Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "gramatyczny" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 30
Tytuł:
Konfrontatywna refleksja nad kategorią rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim
Confrontative reflection on the category of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian
Параўнальнае разважанне аб граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах
Autorzy:
Siwirska, Anna Berenika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430800.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
comparative grammar
Polish language
Belarusian language
grammatical gender
noun
gramatyka porównawcza
język polski
język białoruski
rodzaj gramatyczny
rzeczownik
параўнальная граматыка
польская мова
беларуская мова
граматычны род
назоўнік
Opis:
The article dedicated to the presentation of similarities and differences in terms of grammatical gender of nouns in Polish and Belarusian. In the following parts of the text, the author presents the rules for classifying nouns into particular grammatical genders due to morphological and semantic criteria, as well as taking into account the semantic characteristics of liveliness and personality. In the final part of the article, the differences in separating and naming the categories of noun gender in Belarusian and Polish are listed, and changes that could be introduced in the description of the gender category of nouns in Belarusian are proposed.
Artykuł jest poświęcony przedstawieniu podobieństw i różnic w kategoriach rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku polskim i białoruskim. Autorka w kolejnych częściach tekstu przedstawia zasady klasyfikacji rzeczowników na poszczególne rodzaje gramatyczne ze względu na kryterium morfologiczne i semantyczne, a także uwzględniając semantyczne cechy żywotności i osobowości. W końcowej części artykułu wyszczególnione są różnice w wydzielaniu i nazywaniu kategorii rodzaju gramatycznego rzeczownika w języku białoruskim i polskim oraz zostają zaproponowane zmiany, które można byłoby wprowadzić w opisie kategorii rodzaju rzeczowników w języku białoruskim.
Артыкул прысвечаны падабенствам і адрозненням ў граматычнай катэгорыі роду назоўнікаў у польскай і беларускай мовах. Аўтарка падае правілы прыналежнасці назоўнікаў да граматычнага роду па марфалагічным і семантычным крытэрыям. У заключнай частцы артыкула пералічваюцца адрозненні ў вылучэнні і найменні катэгорый граматычнага роду назоўнікаў у беларускай і польскай мовах і прапаноўваюцца змены, якія можна было б унесці ў апісанне катэгорый роду назоўнікаў у беларускай мове.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 243-258
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aspectuality in Welsh
ASPEKTUALNOŚĆ W JĘZYKU WALIJSKIM
Autorzy:
Asmus, Sabine
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1753670.pdf
Data publikacji:
2021-07-30
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
aspekt
aspekt gramatyczny
aspekt leksykalny
aspektualność
VSO
konstrukcje werbo-nominalne
aspect
grammatical aspect
lexical aspect
aspectuality
verb-noun constructions
Opis:
Aspektualność w języku walijskim Zagadnienie aspektualności obejmuje aspekt gramatyczny oraz aspekt leksykalny, które w różnym stopniu związane są z kategorią czasu. Zakłada się występowanie aspektu gramatycznego w danym języku, gdy jest on wyrażony jako gramatyczna kategoria werbalna, jak ma to miejsce w przypadku niektórych języków słowiańskich. Status aspektu w języku walijskim jest niejednoznaczny, gdyż perfektywność mogła być wyrażona za pomocą werbalnego przedrostka ro- we wcześniejszych stadiach jego rozwoju. We współczesnym języku walijskim wyróżnia się sześć czasów dla czasownika bod (być) wyrażonych syntetycznie w trybie oznajmującym oraz cztery dla pozostałych czasowników (z wyjątkiem czasowników defektywnych). Opozycja aspektowa dokonany – niedokonany nie jest wyrażona morfologicznie. Jednakże na podstawie badań ustalono, że aspektualność w języku walijskim wyrażona jest za pomocą peryfrastycznej struktury VSO, tj. konstrukcji werbo-nominalnych w połączeniu z różnymi synsemantika pomiędzy finitywną frazą VS oraz frazą dopełnieniową.
When discussing aspectuality, a distinction is normally made between grammatical and lexical aspect. Both are linked, to varying degrees, to the category of tense. The existence of grammatical aspect in a language is normally accepted if it is fully expressed in a grammatical category, preferably a verbal one, as seems to be prototypically encoded in some Slavic languages. Questions concerning aspect have been posed for Welsh, since perfectivity could be expressed by the verbal particle ro- in its older stages. However, Modern Welsh differentiates synthetically between six tenses for the verb bod ‘to be’ and four for all of the others (save defective verbs) in the Indicative, the category looked at here. It is little surprising, therefore, that the aspect dichotomy of perfectivity vs. imperfectivity is not expressed morphologically. However, based on field work, it has been established that issues of aspectuality in Welsh are typically expressed by employing its periphrastic VSO structure, i.e. verb–noun constructions with linking elements of varying synsemantica between the finite VS- and the “O-phrase” (complement).
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2021, 69, 11 Zeszyt specjalny; 9-28
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzaj gramatyczny w polszczyźnie i w językach wschodniosłowiańskich. Rozważania na marginesie biernika
Grammatical gender in polish and east slavic languages remarks on the accusative case
Autorzy:
Stefańczyk, Wiesław T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2034551.pdf
Data publikacji:
2021-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rodzaj gramatyczny
język polski
języki wschodniosłowiańskie
biernik
grammatical gender
Polish language
East Slavic languages
accusative
Opis:
We współczesnym językoznawstwie polonistycznym współistnieje kilka ujęć kategorii rodzaju gramatycznego: tradycyjne, wywodzące się ze szkoły starożytnej oraz nowsze. W ujęciu tradycyjnym występuje trójczłonowy podział na rodzaje gramatyczne, tj. męski, żeński i nijaki, a jego podstawę stanowi mianownik liczby pojedynczej. Podobnie jest we wszystkich językach wschodniosłowiańskich. W polszczyźnie – w przeciwieństwie do innych języków słowiańskich – istnieje dodatkowo rodzaj męskoosobowy i niemęskoosobowy. W ujęciach nowszych podstawę podziału na rodzaje gramatyczne stanowi biernik i dopełniacz. W ujęciu biernikowym występuje pięć rodzajów gramatycznych: męskoosobowy, męskożywotny, męskonieżywotny, żeński i nijaki, natomiast w koncepcji dopełniaczowej wyodrębnia się cztery klasy rodzajowe w liczbie pojedynczej i pięć klas w liczbie mnogiej. Tego typu propozycje opisu rodzaju gramatycznego są obce innym językom słowiańskim, w tym wschodniosłowiańskim, choć istnieje w nich rozbudowana kategoria żywotności, czego przykładem jest biernik. W językach wschodniosłowiańskich rzeczowniki żywotne wszystkich rodzajów gramatycznych otrzymują w bierniku liczby mnogiej końcówki fleksyjne synkretyczne z dopełniaczem. We współczesnej polszczyźnie natomiast wyodrębnianie klasy rzeczowników żywotnych w liczbie mnogiej jest nieistotne z fleksyjnego punktu widzenia. Różnice te są przyczyną interferencji i błędów językowych zarówno Polaków uczących się języków wschodniosłowiańskich, jak i wschodnich Słowian, przyswajających język polski.
In contemporary Polish linguistics, several approaches to the category of grammatical gender coexist, both traditional, dating back to ancient times, and more recent solutions. Traditionally, grammatical gender is understood on the basis of a tripartite division – masculine, feminine, and neuter, based on the singular nominative. A similar perspective is adopted in all East Slavic languages. In more recent approaches, the division into grammatical gender is based on the accusative and gender forms. The accusative approach provides for five grammatical genders: masculine personal, masculine animate, masculine inanimate, feminine and neuter, while the genitive encompasses four generic classes in the singular and five in the plural. Such descriptive propositions are alien to other Slavic languages, although the latter do possess the category of animacy, one example of which is the accusative. In East Slavic languages, animate nouns of all grammatical gender are assigned syncretic endings with the genitive in the accusative plural. In contemporary Polish, on the other hand, distinguishing a class of plural animate nouns is irrelevant from an inflectional point of view. These differences are the reason for interferences and linguistic errors both when Poles endeavour to learn East Slavic languages and when Eastern Slavs acquire Polish.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2021, 28; 105-116
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gender, sex, and society. On the formation and usage of feminine forms in Polish and Slovenian
Rodzaj, płeć, społeczeństwo – o tworzeniu feminatywów w języku polskim i słoweńskim
Autorzy:
Wtorkowska, Maria
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042384.pdf
Data publikacji:
2020-12-23
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
feminatywy
słowotwórstwo
rodzaj gramatyczny
płeć
język polski
język słoweński
feminine forms
word formation
grammatical gender
sex
Polish language
Slovenian language
Opis:
The aim of this article is to highlight selected differences in the formation and usage of feminine names, mainly names of professions, titles, and positions, between Polish and Slovenian. Apart from the traditional ones, I shall also discuss more recent modes of derivation of feminine names in both languages and their formal characteristics. The issue of sex is related in both languages to the grammatical category of the gender of personal nouns, though it is more common in Polish. In the language, which, in fact, is referred to by its native users as ojczysty (adjectival form with the stem ‘ojciec’ meaning ‘father’) while a Slovenian would refer to their native language as materinski (derived from mother), there exists an additional opposition of names of men vs. names of non-men (including women), which means there is a special privileged position of masculine personal forms over other forms, one which is not found in Slovenian. In Slovenian, the previously used neutral masculine form when referring to both men and women, being the shortest and morphologically least complicated, is no longer viewed as non-marked, and in some documents, it is being replaced with the feminine form. I shall discuss the changes which have occurred in terms of the formation and application of feminine forms, starting with their masculinisation as a sign of women’s emancipation, through the intention to eliminate the asymmetry in the word formation of those names viewed within the context of gender/sex issues in language, to the reasons for blocking feminine derivation. I shall also mention the modes for neutralising gender and the device of splitting, the rules of which, in both languages, have not yet been sufficiently defined.
Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na wybrane różnice w tworzeniu i używaniu nazw żeńskich, głównie nazw zawodów, tytułów i stanowisk między językiem polskim a słoweńskim. Obok tradycyjnych przedstawiono też nowsze sposoby derywowania nazw żeńskich w obu językach oraz ich wykładniki formalne. Kwestia płci wiąże się w obu językach z gramatyczną kategorią rodzaju rzeczowników osobowych, jednak w większym stopniu w polszczyźnie. W języku polskim, który nota bene rodzimy użytkownik polszczyzny nazwie ojczystym (od ojciec), gdy Słoweniec swój język ojczysty określi jako materinski (od matka), mamy dodatkową opozycję nazwy mężczyzn – nazwy niemężczyzn (w tym kobiet) i przez to wyjątkową, uprzywilejowaną pozycję form męskoosobowych w stosunku do pozostałych, której nie znajdziemy w języku słoweńskim. W języku słoweńskim dotychczas neutralna forma męska odnosząca się zarówno do mężczyzn jak i kobiet, jako najkrótsza i morfologicznie najprostsza, przestała być odbierana jako nienacechowana, a w niektórych dokumentach została zastąpiona formą żeńską. Omówiono zmiany, jakie zaszły i nadal zachodzą w zakresie tworzenia i stosowania feminatywów, od ich maskulinizacji jako przejawu emancypacji kobiet poprzez chęć likwidacji asymetrii słowotwórczej tych nazw, rozpatrywanej na tle problematyki rodzajowo-płciowej w języku, do przyczyn blokady derywacji żeńskiej. Wspomniano również o sposobach neutralizacji rodzaju i zabiegu splittingu, którego zasady w obu językach nie zostały jeszcze dostatecznie ustalone.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 61-80
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Il genere linguistico come fenomeno grammaticale e semantico-referenziale. Considerazioni preliminari sull’esempio dell’italiano e del polacco
Autorzy:
Latos, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2084124.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
grammatical gender
natural gender
linguistic encoding of sex distinction
Italian
Polish
rodzaj gramatyczny
rodzaj naturalny
językowe kodowanie informacji o różnicy płci
język włoski
język polski
Opis:
The article addresses the relation between the grammatical gender and the linguistic encoding of sex distinction (natural gender). Our goal is to problematize the category of gender as a multipart and multifunctional linguistic phenomenon operating in diverse dimensions of a language. The analysis of Italian and Polish languages illustrates that grammatical gender – whose main function is to signal syntactic relations between text constituents – and natural gender – whose main function is to encode information about the sex of a referent – are in principle autonomous and independent linguistic phenomena which are however strongly interrelated in a linguistic system through a morphological and syntactic interface.
Artykuł podejmuje rozważania na temat relacji między rodzajem gramatycznym a językowym kodowaniem informacji o różnicy płci (rodzaj naturalny). Głównym celem jest sproblematyzowanie kategorii rodzaju (gender) jako wieloaspektowego i wielofunkcyjnego zjawiska językowego. Analiza, opierająca się na przykładach z języka polskiego i włoskiego, pokazuje, iż rodzaj gramatyczny (którego główną funkcją jest sygnalizowanie relacji między elementami tekstu) i rodzaj naturalny (który informuje o płci osoby będącej desygnatem wypowiedzi) to dwa odrębne i niezależne zjawiska językowe, które jednakże są silnie skorelowane na płaszczyźnie morfologicznej i syntaktycznej systemu językowego.
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2020, 4; 538-552
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rodzaj gramatyczny w nauczaniu polszczyzny Ukraińców: perspektywa z „wewnątrz” oraz z „zewnątrz” systemu języka polskiego
Autorzy:
Krawczuk, Ałła
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1042391.pdf
Data publikacji:
2020-12-23
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rodzaj gramatyczny
błąd językowy
język polski
głottodydaktyka
polszczyzna osób z pierwszym językiem ukraińskim
grammatical gender
language error
the Polish language
glottodidactics
Polish of people with the first language Ukrainian
Opis:
Artykuł przedstawia – na tle literatury przedmiotu – wybrane zagadnienia związane z nauczaniem kategorii polskiego rodzaju gramatycznego w środowisku ukraińskojęzycznym. Nowością w analizach jest chęć konsekwentnego dostrzegania dwu możliwości kwalifikacji i oceny niektórych błędów rodzaju: z „wewnętrznej” perspektywy systemu języka polskiego, ale też z perspektywy „zewnętrznej” – języka pierwszego osoby popełniającej błąd i pragmatycznego kontekstu wypowiedzi. Uwzględnienie stanowiska drugiego, częściowo psycholingwistycznego, daje możliwość rozważenia dopuszczenia: a) niektórych alternatywnych do istniejących rozwiązań w typologiach błędów w polszczyźnie Ukraińców i innych osób ze Wschodu, b) zróżnicowanej oceny błędów w zakresie rodzaju, popełnianych w zależności od wpływu czynników takich jak brak kompetencji oraz innych, psychofizycznych. Zwraca się też uwagę na potrzebę nauczania polonistów zagranicznych w sposób umożliwiający skuteczne zastosowanie przez nich teorii rodzaju w praktyce językowej oraz przyszłej działalności glottodydaktycznej.
The author of the article presents – having considered the literature on the subject– selected issues of teaching the category of the Polish grammatical gender in Ukrainian-speaking environment. A novelty of the analysis is to perceive consistently two possibilities of qualification and assessment of some types of errors: from the „internal” perspective of the Polish language system and from the „external” perspective – the first language of a person making mistake and the entire pragmatic areola of the expression. Taking into account the second, partly psycholinguistic position, gives an opportunity to admit: a) some alternative solutions to existing ones in error typologies in the Polish language of Ukrainians and other Polish speakers coming from the East, b) varied assessment of grammatical gender errors, made depending on the influence of such factors as lack of the competence as well as other psychophysical ones. Attention is also paid to the necessity of teaching foreign students of Polish studies in a way that enables them to apply effectively the theory of gender in linguistic practice and future glottodidactic activities.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2020, 27; 133-154
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The dynamics of changes within grammatical gender of dialectal nouns – selected issues
Dynamika zmian w obrębie rodzaju gramatycznego rzeczowników gwarowych – wybrane zagadnienia
Autorzy:
Kobus, Justyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2007916.pdf
Data publikacji:
2020-12-15
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
inflection
grammatical gender
dialect
language of villages
fleksja
rodzaj gramatyczny
gwara
język mieszkańców wsi
Opis:
Due to problems with obtaining the materials and the description thereof, dialectal inflection is an element of language which does not attract lots of dialectologists’ attention. On the other hand, the inflection of Wielkopolska dialects poses more problems in the description because there is no startingpoint in the form of previous characteristics of inflection that would create a need for a continuous description that shows the changes in the evolution of a dialect. The language spoken in rural areas in the late 20th and the early 21st centuries has entered a stage of dynamic changes on all its levels. Thisfact cannot be disregarded in selecting the appropriate research tools. Dialectal inflection cannot be unambiguously categorised, it is full of inconsistencies and deviations from (what seems to be) the adopted paradigm. As a result, it is much more interesting to show it as a flexible creation of oral language i.e. in a dynamic way, resulting from statistical analyses.The dynamics of inflection forms within grammatical gender is a part of a larger monograph dedicated to the gender-related variability of nouns and the change of gender in the course of inflection and the well-recognised opposition of masculine gender and non-masculine gender. My intention was not onlyto describe phenomena of grammatical gender of the nouns recorded in contemporary Wielkopolska as well as to show the changes against the material from the 1950s–1980s.The gender category defies attempts at restoring some normative order in it. Oral language is particularly susceptible to gender-related variations where the rules of correction are suspended. Oral language tends to be dynamic and this active nature determines the intensity of the specific features of the spokenvariety of the Polish language – the right form is created when an act of speech appears (conformity with the general Polish norm does not count – communication prevails). Despite its specificity, the spoken variety stays within the more or less flexible language norm. An analysis of the materials intended to illustrate the dynamics of changes within grammatical gender leads to drawing general conclusions. Dialects are a variety of the national language to which we would like to attribute many distinctive historical and even pre-historical features. However, this is a variety of language which evolves as do the other varieties of the national language. Speakers will always choose forms which suffice for an efficient act of communication. Dialects are at a stage of their development where researchers try to determine elements typical of a dialect and forget to examine their latest structure which results from the latest communication needs of speakers in rural areas.
Fleksja gwarowa należy do tych elementów systemu językowego, które ze względu na trudności z pozyskaniem materiałów i sposobem ich opisu, nie jest częstym obiektem zainteresowania dialektologów. Natomiast fleksja gwar wielkopolskich jest dodatkowo trudna w opisie, gdyż brak tu punktu wyjścia w postaci wcześniejszej charakterystyki problemu odmiany, któryby generował potrzebę opisu kontynuującego, pokazującego zmiany na drodze ewolucji systemu gwarowego. Język mieszkańców wsi na przełomie XX i XXI w. znalazł się w fazie dynamicznych przemian na wszystkich poziomach sytemu językowego. Fakt ten nie może zostać pominięty w doborze odpowiednich narzędzi badawczych. Fleksja gwarowa wymyka się jednoznacznemu zaszeregowaniu, jest pełnaniekonsekwencji i odchyleń od (wydawałoby się) przyjętego paradygmatu. Wszystko to sprawia, że znacznie bardziej interesujące jest ukazanie jej jako plastycznego tworu języka mówionego, zatem w sposób dynamiczny, uzyskany na podstawie analiz statystycznych.Dynamika form fleksyjnych w obrębie rodzaju gramatycznego to opracowanie będące częścią większej monografii, a poświęcone zagadnieniu wariantywności rodzajowej rzeczowników oraz zjawisku zmiany rodzaju podczas odmiany, a także znanej kwestii opozycji rodzaju męskoosobowego i niemęskoosobowego.Moim zamiarem było nie tylko opisanie ciekawszych zjawisk z zakresu rodzaju gramatycznego rzeczowników zaobserwowanych w języku współczesnych Wielkopolan, ale i wykazanie zmian w zestawieniu z materiałami lat 50.–80.Kategoria rodzaju wymyka się próbom normatywnego jej uporządkowania. Szczególnie podatny na wariancje rodzajowe jest język mówiony, gdzie niejako zasady dotyczące poprawności ulegają zawieszeniu. Język mówiony ma naturę dynamiczną i ten właśnie jego aktywny charakter determinuje stopień natężenie poszczególnych cech mówionej odmiany polszczyzny – odpowiednia forma powstaje z chwilą kreowania aktu mowy (nie liczy się zgodność z normą ogólnopolską – ważna jest przede wszystkim komunikatywność). Mimo swej specyfiki odmiana mówiona mieści się w ramach mniej lubbardziej elastycznej normy języka.Analiza materiałów, mających zilustrować dynamikę zmian w obrębie rodzaju gramatycznego, daje przesłanki do wyciągnięcia wniosków ogólnych. Gwary są tą odmianą języka narodowego, której chcielibyśmy przypisywać wiele cech dystynktywnych, historycznych, a nawet prahistorycznych. Jednakże jest to odmiana języka, która ulega ewolucji wraz z resztą odmian języka narodowego. Użytkownicy języka będą zawsze wybierać takie formy, które wystarczają dla sprawnego przeprowadzenia aktu komunikacji. Gwary znalazły się w takim momencie swojego rozwoju, w którym badacze starają się wyłuskiwać elementy typowe dla dialektu, zapominając o badaniu aktualnej ich struktury – wynikającej z bieżących potrzeb komunikacyjnych użytkowników języka wsi.
Źródło:
Gwary Dziś; 2020, 13; 65-110
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Категория безличности в лингвистических исследованиях: парадигмы интерпретации
The Category of Impersonality in Linguistic Analyses: Paradigms of Interpretation
Autorzy:
Kananowicz, Tatiana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791139.pdf
Data publikacji:
2020-08-13
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
bezosobowość/ impersonalność
kategoria bezosobowości/impersonalności
podmiot semantyczny
podmiot gramatyczny
dezagentywizacja
impersonality
impersonal constructions
grammatical subject
semantic subject
agent defocusing
Opis:
Kategoria bezosobowości/impersonalności w badaniach lingwistycznych: paradygmaty interpretacjiW artykule dokonuje się przeglądu różnych stanowisk rosyjskich i polskich badaczy wobec kategorii bezosobowości. Odnotowano, że ujęcia bezosobowości skupiają się wokół czterech głównych elementów: osoby, podmiotu gramatycznego, podmiotu semantycznego, autora tekstu, a bezosobowość odpowiednio oznacza brak wyrażonej osoby, brak wyrażonego podmiotu gramatycznego, semantycznego albo autora. Kolejność wymienionych elementów odzwierciedla kierunek analizy lingwistycznej w odniesieniu do tytułowej kategorii, która na początku była mocno związana z morfologiczną charakterystyką czasownika, w okresie późniejszym zaś nabrała cech kategorii funkcjonalno-semantycznej.
In this article, the author discusses different interpretations of impersonality as proposed by Russian and Polish researchers. It is noted that analyses of impersonality concentrate on four pivotal elements: person – grammatical subject – semantic subject – author, and in different paradigms impersonality means the lack of a grammatical subject, a semantic subject, an author, etc. The order of the elements reflects the direction of the linguistic analysis: starting with the morphological characteristics of the verb, it ends with the functional and semantic categories.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2020, 68, 7; 145-158
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
ФУНКЦИОНАЛЬНАЯ ПАРАДИГМА ПРЕДЛОГА
Funkcjonalny paradygmat przyimka
Functional paradigm of the preposition
Autorzy:
Zahnitko, Anatolii Panas
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1181175.pdf
Data publikacji:
2020-10-07
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Rusycystyczne
Tematy:
предложная единица
функциональная грамматика
семантическая парадигма
морфосинтаксическая парадигма
формально-грамматическая парадигма
коммуникативная парадигма
jednostka przyimkowa, gramatyka funkcjonalna, paradygmat semantyczny, paradygmat morfosyntaktyczny, paradygmat formalno-gramatyczny, paradygmat komunikacyjny
prepositional unit, functional grammar, semantic paradigm, morphosyntactic paradigm, formal-grammatical paradigm, communicative paradigm
Opis:
Прорецензировано оригинальное издание "Русские предлоги и средства предложного типа. Материалы к функционально-грамматическому описанию реального употребления. Кн. 2: Реестр русских предложных единиц: А – В (объективная грамматика)" ( Издательство УРСС, Москва 2018) с определением статуса формально-грамматической, семантической и морфосинтаксической их парадигм, рассмотрением эволюции взглядов авторов материалов и выявлением квалифицирующих признаков ядерной, приядерной, первой периферийной и второй периферийной зон предложных единиц. Рассмотрены особенности лексикографической статьи в анализируемых материалах и установлены квалификационные характеристики статуса предложных единиц в семантико-синтаксической и коммуникативной страктурах предложения.      
The original edition “Russian prepositions and prepositional type means. Materials for a functional and grammatical description of real use. Book 2: A register of Russian prepositional units: A – B (objective grammar)” (URSS Publishing House, Moscow 2018) with a formal-grammatical status was reviewed , their semantic and morphosyntactic paradigms, examining the evolution of the views of the authors of materials and identifying qualifying attributes of the nuclear, nuclear, first peripheral and second peripheral zones of the prepositional units. The features of the lexicographic article in the analyzed materials are considered and qualification characteristics of the status of prepositional units in the semantic-syntactic and communicative sentence structures are established.
Oceniony oryginalne wydanie „Rosyjskie przyimki i środki przyimkowe. Materiały do funkcjonalnego i gramatycznego opisu rzeczywistego użycia. Książka 2: Rejestr rosyjskich przyimków: A - B (gramatyka obiektywna)” (Wydawnictwo URSS, Moskwa 2018) o statusie formalno-gramatycznym , ich paradygmaty semantyczne i morfosyntaktyczne, badając ewolucję poglądów autorów materiałów i identyfikując kwalifikujące atrybuty jądrowej, jądrowej, pierwszej strefy peryferyjnej i drugiej strefy peryferyjnej jednostek przyimkowych. Uwzględniono cechy artykułu leksykograficznego w analizowanych materiałach oraz określono cechy kwalifikacyjne statusu jednostek przyimkowych w semantyczno-syntaktycznych i komunikacyjnych strukturach zdań.
Źródło:
Przegląd Rusycystyczny; 2021, 1; 243-240
0137-298X
Pojawia się w:
Przegląd Rusycystyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Das Perfekt der „besprochenen Welt“ und die Aktionsarten: eine Fallstudie zu Reichenbachs und Weinrichs Tempusmodellen aus der Sicht der Vendler’schen Aktionsartklassen
Autorzy:
Kotin, Michail L.
Torba, Kamila
Wawrzynkiewicz, Robert
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2083499.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Perfect tense
aspectual semantics
Aktionsarten
real and grammatical tense
verbal periphrases
auxiliary verbs
czas przeszły Perfekt
semantyka aspektualna
rodzaje czynności
czas realny a czas gramatyczny
peryfrazy czasownikowe
czasowniki posiłkowe
Opis:
The paper presents an analysis of the grammatical function of the German perfect tense form by encoding the “real” times. The theoretical base provides a combination of two separate concepts, i.e. Reichenbach’s and Weinrich’s model, and is an attempt to combine them into one, prototypical model. As an additional criterion, the classification according to Vendler is introduced, because one of the goals of the paper is also to examine the use of auxiliary verbs haben-have and sein-be in verbal periphrases depending on their Aktionsart, or type of activity.
Artykuł przedstawia analizę funkcji czasu gramatycznego Perfekt w kodowaniu czasów realnych współczesnego języka niemieckiego przy połączeniu dwóch odrębnych koncepcji, tj. schematu Reichenbacha oraz modelu Weinricha oraz próbę ich połączenia w jeden, prototypowy model. Jako dodatkowe kryterium wprowadzona zostaje klasyfikacja sposobów wykonania czynności wg. Vendlera, gdyż jednym z celów artykułu jest także zbadanie użycia czasowników posiłkowych haben-mieć oraz sein-być w peryfrazach czasownikowych w zależności od ich Aktionsart, czyli rodzaju czynności.
Źródło:
Kwartalnik Neofilologiczny; 2019, 3; 445-459
0023-5911
Pojawia się w:
Kwartalnik Neofilologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
En torno a un uso no discriminatorio del género gramatical en español
On a Non-Discriminatory Use of the Grammatical Gender in Spanish
O niedyskryminacyjnym użyciu rodzaju gramatycznego w języku hiszpańskim
Autorzy:
Balmaseda Maestu, Enrique
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1877185.pdf
Data publikacji:
2019-10-24
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
rodzaj gramatyczny
seksizm
androcentryzm
grammatical gender
sexism
androcentrism
Opis:
El género, se tome este en la acepción tercera o en la octava del Diccionario de la Lengua Española (DLE), constituye probablemente la cuestión más candente de la sociolingüística y gramática normativa del español actual. Hoy por hoy, planteos tradicionales y propuestas en tentativa sobre su concepción y tratamiento parecen ofrecer perspectivas incompatibles. El tema revela en su vertiente gramatical (enredada con diversas facetas psicológicas, sociológicas, ideológicas y políticas de las relaciones entre mujeres y hombres) un interés social y un grado de controversia especialmente alto para tratarse de un tema lingüístico, tanto entre autoridades de la disciplina como en medios populares. Dentro de este marco, el presente trabajo presenta una serie de reflexiones, pautas y ejemplos que, además de centrar el tema, puedan servir de orientación para evitar un tratamiento, no solo sexista, sino también androcéntrico del español.
Whether understood in its third or in its eighth entry in the Diccionario de la Lengua Española (DLE), gender has probably become the hottest issue of sociolinguistics and normative grammar in contemporary Spanish. Nowadays, traditional approaches and attempted propositions about its conception and treatment seem to offer incompatible points of view. From a grammar perspective (mixed up with different psychological, sociological, ideological and politic topics about the relations between men and women), this subject reveals a social interest and a degree of controversy particularly high for a linguistic issue, not only amongst authorities in the matter but also in popular media. Within this framework, the present work offers a series of considerations, guidelines and examples that, as well as situating the subject, could be used as a guidance in order to avoid not only a sexist but also an androcentric use of Spanish.
Niezależnie od tego, czy rozumiany według trzeciego czy ósmego znaczenia w Diccionario de la Lengua Española (DLE), rodzaj stał się prawdopodobnie najgorętszym zagadnieniem socjolingwistyki i gramatyki normatywnej we współczesnym języku hiszpańskim. W dzisiejszych czasach tradycyjne podejścia i propozycje dotyczące jego koncepcji i traktowania wydają się oferować rozbieżne punkty widzenia. Z perspektywy gramatycznej (pomieszanej z różnymi zagadnieniami psychologicznymi, socjologicznymi, ideologicznymi i politycznymi dotyczącymi relacji między mężczyzną i kobietą) temat ten ujawnia interes społeczny i pewien stopień kontrowersji zwłaszcza w kwestiach językowych, nie tylko w środowisku autorytetów w tej dziedzinie, ale także w popularnych mediach. W tym kontekście niniejszy artykuł oferuje szereg rozważań, wytycznych i przykładów, które oprócz propozycji umiejscowienia tematu mogą być wykorzystane jako wskazówki, jak uniknąć nie tylko seksistowskiego, ale i androcentrycznego użycia języka hiszpańskiego.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2019, 67, 5; 55-77
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kategoria rodzaju gramatycznego w systemie językowym, dyskursie i glottodydaktyce
Category of grammatical gender in the Polish language system, discourse and glottodidactics
Autorzy:
Pałuszyńska, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/680359.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
językoznawstwo
rodzaj gramatyczny
glottodydaktyka
metodyka
linguistics
grammatical gender
glottodidactics
methodology
Opis:
The aim of the article is to describe the category of gender in Polish from three perspectives: the perspective of the grammatical system, of discourse and of glottodidactics. In the grammatical description, the author emphasizes the syntactic function and the rules for dividing Polish nouns into genders. She draws attention to different ways of linguistic symbolization of gender in a discourse, which may be divergent from the grammatical gender. She notices differences between the acquisition of the category in question by native and non-native users. From the perspective of pedagogical grammar, she analyzes the mistakes of foreigners in terms of gender and proposes general principles of teaching this category.
Celem artykułu jest opis kategorii rodzaju w języku polskim z trzech perspektyw: systemu gramatycznego, dyskursu oraz glottodydaktyki. W opisie gramatycznym autorka kładzie nacisk na funkcję składniową oraz zasady podziału rzeczowników na rodzaje. Zwraca uwagę na różny sposób językowego symbolizowania płci w dyskursie, który może być rozbieżny z rodzajem gramatycznym. Zauważa różnice między przyswajaniem omawianej kategorii przez rodzimych i nierodzimych użytkowników. Z perspektywy gramatyki pedagogicznej analizuje błędy cudzoziemców w zakresie rodzaju i proponuje ogólne zasady nauczania tej kategorii.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców; 2019, 26; 413-423
0860-6587
2449-6839
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
МОВНОСОЦІУМНА ОБ’ЄКТИВНА ГРАМАТИКА: КАТЕГОРІЇ, РІВНІ, АСПЕКТИ
LINGUISTIC-SOCIAL OBJECTIVE GRAMMAR: CATEGORIES, LEVELS, ASPECTS
Autorzy:
Загнітко, Анатолій
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1041736.pdf
Data publikacji:
2019-06-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
linguistic grammar
objective grammar
linguistic personality
speech personality
linguistic consciousness
grammatical system
category of objective grammar
gramatyka językowo-społeczna
obiektywna gramatyka
osobowość językowa
osobowość mowy
świadomość językowa
system gramatyczny
kategoria gramatyki obiektywnej
Opis:
W skład obiektywnej gramatyki językowo-społecznej wchodzą, m.in. kategoria językowa, kategoria mówienia czy kategoria komunikacyjna z poziomami werbalno-semantycznym, kognitywnym czy pragmatycznym, a także kategorie językowego/ kognitywno-językowego, narodowo-kognitywnego obrazu świata i in. Podstawowymi jednostkami są wyraz morfologiczny i wyraz syntaktyczny, związek wyrazowy, zdanie, wypowiedzenie, tekst z uwzględnieniem różnorodnych dyskursów, ich organizacji, dyskursywnych praktyk. Obiektywna gramatyka językowo-społeczna opiera się na rozróżnieniu poziomów morfologicznego i syntaktycznego, ich różnych aspektów.
The categories of linguistic-social objective grammar, which include the categories of language, speech, communicative, language and speech personalities with verbal-semantic, cognitive, pragmatic levels, as well as categories of language / cognitivelanguage, national-cognitive picture of the world and others, are considered. The main units are morphological word, syntactic word, phrase, sentence, statement, text, the number of which is wider, taking into account various discourses, their organization, discursive practices. Linguistic-social objective grammar is based on the differentiation of morphological and syntactic levels, their various aspects.
Źródło:
Studia Ukrainica Posnaniensia; 2019, 7, 2; 153-164
2300-4754
Pojawia się w:
Studia Ukrainica Posnaniensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dlaczego Andriej N. Kołmogorow zajął się humanistyką?
Why did Andrey Kolmogorov deal with humanities?
Autorzy:
Urban, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/665639.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
przypadek gramatyczny
jamb
lingwistyka
teoria wiersza
A. N. Kołmogorow
grammatical case
iambic tetrameter
linguistics
verse analysis
A. N. Kolmogorov
Opis:
The Soviet mathematician Andrey Nikolaevich Kolmogorov (1903‒1987), author of over half a thousand scientific works, was one of the most eminent mathematicians of the 20th century and at some point perhaps even the greatest. In the 1960s, Kolmogorov began intensive research into linguistics and verse theory after his fifties. Among other things, he is the author of a precise definition of a grammatical case, the determination of a metre of poems, in particular an iamb. The aim of this work is not only to explain the reasons why Kolmogorov dealt with humanities (history, linguistics, poetry theory). In this paper we would also like to emphacise the fact that the famous mathematician was successfully involved in humanities. It seems that not many Polish mathematicians who know some of Kolmogorov’s works in one or another mathematical field know, for example, about his literary works concerning the theory of verse. It may be suspected that many literary experts and linguists are also unaware of the existence of these works.
Radziecki matematyk Andriej Nikołajewicz Kołmogorow (1903‒1987), autor ponad pół tysiąca prac naukowych, był jednym z najwybitniejszych matematyków XX wieku i w pewnym momencie być może nawet największym. W 1960 roku, Kołmogorow rozpoczął intensywne badania w dziedzinie językoznawstwa i teorii wiersza. Wydaje się, że niewielu polskich matematyków, którzy znają niektóre z rezultatów Kołmogorowa w tej czy innej dziedzinie matematyki, wie o jego pracach w dziedzinach nauk humanistycznych. Można podejrzewać, że wielu literaturoznawców i lingwistów również nie wie o istnieniu tych prac. Celem tego artykułu jest wyjaśnienie przyczyn, dla których Kołmogorow zajmował się humanistyką (historią, językoznawstwem, teorią wiersza).
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica; 2018, 16; 101-112
1731-8025
2353-9623
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Europa przez pryzmat lingwokultury baskijskiej. Etnolingwistyczne podejście do dwóch obrazów świata
Autorzy:
Frank, Roslyn May
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/611380.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Basque (Euskara)
asymmetric polarities
animism
gender
reciprocity
relational ontology
lingwokultura baskijska
asymetrie biegunowe
animizm
rodzaj gramatyczny
relacja wzajemności
ontologia relacyjna
Opis:
The main thesis of this article is that the Basque linguacultural complex provides a window onto conceptual frames reflecting a much earlier animistic worldview, reminiscent of the type of relational cosmologies characterizing ethnographically documented hunter-gatherers. In this respect, even though the Basque language is classed as pre-Indo-European, what that classification might mean from the point of view of the cosmological frames of thought entrenched in the Basque language is taken into consideration, especially the fact that, until the late 20th century, the orally transmitted belief that humans descended from bears was still circulating among Basque speakers. Ethnographic and linguistic evidence points to the possibility that a similar animistic linguacultural substrate was operating across much of Europe during the period in which Indo-European languages and their associated conceptual frames were gaining a foothold. Drawing on the methodological and theoretical tools of cultural linguistics and Habermas’ concept of lifeworld (Lebenswelt), defined as a culturally transmitted and linguistically organized stock of interpretative patterns, a set of asymmetric polarities are analyzed. These are deeply engrained in the linguaculture of Western thought, namely, man/woman, human/animal and culture/nature. Moreover, all of them rest, ultimately, on the notion of human exceptionalism. When viewed from the indigenous frames of the Basque language, these oppositions disappear or are represented in ways more in accordance with the underlying animistic ontology and associated conceptualizations of relational personal identity.In short, the conceptual frames discussed in this study, understandings that are projected through the linguacultural nexus of the Basque language, often align with the ways that animism has been interpreted as expressing a form of relational ontology in which notions of kinship, mutual aid and reciprocity are emphasized and hence closely intertwined. Consequently, the resulting worldview provides a different vantage point for looking back at Western thought and what might have been going on in Europe in times past.
W artykule stawia się tezę, iż lingwokultura baskijska daje wgląd w ramy pojęciowe odzwierciedlające dawny, animistyczny obraz świata, przywołujący kosmologie relacyjne, które – jak wiemy z danych etnograficznych – charakteryzowały społeczności zbieracko-łowieckie. W tym sensie, jeśli język baskijski określa się jako pre-indoeuropejski, powstaje pytanie, co to oznacza z punktu widzenia utrwalonej w nim kosmologii, zwłaszcza w kontekście wierzeń, obecnych wśród Basków jeszcze pod koniec XX w., jakoby ludzie pochodzili od niedźwiedzi. Dane etnograficzne i językowe wskazują na możliwość istnienia podobnego animistycznego językowokulturowego substratu na znacznym obszarze Europy w okresie, kiedy utrwalały się tam języki indoeuropjeskie i obecne w nich ramy pojęciowe. Wykorzystując metodologiczne i teoretyczne narzędzia lingwistyki kulturowej oraz pojęcie świata społecznego (świata życia, niem. Lebenswelt, ang. lifeworld) w ujęciu Jürgena Habermasa, definiowane jako przekazywany kulturowo i organizowany językowo zasób wzorców interpretacyjnych, poddano analizie trzy biegunowo ustrukturowane asymetrie, mocno zakorzenione w myśli zachodniej: mężczyzna/kobieta, człowiek/zwierzę i kultura/natura. Wszystkie opierają się na koncepcji wyjątkowości człowieka w relacji do innych bytów. Jednak kiedy rozważa się je w perspektywie ram pojęciowych zakodowanych w języku baskijskim, opozycje te znikają lub nabierają innego kształtu, zgodnie z ontologią animistyczną i związanym z nią pojęciem relacyjnej tożsamości indywidualnej. Innymi słowy, omawiane w artykule ramy pojęciowe wyrastające z lingwokultury baskijskiej często pokrywają się z takim rozumieniem animizmu, wedle którego wyraża on pewnego rodzaju ontologię relacyjną, podkreślającą i ściśle łączącą ze sobą pojęcia pokrewieństwa, wzajemnej pomocy i ogólnie wzajemności. Wyłaniający się z tych kontekstów obraz świata umożliwia niestandardowe spojrzenie na myśl zachodnią i rozwój pojęć w dawnej historii Europy.
Źródło:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2018, 30
0860-8032
Pojawia się w:
Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 30

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies