Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "i litewskie" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów

Dostawca treści

Podbaza

Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 22
Tytuł:
Tygodnik „Kraj” wobec rewolucji 1905–1907 w guberniach litewskich i nadbałtyckich
‘Kraj’ weekly towards the revolution of 1905–1907 in the Lithuanian and Baltic provinces
Autorzy:
Grabski, Maciej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2165366.pdf
Data publikacji:
2015-12-15
Wydawca:
Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
tygodnik „Kraj”
rewolucja 1905–1907
gubernie nadbałtyckie
i litewskie
przemiany społeczne
przemiany narodowe
„Kraj” weekly
revolution of 1905–1907
Baltic and Lithuanian provinces
social transformations
national transformations
Opis:
W artykule omówiono rewolucję lat 1905–1907 na obszarze guberni nadbałtyckich oraz litewskich. Tekst został podzielony na dwie części: problematykę społeczną oraz narodową. W pierwszym z nich opisałem strajki i protesty poszczególnych grup społecznych. Rewolucja w aspekcie społecznym, mimo krwawego przebiegu doprowadziła do poprawy warunków pracy części społeczeństwa na omawianym terenie. Podobnie nowe prawa uzyskały narody takie jak Estończycy, Litwini, Łotysze, Polacy i Żydzi. Czasopismo „Kraj” krytycznie oceniało zamieszki i rozruchy, ale i jednocześnie wyrażało zadowolenie z ustępstw władzy wobec protestujących, zwłaszcza tam gdzie nie dochodziło do represji, a strajki zakończyły się bezkrwawo. Mimo negatywnej oceny rewolucji, nie pisząc o tym wprost, dziennikarze „Kraju” zwracali uwagę, że bez rewolucji nie byłoby ustępstw ze strony caratu.
This article describes the revolution of 1905–1907 in the area of the Baltic and Lithuanian provinces. The text is divided into two parts, dealing with social and national issues. The first part presents strikes and protests of specific social groups. The social aspects of the revolution, despite its bloody course, led to improvement of labour conditions for a part of the population in the area under discussion. Similarly, new rights were acquired by such nationalities as Estonians, Lithuanians, Latvians, Poles and Jews. The „Kraj” journal critically evaluated the chaos and riots, but at the same time it expressed its satisfaction with concessions made by the authorities towards the protesters, especially in cases where no reprisals were suffered and strikes ended without bloodshed. Despite a negative assessment of the revolution, the „Kraj” journalists, without openly writing about this fact, emphasized that there would have been no concessions on the tsarist side without the revolution.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2015, Zeszyt, XXIX; 323-336
0860-9608
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Énoncés définitoires directs français et leurs équivalents lituaniens et polonais dans le corpus parallèle
French Direct Defining Statements and Their Lithuanian and Polish Equivalents in the Parallel Corpus
Wypowiedzi definicyjne bezpośrednie w języku francuskim oraz ich litewskie i polskie odpowiedniki w korpusie paralelnym
Autorzy:
Cholewa, Joanna
Valiukienė, Vita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/31341830.pdf
Data publikacji:
2022-09-19
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
wypowiedź definicyjna
korpus paralelny
ekwiwalenty litewskie i polskie
désigner
signifier
vouloir dire
c’est-à-dire
defining statement
parallel corpus
Lithuanian and Polish equivalents
énoncé définitoire
corpus parallèle
équivalents lituaniens et polonais
Opis:
L’article porte sur les énoncés définitoires avec les marqueurs désigner, signifier, vouloir dire et c’est-à-dire. Les données linguistiques proviennent du corpus parallèle des textes littéraires contemporains français-lituanien-polonais. L’analyse sera focalisée sur les équivalents lituaniens et polonais des marqueurs sélectionnés. Nous chercherons à savoir (1) quels sont ces équivalents dans les deux langues de traduction, (2) s’il y a des régularités dans les traductions des énoncés avec les marqueurs sélectionnés. Dans le cas de désigner, les traductions polonaise et lituanienne gardent le caractère de l’énoncé définitoire, dans lequel s’exprime la relation signe→chose. Le rapport interprétatif des énoncés définitoires de signification (marqueurs signifier et vouloir dire) est également majoritairement préservé dans la traduction. Par contre, le caractère de reformulation paraphrastique, présent grâce à c’est-à-dire, est préservé en polonais seulement dans 3 cas sur 19 avec czyli. En lituanien, cette relation persiste dans 11 cas grâce à deux marqueurs : tai yra et kitaip tariant.
Artykuł dotyczy wypowiedzi definicyjnych w języku francuskim ze znacznikami désigner, signifier, vouloir dire i c’est-à-dire. Dane językowe pochodzą z korpusu paralelnego współczesnych tekstów literackich francusko-litewsko-polskich. Analiza skupiona będzie na litewskich i polskich ekwiwalentach wybranych znaczników. Jej celem będzie stwierdzenie: (1) jakie są owe ekwiwalenty w obu językach docelowych oraz (2) czy istnieją prawidłowości w tłumaczeniu wypowiedzi z analizowanymi znacznikami. W przypadku désigner, tłumaczenia na język polski i litewski zachowują charakter wypowiedzi definicyjnej, w której wyrażana jest relacja znak→obiekt. Relacja interpretacyjna wypowiedzi definicyjnych z signifier i vouloir dire jest również w większości zachowana w tłumaczeniu. Natomiast charakter parafrazy w przypadku c’est-à-dire jest zachowany w języku polskim jedynie w 3 przypadkach na 19 dzięki partykule czyli. W języku litewskim relacja ta utrzymana jest w 11 wypowiedziach dzięki znacznikom tai yra i kitaip tariant.
This article deals with defining statements containing the markers désigner, signifier, vouloir dire and c’est-à-dire. The linguistic data come from the parallel corpus of contemporary French-Lithuanian-Polish literary texts. The analysis focuses on the Lithuanian and Polish equivalents of the selected markers. We seek to know (1) what are these equivalents in the two languages of translation, and (2) if there are regularities in the translations of the statements with the selected markers. In the case of désigner, the Polish and Lithuanian translations retain the character of the defining statement, in which the sign→thing relationship is expressed. The interpretative relationship of defining meaning statements (the markers signifier and vouloir dire) is also mostly preserved in translation. However, the character of paraphrastic reformulation, present thanks to c’est-à-dire, is kept in Polish only in 3 cases of 19 with czyli. In Lithuanian, this relationship persists in 11 cases, thanks to two markers: tai yra and kitaip tariant.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 8; 95-108
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Litewskie obchody stulecia urodzin Czesława Miłosza
The 100th Anniversary of the Birth of Czesław Miłosz in Lithuania
Autorzy:
Dalecka, Teresa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/942573.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
litewskie obchody stulecia urodzin Czesława Miłosza
Czesław Miłosz
konferencja Czasy i przestrzenie Czesława Miłosza
Opis:
On June 27–28, the Institute of Lithuanian Literature and Folklore and the Vilnius University organized an international conference “Times and Places of Czeslaw Milosz“. The one hundredth anniversary of the birth of Czesław Milosz (1911–2004), Nobel Prize winner and alumnus of the Vilnius University, provided an important opportunity to reflect on the influence that this writer and his work had on the modern consciousness. The places of Czesław Milosz, which in his poetry served as the key guidelines in search of reality and meaning, included Lithuania, Poland, Central and Eastern Europe, France and the United States of America.
Źródło:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze; 2012, 01
2299-7458
2449-8386
Pojawia się w:
Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ród książąt Glińskich : bunt Michała Glińskiego : czasy, ludzie i miejsca. T. 2
Autorzy:
Przybyliński, Ryszard (1955- ).
Współwytwórcy:
Infort Editions. Wydawca
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Zabrze ; Tarnowskie Góry : Wydawnictwo Inforteditions
Tematy:
Glińscy (rodzina)
Gliński, Michał (ok. 1470-1534)
Rody
Książęta i księżne
Opracowanie
Opis:
Bibliografia na stronach 384-426. Indeks.
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
Witolorauda Józefa Ignacego Kraszewskiego w twórczości Stanisława Moniuszki
Witolorauda by Józef Ignacy Kraszewski in the Works by Stanisław Moniuszko
Autorzy:
Magdziak, Agata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/37515140.pdf
Data publikacji:
2024
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Stanisław Moniuszko
Józef Ignacy Kraszewski
Witolorauda
„starożytności” litewskie
muzyka i literatura
Lithuanian “antiquities”
music and literature
Opis:
Artykuł poświęcony jest analizie metod adaptacji artystycznej Witoldoraudy Józefa Ignacego Kraszewskiego przez Stanisława Moniuszkę w kantatach mitologicznych Milda, Nijoła i Krumine, a także opisowi związków słowa i muzyki w utworach Moniuszki inspirowanych tą epopeją Kraszewskiego. Na podstawie korespondencji oraz tekstów publicystycznych obydwu twórców omówione zostały kulisy ich współpracy, a także Moniuszkowska wizja sztuki (zwłaszcza muzyki i literatury oraz związków między nimi). Wykorzystane w badaniach źródła są świadectwem stosunku kompozytora do muzycznych opracowań wielkiej poezji, a nawet zawierają jego deklaracje programowe w tym zakresie. Prócz próby zobrazowania konkretnych, retorycznych związków dźwięków ze słowem w opisywanej parze dzieł artykuł zawiera analizę sposobu, w jaki „litewskość” literackiej fantazji Kraszewskiego została oddana w muzyce związanego z Wileńszczyzną Moniuszki. Wnioski płynące z analiz pozwoliły dookreślić i pogłębić rozumienie osobowości twórczej Stanisława Moniuszki. Są także są przykładem realizacji idei powinowactwa sztuk w okresie polskiego romantyzmu.
The article presents an analysis of Stanisław Moniuszko’s artistic adaptation methods of Józef Ignacy Kraszewski’s Witolorauda in the mythological cantatas Milda, Nijoła, and Krumine, alongside an examination of the interplay between words and music in Moniuszko’s compositions inspired by Kraszewski’s epic. Drawing on correspondence and journalistic texts of both artists, the study explores their behind-the-scenes collaboration and Moniuszko’s artistic vision, particularly concerning the relationship between music and literature. The sources utilized in the article serve as a testament to the composer’s approach to setting great poetry to music, encompassing his programmatic declarations on this subject matter. Apart from elucidating specific rhetorical connection between sounds and words in the aforementioned works, the article analyzes how Moniuszko’s music reflected the “Lithuanianness” of Kraszewski’s literary fantasy, given Moniuszko’s own connection to the Vilnius Region. The conclusions derived from this analysis have the potential to delineate and enrich comprehension of the creative persona of Stanisław Moniuszko, while also exemplifying the manifestation of the interconnectedness of the arts during the era of Polish Romanticism.
Źródło:
Perspektywy Kultury; 2024, 44, 1; 371-384
2081-1446
2719-8014
Pojawia się w:
Perspektywy Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O efektywnym uprawianiu historiografii. Rozważania na marginesie pracy Aleksandry Ziober
On the Effective Pursuit of Historiography. Reflections on the Book by Aleksandra Ziober
Autorzy:
Żojdź, Karol
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28763570.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Grand Duchy of Lithuania
elites
royal election
Władysław IV
Michał I
Wielkie Księstwo Litewskie
elity
wolna elekcja
Opis:
W artykule omówiono najnowszą pracę na temat postaw litewskich elit wobec elekcji Władysława IV i Michała I. Krytyce poddana została m.in. metodologia zastosowana na potrzeby publikacji oraz dobór bezkrólewi. Recenzowana książka stała się również pretekstem, aby przywołać tezę o dynamiczności układów klientalnych w Rzeczypospolitej oraz podkreślić specyfikę relacji patron–klient w Wielkim Księstwie Litewskim.
The article discusses a recently published book on the attitudes of Lithuanian elites towards the election of Kings Władysław IV and Michał I. Among other things, the methodology used for the publication and the author’s selection of the interregna have been criticised. The reviewed book also became a pretext to recall the thesis on the dynamics of patron-client relations in the Polish-Lithuanian Commonwealth and to emphasise the specificity of those relations in the Grand Duchy of Lithuania.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2023, 130, 1; 151-174
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ród książąt Glińskich : bunt Michała Glińskiego : czasy, ludzie i miejsca. T. 1
Bunt Michała Glińskiego : czasy, ludzie i miejsca
Autorzy:
Przybyliński, Ryszard (1955- ).
Współwytwórcy:
Infort Editions. Wydawca
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Tarnowskie Góry ; Zabrze : Wydawnictwo Inforteditions
Tematy:
Glińscy (rodzina)
Gliński, Michał (ok. 1470-1534)
Rody
Książęta i księżne
Opracowanie
Dostawca treści:
Bibliografia CBW
Książka
Tytuł:
“In these times of great need”: Pledging the grand duke’s demesne in the Grand Duchy of Lithuania from 1502 to 1522
Autorzy:
Šedvydis, Laurynas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519721.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Wielkie Księstwo Litewskie (WKL)
skarb
zastaw
Zygmunt I Stary
finansowanie wojny
Grand Duchy of Lithuania (GDL)
treasury
pledge deeds
Sigismund I the Old
wartime financing
Opis:
The article analyses the grand-ducal demesne pledges in the Grand Duchy of Lithuania from 1502 to 1522 and the influence of this type of borrowing on the Lithuanian treasury. In the early sixteenth century, grand-ducal pledges were an essential source for financing the war effort in Lithuania. The pledge deeds reveal that at least 58,576.5 sexagenas of Lithuanian groschen were borrowed under grand-ducal demesne pledge deeds in the analysed period. The pledging intensified shortly before and during the Sejms of 1516 and 1518. Almost the entire debt was owned by the members of the Council of Lords and the highest Lithuanian dignitaries, with the leading magnate families at the forefront. Most of this debt was relieved by the Council of Lords.
Artykuł prezentuje analizę zastawów domeny wielkoksiążęcej z terenów Wielkiego Księstwa Litewskiego w latach 1502–1522 oraz wpływ pożyczek zastawnych na skarb litewski. Zastawy dóbr wielkoksiążęcych były ważnym źródłem finansowania działań militarnych na Litwie na początku XVI w. Z akt zastawów wynika, że w analizowanym okresie wielkość zastawów wynosiła co najmniej 58 576,5 kop groszy litewskich. Najintensywniejszy czas zastawów przypadł na sejmy lat 1516 i 1518 i bezpośrednio przed nimi. Niemal cały dług należał do członków Rady Panów i najwyższych litewskich dygnitarzy, najwięcej pożyczały wiodące rody magnackie. Rada Panów umorzyła większą część tego długu.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2022, 83, Spec.; 51-74
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przejęcie polskich internowanych na Litwie przez NKWD latem 1940 roku
Autorzy:
Jaczyński, Stanisław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1811924.pdf
Data publikacji:
2020-04-05
Wydawca:
Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach
Tematy:
obozy dla internowanych Polaków na Litwie
litewskie władze obozowe
samorząd jeniecki
wojska konwojowe NKWD
obozy specjalne NKWD: Kozielsk II i Pawliszczew Bor
Opis:
Nasza wiedza dotycząca problematyki internowania żołnierzy polskich na Litwie jest już  spora, znamy szczegółowe dane o zatrzymanych i warunki pobytu w obozach. Stosunkowo rzadko jednak podejmowana jest w naszej historiografii  kwestia przejęcia  Polaków z obozów internowania przez organa NKWD latem 1940 r. Schronienia na Litwie po agresji sowieckiej na Polskę szukało 14–15 tys. żołnierzy, w tym ok. 2,5 tys. oficerów oraz 25 tys. uchodźców cywilnych. Żołnierze polscy zostali rozmieszczeni w obozach dla internowanych, w których traktowano ich zgodnie z obowiązującymi konwencjami międzynarodowymi. Liczba internowanych stale zmniejszała się, co było podyktowane różnymi okolicznościami – wysyłanie żołnierzy do Francji, Wielkiej Brytanii, zwalnianie na własną prośbę, urlopy, ucieczki. W momencie rozpoczęcia okupacji Litwy przez Armię Czerwoną w obozach trzymano jeszcze 4767 osób. Akcja przekazania internowanych NKWD miała miejsce jeszcze przed oficjalnym włączeniem Litwy do ZSRR. Okoliczności przejęcia polskich wojskowych przez NKWD z obozów na Litwie udało się odtworzyć dzięki wykorzystaniu relacji zgromadzonych w tzw. Archiwum gen. Andersa zdeponowanego w Instytucie Hoovera w Stanford. Mikrofilmy kopii tych relacji są dostępne w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Transport polskich internowanych z czterech obozów na Litwie do obozów specjalnych NKWD odbywał się w niezwykle trudnych warunkach. Na punkcie przeładunkowym w Mołodecznie oddzielono oficerów i policjantów od podoficerów i szeregowych. Transporty z oficerami i policjantami odesłano do obozu w Kozielsku, a z podoficerami i szeregowymi do obozu w Pawliszczew Bor.
Źródło:
DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne; 2018, 15, 15; 77-96
1730-0274
Pojawia się w:
DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Litewska leksykografia gwarowa z przełomu XX i XXI wieku (na tle wybranych polskich słowników regionalnych)
Lithuanian Dialect Lexicography at the Turn of the Twenty-First Century (against the Background of Selected Polish Regional Dictionaries)
Autorzy:
Sakalauskienė, Vilija
Sawaniewska-Mochowa, Zofia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38455509.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
turn of the 21st century
leksykografia gwarowa i regionalna
gwary litewskie
gwary polskie
przełom XX i XXI wieku
ujęcie porównawcze
dialect and regional lexicography
Lithuanian dialects
Polish dialects
comparative approach
Opis:
The aim of this co-authored article is to provide an overview of contemporary Lithuanian dialect dictionaries in terms of their macro- and microstructure as compared to the concepts of description applied in selected recently published Polish regional dictionaries. The study considers the following issues in a comparative perspective: The range of entries (integral or differential, with selection made by lexicographers according to the adopted criteria). The arrangement of entries (alphabetical, alphabetical-cluster, thematic). The form of headwords (single- or multi-word). The way of defining the meaning (descriptive, synonymic, referential). The choice of textual illustrations and their notation. The use of grammatical information and the level of its complexity. The use of lexical maps and other visuals complementing the content of the definitions of headwords. As discussed, the comparison reveals significant similarities between the concepts of constructing Lithuanian and Polish dialect dictionaries. In both cases lexicographers compile integral dictionaries, which document the entire spoken language of the inhabitants of a given village or area, as well as differentia dictionaries, which focus on dialectal vocabulary. Although there is a preference for the alphabetical arrangement of entries, Polish dialect lexicographers have made some very successful attempts to compile thematic dictionaries (e.g. the ten-volume Dialect Dictionary of the Lublin Region (Słownik gwar Lubelszczyzny)). There are no dictionaries with this type of structure in Lithuanian lexicography. Lithuanian dialect lexicographic practice is strongly influenced by the pattern of description used in the Academic Dictionary of Lithuanian (Lietuvių kalbos žodynas). This tradition is also the source of the mixed alphabetical-cluster arrangement of entries and the single-word form of the headwords, which are followed by phrases. On the other hand, the ways of defining the meaning in the Polish and Lithuanian dictionaries under discussion are very similar. One novelty in Polish dialect lexicography as compared to the Lithuanian dictionaries is the practice of listing phraseologisms and verbal aspect pairs, or even triads, as separate entries. The use of grammatical terminology is not at the same level of complexity. The Lithuanian dictionaries include extensive grammatical information, unlike most of the Polish ones, where it is rather selective, apart from those compiled by Józef Kąś, which contain a full range of such data. The Latin grammatical terminology used in the Lithuanian dictionaries may be difficult to understand for non-linguists. The same applies to quotations illustrating the use of particular lexical items: they are provided in a full phonetic form, including the stress marking. In the case of Polish regional dictionaries, the tradition of such notation has been abandoned in favour of semi-phonetic, simplified spelling in order to make them more accessible to non-specialists. One new feature in Polish dialect lexicography which is worth noting is the visual component: in some dictionaries the definitions of headwords come with lexical maps (e.g. A Dialect Dictionary of the Lublin Region) and illustrations (e.g. the dictionaries compiled by Józef Kąś, which feature visuals of ethnographic value).      
Celem tego współautorskiego artykułu jest przegląd współczesnych litewskich słowników gwarowych z punktu widzenia ich makro- i mikrostruktury w komparacji z koncepcjami opisu zastosowanego w wybranych najnowszych polskich słownikach regionalnych. Przedmiotem porównania były następujące zagadnienia szczegółowe: Zasób haseł (pełny czy dyferencyjny, dokonywany przez leksykografów według ustalonych kryteriów). Układ haseł (alfabetyczny, alfabetyczno-gniazdowy, tematyczny). Postać hasła (jedno- czy wielowyrazowa). Sposób definiowania haseł (opisowy, synonimiczny, za pomocą odsyłaczy). Dobór ilustracji tekstowych i sposób ich zapisu. Zakres wykorzystania danych gramatycznych w opisie haseł. Wprowadzanie map leksykalnych i materiałów ikonograficznych uzupełniających treść definicji leksemów hasłowych o aspekt wizualny. Ujęcie porównawcze ukazało istotne zbieżności między koncepcjami konstruowania litewskich i polskich słowników gwarowych. W praktyce leksykograficznej litewskiej i polskiej mieszczą się zarówno słowniki pełne, dokumentujące całościowo mowę mieszkańców konkretnej wsi lub danego areału, jak i dyferencyjne, skupione na słownictwie gwarowym. Preferowany przez leksykografów jest alfabetyczny układ haseł, ale na gruncie polskiej leksykografii gwarowej są bardzo udane próby opracowania słownika tematycznego (10-tomowy Słownik gwar Lubelszczyzny). Słowników z takim układem w leksykografii litewskiej brakuje. Na sposobie opracowania litewskich słowników gwarowych mocno zaważyła metoda opisu stosowana w Słowniku języka litewskiego (Lietuvių kalbos žodynas). Z tej tradycji czerpany jest wzorzec układu alfabetyczno-gniazdowego i utrzymanie jednowyrazowej postaci hasła głównego, a dopiero w dalszej kolejności podawanie związków wyrazowych. Natomiast sposoby definiowania znaczeń w słownikach polskich i litewskich są bardzo zbliżone. Nowością w polskiej leksykografii gwarowej w stosunku do słowników litewskich jest traktowanie jako odrębnych haseł frazeologizmów oraz czasownikowych par aspektowych, a nawet triad. Nasycenie słowników gwarowych terminologią gramatyczną jest różne. Słowniki litewskie mają bogaty zasób tych danych, pełne informacje w sposób usystematyzowany podawane są w leksykonach opracowanych przez Józefa Kąsia, w innych polskich słownikach – wybiórczo. W litewskich słownikach gwarowych stosowana jest łacińska terminologia gramatyczna, co z perspektywy niejęzykoznawcy może być trudne w odbiorze. Podobnie jak zapisywanie cytatów gwarowych, ilustrujących użycia leksemów hasłowych, w pełnej postaci fonetycznej, z zaznaczeniem akcentów. W polskich słownikach regionalnych odchodzi się od tradycji takiego zapisu na rzecz pisowni półfonetycznej, uproszczonej, by ułatwić korzystanie z nich niespecjalistom. Cenną nowością w polskiej leksykografii regionalnej jest uzupełnianie definicji haseł mapami językowymi (Słownik gwar Lubelszczyzny) oraz ilustracjami (bogatą ikonografią o walorach etnograficznych wyróżniają się zwłaszcza słowniki opracowane przez Józefa Kąsia).
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2022, 46
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sposoby wyrażenia praesens i futurum w Kronice Supraskiej
Ways of expressing present and future tenses in the Supraśl Chronicle
Autorzy:
Grabowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/956394.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Old Belorussian chronicles
the first Belorussian-Lithuanian compilation
Old Russian language
verb
present tense
future tense
latopisy białorusko-litewskie
i redakcja latopisów
język staroruski
czasownik
czas teraźniejszy
czas przyszły
Opis:
Przedmiotem artykułu jest analiza form praesens oraz futurum dokonanego i niedokonanego wyekscerpowanych z tekstu Kroniki Supraskiej – zabytku należącego do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. W analizowanym tekście formy czasu teraźniejszego oraz przyszłego I uzyskują liczne poświadczenie. Nie odnotowano natomiast żadnej formy II typu futurum niedokonanego. Często formy 3 os. sg. futurum dokonanego użyte są w funkcji praesens historicum.
The article focuses on the analysis of forms of praesens and futurum perfect and imperfect excerpted from the Supraśl Chronicle, which belongs to the first Belorussian-Lithuanian compilation. In the examined text the forms of present and future I tenses are frequently observed. However, not a single form of futurum imperfect of type II has been found. The forms of third person singular futurum perfect are used as praesens historicum.
Źródło:
Linguodidactica; 2016, 20; 95-104
1731-6332
Pojawia się w:
Linguodidactica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formy fleksyjne rzeczowników ŏ-tematowych w „Kronice Supraskiej”
Inflectional forms of ŏ-stem nouns in the Supraśl Chronicle
Autorzy:
Grabowska, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/956390.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Old Belorussian chronicles
the first Belorussian-Lithuanian compilation
Old Russian language
noun
ŏ-, jŏ-stem declension
latopisy białorusko-litewskie
i redakcja latopisów białorusko-litewskich
język staroruski
rzeczownik
odmiana ŏ- jŏ-tematowa
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcony jest charakterystyce form fleksyjnych rzeczowników ŏ-tematowych w XVI-wiecznym zabytku piśmiennictwa zaliczanym do I redakcji latopisów białorusko-litewskich. Celem artykułu jest analiza odmiany rzeczowników rodzaju męskiego i nijakiego z uwzględnieniem zmian w porównaniu do stanu ogólnoruskiego. Do najistotniejszych zjawisk, które znalazły poświadczenie w tekście „Kroniki Supraskiej”, należą: dążenie do wyrównań międzydeklinacyjnych oraz w obrębie samej deklinacji na *ŏ. Prowadzi to do zwiększenia ilości końcówek dla tego samego przypadku, a także wahań ich użycia. W „Kronice Supraskiej” poświadczenie znajdują szczątkowe formy liczby podwójnej. W większości przypadków zostały one wyrównane do liczby mnogiej. Zabytek charakteryzuje się również niekonsekwencją realizacji kategorii żywotności.
This article discusses the characteristic of ŏ-stem nouns in the 16th-century monument of writing belonging to the first Belorussian-Lithuanian compilation. The purpose of the article is the analysis of the declension of masculine and neuter nouns with regard to alterations in comparison with general Old Russian. The most crucial phenomena which are confirmed in the Supraśl Chronicle are: a tendency to inter-declensional leveling and within the ŏ-declension itself. It leads to an increase in the number of endings of the same case as well as fluctuations in their usage. In the Supraśl Chronicle residual forms of the dual number can be observed. In most cases they were leveled to the plural number. The text is also characterized by the inconsistent usage of the animacy category.
Źródło:
Linguodidactica; 2015, 19; 51-62
1731-6332
Pojawia się w:
Linguodidactica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Początki sporu z Litwą o Wilno i Wileńszczyznę w październiku 1920 r.
The Origins of the Dispute with Lithuania over Vilnius and the Vilnius Region in October 1920
Autorzy:
Fabisz, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2154506.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
Tematy:
Umowa suwalska
„bunt” Żeligowskiego
Litwa Środkowa
relacje polsko-litewskie
Józef Piłsudski
Lucjan Żeligowski
Wilno i Wileńszczyzna
Suwałki Agreement
Żeligowski's ‘Mutiny’
Central Lithuania
Polish-Lithuanian relations
Vilnius and the Vilnius Region
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie aktualnego stanu badań dotyczącego genezy i początków polsko-litewskiego sporu o Wilno i Wileńszczyznę w związku z akcją gen. Lucjana Żeligowskiego w październiku 1920 r. Autor możliwie szeroko przybliżył genezę (ze szczególnym uwzględnieniem roli Rosji Sowieckiej), przebieg i bezpośrednie konsekwencje inspirowanego przez Józefa Piłsudskiego tzw. buntu Żeligowskiego, jego tło wewnętrzne oraz uwarunkowania międzynarodowe. Wystąpienie Żeligowskiego przeciwko Litwie, skutkujące utworzeniem na terenie Wileńszczyzny quasi-państwa Litwy Środkowej, a następnie włączeniem tego terytorium w granice Rzeczypospolitej, było elementem koncepcji polityki wschodniej Piłsudskiego. Marszałek Piłsudski, z powodu niekorzystnej sytuacji międzynarodowej oraz niechętnej postawy Litwinów, zamiast stworzenia federacji m.in. z Litwą, musiał poprzestać na inkorporacji Wilna i Wileńszczyzny do Polski. Fakt ten zaważył w istotny sposób na stosunkach polsko-litewskich w okresie międzywojennym. W artykule zastosowano metodę indukcyjną i dedukcyjną oraz bezpośrednią i pośrednią metodę ustalania faktów. Wykorzystano metodę porównawczą oraz wnioskowania z milczenia źródeł.
Źródło:
Pamięć i Sprawiedliwość; 2021, 2; 153-188
1427-7476
Pojawia się w:
Pamięć i Sprawiedliwość
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 22

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies