly the words madka and bombelek which are deeply rooted in culture, as lacunary units, i.e. non-equivalent items, from a Polish-English perspective. The analysis of lexicographic entries constitutes a starting point for the investigation of the potential approximate English equivalents of both lexemes and verifying the hypothesis concerning their lacunarity. The research on English corresponding units allows the conclusion to be drawn that the two Polish words are non-equivalent at the systematic level, since they refer to complex mental constructs, evoke cultural connotations and are judgemental.
    Źródło:
    Białostockie Archiwum Językowe; 2023, 23; 237-256
    1641-6961
    Pojawia się w:
    Białostockie Archiwum Językowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Раскрываемая дверь русскоязычного перцептивно-генеративного положения
    Opening “the Door” from the Russian Language Perceptive‑Generative Position
    Autorzy:
    Czerwiński, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030657.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    riddle
    semantics
    modelling
    ethnocultural meaning
    mentality
    linguistic consciousness
    Źródło:
    Slavia Orientalis; 2021, LXX, 4; 813-827
    0037-6744
    Pojawia się w:
    Slavia Orientalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    La catégorisation linguistique des couleurs: niveaux délémentarité des noms de couleurs français
    Autorzy:
    Golka, Maria H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/677157.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    linguistic categorisation
    basic colour terms
    relative basicness
    semantics
    Opis:
    Linguistic categorisation of colours: relative basicness of French colour termsCategorisation is one of the basic cognitive processes. Because of the continuous character of the colour spectrum, colour terms constitute an interesting material to study linguistic categorisation. The first part of this article offers a review of research on the linguistic categorisation of colours, especially on basic colour terms and prototypes. In the second part, the results of an empirical study on the basicness of French colour terms will be presented. The results suggest that colour terms are categorised as prototypically structured concepts, which supports the hypothesis of the relative basicness of colour terms.
    Źródło:
    Cognitive Studies; 2014, 14
    2392-2397
    Pojawia się w:
    Cognitive Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Obraz rodziny w polskich serialach familijnych (na przykładzie filmów „M jak miłość”, „Klan” i „Barwy szczęścia”)
    The portrayal of the family in Polish family TV series (based on the TV series M jak miłość, Klan and Barwy szczęścia)
    Autorzy:
    Skorupska-Raczyńska, Elżbieta
    Rutkowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496997.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    językowy obraz
    semantyka
    komunikacja
    linguistic portrayal
    semantics
    communication
    Opis:
    The status of the father in today's world is quite complicated. Still, the overall public perception of fathers is very positive. The way today's society perceives the mother is not very different from her stereotypical image created over the centuries. The image of the fictitious multi-generation family from Grabina featured in the M jak miłość show addresses the expectations of its fans and becomes an unattainable dream model for many. With its indispensable elements such as a front porch overgrown with vine and ivy or the smell of home-made cake and apples, the Mostowiaks' home resembles the traditional Polish household like the one depicted in Adam Mickiewicz's Pan Tadeusz or On the Banks of the Neman by Eliza Orzeszkowa. On a personal level, the TV series allows the viewers to see the Mostowiak family through the lens of their own experiences and expectations, bringing back memories of their own homes or providing a substitute for a family nest they never had. Such transfer is impossible in the case of the other analysed shows: Klan and Barwy szczęścia.
    Źródło:
    Język. Religia. Tożsamość; 2017, 1(15); 85-101
    2083-8964
    2544-1701
    Pojawia się w:
    Język. Religia. Tożsamość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowa kreacja obrazu Najświętszej Panny Rokitnickiej w Skarbie nieprzebranym dobrodziejstw Boskich ks. Jana K. Steczewicza
    Linguistic creation of the painting of the Blessed Virgin of Rokitno in Skarb nieprzebrany dobrodziejstw Boskich [Infinite Treasure of Divine Favour] by Rev. Jan K. Steczewicz
    Autorzy:
    Skorupska-Raczyńska, Elżbieta
    Rutkowska, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497130.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    językowa kreacja
    leksyka
    semantyka
    linguistic creation
    semantics
    lexis
    Opis:
    Published in 1672 in Poznań by the Wdowa y Dziedzice Woyciecha Regulusa printing house, Skarb nieprzebrany [Infinite treasure] by Rev. Jan K. Steczewicz is dedicated to the picture of the Virgin Mary in Rokitno, an image credited with numerous miracles. The author aims to describe the miracles credited to Our Lady of Rokitno and the history of the painting kept in the border area of Polonia Major. Rev. Steczewicz describes both the merciful image of the Blessed Virgin Mary of Rokitno, now referred to as Mother of God Listening Patiently, and the testimonies of miracles that happened through her intercession. Believers seek comfort, consolation and support from the Mother of God Listening Patiently for themselves and their loved ones as a last resort, when they face death, severe disease, or a life-threatening experience. The author reveals first-person accounts from numerous direct and indirect witnesses to the described events. Their testimonies are of both documentary and cultural value, providing an insight into the realities of the border area in 17th-century western Poland.
    Źródło:
    Język. Religia. Tożsamość; 2017, 2(16); 155-168
    2083-8964
    2544-1701
    Pojawia się w:
    Język. Religia. Tożsamość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nie trwam o jedzę, kiedy dobrze siedzę. O jedzeniu i żarciu w paremiologii polskiej dawnej i współczesnej
    On eating and gobbling in old and modern Polish proverbs
    Autorzy:
    Skorupska-Raczyńska, Elżbieta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1045053.pdf
    Data publikacji:
    2016-08-02
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    paremiology
    linguistic picture of the world
    lexis
    semantics
    Opis:
    The analysis of 694 proverbs selected from widely accessible collections allows their classification into semantic fields ranging from names of foods, ways of eating, the necessity and urge to eat as well as the effects of eating, to the rules of eating and conduct during meals. Most of the proverbs analysed refer to actual situations (ca. 84%); the remaining (ca. 16%) include metaphors that illustrate or codify social behaviours and their consequences. Proverbs registered in the 19th century written Polish language constitute over a half (52,4%) of the data, while those from the 20th century amount to over one fourth (26,3%). The rest (26,3%) is dated as coming from the 15th–18th century. Over 72% of the proverbs analysed are syntactically complex with regular sound instrumentation and about 28% are syntactically simple. The analysis brings out a very important need to regulate the rules of the eating process and of conduct while eating, as well as the significance of healthy nutrition.
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2016, 23, 1; 95-115
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Вибрані атрибутиви Бога у світлі українського перекладу псалтиря Івана Огієнка
    Some Attributes of God in Light of the Ukrainian Translation of the Psalter by Ivan Ohienko
    Wybrane atrybuty Boga w świetle ukraińskiego przekładu Psałterza Iwana Ohijenki
    Autorzy:
    Barabasz-Rewak, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31342712.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    atrybut
    językowy obraz
    semantyka
    attribute
    linguistic model
    semantics
    Opis:
    У статті досліджено мовні засоби на позначення поняття «атрибутиви Бога» у перших двадцяти псалмах українського перекладу Івана Огієнка. Етнолінгвістичний аналіз способів вербалізації цього значення (за методологією Єжи Бартмінського) показує, що Огієнко, намагаючись перекласти з науковою точністю і водночас створити основу для української літературної мови, використовував цілу скарбницю українських лексичних і лексико-граматичних засобів, що втілюють в життя мисленнєві схеми східних народів щодо ознак Бога. До них, зокрема, належать: «недосяжний» – перебування у найвищій частині сакральної концептуальної моделі «верх – низ»; «всемогутній» – джерело людської сили; «захисник» – захист від ворогів; «той, хто любить праведного», «бездоганний», «запальний, страшний» та ін. Дослідження способів вербалізації найпоширеніших концептуальних моделей відкриває широке поле для подальших досліджень мовного образу Бога в контексті детального аналізу дій учасників груп «Бог–людина (грішник/праведник)» та «Бог–диявол».
    Artykuł zawiera analizę sposobów i środków językowych, które eksplikują semantykę terminu „atrybuty Boga” w pierwszych dwudziestu psalmach ukraińskiego przekładu Pisma Świętego autorstwa Iwana Ohijenki. Ten wybitny tłumacz, naukowiec oraz dydaktyk języka ukraińskiego dążył do stworzenia doskonałego przekładu Biblii, kierując się przy tym naukową skrupulatnością, jednocześnie tworząc podstawy współczesnego ukraińskiego języka literackiego. Etnolingwistyczna analiza sposobów werbalizacji ogólnego znaczenia „atrybuty Boga”, oparta na metodologii Jerzego Bartmińskiego, ujawniła, że w celu dokładnego oddania myślowych schematów narodów Wschodu, odnoszących się do cech Boga Izraela, Iwan Ohijenko zastosował bardzo szeroki zakres zarówno elementarnych środków leksykalnych, jak i różnorodnych struktur leksykalno-‑gramatycznych. Spośród najważniejszych, wyodrębnionych w wyniku analizy atrybutów Boga, które stanowią jeden z głównych filarów językowego obrazu jedynego bóstwa Izraelczyków, warto wymienić następujące: „nieosiągalny, przebywający na niebiosach”, „wszechmogący”, „obrońca” i jego korelat „zbawiciel”, „miłujący sprawiedliwych”, „Bóg, który słucha/odpowiada”, „doskonały” oraz „zwycięzca”, korelujący z pojęciami „sprawiedliwy sędzia”, „gniewny” i „straszny”. Analiza sposobów werbalizacji semantyki terminu „atrybuty Boga” ukazuje szeroki kontekst dalszych badań nad językowym obrazem Boga w tekstach psalmów, m.in. w kontekście szczegółowej analizy zestawień, np. „Bóg–człowiek (grzesznik/sprawiedliwy)” czy „Bóg–diabeł”.
    This article is an examination of the linguistic means used to denote the term “some of God’s attributes” in the first twenty psalms of the Ukrainian translation by Ivan Ohienko. The ethnolinguistic analysis (based on the methodology of Jerzy Bartmiński) of the ways of verbalising this meaning shows that the translator – in his efforts to translate with scientific accuracy and, at the same time, create the basis for a Ukrainian literary language – used a whole treasury of Ukrainian lexical and lexical-grammatical means, implementing the thought patterns of the Eastern nations concerning the characteristics of God. These include, in particular: “unreachable” – being at the highest part of the “top-down” sacral conceptual model; “almighty” – the source of human power; “defense” – protection against enemies; “the one who loves the righteous”, “impeccable,” “irascible, fearsome,” and others. Research on the ways of verbalising the most common conceptual models opens up a broad field for further studies of the linguistic image of God in the context of a detailed analysis of the actions of the members of the groups “God–Man (sinner/righteous)” and “God–the devil”.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 7; 169-183
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O teście negacji, kontekstach interpretacyjnych i zdaniach „wyratowanych”*
    On Negation Tests, Interpretational Contexts and „Saved” Sentences
    Autorzy:
    Duraj-Nowosielska, Izabela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568072.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    semantics
    acceptability of sentences
    linguistic anomaly
    deviational sentences
    contradiction
    negative linguistic evidence
    negation test
    Opis:
    In the article I address several problems concerning the role of so called negative linguistic evidence in semantic analysis. The focus is on two main questions. The first addresses the problem whether sentences inherently contradictory, used as justifications for semantic theses, should be anomalous in an absolute sense (i.e. whether they should remain incoherent in any thinkable context), or whether it is possible to “save” them in some contexts, without losing their value as semantic evidence. I point out that, if one aims at demonstrating contradiction on the surface of a sentence (by confronting a given lexeme with the negation of its alleged semantic components), one should not expect any irrefutable proof. On the other hand, grammatical anomalies can serve as excellent evidence in semantics, but sentences of this kind are not always possible to apply, and after all, they only give indirect evidence without making a semantic component in question explicit. If a contradiction concerns only the lexical level of a test sentence, it is possible that one will always be able to “save” the sentence; still, it does n o t mean that it is not contradicted, yet if we are to grasp this contradiction, we must apply strict criteria of sentence “codability”; I assume (after Bogusławski 2008, 2009 and Frege 1977 [1918]) that they are supplied by the frame of the predicate somebody said that_ together with the assumption that a statement in question was made seriously. The second issue addressed in the article focuses on how, exactly, a contradiction should be presented in a test sentence – since different grammatical constructions or different metatextual operators can render different test results. The analysis of some sentences referred to in several semantic papers shows that it is not a good idea to use conjunctive constructions with i ‘and’: although such sentences could easily be marked with an “alienating asterisk”, it is often not because they are inherently contradictory, but because of high “coherence requirements” characteristic of the conjunction i that are not fulfilled in them. For this reason it happens that the very cause of anomaly is interpreted incorrectly.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2013, 2(10); 161-191
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    До питання про основні напрями вивчення емоцій у польському, російському та українському мовознавстві
    To the question of the main directions of studying emotions in Polish, Russian and Ukrainian linguistics
    Autorzy:
    Nikołajenko, Larysa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/481769.pdf
    Data publikacji:
    2018-09-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
    Tematy:
    verbalization of emotions
    cognitive semantics
    semantic field
    metaphor
    linguistic image
    Opis:
    The article is devoted to the main directions of studying emotions in linguistics. The subject of the study are the works of Polish, Russian and Ukrainian linguists, devoted to the description of the verbalisation of emotions. The analysis of works shows that the main linguistic directions in the study of the concepts of emotions are linguocognitivistics and linguoculturology. The main approaches to the semantic description of the verbalisation of emotions can be called semantic, metaphorical and combined. Despite the diversity of vectors of linguistic analysis, each study reconstructs a separate fragment of the general linguistic picture of the world of emotions.
    Źródło:
    Acta Polono-Ruthenica; 2018, 3, XXIII; 99-107
    1427-549X
    Pojawia się w:
    Acta Polono-Ruthenica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Koncepty Dzieciństwo, Młodość i Starość w Rosyjskim słowniku asocjacyjnym
    Concepts of ‘Childhood’, ‘Youth’ and ‘Old Age’ in the Russian Associative Dictionary
    Autorzy:
    Brodecka, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/968088.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    semantics
    concepts of Childhood, Youth and Old Age
    linguistic collocations
    Opis:
    The article presents the analysis of concepts of ‘Childhood’, ‘Youth’ and ‘Old Age’ based on the material taken from the Russian Associative Dictionary. The spontaneous verbal reactions show that the stimulus-words ‘Childhood’ and ‘Youth’ carry mainlypositive connotations for the respondents, whereas ‘Old age’ evokes negative ones.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2011, 07; 14-20
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ludzki człowiek. O rzadkim, lecz interesującym użyciu polskiego przymiotnika w zestawieniu z angielskim human
    On a rare, yet interesting, usage of the Polish adjective ludzki compared to the English equivalent human
    Autorzy:
    Ciunovič, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763656.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    semantyka
    pragmatyka językowa
    ludzki
    human
    ludzki człowiek
    semantics
    linguistic pragmatics
    Opis:
    Leksemy ludzki i human traktowane są (np. w dydaktyce i translatoryce) jako ekwiwalenty, co znajduje wyraz w słownikowych opisach znaczeń tych słów. Jednocześnie analiza kontekstów, w których użyto wyrażenia ludzki człowiek skłania do innych wniosków: nie wszystkie treści polskiego przymiotnika obecne są w jego angielskim odpowiedniku. Ludzki to także ‘taki, który zawiesza funkcjonowanie zasad ze względu na dobro drugiego człowieka’. Ten składnik ogólniejszego znaczenia (‘zgodny z naturą człowieka, pojmowaną jako dobra, stąd: odznaczający się przychylnością, wyrozumiałością względem innych ludzi; humanitarny, miłosierny, łagodny, życzliwy’, SJPDor) wydaje się nieobecny w języku angielskim (przymiotnikach human i humane). W artykule zastosowano metodologię opierającą się na pragmatycznej analizie sytuacji komunikacyjnej i uwzględnieniu kontekstu wypowiedzi (za Grzegorczykową 1990). Wykorzystano materiał językowy z korpusów: NKJP, BNC (British National Corpus) oraz COCA (Corpus of Contemporary American English).
    The lexemes ludzki and human are treated (e.g. in didactics and translation studies) as equivalents, which is reflected in the dictionary descriptions of the meanings of these words. At the same time, the analysis of the contexts where the expression ludzki człowiek is used leads to other conclusions: not all contents of the Polish adjective are present in its English equivalent. Ludzki is also ‘one who suspends the operation of principles for the sake of another human being’. This component of a more general meaning (‘consistent with the human nature, conceived as good; hence: characterised by favourable disposition, understanding for other people; humane, merciful, gentle, kind’, SJPDor) seems to be absent from English (adjectives human and humane). This article applies the methodology based on the pragmatic analysis of the communication situation and consideration for the context of the utterance/statement (after Grzegorczykowa 1990). The language material used was derived from the following corpora: NKJP (National Corpus of Polish), BNC (British National Corpus), and COCA (Corpus of Contemporary American English).
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2023, 807, 8; 60-71
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Aiming for Cognitive Equivalence – Mental Models as a Tertium Comparationis for Translation and Empirical Semantics
    Autorzy:
    Sickinger, Pawel
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/620968.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    translation equivalence
    cognitive translation studies
    translation processing
    empirical semantics
    cross-linguistic comparison
    simulation semantics
    perceptual symbol systems
    re-conceptualisation
    Opis:
    This paper introduces my concept of cognitive equivalence (cf. Mandelblit, 1997), an attempt to reconcile elements of Nida’s dynamic equivalence with recent innovations in cognitive linguistics and cognitive psychology, and building on the current focus on translators’ mental processes in translation studies (see e.g. Göpferich et al., 2009, Lewandowska-Tomaszczyk, 2010). My approach shares its general impetus with Lewandowska-Tomaszczyk’s concept of re-conceptualization, but is independently derived from findings in cognitive linguistics and simulation theory (see e.g. Langacker, 2008; Feldman, 2006; Barsalou, 1999; Zwaan, 2004). Against this background, I propose a model of translation processing focused on the internal simulation of reader reception and the calibration of these simulations to achieve similarity between ST and TT impact. The concept of cognitive equivalence is exemplarily tested by exploring a conceptual / lexical field (MALE BALDNESS) through the way that English, German and Japanese lexical items in this field are linked to matching visual-conceptual representations by native speaker informants. The visual data gathered via this empirical method can be used to effectively triangulate the linguistic items involved, enabling an extra-linguistic comparison across languages. Results show that there is a reassuring level of inter-informant agreement within languages, but that the conceptual domain for BALDNESS is linguistically structured in systematically different ways across languages. The findings are interpreted as strengthening the call for a cognition-focused, embodied approach to translation.
    Źródło:
    Research in Language; 2017, 15, 2; 213-236
    1731-7533
    Pojawia się w:
    Research in Language
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowy obraz drogi w języku polskim i ukraińskim
    Autorzy:
    Łazarowycz, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147582.pdf
    Data publikacji:
    2022-01
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    językowy obraz świata
    droga
    leksem
    semantyka
    kontekst
    linguistic worldview
    road
    lexeme
    semantics
    context
    Opis:
    W przedstawionym artykule poddano analizie językowy obraz drogi w języku polskim i ukraińskim w perspektywie porównawczej. Opisano znaczenia leksemu droga przedstawione w słownikach, synonimy, metafory i metonimie, przysłowia ilustrujące różne znaczenia drogi. W rekonstrukcji językowego obrazu drogi uwzględniono analizę łączliwości leksykalnej wyrazu droga, warstwę konotacyjną, czyli zjawisko „rozszerzania się semantyki” na podstawie analizy korpusów tekstowych. Artykuł wpisuje się w nurt badań językoznawczych ukierunkowanych etnolingwistycznie, wykorzystując aparat badawczy strukturalizmu i kognitywizmu.
    The presented paper analyses the linguistic view of the road in Polish and Ukrainian from a comparative perspective. It describes the meanings presented in dictionaries, synonyms, metaphors and metonyms, proverbs reflecting the concept of the road. The reconstruction of the linguistic view of the road includes the analysis of the lexical connectivity of the word road, the connotation layer and the phenomenon of “semantics expansion” based on an analysis of text corpora. The paper is part of the stream of ethnolinguistically oriented linguistic research, while using the research apparatus of structuralism and cognitivism.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2022, 790, 1; 109-128
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy żeńskie w polszczyźnie w refleksji językoznawczo-poradnikowej początków XX wieku
    Feminine names in the Polish language in linguistic considerations and handbooks of the early 20th century
    Autorzy:
    Tomala, Karolina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2010848.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    feminine name
    linguistic counselling
    semantics
    word formation
    nazwa żeńska
    poradnictwo językowe
    semantyka
    słowotwórstwo
    Opis:
    W niniejszym artykule prezentuję przebieg dyskusji społecznej toczonej wokół problemu nazewnictwa żeńskiego w pierwszych dziesięcioleciach XX wieku oraz jej wpływ na recepcję tego zagadnienia w latach późniejszych (aż do początków XXI wieku). Uwagi i spostrzeżenia użytkowników języka odnośnie do nazewnictwa kobiet przedstawiam w zestawieniu z tekstami normalizatorskimi – zarówno tymi, które były bezpośrednią reakcją na konkretne zagadnienia szczegółowe podnoszone przez użytkowników języka, jak i tymi, które poruszały tę kwestię w kontekście bardziej ogólnym. Koncentruję się na tekstach, które pojawiły się w „Poradniku Językowym”, szczególnie tych z pierwszych lat istnienia tego czasopisma (do lat 30.). Prześledzenie uwag zawartych w tym źródle pozwala zaobserwować swoisty kierunek rozwoju refleksji na temat nazw żeńskich. To spojrzenie wstecz (do początków społecznej dyskusji wokół feminatywów) daje także możliwość lepszego zrozumienia współczesnych postulatów prezentowanych przez badaczy języka – pokazuje bowiem, że ścieranie się dwóch odmiennych postaw nie jest novum współczesnej polszczyzny. Doszło jednak na tym polu do odwrócenia wektorów – to, co dawniej nowoczesne, dziś może okazywać się przestarzałe i odwrotnie. Podejmuję próbę zaprezentowania materiału zgodnie z następstwem czasowym, z jakim poszczególne teksty były publikowane.
    In this article I would like to present the course of the national discussion on the feminine names, which was held in the early decades of the 20th century, and its influence on the reception of this problem in later years (until the beginning of the 21st century). I demonstrate the speakers’ remarks and observations concerning the women names alongside the normative texts – both those which were a direct response to particular questions raised by the speakers, and those which addressed this issue in more general context. I focus on the texts published in “Poradnik Językowy”, particularly in the early years of its existence (until the 1930s). The investigation of the remarks contained in this source allows to observe specific direction of development of the reflection on the feminine names. This retrospection (to the beginnings of the national discussion on the feminine forms of names) makes also possible to better understand the contemporary postulates put forward by the linguists, as it demonstrates that the clash of the two different attitudes is not new in the contemporary Polish language. However, the vectors were reversed in this field – what was formerly modern, today may prove to be obsolete, and vice versa. I take an attempt to present the material according to the time sequence in which particular text were published.
    Źródło:
    Studia Językoznawcze; 2021, 20; 213-227
    1730-4180
    2353-3161
    Pojawia się w:
    Studia Językoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy nacjonalizm może być wartością? O nacjonalizmie w słownikach i współczesnej publicystyce
    Can nationalism be a value? Nationalism in Polish dictionaries and contemporary journalism
    Autorzy:
    Polkowska, Laura
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1879774.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-18
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    nationalism
    linguistic profiling
    semantics
    value
    lexicography
    weekly
    nacjonalizm
    profilowanie
    semantyka
    wartość
    leksykografia
    publicystyka
    Opis:
    Tekst został poświęcony pojęciu nacjonalizmu oraz jego semantycznemu profilowaniu w słownikach i najnowszej publicystyce. Leksykografowie definiują nacjonalizm jako termin neutralny lub wartościujący ujemnie. Eksplikacja zawierająca pozytywną ocenę pojawia się wyłącznie w słowniku politologicznym z okresu międzywojennego, którego autor był działaczem endeckim. We współczesnych tygodnikach opinii dominuje traktowanie nacjonalizmu jako antywartości – publicyści przypisują mu takie cechy jak wrogość i agresja w stosunku do przedstawicieli innych narodów, posługiwanie się strachem, bliski związek z totalitaryzmem oraz nieuczciwe podszywanie się pod inne postawy społeczne. Użycia neutralne leksemu nacjonalizm są znacznie rzadsze, z kolei traktowanie pojęcia jako pozytywnej wartości opartej na miłości do ojczyzny zbyt incydentalne, by można je uznać za wyraźną tendencję w dyskursie publicznym.
    This sketch is devoted to the concept of nationalism and its semantic profiling in dictionaries and contemporary Polish journalism. In lexicographic definitions, nationalism is treated as a neutral or negatively marked term. Only one – a political dictionary from the twenties of the twentieth century treats it as a positively marked concept. However its author was an activist from the National Democratic Party. In the newest Polish journalism, nationalism is mainly an anti-value. Such semantic components as hostility and aggression to strangers, spreading fear, referencing the totalitarian regime, and faking other social attitudes are mentioned. Neutral uses of the nationalism lexeme are rare, and treating it as a value based on love of the motherland is too incidental to be considered a clear trend in public discourse.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2021, 7; 113-132
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czasownik 'mieć' – jednostka elementarna czy wykładnik operacji?
    Autorzy:
    Kruk, Dorota
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/567904.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    semantics
    linguistic unit
    selectional restriction
    semantic primitive
    semantyka
    jednostka języka
    ograniczenia selekcyjne
    jednostka elementarna
    Opis:
    The aim of the article is to describe a few problems with the Polish verb mieć ('to have') which is considered as a unit representing the elementary concept which is present, for example, in the verb stracić ('to lose'). However, there are problems with determining language units which are represented by the form mieć.The autor analizes only these sentences based on mieć which are related to sentences with the verb stracić, e.i. Janek ma samochód /żonę /nogę /pewność. vs. Janek stracił samochód /żonę /nogę /pewność, and she attempts to distinguish the linguistic units containing the form mieć, as well as to define the number of syntactic positions of the analyzed units.As a result, three lexical units of the following form are distinugished: [ktośi] ma [cośj] (as a candidate to the status of semantic primitive), as well as [ktośi/cośj] ma [cośk] and [ktośi] ma [kogośj] (that can be expressed in simpler concepts and, according to the author, they are the exponents of linguistic operation).
    Celem artykułu jest opisanie problemów związanych z czasownikiem mieć, który przez wielu badaczy jest uznawany za jednostkę reprezentującą pojęcie elementarne, obecne na przykład w znaczeniu czasownika stracić. Ustalenie kształtu jednostek konstytuowanych przez mieć nastręcza jednak wielu kłopotów (ze względu na jego szeroką dystrybucję).Autorka analizuje jedynie te konteksty, w których mieć wchodzi w relację z czasownikiem stracić, takie jak: Janek ma samochód /żonę /nogę /pewność. vs. Janek stracił samochód /żonę /nogę /pewność, i próbuje wskazać jednostki języka zawierające formę mieć (których realizację stanowią analizowane wypowiedzi) wraz z liczbą otwieranych przez nie pozycji.Rezultatem analizy jest wyróżnienie trzech jednostek języka o następującym kształcie: [ktośi] ma [cośj] (kandydat do statusu wykładnika pojęcia elementarnego), jak również [ktośi/cośj] ma [cośk] i [ktośi] ma [kogośj] (które mogą być definiowane za pomocą prostszych pojęć i, według autorki, stanowią wykładniki operacji).
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2019, 16
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy semantyka jest dyscypliną autonomiczną?
    Is Semantics an Autonomous Discipline?
    Autorzy:
    Tokarski, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/568038.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    lexical semantics
    semantic connotation
    open definition of meaning
    linguistic creativity
    artistic text
    scientific knowledge
    Opis:
    Due to social changes, but also as a result of human cognitive openness, when reconstructing the meanings of words, contemporary lexical semantics should depart from colloquiality as the only descriptive criterion. The present work proposes the formula of the open definition of meaning. Apart from the semantic-colloquial conceptual center it should also take into consideration simplified scientific knowledge about the world and human creative abilities to produce special semantic transformations of a word that are observable, for example, in artistic texts or language games. The meaning of a word, alike the structure of a concept, is relative and open.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2013, 2(10); 201-216
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z rozważań nad symboliką księżyca w kontekście poezji Sergiusza Jesienina i Mikołaja Klujewa (wybrane przykłady)
    Autorzy:
    Kur-Kononowicz, Jolanta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/559940.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Oficyna Wydawnicza ATUT – Wrocławskie Wydawnictwo Oświatowe
    Tematy:
    moon symbolism
    semantics
    lyrics
    linguistic modeling
    Jesienin
    Klujew
    symbolika księżyca
    semantyka
    liryka
    modelowanie lingwistyczne
    Opis:
    From the considerations of the symbolic of the moon in the context of poetry of Sergiusz Jesienin and Mikołaj Klujew (selected examples) The aim of the article is a linguistic analysis of symbolism of the moon in the poetry of Sergiusz Jesienin and Mikołaj Klujew. The applied semantic-cultural method of analyzing the poetic material is combined with the comparative method. Both poets were fascinated by nature, which was reflected in the uniqueness of symbolism. Attention was paid, among others, to the following symbolism of the moon: animals (foal, goose, frog, owl), people (watchman, witch), plants (melon, lily), “things” (jug, loaf of bread, shield), etc. It was pointed out that the symbolism of the moon could be compared with the Russian and European poets preceding Jesienin and Klujew. The conclusions will concern the similarities and differences between symbolism of the moon, understood as one of the subcodes in the linguistic field of semantic nature. The article indicates new possibilities of describing lyrical texts using linguistic modeling.
    Źródło:
    Orbis Linguarum; 2018, 51; 541-557
    1426-7241
    Pojawia się w:
    Orbis Linguarum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O kobietach, które łowią zwierzynę i męskie serca… Przyczynek do badań nad słownictwem myśliwskim
    About women hunting for game and men’s hearts… Contribution into research on vocabulary related to hunting
    Autorzy:
    Janicka-Szyszko, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496961.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim
    Tematy:
    leksyka
    semantyka
    językowy obraz świata
    kultura
    lexis
    semantics
    linguistic image of the world
    culture
    Opis:
    Celem niniejszego artykułu była analiza słownictwa nazywającego kobiety polujące i związane z myślistwem poprzez pokrewieństwo oraz próba określenia obrazu świata odbitego w funkcjonujących w kulturze łowieckiej frazeologizmach i przysłowiach odnoszących się do niewiast. Analiza badanych wyrazów dowodzi gwałtownego zmniejszenia się liczby nazw żeńskich oraz wykorzystywania współcześnie na oznaczenie polujących kobiet eponimu Diana, co wskazuje na zachodzenie procesu apelatywizacji, czyli przenoszenia nazwy własnej (Diana) do zbioru wyrazów pospolitych (diana ‘polująca kobieta’). Analiza frazeologizmów oraz przysłów łowieckich potwierdza, że słownictwo odzwierciedla subiektywne widzenie świata. Kobiety postrzegane są stereotypowo, a pouczenia i uwagi, które odnajdujemy w paremiach, odczytać można jako brak zaufania wobec pań. Jednocześnie przysłowia łowieckie przez porównanie do wybranych zwierząt (sarna, łania) wskazują przede wszystkim na walory kobiet, które są przedstawiane jako zwinne, zręczne, pełne gracji, urody.
    The aim of the article is the analysis of the vocabulary naming hunting women and those connected with hunting by affinity as well as picturing the reality of the world of hunters reflected in idiomatic expressions and proverbs related to women. The analysis of the examined data shows the rapid decrease in the number of female names and using eponym Diana in the contemporary language to indicate hunting women which results in appellation meaning transferring the proper name (Diana) to the pool of common words (Diana “a hunting woman”). The research of the given idiomatic expressions and proverbs related to women proves that the vocabulary reflects the subjective picture of the world. Women are perceived in a stereotypical way and the remarks and admonishments which are found in phrases can be read as the lack of trust towards ladies. At the same time the hunting proverbs thanks to comparing to some animals (roe deer, doe ) show positive aspects of females who are presented as agile, skillful and graceful.
    Źródło:
    Język. Religia. Tożsamość; 2018, 1(17); 137-150
    2083-8964
    2544-1701
    Pojawia się w:
    Język. Religia. Tożsamość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przysłowie w świetle danych systemowych
    Autorzy:
    Wasiuta, Sebastian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/607734.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    cognitive definition
    linguistic worldview
    proverb
    lexical semantics
    definicja kognitywna
    językowy obraz świata
    przysłowie
    semantyka leksykalna
    Opis:
    The paper intends to outline a reconstruction of the linguistic picture of proverb in Polish. The author makes an overview of the information given in the dictionaries of both historical and modern Polish, i.e. etymology of the word przysłowie (proverb), its lexicographical definitions, word formation derivatives and idioms.
    Artykuł poświęcony jest rekonstrukcji obrazu przysłowia w polszczyźnie. Autor wychodzi od etymologii wyrazu przysłowie, a następnie analizuje informacje podawane w słownikach polszczyzny ogólnej – zarówno historycznych, jak i współczesnych – definicje leksykograficzne, derywaty słowotwórcze, utarte połączenia wyrazowe.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia; 2017, 35, 1
    0239-426X
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio FF – Philologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    La relación entre acto intencional, significación e intuición complementadora husserlianos y los niveles del significar semánticos
    The relation between intentional act, meaning and Husserlian supplementary intuition and the levels of semantic meaning
    Autorzy:
    Rodríguez-Iglesias, Ígor
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/676289.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    semántica
    filosofía del lenguaje
    signo lingüístico
    Husserl
    significado
    semantics
    philosophy of language
    linguistic sign
    meaning
    Opis:
    This article describes three concepts of Husserl: intentional act, meaning and supplementary intuition. In this paper I argue that these three concepts advance the types of content defined in Semantics later, with J. Lyons and E. Coseriu: sense, designation / reference and meaning. Likewise, a theory of the Husserlian sign is compared with other contemporary concepts. The importance for the further developments of what will be the Structural Semantics is highlighted.
    Este artículo describe tres conceptos de Husserl: acto intencional, significación e intuición complementadora, que se ponen en relación con la semántica estructural. En este trabajo defiendo que estos tres conceptos adelantan los tipos de contenido definidos en Semántica posteriormente, con J. Lyons y E. Coseriu: sentido, designación/referencia y significado. Asimismo, se muestra una teoría del signo husserliana comparada con otras conceptuaciones contemporáneas al filósofo. Se destaca la importancia para los desarrollos ulteriores de lo que será la Semántica como ciencia lingüística.
    Źródło:
    e-Scripta Romanica; 2018, 6; 65-76
    2392-0718
    Pojawia się w:
    e-Scripta Romanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Традиційна семантика кольорів та її творча модифікація в повісті Григора Тютюнника "Климко"
    Tradycyjna semantyka barw oraz jej modyfikacja artystyczna w powieści Hryhora Tiutiunnyka "Klimko"
    The traditional semantics of colors and their artistic modification in Hryhir Tyutyunnyk’s novella "Klymko"
    Autorzy:
    Turczak, Ołena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31343623.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    linguistic studies
    novella
    color lexemes
    symbol
    semantics
    color
    badanie językoznawcze
    powieść
    leksemy barwne
    semantyka
    barwa
    Opis:
    W artykule przedstawiono ogólny opis semantyki barw z elementami treści symbolicznych na przykładach dzieł artystycznych. Pod tym względem poddano badaniu powieść Hryhora Tiutiunnyka Klimko. Badania lingwistyczne są uwarunkowane brakiem dokładnego opracowania poświęconego osobliwościom użycia leksemów barwnych w utworach Hryhora Tiutiunnyka. W artykule przeprowadzona zostaje ilościowa i jakościowa analiza kolorów w powieści Hryhora Tiutiunnyka Klimko. W szczególności ustala się, że barwy są reprezentowane przez różne części mowy: przymiotniki, czasowniki i formy czasownikowe, przysłówki i rzeczowniki. Wśród nazw kolorów najczęściej występują przymiotniki, rzadziej używane są czasowniki i formy czasownikowe, występują pojedyncze przypadki użycia przysłówków i rzeczowników w odniesieniu do koloru. Szczególną uwagę zwrócono na cechy semantyczne złożonych leksemów oznaczających barwy oraz na stylistyczne ich aspekty w powieści Klimko. Ustalono, że leksemy barwne służą do przekazania elementów światopoglądu autora, sądów, poglądów i uczuć bohaterów Hryhora Tiutiunnyka. Artykuł powstał na podstawie badań językoznawczych i kulturoznawczych.
    The article presents a general description of colors in the novella Klymko by the famous Ukrainian writer Hryhir Tyutyunnyk and the symbolic content of their semantics. The idea of the article arose from the lack of any research into the features of lexemes used to denote colors in the writer’s works. The article conducts a quantitative and qualitative analysis of colors in Hryhir Tyu- tyunnyk’s novella Klymko. The author also tries to characterize the colors from the point of view of parts of speech. In particular, it is established that colors are represented by different parts of speech: adjectives, verbs and verb forms, adverbs and nouns. Adjectives are the most common among color names, while verbs and verb forms are used less often. There are also isolated cases of adverbs and nouns being used to describe some colors. Special attention is paid to the semantic features of complex color lexemes and the stylistic use of colors in Klymko. It is established that colors help to convey the writer’s worldview, and express the thoughts, views and feelings of the characters of the work. The article is based on linguistic and cultural studies.
    Źródło:
    Studia Ukrainica Posnaniensia; 2023, 11, 2; 83-102
    2300-4754
    Pojawia się w:
    Studia Ukrainica Posnaniensia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z historii polskiego słownictwa erotycznego – nazwy intymnych części ciała w dawnym socjolekcie przestępczym
    From the history of Polish erotic words – the names of sexual body parts in the history of the criminal jargon
    Autorzy:
    Pacuła, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2171456.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    socjolekt przestępczy
    słownictwo erotyczne
    semantyka
    etymologia
    historia języka
    criminal jargon
    erotic lexis
    etymology
    semantics
    diachronic linguistic
    Opis:
    The author discussed a few sexualisms – names of sexual body parts. He excerpted lexical material from Polish historical studies from the 19th century and the beginning the 20th century. In the article the author presented the provenance of some expressivisms. He analysed less familiar and forgotten names of breast (bust), vulva (vagina) and male member (penis): i.e.: jabłuszka (‘apples’), bufory (‘buffers’), fujara (‘ninny’), flet (‘flute’), węgorz (‘eel’), mona (from Italian), bilkałe (from Yiddish). Mostly studied words is neo-semantism, less often – borrowings. The author put the analyzed words in the context of linguistic and cultural taboos (he mentioned euphemization and vulgarization). The text is inviting to join a discussion; some observations of the author are provoking to debate. The author presented the etymology of this vocabulary, but he also hypothesized the origin of several lexemes.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 163-178
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The image of the fly in Polish, French and English phraseology. A comparative analysis
    Autorzy:
    Sadowska-Dobrowolska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081479.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    lexical semantics
    linguistic worldview
    comparative analysis
    phraseology
    linguistic view of the fly
    equivalence
    semantyka leksykalna
    językowy obraz świata
    analiza porównawcza
    frazeologia
    językowy obraz muchy
    ekwiwalencja
    Opis:
     The article concerns the image of the fly in Polish, French, and English phraseology. Connections between language and culture are discussed, with comparative semantic analyses as an important element of intercultural dialogue. Such analyses also benefit translation studies and language teaching. It is considered what properties of the fly are important for a given linguistic community, how the insect is viewed axiologically, and what experience of the insect has been preserved in the language’s phraseology. In the analysis, parallel phraseological units in all three languages are identified, with an account of the connections motivated by the physical properties of flies, their behaviour and axiology in relation to humans. In each language, different features of the fly are preserved so that the overall images of the insect are different. The frequency of the units with the nominal ‘fly’ in these languages also varies.
    Artykuł dotyczy obrazu muchy utrwalonego w polskich, francuskich i angielskich frazeologizmach. Na wstępie autorka przypomina zależności istniejące między językiem i kulturą, dzięki którym porównawcze analizy semantyczne są ważnym elementem dialogu międzykulturowego. Następnie opisuje korzyści, jakie płyną z takich badań dla translatologii i dydaktyki przekładu. Stawia pytania o to, jakie właściwości muchy zostały przez daną społeczność komunikatywną uznane za istotne; jak społeczność ta wartościuje opisywanego owada i jakie doświadczenia zostały przez nią utrwalone w procesach frazeologicznych. W kolejności dokonuje analiz związków frazeologicznych tożsamych we wszystkich badanych językach, a następnie utrwalonych połączeń motywowanych właściwościami fizycznymi much, ich zachowaniem oraz wartościowaniem w relacji do człowieka. Porównanie zasobu frazeologicznego trzech języków pozwala ustalić, że każdy z nich skupia się na innych cechach muchy i utrwala nieco odmienny obraz tego owada. Różna jest również frekwencja związków z komponentem nominalnym mucha w poszczególnych językach.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 169-186
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O konieczności uwzględniania danych tekstowych w rekonstrukcji językowych obrazów kategorii pojęciowych
    Autorzy:
    Łozowski, Przemysław
    Włodarczyk-Stachurska, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611299.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    cognitive ethnolinguistics
    linguistic worldview
    lexical semantics
    language and culture
    etnolingwistyka kognitywna
    językowy obraz świata
    semantyka leksykalna
    język a kultura
    Opis:
    The study responds to Jerzy Bartminski’s call for using various kinds of data in doing ethnolinguistic research. The authors, thus, champion (i) the necessity of including textual data in reconstructing a linguistic worldview as well as (ii) a culturally-oriented non-systemic lexical semantics. That ethnolinguistic reconstruction cannot be based merely on dictionary-like information is shown by a critical assessment of purely systemic analyses of hussy, pheasant, and maid. It is concluded that textual evidence should be extensively explored and systematically used in cognitive ethnolinguistics as primary, rather than as supplementary data.
    Autorzy dowodzą konieczności uwzględnienia danych tekstowych przy rekonstrukcji JOS-u w myśl koncepcji etnolingwistyki kognitywnej Jerzego Bartmińskiego. Na przykładzie trzech kategorii konceptualnych oznaczonych angielskimi leksemami hussy ‘latawica’, pheasant ‘bazant’, i maid ‘pokojówka’, ‘panna’, pokazują na ile i o ile zmienia się językowy obraz świata po uzupełnieniu danych systemowych w postaci definicji słownikowych o znaczenia kontekstowe obecne w wybranych tekstach. Swoje rozważania i analizy umieszczają w szerszym kontekście metodologicznym, tj. sporu o sposób rozumienia i uprawiania semantyki leksykalnej. W tym względzie kontrastują metodologie JOS-u, otwarta na wiele typów danych, w tym danych tekstowych, z taką praktyką badawcza, która programowo zorientowana jest wyłącznie na dane słownikowo-encyklopedyczne.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2015, 27
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowe obrazy PRZYJAŹNI w języku duńskim
    Autorzy:
    Kacprzak, Aleksander
    Szubert, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/611491.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    linguistic worldview
    linguistic worldviews
    friendship
    friend
    venskab
    ven
    lexical-semantic fields
    Danish semantics
    językowy obraz świata
    językowe obrazy świata
    przyjaźń
    przyjaciel
    pola leksykalno-semantyczne
    semantyka
    duńska semantyka
    Opis:
    The article aims to describe two images or views of friendship in Danish. The data, excerpted from dictionaries (lexical definitions, synonyms, antonyms, hyperonyms, derivatives, and compounds) and from the National Corpus of Danish, show that there exist two parallel images of friendship in the language: one is connected with a more traditional understanding of friendship as a strong and close bond, the other is based on the idea of many acquaintances/friends. Corpus data suggest that it is the other, more recent image of friendship that is now most frequently evoked by speakers of Danish, although the traditional view is still present in their consciousness. This conclusion is corroborated by an analysis of the word ven, the main lexical exponent of the cultural concept being investigated.
    Celem niniejszego artykułu jest opisanie dwóch różnych obrazów przyjaźni występujących w języku duńskim. Materiał językowy, pozyskany ze słowników (definicje leksykalne, synonimy, antonimy, hiperonimy, derywaty i złożenia związane z głównymi leksykalnymi eksponentami konceptu) oraz z Narodowego Korpusu Języka Duńskiego, wskazuje na to, że w języku duńskim równolegle funkcjonują dwa obrazy przyjaźni – jeden związany z bardziej tradycyjnym postrzeganiem przyjaźni jako bardzo silnej i bliskiej relacji oraz jeden, w ramach którego głównym celem jest posiadanie wielu znajomych/przyjaciół. Dane pochodzące z korpusu pozwalają na stwierdzenie, że to właśnie ten drugi, nowszy obraz przyjaźni jest obecnie najczęściej przywoływany przez użytkowników języka duńskiego, mimo że tradycyjny obraz przyjaźni wydaje się być wciąż obecny w ich świadomości. Wniosek ten poparty został dodatkowo analizą rozwoju znaczenia leksemu ven, który jest głównym leksykalnym eksponentem konceptu i który współcześnie odzwierciedla szersze rozumienie przyjaźni w języku duńskim.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podstawowe zagadnienia współczesnej filozofii języka, filozofii językoznawstwa oraz filozofii lingwistycznej
    Autorzy:
    Stalmaszczyk, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2049981.pdf
    Data publikacji:
    2022-01-25
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    analytic philosophy
    philosophy of language
    philosophy of linguistics
    linguistic philosophy
    theory of language
    linguistic methodology
    semantics
    pragmatics
    filozofia analityczna
    filozofia języka
    filozofia językoznawstwa
    filozofia lingwistyczna
    teoria języka
    metodologia językoznawstwa
    semantyka
    pragmatyka
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie podstawowych zagadnień współczesnej filozofii języka (zwłaszcza w ujęciu analitycznym) oraz filozofii językoznawstwa i filozofii lingwistycznej, a także relacji między poszczególnymi dyscyplinami. Dla potrzeb niniejszej dyskusji językoznawstwo można określić jako systemowe badanie języka naturalnego, a filozofię języka jako systemowe badanie podstawowych pojęć związanych z naturą i właściwościami języka (zarówno języka naturalnego, jak i języków formalnych). Filozofia językoznawstwa, jako gałąź filozofii nauki, ma za swój przedmiot systemową refleksję nad teoriami językoznawczymi i metodami badań językoznawczych, natomiast filozofia lingwistyczna jest metodą lub techniką badania języka, również języka potocznego. W artykule dokonano również przeglądu zawartości wybranych encyklopedycznych i podręcznikowych pozycji poświęconych filozofii języka.
    The article discusses key concepts in contemporary philosophy of language (especially analytic), and also philosophy of linguistics, and linguistic philosophy, and the relations between these domains. Whereas linguistics, the scientific study of language, is concerned with theoretical and applied analyses of human natural language and with constructing appropriate levels of linguistic representation, philosophy of language provides (philosophical) investigations into the phenomenon of language in general, concentrating especially on the problems of meaning, reference, truth, and understanding. More recent approaches to philosophy of language considerably extend this field of investigation. Linguistic philosophy can be described as an approach to the philosophy of language, a philosophical method; further on, philosophy of linguistics offers philosophical reflections on linguistic inquiries and linguistic theories. The article investigates mutual relations among these disciplines, offers necessary terminological clarification, and provides an overview of recent studies devoted to philosophy of language.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2022, 18; 137-161
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Le tabou et l’humour – analyse pragmatique, sémantique et stylistique des formes citées françaises à caractère comique
    Taboo and humour – a pragmatic, semantic and stylistic analysis of French quoted forms of comic character
    Autorzy:
    Lipińska, Magdalena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/683359.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    tabou
    comique langagier
    sémantique
    pragmatique linguistique
    analyse sémique
    figures de style
    maximes conversationnelles
    connotation
    présuppositions
    implicatures
    taboo
    linguistic comism
    semantics
    pragmatics
    linguistic pragmatics
    semic analysis
    stylistic figures of speech
    conversational maxims
    presuppositions
    Opis:
    In French comic quoted forms mechanisms of comism connected with taboo can be defined by means of semantic and stylistic analysis, however, the most comprehensive description can be obtained by employing linguistic pragmatics research instruments. Comic violation of taboo stems from breaching the maxim of politeness and quantity. Another source of humour comes from the contrast between the cultural presupposition and the sense of the sentence or its implicature. Implied topics are the basis for humour, quite like the implied structure of an utterance. Such sentences represent indirect speech acts: illocutionary tropes, as well as allusive derivatives packed with vulgarisms. From the semantic point of view, contrasts between the specific inherent semes and the afferent ones prevail. Oppositions within specific inherent semes or afferent contextual ones can also be observed. Quoted comic forms represent simple or complex tropes as well as rhymed paraphrases. Taboo content can be found in lexemes with broad connotations.
    Dans les formes citées françaises à caractère humoristique, les mécanismes du comique lié au tabou se laissent préciser à l’aide des analyses sémantique et stylistique, mais la description complète est obtenue grâce à l’appareil de la pragmatique linguistique. La violation comique du tabou découle de la transgression des maximes de politesse et de quantité. Comme source de l’humour, il faut citer le contraste entre une présupposition culturelle et le sens de la phrase ou l’implication. Les sujets impliqués se trouvent aussi à la base de l’humour ainsi que la construction implicative de l’énoncé. Les phrases en question appartiennent aux actes de langage indirects : aux tropes illocutoires et aux dérivations allusives truffées de vulgarismes. Du point de vue sémantique, ce sont les contrastes entre les sèmes spécifiques inhérents et afférents qui prévalent. On observe aussi des oppositions à l’intérieur des sèmes spécifiques inhérents ou afférents contextuels. Les formes autonymes comiques sont des tropes simples ou complexes ainsi que des périphrases rimées. Les contenus tabouisés apparaissent dans des lexèmes à connotation large.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica; 2017, 12; 247-256
    1505-9065
    2449-8831
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Romanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pojęcie czułości w rozumieniu papieża Franciszka na tle danych językowych
    The notion of tenderness, as understood by Pope Francis, against the background of linguistic data
    Autorzy:
    Grzegorczykowa, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/459465.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    semantyka porównawcza
    etymologia,
    językowy obraz świata,
    teolingwistyka,
    nazwy uczuć
    comparative semantics
    etymology
    linguistic image of the world
    theolinguistics
    the names of feelings
    Opis:
    The paper, inspired by the apostolic exhortation Amorislaetitia (2016) by Pope Francis, is devoted to the notion of tenderness in the Polish language, as compared with its equivalents in other European languages, mentioned in the translations of Pope Francis’ exhortation: Italian tenerezza, French tendresse, English tenderness, German Zärtlichkeit, Russian nežnost’. Etymologies of these words, not only from the Romance languages, but also German and Russian names, are associated with the notions like gentleness and fragility, which refer to the attitude towards another person, expression of the feeling, as well as the gentle way of treating another person. In that respect, Polish differs from the other languages. The image of tenderness shaped by the Polish word czułość (etymologically connected with the verb czuć – tofeel) directs attention to the aspect of sensitivity and empathy with another person, focusing on the condition, situation in which the person finds himself/herself, as well as their needs. It is an important aspect, which is underestimated during the first reflection on this notion, as it is dominated by the meaning of expression of the feeling.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2017, 12; 112-119
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Methodological basis of cognitive-anthropological semantics. The case of the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours (vols. 1-5, 2015-2019)
    Autorzy:
    Grzegorczykowa, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2081404.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    cognitive-anthropological semantics
    structural semantics
    methodology
    comparative linguistics
    conceptualization
    linguistic worldview
    axiology
    conceptual invariant
    base image
    honour
    semantyka kognitywno-antropologiczna
    semantyka strukturalna
    metodologia
    komparatystyka
    konceptualizacja
    językowy obraz świata
    aksjologia
    inwariant pojęciowy
    pojęcie bazowe
    honor
    Opis:
    Artykuł składa się z dwóch części. Pierwsza – metodologiczna, przedstawia podstawowy cel badań kognitywno-antropologicznych w opozycji do semantyki strukturalnej i opisuje kolejne kroki badawcze prowadzące do tego celu. Część druga zawiera refleksje na temat opublikowanych tomów „Leksykonu aksjologicznego”, w szczególności tomu 5, poświęconego pojęciu honoru.Celem badań semantyczno-strukturalnych jest rekonstrukcja systemu semantyczno-leksykalnego określonego języka (kodu), służącego komunikacji międzyludzkiej, a więc rekonstrukcja informacji, które można uzyskać przez „użycie kodu”. Celem semantyki kognitywnoantropologicznej jest rekonstrukcja sposobu konceptualizowania wyróżnionych językowo fragmentów świata.Zadania, stojące przed badaczami semantyki drugiego typu, to: (1) wykrycie obiektu, będącego przedmiotem konceptualizacji (pojęcia bazowego, inwariantu pojęciowego) i (2) rekonstrukcja sposobu jego obrazowania, konceptualizowania w umysłach ludzi mówiących danym językiem. To drugie zadanie dokonuje się przez analizę wyrażeń językowych powiązanych z badanym pojęciem. Wykorzystuje się w tym celu teorię pól leksykalno-semantycznych, a także teorię ram interpretacyjnych i teorię domen kognitywnych. Obie te kwestie omawiane są w artykule.
    The article consists of two parts. The first, methodological part presents the goal of cognitive-anthropological research in opposition to structural semantics and describes successive steps that lead to that goal. The second part contains commentary on the Axiological Lexicon of Slavs and their Neighbours, especially volume 5, devoted to honour.The aim of semantic-structural research is to reconstruct the semantic-lexical system of a language (as code) serving interpersonal communication – in other words, it is to reconstruct the information that one may obtain through the use of the code. The aim of cognitive-anthropological semantics is to reconstruct the conceptualization of linguistically salient fragments of reality.The challenges that cognitive-anthropological linguists have to meet include: (1) the identitication of the object of conceptualization (the base concept/conceptual invariant); (2)  a reconstruction of the image, conceptualization of that object in the minds of people who speak a given language. The latter challenge is met through an analysis of linguistic expressions connected with a given concept – the theory of lexical-semantic fields, the theory of interpretive frames and the theory of cognitive domains are used for the purpose. Both these issuses are discussed in the article.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 9-23
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O łakomstwie słów parę. Polskie leksemy o rdzeniu łacz-/łak-
    A few words about greediness. Polish lexemes containing the root łacz-/łak-
    Autorzy:
    Krótki, Zuzanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/943864.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    historical word formation
    word formation nest
    linguistic transformation
    historical semantics
    disappearance of lexemes
    słowotwórstwo historyczne
    gniazdo słowotwórcze
    zmiana językowa
    semantyka historyczna
    zanik leksemów
    Opis:
    The paper presents the word family of the łacz-/łak- root. The material included 51 word forms, gathered from all accessible lexicographical sources of the entire history of the Polish language, and were presented in the form of a word formation nest. The aim of the analyses was to show the internal structure of the motivating relations between the center of the nest –*olkati, olčǫ, and a group of words of different levels of derivation. The studies tried to answer the question of how the word forms of the łacz-/łak- root were built. The (re)construction of the nest was used to discuss the discerned transformations and aided in defining the character of the changes in meaning of the examined units. The patterns of suffixal connections presented in the paper allowed tracing the paths of word formative development of individual formations. They have also enabled pointing out the transformations which were most important for the changes in the nest of the root łacz-/łak-.
    W artykule zaprezentowana została rodzina leksykalna o rdzeń łacz-/łak-. Materiał liczący pięćdziesiąt jeden słowoform, wyekscerpowany ze wszystkich dostępnych źródeł leksykograficznych rejestrujących słownictwo historyczne, zaprezentowany został w postaci gniazda słowotwórczego. Celem analiz było pokazanie wewnętrznej struktury relacji motywujących pomiędzy centrum gniazda –*olkati, olčǫ a grupą wyrazów o różnym stopniu pochodności. Analizy stanowią próbę odpowiedzi na pytanie, jak były budowane formacje o rdzeniu łacz-/łak-. (Re)konstrukcja gniazda posłużyła omówieniu dostrzeżonych przeobrażeń, jak również określeniu charakteru zmian w znaczeniach badanych jednostek. Zaprezentowane w artykule wzory połączeń sufiksów pozwoliły prześledzić drogi słowotwórczego rozwoju poszczególnych formacji, umożliwiły również wskazanie najważniejszych przeobrażeń dla gniazda o rdzeniu łacz-/łak- procesów.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series; 2015, 4
    2451-1153
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Studia Indogermanica Lodziensia. Supplementary Series
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    О мотивационной соотносительности лексико-семантических дериватов (на примере одного славянского корня). *Chol- и его производные
    On the Motivating Relation of Lexical-Semantic Derivatives (One Slavonic Root as an Example). *Chol- and its Derivatives
    Autorzy:
    Червинский, Пётр
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1046596.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    семантика корня
    этимология
    диалекты
    языковое сознание
    парадигматико-концептуальный потенциал
    развитие значений
    the root semantics
    etymology
    dialects
    linguistic awareness
    paradigmatic-conceptual potential
    development of meanings
    Opis:
    С привлечением этимологического, исторического, диалектного, а также современного общеупотребительного литературного материала рассматривается семантика, в первую очередь, русскоязычного корня хол(о)-, отчасти в сопоставлении с рядом славянских языков в контексте особенностей и отличия. Последовательно выводится общее и типичное в значениях таких слов, как холостой, холоп, холуй и др. На базе этого общего прослеживаются далее возможные ответвления в развитии исходных значений. Обращается внимание на специфику не выделяемых уже в настоящее время суффиксов -ст-, -п-, -уй и подобные, с представлением их воздействия на семантику корня при формировании лексем. Анализ подводит к возможности выделения парадигматико-концептуальной схемы и потенциала, лежащих в основе моделирующего развития определяемого круга слов с опорой на их корневую семантику. В завершение выводится и представляется в наглядном типологическом виде, с опорой на составляющие семантические признаки, указанная концептуальная схема-модель для семантики холостой в отношении русскоязычного ареала, с учетом общеупотребительных и диалектных употреблений.
    This article discusses the primarily Russian root хол(о)- based on the etymological, historical, and dialectal material as well as contemporary literary common language. The material is partly contrasted with some Slavonic languages in terms of features and differences. Common and individual features are highlighted within the meanings of such words as холостой, холоп, холуй and others. This is taken as a starting point for revealing further possible branches in the development of the original meanings. The author focuses on the specificity of the suffixes that are not currently isolated, -ст-, -п-, -уй, and similar. The author also shows the influence of these suffixes on the root semantics in the process of shaping lexems. The analysis demonstrates that it is possible to identify a paradigmatic-conceptual scheme and potential which underlie the development model of the word range in question and the semantics of their root. At the end, the scheme is shown in an illustrative and typological perspective next to the semantic features of the холостой lexem. The conclusions address the Russian linguistic domain covering the usage in the dialects and in the common language.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2019, 18; 39-60
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    О мотивационной соотносительности лексико-семантических дериватов (на примере одного славянского корня). Полисемия слова и корня
    Autorzy:
    Червинский, Пётр
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1044782.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    семантика корня
    этимология
    диалекты
    языковое сознание
    парадигматико-концептуальный потенциал
    развитие значений
    the root semantics
    etymology
    dialects
    linguistic awareness
    paradigmatic-conceptual potential
    development of meanings
    Opis:
    С привлечением этимологического, исторического, диалектного, а также современного общеупотребительного литературного материала рассматривается семантика, в первую очередь, русскоязычного корня хол(о)-, отчасти в сопоставлении с рядом славянских языков в контексте особенностей и отличия. Последовательно выводится общее и типичное в значениях таких слов, как холостой, холоп, холуй и др. На базе этого общего прослеживаются далее возможные ответвления в развитии исходных значений. Обращается внимание на специфику не выделяемых уже в настоящее время суффиксов -ст-, -п-, -уй и подобные, с представлением их воздействия на семантику корня при формировании лексем. Анализ подводит к возможности выделения парадигматико-концептуальной схемы и потенциала, лежащих в основе моделирующего развития определяемого круга слов с опорой на их корневую семантику. В завершение выводится и представляется в наглядном типологическом виде, с опорой на составляющие семантические признаки, указанная концептуальная схема-модель для семантики холостой в отношении русскоязычного ареала, с учетом общеупотребительных и диалектных употреблений.
    This article discusses the primarily Russian root хол(о)- based on the etymological, historical, and dialectal material as well as contemporary literary common language. The material is partly contrasted with some Slavonic languages in terms of features and differences. Common and individual features are highlighted within the meanings of such words as холостой, холоп, холуй and others. This is considered a starting point for revealing further possible branches in the development of the original meanings. The author focuses on the specificity of the suffixes that are not currently isolated: -ст-, -п-, -уй and similar. The author also shows the influence of these suffixes on the root semantics in the process of shaping lexems. The analysis demonstrates that it is possible to identify a paradigmatic-conceptual scheme and potential which underlie the development model of the word range in question and the semantics of their root. At the end, the scheme is shown in an illustrative and typological perspective next to the semantic features of the холостой lexem. The conclusions address the Russian linguistic domain covering the usage in the dialects and in the common language.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2019, 18; 13-38
    1731-8025
    2353-9623
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyłanianie się komunikacji: argument z robotyki
    Autorzy:
    Konderak, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/647299.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    emergence of communication
    robotic modelling
    cognitive underpinnings of communication
    linguistic games
    situation semantics
    wyłanianie się komunikacji
    modelowanie robotyczne
    poznawcze podstawy komunikacji
    gry językowe
    semantyka sytuacyjna
    Opis:
    Some “traditional” issues in language emergence and development are viewed through the prism of the interaction of autonomous robots with their environment and through their communicative skills based on the signaling system which emerges as a result of the robots’ own evolution. The main goal of the paper is to present initial conditions necessary for the emergence of communication in a group of robots. First, the paper discusses, in relation to the general faculty of language, the change that has taken place within cognitive science, particularly within computational modelling and Artificial Intelligence. Then a number of basic, individual cognitive mechanisms (pre-adaptations) are suggested, including the robots’ ability to distinguish signals, associate them with particular situations and imitate signaling behavior. These basic individual abilities may develop in the context of a community of interacting agents as well as in the changing communicative environment. In order to practice and develop the cognitive capacities, robotic agents are expected to engage in a number of activities ('language games'), including the imitation of actions, the negotiation of reference and the use of signals in the absence of referents. Inquiries into the emergence of communication in natural and artificial systems can help isolate the possible stages of the development of the robots’ communicative abilities.
    Niektóre „tradycyjne” kwestie związane z wyłanianiem się i rozwojem języka mogą być rozpatrywane w perspektywnie autonomicznych robotów, ich interakcji ze środowiskiem oraz ich zdolności komunikacyjnych opartych na systemie sygnałów, wyłaniającym się w toku ewolucji robotów. Głównym celem artykułu jest przedstawienie podstawowych, minimalnych zdolności niezbędnych do wyłonienia się komunikacji w grupie robotów. Na początku zarysowana została zmiana, jaka zaszła w podejściu do modelowania języka w kognitywistyce i w szczególności w kognitywistycznych badaniach nad sztuczną inteligencją. W dalszej części zaprezentowano przypuszczalne podstawowe mechanizmy poznawcze, w jakie powinien być wyposażony indywidualny robot, mianowicie: zdolność do rozróżniania sygnałów, do kojarzenia ich z konkretnymi sytuacjami oraz do naśladowania zachowań sygnalizacyjnych. Te podstawowe indywidualne zdolności mogą się rozwijać w ramach grupy współdziałających robotów osadzonych w zmieniającym się środowisku. By przećwiczyć te zdolności i je rozwinąć, roboty biorą udział w serii narzuconych przez eksperymentatora zadań („gier językowych”), takich jak: naśladowanie działań, negocjacje odniesienia, używanie sygnałów przy braku referenta tych sygnałów. Badania nad wyłanianiem się komunikacji w społecznościach naturalnych i sztucznych systemów mogą pomóc w identyfikacji etapów rozwoju zdolności komunikacyjnych.
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia; 2017, 42, 1
    2300-7540
    0137-2025
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Sklodowska, sectio I – Philosophia-Sociologia
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowy obraz wolności w pismach ks. Franciszka Blachnickiego
    Linguistic image of freedom in the writings of Fr. Franciszek Blachnicki
    Autorzy:
    Kominek, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1395866.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-15
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    semantics
    conceptual and lexical fields
    linguistic image of the world
    idiolectal vision of the world
    semantyka
    pole pojęciowo-leksykalne
    językowy obraz świata
    idiolektalna wizja świata
    Opis:
    Analiza językowego obrazu wolności w pismach ks. Franciszka Blachnickiego, założyciela Ruchu „Światło-Życie”, wskazuje kilka ważnych cech tego obrazu. Charakteryzuje się on dużym bogactwem leksemów odnoszących się do pola pojęciowo-leksykalnego wolności i niewoli. W obrębie tych dwóch pól można wymienić różnego typu relacje znaczeniowe, ale dominują pary opozycyjnych leksemów typu: wolny – niewolnik, wyzwolenie – zniewolenie, wolność – swawola. W obrazie wolności ks. F. Blachnickiego określenia pozytywne górują zdecydowanie przed określeniami negatywnymi. Autor używa łagodniejszych terminów na określenie złego używania wolności, np. zamiast o swawoli czy samowoli mówi o pseudowolności. Rezygnuje z żywej w dyskursie religijnym metafory niewoli jako określenia szczególnego oddania się Bogu i ludziom. W zamian proponuje synonimy zależność i służba, chcąc uniknąć zdecydowanie pejoratywnej konotacji, jaką niesie w połączeniach typu niewola miłości słowo niewola.
    An analysis of the linguistic image of wolność (freedom) in the writing of Fr. Franciszek Blachnicki, the founder of the “Light-Life” movement, has revealed several important features of the image. It is characterized by a large number of lexemes referring to the conceptual and lexical field of wolność (freedom) and niewola (slavery). Various types of semantic relations can be identified within these two fields, but pairs of opposing lexes: wolny (free) – niewolnik (slave), wyzwolenie (liberation) – zniewolenie enslavement), wolność (freedom) – swawola (playfulness) prevail. In the image of freedom by Fr. F. Blachnicki, positive definitions definitely outnumber the negative ones. The author used softer terms to describe the ill-conceived use of wolność (freedom), e.g., instead of swawola (frolics) or samowola (arbitrariness), he mentioned pseudowolność (pseudo-freedom). He surrendered the metaphor of niewola (captivity), typical of the religious discourse, as a description of special devotion to God and people. In return, he proposed synonyms for zależność (dependence) and służba (service), in order to avoid the pejorative connotation of the word niewola (slavery) in clusters like niewola miłości (bondage of love).
    Źródło:
    Poznańskie Spotkania Językoznawcze; 2018, 35-36; 33-43
    2082-9825
    2450-0259
    Pojawia się w:
    Poznańskie Spotkania Językoznawcze
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Flannel i beggar’s blanket: metafory czy amalgamaty? Analiza kognitywna wybranych potocznych nazw dziewanny w języku angielskim
    Autorzy:
    Mierzwińska-Hajnos, Agnieszka Bożena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/34616393.pdf
    Data publikacji:
    2021
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    cognitive semantics
    common plant names
    metaphor
    conceptual blend
    linguistic worldview
    dynamic meaning construction
    semantyka kognitywna
    potoczne nazwy roślin
    metafora
    amalgamat pojęciowy
    językowy obraz świata
    dynamiczna konstrukcja znaczenia
    Opis:
    Autorka dokonuje analizy kognitywnej wybranych nazw dziewanny (Verbascum thapsus L.) w języku angielskim, motywowanych wyglądem rośliny. Analizując takie określenia jak flannel (pol. flanela) oraz beggar’s blanket (pol. koc żebraka), stara się ukazać, w jaki sposób przebiega konceptualizacja tych nazw. Wykorzystuje przy tym zarówno założenia teorii metafory pojęciowej, jak i teorii integracji pojęciowej, w szczególności zaś sześcioprzestrzenny model autorstwa Line Brandt i Per Aage Brandta. Równocześnie w artykule zostały zaprezentowane te aspekty, które wydają się być kluczowe dla analizy kognitywnej potocznych nazw roślin: rola ludzkiego doświadczenia i myśli ucieleśnionej w procesie konceptualizacji pojęć, sposób dynamicznego konstruowania znaczenia osadzonego w określonym kontekście oraz (iii) funkcja językowego obrazu świata w odkodowywaniu znaczeń.
    The paper offers a cognitive analysis of selected common English names of mullein (Verbascum thapsus L.) motivated by the appearance of the plant. While analyzing such names as flannel and beggar’s blanket, the author strives to portray the way they are conceptualized by recalling Conceptual Metaphor Theory and Conceptual Integration Theory, in particular the Brandt and Brandt six-space model of conceptual integration, also known as a cognitive-semiotic approach to metaphor. In the course of the analysis, the author also makes reference to those aspects which seem indispensable from the standpoint of cognitive linguistics, viz. (i) the role of human experience and embodied thought in the conceptualization process, (ii) the dynamic and context-dependent meaning construction and (iii) the role of linguistic worldview in decoding meaning.
    Źródło:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2021, 33; 131-150
    0860-8032
    Pojawia się w:
    Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowy obraz kobiety i mężczyzny w aforyzmach Gertrudy von le Fort
    Linguistic Images of Man and Woman in the Aphorisms of Gertrud von le Fort
    Autorzy:
    Żurawlew, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/951892.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Fundacja Naukowa Katolików Eschaton
    Tematy:
    Gertrud von le Fort
    aforyzm
    relacja między kobietą a mężczyzną
    semantyka leksykalna
    językowy obraz świata
    aphorism
    relation between a man and a woman
    lexical semantics
    linguistic image of the world
    Opis:
    W niniejszej publikacji mowa jest o językowym obrazie kobiety i mężczyzny w aforyzmach Gertrud von le Fort, niemieckiej pisarki żyjącej w latach 1876-1971, której twórczość określają inspiracje religijne. Podjęte tu rozważania wchodzą w zakres semantyki leksykalnej i korespondują z językoznawstwem aksjologicznym oraz nowszym nurtem badań językoznawczych, tzw. teolingwistyką. Autor poddaje semantycznej analizie sposób, w jaki Gertrud von le Fort kategoryzuje i wartościuje w swoich aforyzmach relację zachodzącą między kobietą i mężczyzną. Interesuje go etyka mowy poetki oraz wartości semantyczne tworzące w jej idiolekcie obraz obu płci. Ponieważ sferę aksjologiczną aforyzmów Gertrud von le Fort konstytuuje język doświadczenia religijnego, autor zwraca również uwagę na sposób, w jaki przedstawiana jest w badanych aforyzmach duchowość kobiety i mężczyzny. Refleksja metodologiczna oparta jest o studium wiedzy z zakresu badań nad językowym obrazem świata. Autor definiuje to zagadnienie, przedstawiając pierwotną koncepcję Wilhelma von Humboldta oraz współczesne koncepcje badawcze m.in. Jerzego Bartmińskiego i Ryszarda Tokarskiego, a następnie odnosi je do relacji, jaka zachodzi między językowym obrazem świata a literaturą. Rozważania wzbogacone są o notę biograficzną Gertrud von le Fort, której poetycka i prozatorska twórczość stała się na początku XX wieku oznaką duchowego odrodzenia Niemiec. Przedstawione zostały najważniejsze fakty z życia poetki oraz rozwój jej pisarskiego kunsztu. Autor przypomina m.in. o Hymnach do Kościoła (Hymnen an die Kirche) – jednym z najważniejszych poematów niegdyś protestanckiej pisarki, w którym zawarła swój własny duchowy proces zbliżania się do katolicyzmu. Praca stanowi oryginalny wkład autora do badań nad literacką spuścizną Gertrud von le Fort. Jak dotąd nie były prowadzone żadne analizy ujmujące jej aforystyczną twórczość z punktu wiedzenia językoznawstwa kulturowego, uwzględniającego aspekty aksjologiczne jej idiolektu. Refleksja dowodzi m.in., że orientacja estetyczna języka le Fort oparta jest o ideę wzajemności kobiety i mężczyzny, i że obraz obu płci zastany w aforyzmach pisarki jest spójny z ich potocznym wyobrażeniem zakorzenionym w tradycji chrześcijańskiej. Tym samym praca może być społecznie ważnym przyczynkiem do dalszych rozważań z zakresu wywiedzionej z literatury chrześcijańskiej antropologii płci.
    The following paper deals with a linguistic image of man and woman in the aphorisms of Gertrud von le Fort, a German writer whose dates are 1876-1971 and whose oeuvre is determined by religious inspirations. Reflections undertaken in this paper are related to the field of lexical semantics and correspond with axiological linguistics as well as the latest tend in linguistic studies, the so called theological linguistics. The semantic analysis carried out in the paper addresses the ways in which Gertrud von le Fort categorises and evaluates the relation between a man and a woman in her aphorisms. The author of the paper is interested in the ethics of the poet's utterance as well as semantic properties that create the images of both sexes in le Fort's idiolect. Since the axiological sphere of Gertrud von le Fort's aphorisms is constituted by the language of religious experience, the author of this paper also concentrates on the ways in which spirituality of a man and a woman is represented in the aphorisms under discussion. Methodological reflection focuses on recent developments in the studies on the linguistic image of the world. The author defines this issue by referring to the original concept formulated by Wilhelm von Humboldt as well as recent research conceptions of Jerzy Bartmiński and Ryszard Tokarski, among others. He then relates them to interdependence between literature and the linguistic image of the world. The reflections are enriched by a biographical note of Gertrude von le Fort, whose poetry and prose became a symbol of spiritual rebirth of Germany at the beginning of the 20th century. Major facts of the poet's life as well as her artistic skill in writing are presented in the paper. The author evokes Hymns to the Church (Hymnen an die Kirche) that belong to the most important texts of this formerly protestant writer – in which she presented her own spiritual process of moving closer to Catholicism. The author of this paper provides an original input into the studies on the literary legacy of Gertrud von le Fort. So far no studies have been conducted on her aphoristic oeuvre from the angle of cultural linguistics that includes axiological aspects of her idiolect. The reflection proves that the esthetically-oriented language of le Fort is based on the idea of mutuality between man and woman and that the images of both sexes found in the writer's aphorisms are consistent with a popular perception rooted in Christian tradition. Theat is why this paper may become an important contribution to further considerations in the field of gender anthropology inferred from Christian literature.
    Źródło:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education; 2014, 4(8); 149-174
    2299-9922
    Pojawia się w:
    Religious and Sacred Poetry: An International Quarterly of Religion, Culture and Education
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od matematyki do analizy języka naturalnego. Kilka uwag o filozofii języka Gottloba Fregego
    From mathematics to natural language analysis. Some remarks about Gottlob Frege’s philosophy of language
    Autorzy:
    Maciaszek, Janusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38438117.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Akademia Humanistyczno-Ekonomiczna w Łodzi
    Tematy:
    philosophy of language
    linguistic meaning
    semantics
    sens of the expression
    reference
    force of a sentence
    proper name
    definite description
    filozofia języka
    znaczenie językowe
    semantyka
    sens wypowiedzi
    odniesienie
    siła zdania
    prawidłowa nazwa
    konkretny opis
    Opis:
    Gottlob Frege (1848–1925) był głównie matematykiem, który chciał wzmocnić tę dyscyplinę na gruncie filozoficznym. Punktem wyjścia była analiza języka matematyki, jednak jego zainteresowania skupiały się na języku naturalnym. Dziś zasłynął nie jako matematyk, ale raczej jako filozof języka i zasługuje na miano ojca tej dyscypliny. Jego pisma są powszechnie uznawane przez filozofów i lingwistów za przełomowe prace z zakresu filozofii języka. Jego osiągnięcia docenili głównie brytyjscy filozofowie analityczni zajmujący się analizą języka. W artykule skupiam się na tej części spuścizny Fregego, która jest wciąż żywa w filozofii języka i nowożytnym językoznawstwie. W szczególności analizuję matematyczne inspiracje semantyką Fregego i konsekwencje jej zastosowania w języku naturalnym. Następnie skupiam się na związku pojęć semantycznych wprowadzonych przez Fregego z dość niejasnym pojęciem znaczenia językowego oraz wskazuję problemy, jakie pojawiają się w przypadku zastosowania semantyki Fregego do języka naturalnego. Pokrótce przedstawiam aktualne kierunki analizy języka naturalnego, które zmierzają do przezwyciężenia problemów generowanych przez teorię Frege'a.
    Gottlob Frege (1848–1925) was mainly a mathematician who wanted to reinforce this discipline on philosophical ground. The starting point was the analysis of the language of mathematics, but his interests focused on natural language. Nowadays he is not famous as mathematician but rather as a philosopher of language, and he deserves the title of the father of this discipline. His writings are widely recognized by philosophers and linguists as seminal papers in philosophy of language His achievements were appreciated mainly by British analytic philosophers who dealt with the analysis of language. In the paper I focus on the part of Frege’s legacy that is still vivid in philosophy of language and modern linguistics. I particularly analyze mathematical inspiration of Frege’s semantics and the consequences of its application to natural language. Then I focus on the relation of semantic notions introduced by Frege with a rather unclear notion of linguistic meaning, and indicate the problems that appear if Frege’s semantics is to be applied to natural language. I briefly present the current directions in the natural language analysis that tend to overcome the problems generated by Fregean theory.
    Źródło:
    Językoznawstwo; 2013, 7; 57-75
    1897-0389
    2391-5137
    Pojawia się w:
    Językoznawstwo
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O roli kodu kulturowego i jego komponentów w procesie konstytuowania znaczenia w języku obcym
    On the role of the cultural code and its components in the process of constituting meaning in a foreign language
    Autorzy:
    Szeluga, Adam
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1963483.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-31
    Wydawca:
    Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
    Tematy:
    kod kulturowy
    rozumienie
    sens
    język obcy
    semantyka
    system językowy
    akwizycja języka
    socjalizacja we wspólnocie językowej
    rzeczywistość pozajęzykowa
    kognitywne i emocjonalne aspekty języka
    kontekst socjokulturowy
    cultural code
    meaning
    understanding
    foreign language
    semantics
    language system
    language acquisition
    socialization in the language community
    extra-linguistic reality
    sociocultural context
    cognitive and emotional aspects of language
    Opis:
    W artykule podjęto analizę pojęcia tzw. kodu kulturowego, rozumianego jako splot kulturowych i społecznie uwarunkowanych elementów, przez pryzmat których nadajemy (najczęściej nieświadomie) rzeczom i zjawiskom określone znaczenia. Użytkownik języka ojczystego nabywa tenże kod w procesie wychowania i socjalizacji w społeczeństwie, a także naturalnej akwizycji języka pierwszego. Proces opanowania języka obcego podlega jednak dalece większym ograniczeniom, stąd też centralnym problemem tekstu jest zagadnienie ‘wyuczalności’ kodu kulturowego w języku obcym. Mimo, że elementy obcojęzycznego kodu kulturowego wpływają negatywnie na procesy rozumienia i tworzenia znaczeń w języku obcym, mogą zarazem pozytywnie kształtować świadomość kultury ojczystej oraz relacje bikulturowe pomiędzy nią a kulturą obcą.
    The article analyses the notion of the so-called cultural code, understood as a complex interweaving of culturally and socially conditioned elements, through the prism of which we give (most often unconsciously) things and phenomena their particular meanings. The native language user acquires this code in the process of upbringing and socialisation in the society and during acquisition of the first language. However, the process of mastering a foreign language is subject to far greater constraints. Hence, the main problem addressed in the text is the issue of ‘learnability’ of the cultural code, which is specific for each language. Although the foreign-language specific elements have a negative impact on the processes of understanding and expressing the intended meanings in the foreign language, they can at the same time positively shape the awareness of native culture as well as the bi-cultural relations between the native and the foreign culture.
    Źródło:
    Forum Filologiczne Ateneum; 2020, 8, 2; 57-71
    2353-2912
    2719-8537
    Pojawia się w:
    Forum Filologiczne Ateneum
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-47 z 47

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies