Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "XVIII w." wg kryterium: Temat


Tytuł:
RATUSZ – WAGA MIEJSKA – GIEŁDA PAŃSKA W KÓRNIKU
Town hall – weigh house – Lady’s inn at Kórnik
Autorzy:
Kąsinowska, Róża
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510214.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:
Kórnik, historia XVIII w., architektura XVIII w.
Opis:
This article presents the history and the former function of the house located at the corner of Zamkowa Street and the southern frontage of the market (currently 50 Wolności Square). The assumption that the facility functioned as a weigh house has not been confirmed by archival research. Built before 1773 by Teofila Potulicka, née Działyńska – the then-owner of Kórnik, the building, referred to in literature as the Lady’s inn, was one of the town public houses, in which alcoholic beverages manufactured in the owner’s brewery and distillery were served. When the new town hall, with its central part designated for an inn, was erected in 1775, the Lady’s inn situated at some distance to the trading place gave way to the much larger town hall inn. After all, it was the town hall which was the centre of the social and trade life of the town – its left wing housed the public weighing facilities, and there were traders’ stalls nearby. The town owner’s alcohol beverages were also served in the Na Piaskach inn the owner erected in the 1770s and in the Tumidaj inn built at the turn of the 19th century. At that time, two flats were made in the Lady’s inn and the building managed to survive to our own times in this form. Despite many refurbishments, its interior still features its 18th-century wooden ceiling, fireplaces and the chimney base of the former kitchen.
Źródło:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2017, 34; 215-234
0551-3790
Pojawia się w:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maria Zwycięska na śląskich kolumnach maryjnych – geneza przedstawienia.
Our Lady Victorious on Silesian Marian columns – origins of the presentation.
Autorzy:
Nowak, Romuald
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560133.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
XVIII w. na Śląsku
Opis:
Among Silesian Baroque free-standing Marian monuments the presentations with Mary trampling a serpent which is entwining the globe, and the carried by her Infant Jesus piercing the serpent’s head with a cross arm long as a spear, draw a special attention. It is a motif of so called Victorious God’s Mother. It appears in Silesia very rarely and relatively late: in Duszniki (1725), Otmuchów (1734), Jawiszów (1741) and in the Wrocław district of Leśnica (1743). This type of presentation started to function in art most certainly following Pope Alexander VII’s bull of 1661, which legitimised the cult of the Immaculate Conception. A particular and exceptional kind of an image of Mary Immaculate, which referred evidently to Counter-Reformation presentations of Archangel Michael defeating the dragon, was created by a painter Carlo Maratta. In 1663 the artist painted an altar picture for the Our Lady Immaculate Conception chapel in St. Isidore Church of Irish Franciscan Friars in Rome. The small chapel was designed by Gianlorenzo Bernini and erected in the years 1661–1663 from the initiative of Alfonso Manzanedo de Quinõnes as a grave chapel of Portuguese noblemen Roderigo Lopez da Sylva and his wife Beatriz and Francesco Nicolò da Sylva, and his wife Juana. Taking the outstanding authors of the chapel decoration into consideration and thanks to Maratta’s own copperplate version of the painting of Our Lady Victorious, executed in 1665, this image was often copied throughout the whole period of Baroque.
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2012, 4(26); 59-69
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polityczne aspekty sejmowej kontroli Rady Nieustającej – wybrane zagadnienia
Political aspects of the parliamentary control over the Permanent Council – select problems
Politische Aspekte der Kontrolle des Reichstags über den Ständigen Rat in Polen – ausgewählte Probleme
Aspects politiques de contrôle parlementaire du Conseil Permanent – questions choisies
Политические аспекты сеймового контроля Постоянного Совета – избранные проблемы
Autorzy:
Bucholc-Srogosz, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22892016.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Rada Nieustająca
Rzeczypospolita XVIII w.
Opis:
The paper presents study on the control functions of the Seym, but they were confined to meetings organized when the Permanent Council was working. The object of study is the control of the Permanent Council and its departments. In most cases reports of people which was delegated to evaluate the Council and its departments contained positive attitude towards the Council. However there were also negative elements, but they were given very carefully and intricately. The overt criticism was visible in speeches of opposition delegates. According to Z. Szcząski responsibility of the Council before the Parliament was illusory, even though the delegates spent most of the time on consideration of Council’s activities and on discharge. The opposition attacked during assemblies the Council’s decisions, but only a small part of them were repealed. None of commissioner was brought to Seym’s trial. The paper raised the problem of constitutional and political (parliamentary) responsibility of the government. During the assemblies of 1778–1786 there were known both types of responsibility, but only in theory. The constitutional (legal) responsibility was only regulated in law in second half of eighteenth century. It seems, however, that the Parliament of Republic was not yet fully prepared to fulfill the political responsibility.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2012, 11, 2; 81-100
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O autorskim stosunku do wstępu literackiego w XVIII-wiecznej Rosji
Об авторском отношении к предисловию в России XVIII века
Autorzy:
Warda, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22630388.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literatura rosyjska
XVIII w.
przedmowa
Opis:
Большинство изданных в XVIII веке в России книг предваряли всякого рода предисловия, вступления, введения, берущие свое начало во временах античности и сопутствовавшие древнерусским рукописным книгам уже с XI века. В настоящей статье рассматривается отношение русских авторов XVIII столетия (писателей, переводчиков, издателей) к вводным частям литературных произведений на основе их высказываний в тексте самих вступлений. Разнообразные мнения авторов свидетельствуют об их сознательном подходе к традиции и тогдашней литературной действительности.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2000, 2; 47-56
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z obserwacji nad rosyjską literaturą popularną XVIII wieku
Из наблюдений над русской демократической литературой XVIII века
Autorzy:
Warda, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22644752.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
rosyjska literatura popularna
XVIII w.
Opis:
Настоящая статья посвящена русской демократической прозе XVIII века, ее отношению к „высокой” литературе того столетия, формам ее функционирования в обществе, а также определению отличительных черт ее поэтики, ее постоянных мотивов и стереотипов. Среди авторов демократической литературы XVIII века автор статьи называет м. пр. М. Чулкова, М. Комарова, Н. Курганова, И. Новикова. Кроме того к русской демократической литературе XVIII века следует отнести также множество анонимных сборников смешанного состава, которые пользовались большой популярностью среди демократического круга читателей того столетия.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 1999, 1; 5-14
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów Jamajki w XV–XVIII w.
Problems in the history of Jamaica in the XV-XVIII centuries
Aus der Geschichte Jamaikas im 15. – 18. Jahrhundert
Histoire de la Jamaïque aux XV–XVIII siècles
Из истории Ямайки в XV–XVIII в
Autorzy:
Reichert, Rafał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22894941.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Jamajka
historia
XVI-XVIII w.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2012, 11, 2; 181-192
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Об отношении писателя к власти (на материале предисловий к книгам второй половины XVIII века)
О stosunku pisarza do władzy (na materiale wstępów do książek drugiej połowy XVIII wieku)
Autorzy:
Warda, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22649338.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literatura rosyjska
XVIII w.
dedykacje
antydedykacje
Opis:
Artykuł poświęcono mało zbadanemu problemowi stosunku pisarzy do władzy w jednym aspekcie: dedykacji zawartych w ich książkach dla przedstawicieli władzy świeckiej czy kościelnej. Dedykacje te były bardzo rozpowszechnione w drugiej połowie XVIII w. i odznaczały się zróżnicowanym charakterem. Przeważały jednak panegiryczne teksty, co wiązało się z niskim w sensie materialnym statusem pisarza oraz z chęcią znalezienia mecenasa-„sponsora”. Ale były także polemiczne dedykacje (antydedykacje) świadczące o wzroście samoświadomości autorów i chęci uniezależnienia się od kaprysów możnych tego świata.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 1999, 1; 15-23
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Miasta prywatne na Śląsku – zarys problemu
Autorzy:
Goliński, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/949914.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Śląsk
miasta
miasteczka
XIII–XVIII w.
szlachta
Opis:
Przedstawienie procesu przejmowania i zakładania miast na Śląsku przez szlachtę, prowadzącego wraz ze zmianami prawnymi do wzrostu znaczenia prywatnych ośrodków miejskich, od poziomu marginalnego w XIII w. do niemal równoważącego się z własnością monarszą w XVIII stuleciu.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2016, 77
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Debata parlamentarna nad wyłonieniem składu Komisji Wojskowej w grudniu 1788 r.
Autorzy:
Szczygielski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689808.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Komisja Wojskowa
Sejm Wielki
Rzeczpospolita w XVIII w.
Opis:
Thanks to electing its members (on 22nd December 1788) the Military Commission took over the real power over the army. Overthrown during the parliamentary session of 3rd November 1788, the Military Department of the Permanent Council finally stopped functioning. During the December debate the deputies, who slightly outnumbered the senators, tried to increase their majority in the Seym. In the confederated Seym the votes of deputies and the votes of senators carried the same weight and consequently the result of parliamentary voting depended on the overall counting of all the votes. That is why the problem of deputies’ representation in the Seym was a matter of great significance. In order not to decrease the number of deputies it was decided that the current deputies would not become the members of the Commission (there was a fear that the deputies involved in the work of the Commission might neglect their duties as members of Parliament). At the same time the gentry aimed at increasing their majority in the Seym by excluding from the parliamentary debates those senators who would be elected for the Commission. However, this initiative failed due to the strong opposition of the senators. Instead, the senators suggested that the deputies’ majority in the Seym should be increased directly by increasing the number of deputy seats. The deputies accepted this proposal. For the time being it was not put into practice yet. However, the December debate lay foundations for the compromise between the gentry and the senators concerning preserving the senators’ legislative rights within the framework of the “two-chamber” Seym.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2011, 10, 1
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na europejskich frontach wojen Imperium Rosyjskiego w XIX wieku – aspekt militarny w twórczości wybranych rosyjskich malarzy epoki
Autorzy:
Krokosz, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436764.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Imperium Rosyjskie, wojny Rosji w XVIII–XIX w., rosyjskie malarstwo batalistyczne, malarze rosyjscy XVIII – pocz. XX w., armia i flota rosyjska w XVIII–XIX w.
Opis:
The article analyses the military themes present in Russian paintings of the 19th century. The battle paintings under discussion underlined the heroism of the tsarist soldiers who participated in the multiple campaigns that Russia fought on land and at sea. They also glorified the governing elites for expanding the territory of the state. At the same time, the most important message conveyed through the canvases, which were commissioned most often by Russia’s rulers, was the might of the Russian Empire.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2019, 9; 28-76
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inwentarz klucza miechowskiego z 1731 r.
Autorzy:
Makowski, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436477.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Miechów w XVIII w.
klucz miechowski – inwentarz
gospodarka klasztorna
Opis:
In the first half of the 18th century the property belonging to the Order of the Holy Sepulchre in Miechów was divided into two parts. One part was still owned by the monastery in Miechów. The other part became a benefice, which was given by the king to his officials. The inventory written in 1731 describes this benefice. It consisted of Miechów and some nearby villages. The inventory contains interesting information about monastic economy. It depicts the  countryside of Miechów and the nearby area. It also includes the names of inhabitants with the amount of tax paid to the owner of the benefice.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2016, 3; 19-68
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szlachty słonimskiej projekty reform prawa litewskiego z połowy XVIII wieku (wstęp do zagadnienia)
Projects by the Słonim nobility for the reform of Lithuanian law from the middle of the 18th century (introduction to the topic)
Autorzy:
Godek, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1394468.pdf
Data publikacji:
2021-07-10
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
18th century Lithuanian law
prawo litewskie XVIII w.
Opis:
W 1760 r. szlachta powiatu słonimskiego wystąpiła z inicjatywą reformy prawa. Jerzy Michalski podejrzewał niegdyś, że zmierzała ona do opracowania IV Statutu litewskiego. Szlachecki projekt załączony do instrukcji dla posłów na sejm nie jest jednak znany. W Wilnie zachował się o dwa lata wcześniejszy projekt zmian w zakresie ustroju sądów i prawa procesowego sporządzony przez szlachtę tego samego powiatu. Artykuł prezentuje w zarysie treść tego ostatniego.    
Źródło:
Z Dziejów Prawa; 2020, 13; 127-137
1898-6986
2353-9879
Pojawia się w:
Z Dziejów Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The transformation of the Grand Tour of Czech and Austrian Nobility in the First Half of the 18th Century: A New Recipe for Staying Powerful
Autorzy:
Kubeš, Jiří
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436519.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Wielki Objazd
XVIII w.
monarchia Habsburgów
szlachta czeska
uniwersytet
Opis:
The article deals with the fundamental transformation of the Grand Tour of the nobility from the Czech and Austrian Lands during the first half of the 18th century. The author shows they moved from the thorough mastering of the aristocratic habits to the extensive education mainly in the field of public law in order to be able to participate in the activities of central and provincial bureaucratic institutions of the Austrian Habsburg Monarchy. The Catholic nobles started to study law at the universities in Protestant countries (mainly in Leiden and Leipzig), the attractiveness of the United Provinces, the Duchy of Lorraine and Imperial area (instead ofItaly and France) increased significantly and the young nobles shortened the time dedicated to the noble exercises. At the end, the author tries to compare this situation with the Grand Toursof the Polish nobility.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2018, 6; 186-196
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
CNOTA DZIWACKA – WŁAŚCICIELE KÓRNIKA W KRĘGU POZNAŃSKICH WOLNOMULARZY
Eerie virtue – Lords of Kórnik within the circle of Poznań freemasons
Autorzy:
Prinke, Rafał T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510239.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:
Masoneria XVIII-XIX w.
Polska - historia XVIII-XIX w.
PAN Biblioteka Kórnicka - rękopisy
Opis:
Eerie virtue – Lords of Kórnik within the circle of Poznań freemasons The collection of the Kórnik Library of the Polish Academy of Sciences holds a number of rare and interesting books on freemasonry, including the first edition of Anderson’s Constitutions. Most of them were, however, purchased during the second half of the twentieth century. The only two items which are known to have belonged to Count Tytus Działyński (1796–1861) are a French manual of the Rite of Adoption of 1787 and a Polish anti-masonic pamphlet entitled Eerie virtue, undated but probably published in 1786 or the following year. It is the only known copy of it, which is one of the reasons for preparing a new edition of its text. The Castle Museum holdings also have rare objects of freemasonic interest, namely four loge badges of early nineteenth century. The present paper is the first attempt at identifying those lodges and ascribe the badges to members of the Działyński family, the heirs of Kórnik. The masonic activities of Ignacy Działyński (1754–1797), the uncle of Tytus, are well known, but his brother Ksawery’s (1756–1819) membership in the fraternity has only now been confirmed. It is argued that three of the badges belonged to him, because their respective lodges did not exist during Ignacy’s lifetime. The fourth badge most probably belonged to Tytus Działyński, who may have been introduced to freemasonry in his youth by his father. The research on these items evolved into a broader re-examination of the early history of freemasonry in Poland, which disproved a number of statements made in the monumental work of Ludwik Hass. Most importantly, it is showed that the Red Fraternity (Confrérie Rouge) of 1721 was not a freemasonic body (as claimed by Hass and now widespread in historical literature), and that the earliest documented Polish lodge was established in Poznań around 1735 (there may have been one operated by foreigners in Warsaw in 1729, but the information comes from much later and questionable tradition). Two appendices contain an edition of Eerie virtue and genealogical tables showing close family relationships of the Działyńskis of Kórnik with eminent Polish freemasons, including all except one Grand Masters of the Grand Orient of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania.
Źródło:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2017, 34; 149-213
0551-3790
Pojawia się w:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi w sprawie funkcjonowania Rady Nieustającej w latach 1778–1780
Autorzy:
Milik, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689818.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Rada Nieustająca, 1778-1780
historia polityczna Polski XVIII w.
Opis:
The Permanent Council was the first central executive authority in the his-tory of the Republic of Poland. It was really significant for the development of Polish administration because, in that way, a new form of authority was estab-lished. What is important, the Permanent Council was claimed to be able to help the Republic of Poland to deal with the anarchy. However, the term of office 1778–1780 clearly indicated that the Council was not able to rule the country independently and effectively. First of all, it was caused by the law and the activity of Commissions (called: The Great Commis-sions) which significantly restricted the Council. The activity of the Great Com-missions often collided with competencies of particular departments of the Coun-cil, for example, the Revenue Commission with the Revenue Department. In addition, there were not adequate regulations enabling effective activity of the central authority. In fact, a great number of the Council’s initiatives remained only on a paper. Moreover, as a „tool of Petersburg”, the Permanent Council was attacked by patriotic circles since the very beginning. It was mainly criticized for the range of its entitlements. The opposition was afraid of the strong Council’s rule that could threaten freedom of the Nobility. It was even postulated to abolish the Council. In spite of all, it is admitted that activity of the Permanent Council was beneficial for the country and it allowed to develop modern forms of administration.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2012, 11, 1
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Théâtres de société we Francji: salonowy eksperyment i laboratorium nowych reguł
Théâtres de Société in France: A Salon Experiment and Laboratory of New Rules
Autorzy:
Olkusz, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/30102159.pdf
Data publikacji:
2018-12-20
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
teatr w XVIII w.
osiemnastowieczny salon
francuski teatr w XVIII w.
teatr francuski
społeczeństwo w XVIII w.
18th century theatre
18th century salon
French 18th century theatre
French theatre
18th century society
Opis:
W osiemnastowiecznej Francji théâtres de société stały się jedną z ulubionych rozrywek arystokracji, szlachty i zamożnych mieszczan. Niekiedy wymagały olbrzymich nakładów finansowych (jak u Księżny du Maine czy Markizy de Pompadour), często obywały się bez skomplikowanej dekoracji i wyszukanych kostiumów; niemal zawsze były organizowane przez kobiety, niemal zawsze łączyły się z aktywnością prowadzonych przez nie salonów. Ta moda na prywatne teatry tworzone z myślą o zaprzyjaźnionych widzach przyczyniła się do osłabienia hierarchiczności francuskiego społeczeństwa: gośćmi wykwintnych salonów stawali się aktorzy, nierzadko udzielający lekcji gry teatralnej (a nawet współwystępujący z możnymi amatorami na scenie), częstsze też stały się dyskusje między arystokracją a dramatopisarzami tworzącymi niektóre ze swoich utworów właśnie z myślą o théâtres de société, bądź jedynie współpracującymi przy prywatnych pokazach ich sztuk. Théâtres de société, wbrew wielu wyobrażeniom, nie były zatem pustą rozrywką – miały duży wpływ na zmiany hierarchii osiemnastowiecznego społeczeństwa.
Théâtres de societé became one of the favourite amusements of aristocracy, noblemen, and wealthy bourgeoisie of the 18th-century France. Some required substantial funding (as in the case of Duchess du Maine or Madame de Pompadour), though they often did without elaborate decorations and sophisticated costumes; nearly always they were organised by women, nearly always in connection with activities of their salons. The newfound passion for private theatres, organised with the audience of friends in mind, contributed to the weakening of the hierarchical structure of French society. Actors, often giving lessons in acting (and even acting with the powerful and privileged amateurs on stage) became guests of refined and sophisticated salons; discussions between aristocrats and playwrights, who composed some of their plays specifically with the théâtres de société in mind or simply assisted in staging their plays privately, became more common as well. Contrary to popular belief, théâtres de société were not just empty entertainment; they had an influence on the hierarchical changes within the 18th century society.
Źródło:
Pamiętnik Teatralny; 2018, 67, 4; 34-54
0031-0522
2658-2899
Pojawia się w:
Pamiętnik Teatralny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Poszukiwania we francuskich archiwach śladów pobytu w Polsce Pierre Berniarda i jego korespondencja z Jeanem Hermannem
Looking through the French archives for traces of Pierre Berniard’s stay in Poland and his correspondence with Jean Hermann.
Autorzy:
Daszkiewicz, P.
Tarkowski, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074956.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
history of geology
Pierre Berniard
Hermann Jean
XVIII century
historia geologii
XVIII w.
Opis:
The paper presents research findings on the stay and scientific work of Pierre Berniard in Poland. This French chemist lived in Poland for about twenty years in the late eighteenth century. He was hired as a scientist by the rich aristocratic Wielopolski family from Pińczów. The authors analysed his publications and unpublished correspondence with Jean Hermann, a scholar and the founder of Cabinet of Natural History in Strasbourg. They have identified a large network of Berniard’s scientific correspondents and his contribution to geology. The existence of a written account of his stay in Poland, now lost, was raised by his letters to Hermann.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2012, 60, 8; 422--425
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mozart i śpiewacy: ograniczenie czy inspiracja?
Mozart and singers: limitation or inspiration?
Autorzy:
Brandenburg, Daniel
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/920344.pdf
Data publikacji:
2009-06-13
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Mozart
opera
Italian singing conventions
composing for singers
XVIII century music
muzyka XVIII w.
Opis:
Mozart and singers: limitation or inspiration?Stefan Kunze called the time before Mozart settled in Vienna the years of migration and study. Daniel Brandenburg in his article shows that in reference to the operas composed by young Mozart for Milan (Mitridate re di Ponto, 1770, Lucio Silla, 1772) and Munich (Idomeneo re di Creta, 1781), the process of education meant also mastering the Italian singing conventions. Composing for singers appears to be an inspirational task, although it was limited in various ways. That double effect is recorded in Mozart’s scores.
Źródło:
Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication; 2009, 7, 13-14; 87-96
1731-450X
Pojawia się w:
Images. The International Journal of European Film, Performing Arts and Audiovisual Communication
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rosyjski Werter Michała Suszkowa (u źródeł werteryzmu w literaturze rosyjskiej)
Российский Вертер Михаила Сушкова (у истоков вертеризма в русской литературе)
Autorzy:
Mucha, Bogusław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22632231.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literatura rosyjska
XVIII w.
sentymentalizm
werteryzm
Michał Suszkow
Rosyjski Werter
Opis:
Эпистолярный роман Гете Страдания молодого Вертера приобрел значительную популярность в русской литературе последнего десятилетия восемнадцатого века. Многочисленные подражания этому шедевру открывает Российский Вертер Михаила Сушкова, автобиографическая повесть, написанная в 1792 году и опубликованная в 1801 году, через несколько лет после самоубийства семнадцатилетнего автора. В настоящей статье дается сравнительный анализ романа Гете и повести Сушкова. Она не является рабским подражанием немецкому подлиннику. При некотором их сходстве они имеют свои отличительные черты. Русский Вертер живет не только чувствами, но и разумом. Он сочетает поверхностный сентиментализм с вольтерьянизмом, что представляется общей характерной особенностью русской дворянской культуры конца восемнадцатого столетия. Поэтому Российский Вертер является ее своеобразным литературным памятником.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2000, 2; 57-70
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problem nędzy i miłosierdzia w aktach prawnych i utworach literatury rosyjskiej XVII i XVIII wieku
Проблема нищенства и милосердия в юридических актах и русской литературе XVII–XVIII вв.
Autorzy:
Ptasińska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22631379.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literatura rosyjska
XVII-XVIII w.
motyw żebraka
literatura plebejska
piśmiennictwo jarmarczne
Opis:
Celem niniejszego szkicu jest przedstawienie postaci nędzarza-żebraka w XVII- i XVIII-wiecznej literaturze rosyjskiej, a dokładniej: w literaturze plebejskiej i piśmiennictwie jarmarcznym tego okresu. Przedmiotem rozważań nie będzie więc „jurodiwyj”, lecz żyjący z jałmużny nędzarz (нищий) - bohater „świata śmiechu”, ale jednocześnie postać pozostająca w kręgu pojęć, programów i sporów religijnych epoki. Interesować nas będzie wizerunek żebraka jako jednego z przedstawicieli kategorii ludzi społecznego marginesu, pojęcie jałmużny jako sposobu jego życia oraz stosunek do nich ówczesnego społeczeństwa.
Цель настоящей статьи – показать отношение к нищему в юридических актах, а также в плебейской и ярмарочной литературе XVII–XVIII вв. В центре нашего внимания находится также отношение общества той поры к явлению нищенства. Образ нищего редко появляется в так называемой высокой литературе, зато именно вокруг него концентрируется сюжет многих произведений плебейской, массовой литературы, в меньшей степени несущей на себе черты индивидуального творчества, более выразительно отвечающей массовым представлениям, и следовательно, более достоверной, и как свидетельство общественного сознания, и как отображение реальной действительности. В небольших стихотворных жартах, анекдотах, фацециях или притчах встречается два подхода к проблеме нищих. С одной стороны, это указание на необходимость выполнения хростианских заветов милосердия, а с другой – все возрастающее отрицательное отношение к лени, бродяжничеству, мнимому нищенству, а также страх перед преступным миром, вызывающим возрастающее ощущение угрозы.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2000, 2; 3-21
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Próby unowoczesnienia administracji lokalnej, przemysłu i rewitilizacji miast w województwie krakowskim w dobie stanisławowskiej (1764-1795).
Autorzy:
Jędrzejewski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/435913.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
historia Polski XVIII w.
komisje Boni Ordinis
historia społeczna i gospodarcza
Opis:
The last thirty years of the existence of the Republic of Nobles, also called to the Stanislaus' epoch or times, was a period of cultural and economic growth that resulted from introducting a new economic policy similar to the models of modern western countries. After the economic crisis in the mid-seventeenth century, attemps were made to develop the manufacturing industry, rebuild the Olkusz mining industry, and introduce reforms of city and lokal administration in the whole Krakow voivodeship by deepening the rule of the House of Wettin in Poland. In accordance with the enlightenment reforms, new factories were oponed and attempts were made to deal with the problem of the most mobile group of "the loose people" for whom vacancies were created, among ithers, in the cloth factory. Revitalization of cites was taken up by the Krakow governors and newly established institutions, so-called Boni Ordinis Commissions which focused on creating city plans, inventories of goods of old privileges and city regulations as well as on ordering issues related to the city borders. Intermediate administration was handled by the Civil-Military Commissions of Good Order whose activity considerably resembled the administration in the western enlightenment countries.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2013, 15; 66-88
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Struktury demograficzne i etniczne miast prywatnych w Koronie w XVI–XVIII wieku. Uwagi wstępne
Autorzy:
Kuklo, Cezary
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/949931.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
demografia
skład etniczny
miasta prywatne
urbanizacja
Korona Polska
XVI–XVIII w.
Opis:
Artykuł podsumowuje dotychczasowe badania poświęcone poznaniu struktur demograficznych i etnicznych miast prywatnych w poszczególnych dzielnicach Korony Polskiej funkcjonujących w XVI–XVIII w. Jego treść ukazuje zarówno tempo samego procesu zakładania nowych miast przez zamożną szlachtę i duchowieństwo na przestrzeni omawianych trzech stuleci, jak i ich wkład w powiększanie sieci miejskiej kraju. Istotną część rozważań stanowią fragmenty dotyczące struktury etnicznej mieszkańców miast prywatnych. Obok wspomnianych obserwacji istotne wydaje się zaakcentowanie przez autora roli samych właścicieli szlacheckich i duchownych miast prywatnych w działaniach na rzecz rozwoju ich potencjału ludnościowego, a także w kreowaniu w nich opieki medycznej i społecznej.
Źródło:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych; 2016, 77
0080-3634
Pojawia się w:
Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krucyfiks Cristo vivo w kościele św. Michała Archanioła w Urazie. Wirtuozerskie przedstawienie Chrystusa Ukrzyżowanego Lwowskiej Szkoły Rzeźbiarskiej Doby Rokoka
The Cristo Vivo Crucifix in the Church of St. Michael the Archangel in Uraz. A Virtuoso Representation of the Crucified Christ of the Lvivian Sculpture School
Autorzy:
Feliks, Maria Dominika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2083154.pdf
Data publikacji:
2021-12-09
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
sztuka sakralna
Ukrzyżowanie
XVIII w.
Lwowska Szkoła Rzeźbiarska Doby Rokoka
Cristo vivo
Opis:
Artykuł dotyczy wyjątkowego na tle sztuki polskiej XVIII w. przedstawienia Chrystusa Ukrzyżowanego pochodzącego z kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Nawarii k/Lwowa, a znajdującego się obecnie w kościele pw. św. Michała Archanioła w Urazie k/ Brzegu Dolnego. Krucyfiks ten, wraz z częścią wyposażenia nawaryjskiej świątyni, został w 1945 r. przewieziony przez opuszczających Kresy Wschodnie Polaków na Dolny Śląsk. Dzięki temu, nie podzielił losu pozostałych elementów znakomitej dekoracji rzeźbiarskiej zdobiącej kościół w Nawarii, które po II wojnie światowej uległo całkowitej niemal dewastacji. Tytułowy krucyfiks jest przypisywany Maciejowi Polejowskiemu, jednemu z najwybitniejszych przedstawicieli Lwowskiej Szkoły Rzeźbiarskiej Doby Rokoka. W artykule została poruszona problematyka wyobrażenia Chrystusa Ukrzyżowanego w stosunkowo rzadkim ujęciu Cristo vivo. Omówiona zostały także prawdopodobne źródła inspiracji dla wyobrażenia Chrystusa przybitego do krzyża za pomocą czterech gwoździ w równoległym ułożeniu stóp.
Źródło:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2021, 58, 2; 201-220
1234-4214
Pojawia się w:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Mieszkańcy Sieradza w XVII i XVIII wieku – studium demograficzne
The residents of Sieradz in the seventeenth and eighteenth century – the demographic study
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/966940.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Sieradz
mieszkańcy
Polska XVII-XVIII w.
spis mieszkańców Sieradza
wykazy pogłówne
demografia
Opis:
In the days of the First Polish Republic Sieradz was the capital of the voivodeship and the county, the seat of the district and magistrate courts as well as the offices of the district authorities. In the sixteenth century it was the most significant city of the voivodeship of Sieradz. However, over the years its role has decreased considerably. In the first half of the seventeenth century Sieradz belonged to a group of medium-sized cities. In the early thirties of the seventeenth century about 2200–2300 people lived in Sieradz. But after the wars of the mid-seventeenth century the number of its inhabitants fell to 1100–1200 people. In the mid-seventies of the seventeenth century Sieradz was inhabited by about 550–800 people. In the middle of the next decade, the number of the residents of the city was only about 450. At the beginning of the eighteenth century town slowly began to overcome the demographic crisis and in 1703 its population was estimated at 900–925 people. During the Great Northern War Sieradz had been affected by all possible misfortunes of war. This led to a further decrease in the number of its inhabitants. In 1716 there were only 630 residents of the city. In the end of 1723 and the beginning of 1724 Sieradz was inhabited by only a little over 400 people. Only at the end of the existence of the First Polish Republic the number of its inhabitants has increased significantly. Censuses from the years 1789–1793 show that about 1250 people lived in Sieradz at this time. This means that compared to the turn of the years 1723 and 1724 its population had almost tripled.
Źródło:
Zeszyty Wiejskie; 2016, 22; 391-399
1506-6541
Pojawia się w:
Zeszyty Wiejskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność komisji boni ordinis dla miast wielkorządów krakowskich w Olkuszu w latach osiemdziesiątych XVIII stulecia
Autorzy:
Jędrzejewski, Przemysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/601875.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
komisje dobrego porządku
województwo krakowskie
historia administracji
Olkusz w XVIII w.
historia miast
Opis:
Epoka oświecenia w Polsce była okresem nie tylko ożywienia handlu, wprowadzenia zalążków nowej ekonomii państwa oraz reform administracji, gospodarki, ustroju i wojska, ale także próbą rewitalizacji miast, mającą na celu uporządkowanie ich praw, poprawę zarządzania, stanu, wyglądu i zagospodarowania przestrzeni miejskiej. W tym celu powoływano od 1765 r. komisje boni ordinis – dobrego porządku. In the second half of the eighteenth century in Poland an attempt at revitalization of towns and cities was made ‒ i.e. to improve their government, general state, and landscape, and better organise urban space. To this end, from 1765 on, Boni Ordinis commissions were established. The article deals with the circumstances and results of the operations of Boni Ordinis Commission at Olkusz, the town in the Palatinate of Kraków.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2017, 124, 2
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ludność dekanatu uniejowskiego według wizytacji generalnej z 1791 r
The people of the Uniejów deanery according to the general pastoral visit from 1791
Die Bevölkerung in Der Dekanat von Uniejów Angesuchts der Generalkirchenvisitationen in 1791 Jahr
Autorzy:
Różański, Mieczysław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/503424.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Tematy:
demografia historyczna
ludność w XVIII wieku
Opis:
Das Visitieren des Dekanats in Uniejów im Jahre 1791 ergibt viele wichtige Informationen u.a. wie diese Pfarrgemeinde funktionert hat und wie viele Bevohner sie gezählt hat. Sie ließ auch feststeller, welche Glaubensverhältnisse auf dem Gelände des Dekanats geherrscht haben. In der obengenannte zeitperiode ubten auf diesem Gebiet ungefähr 8971 Einwoher, darunter 8868 Katholiker, 167 Juden und 115 Ewangeliker.
Źródło:
Łódzkie Studia Teologiczne; 2006, 15; 191-197
1231-1634
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Percepcja barokowych dzieł sztuki w Hiszpanii w świetle Travels through Spain in the Years 1775 and 1776 Henry’ego Swinburne’a.
Perception of works of Baroque art in Spain in view of Henry Swinburne’s Travels through Spain in the Years 1775 and 1776.
Autorzy:
Wyrzykowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560137.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
Henry Swinburne
Hiszpania w XVIII wieku
Opis:
Henry Swinburne’s Travels through Spain in the Years 1775 and 1776, in which Several Monuments of Roman and Moorish Architecture are illustrated by Accurate Drawings Taken on the Spot, published in print in London in 1787, is one of many examples of interest in Spain in English travel literature evinced mostly by English travellers in the second half of 18th century. Swinburne was a thoroughly educated traveller, exquisite writer and art connoisseur, and his writing focused mainly on descriptions and analysis of ancient architecture and Moorish architectural monuments. Works of Baroque art were left on the margins of his interest. As a representative of the Enlightenment thought he considered these monuments as synonyms of a bad taste. In the article an analysis of the works of Spanish Baroque art – city planning, architecture, sculpture and painting – which were mentioned by Swinburne in his text, has been introduced. Next to the edifices in Seville, Granada, Málaga, Barcelona, royal residences – Palacio Real in Aranjuez and Palacio Real de la Granja de San Ildefonso near Segovia, the most extended is an analysis of architecture in Madrid. Madrid, which reached the rank of a capital city in 1561, was actually a Baroque city, which Swinburne was not enthusiastic about, so he reported that there were not many places worth visiting there. Swinburne was interested also, except for architecture, in collections of sculpture and painting. He named every painter whose works he had seen and noted down the titles worth seeing with his comment. He expressed his admiration not only for the best known Italian, Flemish and French painters, but also for the newly discovered ones, the representatives of a mystic trend in Seville school, among others.
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2012, 4(26); 70-90
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pierwsza osiemnastowieczna propozycja nauczania nauk geologicznych w Polsce - zapomniany epizod próby reformy szkolnictwa w latach 1766-1768
The earliest proposal to introduce teaching of geology in Poland – a forgotten element of education system reform attempted in in the years 1766–1768
Autorzy:
Daszkiewicz, P.
Tarkowski, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2074955.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy
Tematy:
historia geologii
Herrenschwand Jean-Frédéric von
Reinbold Spielmann Jacob
XVIII w.
history of geology
Spielmann Jacob Reinbold
XVIII century
Opis:
In the eighteenth century the King of Poland, Stanisław August Poniatowski wanted to reform the medical education system and organizing public health service. The project of this reform was entrusted to a Swiss scientist Jean-Frédéric von Herrenschwand. He addressed the project to many scientists in Europe by asking their opinion in the matter. Jacob Reinbold Spielmann, a naturalist from Strasbourg sent to Herrenschwand his remarks. He proposed requiring teachers to do field trips and reap the natural history specimen and create a position of professor of mineralogy. It was the oldest proposition of Earth science teaching in Poland.
Źródło:
Przegląd Geologiczny; 2012, 60, 7; 372-374
0033-2151
Pojawia się w:
Przegląd Geologiczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stan religijno-moralny parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII wieku – życie sakramentalne, kult Boży, zwyczaje nieakceptowane przez Kościół
Religious and moral state of the roman-catholic parish in Szadek in the second half of the 18th century
Autorzy:
Rulka, Kazimierz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/19064524.pdf
Data publikacji:
2016-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
parafia szadkowska
życie religijne
XVIII w.
Szadek parish
religious life
18th century
Opis:
Stan religijno-moralny osób należących do parafii rzymskokatolickiej w Szadku w drugiej połowie XVIII w. uzależniony był w dużej mierze od przyjmowania przez nich sakramentów. Regularnie parafianie przyjmowali: chrzest, pokutę i Komunię świętą (przede wszystkim wielkanocną), małżeństwo oraz sakrament chorych; tylko niektórzy parafianie otrzymali sakrament bierzmowania; jedynie trzech mężczyzn z parafii Szadek przyjęło w XVIII w. sakrament kapłaństwa. Kult Boży w parafii Szadkowskiej sprawowany był z udziałem parafian przede wszystkim w niedziele i święta kościelne, których do 1775 r. w kalendarzu liturgicznym archidiecezji gnieźnieńskiej, do której należała parafia Szadek, było czterdzieści, a aktualnie ich liczba została zredukowana do szesnastu. Szczególna cześć oddawana była Trójcy Przenajświętszej, Synowi Bożemu Jezusowi Chrystusowi i Duchowi Świętemu. Żywy był także kult maryjny, który wyrażał się w obchodzeniu świąt maryjnych, otaczaniu czcią istniejących w kościele parafialnym ołtarzy oraz obrazów poświęconych Najświętszej Maryi Pannie. Spośród świętych w świadomości wiernych najtrwalej zapisywali się ci, którzy mieli w kalendarzu liturgicznym Kościoła wyznaczone uroczyście obchodzone święta, a także swoje ołtarze czy obrazy w kościele parafialnym. Kult Boży wyrażał się także w sprawowanych w tym czasie nabożeństwach specjalnych. W Szadku odprawiane było czterdziestogodzinne nabożeństwo; tzw. suche dni (dni kwartalne), zwyczajowo dni zebrań bractw i cechów; a także tzw. dni krzyżowe, obchodzone wiosną jako dni modlitwy błagalnej o urodzaj i zachowanie od klęsk żywiołowych. Do zwyczajów i obrzędów zwalczanych przez Kościół należały: publiczne biczowania się, stypy pogrzebowe (tzw. Boże obiady), rzucanie owsem w uroczystość św. Szczepana, dyngusy w drugi dzień Wielkanocy, sobótka, obiaty (wystawianie pożywania dla zmarłych).
The religious and moral state of persons belonging to the Roman-catholic parish in Szadek in the second half of the 18th century was largely defined by their sacramental life. The sacraments that the parishioners received regularly were Baptism, Penance, Eucharist (mainly at Easter), Matrimony and Anointing of the Sick; only some of them received Confirmation, and only three Szadek parishioners received Holy Orders in the 18th century. The worship of God with the participation of the parishioners was mainly practiced on Sundays and Church holidays. Before 1775, the liturgical calendar of Gniezno Archdiocese, to which Szadek parish belonged, contained 40 holidays. The parishioners worshipped The Holy Trinity, the God’s Son Jesus Christ and the Holy Spirit. The cult of the Blessed Virgin Mary was also very popular, which was demonstrated by celebration of holidays and worship of altars and paintings dedicated to the Mother of God. The Saints who enjoyed special veneration were those who had special celebration days in the liturgical calendar, and altars or paintings in the parish church. Also, numerous special services were held, such as a 40-hour service or prayers for good harvest and delivering from natural disasters. There were some popular practices that were not accepted and fought by the Church, such as public flagellations or leaving food for the dead.
Źródło:
Biuletyn Szadkowski; 2016, 16; 7-29
1643-0700
Pojawia się w:
Biuletyn Szadkowski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pióra w służbie buławy. O kancelariach i archiwaliach hetmańskich w XVIII w.
Autorzy:
Ciesielski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/916739.pdf
Data publikacji:
2019-07-17
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Rzeczpospolita Obojga Narodów w XVIII w.
hetmani
kancelaria wojskowa
kancelaria hetmańska
archiwalia hetmańskie
archiwa prywatne
Opis:
W artykule przedstawiona została na tle kompetencji urzędy hetmańskiego dokumentacja wytwarzana przez kancelarie wojskowe działające przy hetmanach Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII w. Na początku tego stulecia w do największego rozrostu władzy buławy w całej historii istnienia urzędu. Nastąpiło to w sposób nieformalny, a na dodatek towarzyszyły liczne nadużycia ze strony osób dowodzących armiami koronną i litewską, co sprawiło, że w zatwierdzonych na sejmie 1717 r. konstytucjach, a przede wszystkim traktacie warszawskim pojawiły się zapisy ograniczające władzę hetmanów. Jednak tylko w niewielkim stopniu i dalej hetmani posiadali rozległe kompetencje, które zapewniały im pełnię władzy administracyjnej i sądowniczej nad wojskiem. Utrzymali ją do połowy lat 60. XVIII w. a dowodzi tego dokumentacja wojskowa wytworzona przez kancelarię działające przy hetmanach. W artykule omówiono tę dokumentacją, co do której nie można mieć wątpliwości, że miała charakter publiczny. Do pierwszej grupy zaliczoną dokumenty i akta związane z władzą administracyjną hetmanów: wydawane przez nich lub zatwierdzane regulaminy, przede wszystkim organizacyjne, rozkazy hetmańskie, przesyłane z oddziałów raporty o stanach osobowych, wyposażenia, czy ruchach kadrowych itp. Kolejna grupa, to dokumentacja finansowa związana z utrzymaniem obu armii (w tym także oddziałów noszących nazwę hetmańskich) i urzędu hetmańskiego. Do trzeciej zaliczono akta i korespondencję powstałą z związku z prowadzoną przez hetmanów działalnością dyplomatyczną. Do czwartej - wszelką dokumentację związaną z władzą dyscyplinarną i sądowniczą hetmanów, a do piątej - korespondencję służbową prowadzoną przez hetmanów z podkomendnymi, jak też z królem, ministrami i ważniejszymi urzędnikami państwowymi. Bogate w materiał źródłowy zachowane spuścizny archiwalne po hetmanach: Adamie Mikołaju Sieniawskim, Janie Klemensie Branickim, Michale Kazimierzu Radziwille oraz trzech przedstawicielach rodu Rzewuskich sprawujących w XVIII w. ten urząd, pozwalają stwierdzić, że dokumentacja wojskowa powstawała jako publiczna i w takim charakterze podlegała procesom archiwotwórczym w kancelariach hetmańskich. Zapewne za życia hetmanów dokumentacja wojskowa przechowywana była oddzielnie od pozostałych dokumentów i akt o charakterze publicznym, a tym bardziej prawno-majątkowych i rachunkowo-gospodarczych. Po śmierci hetmana zazwyczaj jednak ich spadkobiercy przestawali otaczać dokumentację wojskową specjalną troską, a traktując ją jako prywatną część masy spadkowej, dołączali do reszty pozostałej po zmarłym spuścizny aktowej, poddając ją wstępnym procesom archiwizacji. W konsekwencji tzw. archiwa hetmańskie zaczęły być traktowane jako prywatne, choć powstały jako publiczne. Dowodzi tego zmiana procesu archiwotwórczego zachodzącego w przypadku dokumentacji wojskowej po połowie lat 60. XVIII., gdy hetmani utracili realną władzę nad armiami Rzeczypospolitej na rzecz Komisji Wojskowej Koronnej i Komisji Wojskowej Litewskiej. Cała dokumentacja wojskowa zaczęła być wytwarzana i gromadzona w kancelariach najpierw komisji wojskowej, następnie Departamentu Wojskowego Rady Nieustającej i w końcu Komisji Wojskowej przy Straży Praw - instytucji, co do których nie ma wątpliwości, że były publiczne.
Źródło:
Czasopismo Prawno-Historyczne; 2018, 70, 2; 213-247
0070-2471
Pojawia się w:
Czasopismo Prawno-Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Konserwacja i rekonstrukcja ubrań marynarskich z XVIII-wiecznego wraka statku „General Carleton”
Autorzy:
Rodzik, I.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/217610.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Stowarzyszenie Konserwatorów Zabytków
Tematy:
wrak
konserwacja
strój marynarski
XVIII w.
rekonstrukcja
wreck
conservation
sailor outfit
Eighteenth century
reconstruction
Źródło:
Wiadomości Konserwatorskie; 2003, 14; 82
0860-2395
2544-8870
Pojawia się w:
Wiadomości Konserwatorskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
XVI-, XVII- i XVIII-wieczne pamiętniki i diariusze polskiej szlachty jako świadectwo mentalności i stanu świadomości artystycznej.
Autorzy:
Wyrzykowska, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560090.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
XVI, XVII, XVIII wiek w Polsce
polska szlachta
peregrynacja
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2007, 2(4); 40-55
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„A Słowo było u Boga” O nowotestamentowych cytatach na ikonach Chrystusa w wiekach XV–XVIII z terenów Polski, Ukrainy i Białorusi
„И Слово было у Бога”. О новозаветных цитатах на иконах Христа в XV–XVIII веках на землях Польши, Украины и Белоруссии
Autorzy:
Gronek, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2170014.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Akademia Supraska
Tematy:
ikony Chrystusa
tekst Ewangelii
XV–XVIII w.
Polska
Ukraina
Białoruś
иконы Христа
текст Евангелия
XV–XVIII вв.
Польша
Украина
Беларусь
Opis:
Предметом исследования являются тексты на страницах открытой книги в рукe Христа, изображенные на иконах наместного и апостольского ряда (Деисуса) алтарной перегороди. Здесь были исследованы 241 иконы из Польши, Украины и Белоруссии с XV–XVIII веков. Иконы были разделены в соответствии со стихами, размещенными на страницах книги. В каждой из этих групп был отмечен иконографический тип изображения, датировка, происхождение, иногда мастерская или создатель. Среди иконографических типов выделялись: Спас в Силах, Деисис, Спас Вседержитель, Христос Великий Архиерей. Результаты исследования были помещены в три таблицы и проанализированы. Благодаря этому удалось указать, какие библейские цитаты были наиболее популярны, в какое время, местности и в каких иконографических типах. Среди надписей, наиболее часто размещаемых на книге в рукe Христа, есть слова Евангелия от Матфея 25, 34. Из изученных икон 142 обозначены надписями, относящимися к этому отрывку, что составляет 59%. Другие частые цитаты: от Матфея 11, 28 (9,5%); Иоанна 8, 12 (7%), Матфея 7, 1–2 (7%); Матфея 25, 31 (6%).
Źródło:
Latopisy Akademii Supraskiej; 2021, Obraz - Słowo - Litera, 12; 61-70
2082-9299
Pojawia się w:
Latopisy Akademii Supraskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ludność Pleszewa w latach 1751–1793 w świetle ksiąg metrykalnych
The population of the city of Pleszew in the years 1751–1793 in the light of birth certificate registers
Autorzy:
Makowski, Artur
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2164836.pdf
Data publikacji:
2018-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Pleszew
demografia
XVIII w.
księga metrykalna
miasto
demography
18th century
birth certificate register
city
Opis:
The text is an attempt at analysing the natural movement of Pleszew’s population in 1751–1793. The research has been based on birth certificate registers as well as city records from the time in question which provide collective information on the demographic phenomena at work. The article presents the vital statistics of the population of the town of Pleszew in 1751– –1793. The source materials were birth certificate registers from Pleszew parish and city records. In order to analyze the collected material it was imperative to assess the value of the research sources. The results indicate that the birth certificate registers were carefully maintained and in accordance with the prevailing rules but with short breaks in the registration. An analysis of marriages has shown that the most popular months for concluding this sacrament were January and February. The article also discusses the influx of German population in the vicinity of Pleszew and its consequences. The author draws attention to the accumulation of marriage vows in January and February, the consequence of which was the highest number of births between January and March. Comments are provided on the issue of naming. The mortality rate in the population has been analyzed. This article attempts to present the fate of selected Pleszew families in order to prove that vital records also allow to reconstruct family trees. To further study this issue, however, the scope of the source needs to be broadened.
Źródło:
Historia Slavorum Occidentis; 2018, 1 (16); 30-55
2084-1213
Pojawia się w:
Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czy istnieli Kurpie-Gocie?
Autorzy:
Dobroński, Adam Czesław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2097362.pdf
Data publikacji:
2021-12-10
Wydawca:
Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
Puszcza Biała
Kurpie
Gocie
osadnictwo puszczańskie
XVIII– XX w.
Opis:
W dotychczasowej literaturze określenia „Kurpie” używano zazwyczaj w od- niesieniu do mieszkańców Puszczy Zielonej (Zagajnicy), zaś „Gociami” część piszących zwykła – i to jeszcze całkiem niedawno – nazywać mieszkańców Pusz- czy Białej. Zwłaszcza jednak ten drugi termin bywał kontestowany i nie zyskał powszechnej akceptacji miejscowej ludności. Dziwić może, że nie podejmowano prób bardziej precyzyjnego zdefiniowania nazw obu społeczności puszczańskich i często ułatwiano sobie zadanie, używając określeń: Kurpie Zielone i Kurpie Bia- łe. Tymczasem wydaje się, że pierwotnie w miastach badanego regionu i regionów sąsiednich za Kurpiów uważano ogólnie mieszkańców puszcz trudniących się głównie pozyskiwaniem drewna, potem coraz częściej również rolnictwem. Gocie natomiast to chłopi pańszczyźniani osadzeni przez biskupów płockich w Puszczy Białej. Sytuację skomplikowało sprowadzanie od końca XVIII w. do Puszczy Bia- łej autentycznych Kurpiów z Zagajnicy (Puszczy Zielonej). Jakie były relacje mię- dzy tymi społecznościami? Jak się one zmieniały w XIX i XX w.? Odpowiedzi na te – i inne – pytania proponuję w swoim artykule, zapraszając do dyskusji, bo mam świadomość, że niektóre moje ustalenia mogą budzić wątpliwości.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2021, Zeszyt, XXXV; 11-23
0860-9608
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Literackie obrazy epidemii o proweniencji szkolnej z XVII i XVIII wieku (wybrane zagadnienia)
Autorzy:
Mieszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2029785.pdf
Data publikacji:
2021-12-14
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
epidemic
occasional works
academic environment
Polish literature XVII, XVIII c.
epidemia
literatura polska XVII i XVIII w.
literatura okolicznościowa
szkoła
Opis:
Przedmiotem artykułu są literackie obrazy epidemii, zawarte w utworach związanych ze środowiskiem szkolnym. Wśród analizowanych tekstów znalazły się dzieła okolicznościowe, poświęcone zmarłym z powodu zarazy uczniom (kazanie dominikanina, Michała Wojniłowicza; wierszowany poemat profesora Akademii Krakowskiej – Pawła Zapartowica). Wpisywały się one w konwencję panegiryczną, ale równocześnie ujawniały ówczesną świadomość medyczną (objawy zakażenia, zabiegi higieniczne i lekarskie przy chorym) oraz osobiste zaangażowanie preceptorów. Drugą grupa analizowanych tekstów są dramaty wystawiane na scenach kolegiów pijarskich i jezuickich. Związane są one z kultem świętych „od moru”. Podejmują także temat zarazy jako rodzaju kary za grzechy, która dotyka negatywnych bohaterów. W niektórych sztukach występują zaś uosobienia klęsk żywiołowych i epidemii. Artykuł ujawnił, że literackich obrazów zarazy, które związane były ze środowiskiem szkolnym, było stosunkowo niewiele. O przyczynach epidemii, sposobach ich zapobieganiu znacznie częściej pisano w poradnikach i kalendarzach, dostępnych dla szerokiego grona odbiorców. Społeczność uczniów i nauczycieli podejmowała raczej aktywność na polu religijnym działając w stowarzyszeniach i kongregacjach, a także uczestnicząc w przebłagalnych nabożeństwach i procesjach.
The subject of the article are literary images of the epidemic containedin works originating from the academic environment. Among the analysed textsare occasional works devoted to students who died due to the plague (a sermon bya Dominican, Michał Wojniłowicz; a poem in poem by a professor of the KrakowAcademy – Paweł Zapartowic). They fit into the panegyric convention, but at the sametime revealed the medical awareness of the time (symptoms of infection, hygienicand medical procedures conducted on the patient) and the personal involvementof the teachers. The second group of analysed texts consists of plays staged on thePiarist and Jesuit colleges’ stages. They are related to the cult of „the plague saints”.They also deal with the theme of plague as a form of punishment for sins that affectssome antagonists. In some plays, personifications of natural disasters and epidemics are used. The article revealed that there were relatively few literary images ofthe plague related to the academic environment. The causes of epidemics and themethods of their prevention were much more often mentioned in handbooks andcalendars, available to the general public. The community of students and teacherswas rather active in the religious field, acting in associations and congregations, aswell as participating in propitiatory services and processions.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2021, 16, 11; 153-168
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The power of the Russian Empire – the military aspect in the work of selected Russian painters from the 18th until the early 20th century
Autorzy:
Krokosz, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/654109.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Imperium Rosyjskie
wojny Rosji w XVIII–XIX w.
rosyjskie malarstwo batalistyczne
malarze rosyjscy XVIII – pocz. XX w.
armia i flota rosyjska w XVIII–XIX w.
The Russian Empire
Russia’s wars in the 18th and 19th centuries
Russian battle paintings
Opis:
Artykuł poświęcony jest tematyce militarnej przedstawionej na obrazach malarzy rosyjskich żyjących w XVIII – na początku XX w. Batalistyczne dzieła artystów podkreślały bohaterstwo carskich żołnierzy biorących udział w licznych zmaganiach wojennych prowadzonych w owym czasie przez Rosję na lądzie i morzach, a także sławiły samych panujących rozszerzających granice państwa. Jednakże zasadnicze przesłanie płócien, zamawianych najczęściej przez władców rosyjskich, posiadało wymiar na wskroś propagandowy, gdyż miało w pełni ukazać potęgę Imperium Rosyjskiego. The article focuses on the military themes presented in the paintings of Russian artists living in the period from the 18th until the early 20th century. Battle scenes painted by the artists highlighted the heroism of the Tsar’s soldiers participating in numerous wars and conflicts pursued by Russia at that time both on land and at sea; these paintings also celebrated the rulers, who expanded the borders of their country. However, the key message of these paintings, which were ordered most frequently by Russian rulers, focused on the aspect of propaganda, because these works were supposed to demonstrate in full the power of the Russian Empire.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2018, 53, 3
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pregnancy, childbirth and postpartum in wealthy noble families in the first half of the 18th century in the Polish-Lithuanian Commonwealth
Autorzy:
Penkała-Jastrzębska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/11541822.pdf
Data publikacji:
2022-01-07
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
motherhood
birth
postpartum period
childhood
18 th century
macierzyństwo
narodziny
okres poporodowy
dzieciństwo
XVIII w.
Opis:
The article deals with the experience of pregnancy and early motherhood in relation to the milieu of the magnates and nobility of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the first half of the 18th century. The analysis covers extensive source material which includes the preserved collections of private correspondence of  representatives of wealthy nobility and magnates, with particular emphasis on the female half of this population. In turn, this material has been split by selected key issues, such as: trying to have children, pregnancy, birth, postpartum period, and early motherhood. Problems resulting from these stages of motherhood have been analysed in a broad context, considering both mental issues - fulfilling the socially expected role of wife and mother, dealing with new situations and diffi culties, building relationships with new-born children - and physical elements, such as health, sickness, dealing with weakness and new responsibilities.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2021, 13; 22-41
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rękopiśmienny kancjonał z XVIII wieku ks. Walentego Józefa Wcisłowskiego. Charakterystyka zbioru
A manuscript cantional of 18th century by fr Walenty Józef Wcisłowski. A Description of the collection
Autorzy:
Janus, Katarzyna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/503207.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Tematy:
poezja XVIII w.
pieśń religijna
apokryf
rękopis
18th entury poetry
religious hymn
apocrypha
manuscript
Opis:
This study is an attempt to describe a manuscript cantional written at the end of the first half of the 18th century by an unknown author – Walenty Józef Wcisłowski. The manuscript had been in the Załuski Brothers’ book collection till June 1795, when pursuant to Catherine the Great’s decision the Załuski Library was sent from Warsaw to Saint Petersburg. Presently the cantional is in the National Library of Poland. We know about the author only that he wrote rhymed theology which was published in the 18th century. This article contains the analysis of some hymns from the cantional. Special attention is paid to the explanation of theological contexts of presented verses and to the presentation of Walenty Wcisłowski’s literary skills and biblical erudition. The purpose of my text was to indicate an influence of medieval apocrypha on religious consciousness of the poet and the way he explains the mystery of faith.
Źródło:
Łódzkie Studia Teologiczne; 2016, 25, 3; 43-59
1231-1634
Pojawia się w:
Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Refleks dzieł Dientzenhoferów na pograniczu Wielkopolski. Architektura kościoła pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie
Reflection of the Dientzenhofers’ Works in Greater Poland’s Borderland. Architecture of the Church of St Mary Magdalene at Zamysłów
Autorzy:
Stankiewicz, Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23944966.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Zamysłów (Hinzendorf)
Kilian Ignaz Dientzenhofer
sztuka XVIII w.
późny barok
18th century art
late Baroque
Opis:
Pomimo wysokiej klasy artystycznej, architektura kościoła parafialnego pw. św. Marii Magdaleny w Zamysłowie (Hinzendorf) nie doczekała się jak dotąd opracowania naukowego. Fundację budowli zainicjował ksiądz Philip Walentin Hoffman, a sfinansowały klaryski z klasztoru w Głogowie. Prace budowlane zakończono przed rokiem 1752. Przeprowadzona analiza formalna pozwala na ustalenie, że świątynia swoim układem przestrzennym nawiązuje do kościoła benedyktynów w Legnickim Polu (1727–1731), projektu Kiliana Ignaza Dientzenhofera.
Despite its high artistic quality, the architecture of the Parish Church of St Mary Magdalene at Zamysłów (Hinzendorf) has not as yet been separately studied. The foundation of the building was initiated by Fr Philip Walentin Hoffman, and it was financed by the Poor Clares of the Głogów Convent with construction works having been completed by 1752. The conducted formal analysis allows to identify the resemblance of the church’s layout to that of the Benedictine Church at Legnickie Pole (1727–1731) designed by Kilian Ignaz Dientzenhofer.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 1; 5-29
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Historia polskiej artylerii według Konstantego Górskiego
History of Polish field artillery according to Konstanty Górski
Autorzy:
Świętochowski, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/347248.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Akademia Wojsk Lądowych imienia generała Tadeusza Kościuszki
Tematy:
artyleria
historia
Polska
XVI-XVIII w.
Górski Konstanty
artillery
history
Polska
16th-18th century
Opis:
Zasadniczym celem niniejszego opracowania jest naświetlenie najważniejszych faktów dotyczących rozwoju i wykorzystania artylerii polskiej w okresie pierwszej Rzeczypospolitej na podstawie pracy XIX wiecznego badacza i historyka amatora, Konstantego Górskiego, pod tytułem "Historia artylerii polskiej". Intencją autora jest przybliżenie sylwetki oraz dorobku naukowego Konstantego Górskiego, twórcy dzieł historycznych, traktujących o piechocie, jeździe i artylerii polskiej w okresie pierwszej Rzeczypospolitej. Pomimo, iż jego prace przyczyniły się do wzbogacenia wiedzy we wspomnianej tematyce oraz stały się podstawą rozwoju współczesnej historii wojskowości polskiej, pozostaje on nadal postacią nieznaną, nawet wśród oficerów i podchorążych Wojska Polskiego.
The author presents the history of the Polish field artillery on the basis of the work of Konstanty Górski. Górski was a historian living in the 19th century. He served in the Russian army as an infantry officer and having retired he commenced to work on the Polish military history. Owing to his writings, many important historical sources connected with infantry, cavalry and artillery were preserved. His last work, "The History of Polish Artillery", tells us about the introduction, development and employment of field artillery in Poland. The history starts in the 14th century and ends in 1792. Since there were no sources, Górski did not write about artillery in the last Polish war of 1794. Konstanty Górski is almost unknown and the author’s intention is to introduce him and his work to the military community, especially to field rtillery military students. The article can be used to support lessons on military history.
Źródło:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki; 2010, 1; 38-46
1731-8157
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Karpiowie z Karpowicz na Podlasiu w ostatniej ćwierci XVIII w. Zmierzch trzystuletniej historii
The Karp family from Karpowicze in Podlasie in the last quarter of the 18th century. The twilight of three hundred years of history
Autorzy:
Karp, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2108388.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Karpiowie
Karpowicze
województwo podlaskie w XVIII w.
Karp family
Karpowicze estate
Podlaskie Voivodeship in the 18th century
Opis:
W artykule przedstawiono postać Antoniego Karpia (ok. 1747 – przed 12 III 1791) posesjonata dóbr Karpowicze na Podlasiu. Zarysowano także sylwetki kolejnych właścicieli tego majątku.
The article presents the figure of Antoni Karp (ca. 1747 – ante 12.03.1791) the owner of the Karpowicze estate in the Podlasie Province in the 18th century. The profiles of successive owners of this property were also outlined.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2021, 29; 67-84
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The city of Nola in Campania (Italy) in Stanisław Kostka Potocki’s manuscripts
Autorzy:
Cesarano, Mario
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2057819.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie
Tematy:
Nola
Stanisław Kostka Potocki
wazy attyckie
Neapol
Johann Joachim Winckelmann
odkrycia archeologiczne w XVIII w.
Anna Potocka
Opis:
In 1786, Stanisław Kostka Potocki and Izabela [Elżbieta] Lubomirska stayed in the Kingdom of Naples, where Potocki conducted archaeological excavations in the town of Nola. This city, which in the past lied under the jurisdiction of Władysław IV Vasa, in the 18th century was well known to the inhabitants of the Polish-Lithuanian Commonwealth not only from historical sources, but also as the destination of increasing number of expeditions in search of valuable Attic vases. Stanisław Kostka Potocki travelled to Nola from Naples. The short journey and first impressions of both the landscape and the ruins noticed on the site were described in accordance with the contemporary travel literature convention in his - unfinished - handwritten travel journal Voyage de Nola. Potocki's disappointment with the view of the modern city of Nola, which has only retained some of its former glory, is comparable to the experience of other European aristocrats visiting Italian cities at the time, including Anna Potocka, Stanisław Kostka's daughter-in-law. The article presents the importance of Nola as an archaeological site in the period in question, and, above all, outlines the background of Potocki's visit and the factors that made up his complex assessment of the city.
W 1786 roku Stanisław Kostka Potocki wraz z Izabelą [Elżbietą] Lubomirską przebywali w Królestwie Neapolu, gdzie Potocki prowadził wykopaliska archeologiczne w miejscowości Nola. Miasto to, w przeszłości podlegające jurysdykcji Władysława IV Wazy, w XVIII wieku było dobrze znane mieszkańcom Rzeczpospolitej nie tylko z historycznych przekazów, lecz także jako cel coraz liczniejszych wypraw, w ramach których poszukiwano cennych attyckich waz. Stanisław Kostka Potocki do Noli wyruszył z Neapolu. Niedługą podróż oraz pierwsze wrażenia dotyczące zarówno krajobrazu, jak i dostrzeżonych na miejscu ruin, opisywał zgodnie z ówczesną konwencją literatury podróżniczej w swoim – niedokończonym – rękopiśmiennym dzienniku podróży Voyage de Nola. Rozczarowanie Potockiego widokiem współczesnego miasta Nola, które zachowało jedynie część dawnej świetności, porównywalne jest z doświadczeniem innych europejskich arystokratów odwiedzających wówczas włoskie miasta, w tym Anny Potockiej, synowej Stanisława Kostki. Artykuł przedstawia znaczenie Noli jako stanowiska archeologicznego w omawianym okresie, a przede wszystkim rysuje tło wizyty Potockiego oraz czynniki, które składały się na jego złożoną ocenę tego miasta.
Źródło:
Studia Wilanowskie; 2021, XXVIII; 73-97
0137-7329
2720-0116
Pojawia się w:
Studia Wilanowskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
«Greek Revival» в европейской архитектурной теории второй половины XVIII веka
Autorzy:
Kozar, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2068448.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Częstochowska
Tematy:
teoria architektury
architektura europejska
architektura XVIII w.
architectural theory
European architecture
architecture of 18th c.
Opis:
Przedstawiono historię odnowy zasad sztuki antycznej Grecji w europejskiej teorii architektonicznej drugiej połowy XVIII wieku. Zasygnalizowano, w jaki sposób porządek architektoniczny starożytnej Grecji (porządek świątyni w Pestum) znalazł odbicie w architekturze Anglii, Włoch, Francji i Niemiec. Podkreślono rolę wykorzystania form "greckiego doryckiego porządku" w rozwoju "klasycyzmu doby Oświecenia".
The article considers the history of investigations of Greek antic architecture in the European architectural theory of the second part of the XVIII century.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo; 2010, 16 (166); 7-14
0860-7214
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fasada wklęsło-wypukła (parete ondulata) w architekturze europejskiej
The technic convex-concave façade (parete ondulata) in European architecture
Autorzy:
Ludwig, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366532.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
urbanistyka barokowa
architektura barokowa
XVII–XVIII w.
perspektywa
Baroque urbanistic
Baroque architecture
17-18th
perspective
Opis:
Artykuł jest próbą analizy architektonicznej i urbanistycznej szczególnej barokowej techniki projektowej stosowanej na fasadach budynków monumentalnych. Po raz pierwszy metodę tę wykorzystał w swych rzymskich aranżacjach Francesco Borromini. Stąd najczęściej w literaturze pojawia się pod włoskim określeniem parete ondulata. Była koncepcją trudną zarówno pod względem architektonicznym, jak i estetycznym. Wymagała dużych umiejętności projektowych oraz doświadczenia konstruktorskiego. Przewidywanie ostatecznego efektu oddziaływania we wnętrzu urbanistycznym musiało się opierać o rozległą wiedzę z zakresu perspektywy bądź duże doświadczenie budowlane. Odbiorcy prawdopodobnie często nie rozumieli istoty rozwiązania. Tłumaczy to stosunkowo niewielkie rozpowszechnienie metody w pełnym jej zakresie. Odwzorowanie najczęściej ograniczało się do stosowania falistej linii gzymsów czy całych elewacji, co obecnie w obiegowej świadomości łączy się z architekturą barokową. Taki odbiór niejednokrotnie przesłania cały ogromny intelektualny wkład tej epoki w dziedzinę projektowania. Stosunkowo szybko zredukowana wersja techniki elewacji falistej rozpowszechniła się w większości krajów europejskich, w których przyjmowały się formy aklasycznego baroku. Metoda elewacji wklęsło-wypukłej dawała duże możliwości w kreowaniu nie tylko przyciągającej uwagę architektury budowli, ale przede wszystkim umożliwiała aranżacje wnętrz urbanistycznych o bardzo wyszukanych środkach oddziaływania na odbiorcę.
The article is an attempt to form the architectural and urbanistic analyze of the specific Baroque design technique, used for the façades of monumental buildings. For the first time this method was used in its Roman creations by Francesco Borromini. Hence, most often in the literature appears under the Italian designation parete ondulata. It was a difficult concept in both terms – architectural and aesthetic values. It required design skills and construction experience. Prediction of the ultimate effect of the impact inside the urban interior had to be based on an extensive knowledge of perspective or design experience. The spectators probably often did not understood the essence of the solution. This explains relatively small spread of the method in full its extent. Imitation was mostly limited to application of wavy line of cornices or whole façade, which currently in circulation awareness connects with the architecture of the Baroque. Such reception sometimes overrides all huge intellectual contribution of this era in the field of design. Relatively quickly this technique became widespread in other European countries, in which aclasical forms were adopted. The method of concave-convex elevation gave great opportunities not only in creating attractive architecture, but mainly to design urban interiors with a very sophisticated measures impact on the recipient.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2016, 61, 1; 31-53
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Гистории о разных куриозных и амурных случаях. Неизвестная стихотворная дилогия второй четверти XVIII в.
Historie о różnych dziwnych i miłosnych przypadkach. Nieznana dylogia wierszowana z drugiej połowy XVIII w.
Autorzy:
Małek, Eliza
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22631826.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
literatura rosyjska
XVIII w.
Historie o różnych osobliwych i miłosnych przypadkach
rękopisy Rosyjskiej Biblioteki Narodowej
literatura popularna
Opis:
W artykule po raz pierwszy zaprezentowano dwa dotychczas nie znane utwory literatury popularnej XVIII w. z rękopisu Rosyjskiej Biblioteki Narodowej w Sankt-Petersburgu: historię O dwóch towarzyszach i opowieść O szlacheckim synu. Napisane rajosznikiem utwory otrzymały tytuł: Historie o różnych osobliwych i miłosnych przypadkach, akcentujący tematyczne i ideowe pokrewieństwo tekstów. Na tym etapie badań nie sposób jeszcze odpowiedzieć na pytanie, czy obie „historie” wyszły spod pióra jednego autora (na co wskazywałby sposób „tworzenia” tekstu, wyzyskujący popularne wątki i motywy, a nawet mniej czy bardziej spetryfikowane formuły słowne wierszowanych żartów, intermedii itp.), czy też owa wierszowana dylogia została skomponowana przez któregoś z kopistów-redaktorów. Już dzisiaj jednak można wskazać źródła pomysłów fabularnych twórcy (czy twórców) obu historii (facecje, żarty, intermedia i romanse miłosne) i określić osobliwości warsztatu artystycznego autora (autorów), który wykazuje jaskrawe podobieństwa do maniery twórczej anonimowych autorów „zabawnych” żartów i intermediów sceny popularnej. Integralną część artykułu stanowi publikacja tekstów obu omawianych utworów.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2000, 2; 23-46
1427-9681
2353-4834
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tematyka religijna w dramacie jezuickim z połowy XVIII wieku (na przykładzie twórczości Jana Bielskiego)
The Religious Subject Matter of Jesuit Dramas from the mid-18th Century (On the Example of Jan Bielski’s Works)
Autorzy:
Mieszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/451129.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
Polish drama of the 18th c.
Jesuit education
Jan Bielski
dramat polski XVIII w.
edukacja jezuicka
Opis:
The article focuses upon the religious subject matter of Jesuit dramas from the 18th century, discussed on the example of works of Jan Bielski. Bielski was a representative of the generation of dramatists who initiated transformation of Jesuit theatre. Religious issues were still a predominant feature in Jesuit tragedies from the 18th century. Bielski subordinated them to Jesuits’ new educational trends. The author incorporated religious themes into dramatic conflicts. However, he closely connected religious issues with secular ones. In some tragedies, religious issues were predominant, in others they coexisted with the historical subject matter and completed it significantly. Bielski also used the earlier tradition of a morality play, but he supplemented the scheme with emotions and tenderness. It corresponded to the new classical aesthetics. Religious issues became part of theatre’s moralizing purpose. At the same time, Bielski’s dramas reflected the changes which occurred in Jesuit theatre’s perception of religiousnesses.
Źródło:
Tematy i Konteksty; 2016, 6(11); 225-237
2299-8365
Pojawia się w:
Tematy i Konteksty
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Carl Ferdinand von Wolfsburg i Hans Gottlieb von Bressler – wrocławscy malarze na porcelanie doby baroku
Carl Ferdinand von Wolfsburg and Hans Gottlieb von Bressler – Baroque Hausmalers from Wrocław
Autorzy:
Żernik, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/168170.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Sieć Badawcza Łukasiewicz - Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych
Tematy:
porcelana
barok
hausmaler
malarz domowy
Wrocław
Śląsk
XVIII w.
porcelain
Baroque
home painter
Silesia
18th century
Opis:
Carl Ferdinand von Wolfsburg i Hans Gottlieb von Bressler byli dekoratorami porcelany, którzy tworzyli we Wrocławiu w 1 poł. XVIII wieku. Obaj byli uczniami Ignaza Bottengrubera i obaj byli hausmalerami-amatorami. Karl Ferdinand von Wolfsburg (1696–1764) był wrocławskim szlachcicem, prawnikiem, piastował różne funkcje we władzach miejskich. Poza działalnością publiczną jego największą pasją było dekorowanie porcelany. Jego dzieła przechowywane są obecnie w muzeach w Nowym Jorku, Seattle, Toronto, Wiedniu, Dreźnie oraz w kolekcjach prywatnych. Był utalentowanym artystą, ale jego styl pozostał pod dużym wpływem Bottengrubera. Hans Gottlieb von Bressler (1705–1777) także należał do znanego wrocławskiego rodu szlacheckiego, mocno związanego z działalnością publiczną i polityczną. Mimo sporego talentu, artysta porzucił swoją pasję właśnie na rzecz rodziny i pracy we władzach miasta – przez ponad dekadę był nadburmistrzem Wrocławia. Jego dzieła podziwiać można w muzeach w Nowym Jorku, Jacksonville, Toronto, Hamburgu, Lipsku, Londynie, Stuttgarcie oraz prywatnych kolekcjach.
Both Karl Ferdinand von Wolfsburg and Hans Gottlieb von Bressler were porcelain decorators who worked in Wroclaw in the first half of the 18th century. Both were Ignaz Bottengruber’s students, and both were hausmaler-amateurs. Karl Ferdinand von Wolfsburg (1696–1764) was a nobleman, lawyer, who held various positions in city magistrate. Apart from his public activities, his greatest passion was decorating porcelain. His works are now kept in museums in New York, Seattle, Toronto, Vienna, Dresden, and in private collections. He was a very talented artist, but his style seems to be strongly influenced by Bottengruber works. Hans Gottlieb von Bressler (1705–1777) also belonged to the well-known in Wrocław noble family, strongly associated with the public and political city life. In spite of his big talent he abandoned his passion for the family life and work in the local government – for more than a decade he was the Supreme Burgomaster of Wroclaw. His works can be admired in museums in New York, Jacksonville, Toronto, Hamburg, Leipzig, London, Stuttgart and in private collections.
Źródło:
Szkło i Ceramika; 2016, R. 67, nr 2, 2; 20-23
0039-8144
Pojawia się w:
Szkło i Ceramika
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
SEJMIKI POLSKIE WEDŁUG JANA PIOTRA NORBLINA. PRÓBA ROZPOZNANIA
POLISH DIETINES ACCORDING TO JEAN PIERRE NORBLIN. AN ATTEMPT AT AN ANALYSIS
Autorzy:
Kowalski, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510196.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:
Jan Piotr Norblin (1745-1830)
Ikonografia XVIII-XIX w.
sejmiki polskie
Opis:
Jean Pierre Norblin de la Gourdaine (1745–1830), a French artist working in Poland for the princely family of Czartoryski between 1774 and 1804, made a number of drawings picturing Polish dietines. We currently know his seventeen works devoted to this topic (some of them are his own replicas) as well as three copies of his drawings (one of them is a copy of an original which remains unknown). As many as six of the above works are kept in the collections of the PAN Kórnik Library. Dietines were regional assemblies of noblemen, which, consisting of elected members of the Sejm and some other officials, decided about taxation, approved decisions of the Parliament, and existed from the 15th until the 18th centuries. They were most often held in churches. As much as their source documentation is rich, their iconography is very scant. This mainly consists of Norblin’s drawings, which for this reason are often reproduced as illustrations of historical or popular science works. They have very rarely been subject to a scientific analysis. The author shows that Norblin’s Dietines, commonly considered to be drawn on the spot, are not documentaries depicting the reality, but works which manipulate its elements. On the one hand, Norblin was an excellent observer, who could minutely reproduce the realities of the material culture of the 18th century Poland (e.g. the cut of the uniforms of the Polish army, and the kontusz robes, żupan garments, hats, and sabres used by the Polish nobility, which changed between 1774 and 1794) even in quick sketches. At the same time, however, he did not shy away from inaccuracies, which sometimes possibly originated from his fantasy, and sometimes from his biased attitude to the scenes he was drawing. For example, some of the churches shown in his drawings are combinations of various Polish structures. Later, Norblin pictured Polish dietines in Gothic churches of French origins or even utterly fantastic shapes. Additionally, the author’s analysis proves that not a single composition refers to a concrete dietine (such identifications were offered earlier), or shows a concrete moment of the proceedings. Some elements were presented in an exaggerating caricature, or even in contrast to the reality – such as the participants sitting on altars and pulpits, or debating during a Holy Mass – which has never been the case. Norblin’s attitude to the presented topic changed over time. Initially, he strove to highlight the crisis suffered by the dietine as an institution in the 18th century. It was common for the poorer nobility who had voting rights to “sell” their votes and sabres to the rich candidates for the position of a member of the Sejm, and for sessions to change into disputes and brawls. Norblin’s first drawings show mainly the latter, whereas images depicting proper sessions and the most important personalities, i.e. magnates sitting in the centre of the temples and buying votes from the noblemen, are missing. But no wonder, since the artist’s patron, Prince Czartoryski, was such a magnate. The situation changed during the reforms adopted by the Sejm between 1788 and 1792, which aimed at the strengthening of the state and the improvement of the political system, including the dietines. Both Prince Czartoryski and Norblin himself were supporters of changes. From then on, the artist focused on a more positive, republican dimension of the dietine as an institution, although he did not entirely resign from grotesque motifs. However, Russia, Prussia, and Austria soon ended the existence of the Polish-Lithuanian Commonwealth, dividing its land between themselves (1795). Dietines became a part of past history. Eleven years later (1806), on a part of the area of the ommonwealth, Napoleon Bonaparte recreated the Polish state in a rump form and provided it with a constitution, which brought dietines back, although in a very limited dimension. Norblin’s last drawings date back to this period. They were made after the artist returned to France. These last compositions contain allusions concerning Napoleon’s impact on the Polish dietine as an institution. On the other hand, they were also reminiscent of an exotic past. It was for this reason that children and grandchildren of the artist’s former patrons purchased them. In this way, the majority of Norblin’s works found their way to the Kórnik collection created by Tytus Działyński and his son Jan. Worthy of note, during the Polish uprising against Prussia between 1848 and 1849, one of the artists covered by Tytus Działyński’s patronage created a lithograph showing the meeting of the socalled Polish League, which took place at the church in Kórnik in January 1849. His composition was clearly influenced by one of Norblin’s Dietines kept at the Kórnik Library.
Źródło:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2017, 34; 84-148
0551-3790
Pojawia się w:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
U źródeł zjawiska odwoływania się do potencji ościennych w polskich sporach wewnętrznych – casus roku 1730
At the Origins of the Appealing to Neighbouring Powers in Internal Polish Disputes – the Case of the Year 1730
Autorzy:
Kosińska, Urszula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/654063.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Rzeczpospolita Polska XVIII w.
Rosja XVIII w.
dyplomacja polska w XVIII w.
prymas Teodor Potocki
Anna Iwanowna
August II
misja Antoniego Potockiego do Moskwy
sejm 1730
Polish-Lithuanian Commonwealth in the 18th century
Russia of the 18th century
Polish diplomacy in the 18th century
Primate Teodor Potocki
Anna Ivanovna
Antoni Potocki’s mission to Moscow
1730 Sejm
Opis:
Tekst, poświęcony misji Antoniego Potockiego do carycy Anny Iwanowny w imieniu prymasa Teodora Potockiego z VII–VIII 1730 r., ukazuje proces utrwalania praktyki odwoływania się w polskich sporach wewnętrznych do pośrednictwa Rosji, a tym samym stopniowej utraty suwerenności przez Rzeczpospolitą. 
In 1730, on behalf of Primate Teodor Potocki, his nephew Antoni, Pantler of Lithuania, went to Moscow. Under the guise of congratulating his cousin Anna Ivanovna on her accession to the throne, the primate gave her a memorial in which he denounced the alleged plans for the partition, absolutism and succession of King Augustus II, hostile to the Commonwealth. In fact, the mission’s goal was to obtain Russia’s support in the fight against the king for the distribution of the offices of hetman, and especially the office of Grand Hetman of the Crown, which the king intended for Stanisław Poniatowski. Antoni Potocki also presented the empress his own secret “Points”. Under the guise of efforts to fulfil Russian obligations in the case of Livonia and Courland, he held talks in Moscow about the takeover by the Potockis of the estates Hory Horki in Lithuania bought by A. Menshikov some time ago. In public matters, he received empty promises, only in favour of his private demands. He also received help from Russia in the process of destroying the Grodno Sejm of 1730. Under the guise of supporting his “relatives”, the empress achieved her overarching goal, which was to maintain the anarchic status quo in the Commonwealth. The curse of Potocki’s mission shows the mechanisms contributing to the consolidation in public life of the Saxon times of the practice of appealing by the Polish elite to Russia’s mediation in internal disputes, and thus to the gradual loss of sovereignty. The annexes present the texts of both secret memorials forwarded to empress by A. Potocki.
В 1730 г. в Москву направился от имени примаса Теодора Потоцкого его племянник Антоний, литовский стольник. Под предлогом поздравить свою кузину Анну Ивановну по случаю вступления на российский престол, примас передал ей письмо, в котором разоблачал, вражеские Речи Посполитой, мнимые планы короля Августа II касательно раздела страны, абсолютистской власти и престолонаследия. В действительности, целью посольства было получение поддержки России в борьбе против короля за распределение гетманских чинов, особенно Великой коронной булавы, которую король предназначил, минуя Пилявитов, для Станислава Понятовского. А. Потоцкий представил императрице также собственные тайные «Пункты». Под предлогом хлопотания за выполнение российских обязательств по Ливонии и Курляндии, Потоцкий вел в Москве переговоры о завладении Потоцкими, купленным когда-то А. Меншиковым имением Горы-Горки в Литве. Ответом на публичные дела были пустые обещания, зато российская сторона положительно отнеслась к его личным требованиям. Потоцкий получил также помощь России в процессе уничтожения Гродненского сейма 1730 г. Под предлогом поддержки «родственников» императрица осуществила свою высшую цель, которой, уже давно, была поддержка в Речи Посполитой анархического статус-кво. История миссии Потоцкого показывает механизмы, способствовавшие укреплению в общественной жизни саксонских времен практики обращения польских элит к посредничеству России во внутренних спорах, тем самым постепенной потери суверенитета. В приложениях публикуются тексты обоих тайных посланий, переданных императрице А. Потоцким.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2019, 54, 1; 5-26
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zarys biografii Jana Filipa Carosiego (1744–1799) w świetle dokumentów rodzinnych
Biography Outline of Jan Filip Carosi (1744–1799) in the Light of Family Documents
Очерк биографии Яна Филиппа Каросси (1744–1799) на фоне семейных документов
Autorzy:
Kamecka, Marlena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953254.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
curator
geologist
mineralogist
the republic of poland
kustosz
geolog
mineralog
rzeczypospolita w xviii w.
хранитель
геолог
минералог
речь посполитая
Opis:
The article is about Jan Filip Carosi (1744–1799), who was an outstanding geologist, mineralogist, landlord, soldier and merited director of mining industry in the Republic of Poland. The work has mostly been based on information included in original documents which are currently stored in a private archive of Ms Joanna Gwiazdowska of Moraczewski (a great-great-great-granddaughter of Jan Filip Carosi). Using preserved documents, we can supplement gaps in our character’s biography. A calendar of life and service of Jan Filip Carosi, which I have systematized and put in a chronological order, is a sort of a chronicle whose purpose is to present facts, without pursuing a more profound analysis of causal relations occurring between them. Submitting the text to print, I do realize that my article is rather a source for biographers than a biography. For the above reason, incompleteness of the study should be apparent to everyone. As interest in Jan Filip Carosi has been constantly growing, studying archival resources presented herein may be important to understand whom his ancestors were as he was a charming man of numerous qualities of the mind who first inspired people surrounding him and then future researchers. Due to the above, it was a necessary task to prepare an annex at the end of the dissertation with the help of which a reader may learn about the cited archives of the Italian family on his or her own.
Героем настоящей статьи является Ян Филипп Каросси (1744–1799) – знаменитый геолог, минералог, владелец земель, солдат и заслуженный директор горнодобывающей промышленности Речи Посполитой. Содержание работы в большей степени включает информацию, содержащуюся в оригинальных документах, которые на сегодняшний день находятся в частном архиве Иоанны Гвяздовской из рода Морачевских (праправнучки Яна Филиппа Каросси). Используя документы, которые довольно хорошо сохранились, мы можем заполнить пробелы в биографии нашего героя. Обработанные мной календари жизни и службы Яна Филиппа Каросси, систематизированны в хронологическом порядке и сейчас представляют собой особый вид хроники, заданием которой являеться показать факты без особого анализа причинно-следственных связей. Отдавая текст в печать, я очень хорошо представляю себе, что он является не биографией, а материалом для биографов. Поәтому для всех должно быть очевидным, что статья не закончена. Интерес к особе Яна Филиппа все также растет. Следовательно, ознакомление с представленными мной архивными материалами может быть существенным с точки зрения понятности, кем были предки человека, владеющего множеством умственных способностей, который сначала вдохновил людей собственного окружения, а затем и будуших исследователей. В связи с әтим необходимо было представить в конце работы приложение, с помощью которого читатель самостоятельно может познакомиться с предложенными архивными документами итальянской семьи.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2015, 23
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Architekt Jakub Fontana w służbie marszałka Franciszka Bielińskiego
Architect Jakub Fontana Employed by Marshal Franciszek Bieliński
Autorzy:
Wyszomirska, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16035390.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
architektura XVIII w.
Jakub Fontana
Marszałek Franciszek Bieliński
18th century architecture
Marshal of the Court Franciszek Bieliński
Opis:
Niniejszy artykuł jest poświęcony wybitnemu architektowi, Jakubowi Fontanie (1710-1773), pozostającemu w około dwudziestoletniej służbie marszałka nadwornego, a następnie wielkiego koronnego, Franciszka Bielińskiego (1683-1766), postaci silnie związanej z Warszawą czasów saskich. Na podstawie nieznanych dotąd badaczom źródeł archiwalnych autorka przedstawia nowe fakty, które uzupełniają dotychczasową wiedzę na temat tego architekta oraz rzucają dodatkowe światło na zakres, charakter oraz chronologię jego prac dla swojego protektora. Autorka sięga do początków znajomości Franciszka Bielińskiego z ojcem Jakuba, Giuseppe Fontaną, omawia okoliczności dwukrotnej podróży edukacyjnej młodego architekta do Paryża, zapewne współfinansowanej przez Bielińskiego, aby następnie przedstawić główne prace przy kościele w Karczewie, w rezydencjach w Otwocku i Warszawie przy ul. Królewskiej,  organizację uroczystości pogrzebowych żony marszałka, Doroty Henrietty z  Przebendowskich (castrum doloris 1755 r.), projekt, a następnie przekomponowanie nagrobka poświęconego Janowi Jerzemu Przebendowskiemu i żonie Bielińskiego, wzniesienie kościoła i klasztoru w Górze Kalwarii (1755-1760). Ponadto artykuł omawia wykonanie przez Jakuba Fontanę szeregu inwestycji publicznych jako głównego architekta Komisji Brukowej (aż do 1761 r.), której marszałek przewodniczył od 1742 r. (były to pomiary gruntów, prace przy wytyczaniu kanałów), a także dokonanie wizji zamku królewskiego, sygnalizuje również równolegle prace przy założeniu jurydyki Bielino (ok. 1757). W końcowej części artykułu autorka stara się przedstawić wzajemne relacje między Jakubem Fontaną a Franciszkiem Bielińskim, który jako protektor i mecenas  nie tylko finansował przedsięwzięcia, ale także był rzecznikiem interesów architekta i okazywał względy jego rodzinie. Z kolei Jakub Fontana żywił szacunek do Bielińskiego i powierzone mu zlecenia traktował z najwyższą powagą.
The paper is dedicated to the outstanding architect Jakub Fontana (1710-73), for about twenty years serving at the court of Marshal of the Court Franciszek Bieliński (1683-1766), later Grand Marshal of the Crown, a personage closely bonded with the Warsaw of the Saxon era. On the grounds of previously unknown archival sources, new facts are revealed that complete the so-far knowledge of the architect and shed additional light on the range, character, and chronology of his works for his patron. The beginnings of Franciszek Bieliński’s acquaintance with Jakub’s father Giuseppe Fontana are presented; the circumstances of two educational trips of the young architect to Paris, most likely partially sponsored by Bieliński, are discussed; these to be followed by the presentations of his main works on the church in Karczew, the residences in Otwock and Warsaw (in Królewska Street); the funerary ceremonies of Marshal’s wife Dorota Henrietta née Przebendowski (castrum doloris 1755); the design and later re-composition of the tomb commemorating Jan Jerzy Przebendowski and Bieliński’s wife; the raising of the church and convent in Góra Kalwaria (1755-60). Furthermore, what is discussed are a number of public projects executed by Jakub Fontana as the main architect of the Cobblestone Commission (until 1761) which the Marshal chaired as of 1742 (land surveys for marking out canals), as well as the vision of the royal castle; additionally, simultaneous works on establishing the Bielino jurisdiction (ca 1757) are signalled. In the final part of the article an attempt is made to present mutual relations between Jakub Fontana and  Franciszek Bieliński, who being the patron did not only finance the projects, but also acted as an advocate of the architect’s interests, showing much concern for his family. Jakub Fontana, in his turn, highly respected Bieliński and regarded the tasks commissioned by him with utmost attention.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 499-528
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Armatorzy, szyprowie i marynarze w portach południowego Bałtyku w XVIII wieku
Shipowners, Skippers and Sailors in the Ports of the Southern Baltic in the 18th Century
Autorzy:
Łączyńska, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1601692.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
people of the sea
the southern Baltic
the 18th century
armator
szyper
marynarz
południowy Bałtyk
XVIII w.
Opis:
Szeroko rozumiane pojęcie ludzi morza obejmuje nie tylko tych, którzy przemierzając akweny, ryzykowali swoim życiem, ale i tych, którzy wysyłali ich w rejs i ryzykowali swoim majątkiem. Analiza obejmuje środowisko ludzi morza w głównych portach bałtyckich (Gdańsk, Szczecin, Elbląg, Stralsund, Kołobrzeg) w zależności od stanu badań. Środowisko armatorów dość żywo reagowało na zmienne koniunktury gospodarcze. Należy też zauważyć, że w coraz większym stopniu ich aktywność zależała od polityki gospodarczej rządu centralnego (system podatkowy, monopolowy, akcyzowy). Widoczny jest też związek armatorstwa z prowadzeniem działalności kupieckiej oraz dużą popularnością spółek armatorskich zawiązywanych w celu prowadzenia wspólnych interesów handlowych, wzmacnianych poprzez koligacje rodzinne i towarzyskie. W okresach prosperity wzrastała liczba żaglowców, łatwiej było szyprom i marynarzom znaleźć pracę na statku. Kwestia ich zatrudnienia była regulowana odgórnie regulaminami i zapisami wilkierzy miejskich. Brak było jednak państwowych lub miejskich ustaw socjalnych, a zabezpieczenie życia i zdrowia lub bytu rodziny zależało od inicjatyw prywatnych lub gildii.
The term ‘people connected with the sea’ sensu largo includes not only those who sailing through the oceans risked their lives, but also those who sent the former risking their possessions. The present analysis covers the groups of the people connected with the sea in the main Baltic ports (Gdańsk, Szczecin, Elbląg, Stralsund, Kołobrzeg). Shipowners reacted swiftly to the changing economic situation; it should be noted that their activities were more and more influenced by the central government’s economic policy (through the systems of taxation, monopolies and excise). Shipowners started undertaking commercial activity and creating shipping companies, related informally by blood and friendship; being engaged in trade became popular. In periods of prosperity the number of sailing ships was increasing, and it was easier for skippers and sailors to find a job on board a ship. Their employment was regulated by law (e.g. Danzig Willkür). Yet there were neither state and municipal social regulations nor life, health and family insurance; such things depended on private initiatives or the guilds.
Źródło:
Studia Maritima; 2015, 28; 53-74
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„Na skrzydłach pokoju, w porannym wietrzyku…”. Tersteegen, Klopstock, młody Hölderlin: poetyckie wizje ciszy
“On Wings of Peace and Morning Air…” Klopstock, Tersteegen and the Young Hölderlin: Poetical Visions of Silence
Autorzy:
Haas, Agnieszka K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/559299.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Gdańskie Seminarium Duchowne
Tematy:
Hölderlin
Klopstock
literatura niemiecka XVIII w.
mistyka
pietyzm
Tersteegen
German Literature of the 18th century
Mysticism
Pietism
Opis:
Teologicznie ważny temat ciszy był podejmowany również w poezji XVIII w. Trzej niemieccy poeci znajdujący się pod wpływem pietyzmu – Gerhard Tersteegen (1697‒1769), Friedrich Gottlieb Klopstock (1724‒1803) oraz Friedrich Hölderlin (1770‒1843) realizują go na trzy różne sposoby. Gerhard Tersteegen, w ujęciu ciszy najbliższy teologii chrześcijańskiej, korzysta z tradycji mistycznej, w której cisza związana jest z kontemplacją oraz stanowi warunek zjednoczenia duszy z Bogiem. Także dla F. G. Klopstocka pojęcia ciszy i pokoju wypływają z doświadczenia religijnego, chociaż poeta używa ich również w utworach o tematyce świeckiej. Młody F. Hölderlin ukazuje ciszę jako alegoryczną postać bóstwa. Łącząc myśl platońską z tradycją chrześcijańską dąży do stworzenia uniwersalnej, duchowej, ale nie religijnej wizji ciszy.
The theologically important theme of silence was undertaken by poets of the 18th century. Three German poets under the influence of Pietism – Friedrich Gottlieb Klopstock (1724‒1803), Gerhard Tersteegen (1697‒1769) and Friedrich Hölderlin (1770‒1843) – realize this theme in three different ways. In his way of showing silence Gerhard Tersteegen has come nearest to the Christian doctrine. He uses the mystical tradition, in which silence is part of contemplation and the condition of the fellowship of the soul with God. The concepts of silence and peace in the poems of F. G. Klopstock are connected with the religious experience, but he also uses them with secular subject matter. The young F. Hölderlin shows silence as an allegorical figure of the pagan god. Hölderlin, uniting the Platonic thought with the Christian tradition, aims to create a universal, spiritual, non-religious concept of silence.
Źródło:
Studia Gdańskie; 2011, 29; 403-430
0137-4338
Pojawia się w:
Studia Gdańskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Układ nadawczo-odbiorczy w wielkopolskich inwentarzach z 2. połowy XVIII wieku
A narrator-audience system in Wielkopolska inventory books from the 2nd half of the 18th century
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/498398.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia historyczna,
nadawca,
odbiorca,
inwentarze,
XVIII w.,
Wielkopolska
historical dialectology,
narrator,
audience,
inventory books,
18th century,
Opis:
Inwentarze dóbr szlacheckich z 2. połowy XVIII w. są tekstami wielowarstwowymi ze względu na zmieniający się w nich układ nadawczo-odbiorczy. Są to dokumenty zawierające wypowiedzi osób trzecich i elementy innych aktów komunikacji. Analizowany proces staje się tym samym kilkuetapowy (poczynając od zeznań świadków, a na wydaniu tekstów kończąc). Elementy poziomu niższego stają się na poziomie wyższym częścią komunikatu i mogą być modyfikowane, co przejawia się m.in. zmianą kodu, odmiany językowej czy formy podawczej. Celem artykułu jest odpowiedź na pytania: kto i do kogo mówi w analizowanych inwentarzach i jakie na poziomie cech językowych niesie to konsekwencje dla tekstu.
Inventory books of nobility estates from the 2nd half of the 18th century are multi-layer texts due to the changing narrator-audience system. These documents include utterances of third persons and elements of other acts of communication. The analysed communication is therefore a multi-stage process (starting with the witnesses’ statements and ending with publication of the texts). Elements of a lower level become, on a higher level, a part of a message and can be modified. This is reflected in, among other things, a change of the code, language variety or input form. The goal of this article is to provide answers to the questions: who addresses whom in the analysed inventory books and what are its consequences to the text on the level of linguistic features.
Źródło:
Gwary Dziś; 2018, 10; 153-162
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Los caminos del bien y del mal en la pintura novohispana, siglo XVIII
The paths of good and evil in the 18th-century painting of the New Spain
Ścieżka dobra i zła w malarstwie nowohiszpańskim w XVIII wieku
Autorzy:
von Wobeser, Gisela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1837342.pdf
Data publikacji:
2020-12-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
Colonial painting
New Spain
18th century
religious iconography
malarstwo kolonialne
Nowa Hiszpania
XVIII w.
ikonografia religijna
Opis:
The Catholic Church propagated the idea of the existence of two paths, that of good and that of evil, through images, so that the faithful would regulate their conduct based on the teaching they contained. The path of good, which was ethically recommended, led to heaven. It was called “the path of thorns” because it was of renouncing earthly goods and satisfactions in favour of suff ering. The path of evil, presided by the demon, led to hell. It was called “the path of roses” because it was pleasant. In him amusements prevailed, the good life and the enjoyment of sensory pleasures.
Kościół Katolicki poprzez obrazy propagował ideę istnienia dwóch ścieżek, dobra i zła, tak aby wierni mogli kształtować swoje postępowanie na podstawie zawartego w nich nauczania. Droga dobra, która była polecana pod względem etycznym, prowadziła do nieba. Nazywano ją „ścieżką cierni”, ponieważ oznaczała wyrzeczenie się ziemskich dóbr i satysfakcji, i oddanie się cierpieniom. Ścieżka zła, której przewodniczył demon, prowadziła do piekła. Nazywano ją „ścieżką róż”, ponieważ była przyjemna. Panowały na niej rozrywki, radosne życie i cieszenie się zmysłowymi przyjemnościami.
Źródło:
Sztuka Ameryki Łacińskiej; 2020, 10; 101-121
2299-260X
Pojawia się w:
Sztuka Ameryki Łacińskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wybrana problematyka konstrukcyjna obiektu zabytkowego przywracanego do użytkowania
Ecotechnology – selected structural design problems concerning a historical building being restored to use
Autorzy:
Ślusarczyk, J.
Woźniak, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/161691.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polski Związek Inżynierów i Techników Budownictwa
Tematy:
budynek zabytkowy
klasztor
XVIII w.
stan zachowania
analiza uszkodzeń
naprawa
przebudowa
wzmocnienie
historic building
monastery
XVIII century
state of preservation
damage analysis
repair
rebuilding
strengthening
Opis:
Przywracanie zabytku do użytkowania, w zależności od rangi historycznej i zakładanej współczesnej funkcji, może wiązać się nie tylko z naprawą czy rekonstrukcją, ale nawet przebudową. Roboty realizuje się na podstawie zatwierdzonego projektu konstrukcyjnego. Rozwiązania w nim zawarte są uwarunkowane zarówno wytycznymi ekspertyzy stanu technicznego jak również zaleceniami i uzgodnieniami konserwatorskimi. Wybrane zagadnienia konstrukcyjne omówiono na stosownym przykładzie przywracanej do użytkowania części zespołu klasztornego z projektowaną funkcją hotelowo-turystyczną.
The restoration to use of a historical building may, depending on its historical status and its intended modern function, require not only repairs and reconstruction, but also structural alteration. Works are carried out based on an approved structural design. The solutions contained in such a design are dependent on both the guidelines contained in an expert analysis of the building’s technical condition, and on recommendations and arrangements made concerning matters of conservation. Selected structural problems are described in relation to the example of part of an abbey complex planned to be restored to use to serve hotel and touristic functions.
Źródło:
Przegląd Budowlany; 2013, R. 84, nr 4, 4; 44-47
0033-2038
Pojawia się w:
Przegląd Budowlany
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dobra szlacheckie i ich właściciele w powiecie orłowskim w drugiej połowie XVIII wieku
Noble estates and their owners in the Orłów county in the second half of the 18th century
Autorzy:
Kobierecki, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/688985.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
polska szlachta w XVIII w.
powiat orłowski
własność szlachecka
Polish nobility in the 18th century
Orłów country
noble estate
Opis:
The Orłów county, being one of the smallest in the Polish-Lithuanian Commonwealth, was a part of the Łęczyca voivodship. The towns, villages and other real estate in this county belonged exclusively to the nobility and to the Catholic Church. The contemporary historians investigating the ownership of these properties in the 16th and 17th centuries unambiguously determined that the accumulation of properties and creation of large estates made up of a dozen or more villages did not occur in the said county. The owners of noble estates were not too wealthy, neither in the country nor in the voivodship. The situation did not change in the next century, as confirmed by the study into the records of the chimney tax in 1775 and the head tax in 1790, which covered the entire Łęczyca voivodship. At the time, the most affluent was the voivode of Łęczyca, Szymon Dzierzbicki, being in possession of the town of Bielawa and eight villages, as well as the voivode of Vitebsk, Józef Sołłohub, the owner of Żychlin, six full villages and a part. In 1790, the largest property, including six villages, belonged to the general of the Russian army, Jan Sołłohub. It confirms that no noble estate that would be composed of over ten towns existed in the Orłów county. The area was dominated by small estates, consisting of one or two villages, or their parts, which mainly belonged to the less affluent nobility. In some cases, a village was owned by two or three noblemen, but sometimes even by thirteen. Over the next 15 years, the situation has not changed significantly since the process of property consolidation did not take place. The group of landowners did not grow smaller, and the analysis of the number of chimneys in the villages of the Orłów county in 1790 indicated that a considerable part of the Orłów nobility was working the land and was also tax exempt for having small estate.
Powiat orłowski, należący do najmniejszych pod względem powierzchni w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wchodził w skład województwa łęczyckiego. Miasta, wsie i inne nieruchomości istniejące w tym powiecie należały jedynie do szlachty i Kościoła katolickiego. Współcześni historycy badający własność owych dóbr w XVI i XVII stuleciu ustalili jednoznacznie, że na obszarze owego powiatu nie doszło do kumulacji i utworzenia kilkunastowioskowych bądź jeszcze większych majątków. Z drugiej strony właściciele dóbr szlacheckich nie byli zbyt zamożnymi w kraju, jak również w województwie. Sytuacja nie zmieniła się w następnym stuleciu, co potwierdzają wyniki badań rejestrami podymnego z 1775 r. i pogłównego z 1790 r., które objęły całe województwo łęczyckie. W tym czasie do najbogatszych należeli wojewoda łęczycki Szymon Dzierzbicki, posiadający miasto Bielawę i osiem wsi, czy wojewoda witebski Józef Sołłohub, właściciel miasta Żychlina oraz sześciu i części wsi. W 1790 r. największy majątek, liczący sześć wsi, należał do generała wojsk rosyjskich Jana Sołłohuba. To potwierdza, że na obszarze powiatu orłowskiego nie było majątków szlacheckich składających się z więcej niż 10 miejscowości. Dominowały majątki niewielkie, składające się z jednej, dwu bądź części wsi, należących w większości do ubogiej szlachty. W niektórych przypadkach wsie miały po dwóch–trzech właścicieli, a zdarzały się przypadki, że nawet 13. W ciągu 15 lat nie nastąpiła zdecydowana zmiana, ponieważ nie dokonał się proces scalania dóbr. Ta grupa właścicieli nie zmniejszyła się, a analiza liczby dymów we wsiach powiatu orłowskiego z 1790 r. wykazała, że spora część orłowskiej szlachty zajmowała się pracą na roli i była również zwolniona z płacenia podatków ze względu na zbyt mały majątek.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2017, 16, 2
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
W cieniu długów, sąsiedzkich sporów, zajazdów i procesów. Obraz Chryzostoma Karpia (1650–1714), posesjonata z powiatu słonimskiego
In the Shadow of the Debts, Neighbourly Disputes, Forays, and Lawsuits. The Image of Chryzostom Karp (1650–1714), a Landowner from the Slonim County
Autorzy:
Karp, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2131653.pdf
Data publikacji:
2020-09-19
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Karpiowie
Luszniew
powiat słonimski w XVII i XVIII w.
Karp family
Slonim County in the seventeenth and eighteenth centuries
Opis:
W artykule przedstawiono postać Chryzostoma Karpia, posesjonata z powiatu słonimskiego. Prezentując jego losy, autor pragnie zwrócić uwagę na specyfikę postaw szlachty tego powiatu na przełomie XVII i XVIII w.
The article presents the figure of Chryzostom Karp – a rich landowner from the Slonim County. Presenting the life of Chryzostom, the author would like to draw attention to the specificity of the attitudes of the Slonim County nobility at the turn of the eighteenth century.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2020, 6; 167-196
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Relacje między odmianami stylowymi języka doby średniopolskiej
Relations between stylistic variety of language in Middle Polish period
Autorzy:
Cybulski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/594157.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
text
stylistic variation
16th–18th century Polish language
tekst
odmiana stylistyczna
język polski XVI–XVIII w.
Opis:
Autor analizuje przykłady obecności elementów jednej odmiany stylowej (np. potocznej) w gatunkowo określonych tekstach innej odmiany (np. urzędowej) w XVI–XVII w. i rozważa, czy to przykłady świadomej stylizacji, czy relikty hipotetycznego pierwotnego „amorficznego continuum stylowego”, w którym nie było jeszcze ukształtowanych odmian stylowych.
The author analyses examples of occurrence of the elements of a particular stylistic variety (f.e. colloquial) in stylistically categorized 16th–18th century texts belonging to other variety (f.e. formal). The author examines whether these are the examples of a conscious stylization or the relics of primary hypothetical “amorphic stylistic continuum”, in which particular stylistic varieties had not yet been developed.
Źródło:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN; 2013, 59; 21-32
0076-0390
Pojawia się w:
Rozprawy Komisji Językowej ŁTN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Druki cyrylickie z biblioteki bazylianów w Żyrowicach
Cyrillic prints from the Basilians library in Żyrowice
Autorzy:
Jaroszewicz-Pieresławcew, Zoja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1195927.pdf
Data publikacji:
2021-03-30
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
bazylianie
Żyrowice
biblioteka
druki cyrylickie
XV-XVIII w.
the Basilians
library
cyrillic prints
15th-18th centuries
Opis:
W artykule przedstawiono krótko historię i losy biblioteki klasztornej bazylianów w Żyrowicach. Na początku XIX w. liczyła ona 3867 tomów i była drugą, po wileńskiej, w prowincji litewskiej. Zbiory uległy rozproszeniu i obecnie znajdują się w wielu krajach. Celem autorki było identyfikacja i opis zachowanych do dziś egzemplarzy druków cyrylickich, ponieważ dokumentacja klasztorna jest niepełna. W badaniach pomocne były charakterystyczne znaki własnościowe naniesione w księgach w .1758 i 1759 roku. Z autopsji opisano księgi z Biblioteki Akademii Nauk im. Wróblewskich w Wilnie, Biblioteki Akademii Nauk w Sankt Petersburgu i Biblioteki Narodowej w Warszawie Pozostałe, przechowywane w bibliotekach w: Rosji (Moskwa), Ukrainie (Kijów i Lwów) i Wielkiej Brytanii (Londyn), odszukano w katalogach drukowanych i artykułach. naukowych. Wśród zachowanych druków klasztornych przeważają liturgiczne i cerkiewne. Są także dzieła ojców Kościoła wschodniego, hagiografie, gramatyki języka słowiańskiego i dzieło prawnicze Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego Pochodzą one nie tylko z drukarń bazyliańskich ale i prawosławnych działających od XV do końca XIVIII w. na ziemiach Rzeczypospolitej i Rusi Moskiewskiej.
The article describes briefly the history of the Basilians monastery library in Żyrowice. It consisted of 3867 volumes at the beginning of the 19th century and was the second in the Lithuanian Province, the Vilnius was the first one. The collection was dispersed and can be found in many countries nowadays. The author aimed at identification and description of preserved copies of the Cyrillic prints, because the monastery documentation is incomplete. Specific provenance signs, placed on the books in 1758 and 1759, were helpful in the inquiry. The autopsy descriptions of the books from the Wróblewski Library of the Academy of Sciences in Vilnius, the library of the Academy of Sciences in Saint Petersburg, and the National Library of Poland in Warsaw were prepared by the author. The others, stored in the libraries of Russia (Moscow), Ukraine (Kyiv, Lviv), and Great Britain (London) were identified in printed catalogues and research articles. The majority of preserved monastic prints are liturgical and orthodox ones. Also works of the Orthodox Church Fathers, hagiographies, grammars of the Slavonic language, and the juristic work Statut Wielkiego Księstwa Litewskiego [the Statute of the Great Duchy of Lithuania] were found. They come from either Basilian or Orthodox printing houses active from the 15th until the end of the 18th century at the territory of Poland and Moscow Ruthenia.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2021, 15, 1; 9-28
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Tadeusz Kuntze, detto “Taddeo Polacco”, tra Roma, i Colli Albani e il Lazio
Tadeusz Kuntze, zwany “Taddeo Polacco”, między Rzymem, Colli Albani i Lazio
Autorzy:
Petrucci, Francesco
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/23944996.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Tadeusz Kuntze
Francisco Goya
rodzina Madrazo
Rzym
malarstwo XVIII w.
the Madrazo family
Rome
18th-century painting
Opis:
The artistic activity of Tadeusz Kuntze, nicknamed ‘Taddeo Polacco’ (Zielona Góra 1727 – Rome1793) has not as yet been properly evaluated, despite him having been one of the most prolific painters active in Rome from the mid-1760s to the 1780s. An attempt at placing Kuntze’s creative accomplishments in a broader context of artistic interconnections and influences has been made. Among the latter, it is Kuntze’s bonds with the Spanish colony in Rome that are of special importance, particularly the impact of his art on the formation of young Francisco Goya. A separate, however not less important issue is the influence of the Polish artist on the Madrazo family of painters whose members played a key role in 19th-century Spanish art.
Artystyczna działalność Tadeusza Kuntzego, zwanego „Taddeo Polacco” (Zielona Góra 1727 – Rzym 1793), nie doczekała się do tej pory odpowiedniej oceny, mimo że był on jednym z  bardziej płodnych malarzy aktywnych w Rzymie od połowy lat 60. do 80. XVIII w. Artykuł jest próbą umiejscowienia twórczych osiągnięć Kuntzego w szerszym kontekście artystycznych powiązań i oddziaływań. Wśród tych ostatnich na szczególną uwagę zasługują związki Kuntzego z kolonią hiszpańską w Rzymie, a przede wszystkim znaczenie jego sztuki dla formacji młodego Francisca Goi. Osobnym, nie mniej istotnym zagadnieniem, jest oddziaływanie twórczości polskiego artysty na dynastię malarzy Madrazo, której przedstawiciele odegrali kluczową rolę w sztuce hiszpańskiej XIX w.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2021, 83, 2; 351-375
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Biskupi uniccy wobec reform kalendarza w drugiej połowie XVIII wieku
The Uniate Bishops’ Attitude Towards the Calendar Reforms in the Second Half of the 18th Century
Autorzy:
Wereda, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1929362.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Cerkiew unicka w XVIII w.
reformy kalendarza
biskupi uniccy XVIII w.
redukcja świąt
kalendarz liturgiczny Cerkwi unickiej
the Uniate Church in the 18th century
reforms of the calendar
Uniate bishops in the 18th century
reduction of holidays
liturgical calendar of the Uniate Church
Opis:
The provisions of the Union of Brest guaranteed the use of the Julian calendar in the Uniate Church. In the second half of the 18th century, as result of the social-political changes and of the so-called reduction of holidays in the Latin Church the issue of a reform of the calendar was brought up in the circle of the Uniate Church hierarchs. Work on it and debates showed that the calendar was clearly considered to be a element identifying all the faithful and an important factor creating a sense of separateness and of one's identity in the multi-confessional and multinational Republic of Poland. The issue of a reform of the calendar used by the Uniate Church was raised in the forum of the Great Sejm, but a new list of holidays was compiled by Uniate bishops during the congress held in Warsaw on 17th September 1790. The hierarchy of the Uniate Church also had to take a position on the changes in the calendar introduced by the invader countries. The actions taken by Uniate hierarchs in the 18th century are an illustration of the attempt to unite and combine economic reasons with religious and social influences dictated by the ideas of the Enlightenment.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2011, 59, 2; 147-169
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O wielkopolskich kazaniach ojca Szymona od św. Antoniego, karmelity. Przyczynek do historii kaznodziejstwa w Wielkopolsce czasów saskich
On the Greater Poland sermons of Father Simon of St. Antony, a calced Carmelite. A contribution to the history of preaching in Greater Poland during the Saxon times
Autorzy:
Puziak, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2043600.pdf
Data publikacji:
2018-12-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
kaznodziejstwo
zakony
karmelici trzewiczkowi
życie religijne w XVIII w.
życie religijne w Poznaniu
życie religijne w Wielkopolsce
Szymon od św. Antoniego
Opis:
Kaznodzieja z 1 poł. XVIII wieku – o. Szymon od św. Antoniego (karmelita trzewiczkowy) – działał w Poznaniu i w różnych miejscach Wielkopolski. Pośmiertnie został opublikowany zbiór jego kazań zatytułowany Dyaryusz odświętnego roku kaznodziejskiego. Do jego publikacji przyczynili się inni zakonnicy wielkopolskiej prowincji Najświętszego Sakramentu. W klasztorze poznańskim tej prowincji stale działali kaznodzieje wyznaczani przez kapitułę prowincjalną. Wśród nich był o. Szymon, który w okresie sprawowania urzędu kaznodziei głosił kazania w kościele karmelitańskim Bożego Ciała oraz innych kościołach zakonnych Poznania. Przy okazji odpustów parafialnych był zapraszany także do przepowiadania w różnych parafiach w Wielkopolsce. W jego kazaniach są zawarte różne ciekawe szczegóły historyczne odnoszące się do życia w epoce saskiej oraz wiążące się z miejscami, gdzie o. Szymon pełnił swoją posługę.
Father Simon of St. Antony (Szymon od św. Antoniego), a calced Carmelite and preacher of the fi rst half of the 18th century, was active in Poznań and other places in Greater Poland. A collection of his sermons titled A Diary of Sermons for the Holy Days of the Year (Dyaryusz odświętny roku kaznodziejskiego) was published posthumously by initiative of the monks of the Greater Poland province of the Most Blessed Sacrament. The Poznań monastery of this province was a place of continued ministry of preachers appointed by the provincial chapter. Among them was Father Simon, who during his offi ce as preacher, gave sermons in the Carmelite church of Corpus Christi and other monastic churches in Poznań. He was also invited to preach in various parishes of Greater Poland at parish festivals. His sermons contain various interesting historical details pertaining to life in the Saxon period and the places where he ministered.
Źródło:
Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski; 2018, 13; 27-49
1731-0679
Pojawia się w:
Ecclesia. Studia z Dziejów Wielkopolski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Noble estates and their owners in the Orłów county in the second half of the 18th century
Dobra szlacheckie i ich właściciele w powiecie orłowskim w drugiej połowie XVIII wieku
Autorzy:
Kobierecki, Michał
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689079.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
polska szlachta w XVIII w.
powiat orłowski
własność szlachecka
Polish nobility in the 18th century
Orłów country
noble estate
Opis:
Powiat orłowski, należący do najmniejszych pod względem powierzchni w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, wchodził w skład województwa łęczyckiego. Miasta, wsie i inne nieruchomości istniejące w tym powiecie należały jedynie do szlachty i Kościoła katolickiego. Współcześni historycy badający własność owych dóbr w XVI i XVII stuleciu ustalili jednoznacznie, że na obszarze owego powiatu nie doszło do kumulacji i utworzenia kilkunastowioskowych bądź jeszcze większych majątków. Z drugiej strony właściciele dóbr szlacheckich nie byli zbyt zamożnymi w kraju, jak również w województwie. Sytuacja nie zmieniła się w następnym stuleciu, co potwierdzają wyniki badań rejestrami podymnego z 1775 r. i pogłównego z 1790 r., które objęły całe województwo łęczyckie. W tym czasie do najbogatszych należeli wojewoda łęczycki Szymon Dzierzbicki, posiadający miasto Bielawę i osiem wsi, czy wojewoda witebski Józef Sołłohub, właściciel miasta Żychlina oraz sześciu i części wsi. W 1790 r. największy majątek, liczący sześć wsi, należał do generała wojsk rosyjskich Jana Sołłohuba. To potwierdza, że na obszarze powiatu orłowskiego nie było majątków szlacheckich składających się z więcej niż 10 miejscowości. Dominowały majątki niewielkie, składające się z jednej, dwu bądź części wsi, należących w większości do ubogiej szlachty. W niektórych przypadkach wsie miały po dwóch–trzech właścicieli, a zdarzały się przypadki, że nawet 13. W ciągu 15 lat nie nastąpiła zdecydowana zmiana, ponieważ nie dokonał się proces scalania dóbr. Ta grupa właścicieli nie zmniejszyła się, a analiza liczby dymów we wsiach powiatu orłowskiego z 1790 r. wykazała, że spora część orłowskiej szlachty zajmowała się pracą na roli i była również zwolniona z płacenia podatków ze względu na zbyt mały majątek.
The Orłów county, being one of the smallest in the Polish-Lithuanian Commonwealth, was a part of the Łęczyca voivodship. The towns, villages and other real estate in this county belonged exclusively to the nobility and to the Catholic Church. The contemporary historians investigating the ownership of these properties in the 16th and 17th centuries unambiguously determined that the accumulation of properties and creation of large estates made up of a dozen or more villages did not occur in the said county. The owners of noble estates were not too wealthy, neither in the country nor in the voivodship. The situation did not change in the next century, as confirmed by the study into the records of the chimney tax in 1775 and the head tax in 1790, which covered the entire Łęczyca voivodship. At the time, the most affluent was the voivode of Łęczyca, Szymon Dzierzbicki, being in possession of the town of Bielawa and eight villages, as well as the voivode of Vitebsk, Józef Sołłohub, the owner of Żychlin, six full villages and a part. In 1790, the largest property, including six villages, belonged to the general of the Russian army, Jan Sołłohub. It confirms that no noble estate that would be composed of over ten towns existed in the Orłów county. The area was dominated by small estates, consisting of one or two villages, or their parts, which mainly belonged to the less affluent nobility. In some cases, a village was owned by two or three noblemen, but sometimes even by thirteen. Over the next 15 years, the situation has not changed significantly since the process of property consolidation did not take place. The group of landowners did not grow smaller, and the analysis of the number of chimneys in the villages of the Orłów county in 1790 indicated that a considerable part of the Orłów nobility was working the land and was also tax exempt for having small estate.  
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2017, 16, 3
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gustaw III wobec rewolucji francuskiej
Gustav III’s attitude towards French Revolution
Autorzy:
Anusik, Zbigniew
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/689011.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Gustaw III
rewolucja francuska 1789–1792
Szwecja w II połowie XVIII w.
polityka zagraniczna Szwecji w II połowie XVIII w.
sytuacja polityczna w Europie w II połowie XVIII w.
Gustav III
French Revolution 1789–1792
Sweden in the second half of 18th century
Sweden’s foreign policy in the second half of 18th century
political situation in Europe in the second half of 18th century
Opis:
Gustav III was a King of Sweden from 1771 till 1792. From the very beginning of his reign he was firmly associated with France. Thanks to its support, he made a monarchist coup d’état in August 1772. For the next fifteen years he was the closest ally of the court of Versailles. The internal crisis, which started in 1787, meant that France was no longer able to play the current role in the international arena. One of the first European politicians who became aware of that fact was Gustav III. In the years 1788–1790, against the position of France, he led war with Russia, which he ended in August 1790. There is no doubt that he did it because of the developments in France. The king had long been terribly afraid of any revolutions. And it was not about social or economic changes caused by revolution. It was so as the King of Sweden considered a revolution a destructive force threatening all the thrones. He was afraid that the example of France, where the position of the king weakened with each passing month, could lead to a collapse of the monarchy in all other European countries. For this reason, Gustav III came up with the idea of making the armed intervention in France. In 1791 the most important thing for him was rescuing the threatened French monarchy. Not finding understanding with the representatives of the Triple Alliance (England, Prussia, Holland), he increasingly began to lean towards the concept of an alliance with Russia. A decision to sign the treaty of alliance with Catherine II finally sealed failure of Louis XVI’s escape from Paris in June 1791. Almost immediately after stopping the King of France at Varennes, Gustav III started to put together a broad coalition of powers whose primary aim was to rescue the institutions of the French monarchy. His initiatives in this regard, however, were not understood at European courts. Swedish diplomats met almost everywhere with cool and sometimes even hostile reception. The only result of a large-scale diplomatic action was the signing of the Drottningholm treaty with Russia in October 1791. It is also worth noting that Gustav III remained in constant contact with Louis XVI and his trusted representative in exile, Louis Auguste, Baron of Breteuil. Gustav III was murdered at a time when his proposals were accepted by Louis XVI and Marie Antoinette. The Tuileries court, initially quite sceptical towards the idea of an armed intervention in France. In March 1792 however the Baron of Breteuil, acting on behalf of the French royal couple, agreed on both, landing of the Swedish corps in Normandy and the organisation of a new escape of the royal family from Paris. The death of Gustav III shattered, however, all those intentions. The dying king also never learnt that in late March 1792 a chance for fulfilling all his desires and dreams appeared.
Gustaw III panował w Szwecji w latach 1771–1792. Od początku swoich rządów był mocno związany z Francją. Dzięki jej poparciu dokonał monarchistycznego zamachu stanu w sierpniu 1772 r. Przez kolejnych 15 lat był najbliższym sojusznikiem dworu wersalskiego. Zapoczątkowany w 1787 r. kryzys wewnętrzny sprawił, że Francja nie była w stanie dłużej odgrywać dotychczasowej roli na arenie międzynarodowej. Jednym z pierwszych polityków europejskich, który zdał sobie z tego sprawę, był właśnie Gustaw III. W latach 1788–1790, wbrew stanowisku Francji, prowadził wojnę z Rosją, którą zakończył w sierpniu 1790 r. Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że zrobił to ze względu na rozwój sytuacji we Francji. Król od dawna panicznie bał się bowiem wszelkich rewolucji. I nie chodziło mu bynajmniej o wywołane przez nie zmiany natury społecznej czy gospodarczej. W rewolucji król szwedzki widział niszczycielską siłę zagrażającą wszystkim tronom. Obawiał się, że przykład Francji, gdzie pozycja króla słabła z każdym miesiącem, może doprowadzić do upadku monarchii we wszystkich innych krajach europejskich. Z tego właśnie powodu Gustaw III powziął myśl o dokonaniu zbrojnej interwencji we Francji. W 1791 r. sprawą dla niego najważniejszą było już bowiem ratowanie zagrożonej monarchii francuskiej. Nie znajdując zrozumienia u przedstawicieli państw trójprzymierza (Anglia, Prusy, Holandia), coraz bardziej zaczynał skłaniać się ku koncepcji zawarcia przymierza z Rosją. Decyzję o podpisaniu traktatu sojuszniczego z Katarzyną II przesądziło niepowodzenie ucieczki Ludwika XVI z Paryża w czerwcu 1791 r. Niemal natychmiast po zatrzymaniu króla Francji w Varennes Gustaw III przystąpił do montowania szerokiej koalicji mocarstw, której pierwszoplanowym celem miało być ratowanie instytucji francuskiej monarchii. Jego inicjatywy w tym względzie nie znalazły jednak zrozumienia na dworach europejskich. Dyplomaci szwedzcy niemal wszędzie spotkali się z chłodnym, a niekiedy nawet z wrogim przyjęciem. Jedynym rezultatem zakrojonej na szeroką skalę akcji dyplomatycznej okazało się podpisanie traktatu drottningholmskiego z Rosją w październiku 1791 r. Warto też zwrócić uwagę na to, że Gustaw III pozostawał w stałym kontakcie z Ludwikiem XVI i jego zaufanym przedstawicielem na emigracji – Louisem Auguste’em baronem de Breteuil. Gustaw III został zamordowany w chwili, kiedy jego propozycje zostały zaakceptowane przez Ludwika XVI i Marię Antoninę. Dwór tuileryjski początkowo dość sceptycznie odnosił się bowiem do pomysłu zbrojnej interwencji we Francji. Jednak w marcu 1792 r. baron de Breteuil, występując w imieniu francuskiej pary królewskiej, zgodził się zarówno na lądowanie szwedzkiego korpusu w Normandii, jak i na zorganizowanie nowej ucieczki rodziny królewskiej z Paryża. Śmierć Gustawa III przekreśliła wszystkie te zamiary. Umierający król nigdy nie miał się też dowiedzieć, że w końcu marca 1792 r. pojawiła się szansa na spełnienie wszystkich jego pragnień i marzeń.
Źródło:
Przegląd Nauk Historycznych; 2017, 16, 1
1644-857X
2450-7660
Pojawia się w:
Przegląd Nauk Historycznych
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe oblicze oświeceniowej Warszawy – gmachy koszarowe projektowane przez Stanisława Zawadzkiego
New Facet of Warsaw of the Enlightenment: Barracks Designed by Stanisław Zawadzki
Autorzy:
Mączyński, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16035221.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Stanisław Zawadzki
Oświecenie
Warszawa
Kamieniec Podolski
architektura XVIII w.
koszary
Jean-François Neufforge
Enlightenment
Warsaw
18th century architecture
barracks
Opis:
Warszawskie koszary z czasów panowania króla Stanisława Augusta nie stały się dotychczas przedmiotem szczegółowych badań, zupełnie też niewykorzystane pozostały zarówno źródła archiwalne, jak i drukowane. Wobec unicestwienia stołecznych budynków koszarowych z czasów Oświecenia – najpierw w wyniku rozmaitych przekształceń, później zaś całkowitego ich zburzenia – tym większego znaczenia nabiera zachowana ikonografia, a zwłaszcza akwarele Zygmunta Vogla, który je uwiecznił. Realizm i staranność tych prac pozwala dokonać architektonicznej analizy namalowanych obiektów. Wybudowanie koszar powierzono majorowi Stanisławowi Zawadzkiemu, sprawującemu w latach 1777-1795 urząd architekta wojsk koronnych. Swe umiejętności projektanckie doskonalił on niegdyś w cieszącej się renomą rzymskiej Akademii św. Łukasza. Zyskał już uprzednio uznanie, projektując w 1782 r. gmach koszar w Kamieńcu Podolskim. Wzniesienie go w tamtejszej twierdzy, która broniła południowo-wschodnich rubieży Rzeczypospolitej, miało w intencji monarchy istotnie przyczynić się do podniesienia obronności kraju. Stąd wzięła się chęć zrealizowania stworzonego przez Zawadzkiego projektu jako dzieła wzorcowego: odznaczającego się nowoczesnością formy zewnętrznej i funkcjonalnie rozwiązanych wnętrz. Jeszcze wcześniej, w 1781 r., architekt wystawił w Warszawie koszary Kadeckie, położone opodal pałacu Kazimierzowskiego, stanowiącego podówczas główną siedzibę założonej przez króla Stanisława Augusta Szkoły Rycerskiej. Pozyskanie środków finansowych i formalny nadzór nad wznoszonymi gmachami warszawskich koszar poruczono wyznaczonej królewskim rozporządzeniem Komisji Lokacyjnej. Ludność stolicy czuła się utrudzona obowiązkiem nieustannego „goszczenia” żołnierzy, więc obietnica uwolnienia jej od tej powinności pozwoliła zebrać wystarczające fundusze na budowę koszar dla stołecznego garnizonu. Celem poboru owego podatku została w 1784 r. sporządzona specjalna Taryfa miasta Warszawy (nadająca po raz pierwszy wszystkim posesjom konsekwentną numerację). Inwestycja miała zresztą same zalety. Nie tylko uwalniała mieszkańców od przekleństwa kwaterunku, lecz także, gromadząc daną jednostkę wojska w jednej przestrzeni, w sposób istotny wpływała na subordynację żołnierzy oraz ich dyspozycyjność. Cała inwestycja – realizowana do 1788 r. – obejmowała cztery zespoły koszarowe w różnych częściach miasta. Na skarpie rozciągającej się wzdłuż Wisły od strony północnej mieściły się koszary Gwardii Pieszej Koronnej, a od strony południowej – koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Dalej od rzeki, okalając Starą i Nową Warszawę od zachodu, zlokalizowane były na północy koszary Artylerii Koronnej, a na południu koszary Gwardii Konnej Koronnej. Wszakże w jednym tylko przypadku – koszar Artylerii Koronnej miała to być budowa całkowicie nowego, wznoszonego od podstaw kompleksu, w dwóch innych: koszar Gwardii Pieszej Koronnej oraz koszar Gwardii Pieszej Litewskiej – daleko posunięta rozbudowa albo istniejącego już założenia koszarowego, albo budynku cywilnego wcześniej przeznaczenia, w przypadku zaś ostatnim – koszar Gwardii Konnej Koronnej – gruntowna renowacja funkcjonującego zespołu. Za dzieło najważniejsze – bo pozwalające projektantowi na największą swobodę –należy uznać koszary Artyleryjskie. Ich kompozycja zamknięta została w rozległym czworoboku zewnętrznych skrzydeł mieszkalnych, dwudziestotrzyosiowego od frontu oraz dwudziestosześcioosiowych bocznych. Owe skrzydła wydzielały trzy wewnętrzne dziedzińce, dwa mniejsze kwadratowe, tylne, oraz większy prostokątny, przedni. Elewacje zyskały surowy wystrój. Najokazalsza była fasada, rozczłonkowana trzema ryzalitami, ujętymi artykulacją porządkową, z których środkowy, ozdobiony dodatkowo kolumnowym portykiem zwieńczonym trójkątnym frontonem, mieścił bramę wjazdową koszar, a boczne wieńczyła dekoracja rzeźbiarska wyraźnie mówiąca nie tylko o militarnym przeznaczeniu gmachu, lecz także o ulokowaniu w nim siedziby artylerzystów. Wystrój, choć zgodnie z zasadami surowy, zyskał jednak dość wykwintny charakter, dostosowany do lokalizacji gmachu w centrum stolicy Rzeczypospolitej. Projektując koszary Artylerii Koronnej, Zawadzki nie naśladował żadnego konkretnego wzoru, lecz wykorzystywał twórczo najnowsze europejskie trendy. Może je udokumentować niemal współcześnie powstały plan koszar stworzony przez Jean-Françoisa Neufforge’a i zamieszony w suplemencie do jego autorskiego wydawnictwa Recueil élémentaire d'architecture…, które opublikowane zostało w Paryżu w latach 1775-1780. Koncepcji Zawadzkiego nie należy wszakże traktować jako modyfikacji francuskiego abrysu, gdyż nie na tym opiera się ich podobieństwo. Identyczne bowiem są nie formy, lecz zasady stosowane przez obu architektów: komponowanie – przy zachowaniu ścisłych reguł symetrii – monumentalnego, wieloskrzydłowego gmachu z wewnętrznymi dziedzińcami, z praktycznymi rozwiązaniami wynikającymi z powtarzalności starannie rozplanowanych jednostkowych modułów formalno-funkcjonalnych, dostosowanych do zróżnicowanego poziomu komfortu kwater oficerskich i żołnierskich. Skala przedsięwzięcia, jakie podejmowano przystępując do budowy stołecznych koszar, była w stanisławowskiej Warszawie bez precedensu. W 1788 r. podawano, że „na cztery fabryki koszar wyszło z kasy Komisji Lokacyjnej 1 473 693 zł”. Była to suma ogromna. Inne dane statystyczne również wkraczają w strefę wielkich liczb. Przy czterech prowadzonych równolegle „fabrykach” zatrudnionych było jednocześnie ponad tysiąc robotników, co również stanowiło liczbę znaczącą, zważywszy że ludność całej Warszawy w 1784 r. liczyła 63 tysiące mieszkańców. Należało zapanować nad tak gigantycznym zespołem zaangażowanych pracowników, skupionych na odległych od siebie placach, ale też – jak rzemieślnicy czy dostawcy – rozproszonych po całej ówczesnej aglomeracji. Front robót budowlanych został rozwinięty tak szeroko, że w roku 1785 cena cegły w stolicy gwałtownie podskoczyła o jedną trzecią. Pierwsze tworzone w Warszawie dzieła klasycystyczne nie mogły jeszcze przesądzić o zmianie jej barokowego oblicza. Sprawiły to dopiero rozrzucone w różnych częściach miasta monumentalne gmachy koszar, „wszystkie inne budowle tej stolicy wielkością i ozdobą architektury przewyższające”, a zwłaszcza odznaczające się znakomitym wyeksponowaniem w przestrzeni urbanistycznej koszary Artylerii Koronnej i koszary Gwardii Pieszej Litewskiej. Cechą wyraźnie je też wyróżniającą spośród innych dzieł, które nierzadko, wprowadzając klasycystyczną stylistykę, nie odcinały się całkowicie od baroku czy rokoka, była konsekwencja w zastosowaniu surowych form. Z jednej strony wynikało to z przyjęcia propagowanej przez teoretyków architektury zasady stosowności odniesionej do architektury militarnej, z drugiej zaś z wyraźnej osobistej predylekcji Zawadzkiego do takiej właśnie „rewolucyjnej” – jak to niekiedy określali badacze – odmiany klasycyzmu. Powstałe w stolicy budowle garnizonowe stały się istotnym tytułem do zasłużonej sławy Zawadzkiego pośród współczesnych, którzy zgodnie twierdzili, „iż wystawione przez niego gmachy koszar wojskowych w Warszawie i Kamieńcu Podolskim z nieporównaną oszczędnością nie tylko wygodę wojsku i mieszkańcom tych miast przyniosły, ale ozdobę w kraju i zaszczyt narodowi do późnej potomności przeniosą”. Spoglądając zaś z perspektywy ponad dwóch stuleci musimy w Stanisławie Zawadzkim docenić znakomitego architekta klasycystę, który miał odwagę wypowiadać się w najbardziej surowych, kubicznych formach, potrafił wykorzystywać najnowsze europejskie trendy sztuki architektonicznej, umiał też sprawnie rozwiązywać skomplikowane zagadnienia zarówno konstrukcyjne, jak i funkcjonalne tworzonych dzieł.
The Warsaw Barracks from the times of the reign of King Stanislaus Augustus have not as yet been thoroughly analysed; neither have archival sources nor printed records been studied for the purpose. In view of the fact that the Warsaw Barracks from the Enlightenment have been annihilated, first following various alterations to be later entirely demolished, what becomes of more importance is the preserved iconography, particularly the water colours featuring them by Zygmunt Vogel. The paintings’ realism and meticulousness allow to conduct the architectural study of the facilities they rendered. The raising of the Barracks was the project entrusted to Major Stanisław Zawadzki who served as the military architect of the Army of the Polish Crown in 1777-95. He had enhanced his designing skills at the once prestigious Roman Academy of St Luke. He had also won esteem by designing the Kamieniec Podolski Barracks in 1782. By raising that edifice in the fortress which defended south-eastern frontiers of the Polish-Lithuanian Commonwealth, the King intended to consolidate the defence potential of the country. Hence the uncompromised intention and readiness to implement the design by Zawadzki as a model boasting modern external forms and functionally solved interiors. Earlier still, in 1781, the architect had built Cadet Barracks in Warsaw; located in the vicinity of the Kazimierz Palace, they then served as the main seat of the School of Chivalry founded by King Stanislaus Augustus.   The fundraising project and formal supervision over the construction of the Warsaw Barracks were assigned to the Founding Committee. Warsaw residents, already frustrated with their duty to ‘host’ soldiers, were eager to release themselves from that responsibility and sufficiently contributed to financing the raising of the Barracks for the Warsaw garrison. In order to collect the levy, in 1784, a special Tariff of the City of Warsaw  was mounted (for the first time all the properties were assigned consistent numbering). The project could hardly be more beneficial: not only did it release the residents from the curse of quartering soldiers, but also through grouping a given army unit within a single space, it somehow boosted the soldiers’ morale and availability. The whole project, implemented until 1788, covered four barracks complexes at different spots within the city. On the escarpment along the Vistula on the northern side there were Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown, while from he east the Barracks of the Lithuanian Foot Guard were located. Further away from the river bordering Old and New Warsaw from the west, on the north the Barracks of the Artillery of the Polish Crown were placed, and in the south the Barracks of the Horse Guard of the Polish Crown could be found. However, only one of the facilities, namely the Barracks of the Artillery of the Polish Crown was to be a complex raised entirely from scratch; meanwhile in two other cases: of the Barracks of the Foot Guard of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard, the project implied a substantial extension either of an already existing barracks complex, or of an earlier civilian facility; in the last case, i.e. of the Horse Guard of the Polish Crown, it meant a thorough renovation of the already existing complex. It is the Artillery Barracks that have to be regarded as the most important, since they provided the biggest freedom to the designer. Compositionally, they were enclosed within an extended rectangle of residential wings: of 23 axes from the front and of 26 axes on the sides. The wings marked out three internal courtyards: two smaller square ones, at the back, and one larger, rectangular, at the front. The elevations boasted austere décor. The most splendid was the façade, segmented by three avant-corpses, framed witth the articulation of the order of which the middle one was additionally decorated with a colonnaded portico crowned with a triangular fronton and featured the gateway to the premises, while the lateral elevations were crowned with sculpture decoration clearly speaking of the military purpose of the buildings, but also showing that it served as home to jj. The décor, albeit austere in compliance with the principles, gained a peculiar refined character meant to match the building’s location in the heart of the capital of the Polish-Lithuanian Commonwealth. While designing the Barracks of the Artillery of the Polish Crown, Zawadzki did not follow any definite model, but creatively resorted to the latest European trends. These can be testified to by a barracks plan created by Jean-François Neufforge almost contemporarily and included in the supplement to the publication he authored Recueil élémentaire d'architecture… released in Paris in 1775-80. However, Zawadzki’s concepts should not be regarded as a modification of the French sketch, since this is not what the similarity consists in. Actually, it is not the forms that are identical for both architects, but the principles they apply: composing with the use of strict symmetry rules of a monumental multi-winged edifice with internal courtyards featuring practical solutions resulting from the reiteration of meticulously planned formal and functional modules, adjusted to the varied comfort of officers’ and soldiers’ quarters. The scale of the project to build the Barracks in the capital was unprecedented in King Stanislaus’ Warsaw. In 1788, the news was spread that ‘the Founding Committee financed the four Barracks factorias with 1,473,693 zlotys’. It was an impressive sum of money. Other statistical data also enter a large-figure scale. Four simultaneously run factorias employed over 1,000, an astounding number compared to the total of Warsaw’s residents in 1784 at 63,000. It was quite a challenge to coordinate such a giant team of workers involved in the construction process on distanced plots, and sometimes, as in the case of craftsmen and suppliers, dispersed throughout the whole of Warsaw’s territory. The extent of the works was so enormous that in 1785 the brick price suddenly soared by a third. The first Neo-Classical works created in Warsaw could not make the decisive step towards transforming its Baroque facet. This was actually achieved only with the monumental Barracks, ‘superior to any other buildings of the capital in grandeur and architectural ornament’, scattered through different parts of the city, particularly by the Barracks of the Artillery of the Polish Crown and those of the Lithuanian Foot Guard exquisitely exposed in the urban layout. The feature that differed them clearly from other works which often, even if introducing the Neo-Classical stylistics, did not entirely dissociate themselves from the Baroque and Rococo, was the consistency in keeping the austerity of forms. This resulted on the one hand from the application of the principle of adequacy to military architecture promoted by architecture theoreticians, while on the other from Zawadzki’s clear personal preference for such a ‘revolutionary’ variant of Neo-Classicism, as it was sometimes defined by scholars. The Garrison buildings raised in  Warsaw contributed to Zawadzki’s justified fame among his contemporaries who unanimously claimed that the ‘buildings of the military barracks raised by him in Warsaw and Kamieniec Podolski with incomparable economy not only provided comfort to the army and the two cities’ residents, but will also bring adornment to the country and glory to the nation for many generations to come’. When looking back from the perspective of over two centuries, Stanisław Zawadzki must be appreciated as an outstanding architect of Neo-Classicism who had the courage to express himself in utmost austere cubic forms, was able to take advantage of the most recent European trends in architectural art, and was also effective when it came to meeting complex structural and functional challenges of the works he created.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 4; 601-626
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Eliasz Karmelita (1690–1752) i jego muzyczne środowisko zakonne
Elias the Carmelite (1690–1752) and His Monastic-Musical Circles
Autorzy:
Puziak, Marcin
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/24024945.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Eliasz od Góry Karmel
karmelici
Poznań
muzycy karmeliccy
XVIII w.
Elias of Mount Carmel
Carmelites
the Carmelite musicians
eighteenth century
Opis:
Eliasz od Góry Karmel, karmelitański kompozytor z I poł. XVIII w. był dotąd słabo znany. Kwerenda źródłowa pozwoliła zweryfikować daty jego życia i uściślić bieg jego kariery zakonnej. Właściwie Jan Mataski, urodził się 4 XI 1690 r., śluby zakonne złożył 20 VII 1713 roku. Do końca życia przebywał w konwencie Bożego Ciała w Poznaniu. Oprócz rozwijania działalności muzycznej wykładał filozofię i teologię, zajmując się również wychowaniem młodych zakonników w nowicjacie i okresowo pełniąc funkcje administracyjne (prokurator konwentu). Zmarł w Poznaniu 23 X 1752 roku. Za jego życia w Poznaniu działali także inni muzycy zakonni, wśród których należy wyróżnić dwóch: Sebastiana od św. Jana Chrzciciela i Fabiana od św. Walentego. Oprócz nich aktywni byli, lub swoją działalność muzyczną zaczynali inni karmelici: Pafnucy od św. Placyda, Udalryk od św. Prokopa, Tyburcjusz od św. Franciszka, Teofil od św. Doroty, Kwintyn od św. Antoniego, Kazimierz od św. Jana Chrzciciela, Krzysztof od Trójcy Świętej, Nepomucen od Nawrócenia św. Pawła oraz Józef od św. Antoniego.
Elias of Mount Carmel was a Carmelite friar-composer of the first half of the eighteenth century. Source research has made it possible to verify the life dates of this previously little-known artist and reconstruct the course of his monastic career. Born as Jan Mataski on 4th November 1690, he took his monastic vows on 20th July 1713, and spent the rest of his life at the Corpus Christi Monastery in Poznań. Apart from his musical activity, he also taught philosophy and theology, educated and looked after young novices, and periodically held administrative functions (as the convent’s procurator). He died on 23rd October 1752 in Poznań. Other monastic musicians were working in Poznań in his lifetime, to mention only Sebastianus of St John the Baptist and Fabianus of St Valentine. There were also other Carmelites who were either pursuing or just beginning their work as musicians: Paphnutius of St Placidus, Udalricus of St Procopius, Tiburtius of St Francis, Theophilus of St Dorothy, Quintinus of St Anthony, Casimirus of St John the Baptist, Christophorus of the Trinity, Nepomucenus of St Paul’s Conversion, and Josephus of St Anthony.
Źródło:
Muzyka; 2023, 68, 3; 99-110
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ślady dołkowe na obszarze Polski - katalog
Cup Marks in the Polish Territory: a Catalogue
Autorzy:
Pauch, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2077197.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Wydawnictwo Bernardinum
Tematy:
cup marks
catalogue
16th – 18th century
religiousness
gothic churches
ślady dołkowe
katalog
XVI-XVIII w.
religijność
kościoły gotyckie
Opis:
Prezentowany tekst jest zestawieniem miejscowości z obszaru całej Polski, w których znajdują się świątynie posiadające na swych elewacjach ślady dołkowe. Celem niniejszego tekstu jest wskazanie rozległości występowania tak charakterystycznego zjawiska, które pozostaje niejednoznacznie rozpoznane w swej genezie. Przedstawiony katalog pozwala też prześledzić zmiany zachodzące w ilości śladów zinwentaryzowanych przez kolejnych badaczy, co wskazuje jednoznacznie na zanikanie przedmiotowych otworów.  
Hereby text is a catalogue of places from the area of Poland where are located churches which have cup marks on their elevations. The aim of the text is to point the expense of this characteristic phenomenon, which is so ambiguous in its genesis. The catalogue allows to follow changes in the number of traces tracked by numerous researchers. It also points out clearly the disappearance of cup marks. 
Źródło:
Studia Pelplińskie; 2020, 54; 233-259
0239-4456
Pojawia się w:
Studia Pelplińskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy w relacjach gospodarczych między Polską a Szwecją w XVIII wieku
Problems with the Economic Relations between Poland and Sweden in the 18th Cnetury
Autorzy:
Majewska, Gabriela
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1601689.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
trade between Poland and Sweden
shipping
the 18th century
handel między Polską a Szwecją
zboże
żelazo
żegluga
XVIII w.
Opis:
Handel morski krajów bałtyckich w epoce nowożytnej (XVI–XVIII w.) wykazywał silne powiązania z Europą Zachodnią, a także ożywione kontakty żeglugowe i handlowe wewnątrz basenu Bałtyku, głównie w relacji południe–północ. Ten kierunek wymiany w wypadku Polski zyskał na znaczeniu w XVIII w., kiedy rosło znaczenie kontaktów handlowych z krajami skandynawskimi kosztem Holandii. Głównym partnerem gospodarczym Polski na Bałtyku była Szwecja. Między tymi państwami wykształciły się silne powiązania rynkowe, czemu sprzyjał komplementarny charakter wymiany handlowej. Szwecja występowała jako znaczący odbiorca żywności, głównie zboża, a zarazem dostawca ważnych artykułów przemysłowych, głównie żelaza. Z komplementarnością gospodarki Szwecji i Polski wiąże się udział Polski w obrotach handlowych Szwecji, jej rola w zaspokajaniu potrzeb żywnościowych (głównie żyto i pszenica) północnego sąsiada i jej znaczenie jako odbiorcy najważniejszego artykułu eksportowego Szwecji – żelaza. Na podstawie statystycznych zestawień szwedzkich i polskich można pokazać, jak kształtowała się wielkość obrotów polsko-szwedzkich, jaki był bilans tych obrotów (dla większości okresu korzystny dla Polski), rodzaj i ilość wymienianych towarów między Szwecją a Polską, trendy rozwojowe, udział poszczególnych towarów w całości obrotów. Przechodząc do problematyki żeglugi między Polską a Szwecją, należy zwrócić uwagę na ruch statków między tymi krajami (liczba i tonaż), bandery obsługujące tę żeglugę, porty uczestniczące w handlu morskim obu krajów. Negatywne konsekwencje dla relacji gospodarczych polsko-szwedzkich miały konflikty wojenne, które angażowały państwa leżące nad Bałtykiem. Perturbacje w działalności handlu podczas wojen (wojna północna lat 1700–1721, oblężenie Gdańska w latach 1733–1734, wojny szwedzko-rosyjskie w latach 1741–1743 i 1788–1790) znalazły odbicie w ruchu żeglugowym zarówno Polski, jak i Szwecji, w obrotach handlu i jego strukturze.
The maritime trade of the Baltic countries in the modern period of history (16th–18th centuries) was characterised by strong links with Western Europe and within the Baltic Sea especially close contacts were kept along the North-South axis. This direction of exchange in the case of Poland became quite significant in the modern times when the importance of commercial contacts with the Scandinavian countries was increasing at the expense of the Netherlands. The main economic partner of Poland in the Baltic Sea was Sweden; those two countries created strong market links, which was favoured by the complementary character of the exchange. Sweden imported Polish food, mainly ce-reals, and – at the same time – was an important supplier of industrial articles, mainly iron ore, to Poland. The complementarity of the economies of Poland and Sweden was expressed in the fact that Poland satisfied the Swedish alimentary needs (mainly for rye and wheat), and was one of the principal receiver of the main Swedish export article – iron ore. The statistical Polish and Swedish data reveal how big the mutual exchange was, as well as how big the balance of the turnover was (generally positive for Poland); in addition, they reveal such details as the type and quantity of goods exchanged, the trends in the exchange, and what the composition of the turnover was like. When the shipping routes between Sweden and Poland are analysed, the following things should be taken in consideration: the number and tonnage of the ships engaged, the flags under which they sailed, and the ports participating in the maritime trade between those two countries. The wars the Baltic countries were embroiled in had negative consequences for the economic relations between Poland and Sweden; for example, the North War (1700–1721), the siege of Gdańsk (1733–1734), the wars between Sweden and Russia (1741–1743 and 1788–1790) were reflected in the marine traffic between Poland and Sweden, in their trade turnover and its structure.
Źródło:
Studia Maritima; 2015, 28; 35-52
0137-3587
2353-303X
Pojawia się w:
Studia Maritima
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Recepcja barokowej techniki fasady wklęsło-wypukłej na Dolnym Śląsku
The reception of the Baroque technic convex-concave façade (parete ondulata) in Lower Silesia
Autorzy:
Ludwig, B.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/145714.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
urbanistyka barokowa
architektura barokowa
XVII–XVIII w.
Dolny Śląsk
Baroque town planning
Baroque architecture
17–18th century
Lower Silesia
Opis:
Artykuł podejmuje problem analizy rozpowszechnienia szczególnej techniki barokowej stosowanej w projektowaniu fasad budynków monumentalnych na Dolnym Śląsku. Po raz pierwszy metodę tę wykorzystał w swych rzymskich aranżacjach Francesco Borromini. Dlatego nazwa tej techniki pojawia się najczęściej w literaturze pod włoskim określeniem parete ondulata. Ten sposób formowania fasad rozpowszechnił się szybko krajach europejskich, gdzie przyjmowały się formy nieklasycznego baroku, w tym na Dolnym Śląsku. Metoda elewacji wklęsło-wypukłej dawała bowiem duże możliwości w kreowaniu przyciągającej uwagę architektury i umożliwiała wyszukaną aranżację wnętrz urbanistycznych o silnym oddziaływaniu na odbiorcę. Metoda parete ondulata nie została przyswojona w lokalnej architekturze śląskiej. Większość budowli, które prezentują tę formę powstała na podstawie projektów Kiliana Ignaca Dientzenhofera. Poza tym metoda w zredukowanej formie została też zastosowana w kilku przypadkach przez architektów austriackich działających na Śląsku (J. B. Peintner, Ch. Hackner). W ciasnych wnętrzach urbanistycznych technika parete ondulata umożliwiała silniejsze oddziaływanie. Jednak na Śląsku wykorzystano ją tylko w pałacowych fasadach pierzei ulicznych we Wrocławiu - pałac Hatzfeldów i Uniwersytet Wrocławski oraz drobnych formach stosowanych w architekturze w latach 1715-1740, np. w portalach. Pomimo to, tych kilka dzieł architektury monumentalnej wzniesionych na Dolnym Śląsku z użyciem omawianej techniki prezentuje się jako dzieła wybitne w skali ogólnoeuropejskiej o indywidualnych, lokalnych cechach. Ze względu na twórców, wykazują również powinowactwo z kręgiem austriackim i czeskim.
The article aims to analyze the use of the Baroque convex-concave design technique, from the point of view of town-planning and architecture, for the facades of monumental buildings in Lower Silesia. For the first time this method was used in its Roman creations by Francesco Borromini. Hence, most often in the literature it appears under the Italian designation parete ondulata. Relatively quickly this technique became widespread in other European countries, in which non-Classical forms were being adopted, also in Lower Silesia. The convex-concave method of designing facades gave architects the possibility of creating attractive architecture and of designing sophisticated urban interiors that had a strong impact on the recipient. The parete ondulata method was not assimilated into the local Silesian architecture. Most of the buildings that present such forms were built on the basis of designs prepared by Kilian Ignaz Dientzenhofer and, in a reduced form, in several cases by Austrian architects active in Silesia (J. B. Peintner, Ch. Hackner). In cramped urban locations the parete ondulata technique provided the opportunity for making a stronger impression. However, in Silesia it was only applied in the facades of the Hatzfeld Palace and the University in Wrocław and in small architectural forms such as portals built in 1715–1740. Nevertheless, these few works of monumental architecture in Lower Silesia erected with the use of this technique present themselves as an outstanding achievement on the European scale with individual local characteristics. Because of the people who designed them, they also show an affinity with Austrian and Bohemian architecture.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2016, 61, 2; 5-33
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O czym milczą kroniki klasztorów grodzieńskich (II połowa XVII – XVIII wiek)
Autorzy:
Paulouskaya, Hanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690075.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
kroniki klasztorne
XVII–XVIII w.
autor
źródło historyczne
klasztor
monastery chronicles
seventeenth and eighteenth centuries
author
historical source
monastery
Opis:
Przedmiotem badań jest osiem kronik sporządzonych w pięciu grodzieńskich klasztorach w II połowie XVII i w XVIII w. Na podstawie analizy treści kronik i zastosowanego w nich sposobu przedstawiania świata autorka bada tematy i wątki w nich pominięte. Owe opuszczenia charakteryzują kroniki jako typ piśmiennictwa, ujawniają cele przyświecające ich spisywaniu, specyfikę autora-kronikarza, nadają szczególną wartość nietypowym informacjom znajdującym się w tych tekstach. There search is based on eight chronicles written down in five Grodno (Hrodna) monasteries in the second half of the seventeenth and in the eighteenth century. The content of the chronicles and the ways of its presentation allow the author to analyse the texts and find out topics and points missed. These omissions indicate chronicles as a literary genre, tell us about the goals of writing them down and about the specifics of the authors, give special value to any information included in the chronicles as an exception.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2016, 2
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O poziomie życia w mieście prywatnym doby stanisławowskiej na przykładzie Siemiatycz – wizja właścicielki miasta Anny Jabłonowskiej
About the standard of living in a private town of the Stanislaus Augustus era – Siemiatycze town case
Autorzy:
Schmidt, Joanna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/953270.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
18th century
Anna Jabłonowska of Sapieha
private towns
Podlasie
XVIII w.
Siemiatycze
Anna z Sapiehów Jabłonowska
miasta prywatne
Opis:
Niniejszy artykuł przedstawia wyniki badań nad poziomem życia w Siemiatyczach należących do księżnej Anny Jabłonowskiej. Omówiono kolejno sprawę warunków zdrowotnych, sanitarnych, problem zapewnienia bezpieczeństwa w mieście, a także poziomu zamożności siemiatyczan. Dokonano analizy stworzonych przez Annę Jabłonowską Ustaw powszechnych dla dóbr moich rządców. Znajdujące się tam artykuły wskazują, że miała ona świadomość konieczności poprawy warunków bytowych poddanych. Chciała to osiągnąć m.in. przez wprowadzenie przepisów porządkowych i zatrudnienie odpowiednich służb sanitarnych.
The article depicts the results of research on the standard of living in Siemiatycze – duchess Anna Jabłonowska’s estate. The author discusses health and sanitary conditions, safety issues, and Siematycze residents’ financial status. Common Statutes for my administrators’ estates drafted by Anna Jabłonowska have been analyzed herein. The clauses contained in this document confirmthat she was aware of the necessity to improve her subjects’ living conditions. She wanted to achieve this goal by introducing disciplinary provisions and employing relevant sanitary services, among other things.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2017, 25
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wizerunki Michała Kazimierza Paca – przegląd ikonografii hetmana litewskiego i wojewody wileńskiego
Autorzy:
Czyż, Anna Sylwia
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179447.pdf
Data publikacji:
2021-03-09
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
portrait of 17–18 c.
Grand Duchy of Lithuania
michał kazimierz pac
wielkie księstwo litewskie
portret XVII-XVIII w.
Opis:
W artykule zebrano i omówiono portrety Michała Kazimierza Paca, hetmana wielkiego litewskiego i wojewody wileńskiego, jednej ze znakomitszych postaci swoich czasów. Wizerunki Paca nie doczekały się do tej pory szerszych omówień. W artykule ukazano je w kontekście awansów na kolejne urzędy, co wymagało podjęcia szeregu działań z autokreacją. Jej częścią były też herby i eksponowanie powiązań genealogicznych. W artykule omówiono całą znaną ikonografię hetmana, a także wzajemne zależności pomiędzy portretami.
The article deals with the little-known portraits of Michał Kazimierz Pac. They demonstrate that he did take proven self-aggrandizement measures used by others to portray themselves as public figures and as individual full of virtues. However, Pac concentrated on his soldierly service, disregarding his offices of the Vilnian voivode, possibly because he considered them prestigious but not so much important as his laudable hetmanly deeds on the battlefield. Also, there are no private or collective portraits of Michał Kazimierz Pac in his iconography, other than the frescos from the church in Pożajście, although these forms of artistic communication were known and used in the Polish and Lithuanian Commonwealth. The most likely explanation of these two “gaps” is that Pac never married and devoted whole his life to the military career and to the building of the church under the invocation of St. Peter and St. Paul in the Antokol in Vilnius as his monument. Pac took care of his promotion after earning the field baton, which event started his further career. The compositional scheme he chose, codified by the lost full-body portrait by Daniel Schulz, was augmented in time by the addition of pieces of armor. This pattern was later repeated a number of times, growing in new attributes of the hetman’s office and in military staffage, as seen in the portrait from the Antokol church. The equestrian portrait (woodcut) of the hetman is an outstanding and early milestone in the formation of his public image.
Źródło:
Artifex Novus; 2020, 4; 86-110
2544-5014
Pojawia się w:
Artifex Novus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła inspiracji dekoracji porcelany z wytwórni w Miśni, Wiedniu i Berlinie w XVIII wieku a występowanie motywów kwiatowych
Sources of inspiration for the decoration of porcelain from the Meissen, Vienna and Berlin factories in the 18th century and the occurrence of floral motifs
Autorzy:
Grzejszczak, Łukasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29519227.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
porcelana europejska – historia XVIII w.
Miśnia – porcelana
Berlin – porcelana
Wiedeń – porcelana
motywy dekoracyjne – porcelana
grafika europejska XVII–XVIII w.
European porcelain-history of the 18th century
Meissen – porcelain
Berlin – porcelain
Vienna – porcelain
decorative motifs – porcelain
European graphics of the 17th–18th centuries
Opis:
Ojczyzną porcelany są Chiny, w których wyroby ceramiczne zaczęto produkować już za panowania dynastii Han (206 p.n.e. – 220 n.e.) i udoskonalono ten proces za panowania dynastii Tang (618–906) i Song (960–1279). W Europie porcelana pojawiła się dopiero po upływie kilku stuleci, do czego przyczynił się jej import prowadzony przez Portugalczyków i Holendrów. Przedmioty te wzbudzały zachwyt kolekcjonerów i dostarczały inspiracji artystom. Od XVI stulecia podejmowano także prace zmierzające do wynalezienia europejskiej porcelany. Udało się to z chwilą założenia w 1710 roku Królewskiej Manufaktury Porcelany w Miśni, a później dość licznych wytwórni, m.in. w Wiedniu, Berlinie, Nymphenburgu, Ludwigsburgu czy francuskiej manufaktury Sévres. Inspiracji dla dekoracji wczesnych wyrobów dostarczała zarówno porcelana chińska, jak i japońska, ale coraz częściej artyści starali się wypracować rodzime motywy dekoracyjne. Bardzo chętnie sięgano po formy floralne oraz kwiaty, w czym pomocne – jako źródła inspiracji – okazywały się wydawane w XVI i XVII wieku zielniki. Artykuł prezentuje historyczny rozwój najstarszych europejskich manufaktur porcelany w Miśni, Wiedniu i Berlinie oraz charakteryzuje formy i rodzaje motywów kwiatowych wykorzystywanych w dekoracji wyrobów ceramicznych. Omówiono różnorodne źródła inspiracji motywami florystycznymi i zmieniającą się stylistykę dekoracji, która odpowiadała aktualnym prądom artystycznym, a także korelacje zachodzące między przywołanymi wytwórniami.
The homeland of porcelain is China, where pottery began as early as the Han dynasty (206 BCE – 220 CE) and was perfected during the Tang (618–906) and Song (960–1279) dynasties. In Europe, it began a few centuries later, thanks to its import conducted by the Portuguese and the Dutch. These were the items of admiration for collectors and provided inspiration for artists. From the 16th century, efforts were made to create European porcelain. They became successful with the establishment of the Royal Porcelain Manufactory in Meissen in 1710, and later through the multiplicity of factories in Vienna, Berlin, Nymphenburg, Ludwigsburg, or Sėvres. The decorative motifs of the early products were inspired by both Chinese and Japanese porcelain, but more and more often artists tried to develop patterns of their own. The motifs included a variety of floral forms and flowers, for which the herbaria published in the 16th and 17th centuries were found to be useful as sources of inspiration. The article presents the historical account on the development of industrial porcelain factories in Meissen, Vienna, and Berlin and characterizes the features and types of decorative floral motifs in the embellishment of ceramic products. It talks about the variety of sources of inspiration with the beforementioned patterns and the styles of decor, changing according to artistic trends of the time, as well as discusses the correlations between the beforementioned producers.
Źródło:
TECHNE. Seria Nowa; 2022, 10; 103-120
2084-851X
Pojawia się w:
TECHNE. Seria Nowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Канты XVIII стагоддзя як помнікі беларускага пісьменства
Kants of the XVIIIth century as monuments of Belarusian writing
Kanty XVIII wieku jako zabytkі piśmiennictwa białoruskiego
Autorzy:
Svistunova, Maryna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29430805.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Białorutenistyki
Tematy:
kant
psalm
Кuranty
history of the Belarusian literary language
18th century
historia białoruskiego języka literackiego
XVIII w.
кант
псалма
Куранты
гісторыя беларускай літаратурнай мовы
XVIII ст.
Opis:
The article is dedicated to the identification of the problems that arise during the linguistic study of poems-songs known as kants. Kants and psalms, as one of their varieties, were widespread in Belarusian lands in the XVIIth–XVIIIth centuries and are known in modern times as part of various manuscript collections. The article states that scientific attention to kants is manifested primarily by musicologists and literary scholars, and the linguistic study of kants is very limited. A comparison of the publication of the texts of individual kants from the Kouranty collection of 1733 is made, some observations on the language of these kants are given, on the basis of which the main problems of the linguistic study of such works are outlined. It is claimed that Belarusian-language kants as popular original author's works of the XVIIIth century are a striking example of the use of the Belarusian language in written form and violate the stereotyped opinion about its decline during this period.
Artykuł poświęcony jest wykrywaniu problemów, pojawiających się podczas językoznawczych badań pieśni wierszowanych, znanych jako kanty. Kanty, a także psalmy, będące jedną z form kantów, były szeroko rozpowszechnione na terenach białoruskich w XVII–XVIII w. i obecnie znane są z występowania w składzie zbiorów rękopiśmiennych. W artykule konstatuje się, że zainteresowanie naukowe kantami ma miejsce przede wszystkim wśród badaczy muzyki i literatury, językoznawcze zaś badania są mocno ograniczone. Porównano publikacje tekstów poszczególnych kantów ze zbioru Кuranty 1733 r., podano niektóre obserwacje nad ich językiem i w oparciu o to określono główne problemy językoznawczego badania takich utworów. Ponadto stwierdzono, że białoruskojęzyczne kanty jako popularne oryginalne utwory autorskie XVIII w. są przykładem stosowania języka białoruskiego w formie pisemnej i zmieniają stereotypowy pogląd o jego upadku w tym okresie.
Артыкул прысвечаны выяўленню праблем, што ўзнікаюць пры мовазнаўчым вывучэнні вершаў-песняў, вядомых пад назвай канты. Канты і псалмы, як адна з іх разнавіднасцей, шырока бытавалі на беларускіх землях у XVII–XVIII стст. і вядомыя сёння ў складзе розных рукапісных зборнікаў. У артыкуле канстатуецца, што навуковая ўвага да кантаў праяўляецца найперш з боку музыказнаўцаў і літаратуразнаўцаў, мовазнаўчае вывучэнне кантаў вельмі абмежаванае. Зроблена параўнанне публікацыі тэкстаў асобных кантаў са зборніка Куранты 1733 г., пададзены некаторыя назіранні над мовай гэтых кантаў, на падставе чаго акрэсліваюцца асноўныя праблемы мовазнаўчага вывучэння такіх твораў. Сцвярджаецца, што беларускамоўныя канты як папулярныя арыгінальныя аўтарскія творы XVIII ст. з’яўляюцца яркім прыкладам ужывання беларускай мовы ў пісьмовай форме і парушаюць стэрэатыпнае меркаванне пра яе заняпад у гэты перыяд.
Źródło:
Acta Albaruthenica; 2023, 23; 259-275
1898-8091
Pojawia się w:
Acta Albaruthenica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Instrumental Music Repertoire of the Piarist Ensemble from Podolínec
Repertuar muzyki instrumentalnej kapeli pijarów z Podolińca
Autorzy:
Smolarek, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2040384.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
muzyka instrumentalna XVII i XVIII w.
kompozytorzy XVII i XVIII w.
kultura muzyczna kościołów i klasztorów
muzyka kościelna
pijarzy
Podoliniec
instrumental music in seventeenth and eighteenth centuries
composers in seventeenth and eighteenth centuries
musical culture of churches and monasteries
church music
Piarists
Podolínec
Opis:
Europejskie archiwa kościelne zawierają oprócz utworów wielogłosowej muzyki wokalno- -instrumentalnej również utwory instrumentalne noszące nazwę: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, kwartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, uwertura, concerto. Ta sytuacja dotyczy także kościelnych ośrodków w Polsce (m.in. klasztoru paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie, klasztoru dominikanów w Gidlach, opactwa cystersów w Krakowie-Mogile), których zasoby archiwalne zawierają sporą liczbę tego rodzaju muzyki pochodzącej z XVII, a zwłaszcza z XVIII wieku. W ten fenomen wpisuje się zakon Szkół Pobożnych, czyli pijarów, który swoją działalnością objął Włochy, Austrię, Czechy, Słowację i Polskę. W kolegiach tego zakonu, znajdujących się w granicach ówczesnej Rzeczpospolitej, również rozbrzmiewała muzyka instrumentalna, m.in. w Łowiczu, Rzeszowie, Piotrkowie, Złoczowie, Wieluniu oraz Podolińcu. Repertuar muzyki instrumentalnej pochodzący z byłego klasztoru i kolegium pijarów w Podolińcu, zanotowany w inwentarzach oraz zachowany w postaci rękopisów i druku, obejmuje: sonaty kościelne, barokowe koncerty skrzypcowe, tria przedklasyczne i klasyczne, symfonie przedklasyczne, uwertury do oper, utwory na instrumenty klawiszowe. Utwory instrumentalne wykorzystywano w celach pedagogicznych, podczas rekreacji, do szkolnych przedstawień teatralnych, były również wykonywane podczas liturgii. Prawdopodobnie w Podolińcu, tak jak to było ówczesną praktyką w Europie w XVIII wieku, zastępowano śpiewy Proprium Missae muzyką instrumentalną.
European church archives contain, in addition to polyphonic vocal and instrumental music, also instrumental compositions bearing the names of: sinfonia, sinphonia, synfonia, synphonia, symfonia, symphonia, simphonia, sonata, duetto, trio, terzetto, trietto, quadro, quartet, octetto, divertissement, divertimento, serenada, cassatio, overture, concerto. This phenomenon applies also to church centres in Poland (e.g. Pauline monastery at Jasna Gora in Czestochowa, Dominican monastery in Gidle, Cistercian abbey in Cracow-Mogila), the archival collection of which includes a large amount of this type of music from the seventeenth and especially from the eighteenth century. The order of Scholarum Piarum, that is Piarists, active in Italy, Austria, Czech Republic, Slovakia and Poland, was also a part of this phenomenon. In the colleges of this order, located within the boundaries of the then Polish-Lithuanian Commonwealth e.g. in Lowicz, Rzeszow, Piotrkow, Zloczow, Wielun and Podolínec, there also sounded instrumental music. The repertoire of instrumental music originating from the former monastery and Piarist College in Podolínec, recorded in the inventories and preserved in the form of manuscripts and printing includes as follows: church sonatas, baroque violin concertos, pre-classical and classical trios, pre-classical symphonies, overtures to operas, keyboard instrument music. Instrumental pieces were used for the purposes of teaching, during recreation, in school theater performances and during the liturgy. In Podolínec, Proper Missæ chants were probably replaced with instrumental music, as it was commonly practised in Europe in the eighteenth century.
Źródło:
Roczniki Teologiczne; 2015, 62, 13; 137-175
2353-7272
Pojawia się w:
Roczniki Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Architekt Stanisław Zawadzki w Rzymie. Realia - fascynacje - profity
The architect Stanisław Zawadzki in Rome. Reality - fascination - benefits
Autorzy:
Mączyński, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366567.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Zawadzki Stanisław
Mycielski Stanisław
Potocki Ignacy
Rzym
Hospicjum św. Stanisława
architektura rzymska XVIII w.
architektura polska XVIII w.
klasycyzm
kolekcjonerstwo
traktaty architektoniczne
Rome
St. Stanisław's Hospice
18th century architecture in Rome
18th century architecture in Poland
classicism
collecting
architectural treatise
Opis:
Artykuł nawiązuje do mojej publikacji sprzed dziesięciolecia Rzymskie sukcesy architekta Stanisława Zawadzkiego ("Kwartalnik Architektury i Urbanistyki", 2002, z. 4), mówiącej o edukacji tegoż architekta w Akademii św. Łukasza w Rzymie, zdobyciu przezeń w 1771 roku drugiej nagrody (w drugiej klasie) na Konkursie Klementyńskim oraz o przyjęciu go w poczet akademików di merito w roku 1775. Udostępnione ostatnio zbiory archiwalne polskiego Hospicjum św. Stanisława w Rzymie pozwoliły dopełnić pierwsze lata pobytu Zawadzkiego w Rzymie o rozmaite szczegóły, dowodzące, że jego włoskim studiom towarzyszyły nieustanne kłopoty materialne, a sytuację tylko w pewnym stopniu polepszyło wsparcie finansowe udzielone przez odwiedzającego Italię Stanisława Mycielskiego, starostę lubiatowskiego. Wieczne Miasto stało się przedmiotem kontemplacji i fascynacji Zawadzkiego, stąd uchodził potem za wytrawnego znawcę jego architektury od starożytności po wiek XVIII. Został też - na miarę swych możliwości - kolekcjonerem dzieł włoskiego malarstwa i rzeźby. Udało się dopełnić znaną już wcześniej grupę dzieł pochodzących z jego zbiorów o nowo ujawnione - pięć niewielkich rzeźbionych popiersi cezarów i parę obelisków wykonanych w technice pietra dura. Pobyt w Rzymie przyniósł też Zawadzkiemu liczne kontakty, które zaowocowały późniejszymi przyjaźniami (Hugo Kołłątaj), artystyczną współpracą (Franciszek Smuglewicz), a przede wszystkim trwałymi związkami z mecenasami i zleceniodawcami (Stanisław Poniatowski). Szczególną uwagę zwrócono na osobę Ignacego Potockiego, pisarza litewskiego - od którego zaczęła się znajomość architekta z familią Potockich. To dla niego Zawadzki wykonywał projekty: gmachu mieszczącego Bibliotekę Załuskich w Warszawie, plebanii księdza Grzgorza Piramowicza w Kurowie czy masońskiej rezydencji nad rzeką Szeszupą. To od Zawadzkiego Potocki zaczerpnął w Rzymie sporo wiedzy architektonicznej, co wykorzystał w napisanym około 1770 roku traktacie Uwagi o architekturze. Hospicjum św. Stanisława - gdzie koncentrowały się sprawy polskie w Wiecznym Mieście - odegrało w tym wszystkim swój istotny udział.
This article relates to one I wrote ten years ago entitled Rzymskie sukcesy architekta Stanisława Zawadzkiego [The Roman Successes of the Architect Stanisław Zawadzki] ("Kwartalnik Architektury i Urbanistyki" [Architectural and Town Planning Quarterly], 2002, fasc. 4) in which I discussed Zawadzki's education at the Accademia di San Luca in Rome, his winning second prize (in second class) in 1771 in an architectural competition established by Pope Clement XII, and his entering the ranks of academicians of merit (di merito) in 1775. The archives of St. Stanisław Hospice in Rome, which have recently been made accessible, enabled me to supplement the first years of Zawadzki's stay in Rome with a variety of details, which show he was beset with constant financial problems throughout his studies and how the situation was only partially improved thanks to the financial support he received from Stanisław Mycielski, the Starosta of Lubiatów, when he visited Italy. For Zawadzki, Rome was fascinating and a subject for contemplation. Later, he would be considered a consummate expert on Roman architecture from antiquity to the end of the 18th century. He also became - in so far as his finances permitted - a collector of Italian art and sculpture. It was possible to supplement a group of items which were already known to have been in his collection, with five small sculptured busts of Roman Emperors and a pair of obelisks made using the pietra dura technique. Zawadzki's stay in Rome brought him into contact with many people, which resulted in subsequent friendships (Hugo Kołłątaj), artistic collaboration (Franciszek Smuglewicz), and above all enduring connections with patrons and clients (Stanisław Poniatowski). Particular attention is paid to Ignacy Potocki, Grand Clerk of Lithuania, who first brought Zawadzki into contact with the Potocki family. It was for Potocki that Zawadzki drew up designs for the building housing the Zaluski Library in Warsaw, the presbytery for Grzgorz Piramowicz, the parish priest in Kurów, and the masonic lodge on the River Szeszupa [Šešupe.]. Potocki used a lot of the architectural knowledge he gained from Zawadzki in a treatise of ca. 1770 entitled Uwagi o architekturze [Comments about Architecture]. St. Stanisław's Hospice, which was the hub of all Polish life and matters connected with Poland in Rome, played an important part in all this.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2012, 57, 3; 57-92
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Postaci kobiece w sztukach jezuickich od połowy XVIII wieku – na wybranych przykładach
Female characters in the Jesuits’ plays since the second half of 18th century – on selected examples
Autorzy:
Mieszek, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/649911.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Dramat jezuicki XVIII w.
literatura staropolska
postacie kobiece w dramacie
Jesuit Drama 18 c.
Old-Polish literature
female figures in drama
Opis:
The article discusses selected Jesuit plays from the mid-18th century, in which there are female figures, contrary to the rules adopted at the end of the 16th century (Ratio studiorum). The analysis of the works was preceded by theoretical considerations on the attitude of the Jesuits to women’s roles. Polemical theoretical statements and the introduction of playwrights to the tragedies in which they justified the lack of female figures were reminded. The analysis showed that the heroines of collegiate art could be allegories, personifications or mythological figures. Their actions were most often a symbolic commentary on the main action of the dramas. The efforts of authors translating foreign-language dramas into Polish, aimed at adapting the original to the requirements of collegiate scenes, were also analysed. A significant part of the article consists of an analysis of several texts in which female roles appeared. Intentional dramaturgy has been presented, consisting of elevating female figures and constructing them on the basis of models known from male roles.
Artykuł omawia wybrane sztuki jezuickie z połowy XVIII w., w których występują postaci kobiece, wbrew przyjętym pod koniec XVI w. regułom (Ratio studiorum). Analiza utworów poprzedzona została rozważaniami teoretycznymi na temat stosunku jezuitów do ról kobiecych. Przypomniano wypowiedzi teoretyczne o charakterze polemicznym, wstępy dramaturgów do tragedii, w których uzasadniali oni brak postaci kobiecych. Analiza pokazała, że bohaterkami sztuk kolegiackich mogły być alegorie, personifikacje czy postaci mitologiczne. Ich działania stanowiły najczęściej symboliczny komentarz do akcji głównej dramatów. Prześledzono też zabiegi autorów tłumaczących obcojęzyczne dramaty na język polski, mające na celu dostosowanie pierwowzorów do wymogów scen kolegiackich. Znaczną część artykułu wypełnia analiza kilku tekstów, w których pojawiły się role żeńskie. Ukazano celowe zabiegi dramaturgów polegających na uwznioślaniu postaci kobiecych oraz konstruowaniu ich w oparciu o schematy znane z ról męskich.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica; 2019, 53, 2; 287-315
1505-9057
2353-1908
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Praktyki wydawnicze Georga Markusa Knocha, gdańskiego księgarza i nakładcy z XVIII wieku
Publishing Practices of Georg Markus Knoch, Gdańsk’s Bookseller and Publisher from the 18th Century
Autorzy:
Imańska, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/472016.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii
Tematy:
Knoch Georg Markus
Gdańsk, 18th century
bookseller
publisher
title edition
Georg Markus Knoch
Gdańsk
XVIII w.
księgarz
nakładca
reedycje tytułowe
Opis:
The article described the publishing practices that were used by the publishers living in the 18th century. They were shown on the example of the activities of Georg Markus Knoch (1695-1759), one of the thriving acting Gdansk’s booksellers and publishers. Knoch was born in Wroclaw, made his first steps in the profession in Wittenberg. Then he arrived in Gdansk in 1728 where he opened the Bookstore on Piwna Street. He published approximately one hundred titles, several of which were title editions. Reissues of the title editions appeared in his publishing for a number of reasons. Most of the time, Gdansk‘s bookseller took over parts of the other publishers‘ titles; it happened due to their death, or due to the closure or change of the owner of the print shops. Wanting to get rid of some of the unsold copies of the books was the other reason of publishing some of his title editons. In this case he would have either lightly modified the editions, or he would have put the information on the title edition saying that it is an another issue, suggesting to potential customers that they are dealing with a completely new work, or that the first edition was a great success and it needed reissuing. Publishing practices used by Kanch show how often publishers in the 18th century were unable to sell many of the titles.
Źródło:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi; 2017, 11; 71-86
1897-0788
2544-8730
Pojawia się w:
Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uzupełnienia do biografii Michała Dzierżanowskiego (ok. 1722–1809)
Autorzy:
Morys-Twarowski, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/640439.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Tematy:
Michał Dzierżanowski, XVIII wiek, Polacy w Indiach, Polacy w Hiszpanii, Dzierżanowscy
Opis:
Addenda to the biography of Michał Dzierżanowski (around 1722–1809) The present article contains rectifications and addenda to the biography of Michał Dzierżanowski, a famous adventurer and one of the leaders of the Bar Confederacy. In all likelihood, he was born around the year 1722 and not 1725 as has been assumed in the literature up until now. After he had enlisted in the French army, he was subsequently taken captive by the English in April 1744 while on his way to Flanders (earlier on, this event was reported to have occurred around the year 1744). It was confi rmed that in the years 1753–1754, he had served in the French army in India, where he was promoted to the rank of commander of the village of Chalambaram; it was also confi rmed that in 1761 he had visited Spain. Michał Dzierżanowski died on 25 March 1809 and not in 1808, as had been assumed earlier. The accounts of Claude-Carloman de Rulhiere and Henryk Rzewuski concerning Dzierżanowski’s foreign adventures prior to the year 1764 had also been partly verifi ed. Further research should bring about successive addenda to the biography of this adventurer.
Źródło:
Prace Historyczne; 2013, 140, 4
0083-4351
Pojawia się w:
Prace Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Functional Analysis of Garments in 18th Century Burials from St. Michael’s Crypt in Vienna, Austria
Analiza funkcjonalna odzieży z XVIII-wiecznych pochówków z krypty św. Michała w Wiedniu, w Austrii
Autorzy:
Grömer, Karina
Ullermann, Michael
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1031991.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
krypta
odzież
strój pogrzebowy
analiza funkcjonalna
XVIII w.
Wiedeń
crypt
clothing
funeral garments
functional analysis
18th century AD
Vienna
Opis:
The Michaelergruft in Vienna (St. Michael’s crypt), Austria, is located near the imperial palace Vienna and has been used between 1560 and 1784 by the local nobility of the city center in Vienna. The inventory of a large number of coffins has been preserved due to favorite environmental conditions, it offers the possibility to study specific details about the funeral customs of the 17th and 18th century in Central Europe. Selected burials dating to the 18th century from the Michaelergruft serve as case studies for developing new theoretical and methodological approaches in investigating the textiles and garments found in the coffins. Garments found in crypts usually are analysed due to costume history, aspects of conservation and preparation. Also textile analysis and modern analytical methods are applied to the material. In discussing the garments from St. Michael’s crypt, questions about the interpretation of the costume arise such as if they are “normal” daily life (or festivy) garments or specific funeral costumes. In the following paper criteria are discussed which enable to distinguish between “functional garments” worn also in daily life, “adapter garments” (daily life clothing that has been re-sewn, cut or altered to be used as garment for the dead), and “funeral costumes” that have been deliberately made.
Michaelergruft (krypta św. Michała) w Wiedniu (Austria) położona jest w pobliżu pałacu cesarskiego i wykorzystywana była w latach 1560–1784 przez miejscową szlachtę z centrum Wiednia. Duża liczba trumien, zachowana ze względu na korzystne warunki otoczenia, daje możliwość przeprowadzenia szczegółowych badań zwyczajów pogrzebowych panujących w Europie Środkowej w XVII i XVIII w. Wybrane pochówki z Michaelergruft datowane na XVIII w. stanowią studia przypadku pozwalające rozwijać nowe podejścia teoretyczne i metodologiczne w zakresie badań tkanin i strojów znajdowanych w trumnach. Odzież z krypt zazwyczaj analizowana jest pod kątem historii kostiumologicznej, stopnia zachowania i przygotowania. Ponadto, materiał poddawany jest analizie z wykorzystaniem nowoczesnych metod. Dyskusja na temat odzieży z krypty św. Michała rodzi pytania o interpretację kostiumów, np. czy są to stroje „normalne”, codzienne (czy odświętne), czy może specjalne stroje pogrzebowe. Niniejszy artykuł omawia kryteria pozwalające odróżnić „stroje funkcjonalne”, noszone na co dzień, od „strojów adaptowanych” (codziennych ubrań, które zostały uszyte ponownie, obcięte lub przerobione, tak by stały się strojem dla zmarłego) oraz „strojów pogrzebowych”, które stworzone zostały w tym właśnie celu.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2020, 35; 123-135
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Górnictwo triasowych rud żelaza w Księstwie Siewierskim w XVIII wieku
Triassic iron ores mining in the Duchy of Siewierz in the 18th century
Autorzy:
Wójcik, Andrzej J.
Siembab, Mateusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2048430.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Politechnika Wrocławska. Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. Instytut Górnictwa
Tematy:
złoże rudy żelaza
eksploatacja górnicza
Księstwo Siewierskie
XVIII w.
iron ore deposit
mining exploitation
Duchy of Siewierz
18th century
Opis:
Poszukiwania a następnie wydobycie rudy żelaza były czynnościami, które znane były nielicznym specjalistom. Górnicy eksploatowali rudę występującą w skałach triasowych obecnych na terenie Księstwa Siewierskiego. Złoża te były znane od wieków i dostarczały surowca do działających na tym terenie fryszerek i hut żelaza. W XVIII w. nastąpił zdecydowany rozwój górnictwa rud żelaza, co było związane z wprowadzaniem nowych metod przetwórstwa hutniczego, a także wykorzystywania węgla kamiennego do procesów hutniczych.
The exploration and extraction of iron ore were known to few specialists. The miners exploited the ore found in the Triassic rocks, in the Duchy of Siewierz. These deposits have been known for centuries and supplied raw material to the fryers and ironworks operating in this area. In the 18th century iron ore mining significantly developed, which was related to the introduction of new metallurgical processing methods, as well as the use of hard coal in metallurgical processes.
Źródło:
Hereditas Minariorum; 2020, Vol. 6; 115-124
2391-9450
2450-4114
Pojawia się w:
Hereditas Minariorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Książki w inwentarzach pośmiertnych szlachty ziemi zakroczymskiej w XVIII w.
Books in 18th-century posthumous inventories of Polish nobles from Zakroczym Land
Autorzy:
Główka, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1396331.pdf
Data publikacji:
2020-06-30
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii Nauki im. Ludwika i Aleksandra Birkenmajerów
Tematy:
księgozbiór prywatny
inwentarz pośmiertny
kultura szlachecka
Mazowsze w XVIII w.
private book collection
posthumous inventory
Polish nobility
Masovia in the 18th century
Opis:
Out of 130 posthumous inventories of Polish nobles living in Zakroczym Land, 18 included books. Those inventories require a lot of strenuous and not always successful attempts to identify the work mentioned in the inventory; however, they allow us to determine what type of books were popular among people and what intellectual, cultural and practical needs they fulfiled. In most of the cases, the books were concerned with religion, law and politics. Different books also included knowledge on administrative functions or farming. Others were concerned with advice on oratory skills. One exception among the discussed inventories is the one belonging to Czesław Ignacy Łempicki, a member of a well-respected local noble family. His book collection is an example of the emergence of new phenomena, i.e. widening geographical knowledge and the development of secular novels and different life models.
Źródło:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki; 2020, 29, 1; 109-128
1509-0957
Pojawia się w:
Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idee i postulaty wychowania rodzinnego oraz edukacji domowej w świetle polskiego piśmiennictwa pedagogicznego od końca XVIII do początku XX wieku
Ideas and postulates of family education and home education in the light of polish pedagogical literature from the end of the XVIIIth century till the beginning of the XXth century
Autorzy:
Jakubiak, Krzysztof
Nawrot-Borowska, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/564607.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego
Tematy:
wychowanie w rodzinie
edukacja domowa
piśmiennictwo pedagogiczne XVIII – XX w.
education in family
home education
pedagogical literature of XVIII–XXth century
Opis:
Przedmiotem artykułu uczyniono idee i postulaty wychowania rodzinnego formułowane na stronach polskiego piśmiennictwa pedagogicznego. Zaprezentowane ustalenia historiograficzne i wnioski oparte zostały na analizie źródłowej zarówno pism, podręczników i poradników pedagogicznych, wychowawczych, jak i artykułów z prasy pedagogicznej, rodzinnej, kobiecej i społeczno-literackiej. Cezury czasowe obejmują okres od końca wieku XVIII do początku wieku XX. Na tle koncepcji wychowania rodzinnego formułowanych w pismach pedagogicznych ukazane zostaną także zalecenia dla organizacji edukacji domowej, która realizowana była właśnie na gruncie rodziny.
The subject of the article was ideas and postulates of family education, formulated in polish pedagogical literature. Presented histographical findings and conclusions were based on source analysis of magazines, textbooks and educational guides as well as on articles from pedagogical, family, women’s and socio-literary press. The time frames cover the period from the end of the XVIIIth century till the end of the XXth century. At the background of the conception of family education formulated in pedagogical press, the author presented also recommendations for organization of home education, which was implemented on the grounds of the family.
Źródło:
Kultura – Przemiany – Edukacja; 2018, 6; 22-45
2300-9888
2544-1205
Pojawia się w:
Kultura – Przemiany – Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Open-back Shoes from the Southern Crypt in Piaseczno, Pomerania Province
Obuwie z wolną piętą z południowej krypty w Piasecznie, woj. pomorskie
Autorzy:
Kulesz, Aleksandra
Grupa, Małgorzata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1031990.pdf
Data publikacji:
2020-12-30
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
skórzane obuwie z wolną piętą
mule
pantofle
kapcie
XVIII w.
Piaseczno
Polska
open-back leather shoes
pantables
mules
slippers
eighteenth century
Polska
Opis:
A discussion on modern shoes is limited on account of the scarcity of sources provided by archaeological research. This gap is to a certain extent filled by museum collections and iconography. This is why it is so important to publish new finds as one can only initiate discussion on isolated artefacts of open-back shoes based on such publications. Such a pair was found in the southern crypt of the Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary in Piaseczno. These are unique objects as it is possible to identify all their elements and to determine the quality of leather, which was rather thick. Their general state of preservation is good. The condition of the leather on the soles, heels, and uppers indicates that the shoes were intensively used when their owner was alive. There is no difference in cut between the left and the right shoe, however, deformations resulting from wearing allow to say which shoe was worn on which foot. The pair of shoes found in Piaseczno and described above represents a valuable contribution to the discussion on open-back shoes. When interpreting such finds, the basic difficulty is the determination of their function. In specific circumstances, functions of overshoes and home shoes could to a certain extent overlap. However, it seems that in the modern era separate pairs of shoes were made to serve these different purposes. Unfortunately, the only evidence that would allow to lean towards one of the options involves the categories of massiveness and size of the shoes, and the diversity of the materials used. The paper uses a number of names for open-back shoes (pattens, mules, chopines, slippers, pantables) to reflect the linguistic richness. There is no doubt that different designs used to have individual names, however, the scarcity of accounts makes it very difficult to reconstruct the linguistic reality of old.
Dyskusja na temat nowożytnego obuwia jest dość ograniczona ze względu na szczupłość źródeł pozyskiwanych w czasie badań archeologicznych. Jednak tę lukę uzupełniają w jakiejś mierze kolekcje muzealne i ikonografia. Dlatego tak istotne jest publikowanie kolejnych znalezisk, bo tylko w oparciu o nie można podjąć dyskusję na temat pojedynczych egzemplarzy obuwia z wolną pietą. Taka właśnie para została znaleziona w południowej krypcia kościoła pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Piasecznie. Należy ona do unikatowych obiektów, ponieważ można określić jej wszystkie elementy oraz jakość skóry, która raczej należała do grubych. Ogólny stan zachowania obuwia można określić jako dobry. Powierzchnia skóry na podeszwach, obcasach oraz przyszwach świadczy o intensywnym użytkowaniu wyrobu za życia właściciela. Zostały one wykonane bez rozróżnienia kroju dla prawej i lewej stopy, ale odkształcenia wynikające ze znoszenia pozwalają ocenić, który pantofel noszono, na której stopie. Opisywana powyżej para pantofli odnaleziona w Piasecznie stanowi ciekawy przyczynek do dyskusji na temat obuwia z wolną piętą w ogóle. Podstawową trudność w interpretacji takiego znaleziska może sprawiać określenie funkcji, jaką pełniło. Funkcje obuwia ochronnego i obuwia domowego do pewnego momentu lub w specyficznych okolicznościach mogły przenikać się. Jednak wydaje się, że w czasach nowożytnych konstruowano oddzielne pary obuwia służącego jednym i drugim celom. Niestety, jedynymi przesłankami pozwalającymi skłaniać się ku którejś z tez są raczej subiektywne kategorie masywności i wielkości obuwia oraz różnorodność zastosowanych surowców. W artykule posłużono się szeregiem określeń obuwia z wolną piętą (patynki, mule, mulety, kapcie, pantofle), by unaocznić bogactwo językowe. Z pewnością w latach minionych określone modele miały swoje nazwy, niestety szczupłość przekazów nastręcza wielkie trudności w rekonstruowaniu dawnej rzeczywistości językowej.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica; 2020, 35; 137-149
0208-6034
2449-8300
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ogrody rezydencji gorzanowskiej w XVII i XVIII w.
Gardens of Gorzanów residence in the 17th and 18th centuries
Autorzy:
Jagiełło, M.
Brzezowski, W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/293776.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
Tematy:
sztuka ogrodowa
ogród dworski
XVII–XVIII w.
hrabstwo kłodzkie
garden art
court garden
17th and 18th centuries
County of Kłodzko
Opis:
Artykuł traktuje o jednym z najbardziej interesujących ogrodów dawnego hrabstwa kłodzkiego, zrealizowanym w oparciu o bogaty program funkcjonalny przewidziany dla założeń wielkodworskich. Prezentacja dotyczy dwóch faz przekształceń tego założenia przeprowadzonych w okresie od połowy XVII do połowy XVIII w.
The article deals with one of the most interesting gardens of the former County of Kłodzko, realized on the basis of an extensive functional programme provided for the grand court complexes. The presentation covers two phases of transformation of the complex which took place in the period between the middle of the 17th and 18th centuries.
Źródło:
Architectus; 2016, 4 (48); 23-52
1429-7507
2084-5227
Pojawia się w:
Architectus
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Najdawniejsze domy własne architektów w Warszawie
Earliest architects own houses in Warsaw
Autorzy:
Gajda, R.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366578.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Warszawa
domy własne architektów
architektura polska XVII-XVIII w.
Warsaw
architects' own houses
Polish architecture of 17th and 18th centuries
Opis:
W okresie XVII i XVIII wieku kilku warszawskich architektów wzniosło dla siebie w mieście lub jego najbliższych okolicach stałe siedziby. Były to budowle o zróżnicowanym charakterze – dworki, pałacyki, kamienice, często z funkcjami towarzyszącymi zapewniającymi dodatkowy dochód, niezależny od aktualnego zapotrzebowania na usługi właścicieli takimi, jak karczma czy cegielnia lub lokale na wynajem. W niektórych przypadkach były to budynki – wizytówki twórczości, świadczące o pozycji zawodowej i zdolnościach inwestorów.
During the 17th and 18th centuries a few of Warsaw's architects built themselves permanent seats. These were buildings of different types – manors, small palaces and tenement houses, frequently with additional functions such as an inn or a brickyard, or premises for rent, providing supplementary profit, independent of the market's need for their owners' services. In some cases those buildings were showcases of their owners architectural work, a testimony of professional position and creative abilities of their proprietors.
Źródło:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki; 2014, 59, 1; 29-44
0023-5865
Pojawia się w:
Kwartalnik Architektury i Urbanistyki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Carlo i Francesco Ceroniowie w świetle nowych źródeł archiwalnych
Carlo and Francesco Ceroni in the Light of New Archival Sources
Autorzy:
Ługowski, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/16031582.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
Carlo Ceroni
Francesco Ceroni
Carlo Farina
Warszawa
Architektura XVII-XVIII w.
FRancesco Ceroni
Warsaw
17th and 18th century architecture
Opis:
W 2. połowie XVII w. do Warszawy przybyła grupa architektów pochodzących z  położonej nad jeziorem Lugano Valsoldy, w północnej Lombardii. Wśród nich znaleźli się Carlo i Francesco Ceroniowie. Postacie te za sprawą badań prof. Mariusza Karpowicza doczekały się samodzielnych opracowań. To on odnalazł w archiwum parafialnym w Albogasio Inferiore ich metryki, ustalił koligacje rodzinne, dotarł do kontraktu Francesca Ceroniego na prace przy kościele sakramentek oraz do testamentu Carla Ceroniego. Badania prowadzone przez autora tekstu dla Słownika architektów i budowniczych środowiska warszawskiego XV-XVIII wieku przyniosły szereg informacji biograficznych. Kwerenda w archiwum parafialnym w Albogasio Inferiore ujawniła nowe dokumenty źródłowe. Odnaleziono pełnomocnictwo Ceroniego dane w 1711 r. przed władzami Miasta Starej Warszawy dla Pietra Martiriego i Carla Antonia Bellottich na występowanie w jego imieniu przed władzami Valsoldy oraz zbiór dokumentów dotyczących konfliktu miedzy Carlem Ceronim a Carlem Fariną. Konflikt ten, o podłożu finansowym, skłonił Ceroniego do wyłączenia w testamencie rodziny Farina z udziału w spadku. Farina, który zabezpieczał w latach 1693-1699 włoskie interesy architekta, zarzucił Ceroniemu niespłacenie całości długu. Ceroni w liście z Warszawy z 16 maja 1714 roku skierowanym do kuzyna, burmistrza Valsoldy, przedstawił argumenty w których wykazał, że dług spłacił, a nawet poniósł szkody na wspólnych interesach z Carlem Fariną.  Z tego samego listu wynika, że druga córka architekta, Lucia - wbrew dotychczasowym ustaleniom - dożyła pełnoletniości i w wieku 31 lat wstąpiła do zakonu (zm. 1717). Kwerenda w aktach notarialnych archiwum państwowego w Como pozwoliła odnaleźć kodycyl Franciszka Ceroniego oraz plenipotencję wystawioną przez spadkobierców Ceroniego  architektom Carlo Antonio Bay i Giuseppe Rachetti na odzyskanie długów od Zofii i Dominika Combonich.   Sześć listów Carla Ceroniego do Samuela Pączkowskiego, administratora dóbr Krasińskich, odnalezionych w Archiwum Głównym Akt Dawnych w Warszawie przyniosło nowe informacje na temat prac prowadzonych w Węgrowie. Listy te każą zweryfikować czas trwania prac przy zespole kościoła i klasztoru węgrowskich reformatów, i wydłużyć je o co najmniej dziesięć lat. Przeprowadzona przez autora analiza źródeł pozwala stwierdzić, iż głównym właścicielem przedsiębiorstwa budowlanego był młodszy z braci Ceronich  - Francesco. Carlo i Francesco Ceroniowie dorobili się znacznego majątku, który po ich śmierci przeszedł na własność mieszkańców Albogasio jako Eredita Ceroni. Jeszcze w XIX w. zyski z niego przeznaczane były na potrzeby mieszkańców miasteczka.
In the second half of the 17th century a group of architects from Valsolda on Lake Lugano, northern Lombardy, came to Warsaw. Among them there were Carlo and Francesco Ceroni. These architects thanks to the investigation conducted by Prof. Mariusz Karpowicz have had their respective studies published. It was Prof. Karpowicz who found their birth certificates in the Albogasio Inferiore Parish Archives, ascertained their family ties, found Francesco Ceroni’s contract for the works on the church of the Nuns of Perpetual Adoration of the Blessed Sacrament, as well as Carlo Ceroni’s last will. The research performed by the author of the paper for the Dictionary of the Architects and Stonemasons in Warsaw in the 15th-18th Centuries brought about a number of biographic data. The preliminary research in the Albogasio Inferiore Parish Archives revealed some source documents. Among the discovered ones there was Ceroni’s authorization given in 1711 to the Bellottis: Pietro Martiri and Carlo Antonio in the presence of the Municipality of Old Warsaw to represent him in contacts with the authorities of Valsolda, as well as a set of documents related to the financial conflict between Carlo Ceroni and Carlo Farina. The clash made Ceroni exclude the Farina family from his inheritance. Farina who secured the architect’s interests in Italy in 1693-99, accused Ceroni of not having repaid the whole of his debt. In a letter from Warsaw dated 16 May 1714 addressed to his cousin, Mayor of Valsolda, Ceroni submitted arguments demonstrating that not only had he repaid the debt, but had even suffered financial losses through the shared business with Carlo Farina. The very same letter reveals that the architect’s second daughter Lucia, contrary to the to-date ascertainment, lived to come of age and aged 31 became a nun (d. 1717). The preliminary research in the Como Notarial State Archives allowed to find Francesco Ceroni’s codicil and authorization issued by Ceroni’s heirs to Carlo Antonio Bay and Giuseppe Rachetti to recover debts from Zofia and Dominik Comboni. Six letters of Carlo Ceroni to Samuel Pączkowski, administrator of the Krasiński estate discovered in the Central Archives of Historical Records in Warsaw, brought new information on the works conducted in Węgrów. The letters make us verify how long the works on the church and convent complex of the Węgrów Reformati lasted, and prolong them by at least ten years. The analysed sources permit the claim that it was the junior of the Ceroni brothers, namely Francesco, who owned the building enterprise. Carlo and Francesco Ceroni managed to amass substantial wealth which following their death became the property of the residents of Albogasio as the Eredita Ceroni. Still in the 19th century, its yields were allocated to satisfy their needs.
Źródło:
Biuletyn Historii Sztuki; 2019, 81, 3; 481-497
0006-3967
2719-4612
Pojawia się w:
Biuletyn Historii Sztuki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wkład szlachty lubelskiej w dzieło reformy państwa w pierwszych latach działalności Sejmu Wielkiego
The Contribution of the Nobility from Lublin to the Work of the State’s Reform in the Early Days of the Activity of the Great Sejm
Autorzy:
Bednaruk, Waldemar
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/38937710.pdf
Data publikacji:
2009
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Sejm Wielki
szlachta lubelska
Rzeczpospolita szlachecka (XVIII w.)
Great Sejm
the nobility from Lublin
the nobleman’s Commonwealth (18th c.)
Opis:
The period of the reign of the last Polish king Stanisław August Poniatowski was when the thought of the necessity of radical changes grew in the minds of the nobility. The previous sejm (parliament) underwent degeneration in the course of the former hundred years and that gave rise to numerous pathologies, resulting in considerable weakening of the once powerful state. In the middle of the 1780’s the approaching conflict between Russia and Turkey and the cooling in the relations between our neighbours seemed to favour realization of the aims planned for long. Despite the lack of unequivocal consent on the part of the nobility to introduce a bold project of political changes, the patriotic camp – in agreement with the king – prepared and enforced the Constitution on Third of May, 1792, which was the first principal act in the European continent, and the second in the world. The Third of May Constitution, the preparation and resolution of which was largely aided by representatives of the Lublin voivodship, abolished liberum veto, did away with free election, replacing it with throne inheritance, and introduced a number of modern political solutions, at the same time not infringing – according to the demand of the Lublin nobility – any of the prerogatives of that class.
Źródło:
Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL; 2009, 5, 1; 105-119
1896-6365
Pojawia się w:
Roczniki Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Katalog toruńskiego księgarza Samuela Janssona Möllera z 1738 roku w zbiorach Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie
Catalogue of the Toruń bookseller Samuel Jansson Möller from 1738 in the Collection of the Cathedral Library in Gniezno
Autorzy:
Imańska, Iwona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/784088.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Jansson Möller Samuel
księgarstwo
katalog księgarski
Toruń
XVIII w.
Biblioteka Katedralna w Gnieźnie
bookselling
book catalogue
18th century
Cathedral Library in Gniezno
Opis:
The article presents the book range of Samuel Jansson Möller, a bookseller operating in Toruń in the first half of the 18th century. The basis for its presentation was a book catalogue from 1738, included in the collection of the Cathedral Library in Gniezno. Jansson Möller became involved with Toruń around 1725, when he took position in a thriving bookstore of Jan Christian Laurer, which, after his employer’s death and at the request of the widow, was run by Möller until his own death around 1751 The catalogue contains nearly 1600 items, more than half of which were published in the 17th century, 35% came from the first decades of the 18th century and the rest were 16th century prints, which proves that the bookseller merchandised used books as well as new publications. In many respects, the analysed catalogue demonstrated that Jansson’s activity reflected that of his predecessor and another Toruń bookseller of that period, Jan Fryderyk Hauenstein. Over 20% of the books in his catalogue were polonica, including many publications in Polish. Although the ruling and intellectual elites of the city at that time were mainly Protestants, Jansson also addressed his offer to Catholics, which shows that the Catholic community had to show interest in books to a comparable extent to the Protestant one.
W artykule zaprezentowana została oferta księgarska Samuela Janssona Möllera, księgarza działającego w Toruniu w pierwszej połowie XVIII wieku. Podstawą do jej przedstawienia był katalog księgarski z 1738 roku, znajdujący się w zbiorach Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie. Jansson Möller związał się z Toruniem ok. 1725 roku, zatrudniając się w prężnie działającej księgarni Jana Chrystiana Laurera, po którego śmierci na prośbę wdowy prowadził ją dalej do ok. 1751 roku, kiedy zmarł. W katalogu zostało wykazanych prawie 1600 pozycji, z czego ponad połowa to książki wydane w XVII wieku, 35% pochodziło z pierwszych dekad XVIII stulecia, a pozostałe to druki XVI-wieczne, co dowodzi, że księgarz na równi z nowymi wydawnictwami handlował książką używaną. Pod wieloma względami analizowany katalog pokazywał, że Jansson działalnością nawiązywał do swego poprzednika i innego księgarza toruńskiego tego okresu, Jana Fryderyka Hauensteina. W katalogu ponad 20% książek stanowiły polonika, w tym sporo pozycji polskojęzycznych. Mimo że elity rządzące i intelektualne miasta to w tamtym czasie głównie protestanci, Jansson zwracał się ze swą ofertą także do katolików, co pokazuje, że społeczność katolicka musiała wykazywać zainteresowanie książkami w porównywalnym stopniu, co protestancka.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2020, 113; 205-220
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ceremoniał urzędniczy w życiu szlachty czasów saskich
Чиновничьи церемониал в жизни дворян саксонского периода
Autorzy:
Słaby, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/969608.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Towarzystwo Nauki i Kultury Libra
Tematy:
ceremoniał
kultura sarmacka
godność Rzeczypospolitej
Rzeczpospolita w XVIII w.
ceremonial
Sarmatian culture
dignity of Commnwealth
Polish-Lithuanian Commonwealth in XVIII century
церемониал
сарматская культура
саны Речи Посполитой Польской
Речь Посполитая Польская в 18 веке
Opis:
Цель статьи - привлечь внимание к элементам этикета, связанным с заниманием земельных должностей в Речи Посполитой Польской, а также к приготовлениям, предшествующим т.н. въезду. Были приняты во внимание избранные речи, произнесенные во время официального открытия каденции и въезда в город, а также на погребальных церемониях дворян, занимающих такие посты.
Źródło:
Wschodni Rocznik Humanistyczny; 2020, XVII, 3; 207-223
1731-982X
Pojawia się w:
Wschodni Rocznik Humanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Kilka uwag o polskim socjolekcie przestępczym z okresu XVIII w. (glosa do informacji z „Gazety Warszawskiej” z 1778 r.)
A few remarks about Polish criminal jargon from the 18th century (a gloss to a press release from of “Gazeta Warszawska” from 1778)
Autorzy:
Pacuła, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179274.pdf
Data publikacji:
2020-11-24
Wydawca:
Ateneum - Akademia Nauk Stosowanych w Gdańsku
Tematy:
history of the polish criminal sociolect
18th-20th century
lexical semantics
diachronic linguistics
historia polskiego socjolektu przestępczego
xviii w.-xx w.
semantyka leksykalna
językoznawstwo diachroniczne
Opis:
The subject of the article is the vocabulary of Polish criminals from the 18th century. The author reached for a press release from 1778. This press release is one of the oldest credentials of the Polish criminal jargon. The text describes a court hearing and only mentions the existence of specific communication style between villains that the court had to face. The news from “Gazeta Warszawska” contains eighteen lexemes. The author of this article discusses these words – he indicates the etymology of these jargonisms and presents a continued existence of the vocabulary in Polish (in the 19th and 20th centuries). Some remarks on the provenance of jargon terms may raise doubts among readers. The author is aware of this. However, he considers it significant to bend over the form and semantics of the accumulated vocabulary – researchers often refer to this press release from the 18th century, but do not focus on the history of the vocabulary of Polish criminals.
Tematem artykułu jest słownictwo polskich przestępców z XVIII wieku. Autor sięga do wiadomości prasowej z 1778 roku. Ta notka prasowa należy do najstarszych poświadczeń polskiego żargonu kryminalnego. Tekst informuje o procesie sądowym, a tylko na marginesie zaznacza istnienie specyficznej komunikacji złoczyńców, z którą musiał się zmierzyć sąd. Wiadomość z „Gazety Warszawskiej” zawiera aż osiemnaście leksemów. Słowa te omawia autor niniejszego artykułu – wskazuje etymologię żargonizmów oraz przedstawia dalsze życie słownictwa w języku polskim (w XIX i XX wieku). Kilka uwag dotyczących proweniencji określeń socjolektalnych może budzić wątpliwości czytelników, z czego autor zdaje sobie sprawę. Za celowe uznaje jednak pochylenie się nad kształtem i semantyką zgromadzonego słownictwa, bo chociaż różni badacze często powołują się na artykuł prasowy z XVIII wieku, to niewiele uwagi poświęcają historii występującego w nim słownictwa polskich przestępców.
Źródło:
Forum Filologiczne Ateneum; 2020, 8, 1; 163-180
2353-2912
2719-8537
Pojawia się w:
Forum Filologiczne Ateneum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O niebezpieczeństwach podczas ciąży, porodu i połogu w polskich poradnikach medycznych z drugiej połowy XVIII wieku
The dangers occurrimg during pregnancy, labour and childbirth, as discussed in Polish medical handbooks from second half of the eighteenth century
Autorzy:
Kocela, Weronika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/970034.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Fundacja Pro Scientia Publica
Tematy:
kobieta
położnictwo
historia medycyny
poradniki medyczne
druga połowa XVIII w.
woman
obstetrics
history of medicine
medical guidebooks
second half of the eighteenth century
Opis:
Macierzyństwo od wieków uznawane było za prawdziwe powołanie kobiety. Opieka nad dzieckiem i troska o jego zdrowie należały do jej najważniejszych obowiązków. Niemniej jednak historia pokazuje, że przyjście dzieci na świat oznaczało nie tylko radość i szczęście, ale także niepokój o życie i zdrowie ich matek. Okres ciąży, porodu i połogu wiązał się bowiem z występowaniem licznych dolegliwości i chorób, prowadzących do śmierci rodzących. Nic więc dziwnego, że stały się one przedmiotem zainteresowania autorów poradników medycznych. Godne uwagi są zwłaszcza dzieła wydawane w Polsce w drugiej połowie XVIII w., a więc w czasie szczególnego rozwoju medycyny i położnictwa.
For centuries, motherhood was recognised as the true vocation of women. Nursing and health care about his health belonged to their most important duties. Nevertheless, history shows, that the birth of a child meant not only joy and happines, but anxieties for the life and health of their mothers, because the period of pregnancy, labour and childbirth was associated with many afflictions and illnesses leating to death during this period. Little wonder, then, that they were a subject of interests for the authors of medical handbooks. Especially interesting are the books published in Poland during the second half of the eighteenth century, at the time of significant developments in medicine and obstetrics.
Źródło:
Ogrody Nauk i Sztuk; 2015, 5; 141-145
2084-1426
Pojawia się w:
Ogrody Nauk i Sztuk
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wielkość gospodarstw kmiecych w kluczu muszyńskim biskupów krakowskich w XVII –XVIII w.
Autorzy:
Tutalak, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607613.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Polish economic history of 17th and 18th century
“Muszyński key”
peasants’ farm
gospodarka XVII i XVIII w.
klucz muszyński
gospodarstwo kmiece
Opis:
The purpose of this article is to indicate the changes in size of peasants’ farms which belonged to the “Muszyński key” of Cracow bishops’ in the 17th and 18th century. The reference point on this issue are usually statistics which show largeness of land holdings in the light of inventories. This paper is going to present the change of this peasants’ farms as a result of demographic reasons. This way of research is more advised because there are no detailed information concern largeness of peasants’ farms except inventory of 1668. However, for the 18th century there are a few visitations of the Graeco-Catholic Muszyna deanery which allow to get information about the number of peasants in the villages and a population of acceding to the sacraments (to communion and confession during the Easter). The documents of visitations carried out in 1743, 1761, 1765 and 1771 contain especially useful information. The analyzing of those sources leads to the conclusion in which one may claim that the population on this exploring area increased almost twice during the years 1668–1771 instead of un-changeability in the size of settlements. That is the base on which one can maintain that the largeness of peasants’ farm had reduced by half. So if statistical farm in 1668 was half of fief (twice more peasants than fiefs), in the second half of the 18th century there was very likely that the typical farm was located in the quarter of the fief.
Celem niniejszego artykułu jest wskazanie wielkości gospodarstw kmiecych w kluczu muszyńskim biskupów krakowskich w XVII i XVIII w., a ściślej zmiany, jaka na tym polu się dokonała. O ile zazwyczaj punktem odniesienia w tej kwestii są statystyki ukazujące bezpośrednio wielkość nadziałów w poszczególnych latach, oparte na informacjach inwentarzowych, o tyle w tym opracowaniu spróbujemy ukazać ową zmianę jako wynik zmian demograficznych. Jest to tym bardziej wskazane, że nie dysponujemy dla omawianego terenu (poza inwentarzem z 1668 r.) konkretnymi danymi o wielkości poszczególnych gospodarstw kmiecych. Natomiast dla XVIII w. zachowało się kilka wizytacji greckokatolickiego dekanatu muszyńskiego, obejmującego swym zasięgiem obszar klucza muszyńskiego, z których możemy czerpać informacje na temat liczby kmieci osiadłych w danej miejscowości oraz liczby ludności przystępującej do sakramentów świętych (spowiedzi i Komunii wielkanocnej). Szczególnie przydatne, zawierające najwięcej takich danych, są wizytacje z lat 1743, 1761, 1765 oraz 1771. Biorąc pod uwagę liczbę gospodarstw kmiecych i łanów, można powiedzieć, że średnie gospodarstwo chłopskie w XVIII w. obejmowało obszar połowy łana. Skoro w stosunku do XVII w. nastąpił niemal dwukrotny wzrost liczy kmieci, a więc i – w mniejszym lub większym zaokrągleniu – liczby ludności, zatem przy niezmieniającym się obszarze wiosek musiało siłą rzeczy nastąpić mniej więcej takie samo, a więc niemal dwukrotne, zmniejszenie się poszczególnych gospodarstw kmiecych. Gdy statystyczne gospodarstwo w 1668 r. było wielkości połowy łana (dwukrotnie więcej kmieci niż łanów), to w drugiej połowie XVIII w. wielce prawdopodobne jest, że typowe gospodarstwo mieściło się na obszarze ćwierci łana.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2014, 69
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czeladź dworska i ludzie służący. Nazwy osób związanych z funkcjonowaniem gospodarstwa w XVIII-wiecznych inwentarzach z Wielkopolski
Courtly servants and people serving. The names of people associated with the operation of the farm in the eighteenth-century inventories of Greater Poland
Autorzy:
Osowski, Błażej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/971473.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk
Tematy:
dialektologia
historia języka
nazwy osób
słownictwo
Wielkopolska
XVIII w.
dialectology
history of language
terms for people
lexis
Greater Poland
18th century
Opis:
The article differentially analyses the collected vocabulary. For this purpose, data from historical dictionaries is used, as well as available studies based on the same material - regional official texts. The material gathered distinguishes the names of: 1) persons working on farms, 2) people working in courts for their inhabitants, 3) people working on their master’s estate, but not engaged in agricultural activities, 4) young people apprenticed to a trade.
Artykuł analizuje zebrane słownictwo pod kątem dyferencyjnym. W tym celu wykorzystano dane słowników historycznych oraz dostępnych opracowań bazujących na analogicznym materiale – regionalnych tekstach urzędowych. W zgromadzonym materiale wyróżniono nazwy: 1) osób pracujących w gospodarstwie, 2) osób pracujących w budynku dworskim na rzecz jego mieszkańców, 3) osób pracujących w dobrach swego pana, ale niewykonujących zajęć rolniczych, 4) młodych osób przyuczanych do zawodu.
Źródło:
Gwary Dziś; 2016, 8; 167-174
1898-9276
Pojawia się w:
Gwary Dziś
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Organy i organiści w okręgu wiślickim w XVIII w. na podstawie akt wizytacyjnych
Organs and Organists in the Wiślica District in the 18th Century on the Basis of the Inspection Acts
Autorzy:
Wiśniowska-Kirch, Agnieszka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1955035.pdf
Data publikacji:
2000
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
organy
organiści
pozytyw
wizytacje
okręg wiślicki
XVIII w .kościół
organs
organists
positive
inspections
the Wiślica district
Church in the 18th century
Opis:
In the 18th century organs rapidly became popular in the Wiślica district. It has been found that most organs built then were small instruments in today's understanding. They consisted of positives without pedals. As far as the names are concerned it seems like the organs were a bigger instrument than the positive, especially with respect to the number of voices. Studies of the number of voices have shown that the number of instruments called `organs' and `positive' was equal, with the range of voices between six and nine. The most typical place where organs were put was the organ loft, which was at the back of the church, over the main door: 75.5% of the organs stood there. The inspections do not give much information about the construction details of the organs. With respect to the bellows most often their number was mentioned: it was 2, 4 or 6. Pedals were mentioned in two parishes but it may be assumed that there were more of them. It has been found that the percentage of portable instruments decreased – in the first half of the 18th century from 20 to 17.6%, and this process was especially rapid in the second half of the 18th century: from 17.6 to 7.7%. This proves a decrease in popularity of this kind of organs. During the 18th century the number of organists increased, which was probably related to the increase in the number of organs. If at the beginning of the 18th century the number of organists in relation to the number of inspected churches was a little above 60%, it increased to 90% in the middle of that century, and at the end of it it was probably 100%. The organists only had the names of Christian saints or ones that appeared in the Old Testament. They represented all age groups. Most often they were between 40 and 55 years old, and the average age was 42. The organist often had also the function of chanter, teacher, sacristan or bell-ringer. He was usually given a whole house, received payment in money, sometimes fairly big, and a strip of land or garden to maintain.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2000, 48, 2; 169-223
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jan Emanuel Karp (ok. 1706–1737), wojski grodzieński. Nota biograficzna
Jan Emmanuel Karp (ca.1706–1737), a nobleman of the Grodno county. A biographical note
Autorzy:
Karp, Sławomir
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1397868.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Karpiowie
Kalinówka
Karpowicze
Lipsk Murowany
województwo podlaskie i powiat grodzieński w XVIII w.
Karp family
Podlaskie Voivodeship and Grodno county in the eighteenth century
Opis:
W artykule przedstawiono postać Jana Emanuela Karpia, zamożnego posesjonata z powiatu grodzieńskiego, aktywnego działacza publicznego, uczestnika wielu tamtejszych sejmików, a nawet dyrektora jednego z nich. Był on też posłem na sejm elekcyjny (1733) i deputatem do Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego.
The article is dedicated to the figure of Jan Emanuel Karp, a wealthy landowner of the Grodno county, a public figure, and a participant in many (and president to one) local parliaments. A member of the Electoral Parliament, he also served as a judge for the High Tribunal of the Grand Duchy of Lithuania.
Źródło:
Studia Podlaskie; 2020, 28; 77-95
0867-1370
Pojawia się w:
Studia Podlaskie
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łazienki w polskich kamienicach w XIX wieku i do II wojny światowej
Bathrooms in the Polish town house in the 19th century and until the Second World War
Autorzy:
Maj, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1890571.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
wprowadzenie do epoki i problemu sanitariatów
łazienki w XVIII w.
łazienki w XIX w.
lokalizacja i funkcja łazienki
introduction of the age and sanitary installations problem
bathrooms in XVIII c.
bathrooms in XIX c.
location and function of bathroom
Opis:
A significant changes societal, political and technological in the England started in the second half of XVIII century, in the rest Europe just since XIX century beginning. Here the barrier was still old, backward mentality of society. In the second half of XIX century in the polish town house was created same kind of space which was used only to take care of the hygiene – bathroom. From this convenience were to make use only richest residents of cites. On the all of polish territory were progressed the waterworks. At the turn of XIX and XX century dynamic progress of the middle class, which were used of technological novelty. At the 20 years of XX century were starting modern architecture, were the bathrooms were already a standard.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 4; 143-158
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O sejmikach XVIII w. uwag kilka
Some Comments About the Noble Parliamentary Assemblies of the 18th Century
Autorzy:
Lityński, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27298871.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
Tematy:
Poland of the 18th century
the nobility
the liberalism and democracy
local noble parliamentary assemblies
Polska XVIII w.
szlachta
liberalizm i demokracja
sejmiki
Opis:
Autor wiele lat badał sejmiki ziemskie. Zna liczne dokumenty sejmików i napisał na temat sejmików sporo prac. Aktualnie ukazały się dwa duże tomy dotyczące sejmików. Jeden to wydane drukiem dokumenty sejmikowe z XVIII w. Drugi to obszerna monografia sejmiku poznańskiego dotycząca lat 1764–1793. W związku z tym autor przekazuje swoje przemyślenia na temat sejmików XVIII w. Stwierdza, że generalnie przeważają prace o sejmikach dotyczące XVII stulecia i ewentualnie początków wieku XVIII. Był to bowiem okres największego znaczenia zgromadzeń ziemskich (sejmików). Okresowi lat 1764–1793 poświęcono mniej uwagi. Tym cenniejsze są przeto dwa wydane ostatnio tomy. Celem artykułu jest konfrontacja dawnych ustaleń autora z treścią obecnie wydanych dwóch tomów dotyczących sejmików XVIII w. W szczególności odnosi się to do monografii sejmiku poznańskiego z lat 1764–1793. Autor podkreślił, że do 1764 r. niewiele było aktów prawnych regulujących ustrój (organizację i funkcjonowanie) sejmików. Zmieniło się to w okresie licznych reform w latach 1764–1793. Autor podkreśla, że liberalizm i demokracja szlacheckiej Rzeczypospolitej realizowały się w znacznym stopniu poprzez zgromadzenia szlacheckie. Toteż sejmiki stanowią kluczowy problem badawczy dawnej Rzeczypospolitej. Autor zwraca uwagę, że to była nie tylko instytucja państwowa, ale też pewna idea polityczna. Sejmiki były ważnym fragmentem polskiej kultury politycznej.
The author studied noble parliamentary assemblies for many years. He knows a lot of their documents and he wrote a lot of works on noble parliamentary assemblies. Currently, two large volumes on noble parliamentary assemblies have been published. One is printed noble parliamentary assemblies’ documents from 18th century. The other is a Poznan noble parliamentary assembly’s monograph concerning the years 1764–1793. In connection to this, the author shares his thoughts on 18th century noble parliamentary assemblies. The author states that in general there are more works on 17th and the beginning of 18th century noble parliamentary assemblies. This is because this was the period of the greatest importance of noble parliamentary assemblies. The years 1764–1793 received less attention. Therefore the two volumes published recently are even more valuable. The aim of the article is to confront the author’s former findings with the content of the two published volumes regarding the noble parliamentary assemblies of the 18th century; in particular, when it comes to the Poznan noble parliamentary assembly’s monograph concerning the years 1764–1793. The author emphasized that until year 1764 there existed not many legal acts regulating the organization and functioning of the assemblies. This changed in the period of numerous reforms between 1764 and 1793. The author points out that liberalism and noble democracy in the Republic (Rzeczpospolita) were mainly realized to a large extent through the noble assemblies. Therefore, the noble parliamentary assemblies are a key research problem of the old Republic. The author points out that it was not only a state institution, but also a political idea. The noble parliamentary assemblies were an important part of the Polish political culture.
Źródło:
Miscellanea Historico-Iuridica; 2022, 21, 1; 405-416
1732-9132
2719-9991
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Iuridica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies