Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "coal sector" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Możliwości udzielania pomocy publicznej dla sektora węglowego w Unii Europejskiej na przykładzie Polskiej Grupy Górniczej sp. z o.o.
The possibilities of granting public aid to the EU coal sector on the example of Polska Grupa Górnicza sp. z o.o. (ltd.)
Autorzy:
Nowaczyk, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/165825.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
pomoc publiczna
sektor węglowy
restrukturyzacja
public aid
coal sector
restructuring
Opis:
Stale pogarszająca się sytuacja finansowa Kompanii Węglowej zmusiła stronę rządową do opracowania planu ratowania spółki. Jego głównym założeniem było utworzenie nowego podmiotu z najbardziej rentownych kopalń. Nowa Kompania Węglowa miała być dofinansowania ze środków publicznych. Udzielanie pomocy publicznej w ustawodawstwie unijnym jest co do zasady zakazane. Jednakże występuje w tym względzie wiele wyjątków. Dlatego głównym celem artykułu było wskazanie dopuszczalnych przez prawo unijne form pomocy publicznej dla sektora węglowego na przykładzie Kompanii Węglowej. Pierwotny plan ratowania spółki nie został zrealizowany ze względu na wysokie ryzyko uznania wsparcia za niedozwoloną pomoc publiczną. Opracowano więc alternatywny wariant ratowania Kompanii Węglowej. Spółkę miało przejąć i dofinansować Towarzystwo Finansowe Silesia. Zaangażowanie spółek publicznych sektora energetycznego miało zwiększyć wiarygodność planu ratunkowego. Przedstawione rozwiązanie zmniejszało ryzyko uznania wsparcia za niedozwoloną pomoc publiczną, lecz go nie eliminowało. Jednak i ono nie zostało zrealizowane. Opracowano więc kolejny plan ratowania Kompanii Węglowej. Kopalnie weszły w skład nowej spółki - Polskiej Grupy Górniczej. Spółka została dokapitalizowana przez podmioty z sektora publicznego oraz prywatnego. Bardziej restrykcyjne założenia planu ratunkowego mają przekonać Komisję Europejską do wyrażenia zgody na pomoc publiczną. W przypadku braku akceptacji planu ratunkowego spółkę może czekać upadłość.
The steadily deteriorating financial situation of Kompania Węglowa S.A. forced the government to elaborate a plan for saving the company. Its main premise was to create a new body from the most profitable coal mines. The new entity was to be financed from public entity funds. In principle, providing public aid in the EU legislation is prohibited. However, there are many exceptions. Therefore, the main aim of the paper was to identify the, permitted by EU law, forms of public aid for the coal sector on the example of Kompania Węglowa S.A.. The original plan was not realized due to the high risk of the support being perceived as unlawful public assistance. Thus, an alternative option for saving Kompania Węglowa was prepared. The company was to be taken over and subsidized by Towarzystwo Finansowe Silesia (Silesia Financial Company). The engagement of public companies from the energy sector was supposed to increase the credibility of the rescue plan. The presented solution reduced the risk of the support being perceived as unlawful public aid, but it did not eliminate that risk entirely. However, it has not been realized. So another plan to save Kompania Węglowa S.A. has been developed. Mines were supposed to become part of the new company – Polska Grupa Górnicza. The company was supposed to be capitalized by the entities from the private and public sectors. Stricter assumptions of the rescue plan were supposed to convince the European Commission to agree on the public aid. In the absence of approval of the rescue plan by the European Commission, the company may bankrupt.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2016, 72, 11; 48-53
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Coal supply prospects in Poland and Selected European Union Countries
Perspektywy podaży surowca węglowego w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej
Autorzy:
Pepłowska, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1849556.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
coal import
coal supply
coal sector
coal in Poland
coal in Europe
import węgla
podaż węgla
sektor węglowy
węgiel w Polsce
węgiel w Europie
Opis:
The raw material economy determines energy security for individual countries in the world. Coal is one of the most important energy carriers for electricity production and heat generation. World market trends of fossil raw materials such as hard coal and lignite were presented. In the European Union a significant decrease in coal and lignite consumption has been observed in recent years. This situation is primarily related to the accelerating decarbonisation policy and support of renewable energy sources, which are considered to be environmentally friendly. The pandemic occurring in recent years has also played an important role in shaping the raw materials market. The author shows the possibilities and directions in which the coal economy has prospects for development and expansion. The amount of the world’s coal resources is presented, as well as the size of the global consumption of the raw material in the 2000–2011 years, specifying in China, India, Asia, the USA and the countries of the European Union. The structure of the coal economy is presented in the light of the policies and laws enacted by the European Union Comission, in particular in Poland, Germany and France. The appearance of the hard coal sector and lignite sector in Poland is described in detail. The size of resources was given in terms of coal classification. The presented data were based on a range of information and reports from world organizations such as the International Energy Agency or British Petroleum.
Gospodarka surowcowa stanowi o bezpieczeństwie energetycznym dla poszczególnych państw świata. Węgiel jest jednym z najważniejszych nośników energii zarówno elektrycznej, jak i cieplnej. W artykule przeanalizowano perspektywy podaży surowca węglowego w Polsce i Europie. Zaprezentowano światowe trendy rynku surowców kopalnych takich jak węgiel kamienny i brunatny. W Unii Europejskiej obserwuje się znaczące spadki zużycia węgla zarówno kamiennego, jak i brunatnego na przestrzeni ostatnich lat. Sytuacja ta związana jest przede wszystkim z przyspieszającą polityką dekarbonizacyjną i wspieraniem odnawialnych źródeł energii, które uznaje się za źródła proekologiczne. Niemałe znaczenie dla kształtowania się rynku surowcowego miała również występująca w ostatnich latach pandemia. Autorka pokazuje możliwości i kierunki, w których gospodarka węglowa ma perspektywy rozwoju i rozszerzania. Zaprezentowano ilość światowych zasobów węglowych, a także wielkość światowego zużycia surowca w latach 2000–2011, wyszczególniając Chiny, Indie, Azję, USA oraz kraje Unii Europejskiej. Przedstawiono strukturę gospodarki węglowej w świetle polityki i ustaw stanowionych przez Unię Europejską w szczególności w Polsce, Niemczech i Francji. Szczegółowo opisano wygląd sektora węgla kamiennego i brunatnego w Polsce. Wielkość zasobów podano ze względu na klasyfikację węgla. Przedstawiając dane, bazowano na informacjach i raportach światowych organizacji takich jak International Energy Agency, czy British Petroleum.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2021, 37, 3; 31-52
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Lignite Basins in Poland after 1945
Autorzy:
Kaliński, Janusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/630177.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
Coal mining, Energy production, Mining sector
Opis:
Lignite mining in Poland started after World War Two, as a result of the change ofwestern borders. Until the 1970 s, the Lower Silesian Turoszów Basin played the primary role, despite competition from the Konin Basin in Greater Poland. In 1978 both basins, together with several smaller mines, provided 41 m tonnes of lignite. Ten years later the number rosę to 73,5 m tonnes, mostly thanks to investments in the centrally located Bełchatów Basin, which has sińce dominated the sector. Overall production never recovered after 1989, with Poland falling from the 5th, to the 8th place among the largest lignite extractors between 1989 and the beginning of the 21st century. Recently about one third of the energy in Poland has been based on lignite, similarly to Bułgaria, Romania and Turkey (while in the Czech Republic, Serbia, and Montenegro it has amounted to 69%).
Źródło:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace; 2017, 2; 107-130
2082-0976
Pojawia się w:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Restrukturyzacja światowego sektora węgla kamiennego kluczowym czynnikiem konkurencyjności w gospodarce globalnej
Restructuring of the global coal industry as a key driver for global competitiveness
Autorzy:
Pindór, T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/112526.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
STE GROUP
Tematy:
hard coal sector restructuring
hard coal production
hard coal export
global competitiveness
restrukturyzacja sektora węgla kamiennego
produkcja węgla kamiennego
eksport węgla kamiennego
konkurencyjność globalna
Opis:
This paper presents an analysis of the deep and multi-faceted restructuring processes undertaken by Coal Mining Companies both in response to the 1973-1980 price shock on international oil and natural gas markets and to the increasing stringent sustainability and sustainable development criteria evident from the beginning of the 80’s of the XX century. In the introduction, the main goal of this restructuring on a mezzo and micro-economic level is presented being the maintenance or development of an international competitive position for a specific Industry Sector, Region or Company. A key aspect discussed in the paper are the developments introduced by coal mining companies in response to evolving demand levels or demand patterns emerging as a result of new technologies, new environmental requirements or different economic conditions. These include (among others): • The growth of International Knowledge Transfer Processes for innovations and technologies used in coal extraction and enrichment processes. • A “Pro-export” focus to planning and development projects for the exploitation of new reserves. • Development of Infrastructure for coal transportation from mining regions to export ports. • Implementation of International Cooperation models between Mining Companies, their major Customers and Coal Intermediaries which are based on platforms such as one developed by the World Coal Association. The conclusion presents the paper’s main finding that coal is maintaining its competitive position in the Global Economy as a Primary Energy Source and as an Industrial Raw Material primarily as a result of the restructuring which took place in the Global Coal Industry between 1980 and 2015.
Artykuł zawiera analizę procesu głębokich i wszechstronnych przemian strukturalnych przedsiębiorstw pozyskiwania węgla kamiennego w świecie, podjętych w konsekwencji szoku cenowego na międzynarodowych rynkach ropy naftowej i gazu ziemnego w latach 1973-1980 oraz wprowadzania kryteriów rozwoju zrównoważonego i trwałego od początku lat osiemdziesiątych XX stulecia. We wstępie sformułowano cel restrukturyzacji na poziomie mezo- i mikroekonomicznym, zidentyfikowany jako uzyskanie i/lub utrzymanie pozycji konkurencyjnej sektora, regionu lub przedsiębiorstwa w skali międzynarodowej. Scharakteryzowano najważniejsze czynniki, dostosowujące działalność producentów węgla kamiennego do zmian wielkości i struktury popytu, wynikających z nowych uwarunkowań technologicznych, środowiskowych i ekonomicznych użytkowników, a w szczególności: • międzynarodowy transfer wiedzy, innowacji i technologii w procesach pozyskiwania i wzbogacania węgla; • proeksportową orientację założeń planistycznych i projektów zagospodarowania nowo odkrytych złóż; • rozwój infrastruktury transportu węgla kamiennego z regionów górniczych do portów eksporterów; • międzynarodową współpracę producentów górniczych z odbiorcami węgla oraz firmami pośredniczącymi, opartą w szczególności o platformę jaką tworzy World Coal Association. Głównym wnioskiem zamieszczonym w podsumowaniu jest stwierdzenie, że w efekcie przedsięwzięć restrukturyzacyjnych, zrealizowanych w globalnym sektorze węgla kamiennego w latach 1980-2015, produkt ten utrzymał konkurencyjną pozycję w gospodarce światowej jako pierwotny nośnik energii oraz surowiec przemysłowy.
Źródło:
Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji; 2017, 6, 3; 202-212
2391-9361
Pojawia się w:
Systemy Wspomagania w Inżynierii Produkcji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieefektywna restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego – ósma reforma sektora
Ineffective Restructuring of Black Coal Mining – Sector’s Eighth Reform
Autorzy:
Kosiarz, Edyta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2162202.pdf
Data publikacji:
2022-12-31
Wydawca:
Najwyższa Izba Kontroli
Tematy:
restrukturyzacja
program rządowy
górnictwo
Program dla sektora górnictwa węgla kamiennego
sektor węgla kamiennego
restructuring
government programme
mining
programme for the black coal mining sector
black coal mining sector
Opis:
Rządowe programy restrukturyzacji górnictwa przeprowadzone po 1989 r. nie doprowadziły do trwałej rentowności tego sektora. Nierozwiązanym problemem pozostała niska wydajność wydobycia, przerosty zatrudnienia i nieefektywny system wynagradzania, przekładające się na wysoki udział kosztów stałych w prowadzonej działalności oraz jej dużą wrażliwość na wahania popytu i cen węgla. Celem ósmego już Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce, przyjętego w styczniu 2018 r. i skorygowanego we wrześniu 2019 r., który przewidziano do 2030 r., było tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora, a kluczem – przeprowadzenie radykalnej sanacji górnictwa, przy aktywnym udziale państwa. Podjęta przez NIK kontrola służyła sprawdzeniu, czy jego dotychczasowa realizacja przez Ministra Aktywów Państwowych (wcześniej Ministra Energii) oraz Ministra Środowiska, a następnie Ministra Klimatu i Środowiska oraz spółki uczestniczące w Programie poprawiła bądź ustabilizowała sytuację podmiotów działających na rynku. Oceniono też jakość planowania oraz wdrożenia przez spółki własnych strategii oraz czynniki, których nie uwzględniono w Programie, a determinują przyszłość górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Artykuł przybliża ustalenia NIK.
The implementation of seven restructuring programmes in the Polish black coal mining sector, adopted after 1989 and introduced by 2018, has not resulted in its permanent profitability. The measures taken before 2007 led to, among others, significant reduction in the production capacity and reduced employment in the sector. The programme implemented in 2007–2015 was based on too optimistic assumptions and forecasts. Similarly, the restructuring attempts taken since 2015 by the Polish Mining Group (Polska Grupa Górnicza) did not solve the problems of low efficiency and ineffective remuneration system. The objective of the new, eight in a row, programme adopted in 2018 and revised in 2019 was to create favourable conditions for establishing a profitable, effective and modern sector, and its key element is to execute a radical reform of black coal mining with active role of the state. The findings of NIK’s audit show that the majority of those intentions have not been realised.
Źródło:
Kontrola Państwowa; 2022, 6 (407); 46-59
0452-5027
Pojawia się w:
Kontrola Państwowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Coal Basins in the Second Polish Republic
Autorzy:
Podolska-Meducka, Aldona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/630173.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
Tematy:
Coal-mining industry, Mining sector, Foreign capital, Economic history
Opis:
The chapter explores interwar coal basins - the quality of coal, organisation of mining (including the functioning of extracting companies), methods of managing mines and production, and the role of foreign capital in the sector. Both bituminous coal and lignite are considered
Źródło:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace; 2017, 2; 71-90
2082-0976
Pojawia się w:
Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Koncepcja zrównoważonego rozwoju jako wyzwanie dla polskich przedsiębiorstw górniczych
Sustainable development as a challenge for Polish coal mining enterprises
Autorzy:
Jonek-Kowalska, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/326612.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
rozwój zrównoważony
przedsiębiorstwa górnicze
polskie górnictwo węgla kamiennego
sustainable development
coal mining enterprises
Polish coal mining sector
Opis:
Zrównoważony rozwój wymaga od przedsiębiorstwa dodatkowych wysiłków i nakładów finansowych na zwiększoną aktywność przede wszystkim w obszarze społecznym i ekologicznym. Niemniej są to starania, które warto podjąć z uwagi na możliwość poprawy wizerunku przedsiębiorstwa i jego relacji z interesariuszami wewnętrznymi i zewnętrznymi. Z uwagi na powyższe argumenty celem niniejszego artykułu jest identyfikacja możliwości oraz barier wdrażania zrównoważonego rozwoju w polskich przedsiębiorstwach górniczych w kontekście obowiązujących standardów, dotychczasowych doświadczeń i aktualnych uwarunkowań rynkowych.
Sustainable Development (SD) requires from an enterprise additional efforts and financial inputs for increased activity especially in social and ecological areas. Despite of this, these efforts are worth of taking because they could improve the enterprise’s image and its relations with internal and external stakeholders. Due to above arguments the main aim of this article is to identify possibilities and barriers in Sustainable Development (SD) implementation in Polish coal mining enterprises in context of present standards, experiences and existent market conditions.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 95; 131-145
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Application of the circular economy in the power sector of Małopolska Region – benefits and challenges
ZASTOSOWANIE GOSPODARKI CYRKULACYJNEJ W SEKTORZE ENERGETYCZNYM REGIONU MAŁOPOLSKIEGO – KORZYŚCI I WYZWANIA
Autorzy:
BIELECKA, Agnieszka
AVDIUSHCHENKO, Anna
KULCZYCKA, Joanna
SMOL, Marzena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/435023.pdf
Data publikacji:
2018-03-01
Wydawca:
Uniwersytet Opolski
Tematy:
circular economy
coal power sector Małopolska Province
gospodarka obiegu zamkniętego (cyrkulacyjna)
sektor energetyki opartej na węglu
Województwo małopolskie
Opis:
Circular economy (CE) is a new trend in balanced development, directed at limiting consumption of resources and minimising waste production. In consideration of the European Commission’s (EC) postulates of the CE implementation, the article aims at verifying whether coal power plants in Małopolska Province are aware of the CE notion, ready to think and act in compliance with its rules, and to show how their present activities align with this new trend. The results of the study present the energy sector in the context of transformation from linear economy to circular economy and formation of the bases for further development as well as for intensification of activities related to the implementation of the CE.
Gospodarka obiegu zamkniętego (cyrkulacyjna) jest nowym trendem w rozwoju zrównoważonym, skierowanym na ograniczanie zużycia zasobów oraz minimalizację produkcji odpadów. Uznając postulaty Komisji Europejskiej dotyczące wdrażania gospodarki cyrkulacyjnej, autorki stawiają sobie za cel stwierdzenie czy elektrownie działające na terenie Województwa małopolskiego są świadome pojęcia gospodarka obiegu zamkniętego, czy są gotowe myśleć i działać w zgodzie z jej regułami, oraz jak udowadniają że ich obecne działania wpisują się ten nowy trend. Wyniki niniejszego opracowania ukazują sektor energetyczny w kontekście przechodzenia z gospodarki liniowej do cyrkulacyjnej oraz kształtowania się podstaw dla dalszego rozwoju, jak również intensyfikacji działań związanych z wdrażaniem gospodarki obiegu zamkniętego.
Źródło:
Economic and Environmental Studies; 2018, 18, 1; 75-92
1642-2597
2081-8319
Pojawia się w:
Economic and Environmental Studies
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wskaźniki kluczowe dla społecznej oceny cyklu życia produktu w sektorze górnictwa węgla kamiennego z perspektywy sieciowości strategicznej przedsiębiorstw
Key indicators for social life cycle assessment in the coal mining sector from the perspective of strategic network of enterprises
Autorzy:
Majer, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/164834.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa
Tematy:
górnictwo węgla kamiennego
rozwój zrównoważony
społeczna ocena cyklu życia (SLCA)
coal mining sector
sustainable development
social life cycle assessment (SLCA)
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań dedykowanych weryfikacji założeń metodologicznych SLCA (z ang. Social Life Cycle Assessment) dotyczących wyznaczania zakresu oceny wpływu w wymiarze społecznym na przykładzie sektora górnictwa węgla kamiennego. Badania zaprojektowano nawiązując do roli partycypacji społecznej we wdrażaniu zasad rozwoju zrównoważonego, założeń teorii interesariuszy oraz sieciowości strategicznej przedsiębiorstw. Uwagę skupiono na wybranych grupach interesariuszy przedsiębiorstw górniczych, społecznościach lokalnych i kooperantach, których aktywne zaangażowanie w proces diagnozowania aspektów społecznych istotnych dla oceny wpływu przedsiębiorstw górniczych w wymiarze społecznym jest niezmiernie ważny. Uzyskane wyniki pozwoliły na wyodrębnienie zbioru kluczowych wskaźników społecznych oraz określenie stopnia kompleksowości ocen prowadzonych na ich podstawie. Rezultaty przeprowadzonych badań są ważne nie tylko z punktu widzenia weryfikacji założeń techniki SLCA, ale także w kontekście stosowania standardów raportowania zrównoważenia (obejmujących oddziaływanie na wymiar społeczny) przez przedsiębiorstwa górnicze, czy też tworzenia raportów społecznej odpowiedzialności. Pozwalają bowiem wskazać te aspekty społeczne, w odniesieniu do których opomiarowanie wpływu jest szczególnie ważne w opinii zewnętrznych grup interesariuszy oraz w kontekście uwarunkowań krajowych, regionalnych i lokalnych, a także charakteru oraz skali oddziaływania przedsiębiorstw górniczych.
This paper presents the results of study dedicated to the verification of methodological assumptions of the SLCA (Social Life Cycle Assessment) which concern the determination of the scope of impact assessment in the social dimension on the basis of the coal mining sector. The study was designed with reference to the role of the social participation in applying the rules of the sustainable development, as well as the assumptions of the stakeholders theory and the reference to strategic network of enterprises. The attention was focused on selected groups of stakeholders of mining companies, local communities and cooperating companies, whose active involvement in the process of diagnosing the social aspects, relevant for assessing the impact of mining companies in the social dimension, is very important. The results allowed to select the set of key indicators for conducting the social life cycle assessment and determine the degree of complexity of the assessment conducting on their base. The results of the study are important not only from the point of view of verification of the assumptions of the SLCA technique, but also in the context of applying by mining companies the sustainability reporting standards (including impacts on the social dimension) or corporate social responsibility reporting. It allows to indicate the social aspects, whose assessment is especially important in the opinion of external stakeholder groups and in the context of national, regional and local circumstances, as well as the specifics of activities carried out in the coal mining sector.
Źródło:
Przegląd Górniczy; 2016, 72, 9; 67-77
0033-216X
Pojawia się w:
Przegląd Górniczy
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Efektywność wydobycia węgla kamiennego z perspektywy cyklu życia produktu
Efficiency of hard coal extraction from the perspective of product life cycle
Autorzy:
Jonek-Kowalska, I.
Turek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/322933.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Śląska. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej
Tematy:
efektywność
polskie górnictwo węgla kamiennego
optymali-zacja efektywności
cykl życia produktu
efficiency
Polish coal mining sector
efficiency optimizing
product life cycle
Opis:
Węgiel kamienny jest znanym i powszechnie wykorzystywanym surowcem energetycznym. Znajduje się w bilansach energetycznych wielu krajów europejskich. W Polsce jest kluczowym nieodnawialnym źródłem energii. Niemniej z uwagi na rosnącą presję dekarbonizacji rozwój alternatywnych nośników energetycznych oraz technologii energooszczędnych jego znaczenie systematycznie maleje. W fazie schyłkowej cyklu życia produktu z reguły maleją zyski, dlatego też głównym celem niniejszego artykułu jest analiza efektywności w polskim górnictwie węgla kamiennego z perspektywy cyklu życia produktu oraz wskazanie potencjalnych możliwości optymalizacji tej efektywności.
Hard coal is known and widely used energy resource. It is present in the energy balance in many European countries. In Poland hard coal is a key non-renewable source of energy. However, due to the growing pressure of decarbonization, development of alternative energy sources and energy saving technologies its importance has been steadily decreasing. In the declining phase of product life cycle the profit decreases and therefore the main aim of this article is to analyse the efficiency in Polish coal mining industry from product life cycle perspective and to identify the potential opportunities to optimize the efficiency.
Źródło:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska; 2016, 99; 157-168
1641-3466
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe. Organizacja i Zarządzanie / Politechnika Śląska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chances and threats of hard coal mining development in Poland – the results of experts research
Szanse i zagrożenia dla rozwoju górnictwa węgla kamiennego w Polsce – wyniki badań eksperckich
Autorzy:
Dubiński, J.
Turek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/219235.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
górnictwo węgla kamiennego
czynniki określające szanse rozwoju
czynniki określające zagrożenia dla rozwoju
koszt wydobycia węgla
hard coal mining sector
factors determining chances for development
factors determining threats for development
cost of coal mining
Opis:
The actual situation of hard coal mining in Poland has been presented. In particular, these factors, which have impact on the competiveness of mining sector were highlighted and need of its improving has been stressed. Outlining present situation of hard coal mining an attention was paid to its specific threats. The primary analytical material is based on the results of questionnaire conducted among 92 specialists and experts from the mining sector. The questions were related to chances and threats for development of hard coal mining in Poland. The factors determining them were grouped in such domains as economy, technology, geology, social and law aspects. Moreover, the special attention was paid to the problem of increasing and high costs of coal production which constitute significant threat for the financial and economic situation of the mining enterprises. Also the adverse influence of these high cost on the competitiveness of Polish hard coal with other world producers and with other energy carriers was emphasized. The conclusions summarize the achieved results of analysis.
Górnictwo węgla kamiennego jest strategicznym sektorem polskiej gospodarki, z uwagi na wysoki, blisko 90%, udział paliwa węglowego w wytwarzaniu energii elektrycznej, z czego około 60% stanowi węgiel kamienny. Różnego rodzaju prognozy długoterminowe wskazują, że pomimo zmian w strukturze polskiego miksu energetycznego węgiel kamienny nadal pozostanie ważnym nośnikiem energii. Tym niemniej istotnym problemem jest to aby był nim nadal węgiel wydobywany w polskich kopalniach. Stąd, analiza szans i zagrożeń dla rozwoju górnictwa węgla kamiennego w Polsce jest niezwykle ważna, a jej wyniki mogą stanowić podstawę racjonalnych planów i działań zapewniających konkurencyjność cenową tego paliwa w wymiarze globalnym. Ponadto, należy mieć na uwadze fakt, że górnictwo węgla kamiennego jest jednym z największych pracodawców w Polsce, ocenianym na blisko 500 tysięcy miejsc pracy, zarówno tych bezpośrednich w kopalniach jak i otoczeniu tego górnictwa. Niestety negatywnym zjawiskiem, które stwarza istotne zagrożenie dla rozwoju polskiego górnictwa węgla kamiennego są stale rosnące koszty produkcji. Przyczyną tego są zarówno uwarunkowania zewnętrzne, w tym liczne obciążenia podatkowe, jak i wiele przyczyn powstających wewnątrz samego górnictwa, jak na przykład niedobór wysoko wykwalifikowanych i doświadczonych pracowników. Dla rozpoznania przedmiotowego problemu szans i zagrożeń w polskim górnictwie węgla kamiennego została zastosowana metodyka badań eksperckich, polegająca na pozyskaniu, a następnie specjalistycznej analizie opinii, odpowiednio licznego zbioru danych, uzyskanego od 92 respondentów uznanych jako ekspertów. Dane te zostały zawarte w specjalnie opracowanym kwestionariuszu, który składał się z trzech części: A - dotyczącej szans rozwojowych górnictwa, B - dotyczącej zagrożeń dla tego przemysłu i C - dotyczącej diagnozy stanowiącej podsumowanie sytuacji w analizowanych obszarach. W metodologii analizy wyników została zastosowana jednolita skala ilościowej oceny stopnia ważności wyróżnionych czynników, od 5 - bardzo ważny, do 1 - trudno powiedzieć. Na wstępie przedstawiono ekspercką diagnozę aktualnej sytuacji polskiego górnictwa węgla kamiennego w oparciu o opracowaną metodologię, która pozwoliła ocenić stopień ważności spośród 24 stwierdzeń opisujących ten sektor i jego otoczenie (Tabela 2 i Rys. 1). Natomiast w grupie 9 czynników dotyczących szans rozwojowych górnictwa (Rys. 4) za najbardziej ważne eksperci uznali dysponowanie kadrą o wysokich kwalifikacjach oraz szybki transfer wiedzy do kopalń. Interesujących informacji dostarczyła analiza powyższych czynników przyporządkowana wyróżnionym sferom działalności kopalń - ekonomiczna, technologiczna, geologiczna, społeczna i prawna (Rys. 3). Wskazuje ona, że szans rozwojowych górnictwa węgla kamiennego w Polsce należy poszukiwać przede wszystkim w sferze społecznej i technologicznej. W odniesieniu do analizy zagrożeń dla rozwoju górnictwa zostało wyróżnionych 19 czynników, których ważność została oceniona przez ekspertów. Za najważniejsze uznano (Rys. 6): wysoką dynamikę wzrostu kosztów produkcji, malejącą bazę zasobową, wysokie koszty emisji gazów cieplarnianych związane z polityką klimatyczno-energetyczną Unii Europejskiej, rosnący import węgla oraz rosnące koszty infrastruktury górniczej. Podobnie jak w przypadku szans rozwojowych dokonana została analiza wyróżnionych czynników w odniesieniu do wydzielonych sfer działalności kopalni. Wskazuje ona, że główne zagrożenia związane są ze sferą ekonomiczną i prawną. Interesujących informacji dostarcza wspólne porównanie szans i zagrożeń (Rys. 8). Biorąc pod uwagę fakt, że czynnik całkowitych kosztów pozyskiwania węgla został zidentyfikowany jako najważniejszy zarówno z pozycji szans jak i zagrożeń, poddano go również analizie ekspertów, formułując 9 rodzajów kosztów wraz z przypisaniem im odpowiedniej skali ważności i punktacji. Wyniki tej szczególnie ważnej analizy (Rys. 11) wskazują, że koszty produkcji węgla, koszty wynikające ze sczerpywania złóż i w związku z tym prowadzenia eksploatacji w coraz bardziej trudnych warunkach oraz koszty dotyczące emisji gazów cieplarnianych stanowią największe zagrożeniu dla przyszłości i rozwoju górnictwa węgla kamiennego w Polsce. W rozdziale podsumowanie i wnioski zawarto najważniejsze stwierdzenia wynikające z treści artykułu oraz sformułowano kierunki działań, których realizacja zwiększałaby szanse i zmniejszała zagrożenia dla rozwoju górnictwa węgla kamiennego w Polsce.
Źródło:
Archives of Mining Sciences; 2014, 59, 2; 395-411
0860-7001
Pojawia się w:
Archives of Mining Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Prognoza wykorzystania energii z węgla i innych źródeł w światowej gospodarce i w Polsce
Prognosis of energy use from coal and other sources in global economy and in Poland
Autorzy:
Kasztelewicz, Z.
Sypniowski, S.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/394793.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
węgiel
energetyka
wykorzystanie energii
coal
energy sector
use of energy
Opis:
W ostatnich kilkudziesięciu latach można było zaobserwować gwałtowny rozwój światowej gospodarki, połączony ze wzrostem zużycia energii elektrycznej zarówno w dojrzałych gospodarkach, jak i w państwach rozwijających się. Bazując na dostępnych źródłach i prognozach autorzy artykułu przedstawili aktualne trendy w wykorzystywaniu różnych źródeł i paliw do produkcji energii elektrycznej na świecie i w Polsce. Światowy kryzys gospodarczy nieco zahamował wzrost zapotrzebowania na energię, ale należy przypuszczać, że będzie to efekt jedynie krótkotrwały. Świat, w tym szczególnie kraje rozwijające się, jak Indie czy Chiny, gwałtownie zwiększa swój popyt na energię. Wobec braku konsensusu w sprawie ograniczania emisji CO2 najbardziej realistyczne do spełnienia prognozy przewidują, że będzie następował dalszy wzrost znaczenia paliw kopalnych, w tym szczególnie węgla. Stawia to nasz kraj, posiadający duże zasoby tego surowca, w uprzywilejowanej pozycji wobec innych państw europejskich, w dużym stopniu uzależnionych od importu surowców. Tymczasem polityka energetyczna zakłada redukcję wydobycia węgla. Scenariusz ten, szczegółowo przedstawiony w artykule, ma obecnie duże szanse na ziszczenie się wobec zakładanej przez rząd rezygnacji z większego wykorzystania krajowych zasobów surowców energetycznych na rzecz opierania produkcji energii na technologiach i źródłach importowanych. Podejście takie powoduje eksport zarówno kapitału, jak i miejsc pracy poza granice Polski. Nie służy również budowaniu bezpieczeństwa energetycznego, wystawiając nas na zwiększone ryzyko geopolityczne. Podejście takie zdaniem autorów jest niezrozumiałe, zwłaszcza wobec faktów - przedstawionych w artykule - pokazujących, że obecnie zużycie energii na mieszkańca jest w Polsce ponad dwukrotnie niższe niż w grupie najbardziej uprzemysłowionych państw świata i o około jedną trzecią niższe niż średnia dla wszystkich krajów członkowskich Unii Europejskiej. Należy więc przypuszczać, że wielkość ta będzie rosła, jeśli celem ma być osiągnięcie w Polsce poziomu życia porównywalnego do poziomu w czołowych krajach OECD.
In the last few dozens of years we have seen rapid growth of the global economy, coupled with the increase of electricity consumption, both in mature economies and developing countries. Basing on available sources and forecasts the authors describe current trends in the use of different sources and fuels for electricity production in Poland and abroad. The global economic crisis a bit inhibited growth in the demand for energy, but it appears likely that this will be only a short-term effect. The world, especially developing countries like India and China, is rapidly increasing its demand for energy. In the absence of consensus on limiting CO2 emissions, the most realistic forecasts show that further increase of the importance of fossil fuels, especially coal, will follow. This puts our country, with large reserves of this fuel, in a privileged position in relation to other European countries, that depend heavily on imported minerals. Meanwhile, energy policy assumes a reduction in coal mining. This scenario, described in the article, now has a good chance of realization due to the assumption made by the Government to abandon the greater use of domestic energy resources for energy production and replace them with imported technologies and sources. This approach results in exports of both capital and jobs outside of Polish borders. It is neither building energy security, nor reducing our exposure to increased geopolitical risk. This approach, according to the authors is incomprehensible, especially given the facts - presented in the article - showing that the current per capita energy consumption in Poland is more than two times lower than in most industrialized countries in the world and about one-third lower than the average for all EU member states. It is therefore assumed that this figure will grow if our goal is to adjust the standard of living in Poland to standards in the leading OECD countries.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN; 2010, 79; 269-287
2080-0819
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Instytutu Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Domestic hard coal supplies to the energy sector: the impact of global coal prices
Dostawy węgla kamiennego dla energetyki: wpływ światowych cen węgla
Autorzy:
Kamiński, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/216986.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
coal mining industry
fuel and energy sector
coal import
górnictwo węgla kamiennego
import węgla
sektor paliwowo-energetyczny
Opis:
The paper analyzes the impact of potential changes in the price relation between domestic and imported coal and its influence on the volume of coal imported to Poland. The study is carried out with the application of a computable model of the Polish energy system. The model reflects fundamental relations between coal suppliers (domestic coal mines, importers) and key coal consumers (power plants, combined heat and power plants, heat plants, industrial power plants). The model is run under thirteen scenarios, differentiated by the ratio of the imported coal price versus the domestic coal price for 2020–2030. The results of the scenario in which the prices of imported and domestic coal, expressed in PLN/GJ, are equal, indicate that the volume of supplies of imported coal is in the range of 8.3–11.5 million Mg (depending on the year). In the case of an increase in prices of imported coal with respect to the domestic one, supplies of imported coal are at the level of 0.4–4.1 million Mg (depending on the year). With a decrease in the price of imported coal, there is a gradual increase in the supply of coal imports. For the scenario in which a 30% lower imported coal price is assumed, the level of imported coal almost doubles (180%), while the supply from domestic mines is reduced by around 28%, when compared to the levels observed in the reference scenario. The obtained results also allow for the development of an analysis of the range of coal imports depending on domestic versus imported coal price relations in the form of cartograms.
Celem artykułu jest analiza wpływu potencjalnych zmian relacji cen węgla krajowego do importowanego na poziom importu węgla do Polski. Obliczenia zostały wykonane z wykorzystaniem matematycznego modelu polskiego sektora paliwowo-energetycznego, w którym zamodelowano najważniejsze zależności występujące w systemie rzeczywistym. Odzwierciedlone zostały kluczowe relacje pomiędzy dostawcami węgla (krajowe spółki węglowe, kopalnie oraz importerzy) a jego kluczowymi odbiorcami (elektrownie, elektrociepłownie, ciepłownie, elektrownie przemysłowe). Model został rozwiązany numerycznie dla trzynastu scenariuszy badawczych zróżnicowanych względem relacji cen węgla importowanego do krajowego, dla lat 2020–2030. Wyniki uzyskane dla scenariusza, w którym założono ceny węgla importowanego i krajowego (wyrażone w zł/GJ) są równe, wskazują, że poziom dostaw węgla importowanego mieści się w przedziale 8,3–11,5 mln Mg (w zależności od roku). W przypadku wzrostu cen węgla importowanego w stosunku do krajowego, dostawy węgla z importu kształtują się na poziomie 0,4–4,1 mln Mg. Wraz ze spadkiem wartości cen węgla importowanego następuje stopniowy wzrost importu węgla. W scenariuszu, w którym założono o 30% niższą cenę węgla importowanego, jego wolumen jest prawie dwukrotnie większy (180%), podczas gdy dostawy z kopalń krajowych zostają ograniczone o około 28%, w porównaniu do poziomów obserwowanych w scenariuszu referencyjnym. Uzyskane wyniki umożliwiają również analizę zasięgu geograficznego importu węgla do Polski w zależności od relacji cen węgla krajowego do importowanego.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2019, 35, 1; 141-164
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Competitiveness of the Polish hard coal mining sector as a fuel supplier for heat and power generation
Konkurencyjność polskiego górnictwa węgla kamiennego jako dostawcy paliwa do produkcji energii elektrycznej i ciepła
Autorzy:
Kaszyński, Przemysław
Komorowska, Aleksandra
Malec, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1849646.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN
Tematy:
steam coal
hard coal mining
fuel and energy sector
górnictwo węgla kamiennego
węgiel energetyczny
sektor paliwowo-energetyczny
Opis:
The paper investigates the competitiveness of the Polish hard coal mining sector as a fuel source for heat and power generation. The main objective of the study is to make a quantitative assessment of the impact of the price relationship between domestic and imported steam coal on the consumption of domestic fine coal in the Polish heat and power generation sector. For this purpose, a long-term mathematical model of the Polish steam coal market is employed and scenarios that mimic the relationship between domestic and imported steam coal prices is developed. The following results are analysed: - the volume of total domestic steam coal consumption under the scenarios analysed, - the absolute difference in domestic steam coal consumption under the scenarios analysed in comparison with the scenario 0%, - the total imported and domestic steam coal consumption in the period analysed. In addition, the results were depicted in cartograms in order to present the distribution of domestic and imported coal consumption in the various regions of Poland. The results of the study indicate that the supply of steam coal in Poland can be completely covered by domestic mines when the price of domestic coal is from –40% to –20% lower than that of imported coal. For the remaining scenarios, the consumption of imported coal increases and reaches its highest value in the scenario +40%, in which imported coal covered of 71% of total steam coal consumption in Poland over the period. The conclusions presented in this paper provide valuable findings and policy insights into the competitiveness of domestic mines and management of domestic production both in Poland and other countries in which power generation systems are mostly dominated by coal.
W artykule przeanalizowano konkurencyjność krajowego węgla energetycznego w porównaniu z węglem importowanym w kontekście jego wykorzystania do produkcji energii elektrycznej i ciepła. Przeprowadzona została ilościowa ocena wpływu relacji cenowej węgla krajowego do węgla importowanego na stopień wykorzystania poszczególnych źródeł dostaw węgli. W tym celu wykorzystany został długoterminowy model krajowego rynku węgla energetycznego oraz opracowane zostały scenariusze odzwierciedlające różne relacje cenowe pomiędzy surowcem krajowym a importowanym. Analizie poddano następujące wyniki: - wolumen całkowitego zapotrzebowania na węgiel kamienny energetyczny w krajowym systemie wytwarzania, - bezwzględną różnicę zapotrzebowania na krajowy węgiel w porównaniu ze scenariuszem referencyjnym, - sumaryczne zapotrzebowanie na węgiel krajowy i importowany w analizowanym okresie. Ponadto wyniki zostały zaprezentowane na kartogramach w celu przedstawienia zapotrzebowania na węgiel krajowy i importowany w poszczególnych regionach Polski. Wyniki przeprowadzonych badań wskazują, że zapotrzebowanie na węgiel energetyczny może być w całości pokryte przez paliwo produkowane w krajowych kopalniach, gdy jego cena jest niższa od węgla importowanego w zakresie od 20 do 40%. W pozostałych przypadkach zapotrzebowanie na surowiec importowany wzrasta i osiąga najwyższą wartość w scenariuszu zakładającym cenę węgla importowanego o 40% niższą w porównaniu z ceną węgla krajowego. Wyniki przeprowadzonej analizy umożliwiają sformułowanie wniosków dotyczących konkurencyjności krajowych kopalń i zarządzania krajową produkcją nie tylko w Polsce, ale również w innych państwach, w których dominującym paliwem jest węgiel kamienny.
Źródło:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi; 2020, 36, 4; 5-32
0860-0953
Pojawia się w:
Gospodarka Surowcami Mineralnymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Spalanie węgla kamiennego w sektorze komunalno-bytowym - wpływ na wielkość "niskiej emisji"
Hard coal combustion in the municipal and housing sector - influence on "Low Emission"
Autorzy:
Stala-Szlugaj, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1819444.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
spalanie
węgiel kamienny
sektor komunalno-bytowy
combustion
coal
municipal and household sector
Opis:
Jak pokazują dane statystyczne, sektor komunalny od lat jest głównym emitentem pyłów, tlenku siarki (IV), tlenku węgla oraz niemetanowych lotnych związków organicznych. Stosowane w gospodarstwach domowych i lokalnych kotłowniach przestarzałe paleniska i kotły, spalanie niskich jakościowo węgli, a także spalanie wszelkiego rodzaju odpadów komunalnych - zwłaszcza tworzyw sztucznych - przyczynia się do problemu tak zwanej niskiej emisji. Oszacowane wskaźniki emisji zanieczyszczeń pochodzą ze spalania węgli krajowych i importowanych. Wskaźniki oszacowane dla jednostki masy pokazały, że w trakcie spalania w piecach starej generacji (bez urządzeń odpylających), niższą wartością charakteryzowały się węgle importowane. Należy podkreślić, że wymierne efekty w zmniejszaniu emisji zanieczyszczeń do powietrza przyniesie zarówno stosowanie węgli o wysokiej jakości (wysokiej wartości opałowej i niskiej zawartości siarki), jak i promowanie spalania tzw. kwalifikowanych paliw węglowych (tj. paliw wysokokalorycznych, niskozasiarczonych, o powtarzalnych parametrach jakościowych - produkowanych przez krajowe spółki węglowe) w wysokosprawnych kotłach. Także wymiana wysokoemisyjnych kotłów na nowoczesne (np. opalane gazem, biopaliwami) czy też na pojedyncze lub zintegrowane systemy ogrzewania - oparte na paleniskach spalających paliwa stałe w połączeniu z zastosowaniem odnawialnych źródeł energii (np. pomp ciepła, kolektorów słonecznych) - przyczyni się do zmniejszenia niskiej emisji.
One of main sources of air pollution is the municipal and housing sector (especially particulate matter emissions). For the sake of emitter height (usually chimneys in houses are 10÷12 meters high) emission from this sources is called "low emission". However in our country many households still have old coal-fired heat furnace and old coal-fired central heating boiler stoves. Many times these furnaces are fired by low quality coal. Author has made an attempt to assess and analyse this sector in respect of dust emission factor (WEpył) and sulphur oxides emission factor (WESO2) for coal from domestic and import sources. Dust emission factor (WEpył) and sul-phur oxides emission factor (WESO2) was calculated using an empirical formula. There was an assumption, that combustion is held in traditional furnace with low efficiency. The analysis shows, for assumed parameters, that combustion of imported coal generate lower emission. Difference between minimal and maximal value of factor WEpył and WESO2 for coal from import is 490 g/GJ and 1300 g/GJ, respectively, and was lower than factor WEpył and WESO2 calculated for domestic coal by 52% and 79%. Desirable effect of "low emission" reduction can be achieved by radical change of heating system and applied fuel (for example gas-fired or biofuel-fired boiler), and use of renewable energy sources (heat pumps, solar collectors for heat generation etc.). However measurable effects in air pollution emission reduction brings use of high quality coal (with higher calorific value and lower sulphur content) and burning of qualified coal fuels in high efficient boilers.
Źródło:
Rocznik Ochrona Środowiska; 2011, Tom 13; 1877-1889
1506-218X
Pojawia się w:
Rocznik Ochrona Środowiska
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies