Nieefektywna restrukturyzacja górnictwa węgla kamiennego – ósma reforma sektora

Rządowe programy restrukturyzacji górnictwa przeprowadzone po 1989 r. nie doprowadziły do trwałej rentowności tego sektora. Nierozwiązanym problemem pozostała niska wydajność wydobycia, przerosty zatrudnienia i nieefektywny system wynagradzania, przekładające się na wysoki udział kosztów stałych w prowadzonej działalności oraz jej dużą wrażliwość na wahania popytu i cen węgla. Celem ósmego już Programu dla sektora górnictwa węgla kamiennego w Polsce, przyjętego w styczniu 2018 r. i skorygowanego we wrześniu 2019 r., który przewidziano do 2030 r., było tworzenie warunków sprzyjających budowie rentownego, efektywnego i nowoczesnego sektora, a kluczem – przeprowadzenie radykalnej sanacji górnictwa, przy aktywnym udziale państwa. Podjęta przez NIK kontrola służyła sprawdzeniu, czy jego dotychczasowa realizacja przez Ministra Aktywów Państwowych (wcześniej Ministra Energii) oraz Ministra Środowiska, a następnie Ministra Klimatu i Środowiska oraz spółki uczestniczące w Programie poprawiła bądź ustabilizowała sytuację podmiotów działających na rynku. Oceniono też jakość planowania oraz wdrożenia przez spółki własnych strategii oraz czynniki, których nie uwzględniono w Programie, a determinują przyszłość górnictwa węgla kamiennego w Polsce. Artykuł przybliża ustalenia NIK.

The implementation of seven restructuring programmes in the Polish black coal mining sector, adopted after 1989 and introduced by 2018, has not resulted in its permanent profitability. The measures taken before 2007 led to, among others, significant reduction in the production capacity and reduced employment in the sector. The programme implemented in 2007–2015 was based on too optimistic assumptions and forecasts. Similarly, the restructuring attempts taken since 2015 by the Polish Mining Group (Polska Grupa Górnicza) did not solve the problems of low efficiency and ineffective remuneration system. The objective of the new, eight in a row, programme adopted in 2018 and revised in 2019 was to create favourable conditions for establishing a profitable, effective and modern sector, and its key element is to execute a radical reform of black coal mining with active role of the state. The findings of NIK’s audit show that the majority of those intentions have not been realised.