Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "eastern borderlands" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-89 z 89
    Tytuł:
    Konflikty etniczne w świetle socjologii klasycznej i psychologii społecznej (na przykładzie Kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej)
    Autorzy:
    Pomarańska, Renata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678322.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    ethnic conflicts
    martyrdom
    Polska
    south-eastern Borderlands
    Opis:
    Ethnic conflict in the view of classical sociology and social psychology (on the example of south-eastern Borderlands of the Second Polish Republic)The article was designed to demonstrate that social conflicts, especially ethnic ones, which belong to many factors of martyrdom. Thus, it was structured at four points. The considered topics led to the conclusion that the social and ethnic issues belong to the diverse  and complex topics. It is shown in theories of classics of sociology and contemporary theoreticians dealing with the ethnic conflicts in the aspect of sociology and social psychology. Konflikty etniczne w świetle socjologii klasycznej i psychologii społecznej (na przykładzie Kresów południowo-wschodnich II Rzeczypospolitej)Celem artykułu jest wykazanie, że konflikty społeczne, zwłaszcza te, które przyjmują postać konfliktów etnicznych, stanowią jedną z wielu przyczyn martyrologii. Artykuł został podzielony na cztery części. Rozpatrywane zagadnienia prowadzą do wniosku, że problemy społeczne i etniczne są zróżnicowane i złożone, jak wykazano w teorii klasyków socjologii oraz współczesnych teoretyków zajmujących się konfliktami etnicznymi z punktu widzenia socjologii i psychologii społecznej.
    Źródło:
    Sprawy Narodowościowe; 2016, 48
    2392-2427
    Pojawia się w:
    Sprawy Narodowościowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cele oraz skutki „repatriacji” i wywózek z Galicji Wschodniej
    The goals and effects of „repatriation” and deportations from Eastern Galicia
    Autorzy:
    Derdziak, Lubow
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/516550.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydział Teologiczny
    Tematy:
    Repatriacja
    Kresy Wschodnie
    Serhijczuk
    Repatriation
    Eastern Borderlands
    Opis:
    „Repatriacja” przymusowa zawsze pozostawia w sercu osoby wywiezionej ślad zaznanej krzywdy. Historia, zwłaszcza wojenna oraz powojenna, niejednokrotnie ukazuje los ludzi dotkniętych koniecznością pozostawienia domu rodzinnego, dorobku całego życia, przyjaciół, środowiska. Polacy mieszkający na Kresach Wschodnich bardzo dotkliwie odczuli decyzje państwa sowieckiego ingerującego w życie wielu narodów, a także trójki jałtańskiej troszczącej się o lepszy los mocarstw nie zważając na potrzeby i odczucia narodów mniejszych. Ten artykuł ma na celu ukazać cele jakimi kierowali się rządzący decydując o masowej wędrówce ludów, także sposoby „repatriacyjne” władz radzieckich wobec narodu polskiego zamieszkującego Galicję Wschodnią oraz skutki tych działań. W zasadzie praca będzie oparta na „nieznanych” dokumentach archiwalnych, które zostały zgromadzone i wydane przez ukraińskiego historyka Włodzimierza Serhijczuka. Ukazują one nie tylko sposoby działania rządzących, ale także opisują nastroje, jakie panowały wśród zdezorientowanej ludności oraz reakcje Polaków zamieszkujących Kresy.
    Forcible repatriation always caused sense of wrong. The history, especially of war and post-war periods, shows lives of people who were deprived of their family home, property, friends and environment. The Poles, who used to live in Eastern Borderlands (Kresy Wschodnie), experienced the decision of Soviet and Crimea Conference very painfully, as the allied powers cared for their own business and did consider the needs and feelings of smaller nations. The aim of this statement is to show what the aim of the Soviet government was, when it decided about the repatriation, what the ways of repatriation were and what the results of the repatriation were. This article is based on unknown archive documents, collected and published by the Ukrainian historian Volodymyr Serhyichuk. The documents show not only the ways of action of Soviet but also people reaction and feeling.
    Źródło:
    Studia Paradyskie; 2018, 28; 159-194
    0860-8539
    Pojawia się w:
    Studia Paradyskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Peasant Communities in Interwar Poland’s Eastern Borderlands: Polish Historiography and the Local Story
    Autorzy:
    Linkiewicz, Olga
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601739.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    peasants
    Poland’s eastern borderlands
    nation
    ethnicity
    localness
    Opis:
    The nationality issues of interwar Poland’s eastern borderlands (Kresy) have been a popular theme in post-war Polish historiography. A considerable part of this historiography has continued the debates of interwar experts and political activists, which revolved around the two interwar censuses and the question of ethnic identity. For this reason, scholars have given priority to statistical evidence in order to determine the national belonging and categorize the inhabitants of the eastern borderlands into particular ethnic and national groups. What is more, they have drawn their conclusions on the assumption that identity is objectively definable by blood ties. I argue that peasant identity in these borderlands was driven by ‘localness’, that is, a specific symbolic universe, set of values and conventions typical of peasant culture. Thus, identity cannot be comprehensively described through ethnic categories alone. In the article, I explore some practices of localness such as the malleable roles people ascribed to others in everyday life. For large groups of peasants, they were of vital importance in the reception of nationbuilding projects.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2014, 109
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła parafialnego w Łunińcu z 1938 roku
    The inventory of the parish church in Łuniniec in 1938
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023689.pdf
    Data publikacji:
    2013-12-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    parafia
    duszpasterstwo
    Eastern Borderlands
    parish
    ministry
    Opis:
    Each inventory which refers to the actual list of quantity and value of all the assets of the entity, in this case the St. Joseph parish church in Łuniniec in 1938, is the basis for evaluation of the financial status of this parish. It contains all the data on the parish church, its furniture, paraments and liturgical vessels. It describes the parish office, produced documents of this office and all financial inflows for the parish and clergy working in it. The inventory, like the documentation confirming the parish visitation, is very authoritative and rich in information not only on the very parish, but also on the people and the prevailing relations in the parish.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2013, 100; 403-417
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Od Arkadii do Golgoty – refleksje na temat Kresów w literaturze polskiej
    From Arcadia to Golgotha – Meditations on the Eastern Borderlands [Kresy Wschodnie] in Polish Literature
    Autorzy:
    Wasilewska, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/466648.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Płockie
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    polska literatura kresowa
    The Eastern Borderlands
    Polish Borderlands Literature
    Opis:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej były niegdyś sercem narodu polskiego, któremu tamtejsza ziemia wydała największych orędowników i czcicieli jej piękna. Nie można zrozumieć polskiej kultury bez poznania Kresów i tego, co je tworzyło. Warto o tym przypominać, zwłaszcza młodym Polakom, którzy często nie mają świadomości, że tam kiedyś była Polska.
    The Eastern Borderlands of the Polish Commonwealth used to be a Polish heartland where some of the greatest Polish admirers of the Borderlands' beauty hail from. One cannot properly understand the Polish culture without getting to know the Eastern Borderlands and that which they consisted in. One should remember it and remind of it especially young Poles, who often seem to fail to realize that the Borderlands used to be a part of Poland.
    Źródło:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2015, 7; s. 306-320
    0860-5637
    Pojawia się w:
    Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podobieństwa i różnice w zakresie słowotwórstwa między gwarową polszczyzną północno- i południowokresową
    Similarities and differences in derivation between Northern and Southern Polish Eastern Borderland dialects
    Autorzy:
    Czarnecka, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/567954.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu. Wydawnictwo UMK
    Tematy:
    Polish Eastern Borderlands
    Polish borderland dialects
    derivation
    the comparative description
    Opis:
    The article is an attempt to organize the existing data on the phenomena of derivation in Polish Eastern Borderland dialects - Northern and Southern - with a short description and exemplification. Among the phenomena that differentiate both varieties of Polish Eastern Borderland dialects, those that are the result of different language neighborhood are most numerous. Certain features are the result of different source of the Polish language on the Polish Eastern Borderlands - Norhern and Southern (as -ak from Mazovia and -ę from the Lesser Poland in the names o young signifieds). In the lexical material from Polish Eastern Borderlands, the old formations, supported by foreign language influences or preserved as a result of isolation from contemporary Polish language, were recorded. A similar number of derivation phenomena, which are common to both varieties of Polish Eastern Borderland dialects (10) and specific phenomena (10 for the dialect of the Northern Polish Eastern Borderland and 8 for the Southern) are indicated in the dialect.
    Źródło:
    Linguistica Copernicana; 2016, 13; 365-377
    2080-1068
    2391-7768
    Pojawia się w:
    Linguistica Copernicana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Mackiewicz i sekty
    Józef Mackiewicz and Sects
    Autorzy:
    Pełczyński, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1179266.pdf
    Data publikacji:
    2012-12-02
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Eastern Borderlands
    religious minoirities
    protestantism
    Kresy Wschodnie
    mniejszości religijne
    protestantyzm
    Opis:
    Artykuł jest poświęcony pewnej części, wczesnej, reporterskiej twórczości Józefa Mackiewicza. W reportażach napisanych pod koniec lat trzydziestych, przedstawił on protestanckie mniejszości religijne, bujnie rozwijące się wówczas na wschodzie Polski, lecz nie cieszące się pozytywną opinia władz i ludności otaczającej. Mackiewicz stwierdził, że wszystkie zarzuty stawiane owym sektom, są niesłuszne. Uważa on ponadto, że mogą one pozytywnie wpłynąć na stosunki społeczne. Reportaże Mackiewicza o sektach to odosobniony przykład zainteresowania tym tematem w ówczesnej Polsce.
    The article is dedicated to a part of early reportage work of Józef Mackiewicz. In the reportages written at the end of 1930s, he presented Protestant religious minorities which back then flourished in eastern part of Poland, but which did not have a positive opinion among the authorities and other peoples. Mackiewicz stated that all the accusations towards those sects were groundless. He also claimed that they can positively influence social relations. Mackiewicz’s reportages on sects was an isolated case of interest in this topic in Poland of those times. 
    Źródło:
    Porównania; 2012, 11; 327-332
    1733-165X
    Pojawia się w:
    Porównania
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zagadnienie gromadzenia dokumentacji źródłowej do badań nad dziejami Kościoła łacińskiego na wschodnich ziemiach kresowych dawnej Polski
    Autorzy:
    Zahajkiewicz, Marek T.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042253.pdf
    Data publikacji:
    1992
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy
    Polska
    dokumenty
    źródła
    historia
    Eastern Borderlands
    Polska
    documents
    sources
    history
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1992, 61; 145-166
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Conrad and Piłsudski
    Autorzy:
    Zabierowski, Stefan
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/638781.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
    Tematy:
    Polish eastern borderlands, Conrad, Piłsudski, January Uprising, 1863 Uprising, Polish independence
    Opis:
    Although there would seem to be no apparent link between the English novelist Joseph Conrad and Marshal Józef Piłsudski, who restored the Polish State after World War I, they did in fact have much in common. Both hailed from the Polish eastern borderlands and both came from patriotic noble families. Both had been nurtured on the Polish Romantic poets – and Słowacki in particular. For both of them the failure of the 1863 January Uprising was a traumatic experience and both of them suffered exile in Russia. However, whereas Conrad did not believe that Poland would ever be able to regain her independence, Piłsudski led a successful armed struggle for the Polish cause, thus earning the writer’s unstinting admiration. Piłsudski for his part took pleasure in reading Conrad’s Lord Jim.
    Źródło:
    Yearbook of Conrad Studies; 2014, 9
    2084-3941
    Pojawia się w:
    Yearbook of Conrad Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Engineer Leonard Szutkowski – Manager of the State Quarries in Janowa Dolina in Volhynia
    Autorzy:
    Durka, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1363520.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Janowa Dolina
    Wołyń
    Szutkowski
    kamieniołom
    kresy wschodnie
    Volhynia
    quarry
    Eastern Borderlands
    Opis:
    An in-depth analysis of Leonard Szutkowski’s biographical documents shows that he was an outstanding patriot who devoted most of his professional life to the economic development of Poland. He was born into a landowning family, did his military service in the tsarist army, and escaped from Bolshevik captivity. In independent Poland, he did not continue his military career but worked in the state administration as an engineer responsible for road works. He continued his engineer’s work during the Polish-Bolshevik war. Later, he managed the quarries in Janowa Dolina in Volhynia and made them a model enterprise on a European scale. He paid the highest price for his attitude to life. Until now many aspects of his activity have been unknown. Only the archive search in Ukraine made it possible to gain knowledge about views and details of his socio-political activity. The research employed a biographical method based on the analysis of personal documents. Scientific studies on particular topics related to Leonard Szutkowski were also taken into account. The research was supplemented by an analysis of press materials from the period in question.
    Źródło:
    Polish Biographical Studies; 2020, 8; 5-31
    2353-9291
    Pojawia się w:
    Polish Biographical Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    M.A. Koprowski, Po obu stronach Uralu, Warszawa 2006, Wydawnictwo Księży Werbistów Verbinum, ss. 364
    Autorzy:
    Szymański, Józef
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1040108.pdf
    Data publikacji:
    2007-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    ZSRR
    Kresy Wschodnie
    werbiści
    USRR
    Eastern Borderlands
    Society of the Divine Word
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2007, 87; 409-411
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    ROLA PRZYSŁÓWKÓW WSCHODNIOSŁOWIAŃSKICH W ŚWIADOMOŚCI UŻYTKOWNIKÓW GWAR POLSKICH W OBWODZIE LWOWSKIM W PRZEKROJU POKOLENIOWYM
    THE ROLE OF EASTERN SLAVIC ADVERBS AS REALISED BY USERS OF POLISH SUBDIALECTS IN THE LVOV DISTRICT ACROSS GENERATIONS
    Autorzy:
    KOSTECKA-SADOWA, ANNA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/777088.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Polish spoken in southern part of Eastern Borderlands
    adverbs
    Ukrainian subdialect
    borrowings
    Opis:
    This article presents and verifies material embedded in the awareness of users of Polish spoken in the southern part of Eastern Borderlands of the country across generations. The close relation between Polish and Ukrainian languages is conducive to the emergence of numerous interferences. Inclusion of Ukrainian features into the Polish system took place in the course of many centuries of contacts with speakers of the Ukrainian language. Ukrainian subdialects have left their mark on the Polish language in the southern part of Eastern Borderlands also in formations which deviate from the literary language. In the Polish language under scrutiny – the language spoken on the Polish-Ukrainian borderland, some formations follow Ukrainiansubdialects and the entire Eastern Slavic area. A majority of adverbs have a structure compliant with the general Polish language. However, there are also different formations, typical of borderland subdialects.
    Źródło:
    Slavia Occidentalis; 2019, 76/1; 69-82
    0081-0002
    Pojawia się w:
    Slavia Occidentalis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Trudna historia. Dzieje kresowej rodziny w latach 1898–1957
    Tough history. The history of an Eastern Borderland family in the years 1898–1957
    Autorzy:
    Józków, Beata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687615.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    historia rodzinna
    represje radzieckie
    Kresy Wschodnie
    family history
    Soviet repression
    Eastern Borderlands
    Opis:
    The publication presents the history of the Jodel and Pietkowski families from Odelsk (today in Belarus), whose story begins with the birth of Antoni in 1898. This article constitutes the pleasure of discovering the fortunes of the family based on interviews, reminiscences of the members of the family living in the 30s of the previous century, during the period of occupation and in the post-war times. The invaluable knowledge possessed by Adela Pietkowska, Alfreda Wojdyło, Maria Mularczyk, Anna Kopiec helped to write down the stories of these families and to perpetuate the memory of Kresy Wschodnie (East Borderlands). It was a must – to discover, listen to and tell the impermanent history. Paolo Coelho said that “The story of one person is the story of all of humanity”. This article presents the knowledge of the roots and identity of the family, describes biographies, activities and achievements of the Odelsk inhabitants against the background of the history of Poland, so that the memory of them would not disappear.
    Źródło:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku; 2017, 18; 95-110
    2450-6796
    Pojawia się w:
    Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ziemiańscy egzulanci kresowi na Pomorzu po pierwszej wojnie światowej
    Landowners exiled from the Eastern Borderlands in Pomerania after WW I
    Autorzy:
    Łaszkiewicz, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1193847.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe w Toruniu
    Tematy:
    landowners
    refugees
    migrations
    the Eastern Borderlands
    the Pomeranian voivodeship
    the Second Polish Republic
    Opis:
    The Bolshevik offensive against Poland during the years 1919–1920 forced landowners who had lived in the Eastern Borderlands for generations to escape hastily from their estates. The formation of the Polish border in the east after the treaty of Riga made it impossible for most of them to return to their family lands. The refugees from the Eastern Borderlands were not only deprived of their houses and land, but also financial resources. They arrived in large numbers in the major cities where they tried to find work and some financial means of survival. Other landowners purchased small farms in the new Rzeczpospolita. The most attractive were farms in Pomerania abandoned by the Germans. Immigrants from the Eastern Borderlands found it hard to adapt to new conditions of life and work. Demoted socially, they indulged in nostalgia for the past and longing for their lost motherland. They felt insulted by the Polish government, misunderstood and alienated. It was frequently difficult for them to renounce their old habits in administering their estates, which meant that they often failed to succeed in the changed economic circumstances and on a much smaller area of land. Younger landowners exhibited a greater mobility and found it easier to find work. They did not feel attached to the Pomeranian land and found it easier to make the decision to leave the region.
    Źródło:
    Zapiski Historyczne; 2015, 80, 3; 257-271
    0044-1791
    2449-8637
    Pojawia się w:
    Zapiski Historyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między realizmem a nostalgią. Myśl polityczna emigracyjnych środowisk kresowych (1939–1991)
    Between realism and nostalgia. Political thought of polish emigrant circles from Eastern Borderlands (1939–1991)
    Autorzy:
    Gotowiecki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/477102.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    emigracja niepodległościowa
    myśl polityczna
    Eastern Borderlands
    pro-independence emigration
    political thought
    Opis:
    The subject of the article is the political thought of the circles from the Eastern Borderland that functioned among the Polish wartime exiles and then the post-War pro-independence emigrants. In the introduction, the author defines such notions as Kresy (Polish Borderlands) or kresowianie, characterises those circles, and then discusses their opinions on such issues as the eastern border, attitude towards the Lithuanians, Belarussians and Ukrainians, or federalism. The author points to the diversity of the circles and the evolution of their political thought indicating the mid-1950s as an important point in their development. The final part of the article includes a reflection of its realism.
    Źródło:
    Pamięć i Sprawiedliwość; 2017, 30; 131-153
    1427-7476
    Pojawia się w:
    Pamięć i Sprawiedliwość
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ethno-Religious Heritage of Former Eastern Territories of the Polish-Lithuanian Commonwealth in Contemporary Poland
    Autorzy:
    Rykała, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/623867.pdf
    Data publikacji:
    2013-07-03
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    ethno-religious heritage
    ethnic minorities
    religious minorities
    Tartars-Muslims
    Karaites
    Armenians
    Eastern Borderlands
    Opis:
    The main objective of this paper is to present the national and religious heritage of the Eastern Borderlands in contemporary Poland. The paper deals with the genesis and selected aspects of the spatial development of the ethnic and religious minorities (mainly Tartars-Muslims, Karaites and Armenians) that date back to the eastern areas of the former Republic (including the territories of Belarus, Lithuania and Ukraine) but, due to the post-war border changes and migrations, formed clusters in contemporary Poland and organized various forms of group life.
    Źródło:
    European Spatial Research and Policy; 2013, 20, 1
    1231-1952
    1896-1525
    Pojawia się w:
    European Spatial Research and Policy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z Kresów do Poznania. Mikrohistoria Waldemara Żyszkiewicza
    From Kresy to Poznan. Waldemar Żyszkiewicz’s Microstories
    Autorzy:
    Rydz, Agnieszka
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1076565.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Waldemar Żyszkiewicz
    Polish poetry
    Eastern borderlands
    microstories
    migration
    Kresy
    poezja polska
    mikrohistoria
    migracja
    Opis:
    Artykuł przynosi omówienie wydarzeń politycznych w Polsce w XX wieku zarejestrowane w poezji Waldemara Żyszkiewicza. Ważnym tematem jest zjawisko migracji Polaków z lat: 1944-1947. Poezja ta, mimo że wpisuje się w dyskurs nostalgii, nie przynosi obrazów utraconego Lwowa. Wiersze poruszają temat osiedlenia się przez wysiedleńców z Kresów Wschodnich w Poznaniu, w obcym dla nich mieście, nacechowanym niemiecką kulturą. Inspiracją teoretyczną dla artykułu były przede wszystkim monografie: Beaty Halickiej Polski Dziki Zachód (2016) oraz Ewy Domańskiej Mikrohistorie (1999).
    The article focuses on a description of political events in the 20th century Poland which were reflected in the poetry of Waldemar Żyszkiewicz. An important topic is a migration of the Polish over the period 1944-1947. His poetry, though conforms to the discourse of nostalgia, does not evoke the images of the lost Lvov. Poems raise the theme of settling down by deportees from Kresy Wschodnie (Eastern borderlands) in Poznan, an area were German culture was cultivated. The theoretical inspiration for the article was provided above all by two monographs by Beata Halicka “Polski Dziki Zachód” (“The Polish Wild West”, 2016) and by Ewa Domańska “Mikrohistorie” (Microstories, 1999).
    Źródło:
    Polonistyka. Innowacje; 2018, 8; 139-154
    2450-6435
    Pojawia się w:
    Polonistyka. Innowacje
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Językowe i kulturologiczne wyróżniki kresowych kulinariów utrwalone w wybranych regionalnych opracowaniach o Ziemi Lubuskiej
    Linguistic and culturological characteristics of Polish Borderlands cuisine preserved in selected regional studies on Ziemia Lubuska region
    Autorzy:
    Węgorowska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1363413.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-13
    Wydawca:
    Uniwersytet Zielonogórski. Wydział Humanistyczny
    Tematy:
    kulinaria
    język
    kultura
    Kresy Wschodnie
    Ziemia Lubuska
    cuisine
    language
    culture
    Polish Eastern Borderlands
    Opis:
    Kulinaria to integralny element każdej, również polskiej, kultury. Niniejszy szkic jest językowo-kulturologiczną refleksją o kresowych daniach, potrawach, napojach (jak np. kutia, kumpiak, mamałyga, nadzianka, strudla, paska, „sosnówka”…), które współtworzą regionalny „tygiel smaków”, a tym samym „kulinarny tygiel” Ziemi Lubuskiej.
    Cuisine is an integral element of any also Polish, culture. This article is a linguistic‑culturological reflection on Polish Borderlands’ dishes and beverages (e.g. kutia, wheat grain, poppy seeds and honey dish’, kumpiak ‚cured ham’, mamałyga‚ maise fluor porridge’, nadzianka, potato stuffed intestines’, strudel, paska‚ Easter bread’, „sosnówka”‚ pine liqueur’) which are a part of regional „melting pot of flavors”, and therefore the „culinary melting pot” of Ziemia Lubuska region.
    Źródło:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego; 2020, 6; 141-148
    2450-3584
    Pojawia się w:
    Filologia Polska. Roczniki Naukowe Uniwersytetu Zielonogórskiego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresy (Polish Eastern Borderlands) in Polish Literature of 1918–2018. Significant Interpretative Perspectives
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030549.pdf
    Data publikacji:
    2021-02-21
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderlands
    borderland discourse
    Polish literature of 1918–2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the discourse on the subject of the Polish Eastern Borderland over the course of the last hundredyears. It analyses the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies for presenting the term, have changed, including attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterises the dynamics concerning the transformations of situational contexts that emerged in the period of the Second Polish Republic, developed during World War II, after 1945 (in the country and abroad) and continuing from the 1980s and1990s to the present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trends in literary schools, the legends and myths of the Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2020, 1; 335-363
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czasopiśmiennictwo katolickie Wschodnich Kresów II Rzeczypospolitej (cz. I – ogólna)
    Catholic Periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic (Part PART 1 – General)
    Autorzy:
    Zając, Jerzy
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/944176.pdf
    Data publikacji:
    2017-11-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    II Rzeczypospolita
    czasopisma katolickie
    Eastern Borderlands
    the Second Polish Republic
    Catholic periodicals
    Opis:
    Odrodzona w 1918 r. II Rzeczpospolita powróciła na część terytorium utraconego na Wschodzie, podejmując trudy zagospodarowania wyniszczonej wojnami ziemi. Jej obraz znalazł odbicie w lokalnej prasie i wspomnieniach żyjących na tych terenach Polonusów. Zapisały go dziesiątki tytułów czasopiśmienniczych wydawanych przede wszystkim przez ówczesny świat katolicki. Wymienione w opracowaniu tytuły wydawnictw wskazują na życiowe przestrzenie mieszkańców tamtych regionów penetrowane przez tę prasę, są niejako odpowiednikami zaledwie nazw starych polskich rezydencji na Wschodzie. Aby poznać ich treści, trzeba podjąć wnikliwą lekturę, by odkryć i przybliżyć opisane tam i wciąż mało nam znane światy, które – antypolskie i antykatolickie siły niszczyły świadomie i systematycznie. To niełatwe zadanie odcyfrowania Kresów z wciąż, po dziś dzień odkrywanej ich czasopiśmiennictwu katolickiemu Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej.
    Reborn in 1918, the Second Polish Republic returned to the part of the territory lost in the East to undertake the hardships of developing the war-ravaged land. Its history was reflected in the local press and the memories of the “Polonuses” living in these areas. It was recorded in dozens of magazine titles issued mainly by the contemporary Catholic world. The titles mentioned in the present work indicate the life areas of people inhabiting those regions, which were penetrated by the press and which are, in a sense, equivalent only to the names of Polish old mansions in the East. Getting acquainted with their content requires meticulous study which would allow to discover and bring closer the worlds described there and still little known to us and which were deliberately and systematically destroyed by anti-Polish and anti-Catholic forces. The uneasy task of deciphering the Borderlands from its publishing legacy which is still, to this day, being rediscovered, will constitute the content of the second part of the study devoted to Catholic periodicals in Eastern Borderlands of the Second Polish Republic.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 4; 129-146
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    FESTIWALE I KONKURSY KULINARNE KUCHNI KRESOWEJ W BASZNI DOLNEJ JAKO FORMA PROMOCJI TURYSTYCZNEJ WOJEWÓDZTWA PODKARPACKIEGO
    FESTIVALS AND COMPETITIONS OF BORDERLANDS CUISINE IN BASZNIA DOLNA AS A FORM OF TOURISM PROMOTION OF PODKARPACKIE VOIVODESHIP
    Autorzy:
    ZAGDAŃSKA, JOANNA
    PIEKARSKI, STANISŁAW
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/476160.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    kuchnia kresowa
    turystyka
    promocja turystyczna
    festiwale
    konkursy
    Eastern Borderlands
    Borderlands cuisine
    tourism
    tourism promotion
    festivals
    competitions
    Opis:
    Na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat dostrzega się w polskiej turystyce sentymentalne zjawisko etosu dawnych Kresów Wschodnich. Każdego roku organizuje się kilka festiwali kultury kresowej, podczas których eksponowane jest dziedzictwo kulinarne Kresów Wschodnich. Najpełniej kuchnia kresowa prezentowana jest w programie Festiwalu Kultur i Kresowego Jadła w Baszni Dolnej, miejscowości położonej w województwie podkarpackim, w ramach którego od roku 2009 przeprowadzane są konkursy na dania i potrawy tradycyjnie związane z szeroko rozumianą kresowością. Coraz większe powodzenie tego przedsięwzięcia powoduje, że zaczyna ono odgrywać znaczącą rolę w promocji turystycznej ziem położonych przy wschodniej granicy polsko-ukraińskiej.
    Over the last several years, in Polish tourism, we see the phenomenon of sentimental ethos of the former Eastern Borderlands. Every year, several festivals of the borderland culture are organized, during which culinary subjects are also exposed. Most fully, the borderland cuisine is presented in the program of the Festival of Cultures and Borderlands Cuisine in located in Podkarpackie Voivodeship Basznia Dolna, under which (since 2009) competitions are held for dishes and courses traditionally linked into broadly understood Borderland culture. The increasing success of this means that it is starting to play a significant role in the tourism promotion of the lands located on the Polish-Ukrainian border.
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2018, 2(22); 197-211
    1899-7228
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A review of press publications of the Polish Eastern Borderlands community in the West (1942–2016)
    Przegląd czasopiśmiennictwa emigracyjnych środowisk kresowych (1942–2016)
    Autorzy:
    Gotowiecki, Paweł
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2058364.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    polish press in the West in the 20th century
    Polish emigration during and after World War II
    Polish Eastern Borderlands
    the Eastern Borderlands community
    emigracja polska
    prasa emigracyjna
    Kresy Wschodnie
    środowiska kresowe
    Opis:
    This article attempts to examine and define the functions and character of the periodicals and other press publications of Polish Eastern Borderlands community functioning in the structures of the Polish war refugees and post-war political emigration in the West. The author presents the origins and the various phases of its history, including the phase of its inexorable decline. In a series of concise individual profiles the article covers all printed materials that can be classified as the press publications of the Polish Eastern Borderlands community.
    Przedmiotem artykułu jest próba zdefiniowania, określenia funkcji oraz charakterystyka czasopiśmiennictwa środowisk kresowych działających w strukturach wojennego uchodźstwa oraz powojennej emigracji politycznej na Zachodzie. Autor przedstawia genezę, poszczególne fazy rozwoju oraz okres schyłkowy tego czasopiśmiennictwa, przybliżając w syntetyczny sposób wszystkie tytuły prasowe, które mogą być zaliczone do kategorii czasopism kresowych.
    Źródło:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej; 2020, 23, 4; 135-157
    1509-1074
    Pojawia się w:
    Rocznik Historii Prasy Polskiej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Elementary memory and its limits. Element and detail in Zygmunt Haupt’s prose
    Pamięć elementarna i jej granice. Żywioł i szczegóły w prozie Zygmunta Haupta
    Autorzy:
    Zehnder, Christian
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27312310.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    Zygmunt Haupt
    Czesław Miłosz
    memory
    geopoetics
    emigration
    Central Europe
    Eastern borderlands
    Galicia
    pamięć
    geopoetyka
    emigracja
    Opis:
    Rekapitulując główne tendencje hauptologii, autor artykułu pyta ponownie o model pamięci w twórczości Zygmunta Haupta i proponuje rozszerzenie ustalonej „epifanicznej” lektury jego prozy o perspektywę geopoetyki. Na materiale licznych opowiadań autora Pierścienia z papieru udowadnia, jak wybujałe szczegóły utraconego świata galicyjskiego wyrastają za każdym razem z jedynego żywiołu pozornie zapamiętanego jako monolityczny i absolutny (deszcz, śnieg, piasek, trawa, powietrze, kurz itd.). W tym wyłanianiu się detali krystalizuje się rodzaj epifanii, która jest skoncentrowana nie tyle na podmiocie, ile na otoczeniu. Poprzez to uzewnętrznienie pamięci – za sprawą żywiołu – szczegóły uzyskują swój specyficzny status niekonieczności, wyrażającej się w typowych dla tego pisarza enumeracjach. Autor artykułu pyta także o granice tego modelu i znajduje je w „polskim kulturalizmie” (Andrzej Mencwel), który w przyrodzie widzi przede wszystkim „świat pozaludzki” i który Haupt w umiarkowanej, apolitycznej formie zdaje się podzielać. Kulturalistyczna postawa Haupta zostaje dookreślona poprzez porównanie niektórych jego opowiadań amerykańskich z negatywnymi opisami krajobrazu Kalifornii przez Czesława Miłosza i Theodora W. Adorno.
    Recapitulating major tendencies in Haupt studies, the paper revisits the question of memory models in works by Zygmunt Haupt, and proposes to extend the established, “epiphanic” reading of Haupt’s prose with a geopoetic perspective. Based on numerous examples from Haupt’s works, the paper demonstrates how exuberant details of the lost Galician world tend to grow on the ground of an element seemingly remembered as monolithic and absolute (rain, snow, sand, grass, air, dust, etc.). A certain type of epiphany crystallizes in the emergence of details, focused on surroundings rather than on the subject. Thanks to this externalization of memory through the elements, details gain their specific non-necessary status expressed in the typical Hauptian enumerations. This model is limited by “Polish culturalism” (Andrzej Mencwel), according to which nature constitutes first and foremost “a nonhuman world” – an idea that Haupt seems to share in a moderate, apolitical form. Haupt’s culturalist attitude is further explored by a comparison of some of his American stories with negative descriptions of Californian landscape by Czesław Miłosz and Theodor W. Adorno.
    Źródło:
    Forum Poetyki; 2023, 31; 80-97 (eng); 80-97 (pol)
    2451-1404
    Pojawia się w:
    Forum Poetyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Nazwy wyrobów z mąki w mowie mieszkańców dawnych Kresów Południowo‑Wschodnich (na przykładzie kilku wsi z obwodu lwowskiego)
    Names of flour products in the speech of the inhabitants of the former South‑Eastern borderlands (on the example of several villages from the Lviv region)
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26731729.pdf
    Data publikacji:
    2023-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
    Tematy:
    flour products
    southern Polish in the south‑eastern borderlands
    borrowings
    produkty mączne
    polszczyzna południowokresowa
    zapożyczenia
    Opis:
    The aim of this article is to describe the generational characteristics of flour products in the speech of Poles of the former South‑Eastern borderlands on the example of several villages from the Lviv region. My analyses focus on the dynamics of changes in the functioning of food names. The presented material and its preliminary analyses allow to unambiguously assign many names of dishes to specific generational groups of people studied. Comparison of the discussed names of dishes with the content of SGP showed that many of them are common with Polish dialect in the Poland. Confrontation with the Dictionary of the Ukrainian language and Ukrainian dialectological works from the studied area showed that many words coexist in Ukrainian, for example: buchanka, paska, pampuch, bublik, kałacz, korowaj, zawiwańce, pierożek, blin, palanycia.
    Źródło:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2023, 18; 169-180
    2083-1765
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analysis of Polish Writing on the History of Physical Education and Sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic
    Autorzy:
    Małolepszy, Eligiusz
    Drozdek-Małolepsza, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1031821.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    PPHU Projack Jacek Wąsik
    Tematy:
    physical education
    sports
    state of study
    the North – Eastern Borderlands of the 2nd Republic
    Opis:
    The aim of this paper is presentation of the up-to-date state of research on physical education and sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic based on analysis of Polish literature on the subject. In the sense of territorial scope, the paper covers the areas of the Polesie, Novogrodek and Vilnius voivodeships. As for the scope of studies on the history of physical education and sports in the North-Eastern Borderlands of the 2nd Republic, the most cognitively significant is the work by Laskiewicz on „Kultura fizyczna na Wileńszczyźnie w latach 1900–1939. Zarys monograficzny dziejów” (Physical Culture in the Region of Vilnius in the Years 1900–1939. An Outline of Monographic History). The history of physical culture in rural areas were fairly well drawn up. In terms of historiography, there are publications presenting physical education and sports in urban areas. The publications mainly refer to physical activity in larger towns and cities, e.g. in Baranowicze, Breston- Bug, Lida, Novogrodek and in Vilnius. In terms of voivodeships, papers on physical education and sports in the Region of Vilnius significantly predominate. The presented analysis of the state of research – in reference to Polish writings – shows the necessity to supplement the preliminary archival research of the sources – in order to prepare a monograph on „Dziejów wychowania fizycznego i sportu na Kresach Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej” (the History of Physical Education and Sports in the North – Eastern Borderlands of the 2nd Republic). A preliminary archival research should also be conducted in the archives kept by Byelorussia and Lithuania.
    Źródło:
    Physical Activity Review; 2013, 1; 22-31
    2300-5076
    Pojawia się w:
    Physical Activity Review
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    O kilku formalnie podobnych wyrazach w mowie Polaków zamieszkałych w obwodzie lwowskim
    On several formally similar words used by Poles living in the Lviv region
    Autorzy:
    Kostecka-Sadowa, Anna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28763589.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    polszczyzna południowokresowa
    etymologia
    zapożyczenia leksykalne
    Polish language in the South-Eastern Borderlands
    etymology
    lexical borrowings
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie i omówienie kilku wyrazów podobnych znaczeniowo o różnym zasięgu w gwarach polskich, zaś powszechnie znanych w mowie respondentów polszczyzny poludniowokresowej. Badania słownikowe oraz bogata dokumentacja materiałowa pokazują, że wyrazy hurba, hurma, ujma są dobrze osadzone w zasobie słownikowym respondentów posługujących się na co dzień polszczyzną południowokresową. Wielowiekowe polsko-ukraińskie kontakty ludności wpłynęły na szereg procesów językowych. Dzięki bezpośrednim kontaktom ludności dwujęzycznej dochodziło do stopniowego, wzajemnego, na ogół bliżej nieuświadomionego przejmowania różnych cech językowych (w tym gwarowych), zwłaszcza w zakresie słownictwa.
    The article aims at presenting and discussing several similar words with different meanings in Polish dialects, yet commonly known and used by Polish speakers in the South-Eastern Borderlands. Dictionary research and extensive material documentation show that the words hurba, hurma, ujma are well embedded in the vocabulary resources of respondents who use southern Polish in the South-Eastern Borderlands on a daily basis. Centuries of Polish–Ukrainian contacts have influenced a number of linguistic processes. Direct contacts among the bilingual population enabled a gradual, mutual, usually relatively unconscious acquisition of various linguistic features (including dialectal ones), especially when it comes to vocabulary.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 109-119
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wokół teorii młodzieży pogranicza wschodniego
    Around the theories of the youth from the eastern borderlands
    Autorzy:
    Długosz, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423473.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Lubuskie Towarzystwo Naukowe
    Tematy:
    youth
    the Eastern Borderlands
    life plans
    educational aspirations
    emigration
    młodzież
    pogranicze wschodnie
    plany życiowe
    aspiracje edukacyjne
    Opis:
    The aim of this article was to present the empirical and theoretical knowledge on the topic of the youth from the Eastern Borderlands. The authors attempted to provide the characteristics of the youth concerned and explain the noticed qualities. The empirical data concerning the young generation come from the surveys conducted between 2007 and 2017. The material gathered from seven surveys shows that the youth from the borderlands use conventional strategies of entering adulthood. In social life, they are driven by meritocratic rules. They base their future on tertiary education at prestigious universities outside the region. The borderlands are not attractive for living and majority of the researched intend to leave their place of residence and move to a metropolis or abroad. As a consequence of youth emigration, the borderlands will be deprived of the endogenic sources of social development.
    Celem artykułu było zaprezentowanie wiedzy empirycznej i teoretycznej na temat młodzieży pogranicza. W tekście starano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące cech młodzieży i wyjaśnić zaobserwowane właściwości. Bazę empiryczną wiedzy na temat młodej generacji stanowiły badania sondażowe zrealizowane w latach 2007-2017. Zgromadzony materiał z siedmiu sondaży pokazuje, że młodzież pogranicza stosuje konwencjonalne strategie wchodzenia w dorosłość. W życiu społecznym kieruje się ona merytokratycznymi regułami. Swoją przyszłość buduje w oparciu o wyższą edukację na prestiżowych uczelniach poza regionem. Pogranicze stanowi mało atrakcyjne miejsce do życia i większość badanych zamierza w przyszłości opuścić swoje miejsce zamieszkania przenosząc się do metropolii lub zagranicę. W konsekwencji emigracji młodzieży pogranicze zostanie pozbawione endogennych źrodeł rozwoju społecznego.
    Źródło:
    Rocznik Lubuski; 2018, 44, 1; 55-69
    0485-3083
    Pojawia się w:
    Rocznik Lubuski
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wolność czy może ciąg dalszy „zniewolenia”, czyli o nowych polskich zjawiskach kulturalnych na Litwie
    Autorzy:
    Dalecka, Teresa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1042077.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-31
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Polacy na Litwie
    literatura polska
    Kresy Wschodnie
    Litwa
    Poles in Lithuania
    Polish literature
    Eastern Borderlands
    Lithuania
    Opis:
    Artykuł jest opisem kondycji kultury polskiej na Litwie i środowiska ją tworzącego. Zostały zdiagnozowane przyczyny słabości tej kultury, takie jak m.in. pogarszająca się sytuacja demograficzna litewskich Polaków czy zła sytuacja gospodarcza regionu, który w przeważającej większości zamieszkują. Zły stan wynika też z braku inteligencji polskiej na Litwie po II wojnie światowej oraz powolność procesu jej odradzania się. Przyczyn słabości upatruje się ponadto w etnocentryzmie tej kultury, skoncentrowaniu się na sobie i braku zainteresowania innymi grupami etnicznymi. Mimo wszystko w ostatnich latach na Wileńszczyźnie podejmowane są próby wyrwania się z ograniczeń, związanych z kulturą kresową. Została założona grupa poetycka „Nowa Awangarda Wileńska”, ukazała się powieść Cień słońca czy zbiór opowiadań Thriller po wileńsku. Jest to inne niż dotychczas zaprezentowanie polskości na Litwie.
    The article is a description of the situation of Polish culture in Lithuania and the environment in which this culture has been created. The diagnosis has highlighted several reasons for its weakness, such as the deteriorating demographics of Poles in Lithuania, and the poor economic situation in the region which they mostly inhabit. The bad situation has also been a result of the lack of Polish intelligentsia in Lithuania after the Second World War and the slow pace of its restoration. Other reasons include the ethnocentrism of this culture, its inward focus, and the lack of interest in other ethnic groups. In spite of everything, in recent years in the Vilnius region attempts have been made to break free from the limitations related to the culture of Eastern Borderlands. A poetic group “New Vilnius Avant-Garde” was founded, and a novel entitled Cień słońca (Shadow of the Sun) and a collection of short stories entitled Thriller po wileńsku (Thriller à la Vilnius) were published.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 55, 4; 469-480
    1505-9057
    2353-1908
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    PRACE INWENTARYZACYJNE NA CMENTARZACH KRESÓW WSCHODNICH – ZAŁOŻENIA METODOLOGICZNE
    INVENTORIES OF CEMETERIES IN THE EASTERN BORDERLANDS – METHODOLOGICAL PREMISES
    Autorzy:
    Czyż, Anna S.
    Gutowski, Bartłomiej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/535728.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Dziedzictwa
    Tematy:
    EASTERN BORDERLANDS
    INVENTORIES OF CEMETERIES
    dziedzictwo Kresów Wschodnich
    inwentaryzacja cmentarzy na Podolu
    sztuka cmentarzy
    karty białe
    Opis:
    The article discusses the methodological premises of inventories of historical Polish cemeteries in Podolia, conducted since 1998 by the Institute of the History of Art at the Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw. The authors present the object of the inventory campaign, the general methodological principles and the organisation of the work carried out according to a topographic and chronological key. Attention has been drawn to the necessity of rendering the prepared inventories uniform according to so-called blank sheets and making them available in the form of published catalogues. Apparently, at present a complete and thorough documentation of necropolises in the former Eastern Borderlands, subjected to a gradual but unavoidable devastation, constitutes the only way of salvaging memory about them.
    Źródło:
    Ochrona Zabytków; 2008, 1; 21-30
    0029-8247
    Pojawia się w:
    Ochrona Zabytków
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwestycje hetmanów w XVII wieku. Między interesem własnym a państwowym
    Hetman’s investments in the 17th century. Between self and state interest
    Autorzy:
    Bania, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26469662.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    hetmani
    Podhorce
    Żółkiew
    XVII wiek
    fortyfikacje
    Eastern Borderlands
    hetmans
    Pidhirtsi
    Zhovkva
    17th century
    fortifications
    Opis:
    W końcu XVI wieku ustaliła się zasada dożywotniego funkcjonowania urzędu hetmańskiego. Być może nieprzypadkowo sprawowanie tej funkcji przez hetmanów owocowało zakrojonymi na wielką skalę inwestycjami, niekiedy wyjątkowo nowocześnie pomyślanymi; były to: Zamość, Żółkiew, Brody, Stanisławów, Kudak i Okopy Św. Trójcy. Obrona południowo-wschodnich terytoriów kresowych, na których bądź w pobliżu których, hetmani posiadali swe największe latyfundia inicjowała powstawanie twierdz, centrów tych latyfundiów a jednocześnie tworzyły te dzieła skuteczny system obrony całego państwa przed zagrożeniami tatarskimi, tureckimi, powstaniami kozackimi. Wyróżniał się Stanisław Koniecpolski, inicjując powstanie szeregu mniejszych twierdz – najsłynniejsza z nich to Kudak – czy Nowy Koniecpol, umacniając bardziej nowoczesnymi fortyfikacjami Bar, myśląc o stworzeniu Szkoły Rycerskiej we Lwowie. Godna podkreślenia jest ewolucja urządzeń obronnych od nieskomplikowanych bastei-puntone jak w Żółkwi, poprzez bastiony Brodów do nowoczesnych, z rozmachem zaprojektowanych fortyfikacji otaczających Lwow w końcu XVII wieku z inicjatywy hetmana Stanisława Jabłonowskiego. Interesujący jest problem wzajemnych relacji twierdza – rezydencja, jak Brody i Podhorce, Lwow i Podkamień, Czy istniały namiastki takich powiązań twierdzy i rezydencji w przypadku Zamościa i Żółkwi, Stanisławowa? Hetmani-latyfundyści jednocześnie nie dążyli do modernizacji pozyskanych starszych zamków, jak na przykład Stanisław Koniecpolski, który nie unowocześnił szesnastowiecznego systemu bastejowego zamków w Mikulińcach i Jazłowcu. Urząd hetmański stosunkowo późno zaczął funkcjonować jako stały element systemu politycznego Rzeczypospolitej, zatem hetmanom obecność w senacie zapewniały takie dodatkowe godności jak kanclerska – Zamoyski, Żołkiewski, oraz kasztelana krakowskiego – Koniecpolski, Jabłonowski. Tylko Stanisław Koniecpolski poczuwał się do podkreślenia swej dodatkowej godności fundując w stolicy starostwa myślenickiego, stanowiącego uposażenie godności kasztelańskiej, w Myślenicach kaplicę dla cudownego wizerunku Najświętszej Marii Panny. Podsumowując inicjatywy fundatorskie hetmanów jako ministrów państwa i latyfundystów w XVII wieku są wyjątkowo ściśle ze sobą splecione, co wynikało zaangażowania ich w organizację ochrony własnych posiadłości najczęściej usytuowanych na Kresach wschodnich państwa, w XVII wieku szczególnie narażonych na działania militarne.
    At the end of the 16th century, the principle of the lifelong functioning of the hetman’s office was established. Perhaps it is no coincidence that the performing of hetmans function resulted in large-scale, sometimes exceptionally modern investments, they were: Zamość, Żołkiew, Brody, Stanisławow, Kudak and Okopy Św. Trojcy. The defense of the south-eastern borderland territories, where the hetmans had their greatest latifundia, initiated the creation of fortresses, centers of these latifundia, and at the same time created an effective system of defense of the entire state against Tatar and Turkish threats and Cossack uprisings. Stanisław Koniecpolski stood out, initiating the creation of a number of smaller fortresses – the most famous of them is Kudak - or Nowy Koniecpol, strengthening Bar with more modern fortifications, thinking about creating a Knight School in Lviv. What is worth emphasizing is the evolution of defense devices from simple bastions like in Żołkiew, through Brody bastions to modern, with panache designed fortifications surrounding Lviv at the end of the 17th century built on the initiative of Hetman Stanisław Jabłonowski. Another interesting problem are the mutual relations between the fortress and the residence, such as Brody and Podhorce, Lviv and Podkamień. The hetman-latifundists did not try to modernize the acquired older castles, such as Stanisław Koniecpolski, who did not modernize the sixteenth-century bastion system of castles in Mikuliniec and Jazłowiec. The Hetman’s office began to function as a permanent element of the political system of the Republic of Poland relatively late, so the hetman’s presence in the Senate was ensured by such additional dignities as the chancellor’s office – Zamoyski, Żołkiewski, and the castellan of Krakow – Koniecpolski, Jabłonowski. Only Stanisław Koniecpolski felt the need to emphasize his additional dignity by founding in the capital of Myślenice eldership, which was an endowment of the castellan dignity, in Myślenice a chapel for the miraculous image of the Blessed Virgin Mary. Summing up, the founding initiatives of the hetmans as state ministers and latifundists in the 17th century are extremely closely intertwined, which resulted from their involvement in the organization of the protection of their own estates most often located in the eastern borderlands of the country, particularly exposed to military actions in the 17th century.
    Źródło:
    TECHNE. Seria Nowa; 2022, 9; 25-40
    2084-851X
    Pojawia się w:
    TECHNE. Seria Nowa
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między starą a nową ojczyzną – muzyczna aktywność cymbalistów na Dolnym Śląsku w latach 50. XX wieku
    Between the Old and the New Homeland: Dulcimer Players Musical Activity in Lower Silesia in the 1950s
    Autorzy:
    Gacek, Gabriela
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31341655.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    cymbaliści
    Dolny Śląsk
    kresy wschodnie
    migracja
    nagrania archiwalne
    dulcimer players
    Lower Silesia
    eastern borderlands
    migration
    archival recordings
    Opis:
    W artykule omówiono zagadnienie muzycznej aktywności cymbalistów, którzy zmuszeni byli do migracji z przedwojennych kresów wschodnich (Wileńszczyzny, Galicji Wschodniej) na Dolny Śląsk po II wojnie światowej. Będąc nowymi osadnikami na tzw. Ziemiach Odzyskanych, otoczeni ludnością o różnym pochodzeniu regionalnym, cymbaliści próbowali w nowych warunkach kontynuować muzyczną działalność. W tekście ukazane są różne sposoby adaptacji do nowej sytuacji wykonawczej w nowym miejscu zamieszkania: budowanie kolejnych instrumentów, granie w kapelach ludowych składających się z członków o różnym pochodzeniu regionalnym, próby indywidualnego muzykowania oparte na wykonywaniu muzyki tanecznej z regionu pochodzenia czy założenie zespołu składającego się z uczniów szkoły średniej uczących się wykonywać aranżację melodii pieśni ludowej z Dolnego Śląska i repertuar z Wileńszczyzny. Za bazę źródłową służą archiwalne przykłady muzyczne nagrane w latach 50. XX wieku przez Józefa Majchrzaka (1909-1985), polskiego folklorystę, muzykologa i redaktora radiowego pracującego w Polskim Radiu Wrocław.
    In this article, I would like to describe the musical activity of the dulcimer players who moved to Lower Silesia after World War II as a result of being expelled from the pre-war Polish eastern borderlands: the Vilnius region and East Galicia. Being new settlers in the so called Recovered Territories, surrounded by people who came both from their native and other regions, dulcimer players tried to continue their musical activity. I examine their different ways of adapting to a new situation and new place of residence, by building new dulcimers, joining interregional folk bands, attempting individual music-making based on the performance of dance music from their own region, or establishing an ensemble consisting of high school students. In my article, I draw on examples from archival recordings from the 1950s made by Józef Majchrzak (1909-1985), the Polish folklorist, musicologist and radio editor who worked for Polish Radio Wrocław.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 12; 169-185
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła parafialnego w Kosowie z 1770 roku
    The inventory of the parish church in Kosów of 1770
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022277.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kosów Poleski
    historia Kościoła katolickiego
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    the history of the Catholic Church
    the Eastern Borderlands
    Opis:
    The presented visitation of the church of Kosów conducted at the end of the 18th century gives us the information about the administration, pastoral ministry and the emoluments of the parish church in Kosów located in the Eastern Borderlands in the Old Polish Period. It also reveals signifi cant fi gures of political and social life of the time. Its most valuable part contains data referring to the visited parish dedicated to the Holy Trinity and the Holy Cross in Kosów (Poleski) collected by Rev. Jan Nepomucen Kadłubowski; the information ranges from the smallest details or objects to religious buildings (with their equipment and vestments used for worship), residential buildings and outbuildings. The visitation also shows concern for the moral state, material goods of the parish and the order of the liturgy celebrated in the parish church in Kosów.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 105; 375-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Z badań nad językiem piśmiennictwa nowogródzkiego z okresu międzywojennego. Elementy północnokresowe w języku Józefa Żmigrodzkiego
    Studies on the Language of Nowogródek Literature in the Interwar Period. Elements of Polans’s North-Eastern Borderland Dialect in the Language of Józef Żmigrodzki
    Autorzy:
    Lewaszkiewicz, Tadeusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/468399.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Józef Żmigrodzki
    North-Eastern Borderlands Polish
    Nowogródek literature
    Polish regional dialect
    polszczyzna północnokresowa
    piśmiennictwo nowogródzkie
    polszczyzna regionalna
    Opis:
    The Nowogródek i okolice [Nowogródek and environs] tourist guide by Józef Żmigrodzki occasionally reveals some phonetic features typical for North-Eastern Borderlands Polish (rznięty, najprzód, szkarpa), peculiar noun inflections (uczni, soft instead of hard adjectival stem – bezleśni), peculiar adjectival and adverbial gradation forms (najpamiętniejszy, najkonieczniejszy, szczególniej), emphasising word using the -ż particle (temuż). Typical word formation features include the adverbial suffix -o instead of -’e (zaledwo) and 23 peculiar prefixed verbs (e.g. pobudować – zbudować ). Syntax features present in the work include a total of 6 language structures: adjective/participle predicate in the locative instead of nominative case (2), historic non-compound form of the passive participle in the predicate (1), verbs governing unusual cases (3). Word material is much more abundant, with 63 single lexical units, 6 peculiar phrases and 1 peculiar expression.The text of Żmigrodzki’s book undoubtedly bears witness to the North-Eastern Borderlands heritage of its author. Other interwar writings originating from the North-Eastern Borderlands should be the subject of linguistic studies as well.
    Źródło:
    Forum Lingwistyczne; 2019, 6; 43-59
    2449-9587
    2450-2758
    Pojawia się w:
    Forum Lingwistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podróże po ojczyźnie: Dom Kresowy – ostoja edukacji patriotycznej
    Travels in your country : House of Eastern Borderlands – prop of patriotic culture
    Autorzy:
    Cywińska, Marta
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/476177.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO
    Tematy:
    Dom Kresowy
    salon
    przestrzeń edukacyjna
    idea polskiego domu
    House of Eastern Borderlands
    living room
    education’s space
    polish home
    Opis:
    W artykule zaprezentowano funkcję i misję domu Kresowego w Białostoczku ze szczególnym uwzględnieniem wątku edukacyjnego. Całość dopełnia rys historyczny, analiza egzemplifikacji zbiorów na przykładzie salonu oraz biblioteki, materiał ilustracyjny. Autorka akcentuje rolę Domu Kresowego w upowszechnianiu alternatywnych form edukacji patriotycznej (lekcji muzealnych, zbiorów tematycznych, publikacji oraz odniesień do scen obyczajowych).
    This text presents function and mission of House of Eastern Borderlands in Białostoczek, with special attention of educational aspect. Text is closed by the history and examples of museum stocks from living room and library with their illustrations. Author emphasises alternative forms of patriotic education (for example museum lessons, theme collections, publications and references to scenes of morals).
    Źródło:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2015, 2(16); 139-151
    1899-7228
    Pojawia się w:
    Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka narodowościowa gen. bryg. Mieczysława Makarego Smorawińskiego – dowódcy Okręgu Korpusu nr II – wobec województwa wołyńskiego
    Ethnic policy adopted by Brigadier General Mieczysław Makary Smorawiński – commander of the Second Corps Area – towards the Volhynia province
    Autorzy:
    Czerwiński, Marek
    Hadlich, Roland
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2152480.pdf
    Data publikacji:
    2022-09-06
    Wydawca:
    Centralna Biblioteka Wojskowa im Marszałka Józefa Piłsudskiego
    Tematy:
    kresy wschodnie
    osadnictwo wojskowe
    gen. bryg. Mieczysław Smorawiński
    niepodległość
    Wołyń
    Eastern Borderlands
    military settlement
    general Mieczysław Smorawiński
    independence
    Volhynia
    Opis:
    Autorzy artykułu omawiają politykę wschodnią (tzw. program wzmacniania polskiej racji stanu) realizowaną w latach 1935-1939 przez gen. bryg. Mieczysława Makarego Smorawińskiego, ówczesnego dowódcę Okręgu Korpusu II oraz zmianę taktyki i strategii działań władzy w odniesieniu do mniejszości na Wołyniu. Na przestrzeni dziejów wolność i niepodległość Polski zależała od zaangażowania i poświęcenia narodu, jak również od mądrej polityki rządzących. Gdy te warunki nie zostały spełnione, należało się liczyć z niepowodzeniem. Przykład tego stanowi fiasko programu wzmacniania polskości na części międzywojennej Polski, na kresach wschodnich, głównie na Wołyniu – poniesione wskutek błędnej polityki opartej na administracyjno-policyjnych metodach rządzenia, radykalizacji polityki mniejszościowej oraz dodatkowych czynników takich jak: wzajemne stosunki osadników i rdzennej ludności, trudności z przekwalifikowaniem się żołnierzy w osadników, brak infrastruktury (sieci dróg, komunikacji kolejowej, kościołów, szkół), wreszcie wpływ nacjonalistycznej i sowieckiej propagandy.
    The article discusses the Polish eastern policy implemented in the years 1935-1939 and the change in tactics and strategy of the authorities with regard to minorities in Volhynia. Throughout history, Poland’s freedom and independence depended on the commitment and sacrifice of the nation, as well as on the wise policies of those in power. When these conditions were not met, failure was to be expected. A clear example of this was the fiasco of the programme to strengthen Polishness among the population of the so-called Eastern Borderlands, mainly in Volhynia (Wołyń). Among the reasons for the failure were faulty administrative-police methods of governance, the radicalisation of minority politics and such factors as: the mutual relations of settlers and the local population, the difficulty of converting former soldiers into settlers, the lack of proper infrastructural facilities (road networks, rail transport, churches, schools), and finally the influence of nationalist and Soviet propaganda.
    Źródło:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej; 2022, 1, 17; 62-74
    2354-0435
    2719-8618
    Pojawia się w:
    Studia i Materiały Centralnej Biblioteki Wojskowej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wybrane problemy współczesnego dyskursu kresoznawczego w Polsce. Rekonesans
    Autorzy:
    Nakoneczny, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1916911.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-31
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    Eastern Borderlands
    borderland discourse
    literary-centrism
    postcolonial studies
    geopolitical discourse
    Kresy Wschodnie
    dyskurs kresowy
    literaturocentryzm
    studia postkolonialne
    dyskurs geopolityczny
    Opis:
    The article attempts to summarize the key, in the author’s opinion, threads of the contemporary border-science debate. The point of reference are: Polish literary-centricism, which assigns the main role to literature in shaping the national world-view canon, and the interwar borderland debate, defined by the then geopolitical situation and orientalizing tendencies. Contemporary reflection on Borderlands Studies is mainly focused on developing a more realistic picture of the role of the Borderlands in Polish history.
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 4 (31); 199-225
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cmentarze w Dawidowie koło Lwowa. Polskie dziedzictwo narodowe
    Autorzy:
    Tomczyk, Ryszard
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1900731.pdf
    Data publikacji:
    2021-06-30
    Wydawca:
    Wydawnictwo Adam Marszałek
    Tematy:
    cemeteries
    history of Poles in the Eastern Borderlands of the old Polish Republic
    Dawidów near Lvov
    Polish national heritage
    Opis:
    Cemeteries are important sources of knowledge of the local and regional social history. Historical objects of sepulchral art (graves, tombs) located in cemeteries, with preserved inscriptions and epitaphs, represent also important source material for genealogical research. The article is an attempt at presenting past events and names of Poles who lived in Dawidów near Lvov, based on old and new gravestones and other source materials (lately recreated by the settlers’ descendants).
    Źródło:
    Historia Slavorum Occidentis; 2021, 2 (29); 171-199
    2084-1213
    Pojawia się w:
    Historia Slavorum Occidentis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kresowe afisze w zbiorach Dokumentacji Teatru Instytutu Sztuki PAN
    Eastern Borderland Theatrical Posters in the Repository of Theater Documentation of the Institute of Art at the Polish Academy of Sciences
    Autorzy:
    Kuraś, Marzena
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520671.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru
    teatr na Kresach
    afisz teatralny
    archiwum teatralne
    theater history
    theater in the Eastern Borderlands
    theater poster
    theater archive
    Opis:
    W zbiorach Dokumentacji Teatru Instytutu Sztuki Polskiej Akademii Nauk znajduje się pokaźna (ponad 20 000 pozycji) kolekcja dawnych afiszy teatralnych z XVIII, XIX i XX wieku. W jej skład wchodzi niewielka, a przez to tym cenniejsza, liczba plakatów teatralnych z Kresów Wschodnich zachowanych i przekazanych przez prywatnych kolekcjonerów. Na potrzeby niniejszej publikacji wybrano zbiór afiszy z XIX i pierwszej połowy XX wieku z Grodna, Kamieńca Podolskiego, Kowna, Lwowa, Mińska, Wilna i Żytomierza. Pochodzą one z porozbiorowych ziem polskich rządzonych zarówno przez Rosję, jak i Austro-Węgry, a w przypadku Lwowa - z terytorium niepodległej Polski.
    The repository of Theater Documentation of the Institute of Art, Polish Academy of Sciences, holds a substantial (more than 20,000 items) collection of old theatrical posters dating from the 18th, 19th, and 20th centuries. It also contains a small, and for that reason all the more precious, number of theater posters from the Eastern Borderland of Poland, preserved and donated by private collectors. For the purposes of this publication, a set of posters dating from the 19th and the first half of the 20th centuries that come from Grodno, Kamieniec Podolski, Kaunas, Lvov, Minsk, Vilnius, and Żytomierz has been chosen. They come from the post-partition Polish territories ruled by Russia as well as by the Austro-Hungarian Empire, and in the case of Lvov, from the territory of independent Poland.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 158-183
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między Usznią a Domaniowem. Przesiedleńcy z Kresów Wschodnich osiedleni na Ziemiach Zachodnich
    Between Usznia and Domaniów. Migrants from the Eastern Borderlands settling in the Western Lands
    Autorzy:
    Jakubowska, Natalia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/634930.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Ośrodek Pamięć i Przyszłość
    Tematy:
    oral history
    historia mówiona
    II wojna światowa
    migracje
    Kresy Wschodnie
    Ziemie Zachodnie
    Usznia
    Domaniów
    okupacja niemiecka i rosyjska
    oral history; Second World War; migration; Eastern Borderlands; Western Lands; Usznia; Domaniów; German and Russian; occupation
    Second World War
    migration
    Eastern Borderlands
    Western Lands
    German and Russian
    occupation
    Opis:
    Domaniów is a small town in the Oławski region in Lower Silesia. After the Second World War a large group of former residents of Usznia, a small village in the Eastern Borderlands of the Second Polish Republic, settled down in Domaniów. The author presents the accounts of five people who participated in the relocation process. The memories also include the time of their childhood and teenage years. The interviewees described how they remembered their family village, the most significant events from the time of war (German and Russian occupation), the preparation for relocation and the journey to the West – into the unknown. The accounts also show why Domaniów, which was known as Domajewice at that time, was selected as the settlement place, how it looked and what were the relationships with the Germans who still lived there. The author also describes the culture and traditions brought from the East and how they are continued to this day. The memories were set in a historical context based on the subject literature and archival materials.
    Źródło:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2014, 4; 129-165
    2719-7522
    2084-0578
    Pojawia się w:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Teatry kresowe na dawnych pocztówkach ze zbioru Jarosława Komorowskiego
    Eastern Borderland Theaters on Old Postcards from the Collection of Jarosław Komorowski
    Autorzy:
    Komorowski, Jarosław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29520679.pdf
    Data publikacji:
    2017-12-15
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
    Tematy:
    historia teatru
    architektura teatralna
    pocztówki teatralne
    teatr na Kresach
    theater history
    theater architecture
    theater postcards
    theater in the Eastern Borderlands
    Opis:
    Pocztówki stanowią ważną część ikonografii teatralnej. Szczególnie w odniesieniu do budynków, które już nie istnieją lub zostały znacznie przebudowane, takie dokumenty mają nieocenioną wartość. Podobnie jest z uwiecznionymi na pocztówkach scenami przedstawień czy spektakli: o wielu z nich nie wiedzielibyśmy nic, gdyż nie zostały utrwalone w żaden inny sposób. Prezentowane tu pocztówki zostały wyselekcjonowane z kolekcji dotyczącej  budynków teatralnych na Kresach Wschodnich. Wybór obejmuje zarówno stałe siedziby zespołów teatralnych, jak i sale teatralne, w których występowały zespoły objazdowe i amatorskie.
    Old postcards constitute an important part of the iconography of theater buildings. Especially in reference to buildings that no longer exist or have been substantially rebuilt, such records are of inestimable value. The same is true about performance or spectacle scenes captured in the postcard pictures: we would have known nothing about many of them, as they have not been recorded in any other way. The items presented here have been selected from a collection of postcards showing Eastern Borderlands of Poland that cover theater-related themes as well. The selection encompasses both permanent venues of theater companies as well as theater halls where touring and amateur companies performed.
    Źródło:
    Pamiętnik Teatralny; 2017, 66, 4; 237-250
    0031-0522
    2658-2899
    Pojawia się w:
    Pamiętnik Teatralny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dom wypoczynkowy księży polskich „Maksymówka” w okresie Drugiej Rzeczypospolitej
    Polish Priests Holiday House “Maksymówka” during the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Piekarski, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/495227.pdf
    Data publikacji:
    2020-06-30
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    domy wypoczynkowe
    turystyka
    Kresy Wschodnie
    Druga Rzeczpospolita
    Archidiecezja Lwowska
    Maksymówka
    “Księżówka”
    rest houses
    tourism
    Eastern Borderlands
    Second Polish republic
    Lviv Archdiocese
    Opis:
    When Poland regained its independence in 1918, there was a need to launch a fight for the health of polish citizens, mainly the elimination of omnipresent tuberculosis. The state was not able to afford the intensive creation of preventive health care system by building medical infrastructure. In such circumstances, many holiday houses, health houses, and even sanatoriums were built and maintained under voluntary taxation of citizens. Polish priests also participated in this nationwide process by organizing the so-called “Księżówki”, holiday houses, where they could rest and improve their health condition. One of these centers was established in 1927 in the village of Maksymówka, in the Eastern Borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth, within the Stanisławów deanery of the Lviv Archdiocese.
    Z chwilą odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 roku zaistniała potrzeba uruchomienia frontu walki o zdrowie jej obywateli, w tym głównie o wyeliminowanie wszechobecnej gruźlicy. Państwa nie było stać na intensywne tworzenie systemu profilaktyki zdrowotnej poprzez budowanie infrastruktury leczniczej. W takich okolicznościach wiele domów wypoczynkowych, domów zdrowia, a nawet sanatoriów wznoszonych i utrzymywanych było w trybie dobrowolnych opodatkowań obywateli. W tym ogólnopolskim procesie uczestniczyli też polscy kapłani, organizujący tzw. „Księżówki”, w których mogli poprawiać swoją kondycję zdrowotną duchowni. Jeden z takich ośrodków powstał w 1927 roku we wsi Maksymówka, na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej, na terenie Dekanatu Stanisławowskiego Archidiecezji Lwowskiej.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2020, 41, 2; 137-150
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Polityka niemieckich i radzieckich okupantów wobec polskiego ziemiaństwa w latach II wojny światowej
    The German and Soviet Occupants Policies Towards the Polish Gentry During the World War II
    Autorzy:
    Gapys, Jerzy
    Nowak, Mariusz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1944892.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    II wojna światowa
    ziemiaństwo polskie
    okupacja hitlerowska
    Kresy Wschodnie
    sowietyzacja
    World War II
    Polish gentry
    Hitlerian occupation
    the Eastern borderlands
    Sovietiziation
    Opis:
    The present article characterizes the German and Soviet policies towards the Polish gentry in the years 1939-1945. Analysis of the measures taken by the two totalitarian regimes towards this circle enjoying a high prestige in Poland in the period between the two World Wars gives precious information about the political aims concerning the social and material elite of the conquered country that they wanted to achieve. A comparison was made of measures taken by the two invaders that led: in the Soviet zone – to liquidation of the gentry as a social layer; and in the German one – to weakening their position and their isolation in the Polish society. The land property was used by the Nazis for exploiting farmers in the GG, whereas the Soviet authorities used it as a confirmation of the necessity “to overthrow the old order” on the occupied Polish territories. In practice this meant liquidation of the gentry's property by nationalizing and appropriating both movables and fixed property, which was often accompanied by illegal seizure and devastation.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2009, 57, 2; 199-215
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Organizacja Kurii Biskupiej w Łucku : studium kancelaryjno-archiwoznawcze
    Die Organisation der bischöflichen Kurie in Luzk. Eine Studie zur Kanzlei- und Archivkunde
    Autorzy:
    Dębowska, Maria
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1041809.pdf
    Data publikacji:
    1999
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kurie
    Bischof
    2. Weltkrieg
    frühere polnische Ostgebiete
    kuria
    biskup
    II wojna światowa
    Kresy Wschodnie
    curia
    bishof
    World War II
    Eastern Borderlands
    Opis:
    Die vorliegende Arbeit über die Bischöfliche Kurie in Luzk (1926-1939) bildet einen Beitrag zur Erforschung der Kanzleien kirchlicher Institutionen in der Zwischenkriegszeit. Die Ergebnisse der Untersuchungen können auch der richtigen Bearbeitung des Teil der Archivalien der Diözese Luzk dienen, die nach dem 2. Weltkrieg auf polnischem Gebiet verblieben sind. Darunter befindet sich auch eine fragmentarische Dokumentation, die von der Bischöflichen Kurie angefertigt wurde - insbesondere von der mit administrativen Aufgaben betrauten Abteilung, d.h. vom Generalvikariat. Diese heute bereits archivierten Akten bilden (zusammen mit den Akten des Bischöflichen Gerichts) ein Archivensemble, in dem die Akten des Generalvikariats eine von zwei Untergruppen bilden ( die zweite bilden die Akten des Bischöflichen Gerichts), während die Akten der einzelnen Sektionen (pro negotiis iurisdictionis voluntariae) in der Struktur dieses Ensembles Serien bilden werden.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 1999, 71; 389-397
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Katastrofa materialna” we wspomnieniach przedstawicielek polskiej arystokracji i ziemiaństwa z Kresów
    Autorzy:
    Okupnik, Małgorzata
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/678209.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    memories
    women − members of Polish aristocracy and landed gentry
    Polish Eastern Borderlands
    Matylda Sapieżyna
    Helena Rothowa
    Maria Sapieżyna
    the esthetics of loss
    Opis:
    “Material catastrophe” in the memories of three women – members of the Polish aristocracy and landed gentry from the Polish Eastern BorderlandsHistory has treated cruelly the families of landed gentry and aristocracy who lived in the Polish Eastern Borderland – the eastern provinces of the Second Polish Republic (Kresy). This essay focuses on memories of women, members of the Polish aristocracy and landed gentry from the kresy, published in the following books: “We and Our Homes” (My i nasze Siedliska) by Matylda née Windisch-Graetz Sapieżyna, “Times, Places, People. Memories from the Eastern Borderlands, 1893-1946” (Czasy, miejsca, ludzie. Wspomnienia z Kresów Wschodnich 1893-1946) by Helena née Jaczynowska Rothowa, and ”My Life, My Times” (Moje życie, mój czas) by Maria née Zdziechowska Sapieżyna. Their memories are not a full historical picture including the complex political and historic context, instead they concentrate on the precise fates of their families in the kresy (though their presence there was called, not without a reason, a kind of ‘colonization’). The three authoresses present themselves as victims of great politics and changes happening beyond their control. Thus, these three (auto)biographical narrations enter the canon of literature about the eastern frontier and correspond with the canon of ‘the esthetics of loss.’ the analysis demonstrates that in all the books under consideration particular attention has been devoted to the material sphere of everyday life because the female biographers wanted to describe their world in the Kresy in detail and at the same time show how much they had lost.
    Źródło:
    Sprawy Narodowościowe; 2013, 42
    2392-2427
    Pojawia się w:
    Sprawy Narodowościowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Miejsce i funkcja pieśni oraz przyśpiewek korowajowych w obrzędzie weselnym na Podlasiu
    The Place and Function of Korovai Songs and Couplets in the Wedding Rituals of Podlachia
    Autorzy:
    Maksymiuk-Pacek, Beata
    Szadura, Joanna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31341649.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    korowaj
    pieśni weselne
    przyśpiewki weselne
    Podlasie
    język wschodniego pogranicza
    korovai [wedding-cake]
    wedding songs
    wedding couplets
    Podlachia
    language of the eastern borderlands
    Opis:
    Celem artykułu jest omówienie funkcji i miejsca pieśni i przyśpiewek korowajowych w tradycyjnym obrzędzie weselnym Podlasia. Podstawą analizy są pieśni i przyśpiewki towarzyszące przygotowaniu i dzieleniu korowaja weselnego, zaczerpnięte z tomów Podlasie i Lubelskie, wydanych w serii „Polska pieśń i muzyka ludowa” PAN, z wybranych tomów Dzieł wszystkich Oskara Kolberga oraz z prac dokumentalistów i badaczy wschodniego pogranicza kulturowego. Repertuar pieśniowy uporządkowano zgodnie ze scenariuszem wesela tradycyjnego. Autorki w wyborze przykładowych ilustracji kierowały się tematyką prezentowanych tekstów i analizowały je pod względem językowym i kulturowym, a nie muzycznym. Na tej podstawie podjęły próbę ustalenia funkcji pieśni i przyśpiewek korowajowych. Analiza potwierdziła, że korowaj był i jest jednym z fenomenów kulturowych Podlasia, ważnym składnikiem samoidentyfikacji jego mieszkańców. Pieśni związane z jego rolą w obrzędzie weselnym mają charakter archaiczny i unikatowy, są bogate w symboliczne treści. Pełniły trzy funkcje: magiczną, scenariuszową i instruktażową. 
    The aim of this article is to discuss the function and place of korovai songs and couplets in the traditional wedding rituals of Podlachia. This analysis is based on the songs and couplets accompanying the preparation and sharing of the korovai ([wedding-cake]; Pol. korowaj; Ukr. коровай [korovai], Russ. before the 1956: коровай [korovai], modern: каравай [karavai], Old East Slavic: караваи [karavai]), and which were taken from the volumes entitled Podlasie [Podlachia] and Lubelskie [Lublin Region] that were published in the series “Polska pieśń i muzyka ludowa” [Polish Folk Songs and Music], from selected volumes of Oskar Kolberg’s Dzieła wszystkie [The Complete Works] and the works of various documentalists and researchers of the eastern cultural borderland. The repertoire of songs was arranged according to the scenario of the traditional wedding ceremony. When choosing the sample texts, the authors took their subjects into consideration and analysed them in terms of language and culture, but not that of music. On this basis, they attempted to determine the function of the korovai songs and couplets. The analysis undertaken confirms that not only is the korovai one of the cultural phenomena of Podlachia, but also an important component of the identity of its inhabitants. The songs related to the specific role of the korovai in the wedding ritual are characterised by both an archaic and unique character, and a rich symbolic content. They fulfil magical, scenario and instructional functions.
    Źródło:
    Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 12; 87-104
    0035-7707
    Pojawia się w:
    Roczniki Humanistyczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Interferencje w strefie polsko-ukraińskich kontaktów językowych
    Autorzy:
    Hirniak, Uliana
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2177010.pdf
    Data publikacji:
    2020-12-29
    Wydawca:
    Instytut im. gen. Władysława Andersa
    Tematy:
    linguistic interference
    bilingualism
    Eastern Borderlands
    linguistic borrowings
    polonisms
    rutenizms (syntax structure derived from Eastern European languages)
    Interferencja językowa
    dwujęzyczność
    bilingwizm
    Kresy Wschodnie
    zapożyczenia językowe
    polonizmy
    rutenizmy
    Opis:
    W artykule zostało przedstawione zjawisko polsko-ukraińskiej interferencji językowej, do którego dochodziło najczęściej na ziemiach Kresów Wschodnich bądź terytoriach przygranicznych obu krajów. O interferencji językowej mówimy wtedy, gdy mamy do czynienia z procesami zachodzącymi w komunikacji co najmniej dwujęzycznej. Jest to długotrwały, wielostronnie skomplikowany oraz niejednolity proces przenikania się elementów z jednego języka do drugiego. Proces interferencji dotyczy przede wszystkim leksyki i fonetyki, ale obejmuje również fonologię, morfologię, składnię i stylistykę. W przypadku zapożyczeń z dwóch różnych języków mówimy o tak zwanej interferencji zewnętrznej widocznej najczęściej na płaszczyźnie leksykalnej i fonetycznej. Liczne badania dowodzą, że dość częstym zjawiskiem są interferencje zachodzące w imiennictwie osobowym ludności polskiej zamieszkałej na dawnych obszarach ZSRR. Ponadto udowodniono, że ludność polskojęzyczna mieszkająca na terytorium Ukrainy uległa silnemu wpływowi języka ukraińskiego i z czasem utworzyła „dialekt kresowy”, który z biegiem czasu wpłynął również na język ogólnonarodowy. Z drugiej strony badania językowe wykazują silny wpływ języka polskiego na gwary zachodnioukraińskie, zwłaszcza na dialekt łemkowski oraz nadsański. Polonizmy w języku ukraińskim oraz rutenizmy w języku polskim przeszły i czasem nawet nadal przechodzą semantyczno-stylistyczną ewolucję, czego świadectwem są liczne badania naukowe i przedstawione w nich przykłady językowe.
    The article presents the phenomenon of Polish – Ukrainian linguistic interference. It could be noticed mostly in the Eastern Bordlands or on the frontier territory of the two countries. The term linguistic interference is used when we are dealing with the process occurring in communication between at least two languages. It is a long-term, multilaterally complex, and inclusive process of transfer some elements from L1 into L2. The interference process is concerned primarily with the lexis and phonetics but it also includes phonology, morphology, syntax, and stylistics. Regarding borrowings from two different languages, it is known as external interference. Such a phenomenon is mainly noticed in the lexical or phonetic field. Numerous research proves that interferences are a common occurrence inthe personal names of Polish people who have been living in former USSR areas. Furthermore, it is proved that the Polish language, speaking by Poles who live in Ukrainian territory submit to a powerful influence of the Ukrainian language. As a result of that fact, the ‘Borderland dialect’ was formed over time. The dialect with the elapse of time influenced also the national language. On the other hand, linguistic research indicates a strong Polish impact on West Ukrainian dialects, in particular: dialekt łemkowski (Lemko dialect) as well as dialekt nadsański (dialect ‘from the San’). Polonisms in the Ukrainian language and rutenizms in the Polish language has undergone semantic – stylistic evolution. It is clearly represented by numerous studies with the language examples included.
    Źródło:
    Polonia Inter Gentes; 2020, 1; 165-182
    2719-8871
    2956-3224
    Pojawia się w:
    Polonia Inter Gentes
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Co wiemy i czego nie wiemy o polszczyźnie kowieńskiej
    What we do and do not know about the Kaunas Polish language
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407984.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    polszczyzna północnokresowa
    cechy północnokresowe
    substrat
    pogranicze językowe
    Polish language in the former North-Eastern Borderland (kresy)
    language features typical of the North-Eastern Borderlands
    substrate
    linguistic borderland
    Opis:
    Celem artykułu jest próba podsumowania dotychczasowej wiedzy na temat polszczyzny kowieńskiej, a także pokazanie luk badawczych, a więc tego, czego jeszcze mimo wielu badań, nie wiemy o tej odmianie języka. Niezwykła intensyfikacja badań na przełomie XX i XXI wieku zarówno nad współczesną, mówioną odmianą języka polskiego na Kowieńszczyźnie, jak i nad jej dziejami (głównie w XIX i w pierwszej połowie XX wieku) dostarczyła ogromnej liczby danych językowych i pozajęzykowych. Jednak szczegółowa analiza pokazuje, że mimo to nie jest to zadanie łatwe. W artykule przedstawiono sytuację polszczyzny kowieńskiej, jej zasięg terytorialny, zakres i funkcje, jej cechy konstytutywne na początku XXI wieku. Pokazano także zmiany, jakim podlegała omawiana pododmiana polszczyzny północnokresowej w XX wieku.
    The article aims at providing a synopsis of previous studies on the Kaunas Polish language, as well as identifying knowledge gaps, i.e., the things that – despite extensive research on this language variety – are still not known. At the turn of the 20th and the 21st century, intensified research both on the current Polish language variety, as spoken in the Kaunas region, and its history (mainly over the 19th century up till the 1950s) brought about vast amounts of linguistic and extralinguistic data. However, a detailed analysis shows that there is no easy answer to the question posed in the title of the paper. The article overviews the situation of the Kaunas Polish language, its territorial range, scope, and functions, as well as its defining features observable at the beginning of the 21st century. The author also outlines how the language variety – a subdivision of the Polish in the North-Eastern Borderlands – has evolved over the 20th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 7-23
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kajetan Kraszewski a kwestia unicka na Podlasiu w świetle Silva rerum. Wybrane problemy
    Kajetan Kraszewski and the Uniate Church in Podlasie in the Context of Silva Rerum. Selected Problems
    Autorzy:
    Czyżewski, Feliks
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2035327.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-27
    Wydawca:
    Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
    Tematy:
    nobility family chronicles (silva rerum)
    Kajetan Kraszewski
    Podlasie’s Uniate Church
    Polish-Eastern-slavic borderlands
    Opis:
    The article presents Kajetan Kraszewski’s opinions on the Uniate Church in Podlasie, included in his Silva rerum. The views of the author of Kronika rodzinna (Family chronicle) are confronted with the statements of the researchers (mostly historians, literary scholars and linguists) within the broad context of the political, social and cultural life of the Polish-Lithuanian Commonwealth and the partition periods. By comparing research literature and excerpts from Silva rerum, the article analyses the effects of the Union of Lublin and the Union of Brest for the peasant community of Podlasie in the 1860s and 1870s. As presented in Kajetan Kraszewski’s Kronika, the tragedy of the followers of the Uniate Church in Podlasie resulted from the social and religious conditions that fuelled the divides during the time of the Russian partition (divide et impera). Kraszewski’s Silva rerum constitutes an image of the distance with which peasants treated Podlasie’s Uniate Church members, similar to the latter’s during the “masters’” uprising of 1863 (“in the masters’ uprising – we stayed aside watching”).
    Źródło:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza; 2021, 28, 2; 23-41
    1233-8672
    2450-4939
    Pojawia się w:
    Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Antypaństwowa działalność komunistyczna na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej jako forma geopolitycznej destabilizacji
    Communist anti-national activities in the Second Commonwealth Eastern Borderlands as a factor of geopolitical destabilization
    Autorzy:
    Baziur, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/540494.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geopolityczne
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Związek Sowiecki dywersja
    konflikt asymetryczny Polska niepodległa
    walka z komunizmem
    Polish Eastern Borderlands
    Soviet Union
    diversion
    asymmetric warfare independence
    Polska
    anticommunism
    Opis:
    Odzyskanie niepodległości przez Polskę w 1918 roku z punktu widzenia Związku Sowieckiego oznaczało znaczne utrudnienie w realizacji planów wspomagania ruchów rewolucyjnych w Niemczech i innych krajach europejskich. W obliczu przegranej wojny z Polską, sowieci zorganizowali bardzo rozbudowany system, którego zadaniem było prowadzenie działalności dywersyjnej i terrorystycznej na Kresach Wschodnich. Planowanym efektem akcji wykorzystującej ludność białoruską, ukraińską i litewską, a także polskich komunistów, było wywołanie rewolucji, która uzyskałaby oczywiście wsparcie ze strony sowietów. W rezultacie, wschodnie regiony Polski miałyby zostać przyłączone do Związku Sowieckiego. Dzięki skutecznej akcji polskiego kontrwywiadu wojskowego i postawie społeczeństwa, polska granica wschodnia przetrwała aż do IV rozbioru Polski w 1939 roku.
    Regaining independence by Poland in 1918 from the point of view of the Soviet Union meant a significant impediment to the implementation of plans to support revolutionary movements in Germany and other European countries. After the defeat in the war with Poland, Soviet government organized a very complex system, whose task was to carry out sabotage and terrorist activities in the Polish Eastern Borderlands. In these activities there were to be engaged the Belarussians, Lithuanians and Ukrainians, as well as Polish members of the communist party. The planned result of these activities were calling the revolution, which, of course, have obtained support from the Soviets. As a result, the eastern Polish regions would be connected to the Soviet Union. Thanks to effective action by the Polish military counterintelligence and the attitude of society, Polish eastern border lasted until the fourth partition of Poland in 1939.
    Źródło:
    Przegląd Geopolityczny; 2016, 16; 138-155
    2080-8836
    2392-067X
    Pojawia się w:
    Przegląd Geopolityczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła i plebanii w Kosowie w 1751 roku
    The inventory of the church and presbytery in Kosów of 1751
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022043.pdf
    Data publikacji:
    2016-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kresy Wschodnie
    dzieje Kościoła
    dzieje parafii Kosów
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the history of the parish of Kosów
    Opis:
    The inventory coming from the Diocesan Archive of Drohiczyn is the detailed records of the state of the church and presbytery drawn up by the dean Rev. Krzysztof Modzelewski on 19 January 1751. The inventory was drawn up due to the fact that the parish in Kosów was taken over by Rev. Benedykt Rumszewicz. The former Polish borderland parish is now located within the borders of Belarus.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2016, 106; 371-387
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przemysłowe peryferia. Polska Północno-Wschodnia w latach 1870-1939
    Industrial peripheries: North-Eastern Poland in 1870-1939
    Autorzy:
    Leszczyńska, Cecylia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956192.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    structure of economy
    Polish industry
    first globalisation
    Eastern Borderlands
    Eastern provinces of Second Polish Republic
    struktura gospodarki
    przemysł ziem polskich
    pierwsza globalizacja
    Kresy Wschodnie
    województwa wschodnie II Rzeczypospolitej
    Opis:
    Północno-wschodni region dawnej Rzeczypospolitej należał do najsłabiej rozwiniętych przemysłowo części kraju. Celem artykułu jest zbadanie, czy w latach 1870-1914, a następnie w okresie międzywojennym (1918-1939), zaszły w tym zakresie istotniejsze zmiany oraz czy zmniejszyły one przemysłowy dystans regionu w stosunku do innych, polskich prowincji. Badanie obejmuje północno-wschodnie gubernie, które po 1918 roku znalazły się w województwie: białostockim, wileńskim, nowogródzkim i poleskim. Na przełomie XIX i XX wieku mapa przemysłowa regionu uległa niewielkim zmianom, zaś większy wzrost produkcji i zatrudnienia dotyczył jedynie kilku większych ośrodków (Białystok, Grodno, Wilno, Łomża). Ważną cechą przemysłowej mapy była lokalizacja całkiem dużych zakładów przemysłowych na obszarach wiejskich. W latach dwudziestych XX wieku w porównaniu z okresem przedwojennym miał miejsce przemysłowy regres, a ożywienie nastąpiło w końcu lat trzydziestych, kiedy odtworzono poziom zatrudnienia sprzed 1913 roku.
    The North-Eastern region of the First Republic of Poland was among the least industrially developed parts of the country. The purpose of the paper is to examine whether in the years 1870-1914, and in the interwar period (1918-1939), the situation changed and whether the gap between the region and other Polish provinces decreased. The study concerns governorates which after 1918 became parts of the Polish voivodeships: Białostockie, Wileńskie, Nowogródzkie, and Poleskie. In the years 1870-1914, the industrial map of the region changed little: increased production and employment was only observed in a few larger cities (Białystok, Grodno, Vilnius, and Łomża). An important feature of the industrial map was that quite large industrial factories were also located in rural areas. As compared with the pre-war period, the 1920s saw a general decline in the industrial sector. Recovery occurred at the end of the 1930s, when the level of employment returned to that recorded prior to 1913.
    Źródło:
    Optimum. Economic Studies; 2017, 2(86); 93-118
    1506-7637
    Pojawia się w:
    Optimum. Economic Studies
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wbrew rodzinie: obligatoryjne stancje uczniowskie w Wileńskim Okręgu Naukowym w okresie międzypowstaniowym
    Against family: boarding schools for children and teenagers in Vilnius Academic County between the years 1832-1863 (the time between two Polish uprisings)
    Autorzy:
    WOŁCZUK, JANINA
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/435744.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    Russianization, school system, education, Russian partition, tsarism,
    North Eastern Polish Borderlands, between the uprisings ( 1832-1863).
    Opis:
    After the collapse of the November Uprising (the Cadet Revolution) Poles under Russian rule in Russian partition were Russianized more severely than before. The tsar authorities focused on the educational system, on the upbringing of the youth in the name of loyalty to the Romanov dynasty, and submission to any authority. This educational aim was fulfilled under supervision both in school and outside.As the aim was in contradiction to family upbringing (values), the boarding schools, which were supervised by the Educational Board, started to be organized and approved by the Tsar. In Tsarian Russia there was no tradition of boarding schools; as a result, there were neither prepared or experienced teachers nor material goods to provide students with appropriate care and living conditions. Parents who were forced to place their children in the boarding schools had to bear higher cost. They did not have any influence on the way their children were raised/taught. The situation had to raise an objection of Polish society that lived in the Kresy (North-East Borderland of Polish Commonwealth). After the defeat of Russia in the Crimean War (1853-56) and the death of Tsar Mikolaj I, the process of Russianization was lessened and the institution of boarding schools was officially criticized. This criticism was expressed by marshals of the gentry and honorary patrons of schools.Following the pressure resulting from such criticism local and ministerial authorities were forced to abandon implementing the idea of obligatory boarding schools for children and teenagers. In the late 1850s the boarding schools were gradually being closed. Once again parents had the right to decide about their son's place to stay during his education at school. The idea of anti-Polish pro-government education (against the family) suffered a defeat this time.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2011, II, (2/2011)
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wesele kresowe na Śląsku Opolskim
    Autorzy:
    Retecka, Ewa
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687261.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
    Tematy:
    tradycyjne wesele
    muzyka ludowa
    Kresy Wschodnie
    inscenizacja
    podtrzymywanie tradycji kresowych na Śląsku Opolskim
    folklor
    traditional wedding
    folk music
    Eastern Borderlands
    staging
    maintaining the tradition of borderlands in Opole Silesia
    folklore
    Opis:
    W podopolskiej miejscowości Grodziec, niemalże w całości zasiedlonej przez ludność pochodzącą z Kresów Wschodnich, prężnie prowadzone jest Stowarzyszenie „Nasz Grodziec”, którego działania mają na celu ocalenie tradycji kresowych od zapomnienia. Jego członkowie, w tym zespoły folklorystyczne „Grodziec” i „Jutrzenka”, przygotowali inscenizację Wesele kresowe. Fabuła przedstawienia jest fikcyjna, ale obrazuje zwyczaje i obrzędy będące nieodłącznymi elementami wesel w podlwowskiej Biłce Szlacheckiej, z której wywodzą się aktualni mieszkańcy Grodźca. Głównym celem artykułu jest przybliżenie tradycyjnego repertuaru weselnego śpiewanego dawniej na Kresach i podtrzymywanego nadal na Śląsku Opolskim dzięki członkom zespołów folklorystycznych.
    In the town of Grodziec, situated near Opole, almost entirely settled by the population coming from the Eastern Borderlands, works the very vigorous “Nasz Grodziec” Association, the purpose of which is saving the Eastern Borderlands’ tradition from oblivion. Their members, including the folk music ensembles “Grodziec” and “Jutrzenka”, prepared a stage production titled Wesele kresowe (The borderlands wedding). The story presented in the show is fictional, but it illustrates the customs and ceremonies which used to be the inseparable elements of the weddings in Biłka Szlachecka, situated near Lwów, where the current habitants of Grodziec come from. The main purpose of the article is the approximation of the traditional wedding repertoire sung in the past in the Eastern Borderlands and still maintained in Opole Silesia thanks to the members of the folk groups.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
    2450-5544
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Etnograficzne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ks. Jan Bolesław Szetela (1912-1994)
    Jan Bolesław Szetela (1912-1994)
    Autorzy:
    Zych, Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956306.pdf
    Data publikacji:
    2021-11-24
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    ks. Jan Bolesław Szetela
    zesłanie
    dawne Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    reżim sowiecki
    rev. Jan Bolesław Szetela
    exile
    former Eastern borderlands of Polish Republic
    Soviet regime
    Opis:
    Artykuł prezentuje krótką biografię jednego z kapłanów rzymskokatolickich diecezji przemyskiej, ks. Jana Bolesława Szeteli. W latach 1937-1990 był duszpasterzem w Nowym Mieście koło Dobromila, w 1945 r. włączonym do ZSRR. Ks. Szetela zasłynął oddaniem, jakie okazał Polakom, którzy pozostali na zajętym przez Sowietów terenie z nadzieją, że ta sytuacja polityczna jest tymczasowa. W artykule zostały opisane jego zmagania z sowieckim reżimem i niestrudzona praca w kierunku utrzymania chrześcijańskiego ducha wśród Polaków mimo wielu trudności, jak aresztowanie przez NKWD, zesłanie do łagru czy praca w kopalni węgla.
    The article presents a short biography of one of the Roman Catholic priests of Przemyśl diocese, rev. Jan Bolesław Szetela. He was a rector of the parish in Nowe Miasto near Dobromil from 1937 to 1990, annexed by the USSR in 1945. Rev. Szetela became famous for his devotion to the Polish people who had stayed in the occupied area with the hope that the political situation was temporary. The article describes his struggle with the Soviet regime and tireless work for maintaining the Christian spirit among Polish people despite many difficulties, like being arrested by NKWD, exile to the lager, work in a coal mine.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2021, 42; 477-493
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Uwagi o polszczyźnie jako języku religijnym na Wschodzie (ze szczególnym uwzględnieniem Litwy)
    Observations on Polish as a religious language in Eastern Europe (with focus on Lithuania)
    Autorzy:
    Karaś, Halina
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2147939.pdf
    Data publikacji:
    2019-12
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu
    Tematy:
    język religijny
    polszczyzna kresowa
    funkcje języka
    postawy wobec języka
    Polska
    religious language
    Polish language in the Eastern Borderlands
    language functions
    attitudes towards language
    Polska
    Opis:
    Artykuł dotyczy polszczyzny jako języka religijnego na Wschodzie, zwłaszcza na Litwie, w mniejszym stopniu na Białorusi i Ukrainie. Uwagę skupiono na zmianach językowych w sferze religijnej, w użyciu polszczyzny i innych języków w Kościele rzymskokatolickim. Zasygnalizowano proces depolonizacji Kościoła rzymskokatolickiego: białorutenizacji na Białorusi i ukrainizacji na Ukrainie i omówiono postawy wiernych wobec usuwania polszczyzny z funkcji języka religijnego na rzecz języka białoruskiego i ukraińskiego. W odniesieniu do Litwy przedstawiono sytuację języka polskiego i proces ograniczania użycia polszczyzny i rugowania jej z Kościoła w dwóch enklawach polskojęzycznych, dziś zdezintegrowanych (Kowieńszczyzna i rejon jezioroski) na podstawie badań terenowych (wypowiedzi informatorów).
    The paper discusses Polish as a religious language in Eastern Europe, particularly in Lithuania, and – to a lesser extent – Belarus and Ukraine. The author focuses on language changes within the sphere of religion concerning the use of Polish and other languages in the Roman Catholic Church. The process of depolonizing the Roman Catholic Church along with its Belarusization in Belarus and Ukrainization in Ukraine has been observable. Moreover, the article overviews the response of the Church members to the eradication of Polish as a religious language and replacing it with Belarussian and Ukrainian. With respect to Lithuania, the analysis based on field research (informants) depicts the current situation of the Polish language as its usage has come to be limited and as it has begun to be eradicated from the Church in two Polish-speaking enclave communities that are disintegrated today (the Kaunas region and the Zarasai region).
    Źródło:
    Studia Elbląskie; 2019, 20; 147-159
    1507-9058
    Pojawia się w:
    Studia Elbląskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Salezjański wotywny kościół Matki Bożej Ostrobramskiej we Lwowie. Historia i dzień dzisiejszy
    The Salesian Votive Church of Our Lady of Ostra Brama in Lviv: History and the present day
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1023342.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    historia Kościoła
    Kresy Wschodnie
    salezjanie
    historia salezjan w Polsce
    the history of the Church
    Eastern Borderlands
    the Salesians
    the history of the Salesians in Poland
    Opis:
    The Metropolitan Archbihop of Lviv of the Latin Rite Bolesław Twardowski (1854- 1944) was the founder and the initiator of the construction of the Church of Our Lady of Ostra Brama in the district of Lviv - Górny Łyczaków. The votive church dedicated to the Mother of Mercy was to be a symbol of gratitude for the return of Lviv and Eastern Galicia to their homeland after years of captivity. Started in 1931, the construction of the church was completed and on 7 October 1934, Archbishop Twardowski consecrated it. After that ceremony, at the residence of the archbishop the votive church was given to the Salesians of the Province of St. Jack in Cracow. The Church of Our Lady of Ostra Brama was a rectoral church in the parish of St. Anthony where the Salesians carried out pastoral ministry until 4 June 1946. In 1989, the church was taken over by the Salesians of the Byzantine-Ukrainian Rite where in 1992, the parish of the Protection of Our Most Holy Lady Theotokos (Pokrov) was erected.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2014, 102; 391-409
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz rzymskokatolickiego kościoła parafialnego w Kobryniu z dnia z 21 sierpnia 1933 roku
    The Inventory of the Roman Catholic Parish Church in Kobryń of 21 August 1933
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784110.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Kobryń
    historia Kresów Wschodnich
    historia Kościoła
    wizytacje kanoniczne parafii
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    canonical visitations of parishes
    Opis:
    After destroying the Roman Catholic Parish Church in Kobryń in 1812, the new parish church was built under the supervision of the parish priest Rev. Antoni Kisielewski and blessed by him in August 1845, then consecrated by the bishop of Vilnius Wacław Żyliński in 1851. The presented inventory of the Parish dedicated to the Assumption of Mary in Kobryń dates back to the interwar years of the Second Polish Republic. The inventory was prepared by the parish priest Józef Kuczyński on 21 August 1933. According to this inventory, the parish of Kobryń (along with the all the inventory) was taken over by Rev. Jan Węckiewicz, a new parish priest, in the presence of Rev. Bronisław Kiełbasa, the delegate of the Curia of Pińsk and the dean of Brest.
    Po zniszczeniu w 1812 roku parafialnego kościoła rzymskokatolickiego w Kobryniu, nowy wybudowany został przez parafian pod kierunkiem proboszcza ks. Antoniego Kisielewskiego i przez niego poświęcony w sierpniu 1845 roku, konsekrowany został w 1851 roku przez biskupa wileńskiego Wacława Żylińskiego. Prezentowany inwentarz Parafii Wniebowzięcia N.M. Panny w Kobryniu pochodzi z lat międzywojennych II Rzeczypospolitej. Inwentarz sporządził jego proboszcz ks. Józef Kuczyński dnia 21 sierpnia 1933 roku i według tego inwentarza przejął parafię kobryńską z przynależnym inwentarzem ks. Jan Węckiewicz, nowy proboszcz, w obecności ks. Bronisława Kiełbasy, delegata kurii pińskiej i dziekana brzeskiego.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2018, 109; 399-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ksiądz Józef Anczarski - z Kresów Wschodnich na Pomorze
    Fr. Józef Anczarski - form the Eastern Borderlands to Pomerania
    Autorzy:
    Wejman, Grzegorz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1591903.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
    Tematy:
    Fr. Józef Anczarski
    Eastern Borderlands
    Western Pomerania
    apostolic administration in Gorzów Wielkopolski
    Trzebiatów
    Świnoujście
    ks. Józef Anczarski
    Kresy Wschodnie
    Pomorze Zachodnie
    administracja apostolska w Gorzowie Wlkp.
    Opis:
    Ks. Józef Anczarski urodził się 18 lutego 1912 roku w Poczapach koło Złoczowa. Pierwszą wojnę światową, okres międzywojenny oraz drugą wojnę światową przeżył na Wschodzie. W 1946 roku został ewakuowany na Ziemie Zachodnie, do Wrocławia, a stamtąd udał się do Gorzowa Wlkp., gdzie posługiwał w kurii biskupiej. Następnie został skierowany przez biskupa do Trzebiatowa i Świnoujścia. Będąc jednym ze stu kapłanów archidiecezji lwowskiej, którzy przybyli na zachodnie rubieże Polski, zapisał piękną kratę kapłańskiego życia – mimo nieustannego szykanowania przez ówczesne władze Polski Ludowej – jako dyrektor, redaktor, proboszcz, czciciel Matki Bożej i przede wszystkim przyjaciel kapłanów. Zmarł 23 czerwca 2002 roku w wieku 90 lat. Został pochowany na świnoujskim cmentarzu przy ul. Karsiborskiej.
    Fr. Józef Anczarski was born on February 18, 1912 in Poczapy near Zloczew (ukr. Zolochiv). He survived World War I, the interwar period and World War II in the East. In 1946 he was evacuated to the Western Territories to Wrocław, and from there he went to Gorzów Wielkopolski, where he served in the episcopal curia, and then he was directed by priest bishop to Trzebiatów and Świnoujście. Being one of the 100 priests of the Archdiocese of Lviv who came to the western outskirts of Poland, he wrote a beautiful chapter for priestly life – despite constant harassment by the authorities of People’s Poland – as a director, editor, priest, worshiper of the Mother of God, and above all a friend of priests. He died on June 23 2002 at the age of 90 and he was buried in the Świnoujście cemetery at ul. Karsiborska.
    Źródło:
    Colloquia Theologica Ottoniana; 2019, 2; 121-135
    1731-0555
    2353-2998
    Pojawia się w:
    Colloquia Theologica Ottoniana
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Architektura Brześcia nad Bugiem w latach II Rzeczypospolitej
    Architecture of Brest-on-the-Bug in the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Pszczółkowski, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1366637.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    Brześć nad Bugiem
    Kresy Wschodnie
    architektura międzywojenna
    klasycyzm akademicki
    klasycyzm zmodernizowany
    style narodowe
    funkcjonalizm
    Brest
    Eastern Borderlands
    interwar architecture
    academic classicism
    modern classicism
    national styles
    functionalism
    Opis:
    Brześć nad Bugiem to miasto, którego szczególny rozwój przypadł na lata międzywojenne. W tym okresie pełniło ono funkcję stolicy województwa, będąc siedzibą licznych organów administracji wojewódzkiej i powiatowej. Nowa ranga przyczyniła się do rozwoju urbanistycznego i architektonicznego miasta. Zadaniem priorytetowym stało się wprowadzenie zabudowy monumentalnej kształtującej wielkomiejski wizerunek, okazałe formy architektoniczne miały też dowodzić potęgi i stabilności państwa polskiego. Rozwijała się w tym nurcie także architektura mieszkaniowa, związana m.in. z potrzebami kadr urzędniczych. W architekturze międzywojennego Brześcia można doszukać się wszystkich charakterystycznych dla tej epoki zjawisk stylistycznych, począwszy od klasycyzmu akademickiego, poprzez klasycyzm zmodernizowany i style narodowe w różnych odmianach, aż do skrajnego funkcjonalizmu. Pomimo peryferyjnego położenia miasta w skali kraju oraz typowych dla Kresów Wschodnich problemów w zakresie planowania przestrzennego, realizowana tu architektura reprezentowała wysoki poziom artystyczny, szczególnie w odniesieniu do gmachów użyteczności publicznej. Budowle tego okresu cechują się oryginalnością i znaczną różnorodnością form, w wielu przypadkach nie ustępując pod względem klasy architektonicznej gmachom Warszawy czy innych wielkich miast ówczesnej Polski zachodniej. Stolica kraju miała duży wpływ na wyraz architektoniczny Brześcia, przede wszystkim z racji pochodzenia projektujących tu architektów, w większości będących przedstawicielami środowiska warszawskiego.
    In the interwar period Brest developed rapidly. At that time, the city was the capital of the Polesia voivodeship. Therefore, numerous administrative authorities had their headquarters here. It added to urban and architectural development of Brest. The task of great importance was to introduce monumental architecture and, consequently, to establish the urban image of the city. Splendid forms were to demonstrate power and stability of the Polish state. Another significant issue was to design housing estates for the Polish officials who appeared in Brest after 1918. The interwar architecture of Brest presents all the mainstream stylistic phenomena typical of that time: academic classicism, modern classicism, various national styles and, finally, pure functionalism. Even though the city was located in the borderlands and had to face problems of urban planning, its architecture presented quite high artistic level, especially in terms of public buildings. These were characterized with distinguished forms; and certain buildings were almost as impressive as the ones in Warsaw or other important cities in Poland. It is worth noticing that Brest was under influence of Warsaw, mainly because of the fact that several architects working here came from the capital of Poland.
    Źródło:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2014, 59, 3; 5-32
    0023-5865
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja kościoła parafialnego w Kroszynie w diecezji wileńskiej z 1820 roku
    The visitation of the parish church in Kroszyn in the Diocese of Vilnius of 1820.
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1019673.pdf
    Data publikacji:
    2017-06-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    parafia Kroszyn
    diecezja wileńska
    historia Kresów Wschodnich
    wizytacja kościoła
    the parish of Kroszyn
    the Diocese of Vilnius
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    church visitations
    Opis:
    The manuscript of the general visitation in the parish of Kroszyn of 20 November 1820,  conducted by the canon of Mińsk, the dean of Nowogródek, the parish priest in Iszkołdź - Rev. Walenty Zan, contains all historical data, personal information and statistics on the parish church and its equipment, church ministry, parishioners, church property, the description of the parish priest’s land and census of the parishioners. Valuable information relates to organizing, by the then parish priest Rev. Magnuszewski, the parish school in 1810 in Kroszyn with the exact description of its students, their age and gender. The parish of  Kroszyn also boasted a newly built hospital for the poor. The same text of the general visitation of 1820 was reviewed and signed by the person who conducted the next general visitation in 1825.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 107; 389-414
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The Tatar Military Art of War in the Early Modern Period: An Example of Asymmetric Warfare
    Autorzy:
    Gliwa, Andrzej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/601503.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    asymmetric warfare
    Tatar military art of war in the early modern period
    organised violence
    war amongst the people
    south-eastern borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    Opis:
    The present analysis of military operations carried out by Tatar Hordes in the sixteenth and seventeenth centuries has shown that these operations were basically shaped by asymmetric actions. Their main characteristics were secrecy of action up to the moment of attack, use of information-and-intelligence warfare struggle instruments, a total character of operations taken against civilians, their material resources and economic infrastructure, with use of terrorist tactics and means of psychological impact that aimed at intimidating the community under attack. The actions of Tatar Hordes were primarily focused on non-military aspects and took advantage not only of classic military tools but also a combination of political measures and instruments as well as those typical of economy, these including a variety of economic and demographic pressures. Pursuing asymmetric action was in the hands of the Giray (Gerey) dynasty one of the most important tools enabling them to efficiently achieve their political goals in the international arena and to support the economic development of the Crimean Khanate through permanent transfers of slaves and tangible property of various sorts.
    Źródło:
    Acta Poloniae Historica; 2016, 114
    0001-6829
    Pojawia się w:
    Acta Poloniae Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Życie polityczne mniejszości żydowskiej na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej w okresie międzywojennym. Zarys problematyki
    Autorzy:
    Kirwiel, Eleonora
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687201.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Jewish minority, North-Eastern Borderlands, political life, political parties
    mniejszość żydowska, Kresy Północno-Wschodnie, życie polityczne, partie polityczne
    еврейское меньшинство, Северо-Восточные Кресы, политическая жизнь, политические партии
    Opis:
    During the interwar period in the North-eastern Borderlands of the Republic of Poland, there were numerous Jewish groups, representing various political and ideological directions: from orthodox to Zionist and so-called “folkists”, socialists ending. The Jewish communities were active in the Borderlands. The common feature of all Jewish groups was to oppose the attempts to discriminate against national and religious motives. Jewish activists were actively involved in interventions among the Jewish community for local authorities, participated in the work of local governments, and expressed their demands in the parliamentary forum.
    W okresie dwudziestolecia międzywojennego na Kresach Północno-Wschodnich RP funkcjonowały liczne ugrupowania żydowskie, reprezentujące różnorodne kierunki polityczne i ideowe, od ortodoksów poczynając, przez ugrupowania syjonistyczne i tzw. „folkistów”, na socjalistach kończąc. Partie żydowskie prężnie i aktywnie działały na ziemiach kresowych. Cechą wspólną, charakterystyczną dla wszystkich ugrupowań żydowskich było przeciwstawianie się próbom dyskryminacji z pobudek narodowych i religijnych. Działacze żydowscy aktywnie występowali z interwencjami w sprawach społeczności żydowskiej do władz lokalnych, uczestniczyli w pracach samorządów oraz przedstawiali postulaty na forum parlamentarnym.
    В период межвоенного двадцатилетия на северо-восточных окраинах Речи Посполитой действовали многочисленные еврейские партии, представляющие различные политические и идеологические направления, начиная от ортодоксов, через сионистские группировки и т. н. „фолкистов”, заканчивая социалистами. Общей чертой, характерной для всех еврейских партии на этих землях, было выступление против попыток дискриминации на национальной и религиозной почве. Еврейские деятели активно выступали по вопросам еврейского сообщества к местным органам власти, участвовали в работе местных самоуправлений и предъявляли требования на парламентском форуме.
    Źródło:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2017, 3, 1
    2450-4866
    Pojawia się w:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między afirmacją a dyskredytacją. O rzeczowy obraz Ziem Wschodnich II RP
    Autorzy:
    Stryjek, Tomasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/602466.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
    Tematy:
    Ziemie Wschodnie II RP
    Kresy Wschodnie
    historia społeczna
    mniejszości narodowe
    modernizacja
    kolonializm
    teoria postkolonialna
    Eastern Territories of the Second Polish Republic
    Eastern Borderlands
    social history
    national minorities
    modernization
    colonialism
    post-colonial theory
    Opis:
    Praca Kresowy kalejdoskop Włodzimierza Mędrzeckiego dotyczy procesów społecznych i przemian narodowościowych na Ziemiach Wschodnich II RP oraz polityki państwa wobec nich. W ocenie tej polityki autor uniknął stronniczości narodowej oraz teleologii i prezentyzmu. Mędrzecki nie odniósł się do modelu kolonializmu w interpretacji rządów Polski na Kresach w okresie międzywojennym. Jednak jego książka dostarcza materiału do rozmyślań nad przystawalnością tego modelu do historii relacji Polski z jej wschodnimi sąsiadami.
    The book Kresowy kalejdoskop (Kaleidoscopic Borderlands) by Włodzimierz Mędrzecki deals with social processes, and national and ethnic changes in the eastern territories of the Second Polish Republic as well as the state policy towards them. In his assessment of this policy, the author managed to avoid national bias as well as teleology and presentism. Mędrzecki did not refer to the model of colonialism in the interpretation of Polish rule in the Eastern Borderlands throughout the interwar period. His book, however, offers material for reflection on the relevance of this model to the history of Poland’s relations with its eastern neighbours.
    Źródło:
    Kwartalnik Historyczny; 2020, 127, 1
    0023-5903
    Pojawia się w:
    Kwartalnik Historyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przełom 1989 roku początkiem organizacji kresowych na Warmii i Mazurach. Studium na przykładzie Towarzystwa Miłośników (obecnie Przyjaciół) Wilna i Ziemi Wileńskiej w Olsztynie
    Autorzy:
    Bojarski, Piotr
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1364952.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Instytut Północny im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie
    Tematy:
    borderland organisations
    social life
    turn of 1989
    Towarzystwo Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej (Association of Lovers of Vilnius
    and Vilnius Land)
    Olsztyn
    cultivating memory of Eastern Borderlands
    Opis:
    The text presents the shaping process and initial activity of the Association of Lovers (currently: Friends) of Vilnius and Vilnius Land) in Olsztyn. This concept is presented in the light of the chronicle of the Association, documents and other materials found in private collections, mostly belonging to persons tied with the Association at various points of its functioning, as well as local press articles.
    Źródło:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie; 2020, 308, 2; 260-272
    0023-3196
    2719-8979
    Pojawia się w:
    Komunikaty Mazursko-Warmińskie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dzienniki dla dzieci prowadzone przez Emilię Wróblewską jako źródła do badania polszczyzny inteligencji wileńskiej w XIX wieku
    Emilia Wróblewska’s diaries for children as research material on the Polish language of the 19th-century Vilnius intelligentsia
    Autorzy:
    Masojć, Irena
    Sawaniewska-Mochowa, Zofia
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28407983.pdf
    Data publikacji:
    2024
    Wydawca:
    Towarzystwo Kultury Języka
    Tematy:
    diarystyka kobieca
    dzienniki adresowane do dzieci
    polszczyzna północnokresowa
    Litwa
    XIX wiek
    women's diaries
    diaries for children
    Polish language in the former North-Eastern Borderlands (Kresy)
    Lithuania
    19th century
    Opis:
    Artykuł inicjuje badania historycznojęzykowe i tekstologiczne nad bogatą spuścizną diarystyczną Emilii z Beniowskich Wróblewskiej (1830‒1886), Polki z kręgu inteligencji wileńskiej, która niemal przez 30 lat pisała dzienniki intymne dla siebie i swoich dzieci. Przedmiotem rekonesansu badawczego są teksty dzienników prowadzonych przez diarystkę dla syna Tadeusza w latach 1859‒1886 oraz córki Marii w latach 1865‒1873 (z dodanym w 1886 r. wpisem dla młodszego syna Augustyna). Celem artykułu jest wskazanie najbardziej wyrazistych cech grafii i zjawisk językowych (z zakresu fonetyki, fleksji, składni, słowotwórstwa i leksyki), które można kwalifikować jako regionalizmy kresowe w polszczyźnie diarystki. W badaniu została zastosowana metoda porównawcza, wyekscerpowany z dzienników materiał poddano konfrontacji z uzusem i tendencjami rozwojowymi polskiego języka ogólnego XIX w.   
    The article initiates historical, linguistic, and textological research into the rich diaristic legacy of Emilia Wróblewska, née Beniowska (1830–1886), a Polish woman from the circle of Vilnius intelligentsia, who had written intimate diaries for herself and her children for almost 30 years. The subject of exploratory study are the texts of the diaries kept by Wróblewska for her son Tadeusz in the years 1859–1886, and her daughter Maria in the years 1865–1873 (with an entry for Emilia’s younger son, Augustyn, added in 1886). The paper aims at identifying the most prominent features of spelling and linguistic phenomena (regarding phonetics, inflection, syntax, vocabulary, and lexis) that can be qualified as regional features typical of the North-Eastern Borderlands (Kresy) in the diarist’s Polish language. A comparative method was used in the study; the material extracted from the diaries was confronted with the usage and developmental tendencies of the standard Polish language of the 19th century.
    Źródło:
    Poradnik Językowy; 2024, 810, 1; 24-44
    0551-5343
    Pojawia się w:
    Poradnik Językowy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Geneza parafii rzymsko-katolickiej pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Korony Polskiej w Baranowiczach
    The genesis of the construction of the Roman Catholic Church dedicated to Our Lady Queen of the Polish Crown in Baranowicze
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022519.pdf
    Data publikacji:
    2015-12-16
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Baranowicze Poleskie
    historia Kościoła na Kresach Wschodnich
    katolicka parafia w Baranowiczach Poleskich
    the history of the Church in the Polish Eastern Borderlands
    Roman Catholic parishes in Baranowicze Poleskie
    Opis:
    In 1928, society of the thriving borderland city of Baranowicze Poleskie launched a commendable initiative, the aim of which was to create another pastoral centre in that city for the local faithful of the Roman Rite. Those initiatives were made with great care for the spiritual good of the local faithful. The Executive Committee of the Church Construction appointed for that purpose in Baranowicze, then renamed the Citizens’ Committee of the Church Construction, did not take account of church law and practice in its structure. With a lay person being in charge, it did not receive approval of the ordinary of the Diocese of Pińsk, and thus efforts to build a church could not be carried out in accordance with expectations. It was not until 1934- when the parish priest and dean of Baranowicze, Rev. Jan Borysiuk, became the president of the Committee, that the relations with the diocesan ecclesiastical authority were normalised-that authority was the one which took decisions regarding the ongoing construction work in the new pastoral centre in Baranowicze. Long-term efforts on the creation of a new parish in that town resulted in erection- on 23 January 1937- the parish dedicated to Our Lady Queen of the Polish Crown and the appointment of its first parish priest Rev.Antoni Kohutnicki.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2015, 104; 363-394
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, Maria Maleńczak, Świadectwa zbrodni wołyńskiej
    Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, and Maria Maleńczak: Testimonies from the Volhynia Massacre
    Autorzy:
    Bock-Matuszyk, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/634786.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Ośrodek Pamięć i Przyszłość
    Tematy:
    Wołyń
    zbrodnia wołyńska
    Galicja Wschodnia
    II wojna światowa
    ukraińscy nacjonaliści
    UPA
    Polacy na Kresach
    Volhynia
    Volhynia Crime
    Eastern Galicia
    World War II
    Ukrainian nationalists
    Ukrainian Insurgent Army
    Poles in the Eastern Borderlands
    Opis:
    This text provides the source edition of three accounts recorded in 2013 concerning the crimes of Ukrainian nationalists committed during World War II against Poles in Volhynia and Eastern Galicia, referred to as the Volhynia Massacre. Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk, and Maria Maleńczak were eyewitnesses of the genocide, lost people close to them, and had their lives threatened by their neighbours and sometimes even members of their own mixed Polish-Ukrainian families. They recount their dramatic memories of those events as well as their interpretations of the causes of the Polish-Ukrainian conflict. They also highlight the uniqueness of the phenomena, which took on a different path in Volhynia itself and in Eastern Galicia as a whole.
    Tekst stanowi edycję źródłową trzech relacji zarejestrowanych w 2013 r., dotyczących zbrodni ukraińskich nacjonalistów dokonanych w latach II wojny światowej na Polakach na Wołyniu i w Galicji Wschodniej, określanych mianem zbrodni wołyńskiej. Feliks Trusiewicz, Tadeusz Szewczyk i Maria Maleńczak, którzy na własne oczy widzieli ofiary ludobójstwa, utracili w ten sposób bliskie osoby i doświadczyli zagrożenia życia ze strony sąsiadów, a czasem nawet członków własnych polsko-ukraińskich rodzin, przytaczają dramatyczne wspomnienia tamtych wydarzeń, ale też własne interpretacje źródeł polsko-ukraińskiego konfliktu. Zwracają też uwagę na specyfikę zjawiska, które przebiegało w odmienny sposób na samym Wołyniu i w Galicji Wschodniej.
    Źródło:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej; 2018, 8; 219-322
    2719-7522
    2084-0578
    Pojawia się w:
    Wrocławski Rocznik Historii Mówionej
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kościół św. Jana Bosko w Kurhanie 1934-1945. Historia pierwszego w Polsce kościoła ku czci założyciela księży salezjanów
    St John Bosco’s Church in Kurhan 1934-1945 (History of the First Church in Poland in Honor of the Salesians of don Bosco’s Founder)
    Autorzy:
    Kalisz, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496556.pdf
    Data publikacji:
    2018-03-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Kurhan
    Wilno
    salezjanie
    historia salezjańska
    św. Jan Bosko
    Druga Rzeczypospolita
    kresy
    sowietyzacja
    Białoruś
    Vilnius
    Salesians
    Salesian history
    St John Bosco
    Second Polish Republic
    eastern borderlands
    sovietisation
    Republic of Belarus
    Opis:
    The article describes the history of establishing the first St John Bosco’s church in Poland in Kurhan. The emerging parish of Kurhan was a branch of the Vilnius Salesian center in Dobrej Rady Street. The church was built and consecrated in 1935 and it existed until the end of World War II. After the war it was sovietized and Salesians have never returned to it. The author depicts some hitherto unknown facts, having arranged residual information connected with the Kurhan farm. He also visited the place where the church in Kurhan (Belarus) was situated and described the material remains that survived in this area.
    Artykuł opisuje historię powstania pierwszego w Polsce kościoła pod wezwaniem św. Jana Bosko w Kurhanie. Tworząca się parafia w Kurhanie była filią wileńskiego ośrodka salezjanów przy ul. Dobrej Rady. Wybudowany i poświęcony w 1935 roku kościół istniał do zakończenia II wojny światowej, następnie uległ sowietyzacji i salezjanie już nigdy do niego nie powrócili. Autor opisał nieznane dotąd fakty, gdyż ułożył w całość szczątkowe informacje dotyczące folwarku Kurhan. Autor odwiedził również miejsce po kościele w Kurhanie (Białoruś) i opisał zastane tam pozostałości materialne.
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2018, 39, 1; 171-180
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wileński socjolekt rzemieślniczy XVI–XVIII wieku w świetle badań pogranicza językowego. Zarys problematyki
    Вільнюський соціолект ремісників XVI–XVIII ст. У світлі досліджень мовного пограниччя. Нарис проблематики
    Autorzy:
    Pihan-Kijasowa, Alicja
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2015572.pdf
    Data publikacji:
    2021-12-14
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    північно-східні креси
    ремісничі цехи
    соціолект ремісників
    мовні інтерференціі
    North-Eastern Borderlands
    handicraft guilds
    sociolect of craftsmen
    language interference
    kresy północno-wschodnie
    cechy rzemieślnicze
    socjolekt rzemieślniczy
    interferencje językowe
    Opis:
    Działające w Wilnie od XV wieku organizacje zrzeszające rzemieślników jednej bądź kilku podobnych profesji – cechy rzemieślnicze – stworzyły warunki sprzyjające ukonstytuowaniu się właściwej dla tej grupy społecznej odmiany językowej – socjolektu. Ponieważ wytworzył się on i funkcjonował na terenie etnicznie, kulturowo i językowo mieszanym, wobec tego wchłonął elementy języków tych nacji, które do cechów należały. Językiem urzędowym do końca XVII wieku był na kresach północno-wschodnich język polski, więc on stanowił podstawę socjolektu rzemieślniczego. Ale obserwujemy w nim elementy także (biało)ruskie i niemieckie. Dokumenty cechów wileńskich XVI–połowy XVIII wieku, które są podstawą rozważań, to teksty pisane w językach: łacińskim, polskim i białoruskim, przy czym w dokumentach polskojęzycznych obserwujemy liczne wpływy ruskie, zaś w dokumentach białoruskich – wpływy języka polskiego. Są więc te dokumenty efektem skomplikowanej sytuacji językowej na tym terenie.
    Ремісничі цехи – організації, які об’єднували ремісників однієї або декількох професій, що діяли у Вільнюсі з XV століття, створили сприятливі умови для утвердження варіанта мови – соціолекту, властивого цій суспільній групі. Оскільки він виник і функіонував на території етнічно, культурно і мовно неоднорідній, то поглинув елементи мов тих націй, які належали до цехів. Діловою мовою північно-східних кресів до кінця XVII століття була польська мова, тому саме вона стала основою ремісничого соціолекту. Крім того, у ньому помітні також численні (біло)руські та німецькі елементи. Документи вільнюських цехів XVI – першої половини XVIII ст., що є основою досліджень, це тексти, написані латинською, польською і білоруською мовами, причому у польськомовних документах спостерігаємо численні руські впливи, а в білоруських документах помітні впливи польської мови. Отже, ці документи є результатом складної мовної ситуації на описуваній території.
    The organizations associating craftsmen of one or several similar trades—the handicraft guilds—operating in Vilnius from the 15th century, created the conditions conducive for the development of a sociolect – a linguistic variety characteristic of this social group. Because this variety was formed and used on the ethnically, culturally and linguistically diversified area, it absorbed the elements of languages of the nations which belonged to the guilds. The Polish language was the official language in North-Eastern Borderlands until the end of the 17th century, thus it was the foundation of the sociolect of craftsmen. But we also observe in it (Belo)Russian and German elements. The documents of the guilds from Vilnius from the 16th until mid-18th centuries, wich serve as the basis for our considerations, are texts written in Latin, Polish and Belorussian. However, in the Polish-language documents we can observe numerous Russian influences, whereas in the Belorussian documents, the influences of Polish. Consequently, these documents are the result of a complex linguistic situation in this area.
    Źródło:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, Numer Specjalny; 237-249
    1733-2249
    Pojawia się w:
    TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Otorynolaryngologiczny zawodowy i naukowy dorobek lwowskiego lekarza Kazimierza Szumowskiego (1901–1941)
    Professional and scientific otorhinolaryngological achievements of the Lvov doctor Kazimierz Szumowski (1901-1941)
    Autorzy:
    Kierzek, Andrzej
    Kotuła, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1930298.pdf
    Data publikacji:
    2021-05-27
    Wydawca:
    Index Copernicus International
    Tematy:
    historia medycyny Kresów Południowo-Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej Polskiej
    historia polskiej otorynolaryngologii
    history of Polish otorhinolaryngology
    history of medicine in the South-Eastern Borderlands of the Second Polish Republic
    Opis:
    Na wstępie przedstawiono drogi: życiową, zawodową i naukową doktora Kazimierza Szumowskiego (1901–1941), specjalisty otolaryngologa w Klinice Oto-laryngologii Uniwersytetu Jana Kazimierza oraz Szpitalu Ubezpieczalni Społecznej we Lwowie, uczestnika walk w obronie Lwowa, bestialsko zamordowanego przez sowietów w 1941 r. Zanalizowano dokładnie jego dokonania otorynolaryngologiczne w radiologii otiatrycznej oraz badania nad przewodnictwem ciepła w wyrostku sutkowym. Analizie poddano także m.in. problem usuwania ciał obcych z narządów otorynolaryngologicznych i leczenia twardzieli środkami chemicznymi.
    The introduction presents the life, professional and scientific paths of dr. Kazimierz Szumowski (1901-1941), an otolaryngologist specialist at the Otolaryngology Clinic of the Jan Kazimierz University and the Social Insurance Hospital in Lvov, a participant in the fights in defense of Lvov, brutally murdered by the Soviets in 1941. His otorhinolaryngological achievements in otiatric radiology and studies on heat conduction in the mastoid process were thoroughly analyzed. The problem of removing foreign bodies from otorhinolaryngological organs and treating scleroma with chemical agents were among other things also analyzed.
    Źródło:
    Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny; 2021, 10, 3; 1-5
    2084-5308
    2300-7338
    Pojawia się w:
    Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Budownictwo szkół powszechnych w województwie wileńskim w latach II RP. Wyniki wstępnych badań
    Construction of public schools in the wileńskie voivodship in the Second Republic of Poland. Results of preliminary research
    Autorzy:
    Jurczyk-Romanowska, Ewa
    Piwowarczyk, Mirosław
    Walasek, Stefania
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/29963036.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Instytut Pedagogiki. Zakład Historii Edukacji
    Tematy:
    budownictwo szkolne
    II RP
    odbudowa państwa polskiego
    kresy wschodnie
    szkoły powszechne
    finansowanie budowy szkół
    school construction
    Second Republic
    reconstruction of the Polish state
    eastern borderlands
    public schools
    school construction funding
    Opis:
    Wprowadzenie. W latach 1918–1939 zagadnienie budownictwa szkół, przede wszystkim powszechnych, stało się priorytetowym zadaniem dla państwa, samorządów i lokalnych społeczności. Wprowadzenie ustawowego obowiązku nauki skutkowało koniecznością budowy szkół w licznych miejscowościach. Wiązało się to z pokonywaniem szeregu problemów przede wszystkich o charakterze finansowym. Celem artykułu jest zaprezentowanie przebiegu procesu budowy szkół, ich wzrastającej liczebności oraz źródeł finansowania. Cel. W artykule nakreślono rozwój budownictwa szkół powszechnych na terenie województwa wileńskiego w latach II RP. Badania obejmowały analizę zróżnicowanych dokumentów w zakresie rozwiązań legislacyjnych na poziomie państwa, działalności lokalnej, a także wsparcia działań miejscowych przez organizacje i towarzystwa ogólnopolskie. Metoda. W prowadzonych badaniach wykorzystano metodę jakościowej analizy dokumentów. Zróżnicowany materiał źródłowy został zgromadzony zarówno podczas kwerendy archiwalnej w Wilnie, jak i kwerendy powszechnie obowiązujących aktów prawnych dokonanej za pośrednictwem Internetowego Systemu Aktów Prawnych. Wyniki. W artykule wskazano liczbę wybudowanych szkół w okręgu wileńskim w latach II RP oraz podjęto próbę zrekonstruowania ich finansowania. Wnioski. Efektem budowy (rozbudowy i remontów) szkół w II RP było: 1) rozwijanie sieci szkolnictwa zaniedbanego w czasach zaborów oraz zniszczonego w czasie działań prowadzonych podczas I wojny światowej i w latach 1918-1920; 2) tworzenie warunków dla coraz pełniejszej realizacji obowiązku szkolnego; 3) organizowanie centrum życia kulturalno-oświatowego lokalnej społeczności; 4) aktywizowanie i integrowanie mieszkańców danej miejscowości.
    Introduction. Between 1918 and 1939, the issue of building schools, above all universal schools, became a priority task for the state, local authorities and local communities. The introduction of statutory compulsory education resulted in the need to build schools in numerous localities, overcoming a number of problems primarily of a financial nature. The aim of this article is to present the process of building schools, their increasing size and sources of funding. Aim. This article presents the development of the construction of public schools in the Wilno [Vilnius] province during the years of the Second Republic. The research included an analysis of various documents concerning legislative solutions at the state level, local activities, as well as support of local activities by national organisations and societies. Method. The research was conducted using the method of qualitative document analysis. The diverse source material was collected both during an archival search in Vilnius and a search of commonly applicable legal acts made through the Internet System of Legal Acts. Results. The article indicates the number of schools built in the Vilnius district during the years of the Second Republic and attempts to reconstruct their financing. Conclusion. The effect of the construction (expansion and renovation) of schools in the Second Republic was: 1) the development of the educational network neglected during the Partitions and destroyed during the actions of World War I and in the years 1918-1920; 2) to create conditions for the increasingly full implementation of compulsory schooling; 3) organising a centre for the cultural and educational life of the local community; 4) activating and integrating the inhabitants of the locality.
    Źródło:
    Wychowanie w Rodzinie; 2023, XXX, (2/2023); 25-40
    2082-9019
    Pojawia się w:
    Wychowanie w Rodzinie
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inwentarz kościoła, plebanii i folwarku w parafii Mir w 1722 roku
    The Inventory of the Church, Presbytery and Parish in Mir of 1772
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1956555.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    historia polskich Kresów Wschodnich
    historia Kościoła
    Parafia św. Mikołaja Biskupa w Mirze
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the Parish of St Nicholas the Bishop in Mir
    Opis:
    Historia kościoła pw. św. Mikołaja w Mirze sięga przełomu XVI/XVII wieku. Kościół zbudowany został z fundacji księcia Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sierotki”. Jego konsekracja odbyła się w 1605 roku. Prezentowany tu inwentarz kościoła, plebanii i folwarku mirskiego z 1772 roku przedstawia historię parafii, jej uposażenie, stan ludnościowy oraz majątek, jakim dysponowała parafia w Mirze, zarówno w sprzęcie kościelnym, jak i w majątku parafialnym. Inwentarz zawiera szczegółowe powinności parafian względem parafii oraz dokładny opis przykościelnych zabudowań gospodarskich. Na końcu prezentowanego inwentarza z 1772 roku znajduje się dołączona ankieta ze szczegółowymi pytaniami na temat duchowieństwa pracującego w parafii, stanu posiadania parafii oraz plebanii i folwarku, skierowana do proboszcza parafii mirskiej przez ówczesnego biskupa wileńskiego (od 1762 roku) Ignacego Jakuba Massalskiego (1727-1794). Ta ankieta pochodzi z 1775 roku. Podpisana jest przez notariusza apostolskiego ks. Stanisława Sobolewskiego oraz proboszcza w Mirze ks. Benedykta Ciszewskiego.   Инвентар касцёла, плябаніі и фальварку ў парафіі Мір у 1772 г. Гісторыя касцёла св. Мікалая ў Міры пачынаецца на мяжы XVI-XVII вякоў. Касцёл быў пабудаваны з фундацыі князя Мікалая Кшыштафа Радзівіла “Сіроткі”. Кансэкрацыя яго адбылася ў 1605 годзе. Прадстаўлены інвентар касцёла, плябаніі і фальварку ў Міры з 1772 г. адлюстроўвае гісторыю парафіі, яе абсталяванне, стан насельніцтва і ўсё тое, што знаходзілася ў валоданні парафіі, як у выглядзе касцельных прыладаў, так і ў выглядзе парафіяльнай маёмасці. Інвентар уключае падрабязны пералік павіннасцяў парафіян перад парафіяй і дакладнае апісанне прыкасцельных пабудоў. У канцы прадстаўленага інвентара з 1772 г. знаходзіцца далучаная анкета з падрабязнымі пытаннямі адносна духавенства, якое працуе ў парафіі, парафіяльнай маёмасці, а таксама плябаніі і фальварку. Анкета, якая паходзіць з 1762 г., была накіравана пробашчу мірскай парафіі тагачасным Віленскім біскупам (з 1762 г.) Ігнатам Якубам Массальскім (1727-1794 гг.). Анкета падпісана апостальскім натарыусам кс. Станіславам Сабалеўскім і пробашчам у Міры кс. Бенедыктам Цішэўскім.   Инвентарь костела, приходского дома и фольварка в приходе Мир в 1772 г. История костела св. Николая в Мире берет свое начало на рубеже XVI-XVII веков. Костел был построен на средства князя Николая Христофора Радзивилла «Сиротки». Освящение храма состоялось в 1605 г. Представленный инвентарь костела, приходского дома и фольварка в Мире с 1772 г. отражает историю прихода, его обустройство, состояние населения и имущество, находящееся в его владении, как в виде костельной утвари, так и в виде приходских владений.  Инвентарь включает подробный перечень повинностей прихожан в отношении прихода и тщательное описание хозяйственных построек возле костела. В конце представленного инвентаря с 1772 г. находится приложенная анкета, содержащая подробные вопросы относительно приходского духовенства, владений прихода, а также приходского дома и фольварка. Анкета, которая относится к 1775 г., была направлена мирскому настоятелю тогдашним Виленским епископом ( с 1762 г.) Игнатием Иаковом Массальским (1727-1794). Анкета подписана апостольским нотариусом о. Станиславом Соболевским и настоятелем в Мире о. Бенедиктом Цишевским.
    The history of St. Nicholas Church in Mir dates back to the turn of the 16th and 17th centuries. The church was built thanks to the foundation of Duke Mikołaj Krzysztof Radziwiłł “Sierotka”. Its consecration took place in 1605. The presented inventory of the parish church, presbytery and manor of 1772 focuses on the history of the parish, its emoluments, population and the wealth of the parish in Mir, both church equipment and parish property. The inventory contains detailed parishioner duties towards the parish and a detailed description of church outbuildings. At the end of the 1772 inventory, there is an attached questionnaire with detailed questions about the clergy working in the parish, the wealth of the parish, and the presbytery as well as the manor addressed to the parish priest of Mir by the then Bishop of Vilnius (from 1762) Ignacy Jakub Massalski (1727-1794). This questionnaire comes from 1775. It is signed by notary apostolic Rev. Stanislaw Sobolewski and the parish priest in Mir Rev. Benedykt Ciszewski.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2017, 38; 145-178
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia i mitologia Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej
    История и мифология восточных окраин Речи Посполитой
    Autorzy:
    Nicieja, Stanisław Sławomir
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/969572.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
    Tematy:
    Kresy Wschodnie Rzeczypospolitej
    historia
    mitologia
    historiograficzny dorobek ostatnich 30 lat
    Eastern Borderlands of the Polish-Lithuanian Commonwealth
    history
    mythology
    historiographic achievements of the last 30 years
    восточные окраины Речи Посполитой
    история
    мифология
    историография
    Opis:
    Цель статьи - представить историографические достижения по теме восточных окраин Речи Посполитой за последние тридцать лет, когда после отмены цензуры многие исследователи в польских академических кругах и многие писатели, обозреватели, документалисты, авторы мемуаров и дневников начали публиковать важные научные, научно-популярные и публицистические труды. В статье представлены достижения самых выдающихся и плодовитых исследователей окраины. Автор анализирует наиболее важные высказывания и работы, в том числе проф. Яцека Колбушевского, Болеслава Хадачека, Януша Тазбира, Ежего Яницкого, Витольда Шолгини, Тадеуша Ольшанского, Романа Афтанази, Даниэла Бовуа и отвечает на политический дискурс о так называемой »Кресомании«.
    Źródło:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 265-286
    1731-982X
    Pojawia się w:
    Wschodni Rocznik Humanistyczny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej w świetle inwentarza kościoła z 1938 roku
    The Roman Catholic Parish of Mikaszewicze According to the Church Inventory of 1938
    Рымска-каталіцкая парафія ў Мікашэвічах, Пінскай дыяцэзіі ў святле інвентара касцёла з 1938 г.
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1018922.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    polskie Kresy Wschodnie
    historia Kościoła
    parafia rzymskokatolicka w Mikaszewiczach w diecezji pińskiej
    the Polish Eastern Borderlands
    the history of the Church
    the Roman Catholic Parish of Mikaszewicze in the Diocese of Pińsk
    Opis:
    Mikaszewicze in Polesie, Poland, developed quite intensely thanks to the construction of the railway, the factory of plywood and the sawmill. This town developed after Poland regained its independence in 1918. The factories which were built there attracted a number of workers, which led to the creation of a fairly large town with a workers' settlement in 1938. Then there was a need to erect a separate parish and, given that the neighbouring villages of Rudnia, Morszczynowicze and Zaprosie accepted the Orthodox faith in the period of Poland’s captivity. Initially, the parish priests from Dawidgródek and Łachwa celebrated church services in private houses and later in the school in Mikaszewicze. In 1923, attempts were made to establish a new pastoral and parish centre. In 1927, the Ordinary of Pińsk erected a parish dedicated to the Queen of the Crown of Poland, and Rev. Paweł Stepak was appointed a parish priest. The church, built in a mixture of Gothic and Romanesque style, was consecrated on 18 July 1937 by Bishop Kazimierz Bukraba.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 108; 389-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zamość i Zamojszczyzna na mapie językowej i kulturowej Polski
    Zamość and its province on the linguistic and cultural map of Poland
    Autorzy:
    Makarski, Władysław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/26850766.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Akademia Zamojska
    Tematy:
    regional language varieties in the Region of Zamość
    names (toponyms, anthroponyms, church names) in the South Eastern Borderlands
    literary activities in Zamość
    Zamość
    Zamość literacki
    zamojskie gwary kresowe
    południowo-kresowa onimia (toponimy, antroponimy, patrocinia)
    Opis:
    Artykuł ukazuje Zamość i Zamojszczyznę w kontekście dialektalnej mapy kresów południowowschodnich z charakterystycznymi interferencjami ukraińskimi, które stanowią odbicie historycznych dziejów politycznych i osadniczo-etnicznych tych terenów, sięgających czasów plemiennych. Mapę tę wyznaczają cechy tekstów gwarowych i środowiskowych (dawne i współczesne) oraz różnorakie onimy (nazwy miejscowe, nazwy osobowe, wyznania kościołów i cerkwi oraz inne). Poza regionalnym językiem Zamojszczyzna manifestuje odrębność poprzez swoją literaturę, folklor, życie kulturalne i naukowe (z historyczną Akademię Zamojską), rangę swoich zabytków (z Zamościem jako miastem wpisanym na listę światowego dziedzictwa kulturowego) oraz walory krajobrazowo-turystyczne (z Roztoczańskim Parkiem Narodowym, kilkoma parkami krajobrazowymi i rezerwatami).
    This paper is a brief presentation of the town of Zamość and the Zamość Region in the context of the map of dialects spoken in the historical territories of South-Eastern Borderlands. The dialect spoken there contains a lot of Ukrainian linguistic interferences, which mirror the political, ethnic and civilization history of this land, reaching back to the tribal roots. The map is delineated by the particular features of the dialectal and sub-dialectal texts (old and modern) as well as a variety of names (place names, personal names, names of churches, etc.). Apart from its regional language variety, the region of Zamość is distinctive for its literature, folklore, cultural and academic life (historic Zamość Academia), a whole range of the highest class architectural sights (Zamość as a town is placed on the UNESCO World Heritage List), spectacular geographical and tourist surroundings (including the Roztocze National Natural Park, some landscape parks and nature reserves).
    Źródło:
    Facta Simonidis; 2008, 1, 1; 313-325
    1899-3109
    Pojawia się w:
    Facta Simonidis
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem ochrony polskiego dziedzictwa kulturowego na Litwie
    The Problem of Protecting Polish Cultural Heritage in Lithuania
    Autorzy:
    Lis, Wojciech
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1964037.pdf
    Data publikacji:
    2019-07-29
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
    Tematy:
    polskie dziedzictwo kulturowe
    tożsamość kulturowa
    Kresy Wschodnie
    relacje polsko-litewskie
    lituanizowanie historii
    problemy polskiej mniejszości narodowej
    Polish cultural heritage
    cultural identity
    Eastern Borderlands
    Polish-Lithuanian relations
    lithuanization of history
    problems of the Polish national minority
    Opis:
    Następujące po sobie pokolenia przemijają, ale będące świadectwem ich życia i działalności osiągnięcia kultury materialnej i niematerialnej trwają. Świadczą o ich twórcach, ale również o państwie, którego społeczność tworzyli. Ta spuścizna przeszłych pokoleń ma ogromne znaczenie dla obecnych i przyszłych pokoleń. Określa człowieka, chroni jego tożsamość, daje poczucie przynależności, integruje z innymi członkami danej społeczności, buduje wspólną pamięć i społeczną wrażliwość. Obowiązkiem państwa jest strzeżenie dziedzictwa kulturowego, będącego znakiem obecności ludzi zamieszkujących na przestrzeni dziejów ziemie Rzeczypospolitej Polskiej. Ogromna część tego dziedzictwa znajduje się na terytorium kresów dawnej Rzeczypospolitej Polskiej, które dzisiaj należą do suwerennych państw z nią sąsiadujących. Państwo Polskie jest zainteresowane utrzymaniem w należytym stanie tych swoistych świadków historii i wspólnie z rządami sąsiadujących z nim państw podejmuje inicjatywy, których celem jest przywrócenie im dawnej świetności. Ma do tego moralne prawo, a nawet obowiązek wobec przeszłych pokoleń, które przez wieki tworzyły kulturę polską na tych ziemiach, kształtując postawy i wartości patriotyczne. To potężne wyzwanie i jednocześnie zadanie, by przekazać przyszłym pokoleniom to wszystko, co cenne z ponad tysiącletniego dorobku.
    Successive generations go by, yet there remain the accomplishments of their material and non-material culture, bearing testimony to their life and activity. They speak about their creators but also about the state they were citizens of. This heritage of past generations has great importance for present and future generations. It defines a human, protects his or her identity, gives the feeling of belonging, integrates him or her with other members of the community, creates common memory and social sensitivity. It is the duty of the state to protect cultural heritage, which is a token of presence of people who lived in the territory of the Republic of Poland over centuries. A huge amount of that heritage lies within the areas of the Marches of the old Commonwealth of Poland, which now belong to neighbouring sovereign states. The Polish state is interested in keeping in good condition its witnesses of history and, together with its neighbouring counties, it takes up initiatives which aim to restore their past glory. It has a moral right to do it, and even a duty towards past generations, which for centuries have created Polish culture in those areas, shaping patriotic attitudes and values. This also poses a huge challenge and at the same time is a task to pass on to future generations everything that is valuable from the more-than-one-thousand-year-old heritage.
    Źródło:
    Studia Polonijne; 2017, 38; 115-127
    0137-5210
    Pojawia się w:
    Studia Polonijne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postrzeganie dziedzictwa narodowego i kultywowanie tradycji w regionach uwarunkowanych historycznie
    Perception and preservation of national heritage in historically conditioned regions
    Autorzy:
    Łysoń, Piotr
    Radkowski, Stanisław
    Kraśniewska, Wacława
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/542805.pdf
    Data publikacji:
    2018-11-28
    Wydawca:
    Główny Urząd Statystyczny
    Tematy:
    regiony uwarunkowane historycznie w Polsce
    dziedzictwo narodowe
    zabytki
    pomniki
    tablice
    pamiątki kresowe
    kultywowanie tradycji
    Badanie spójności społecznej
    historically conditioned regions in Poland
    national heritage
    monuments
    statues
    plaques
    Eastern Borderlands memorabilia
    tradition maintenance
    Social Cohesion Survey
    Opis:
    Celem artykułu jest przedstawienie autorskiej propozycji wyodrębnienia regionów na podstawie granic historycznych (z ostatnich 400 lat, przede wszystkim granic przecinających Polskę w XIX i XX w.) oraz weryfikacja hipotezy, że granice te różnicują nasz kraj w sferze postrzegania dziedzictwa narodowego i kultywowania tradycji oraz w odniesieniu do analizowanych wskaźników społecznych. W opracowaniu wykorzystano dane statystyczne o postrzeganiu dziedzictwa narodowego i kultywowaniu tradycji, uogólnione dla wyodrębnionych regionów uwarunkowanych historycznie, pochodzące z cyklicznego, wieloaspektowego, ankietowego Badania spójności społecznej (BSS), przeprowadzonego przez GUS w 2015 r. Uwzględniono również dane Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) o zabytkach oraz statystykę ludności według rejestru TERYT. Największe różnice — w stosunku do przeciętnych dla kraju — wartości analizowanych wskaźników wystąpiły w przypadku: Ziem Zachodnich i Północnych, obszaru woj. śląskiego w II RP, Galicji i wschodniej części zaboru rosyjskiego w obecnych granicach Polski (kongresowego Królestwa Polskiego) — na wschód od Wisły, Narwi i Pisy.
    The aim of the article is to present an author’s proposal to distinguish regions based on the analysis of historical borders (from the last 400 years, mainly the borders crossing Poland in the 19th and the 20th century) and to verify the hypothesis that those historical borders diversify our country in the sphere of perception and preservation of national heritage and in relation to the analysed social indicators. The study contains statistical data on the perception and preservation of national heritage generalised for the elaborated historically conditioned regions from the cyclic, multidimensional Social Cohesion Survey conducted by Statistics Poland in 2015. In addition, data on monuments of the National Heritage Board of Poland and population data based on National Official Register of the Territorial Division of the Country (TERYT) were also taken into account. The largest differences in relation to the country’s average values of the analysed indicators occurred in the western and northern territories of Poland, the Śląskie voivodship area in Poland before the World War II, as well as Galicia and the eastern part of Russian partition within the present borders of Poland — east of the Vistula, Narew and Pisa rivers.
    Źródło:
    Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician; 2018, 63, 11; 56-83
    0043-518X
    Pojawia się w:
    Wiadomości Statystyczne. The Polish Statistician
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Początki parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w Brześciu na Grajewskim Przedmieściu
    The origins of the parish of the Sacred Heart of Jesus in Brest in the Suburbof Grajewo
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar Witold
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1022505.pdf
    Data publikacji:
    2021-04-20
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Brześć nad Bugiem
    historia Kościoła na Kresach Wschodnich
    parafia rzymskokatolicka w Brześciu nad Bugiem
    Brest on the Bug
    the history of the Church in the Polish Eastern Borderlands
    Roman Catholic parishes in Brest on the Bug
    Opis:
    The Polish city of Brest on the Bug (the Eastern borderlands), developing after World War I, needed another Roman Catholic Church for the local faithful. Granting the requests of the faithful, the bishop of Pińsk Zygmunt Łoziński canonically erected - on 2 January 1932- the Parish of the Sacred Heart of Jesus, which was the second parish in Brest, with the Parish of Elevation of the Holy Cross being the first one. Rev. Józef Moniuszko was the first parish priest and its organizer. The bishop sent one vicar to help him in parish work. Soon some parish groups of the faithful were organized: the Third Order of St. Francis of Assisi, the Pontifical Society for the Propagation of the Faith, Brotherhood of the Guard of Honour of the Sacred Heart of Jesus, the Association of “ Mary’s Children”. All of those groups intensified the religious life of the parish.
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2015, 104; 395-412
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    NAUCZANIE DUSZPASTERSKO-WYCHOWAWCZE W BIOGRAFII PEDAGOGICZNEJ ORAZ KAZANIACH KSIĘDZA JULIANA MICHALCA (XX WIEK)
    PASTORAL EDUCATION IN PEDAGOGICAL BIOGRAPHY AND SERMONS OF THE REVEREND JULIAN MICHALEC (TWENTIETH CENTURY)
    Autorzy:
    RYSZARD, MAŁACHOWSKI
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/460597.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie
    Tematy:
    “Eastern and Western Borderlands”
    pedagogical biography of Christian inspiration
    sermons
    homilies
    religious experience
    sanctity
    priest-educator
    theology of culture
    Bolshevism
    Opis:
    The Reverend Julian Michalec was born in 1922 in Binarowa, a village in Lwów Voivodeship of interwar Poland (former South-Eastern Borderlands). He died on July 18, 1988. Starting with methodological considerations on biography and its historical precursors and successors, this article mainly examines the Father’s life as well as pastoral and educational work. It is therefore the biography teaching of Christian inspiration and contributing to the Polish historiography and Catholic biography. Having arrived, after the Second World War, at recovered by Poland in 1945 “The Western Borderlands”, the Reverend Julian Michalec continued the given mission. Despite the antagonism of the socialist state and social “independence” movement (mainly Catholic paradigm), he defended Christian values by creating an active group of religious and patriotic intelligence of Catholic youth in the 1950s to 1980s. In general opinion, he was one of the greatest persons of the Roman Catholic Church of his time and one “of the most outstanding contemporary Polish preachers” and priests-educators. He was buried in the graveyard of St. Otto Lawrence in Bujwida Street, Wroclaw.
    Źródło:
    Scientific Bulletin of Chełm - Section of Pedagogy; 2017, 1; 161-184
    2084-6770
    Pojawia się w:
    Scientific Bulletin of Chełm - Section of Pedagogy
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zacofanie społeczno-gospodarcze na obszarach wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II Rzeczypospolitej
    Autorzy:
    Kirwiel, Eleonora
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/687199.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland, interwar period, economic backwardness, rural areas
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej, okres międzywojenny, zacofanie gospodarcze, obszary wiejskie
    северо-восточные окраины РП, межвоенный период, экономическая отста- лость, сельская местность
    Opis:
    The North-Eastern Borderlands of the Republic of Poland in the interwar period were the most economically and socially backward area, often called ‘Poland B’. It was primarily a rural region that significantly shaped the social and economic landscape of the area. The purpose of the article was to define and evaluate individual elements of the socio-economic backwardness of the rural areas in the North-Eastern Borderlands of the Second Republic of Poland. With the exception that the concept of socio-economic backwardness will be considered as an antonym of the concept of socio-economic development. Unlike the latter, which has a positive dimension and is included in the context of progress, the concept of backwardness is a determinant of reference to the category of backwardness, outdatedness, non-modernity and anachronism. In the case of the concept of backwardness, by analogy with the concept of development, the social aspect is a complementary feature of the economic approach, and vice versa, economic backwardness does not occur in isolation from the backwardness of the social structure. These two groups of factors will be the main sources of the research analysis, where the social approach will be analyzed in the group of specific terrain properties that significantly affected the image of the civilization backwardness in this area, while the conditions and economic processes will be covered separately. Such a presentation of the topic will give the opportunity for a broader perspective and a more in-depth analysis.
    Kresy Północno-Wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej okresu międzywojennego były terenem najbardziej zacofanym gospodarczo i społecznie, często nazywanym Polską. Był to teren przede wszystkim obszarów wiejskich w istotny sposób kształtujących krajobraz społeczny i gospodarczy terenu. Celem artykułu było zdefiniowanie oraz ocena poszczególnych elementów zacofania społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich Kresów Północno-Wschodnich II RP. Z tym, że pojęcie zapóźnienia społeczno-gospodarczego będzie rozpatrywane jako antonim pojęcia „rozwój społeczno- -gospodarczy”. W odróżnieniu od tego ostatniego, które ma wymiar pozytywny i ujmowane jest w kontekście postępu, pojęcie „zapóźnienia” jest wyznacznikiem odwołania się do kategorii zacofania, przestarzałości, nienowoczesności oraz anachroniczności. W przypadku pojęcia zapóźnienia, analogicznie do ujęcia pojęcia rozwoju, aspekt społeczny stanowi komplementarną cechę ujęcia gospodarczego i na odwrót zacofanie gospodarcze nie następuje w oderwaniu od zacofania struktury społecznej. Te dwie grupy czynników będą stanowić główne źródła analizy badawczej. Z tym że ujęcie społeczne przeanalizowano w grupie specyficznych właściwości terenu, które w sposób zasadniczy wpłynęły na obraz zapóźnień cywilizacyjnych tego terenu, a uwarunkowania oraz procesy gospodarcze zostaną ujęte odrębnie. Takie przedstawienie tematu da możliwość szerszej perspektywy oraz głębszej analizy.
    Северо-восточные приграничные районы Польской Республики в межвоенный период были наиболее экономически и социально отсталыми, часто называемыми "Польшей Б" (второй категории). Целью статьи было определить и оценить отдельные элементы соци- ально-экономической отсталости сельских районов северо-восточных окраин Второй Речи По- сполитой. Концепция социально-экономической отсталости, в данном случае, будет рассматри- ваться как антоним концепции социально-экономического развития. В отличие от последнего, который имеет позитивное измерение и включен в контекст прогресса, концепция отсталости является определяющим фактором для ссылки на категорию отсталости, устаревания, немод- ности и анахронизма. В случае концепции отсталости, по аналогии с концепцией развития, со- циальный аспект является дополнительным признаком экономического подхода, и, наоборот, экономическая отсталость не возникает в отрыве от отсталости социальной структуры. Эти две группы факторов станут основными источниками анализа исследований. Такое представ- ление темы даст возможность для более широкой перспективы и более глубокого анализа.
    Źródło:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne; 2019, 5, 2
    2450-4866
    Pojawia się w:
    Wschód Europy. Studia humanistyczno-społeczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Okoliczności powstania Niższego Seminarium Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie w okresie II Rzeczypospolitej
    Circumstances Surrounding the Establishment of the Salesian Minor Semi-nary in Reginów During the Period of the Second Polish Republic
    Autorzy:
    Kalisz, Łukasz
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/496769.pdf
    Data publikacji:
    2017-03-31
    Wydawca:
    Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego
    Tematy:
    Reginów
    seminarium
    Archidiecezja Wileńska
    salezjanie
    historia salezjańska
    św. Jan Bosko
    Druga Rzeczpospolita
    kresy
    sowietyzacja
    Białoruś
    seminary
    Roman Catholic Metropolitan Archdiocese of Vilnius
    Salesians
    Salesian history
    St John Bosco
    the Second Polish Republic
    eastern borderlands, sovietisation
    the Republic of Belarus
    Opis:
    W artykule autor przedstawia okoliczności powstania Niższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Salezjańskiego w Reginowie nad rzeką Szczarą. Okres działalności salezjanów na tym terenie przypada na lata 30-te XX wieku. Autor opisał szczegółowo historię dworu w Reginowie oraz nakreślił powiązania rodzinne darczyńców – rodu Balińskich i Jundziłłów. Seminarium Misyjne, które rozpoczęło kształcenie chłopców w 1937 roku, istniało jedynie dwa lata i zakończyło swoją działalność wraz z wybuchem II wojny światowej. Po zakończonych działaniach wojennych salezjanie już nigdy tam nie powrócili, a Reginów został wcielony do Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (obecnie Republika Białoruś).
    In the article the author outlines a history of the Salesian Minor Seminary of Don Bosco in Reginów by the Szczara River. The period of Salesian activity in this region covers the 1930s of the twentieth century. The author described in detail the history of the manor house in Reginów and family connections of the donors – families of Baliński and Jundziłło. The Missionary Seminary, which commenced education of boys in 1937, existed only for two years and closed its activity with the outbreak of World War II. After the war, Salesians never returned there, while Reginów was incorporated into Byelorussian Soviet Socialist Republic (now the Republic of Belarus).
    Źródło:
    Seminare. Poszukiwania naukowe; 2017, 38, 1; 175-187
    1232-8766
    Pojawia się w:
    Seminare. Poszukiwania naukowe
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    „Język polski na Kresach” Janusza Riegera na tle badań nad polszczyzną kresową po roku 2015
    “Język polski na Kresach” [Polish Language in the Eastern Borderlands] by Janusz Rieger Against the Background of Research on Borderland Polish After 2015
    Autorzy:
    Konczewska, Katarzyna
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/38435589.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
    Tematy:
    polszczyzna kresowa
    kontakty językowe
    język polski na Białorusi
    język polski na Litwie
    język polski na Ukrainie
    Janusz Rieger
    Polish language in the Eastern Borderlands
    language contacts
    Polish Language in Belarus
    Polish Language in Lithuania
    Polish Language in Ukraine
    Opis:
    This article presents the state of research in the field of studies on Borderland Polish after 2015. The author provides an overview of selected publications which concern the situation of the Polish language in Belarus, Lithuania, Ukraine and in the borderlands, discusses the issues and research problems they consider, and outlines the main areas of research. The article focuses on the contribution of Janusz Rieger to this field of study and on his latest monograph: Język polski na Kresach [The Polish Language in the Eastern Borderlands], published in 2019.
    Artykuł przedstawia stan badań nad polszczyzną kresową po 2015 roku. Autorka dokonuje przeglądu wybranych pozycji traktujących o języku polskim na Litwie, Białorusi i Ukrainie oraz pograniczach, omawia przedstawione w publikacjach problemy i wątki badawcze, prezentuje kierunki eksploracji. Oddzielna uwaga została poświęcona dokonaniom w dziedzinie badań nad polszczyzną kresową Janusza Riegera, a także jego najnowszej monografii z 2019 roku pt. Język polski na Kresach.
    Źródło:
    Acta Baltico-Slavica; 2020, 44; 238-262
    2392-2389
    0065-1044
    Pojawia się w:
    Acta Baltico-Slavica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Problem Kresów w literaturze polskiej lat 1918–2018. Znaczące perspektywy interpretacyjne
    Autorzy:
    Uliasz, Stanisław
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2030939.pdf
    Data publikacji:
    2018-12-16
    Wydawca:
    Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
    Tematy:
    Polish Eastern Borderland
    borderland discourse
    Polish literature of 1918-2018
    myths and legends
    borderland of cultures
    small homelands
    controversies over the category of “Kresy” (Eastern Borderlands of Poland)
    postcolonial criticism
    Kresy Wschodnie Polski
    dyskurs kresowy
    literatura polska 1918–2018
    mity i stereotypy
    pogranicza kultur
    małe ojczyzny
    kontrowersje wokół kategorii „Kresy”
    krytyka postkolonialna
    Opis:
    The paper offers a comprehensive, synthetic account of the Polish Eastern Borderland discourse on the subject over the course of the last century. It analyzes the ways in which the understanding of the notion of Kresy and “borderland”, as well as the strategies of presenting the term have been changing, including the attempts to replace this category with other terms. Furthermore, the paper characterizes the dynamics concerning the transformations of situational contexts which emerged in the period of the Second Polish Republic, developed in the times of World War II, after 1945 (in the country and abroad), and continue from the 80s and 90s of the twentieth century to our present. Significant interpretative perspectives include, among others, the trend of literary schools, the legend and myth of Polish Eastern Borderland, the notion of the borderline of cultures, small homelands, and methodological phrases and breakthroughs (spatial turn, geopoetics, postcolonial criticism).
    Źródło:
    Tematy i Konteksty; 2018, 13, 8; 17-42
    2299-8365
    Pojawia się w:
    Tematy i Konteksty
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Książęta Jerzy i Krzysztof Zbarascy wobec problemów południowo-wschodniego pogranicza Rzeczypospolitej w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII wieku
    The princes Jerzy and Krzysztof Zbaraski towards the problems of South-Eastern borderlands of Polish Republic in second and third decade of 17th century
    Autorzy:
    Anusik, Zbigniew
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/689512.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Rzeczpospolita w pierwszej połowie XVII w.
    pogranicze południowo-wschodnie
    Jerzy ks. Zbaraski
    Krzysztof ks. Zbaraski
    Zygmunt III
    Turcja
    Tatarzy
    Kozacy
    Polish Republic in the first half of 17th century
    South-Eastern borderlands
    Jerzy prince Zbaraski
    Krzysztof prince Zbaraski
    Sigismund III
    Turkey
    Tatars
    Cossacks
    Opis:
    The princes Jerzy and Krzysztof Zbaraski were descendants of the old and very wealthy magnates family. Their education, wealth and mental qualities predestined them to play an important role in the political arena. Reluctance on the part of Sigismund III made, however, that the two brothers found themselves in the ranks of the opposition. As owners of large estates in the South-Eastern borderlands, the princes have to be interested in both the situation in Ukraine, as well as relations with neighboring countries in this region of the Polish Republic. In the middle of the second decade of the seventeenth century, they fell into conflict with the hetman Stanislaw Żółkiewski. They believed that the policy of hetman in borderlands leads to war with Turkey. Zbaraski brothers advocated the maintenance of peace with the Sultan. Their relation to the Ottoman Empire did not change until the end of their lives. Maintaining peaceful relations with Turkey they regarded as one of the priorities of the foreign policy of the Polish Republic. On the issue of relations with the Crimean Khanate the princes Zbaraski looked through the prism of Turkish politics. They regarded rulers of Crimea as performers of the policy of Istanbul and sultan tool to exert pressure on the Polish Republic. They were in favor of not to provoke Tartars. But both of them took an active part in the fight against Tartar s invasions. In the fight against the Tatars they were ready to use the help of the Cossacks. In the years 1624–1628 the Zbaraski brothers supported the idea of intervention in the internal affairs of the Crimean Khanate. They believed that fueling the civil war in the Crimea will be in every way beneficial to the interests of the Polish Republic. Very interesting was also the attitude of Zbaraski brothers to the Cossacks. Both princes believed Cossacks as the rebels, destroyers of internal order and adventurers provoking conflicts with Turkey. They do not accept the policy of tolerance towards Cossacks in the period before Cecora. After Khotyn war they urged Cossacks to stop their trips to the Black Sea. The both brothers quickly recognized the danger posed by an alliance of Orthodox bishops and the Cossacks. They found it as a serious threat to the interests of the Polish Republic in Ukraine. The princes Zbaraski referred to the Cossacks with a sense of superiority and contempt. Appreciated, however, their military force. The Zbaraski brothers advocated a policy of hard hand against the Cossacks. Prince Jerzy has repeatedly stated that the Cossacks do not need any committee, but a sword. However, the princes of Zbaraż feel awe in front of a large and valiant Cossacks army. They feared the destruction of their landed estates. After the conclusion of the Treaty of Kurukove they opted, however, for strict compliance with its terms. Relatively little attention devoted Zbaraski brothers to the situation in the Danubian principalities – Moldavia and Wallachia. But both brothers carefully watched the actions of the ruler of Transylvania – Bethlen Gabor. The paradox seems the fact that after the death of Krzysztof, when he was the most powerful magnate in the South-Eastern borderlands of the Republic, Jerzy Zbaraski was much less interested in the situation in that region. His attention was absorbed at that time by completely different problems. It is in this context to note that even earlier the issue of the problems of the South-Eastern borderlands of Polish Republic were not the main subject of the interest of the Zbaraski brothers. Both princes were politicians who tried to influence the whole, as well internal and foreign policy of the state. Because of that reason they followed and commented all the most important events that have taken place in the Central and Eastern Europe in the second and third decade of the seventeenth century.
    Książęta Jerzy i Krzysztof Zbarascy byli potomkami starej i ogromnie bogatej rodziny magnackiej. Ich wykształcenie, majątek i walory umysłowe predestynowały ich do odgrywania ważnej roli na arenie politycznej. Niechęć ze strony Zygmunta III sprawiła jednak, że obaj bracia znaleźli się w szeregach opozycji. Jako właściciele wielkich majątków na kresach, książęta z natury rzeczy musieli być zainteresowani zarówno sytuacją na Ukrainie, jak i stosunkami z państwami graniczącymi w tym regionie z Rzecząpospolitą. W połowie drugiego dziesięciolecia XVII w. popadli w konflikt z hetmanem Stanisławem Żółkiewskim. Uważali bowiem, że polityka hetmana na kresach prowadzi do wojny z Turcją. Zbarascy opowiadali się natomiast za utrzymaniem pokoju z sułtanem. Swojego stosunku do państwa Imperium Osmańskiego nie zmienili do końca życia. Utrzymanie pokojowych stosunków z Turcją uważali za  jeden z priorytetów polityki zagranicznej Rzeczypospolitej. Na kwestię stosunków z Chanatem Krymskim książęta Zbarascy patrzyli przez pryzmat polityki tureckiej. Władców Krymu uważali za wykonawców polityki Stambułu i narzędzie służące sułtanom do wywierania nacisku na Rzeczpospolitą. Opowiadali się za tym, by nie prowokować Tatarów. Brali jednak czynny udział w zwalczaniu najazdów tatarskich. W walce z Tatarami gotowi byli wykorzystać pomoc Kozaków. W latach 1624–1628 bracia Zbarascy poparli pomysł interwencji w wewnętrzne sprawy Chanatu Krymskiego. Uważali bowiem, że podsycanie wojny domowej na Krymie będzie pod każdym względem korzystne dla interesów Rzeczypospolitej. Bardzo ciekawy był też stosunek braci Zbaraskich do Kozaczyzny. Obaj książęta uważali Kozaków za buntowników, burzycieli porządku wewnętrznego i awanturników prowokujących konflikty z Turcją. Nie akceptowali polityki pobłażania Kozakom w okresie przed Cecorą. Po Chocimiu nakłaniali Kozaków do zaprzestania wypraw na Morze Czarne. Obaj bracia bardzo szybko dostrzegli niebezpieczeństwo, jakie stanowił sojusz prawosławnych władyków z Kozaczyzną. Uznali go za poważne zagrożenie dla interesów Rzeczypospolitej na Ukrainie. Książęta Zbarascy odnosili się do mołojców z poczuciem wyższości i z pogardą. Doceniali jednak siłę wojskową Kozaczyzny. Bracia Zbarascy opowiadali się za polityką twardej ręki wobec Kozaków. Książę Jerzy wielokrotnie powtarzał, że na Kozaków nie trzeba żadnych komisji, tylko szabli. Niemniej książęta ze Zbaraża czuli respekt przed liczną i bitną armią kozacką. Bali się zniszczenia swoich majątków. Po zawarciu ugody kurukowskiej opowiedzieli się jednak za rygorystycznym przestrzeganiem jej warunków. Stosunkowo niewiele uwagi poświęcali natomiast Zbarascy sytuacji w księstwach naddunajskich – Mołdawii i Wołoszczyźnie. Śledzili zaś poczynania władcy Siedmiogrodu – Bethlena Gabora. Paradoksem wydaje się to, że po śmierci Krzysztofa, kiedy został najpotężniejszym latyfundystą na kresach Rzeczypospolitej, Jerzy ks. Zbaraski w dużo mniejszym stopniu interesował się sytuacją w tamtym regionie. Jego uwagę absorbowały bowiem w tym czasie zupełnie inne problemy. Warto w tym kontekście zaznaczyć, że również wcześniej problematyka pogranicza południowo-wschodniego nie stanowiła bynajmniej głównego przedmiotu zainteresowania braci Zbaraskich. Byli oni bowiem politykami, którzy próbowali wpływać na całokształt tak wewnętrznej, jak i zagranicznej polityki państwa, śledząc i komentując na bieżąco wszystkie najistotniejsze wydarzenia, które rozgrywały się w Europie Środkowo-Wschodniej w drugim i trzecim dziesięcioleciu XVII w.
    Źródło:
    Przegląd Nauk Historycznych; 2016, 15, 2
    1644-857X
    2450-7660
    Pojawia się w:
    Przegląd Nauk Historycznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Generał Władysław Sikorski – minister spraw wewnętrznych Rzeczypospolitej Polskiej (16 grudnia 1922 – 28 maja 1923)
    Autorzy:
    Kozyra, Waldemar
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1038332.pdf
    Data publikacji:
    2019-12-30
    Wydawca:
    Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
    Tematy:
    Rzeczpospolita Polska
    gen. Władysław Sikorski
    premier
    minister spraw wewnętrznych
    resort spraw wewnętrznych
    polityka administracyjna
    partie polityczne
    mniejszości narodowe
    Kresy Wschodnie
    organizacje antypaństwowe
    The Republic of Poland
    General Władysław Sikorski
    Prime Minister
    Minister of the Interior
    Ministry of the Interior
    administrative policy
    political parties
    national minorities
    eastern borderlands
    anti-state organizations
    Opis:
    Władysław E. Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym pod Mielcem. Ukończył Politechnikę Lwowską. Do 1918 r. działał w ruchu niepodległościowym, był współtwórcą Legionów Polskich i Naczelnego Komitetu Narodowego. W 1915 r. popadł w konflikt z Józefem Piłsudskim na tle sposobów odbudowy państwowości polskiej u boku Austro-Węgier i werbunku do Legionów Polskich. Od 12 października 1918 r. służył w Wojsku Polskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej (1919–1920) podczas bitwy warszawskiej w sierpniu 1920 r. dowodził z powodzeniem 5 Armią. Po zabójstwie prezydenta Gabriela Narutowicza 16 grudnia 1922 r. jeszcze tego samego dnia powołany został na stanowisko prezesa Rady Ministrów RP i ministra spraw wewnętrznych. W tym trudnym i niebezpiecznym dla Polski czasie, wbrew pozorom, to funkcja nie tyle premiera, co ministra spraw wewnętrznych dawała gen. Władysławowi Sikorskiemu realną władzę i możliwość bezpośredniego oddziaływania na sytuację wewnętrzną w kraju, zwłaszcza na stan jego bezpieczeństwa wewnętrznego. Generał Sikorski dokonał zmian personalnych w strukturze resortu, usuwając z niego osoby odpowiedzialne politycznie i służbowo za wypadki grudniowe 1922 r. Realizował politykę administracyjną resortu, której głównym celem było utrzymanie spokoju i bezpieczeństwa publicznego poprzez zwalczenie partii i ugrupowań politycznych, które wprost i jawnie zmierzały do obalenia dotychczasowego porządku polityczno-społecznego. Wiele uwagi minister spraw wewnętrznych poświęcał sprawom mniejszości narodowych, zwłaszcza ukraińskiej i białoruskiej, jak też sytuacji społeczno-politycznej na Kresach Wschodnich. Przygotował całościową politykę państwa wobec mniejszości narodowych, której podstawą była koncepcja asymilacji politycznej (państwowej). Gabinet gen. W. Sikorskiego upadł 26 maja 1923 r., a w stanie dymisji działał do 28 maja 1923 r. W latach 1923–1943 gen. W. Sikorski pełnił m.in. funkcję ministra spraw wojskowych (1924–1925), a po klęsce wrześniowej 1939 r. na obczyźnie (we Francji i Anglii) sprawował funkcję premiera Rządu Obrony Narodowej i Naczelnego Wodza. Zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze 4 lipca 1943 r.
    Władysław E. Sikorski was born on May 20, 1881 in Tuszów Narodowe near Mielec. He graduated from the Lviv Polytechnic. Until 1918 he was active in the Independence Movement, he was a co-founder of the Polish Legions and the Supreme National Committee. In 1915 he fell into conflict with Józef Piłsudski as to the ways of rebuilding Polish statehood alongside Austro-Hungary and recruitment to the Polish Legions. From October 12, 1918 he served in the Polish Army. During the Polish-Bolshevik war (1919/1920) in the Warsaw battle in August 1920 he successfully commanded the 5th Army. Immediately after the murder of President Narutowicz on December 16, 1922 he was appointed the President of the Council of Ministers of the Republic of Poland and Minister of the Interior. In this difficult and dangerous for Poland time, contrary to appearances, it was not the function of Prime Minister but the post of Minister of the Interior that gave Gen. Władysław Sikorski real power and the possibility of direct influence on the internal situation in the country, and especially on its internal security. Gen. Sikorski made personnel changes in the structure of the Ministry, removing the people responsible, as politicians and civil servants, for the December 1922 incidents. He implemented the administrative policy of the Ministry, whose main purpose was to maintain peace and public safety by fighting the political fractions and parties that directly and openly aimed at overthrowing the current political and social order. Much attention was paid by the Minister of the Interior to the affairs of national minorities, especially the Ukrainian and Belarusian ones, as well as to the socio-political situation in the Eastern Borderlands. He prepared a comprehensive policy of the State towards national minorities, the basis of which was the concept of political (state) assimilation. The Cabinet of Gen. W. Sikorski was dismsissed on May 26, 1923, but did not resign until May 28, 1923. In the years 1923–1943 General W. Sikorski served, among others, as the Minister of Military Affairs (1924/1925) and after the defeat of September 1939, in exile (in France and England), he was the Prime Minister of the National Defense and Supreme Commander. He died in a plane crash in Gibraltar on July 4, 1943.
    Źródło:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica; 2019, 105; 85-102
    0208-6050
    2450-6990
    Pojawia się w:
    Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rola kardynała Mariana Jaworskiego w kształtowaniu świadomości religijnej i narodowej młodego pokolenia Polaków na Ukrainie
    The role of cardinal Marian Jaworski in shaping the religious and national consciousness of young Polish generation in Ukraine
    Autorzy:
    Zaborski, Maciej
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/502223.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
    Tematy:
    kardynał Marian F. Jaworski
    arcybiskup metropolita Lwowa
    Kresy Wschodnie RP
    Kościół rzymskokatolicki na Ukrainie
    Wyższe Seminarium Duchowne Archidiecezji Lwowskiej we Lwowie–Brzuchowicach Lwów
    tożsamość katolicka i narodowa
    father Marian Franciszek Cardinal Jaworski
    Metropolitan Archbishop of Lwów
    Eastern Borderlands
    Lwów Archdiocese Seminary in Brzuchowice
    Lwów
    Catholic and national identity
    Opis:
    At the request of the Order of the White Eagle chapter in recognition of merit among others for restoration of religioous life on the Eastern Borderlands, in 2017 father Marian Franciszek Cardinal Jaworski was decorated by the President of the Republic of Poland Andrzej Duda. This leader of the Roman Catholic Church was born in Lwów on 21 August 1926, he is a lecturer of philosophy and theology. He served the Church both in the Ukraine and Poland. Senior Metropolitan Archbishop of Lwów and former Apostolic Administrator of the Diocese of Łuck and the President of Ukrainian Episcopate is an example of a pastor of people who retain their Polish identity as Catholics residing in post-Soviet countries. He was actively involved in the regeneration of religious and patriotic life in the Ukraine after 1991, recreating the system of parishes and setting up new institutions such as: Lwów Archdiocese Seminary in Brzuchowice and many other church structures. He supported different kinds of organizations and institutions aiming to form a new generation of Poles. In 1995–1997 he carried out the Archdiocese Synod implementing provisions of Vaticanum II. He contributed to the rebirth of women’s and men’s religious orders in the Ukraine. Moreover, he is a prominent character who serves Poles outside the current borders of Poland. Furthermore, his unquestionable pastoral impact on sustaining the national identity has to be pointed out as well. The article presents not only detailed explanation of the Cardinal’s achievements but is an attempt to pay tribute to Cardinal Jaworski and commemorate his input. In an attempt to maximize the reliability in portraying Cardinal Jaworski the author has chosen an analytical and critical research method.
    Źródło:
    Łódzkie Studia Teologiczne; 2018, 27, 4; 63-74
    1231-1634
    Pojawia się w:
    Łódzkie Studia Teologiczne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wizytacja kościoła parafialnego w Dywinie w diecezji wileskiej z 1867 roku
    Визитация приходского костела в Дивине Виленской епархии в 1867 г.
    Візітацыя парафіяльнага касцёла ў Дзівіне Віленскай дыяцэзіі ў 1867 г.
    The visitation of the parish church in Dywin of 1867
    Autorzy:
    Żurek, Waldemar W.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1218295.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Instytut Wydawniczy Księży Misjonarzy Redakcja "Nasza Przeszłość"
    Tematy:
    история польских Кресов Всходних
    визитации храмов
    имущество католических приходов
    гісторыя польскіх Крэсаў Усходніх
    касцельныя візітацыі
    утрыманне каталіцкіх парафій.
    the history of the Polish Eastern Borderlands
    church visitations
    the emolument of the Roman Catholic parishes
    historia polskich kresów wschodnich
    wizytacje
    uposażenie parafii rzymskokatolickich
    Dywin
    Wawrzyniec Żurawski MIC
    parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
    Opis:
    Parafia pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Dywinie, która była finansowana przez polskich królów, pochodzi z XVII wieku. Na przestrzeni lat należała do różnych diecezji. Początkowo znajdowała się w diecezji łuckiej, w 1799 r. została przeniesiona do diecezji wileńskiej, a od 1925 roku do diecezji pińskiej po jej utworzeniu w tym samym roku. Prezentowana wizytacja tego kościoła z 1867 roku jest prawdopodobnie inwentarzem i historią parafii spisanym przez ostatniego proboszcza Wawrzyńca Żurakowskiego MIC, po likwidacja parafii w 1866 r. przez władze carskie. Oryginalny wydrukowany dokument jest przechowywany w Archiwum Diecezjalnym w Drohiczynie.
    Приход во имя Успения Пресвятой Девы Марии в Дивине, который возник при материальной поддержке польских королей в XVI в., на протяжении своей истории принадлежал разным епархиям. Первоначально входил в состав Луцкой епархии, затем с 1799 – в состав Виленской, а в 1925 г. перешел во вновь созданную Пинскую епархию. Представленная визитация этого костела с 1867 г. является последней, так как в 1866 г. приход был ликвидирован царскими властями. Имущество и историю костела описал последний его настоятель отец Вавжинец Жураковский МІС. Оригинал печатного документа находится в Епархиальном архиве в Дрогичин.
    Парафія пад тытулам Унебаўзяцця Найсвяцейшай Марыі Панны ў Дзівіне, якая паўстала пры матэрыяльнай падтрымцы польскіх каралёў у XVI ст., на працягу сваёй гісторыі змяняла дыяцэзіяльную прыналежнасць. Першапачаткова ўваходзіла ў склад Луцкай дыяцэзіі, з 1799 г. – у склад Віленскай дыяцэзіі, а ў 1925 г. перайшла ў новаўтвораную Пінскую дыяцэзію. Прадстаўленая візітацыя гэтага касцёла з 1867 г. з’яўляецца апошняй, паколькі ў 1866 г. парафія была ліквідавана царскімі ўладамі. Інвентар і гісторыю касцёла спісаў яго апошні пробашч айцец Ваўжынец Журакоўскі МІС. Арыгінал друкаванага дакумента знаходзіцца ў Дыяцэзіяльным архіве ў Драгічыне.
    The parish dedicated to the Assumption of the Blessed Virgin Mary in Dywin, which was financed by the Polish kings, dates back to the seventeenth century. It was part of different dioceses over the years. Initially, it was located in the Diocese of Lutsk, in 1799 in the diocese of Vilnius, and in 1925 it was moved to the Diocese of Pinsk, which was created the same year. The presented visitation of this church of 1867 is the last visitation, the inventory and its history, written down by its last parish priest Wawrzyniec Żurakowski MIC, after the liquidation of the parish in 1866 by the tsarist authorities. The original printed document is stored in the Diocesan Archive in Drohiczyn.
    Źródło:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce; 2016, 126; 265-290
    0137-3218
    2720-0590
    Pojawia się w:
    Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Rozmieszczenie obiektów sakralnych jako kryterium wyznaczania zasięgu krajobrazu pogranicza kulturowego
    Location of sacral objects as a criterion to determine the range of landscape of cultural borderland
    Autorzy:
    Awramiuk-Godun, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/88002.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Geograficzne
    Tematy:
    krajobraz kulturowy pogranicza
    obiekty sakralne
    metoda wieloboków Thiessena
    północno-wschodnia Polska
    zachodnia Białoruś
    cultural landscape of borderlands
    sacral objects
    method of Thiessen polygons
    north-eastern Poland
    western Belarus
    Opis:
    Północno-wschodnia Polska jest określana mianem pogranicza religijnego, gdyż obszar ten kształtował się pod wpływem oddziaływania dwóch wielkich tradycji chrześcijańskich: zachodniej (łacińskiej) i wschodniej (bizantyjsko-ruskiej). W artykule przedstawiono wyniki badań, których celem było określenie zasięgu strefy przenikania kulturowego na podstawie analizy natężenia występowania obiektów sakralnych na terenie północno-wschodniej Polski i zachodniej Białorusi. W badaniu wykorzystano metodę wieloboków Thiessena (diagram Voronoi) oraz narzędzia geoinformacyjne (GIS) i geostatystyczne. W efekcie uzyskano mapy intensywności obiektów sakralnych (świątyń rzymskokatolickich i prawosławnych) oraz dwubiegunową mapę przenikania kulturowego, które pozwoliły określi zasięgu krajobrazu kulturowego pogranicza.
    The north-eastern Poland is described as a religious borderland and has been formed as a result of the inter-action of two great religious and cultural traditions: the Western (Latin) and Eastern (Byzantine-Ruthenian, Orthodox). The paper presents results of the research which aim was to present the extent of the cultural diffusion zone on the basis of the intensity of occurrence of church buildings in north-eastern Poland and western Belarus. The study used the method of Thiessen polygons (Voronoi diagram), and geo-information (GIS) and geostatistical tools. The result is the intensity maps of sacral buildings (Roman Catholic and Orthodox churches) and a bimodal map of the cultural diffusion that helped to determine the extent of the cultural landscape of the borderland.
    Źródło:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego; 2013, 19; 62-72
    1896-1460
    2391-5293
    Pojawia się w:
    Prace Komisji Krajobrazu Kulturowego
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kult obrazu Matki Bożej Latyczowskiej – historia i teraźniejszość.
    The cult of the image of Our Lady of Latyczów– history and the present time
    Autorzy:
    Hamryszczak, Artur
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/784023.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
    Tematy:
    Łuck
    Latyczów
    Kresy wschodnie
    Matka Boża Latyczowska
    II wojna światowa
    Eastern Borderlands
    Our Lady of Latyczów
    world war II
    Dębowska M., Obraz Matki Bożej Latyczowskiej w diecezji łuckiej (1930-1945), „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 105 (2016) s. 25-43. Dębowska M., Matka Boża Latyczowska na Wołyniu, Biały Dunajec-Ostróg 2017. Pod Twoją obronę …Sanktuaria Maryjne na Podolu, red. Halina Irena Szumił Sandomierz 2018. Szumił H., Sanktuarium Matki Bożej Latyczowskiej, Sandomierz 1994. Szumił H., Pani Podola, Wołynia i Lublina, Lublin 2014. Szumił H., „Nigdym ja ciebie, ludu, nie rzuciła”: z dziejów latyczowskiej Ikony, Lublin-Sandomierz 2015. Szumił H., Do Ciebie wołamy, Orędowniczko nasza: modlitwy i pieśni do Matki Bożej Latyczowskiej, Sandomierz 2016. Wierna R., Obraz Matki Bożej Latyczowskiej. Analiza i interpretacja, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 110 (2018) s. 443-456. Wolińska-Wójtowicz A., Matka Boża Latyczowska, Lublin 2014.
    Opis:
    -
    Źródło:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2019, 111; 441-446
    0518-3766
    2545-3491
    Pojawia się w:
    Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-89 z 89

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies