Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "XVIII– XIX w." wg kryterium: Temat


Wyświetlanie 1-28 z 28
Tytuł:
CNOTA DZIWACKA – WŁAŚCICIELE KÓRNIKA W KRĘGU POZNAŃSKICH WOLNOMULARZY
Eerie virtue – Lords of Kórnik within the circle of Poznań freemasons
Autorzy:
Prinke, Rafał T.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510239.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:
Masoneria XVIII-XIX w.
Polska - historia XVIII-XIX w.
PAN Biblioteka Kórnicka - rękopisy
Opis:
Eerie virtue – Lords of Kórnik within the circle of Poznań freemasons The collection of the Kórnik Library of the Polish Academy of Sciences holds a number of rare and interesting books on freemasonry, including the first edition of Anderson’s Constitutions. Most of them were, however, purchased during the second half of the twentieth century. The only two items which are known to have belonged to Count Tytus Działyński (1796–1861) are a French manual of the Rite of Adoption of 1787 and a Polish anti-masonic pamphlet entitled Eerie virtue, undated but probably published in 1786 or the following year. It is the only known copy of it, which is one of the reasons for preparing a new edition of its text. The Castle Museum holdings also have rare objects of freemasonic interest, namely four loge badges of early nineteenth century. The present paper is the first attempt at identifying those lodges and ascribe the badges to members of the Działyński family, the heirs of Kórnik. The masonic activities of Ignacy Działyński (1754–1797), the uncle of Tytus, are well known, but his brother Ksawery’s (1756–1819) membership in the fraternity has only now been confirmed. It is argued that three of the badges belonged to him, because their respective lodges did not exist during Ignacy’s lifetime. The fourth badge most probably belonged to Tytus Działyński, who may have been introduced to freemasonry in his youth by his father. The research on these items evolved into a broader re-examination of the early history of freemasonry in Poland, which disproved a number of statements made in the monumental work of Ludwik Hass. Most importantly, it is showed that the Red Fraternity (Confrérie Rouge) of 1721 was not a freemasonic body (as claimed by Hass and now widespread in historical literature), and that the earliest documented Polish lodge was established in Poznań around 1735 (there may have been one operated by foreigners in Warsaw in 1729, but the information comes from much later and questionable tradition). Two appendices contain an edition of Eerie virtue and genealogical tables showing close family relationships of the Działyńskis of Kórnik with eminent Polish freemasons, including all except one Grand Masters of the Grand Orient of the Kingdom of Poland and the Grand Duchy of Lithuania.
Źródło:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2017, 34; 149-213
0551-3790
Pojawia się w:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na europejskich frontach wojen Imperium Rosyjskiego w XIX wieku – aspekt militarny w twórczości wybranych rosyjskich malarzy epoki
Autorzy:
Krokosz, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/436764.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Imperium Rosyjskie, wojny Rosji w XVIII–XIX w., rosyjskie malarstwo batalistyczne, malarze rosyjscy XVIII – pocz. XX w., armia i flota rosyjska w XVIII–XIX w.
Opis:
The article analyses the military themes present in Russian paintings of the 19th century. The battle paintings under discussion underlined the heroism of the tsarist soldiers who participated in the multiple campaigns that Russia fought on land and at sea. They also glorified the governing elites for expanding the territory of the state. At the same time, the most important message conveyed through the canvases, which were commissioned most often by Russia’s rulers, was the might of the Russian Empire.
Źródło:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne; 2019, 9; 28-76
2450-4475
Pojawia się w:
Res Gestae. Czasopismo Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
SEJMIKI POLSKIE WEDŁUG JANA PIOTRA NORBLINA. PRÓBA ROZPOZNANIA
POLISH DIETINES ACCORDING TO JEAN PIERRE NORBLIN. AN ATTEMPT AT AN ANALYSIS
Autorzy:
Kowalski, Jacek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/510196.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Biblioteka Kórnicka PAN
Tematy:
Jan Piotr Norblin (1745-1830)
Ikonografia XVIII-XIX w.
sejmiki polskie
Opis:
Jean Pierre Norblin de la Gourdaine (1745–1830), a French artist working in Poland for the princely family of Czartoryski between 1774 and 1804, made a number of drawings picturing Polish dietines. We currently know his seventeen works devoted to this topic (some of them are his own replicas) as well as three copies of his drawings (one of them is a copy of an original which remains unknown). As many as six of the above works are kept in the collections of the PAN Kórnik Library. Dietines were regional assemblies of noblemen, which, consisting of elected members of the Sejm and some other officials, decided about taxation, approved decisions of the Parliament, and existed from the 15th until the 18th centuries. They were most often held in churches. As much as their source documentation is rich, their iconography is very scant. This mainly consists of Norblin’s drawings, which for this reason are often reproduced as illustrations of historical or popular science works. They have very rarely been subject to a scientific analysis. The author shows that Norblin’s Dietines, commonly considered to be drawn on the spot, are not documentaries depicting the reality, but works which manipulate its elements. On the one hand, Norblin was an excellent observer, who could minutely reproduce the realities of the material culture of the 18th century Poland (e.g. the cut of the uniforms of the Polish army, and the kontusz robes, żupan garments, hats, and sabres used by the Polish nobility, which changed between 1774 and 1794) even in quick sketches. At the same time, however, he did not shy away from inaccuracies, which sometimes possibly originated from his fantasy, and sometimes from his biased attitude to the scenes he was drawing. For example, some of the churches shown in his drawings are combinations of various Polish structures. Later, Norblin pictured Polish dietines in Gothic churches of French origins or even utterly fantastic shapes. Additionally, the author’s analysis proves that not a single composition refers to a concrete dietine (such identifications were offered earlier), or shows a concrete moment of the proceedings. Some elements were presented in an exaggerating caricature, or even in contrast to the reality – such as the participants sitting on altars and pulpits, or debating during a Holy Mass – which has never been the case. Norblin’s attitude to the presented topic changed over time. Initially, he strove to highlight the crisis suffered by the dietine as an institution in the 18th century. It was common for the poorer nobility who had voting rights to “sell” their votes and sabres to the rich candidates for the position of a member of the Sejm, and for sessions to change into disputes and brawls. Norblin’s first drawings show mainly the latter, whereas images depicting proper sessions and the most important personalities, i.e. magnates sitting in the centre of the temples and buying votes from the noblemen, are missing. But no wonder, since the artist’s patron, Prince Czartoryski, was such a magnate. The situation changed during the reforms adopted by the Sejm between 1788 and 1792, which aimed at the strengthening of the state and the improvement of the political system, including the dietines. Both Prince Czartoryski and Norblin himself were supporters of changes. From then on, the artist focused on a more positive, republican dimension of the dietine as an institution, although he did not entirely resign from grotesque motifs. However, Russia, Prussia, and Austria soon ended the existence of the Polish-Lithuanian Commonwealth, dividing its land between themselves (1795). Dietines became a part of past history. Eleven years later (1806), on a part of the area of the ommonwealth, Napoleon Bonaparte recreated the Polish state in a rump form and provided it with a constitution, which brought dietines back, although in a very limited dimension. Norblin’s last drawings date back to this period. They were made after the artist returned to France. These last compositions contain allusions concerning Napoleon’s impact on the Polish dietine as an institution. On the other hand, they were also reminiscent of an exotic past. It was for this reason that children and grandchildren of the artist’s former patrons purchased them. In this way, the majority of Norblin’s works found their way to the Kórnik collection created by Tytus Działyński and his son Jan. Worthy of note, during the Polish uprising against Prussia between 1848 and 1849, one of the artists covered by Tytus Działyński’s patronage created a lithograph showing the meeting of the socalled Polish League, which took place at the church in Kórnik in January 1849. His composition was clearly influenced by one of Norblin’s Dietines kept at the Kórnik Library.
Źródło:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej; 2017, 34; 84-148
0551-3790
Pojawia się w:
Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The power of the Russian Empire – the military aspect in the work of selected Russian painters from the 18th until the early 20th century
Autorzy:
Krokosz, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/654109.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Imperium Rosyjskie
wojny Rosji w XVIII–XIX w.
rosyjskie malarstwo batalistyczne
malarze rosyjscy XVIII – pocz. XX w.
armia i flota rosyjska w XVIII–XIX w.
The Russian Empire
Russia’s wars in the 18th and 19th centuries
Russian battle paintings
Opis:
Artykuł poświęcony jest tematyce militarnej przedstawionej na obrazach malarzy rosyjskich żyjących w XVIII – na początku XX w. Batalistyczne dzieła artystów podkreślały bohaterstwo carskich żołnierzy biorących udział w licznych zmaganiach wojennych prowadzonych w owym czasie przez Rosję na lądzie i morzach, a także sławiły samych panujących rozszerzających granice państwa. Jednakże zasadnicze przesłanie płócien, zamawianych najczęściej przez władców rosyjskich, posiadało wymiar na wskroś propagandowy, gdyż miało w pełni ukazać potęgę Imperium Rosyjskiego. The article focuses on the military themes presented in the paintings of Russian artists living in the period from the 18th until the early 20th century. Battle scenes painted by the artists highlighted the heroism of the Tsar’s soldiers participating in numerous wars and conflicts pursued by Russia at that time both on land and at sea; these paintings also celebrated the rulers, who expanded the borders of their country. However, the key message of these paintings, which were ordered most frequently by Russian rulers, focused on the aspect of propaganda, because these works were supposed to demonstrate in full the power of the Russian Empire.
Źródło:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej; 2018, 53, 3
2353-6403
1230-5057
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Urodzenia pozamałżeńskie w parafii św. Mikołaja w Łące w latach 1664–1914
Extramarital Births in the St Nicholas’ Parish in Łąka in the Years 1664–1914
Autorzy:
Ryguła, Ewa M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1367735.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego
Tematy:
demography
extramarital births
Upper Silesia
Łąka
the 18th–19th centuries
Górny Śląsk
urodzenia pozamałżeńskie
demografia
XVIII– XIX w.
Opis:
Artykuł poświęcono urodzeniom pozamałżeńskim w rzymskokatolickiej parafii Łąka na terenie ziemi pszczyńskiej (Górny Śląsk). Badania w oparciu o zachowane parafialne księgi chrztów objęły lata 1664–1914. W tym przedziale czasowym w parafii urodziło się 839 dzieci nieślubnych, co stanowi 7,6% ogółu urodzeń. Z tej grupy 15 dzieci urodziło się martwych, co oznacza, że ochrzczono 824 dzieci z pozamałżeńskich związków. Zapisy metrykalne nie zawierają informacji o ojcu dziecka, natomiast dane dotyczące pochodzenia społeczno-zawodowego i terytorialnego matki są skąpe. Najwięcej urodzeń nieślubnych odnotowano w porze jesienno-zimowej – 54,5%, szczególnie w styczniu i lutym (poczęcia w kwietniu i maju). Najmniej dzieci nieślubnych przyszło na świat w czerwcu, sierpniu i listopadzie (poczęcia jesienne i zimowe). Większość dzieci z nielegalnych związków została ochrzczona w pierwszym dniu po urodzeniu (42%). W dniu urodzenia ochrzczono 17,8%. Do chrztu dzieci nieślubne w 87,9% przypadków, tak jak i pozostałe dzieci, podawało dwoje chrzestnych: mężczyzna i kobieta. Tylko w ok. 10% odnotowano jednego chrzestnego, zwykle kobietę. Powyższe kwestie zostały opracowane dzięki wykorzystaniu metody agregatywnej. Liczba urodzeń nieślubnych w wiejskiej parafii jest zaskakująco wysoka w porównaniu do innych na terenie rejencji opolskiej. Sezonowość urodzeń nieślubnych nie różniła się od sezonowości dzieci z legalnych związków. Wobec nich nie stosowano też odmiennych reguł w kwestiach dotyczących chrztu.
The article presents extramarital births in the Roman-Catholic Parish in Łąka, in the Land of Pless, in Upper Silesia. The research has been based on the existing parish registers of baptism for the years 1664–1914. In that period 839 extramarital children were born in the parish, which is 7.6% of all the births. Of those 839 children 15 were stillborn babies, which means that there were 824 baptised extramarital children. The parish registers do not contain any information on the fathers and the data concerning the social, professional and territorial background of the mothers are rather poor. The most extramarital births used to occur in Autumn and Winter (54.5%), especially in January and February (conceived in April and May). The least extramarital births used to occur in June, August and November (conceived in Autumn and Winter). Most of the extramarital children were baptised on the first day after their birth (42%). On the very day of their birth 17.8% kids were baptised. 89.9% of the extramarital children – as in the case of the rest of the kids – were presented for baptism by a woman and a man. Only 10% infants were presented to baptism by one person, usually a woman. The above presented questions have been drawn up thanks to the aggregative method. The number of extramarital births in a rural parish is surprisingly high in comparison to others within the Regierungsbezirk Oppeln. The seasonal character of extramarital births did not differ from the seasonal character of the births of other children. And neither did the procedures of baptism in the two groups.
Źródło:
Przeszłość Demograficzna Polski; 2016, 38, 2; 7-33
0079-7189
2719-4345
Pojawia się w:
Przeszłość Demograficzna Polski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czesko-polskie pieśni pielgrzymkowe w drukach kramarskich z XVIII i XIX w.
Autorzy:
Szturcová, Monika
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2028586.pdf
Data publikacji:
2022-02-21
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Tematy:
druki kramarskie
pieśni pielgrzymkowe
stosunki czesko-polskie XVIII-XIX w.
broadside ballads
pilgrim song
Czech-Polish 18-19th century relations
Opis:
W artykule przedstawiono analizę pieśni pielgrzymkowych funkcjonujących równolegle w języku polskim i czeskim. Na tym przykładzie zaprezentowano perspektywy prowadzenia badań nad czesko-polskimi kontaktami w zakresie literatury kramarskiej w XVIII i XIX w. oraz sformułowano ogólną koncepcję badawczą dotyczącą transferów kulturowych na pograniczu czesko-polskim.
The paper constitutes an analysis of Czech-Polish relations in the Polish- and Czech-language pilgrim songs in the 18th-19th century. The main subject of the analysis is the select choice of pilgrim songs transferred from the Czech cultural context to the Polish and vice versa. The discussed texts allow the author to present new perspectives on possible research on broadside ballads and formulate a general approach to studying Polish-Czech culture transfer.
Źródło:
Literatura Ludowa; 2022, 4; 57-76
2544-2872
0024-4708
Pojawia się w:
Literatura Ludowa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teksty liturgiczne w wielogłosowych mszach żałobnych ze zbioru rękopisów Biblioteki Ojców Paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie
Autorzy:
Smolarek, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1037968.pdf
Data publikacji:
2020-12-17
Wydawca:
Uniwersytet Opolski. Redakcja Wydawnictw Wydziału Teologicznego
Tematy:
requiem
tekst liturgiczny
kompozytorzy xviii i xix w.
źródła muzyczne
muzyka kościelna
kościelne kapele (zespoły) muzyczne
Opis:
Europejska tradycja muzyczna przekazuje w zachowanych zbiorach pokaźną liczbę wielogłosowych opracowań Missa pro defunctis (np. benedyktyni w Kremsmünster, Einsiedeln, Lambach, cystersi w Stams, Heiligenkreuz, kapucyni w Pradze, urszulanki w Bratysławie). Również w repertuarze kapel muzycznych funkcjonujących przy kościołach w dawnej Rzeczpospolitej (XVII i XVIII w., w okresie zaborów w XIX w.) znajdowały się wielogłosowe kompozycje do tekstu mszy żałobnej. Requiem wykonywały zespoły działające przy kościołach klasztornych (cystersów, dominikanów, pijarów, jezuitów) oraz diecezjalnych. Były to utwory kompozytorów polskich oraz zagranicznych.             W tę tradycję wpisuje się również działalność muzycznej kapeli jasnogórskiej w Częstochowie, której zachowany repertuar zawiera ponad 40 kompozycji rekwialnych pochodzących z drugiej połowy XVIII i XIX w. Są to dzieła muzyków działających przy zespole paulińskim (L. Maader, F. Gotschalk) oraz innych twórców polskich (np. M. Zwierzchowski, J. Engel, J. Elsner) i zagranicznych (m.in. W.A. Mozart, E. Pausch, J. Gotsche, J.M. Dreyer). Celem artykułu jest zaprezentowanie utworów requiem zachowanych w zbiorach Biblioteki Klasztoru oo. Paulinów na Jasnej Górze oraz ich recepcji w innych ośrodkach Polski oraz Europy. Zostanie przedstawione wykorzystanie tekstu liturgicznego mszy żałobnej oraz jego tłumaczenie i interpolacje zastosowane przez twórców, a także wskazanie funkcjonowania kompozycji Missa pro defunctis na Jasnej Górze.
European musical tradition transmits a considerable number of polyphonic missa pro Defunctis arrangements in the preserved collection (e.g. Benedictines in Kremsmünster, Einsiedeln, Lambach, Cistercians in Stams, Heiligenkreuz, Capuchins in Prague, Ursulines in Bratislava). Repertoire of music bands operating at churches in the former Polish-Lithuanian Commonwealth (17th and 18th centuries, during the partitions in the 19th century) also included polyphonic compositions to the text of the funeral mass. Requiems were performed by bands at monastic churches (Cistercians, Dominicans, Piarists, Jesuits) and diocesan churches. Those included works by Polish and foreign composers. The activity of the Jasna Góra musical band in Częstochowa also fits in this tradition, the repertoire of which includes over 40 requial compositions from the second half of the 18th century and 19th century. These are works of musicians working with the Pauline ensemble (L. Maader, F. Gotschalk) and other Polish composers (M. Zwierzchowski, J. Engel. J. Elsner) and foreign (W.A. Mozart, E. Pausch, J. Gotsche, J.M. Dreyer). Aim of the article is to present requiem works preserved in the collection of the Monastery Library of Pauline Fathers at Jasna Góra and their reception in other Polish and European centres. Liturgical text of the funeral mass will be presented, as well as its translation and interpolations used by the authors and indication the functioning of the composition missa pro defunctis at Jasna Góra.
Źródło:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars; 2020, 56, 2; 231-269
1234-4214
Pojawia się w:
Liturgia Sacra. Liturgia - Musica - Ars
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Księgozbiór Piotra Krausneckera (1763?-1842) w Bibliotece Ossolineum
The Book Collection of Piotr Krausnecker (1763?-1842) in the Ossoliński National Institute
Autorzy:
Sidorowicz-Mulak, Dorota
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/530547.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Historii Filozofii i Medycyny
Tematy:
Piotr Krausnecker
księgozbiory medyczne
książka naukowa XVIII/XIX w Uniwersytet Lwowski Wydział Medyczny
księgozbiory prywatne
medical book collections
private libraries
scientific literature of 18th and early 19th century Medical Department of Lviv University
Opis:
Piotr Krausnecker, działający na Uniwersytecie Lwowskim anatom, chirurg i ginekolog-położnik, twórca uniwersyteckiego muzeum anatomicznego, był także jednym z założycieli bezpłatnego zakładu szczepienia ospy we Lwowie otwartego w 1802 r. Ten absolwent Uniwersytetu Wiedeńskiego w 1842 r. przekazał do Biblioteki Ossolineum swoją kolekcję fachowych książek lekarskich. Wpłynęło wtedy do zbiorów 456 dzieł w 939 woluminach, wzbogacając zasób książnicy o dzieła z zakresu: interny, diagnostyki, anatomii, chirurgii, chorób zakaźnych, farmakologii, ginekologii i położnictwa, neurologii, fizjologii, patologii, dermatologii, urologii, psychiatrii, leczenia wodami mineralnymi i wielu innych dziedzin. Wszystkie woluminy oprawione były w eleganckie oprawy, w brązowy półskórek i papier marmurkowy ze złoceniami na grzbiecie. W 1946 r. księgozbiór Krausneckera rozdzielono między Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka i Bibliotekę Ossolineum, przeniesioną w tym czasie ze Lwowa do Wrocławia.
Piotr Krausnecker – the anatomist, surgeon and specialist in gynecology at Lviv University, was also the founder of the university museum of anatomy and the smallpox vaccination institute in Lviv in 1802. He graduated at Vienna University. Himself a collector, donated his library of 456 titles of books and periodicals in 939 volumes to The Ossolinski National Institute in 1842. He enriched Ossolineum with professional medical literature on subjects: general medicine, diagnostics, anatomy, surgery, pharmacology, gynecology, neurology, physiology, pathology, dermatology, urology, psychiatry, infectious diseases and many others. All volumes coming from his library have unified bindings. They are covered in smart brown half-leather with gold tooling on spines. In 1946 his collection was divided between Stefanyk National Science Library in Lviv and The Ossolinski National Institute – from then on – in Wroclaw.
Źródło:
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny; 2018, 81; 68-84
0860-1844
Pojawia się w:
Archiwum Historii i Filozofii Medycyny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jezuickie instytucje edukacyjne w Orszy 1773–1820
Jesuit Educational Institutions in Orsha 1773–1820
Autorzy:
Bieś, Andrzej, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/448643.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Akademia Ignatianum w Krakowie
Tematy:
Orsza
historia edukacji
historia jezuitów
jezuici w Rosji XVIII–XIX w.
szkolnictwo jezuickie
bursa muzyczna
konwikt
seminarium nauczycielskie
programy nauczania
Orsha (Belarus)
the history of education
the history of Jesuits
Jesuits in Russia in the 18th and 19th century
Jesuit education
music dormitory
boarding school
teacher training college
curricula
Opis:
Celem artykułu opisującego funkcjonowanie jezuickich placówek edukacyjnych, istniejących w latach 1773–1820 w położonym nad Dnieprem mieście powiatowym Orsza, jest przybliżenie fenomenu przetrwania i kontynuowania prac wychowawczo-oświatowych w warunkach poważnego kryzysu instytucjonalnego. Dla wspomnianych placówek kryzys ten był związany z jednej stron z upadkiem polskiej państwowości i włączeniem w struktury obcego państwa, a z drugiej z perturbacjami wywołanymi nieskuteczną próbą całkowitej likwidacji organizacji odpowiadającej za ich dotychczasowe prowadzenie. Korzystając z zachowanych materiałów archiwalnych oraz skąpej literatury przedmiotu, autor odtwarza przebieg działalności poszczególnych jednostek – jezuickiej szkoły publicznej, bursy muzycznej, konwiktu szlacheckiego, studium nauczycielskiego dla kleryków jezuickich oraz rocznego kursu formacji zakonnej tzw. trzeciej probacji. Ze względu na rodzaj dostępnych materiałów źródłowych tekst skupia się głównie na prowadzonej przez jezuitów od 1618 roku szkole, zwracając uwagę m.in. na jej bazę materialną, liczebność uczniów, kadry nauczycielskie, na zmiany zachodzące w programach nauczania oraz powody ich wprowadzania, a także uzyskane efekty kształcenia. W dalszej części zostały przedstawione cele stawiane pozostałym placówkom, metody ich realizacji i zakres oddziaływania, oraz osoby odpowiedzialne za wypełnianie zadań w poszczególnych jednostkach. I chociaż edukacyjna działalność jezuitów w Orszy została ostatecznie i bezpowrotnie przerwana ich wypędzeniem w 1820 roku, a same instytucje nie przetrwały nawet dekady w rękach nowych administratorów, to pamięć o dawnych zakładach poświęconych nauczaniu i wychowaniu w sposób nieoczekiwany powróciła po wiekach do przestrzeni publicznej w postaci śladu zrekonstruowanego – wzniesionych z ruin i zaadaptowanych budynków.
The aim of the article, describing the functioning of Jesuit educational institutions, in the years 1773–1820, in Orsha, the poviat town located by the Dnieper, is to present the phenomenon of the survival and continuation of educational and pedagogical activities at the time of a serious institutional crisis. On the one hand, for the above-mentioned institutions, the crisis was connected with the collapse of the Polish statehood and its incorporation into the structure of a foreign state. On the other hand, it was related to the perturbations caused by a futile attempt to completely abolish the organisation responsible for its functioning until then. Taking advantage of preserved archival materials as well as of the scarce literature on the subject matter, the author reconstructs the subsequent forms of functioning of particular institutions – the Jesuit public school, music dormitory, landed gentry boarding school, teacher training college for Jesuit clerics and a year course for nunnery formation, the so-called third probationary period. Owing to the type of the available source material, the article concentrates mainly on the school ran by Jesuits since 1618, focusing among other things on its material basis, the number of students, the teaching staff, on the changes in the curricula as well as the reasons for these changes, and also on accomplished educational results. The further part of the article presents the objectives set for the remaining institutions, methods of their implementation and the scope of their functioning, as well as the people responsible for task fulfillment in particular institutions. The educational activity of Jesuits in Orsha was irreversibly terminated as a result of their expulsion in 1820 and the institutions themselves did not survive even a decade once their new administrators were in charge. However, after centuries, the memory of former institutions dedicated to education and upbringing unexpectedly returned to the public space in the form of the reconstructed trace – the adapted buildings which were erected from ruin.
Źródło:
Studia Paedagogica Ignatiana; 2016, 19, 3; 15-34
2450-5358
2450-5366
Pojawia się w:
Studia Paedagogica Ignatiana
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwag kilka o wrocławskim wolnomularstwie i siedzibie loży „Fryderyk pod złotym Berłem”.
Some remarks on Freemasonry in Wrocław and the seat of “Frederic at the Golden Sceptre” Lodge.
Autorzy:
Grzegorczyk, Bożena
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560098.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Instytut Historii Sztuki
Tematy:
Wrocław w XVIII wieku
Wrocław w XIX wieku
Johann Wilhelm Oelsner
Carl Ferdinand Langhans
Opis:
The development of Freemasonry in Europe in the 18th c. has also an impact on the capital city of Silesia. “The Three Skeletons” was the first lodge in Wrocław and started to operate in May of 1741. “Frederic at the Golden Sceptre” was the next one in the city established in 1776. After 40 years of its activity it was given its own seat in 1816 in św. Antoniego Street. Its architecture, not to be seen today as it has not lasted till presence, was designed by Carl Ferdinand Langhans and it still inscribes among exceptionally enigmatic settings. The core of this article is an attempt to indicate the genesis of an architectural form of the original building. It seems that what influenced most both the architectural form and room disposition with their decoration was the discussion led in the 17th c. in The Republic of the United Provinces. The discussion was aroused both by Villalpando’s work and Josephus Flavius’s considerations. As Carl Gotthard Langhans had had the opportunity to get acquainted with some edifices following the pattern of Salomon’s Temple (Marekerk and Hofje van Broukhoven in Leiden and a town hall in Amsterdam among others) we can presume that he passed this knowledge on to his son, who later created the seat of the lodge “Frederic at the Golden Sceptre” following these patterns.
Źródło:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego; 2013, 1(27); 19-35
1896-4133
Pojawia się w:
Quart. Kwartalnik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Wrocławskiego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Źródła do badań nad kasatami józefińskimi w Galicji (1782-1848) w archiwach wiedeńskich
Sources for research on the Josephine reforms in Galicia (1782-1848) in the Viennese archives
Autorzy:
Ploch, Gregor
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2088421.pdf
Data publikacji:
2021-12-06
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
dissolution
orders
Galicia
Josephinism
Austria
archives
Vienna
Josephine dissassinations in Galicia
history of the Church in Galicia in the 18th and 19th centuries
Österreichisches Staatsarchiv
Stiftungshofbuchhaltung
central court administration in Vienna
kasaty
zakony
Galicja
józefinizm
kasaty józefińskie w Galicji
historia Kościoła w Galicji w XVIII i XIX w.
centralna administracja nadworna w Wiedniu
Opis:
W ramach międzynarodowego, historycznego projektu badawczego pt. Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX wieku: losy, znaczenie, inwentaryzacja zrealizowanego w latach 2012-2016 pod kierunkiem prof. Marka Derwicha przeprowadziłem szereg kwerend w archiwach wiedeńskich w celu identyfikacji oraz obszernego opracowania archiwaliów związanych z kasatą klasztorów i kolegiat w Galicji. Głównym punktem odniesienia badań był obszerny podzespół Stiftungshofbuchhaltung oraz podseria Signatur 102. Stifte und Klöster: Galizien, znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Opracowania tych zbiorów zakończyłem monograficznymi publikacjami. W niniejszym artykule przedstawiam również dalsze zbiory archiwalne, które ze względów czasowych oraz objętości materiału mogłem przejrzeć jedynie wyrywkowo. Są to tzw. akta dot. domen galicyjskich oraz dalsze akta pojezuickie znajdujące się w zasobach Österreichisches Staatsarchiv. Dalsze kwerendy przeprowadziłem w archiwum zakonu Towarzystwa Jezusowego oraz benedyktynów w Wiedniu, których interesujące nas archiwalia przedstawiam. Ponadto nawiązuję w artykule do problematyki badawczej związanej ze strukturą archiwalną, błędami i nieścisłościami w nazewnictwie, a także z nikłym zainteresowaniem historią centralnej administracji austriackiej oraz nakreślam dezyderaty badawcze. Do nich należy szczególnie brak opracowania dokumentacji domen galicyjskich (duchownych oraz państwowych). Ten nieznany dotąd zasób jest fundamentalnym źródłem historycznym. Wykonane kwerendy są przyczynkiem do pełnego opracowania galicyjskich archiwaliów kościelnych znajdujących się w zbiorach archiwów wiedeńskich.
As part of an international, historical research project entitled Cultural heritage of dissolved monasteries in the territories of the former Polish-Lithuanian Commonwealth and in Silesia in the 18th and 19th centuries: fate, significance, inventory carried out in 2012-2016 under the supervision of Prof. Marek Derwich, I conducted a series of queries in the Viennese archives in order to identify and comprehensively study the archives related to the dissolution of monasteries and collegiate churches in Galicia. The main focus of the research was the extensive Stiftungshofbuchhaltung sub-set and the Signatur 102 sub-series. Stifte und Klöster: Galizien, stored in the Österreichisches Staatsarchiv. I finished the elaboration of these collections with monographic publications. In this article, I also present further archival collections, which, due to time constraints and volume of the material, I was only able to view at random. These are the so-called files on Galician domains and other post-Jesuit files found in the Österreichisches Staatsarchiv. I conducted further research in the archives of the Order of the Society of Jesus and the Benedictines in Vienna, whose archives are of interest to us. In addition, in the article, I refer to research issues related to the archival structure, errors and inaccuracies in nomenclature, as well as scarce interest in the history of the Austrian central administration, and I outline research postulates. One of them is the lack of documentation of Galician domains (clergy and state-owned ones). This hitherto unknown resource is a fundamental historical source. The conducted research contributes to the full study of Galician church archives kept in the collections of the Viennese archives.
Im Rahmen des internationalen historischen Forschungsprojektes unter dem Titel Das Kulturerbe der aufgehobenen Klöster auf dem Gebiet der früheren Königlichen Republik der polnischen Krone und des Großfürstentums Litauen sowie Schlesiens im 18. und 19. Jahrhundert: Schicksal, Bedeutung, Inventari-sierung, das in den Jahren 2012-2016 durchgeführt wurde, an der Universität Breslau (Wrocław) angesiedelt war und von Prof. Dr. Marek Derwich geleitet wurde, habe ich eine Reihe von Wiener Archivbeständen auf Archivalien galizischer Kirchenprovenienz erforscht und ausgewertet. Der Schwerpunkt der Untersuchungen wurde auf zwei Archivsammlungen des Allgemeinen Verwaltungsarchives im Österreichischen Staatsarchiv zu Wien gelegt: auf galizische Akten im Bestand Stiftungshofbuchhaltung sowie auf die Unterserie Signatur 102: Stifte und Klöster: Galizien. Beide Forschungsarbeiten wurden mit jeweils einer Monographie abgeschlossen. Im untenstehenden Artikel werden darüber hinaus weitere Archivbestände präsentiert, die aufgrund der eingeschränkten Forschungszeit und der Fülle an zu untersuchendem Material nur oberflächlich gestreift werden konnten. Dazu gehören die Galizischen Domänenakten (samt Geistlichen Domänenakten) und Exjesuitenakten im Bestand des Finanz- und Hofkammerarchivs (ÖStA). Weitere Forschungsarbeiten wurden im Archiv der Österreichischen Provinz der Gesellschaft Jesu und im Musikarchiv des Schottenstiftes durchgeführt. Die Bestände dieser beiden Wiener Archive werden in diesem Artikel nur zusammenfassend vorgestellt. Im vorliegenden Artikel wird zudem auf die grundsätzliche Problematik eingegangen, die gerade mit der Erforschung der im Österreichischen Staatsarchiv befindlichen Dokumente zusammenhängen. Dazu gehören fehlerhafte Orts- und teils irreführende Ordens-einträge, aber auch die Tatsache, dass die josephinischen Klosteraufhebungen bisher kaum vor dem Hintergrund der Geschichte der österreichischen Zentralverwaltung und deren einzelner Behörden erforscht worden sind. Zuletzt zeige ich Forschungsdesiderata auf. Dazu gehören gerade die eher unbekannten und nicht aufgearbeiteten Domänenakten, die aufgrund ihrer Größe einer intensiven Erforschung bedürfen. Die Domänenakten sind jedoch für die Erforschung der galizischen Kirchengeschichte fundamental wichtig. Genauso wenig bekannt sind die im ÖStA und im Wiener Jesuitenarchiv befindlichen (Ex-) Jesuitenakten. Da sie jedoch nur einen Bruchteil der Geschichte dieses Ordens darstellen, ist deren Aufarbeitung weniger aufwendig. Der vorliegende Artikel erhebt keinen Anspruch auf Vollständigkeit, denn die bisher erfolgten Forschungstätigkeiten stellen lediglich einen ersten Beitrag zu einer (hoffentlich zukünftig zu erfolgenden) vollständigen Aufarbeitung des Gesamtbestandes aller in Wien befindlichen Archivalien mit galizischer Provenienz dar. Sicherlich sind bei diesem Aufriss weitere (kleinere) Archivbestände übergangen worden. Es wurde darauf hingewiesen, dass etwa die Erforschung des Kriegsarchivs (ÖStA) aus zeitlichen Gründen übergangen wurde.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2021, 116; 331-350
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Łazienki w polskich kamienicach w XIX wieku i do II wojny światowej
Bathrooms in the Polish town house in the 19th century and until the Second World War
Autorzy:
Maj, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1890571.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
wprowadzenie do epoki i problemu sanitariatów
łazienki w XVIII w.
łazienki w XIX w.
lokalizacja i funkcja łazienki
introduction of the age and sanitary installations problem
bathrooms in XVIII c.
bathrooms in XIX c.
location and function of bathroom
Opis:
A significant changes societal, political and technological in the England started in the second half of XVIII century, in the rest Europe just since XIX century beginning. Here the barrier was still old, backward mentality of society. In the second half of XIX century in the polish town house was created same kind of space which was used only to take care of the hygiene – bathroom. From this convenience were to make use only richest residents of cites. On the all of polish territory were progressed the waterworks. At the turn of XIX and XX century dynamic progress of the middle class, which were used of technological novelty. At the 20 years of XX century were starting modern architecture, were the bathrooms were already a standard.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2013, 61, 4; 143-158
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drzewozbiór Stanisława Wodzickiego, cz. 1
Stanislaw Wodzicki’s collections of trees and shrubs, part 1
Autorzy:
Dolatowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/888471.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Dendrologiczne
Tematy:
Wodzicki Stanislaw
dendrologia
drzewa
krzewy
introdukcja
aklimatyzacja roslin
kolekcje roslin
ogrody dendrologiczne
Arboretum w Niedzwiedziu
wiek XVIII-XIX
Opis:
Stanisław Wodzicki (1764–1843), one of the most important Polish political figures in Kraków in the first half of the 19th century, was a passionate amateur botanist. His substantial and modern collection of plants, mainly trees and shrubs, in Niedźwiedź outside Kraków, was most impressive, both in size as well as in the ambitious acclimatization trials. Wodzicki bought Niedźwiedź in 1808 and, within three years, started to plant his first foreign trees and shrubs. From 1831 Wodzicki devoted his time exclusively to botany and gardening. After his death the trees growing in the Niedźwiedź arboretum were sold for timber! He published six volumes of books O chodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu Drzew, Krzewów, Roślin i Ziół... (On the growing, use, propagation and knowledge of trees, shrubs, plants and herbs...), four volumes of one of Poland’s first horticultural periodicals – Dziennik Ogrodniczy (Gardener’s Newspaper) and many plant lists. As far as those lists were concerned, they were prepared extremely thoroughly. The first, published in 1813, was entitled Catalogue of Plants from the Niedźwiedź garden, which anyone is always welcome to acquire to replace plants missing from said garden. The most important list for dendrologists is the ”List of hardy woody plants of the Niedźwiedź garden, i.e. a list of genera and species either planted out or in turf beds, which are cultivated in that garden as of 1832” published in 1833. Wodzicki was an amateur, but he was one of the first to introduce into Polish botanical literature Jussieu’s modern system for the plant kingdom. Wodzicki pioneered the forestry cultivation of certain species on his land. For example, he was amongst the first in Poland to cultivate Pinus strobus, about which he made many observations and comments. He grew many species and cultivars extremely early, some of his dates of introduction are surprisingly early. The following dates of introduction into cultivation in Niedźwiedź should be mentioned: Juniperus horizontalis – 1829, Pinus cembra var. sibirica – 1817, Sciadopitys verticillata – 1828, Thuja plicata – 1826, Thujopsis dolabrata – 1827, and Tsuga dumosa – 1828.
Źródło:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego; 2011, 59
2080-4164
2300-8326
Pojawia się w:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drzewozbiór Stanisława Wodzickiego, cz. 2
Stanislaw Wodzickis collections of trees and shrubs, part 2
Autorzy:
Dolatowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/888579.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Dendrologiczne
Tematy:
Wodzicki Stanislaw
dendrologia
drzewa
krzewy
introdukcja
aklimatyzacja roslin
kolekcje roslin
ogrody dendrologiczne
Arboretum w Niedzwiedziu
wiek XVIII-XIX
Źródło:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego; 2013, 61
2080-4164
2300-8326
Pojawia się w:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Drzewozbiór Stanisława Wodzickiego, cz. 3
Stanislaw Wodzicki’s collections of trees and shrubs, part 3
Autorzy:
Dolatowski, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/888592.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Dendrologiczne
Tematy:
Wodzicki Stanislaw
dendrologia
drzewa
krzewy
introdukcja
aklimatyzacja roslin
kolekcje roslin
ogrody dendrologiczne
Arboretum w Niedzwiedziu
wiek XVIII-XIX
Opis:
Stanisław Wodzicki (1764–1843), one of the most important Polish political figures in Kraków in the first half of the 19th century, was a passionate amateur botanist. His substantial and modern collection of plants, mainly trees and shrubs, in Niedźwiedź outside Kraków, was most impressive, both in size as well as in the ambitious acclimatization trials. Wodzicki bought Niedźwiedź in 1808 and, within three years, started to plant his first alien trees and shrubs. From 1831 Wodzicki devoted his time exclusively to botany and gardening. After his death the trees growing in the Niedźwiedź arboretum were sold for timber! He published six volumes of books O chodowaniu, użytku, mnożeniu i poznawaniu Drzew, Krzewów, Roślin i Ziół... (On the growing, use, propagation and knowledge of trees, shrubs, plants and herbs...), four volumes of one of Poland’s first horticultural periodicals – Dziennik Ogrodniczy (Gardener’s Newspaper) and many plant lists. As far as those lists were concerned, they were prepared extremely thoroughly. The first, published in 1813, was entitled Catalogue of Plants from the Niedźwiedź garden, which anyone is always welcome to acquire to replace plants missing from the said garden. The most important list for dendrologists is the List of hardy woody plants of the Niedźwiedź garden, i.e. a list of genera and species either planted out or in turf beds, which are cultivated in that garden as of 1832 published in 1833. Wodzicki was an amateur, but he was one of the first to introduce into Polish botanical literature Jussieu’s modern system for the plant kingdom. Wodzicki grew many species and cultivars extremely early, some of his dates of introduction are surprisingly early. The following dates of introduction into cultivation in Niedźwiedź should be mentioned: Laburnum anagyroides ‘Pendulum’ – 1833, Ligustrum japonicum – 1820, L. sinense – 1828, Liriodendron tulipifera ‘Intergrifolium’ – 1820, Lonicera biflora – 1839, L. prolifera – 1833, L. tatarica ‘Rosea’ – 1813, L. tatarica ‘Sibirica’ – 1817, Magnolia fraseri var. pyramidata – 1820, Morus alba ‘Cucullata’ – 1828, Physocarpus opulifolius ‘Luteus’ – 1838, Platanus ×hispanica ‘Digitata’ – 1833, Populus suaveolens – 1817, Prunus mahaleb ‘Xanthocarpa’ – 1833, P. napaulensis – 1828, P. padus ‘Pendula’ – 1833, P. pumila var. depressa – 1824, P. tenella ‘Alba’ – 1833, P. tenella ‘Speciosa’ – 1817, Quercus infectoria – 1824, Q. muehlenbergii – 1820, Q. pyrenaica – 1817, Q. robur ‘Asplenifolia’ – 1833, Ribes aciculare – 1839, R. missouriense – 1838, R. nigrum ‘Marmoratum’ – 1824, Ribes procumbens – 1838, R. sanguineum – 1824, Robinia pseudoacacia ‘Monstrosa’ – 1820, Rosa agrestis – 1824, R. corymbifera – 1817, R. foetida ‘Persian Yellow’ – 1824, R. stylosa – 1833, Rubus armeniacus – 1833, R. rosifolius ‘Coronarius’ – 1820, R. ulmifolius ‘Bellidiflorus’ – 1827, Salix ægyptiaca – 1838, S. daphnoides – 1817, S. japonica – 1824, Sambucus nigra ‘Monstrosa’ – 1824, Sophora japonica ‘Pendula’ – 1824, Sorbus græca – 1833, S. umbellata – 1836, Symphoricarpos orbiculatus ‘Variegatus’ – 1840, Syringa ×persica ‘Saugeana’ – 1833, Tilia platyphyllos ‘Aurea’ – 1833, T. platyphyllos ‘Laciniata’ – 1828, T. platyphyllos ‘Obliqua’ – 1833, T. platyphyllos ‘Pyramidalis’ – 1838, Ulmus pumila – 1817, U. rubra – 1817, Vaccinium tenellum – 1827, Viburnum alnifolium – 1817, and Yucca filamentosa ‘Variegata’ – 1838.
Źródło:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego; 2014, 62
2080-4164
2300-8326
Pojawia się w:
Rocznik Polskiego Towarzystwa Dendrologicznego
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The proto-industrial family and the perspectives of its demographic research in the 18th and the first half of the 19th century (an example of the village Stružinec in north-eastern Bohemia)
Autorzy:
Nekvapil Jirásková, Šárka
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2037063.pdf
Data publikacji:
2022-03-31
Wydawca:
Wydawnictwo Adam Marszałek
Tematy:
protoindustrializacja
rodzina
demografia historyczna
rekonstrukcja rodzin
Stružinec
XVIII w.
XIX w.
Czechy
proto-industrialisation
family
historical demography
reconstruction of families
18th century
19th century
Bohemia
Opis:
Proto-industrialization is an interesting phenomenon that has been discussed for more than half a century. The most disputed part of this theory is the demographic aspects. The submitted article focuses on research opportunities of the proto-industrial family in the 18th and 19th centuries; the research focuses on Stružinec u Lomnice nad Popelkou, a village in north-eastern Bohemia. Only a comprehensive study of demographic indicators makes it possible to establish the basic differences between the family in proto-industrial and agriculture-based areas.
Źródło:
Historia Slavorum Occidentis; 2022, 1 (32); 137-161
2084-1213
Pojawia się w:
Historia Slavorum Occidentis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fossores ex Polonia. Rekrutacja polskich górników do Prus
Fossores ex Polonia. Recruitment of Polish miners to Prussia
Autorzy:
Wójcik, A. J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/122152.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Politechnika Wrocławska. Wydział Geoinżynierii, Górnictwa i Geologii. Instytut Górnictwa
Tematy:
historia górnictwa
polscy górnicy
rekrutacja do pracy
Prusy
XVIII w.
XIX w.
history of mining
Polish miners
recruitment to the work
Prussia
18th century
19th century
Opis:
Poszukiwania i eksploatacja górnicza wymagały zawsze specjalistów. Wśród nich byli zarówno ludzie, którzy ukończyli specjalistyczne szkoły i uczelnie, jak też praktycy posiadający bogate doświadczenie zawodowe. Już pod koniec XVIII wieku władze Prus prowadziły akcję rekrutacyjną wśród Polaków, zwłaszcza zamieszkujących rejony pogranicza. Do nielicznych zachowanych dokumentów należy zaliczyć prezentowane „Obwieszczenie” pochodzące z 19 września 1804 r., przygotowane w języku polskim, podpisane przez cesarza Fryderyka Wilhelma III.
Mining exploration and research have always required specialists. Among them there were both technical schools and colleges graduates, but also practitioners with extensive professional experience. As far back as in the late 18th century, the Prussian authorities conducted recruitment campaigns among Poles, especially those living in the border regions. “The Announcement” dated September 19, 1804, prepared in Polish, signed by the Emperor Friedrich Wilhelm III, is one of the few documents that survived.
Źródło:
Hereditas Minariorum; 2017, 4; 273-284
2391-9450
2450-4114
Pojawia się w:
Hereditas Minariorum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Проблема архитектурного ордера в польской теории зодчества 2-й половины XVIII – начала ХIХ веков
Autorzy:
Kozar, N.
Rajczyk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2068449.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Politechnika Częstochowska
Tematy:
architektura polska
architektura europejska
teoria architektury
architektura XVIII w.
architektura XIX w.
Polish architecture
European architecture
architectural theory
architecture of 18th c.
architecture of 19th c.
Opis:
W artykule dokonano analizy porządków architektonicznych w polskich traktatach z dziedziny architektury drugiej połowy XVIII wieku. Ustalono, że wówczas polscy teoretycy (K. Zdański, bracia Sierakowscy, J. Rogaliński i inni) rozwijali reguły europejskiej myśli architektonicznej (głównie włoskiej i francuskiej). W pierwszej połowie XIX w. trwały "poszukiwania polskiego narodowego porządku architektonicznego" (F. Naks, M. Szulc), co zapowiadało poważne zmiany w teorii klasycyzmu i początkach doby eklektyzmu.
In this paper works of the Polish theorists of architecture of the second half of XVIII - the beginning of XIX centuries, devoted to architectural orders, are observed.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo; 2010, 16 (166); 15-22
0860-7214
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jędrzej Śniadecki - ojciec polskiej chemii
Jędrzej Śniadecki - father of Polish chemistry
Autorzy:
Wacławek, W.
Wacławek, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/106541.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Towarzystwo Chemii i Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
Jędrzej Śniadecki
chemia na przełomie XVIII w.
chemia na przełomie XIX w.
przemiana materii
organizmy żywe
chemistry at the turn of the 18th century
metabolism
distinctive feature living organism
Opis:
Przedstawiono życiorys i osiągnięcia Jędrzeja Śniadeckiego, najwybitniejszego polskiego chemika początków XIX w., autora pierwszego polskiego nowoczesnego akademickiego podręcznika chemii. Omówiono jego działalność dydaktyczną i naukową. Podkreślono fundamentalne znaczenie jego dwutomowego dzieła Teorya Jestestw Organicznych, tłumaczonego dwukrotnie na język niemiecki (w latach 1810 i 1821) i francuski (w 1823 r.), w którym jako pierwszy wskazał proces przemiany materii w organizmach żywych oraz jej wymianę między organizmem i środowiskiem przyrodniczym jako dwie podstawowe cechy odróżniające żywy organizm od materii nieożywionej. Jako pierwszy pokazał istnienie w przyrodzie (na przykładzie wody) obiegów substancji chemicznych, czyli tzw. cykli BGCH (biologiczno-geologiczno-chemicznych). Pokrótce omówiono jego pionierskie osiągnięcia w zakresie medycyny, zwłaszcza stosowanie kąpieli słonecznych jako metody leczenia krzywicy i jej zapobiegania. Wspomniano też o jego działalności społecznej, w tym publicystycznej.
The biography and academic achievements of Professor Jędrzej Śniadecki a distinguish chemist, the author of the first Polish, academic handbook on chemistry were presented. Especially, it was stressed an importance of his book Theory of Living Organisms on earlier stages of development of life sciences and partly on environmental sciences. The work has had a big impact on physiological chemistry in German and Russian universities, it was twice (1810 and 1821) translated into German language (and once in 1823 into French).
Źródło:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology; 2006, 11, 1-2; 7-20
2084-4506
Pojawia się w:
Chemistry-Didactics-Ecology-Metrology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Budownictwo Kościoła ewangelickiego na obszarach historycznej Warmii w dobie sekularyzacji (1772-1840)
Autorzy:
Jodkowski, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2041261.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Ostpreußen evangelische Kirche in Ermland
evangelische Diaspora in Ermland
kirchliche Bauwerke
Deutschland im 18. und 19. Jh.
Karl Friedrich Schinkel
Church
secularisation
evangelisation
autonomy
modernity
process of learning
Church Reform
Prusy Wschodnie
Kościół ewangelicki na Warmii
Diaspora Kościoła ewangelickiego
Budownictwo kościelne
Niemcy w XVIII i XIX wieku
Opis:
Jednym ze skutków inkorporacji Warmii do Królestwa Prus była jej sekularyzacja. Odtąd posiadłości ziemskie biskupa warmińskiego oraz kanoników przeszły na własność państwa. Zabór pruski umożliwił osiedlanie się ludności protestanckiej na obszarach dotąd niemal całkowicie katolickich. Władze państwowe starały się wyjść naprzeciw oczekiwaniom ludności protestanckiej, zatrudniając jeszcze w XVIII wieku kierowników szkół i katechetów w warmińskich miastach. Fryderyk Wielki wydał także rozporządzenie umożliwiające sprawowanie nabożeństw w tamtejszych ratuszach. Z czasem adoptowano również pomieszczenia będące częścią zamków. Wraz jednak ze wzrostem liczby ludności pojawiła się konieczność budowy własnych świątyń, jak również domów parafialnych i szkół. Wsparcie finansowe gwarantował król pruski Fryderyk Wilhelm III, sugerując początkowo przekazanie na ten cel funduszu sekularyzacyjnego po skasowanym klasztorze w Neuzelle w Brandenburgii. Projekty nowych świątyń opracowywano w Wyższej Deputacji Budowlanej, na czele której ustanowiono z czasem znakomitego architekta Karla Friedricha Schinkla.     
One of the consequences of the incorporation of Warmia into the Kingdom of Prussia was the growing secularisation of the entire region. The lands belonging to the bishop of Warmia and his canons became the property of the state. The Prussian Partition enabled Protestants to settle in the areas which had previously been dominated almost entirely by Catholics. State authorities tried to meet the expectations of Protestants already in the 18th century by employing school headmasters and religion teachers in the towns of Warmia. Frederick the Great issued a decree that allowed holding religious services in local town halls. Some rooms in the castles were also adapted for the purpose. However, along with the increase in population, there was a growing demand for new church buildings, parish houses and schools. Necessary financial support came from the Prussian king Frederick William III, who suggested that the so-called secularisation fund, available after the dissolution of the Neuzelle monastery in Brandenburg, be assigned to this end. Building of new churches was entrusted to the State Construction Commission, led by a distinguished architect, Karl Friedrich Schinkel.
Eine der Folgen der Eingliederung Ermlands zum preußischen Königreich war die Säkularisierung. Infolge der Säkularisierung wurden die Ländereien des Ermländer Bischofs sowie diejenigen der Domkapitulare staatliches Eigentum. Die preußische Annexion ermöglichte die Ansiedlung der protestantischen Bevölkerung auf dem bisher gänzlich katholischen Gebieten. Die Staatsregierung versuchte, den Erwartungen der protestantischen Bevölkerung entgegenzukommen, indem sie noch im 18. Jh. Schuldirektoren und Katecheten in den Städten Ermlands angestellt hatte. Friedrich der Große hat ebenfalls eine Anordnung erlassen, nach dem die Zelebration der Gottesdienste in dortigen Rathäusern gestattet wurde. Mit der Zeit wurden dafür auch einige Bauten adaptiert, die zu den Schlössern gehörten. Mit dem Anwachsen der Bevölkerung wurde jedoch die Notwendigkeit sichtbar, eigene Gotteshäuser sowie Pfarrhäuser und Schulen zu bauen. Die finanzielle Unterstützung hat der preußischen König Friedrich Wilhelm III. gesichert, der suggerierte, zu diesem Zweck die Gelder aus dem nach der Auflösung des Klosters in Neuzelle in Brandenburg entstandenem Säkularfond zu verwenden. Projekte der neuen Kirchen wurden in der Ober-Bau-Deputation erstellt, zu deren Leiter der exzellente Architekt Karl Friedrich Schinkel ernannt wurde.
Źródło:
Studia Nauk Teologicznych PAN; 2014, 9; 209-230
1896-3226
2719-3101
Pojawia się w:
Studia Nauk Teologicznych PAN
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie ochrony prawnej zabytków ze starego cmentarza żydowskiego w Pilicy
The preservation of historic monuments of the old jewish cemetery in Pilica
Autorzy:
Rozmus, Dariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/443349.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Wyższa Szkoła Humanitas
Tematy:
stary cmentarz żydowski w Pilicy
nagrobki z XIX i XVIII w.
budowla wzniesiona z zabytkowych nagrobków
kwestie prawne związane z ochroną zabytków żydowskich
the old cemetery in Pilica
the 19th- and 18th-c. sepulchres
a building constructed with historic sepulchres as building material
legal questions associated with the preservation of Jewish monuments
Opis:
W Pilicy znajdują się ruiny domu powstałego po dewastacji starego cmentarza żydowskiego. Do konstrukcji ścian użyto nagrobków żydowskich z pierwszej połowy XIX w., być może nawet starszych. Ruina jest przykładem przestępstwa kradzieży nagrobków popełnionego kilkadziesiąt lat temu. W chwili obecnej budynek wymaga rozebrania, a zabytkowe nagrobki stosownego potraktowania i zabezpieczenia przez służbę konserwatorską.
In Pilica there are ruins of a house which was constructed a\er an old Jewish cemetery was devastated. The Jewish sepulchral stones dating back to the first half of the 19th century or even earlier ones were used to construct the walls of the house. The ruins are an example of the crime of theft that was committed a few dozen of years ago. Currently the building should be pulled down and the historic sepulchres should undergo appropriate treatment and preservation by the conservatory services.
Źródło:
Roczniki Administracji i Prawa; 2015, 15/2; 91-103
1644-9126
Pojawia się w:
Roczniki Administracji i Prawa
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Особенности развития деревянного культового зодчества Беларуси
Cechy rozwoju religijnej architektury drewnianej Białorusi
Features of development of wooden religious architecture of Belarus
Autorzy:
Kozar, N.
Rajczyk, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2068511.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Częstochowska
Tematy:
cerkiew
architektura drewniana
architektura białoruska
architektura sakralna
architektura XVIII w.
architektura XIX w.
budownictwo sakralne
Białoruś
church
wooden architecture
Belarusian architecture
sacral architecture
architecture of 18th c.
architecture of 19th c.
sacral building
Belarus
Opis:
W artykule przedstawiono główne zasady tworzenia kompozycji architektonicznej drewnianych świątyń na Białorusi oraz przeanalizowano sposoby ich wznoszenia.
The main principles of composition formation for wooden temples of Belarus and the methods of their erection are in the focus of attention in this paper.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo; 2013, 19 (169); 44--51
0860-7214
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Из истории строительства и реставрации ансамбля деревянных церквей на острове Кижи
Z historii budowy i renowacji zespołu architektonicznego cerkwi drewnianych na wyspie Kizhi
From the history of construction and restoration of wooden churches ensemble on Kizhi Island
Autorzy:
Kozar, N.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2068515.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Politechnika Częstochowska
Tematy:
cerkiew
architektura drewniana
architektura rosyjska
architektura sakralna
architektura XVIII w.
architektura XIX w.
budownictwo sakralne
renowacja
Rosja
church
wooden architecture
Russian architecture
sacral architecture
architecture of 18th c.
architecture of 19th c.
sacral building
restoration
Russia
Opis:
W artykule przedstawiono historię zespołu architektury drewnianej na wyspie Kizhi (Rosja). Rozpatrzono podstawowe cechy architektoniczne i konstrukcyjne cerkwi Preobrażenskiej (z 1714 r.) i Pokrowskiej (z 1764 r.) oraz dzwonnicy (z 1874 r.). Przeanalizowano wyniki głównych etapów prac konserwatorskich w cerkwiach Preobrażenskiej i Pokrowskiej. Dokonano analizy nowoczesnych metod rekonstrukcji, w tym „liftingu”.
This paper deals with the history of the ensemble of wooden architecture on Kizhi Island (Russia). The main compositional features of the Transfiguration Church (1714), the Church of the Intercession (1764) and bell tower (1874) are under consideration. The results of the main stages of restoration works in the Transfiguration Church are shown. The analysis of the modern methods of reconstruction among then „lifting”, has been done.
Źródło:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo; 2013, 19 (169); 35--43
0860-7214
Pojawia się w:
Zeszyty Naukowe Politechniki Częstochowskiej. Budownictwo
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Sześć rzeźb z serii górników manufaktury porcelany w Miśni ze zbiorów Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka – historia i badania
Six sculptures of the miners – series made in the Meissen porcelain manufactory in the collection of the Cracow Saltworks Museum in Wieliczka – history and research
Autorzy:
Ochniak-Dudek, Klementyna
Lisińska-Kopacz, Anna
Wilkosz, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2054994.pdf
Data publikacji:
2021-10-10
Wydawca:
Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka
Tematy:
porcelana
rzeźba górnika
Miśnia
J. J. Kaendler
1750 r.
XVIII w.
XIX w.
spektroskopia XRF
rentgenografia
fotografia analityczna
miner sculpture
Meissen
1750
18th century
19th century
X-ray fluorescence spectroscopy
X-ray radiography
analytical photography
porcelain
Opis:
Artykuł dotyczy zespołu sześciu porcelanowych figurek (wys. ok. 20 cm) z Miśni, od 2019 r. znajdujących się w zbiorach Muzeum Żup Krakowskich w Wieliczce. Rzeźby górników pochodzą ze znanej i cenionej serii, wymodelowanej przez Johanna Joachima Kaendlera i Petera Reinicke ok. połowy XVIII w. Opracowanie kompleksowo przedstawia historię i stan zachowania rzeźb. Pierwsza część artykułu – historyczno-artystyczna – stanowi szczegółowe studium opisujące wzory i historię obiektów na tle innych realizacji. Wnikliwie została udokumentowana kwerenda przeprowadzona przez Klementynę Ochniak-Dudek w zakresie literatury i istniejących kolekcji porcelany miśnieńskiej, a także dziejów manufaktury. Druga część artykułu prezentuje wyniki badań fizykochemicznych rzeźb, które dr Anna Klisińska-Kopacz i dr Tomasz Wilkosz wykonali w Laboratorium Analiz i Nieniszczących Badań Obiektów Zabytkowych Muzeum Narodowego w Krakowie. Wnioski autorów istotnie wzbogacają wiedzę o stanie zachowania i pozwalają rozstrzygnąć datowanie obiektów, jak również ostatecznie potwierdzają proweniencję czterech rzeźb z przedwojennej kolekcji Gustawa von Klemperera w Dreźnie. Ta część artykułu ma charakter pionierski na polskim gruncie, gdzie analityczne badania porcelany przeprowadzane są rzadko, a ich publikacje w zasadzie nie występują. Opracowanie muzealnych rzeźb o tematyce górniczej poszerza wiedzę z zakresu historii miśnieńskiej porcelany.
The article concerns a set of six porcelain figurines (approx. 20 cm high) from Meissen, since 2019 in the collection of the Cracow Saltworks Museum in Wieliczka. The sculptures presenting miners come from a well-known and respected series, modelled by Johann Joachim Kaendler and Peter Reinicke around the mid-18th century. The study comprehensively presents the history and condition of the sculptures. The first part of the article – a historical and artistic one – is a detailed study presenting the patterns and history of the exhibits compared to other implementations. The query carried out by Klementyna Ochniak-Dudek in the field of literature and existing collections of Meissen porcelain, as well as the history of the manufactory has been thoroughly documented. The second part of the article presents the results of physicochemical studies of sculptures that Anna Klisińska-Kopacz, PhD and Tomasz Wilkosz, PhD carried out at the Laboratory of Analysis and Nondestructive Investigation of Heritage Objects at the National Museum in Krakow. The authors’ conclusions significantly enrich the knowledge of the state of preservation, and allow for specification of the dating of objects, as well as finally confirm the provenance of four sculptures from the pre-war collection of Gustav Klemperer in Dresden. This part of the article is pioneering in Poland, where analytical porcelain research is rarely carried out and its publications are practically non-existent. The development of museum mining-related sculptures broadens the knowledge of the history of Meissen porcelain.
Źródło:
Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce; 2021, XXXV, 1; 300-389
0137-530X
Pojawia się w:
Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Polska w oczach guwernera Skórzewskich, czyli zapiski księdza Pocharda z lat 1792–1833 w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu
Poland in the eyes of a private tutor of the Skórzewski family, or the notes of Father Pochard from the years 1792–1833 held in Poznań University Library
Autorzy:
Wilgosiewicz-Skutecka, Renata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/911558.pdf
Data publikacji:
2011-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Claude Antoine Pochard
Private tutor to the Skórzewski family
Manuscripts of the 18th and 19th c.
French priests at the times of the French Revolution
Guwerner Skórzewskich
Rękopis XVIII/XIX wieku
Księża francuscy w czasach rewolucji francuskiej
Opis:
W zbiorach rękopisów przechowywanych w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu znajdują się trzy tomy wspomnień Claude’a Antoine’a Pocharda – francuskiego księdza, żyjącego w czasach rewolucji francuskiej, należącego do prêtres réfractaires i w roku 1792 zmuszonego do opuszczenia ojczyzny. W latach 1792–1796 pozostawał on na emigracji w Szwajcarii, później przyjął posadę guwernera synów Józefa Skórzewskiego, starosty gnieźnieńskiego, i Heleny z Lipskich Skórzewskiej. Zapiski księdza Pocharda prowadzone w latach 1792–1833 dotyczą obu tych okresów. Ich lektura daje możliwość śledzenia losów duchownego w trudnych czasach rewolucyjnych, a także zagłębienia się w relacje naocznego świadka wydarzeń z życia rodzinnego Skórzewskich, wydarzeń ukazanych w szerszym kontekście historycznym – polskim i europejskim. Artykuł jest wprowadzeniem do badania tych rękopisów jako wielowątkowego materiału mogącego zainteresować zarówno literaturoznawców, jak i historyków, pozwalającego weryfikować wiedzę i stawiać hipotezy dotyczące dziejów jednego z najznamienitszych rodów wielkopolskich.
The manuscript collection of Poznań University Library holds three volumes of the memoirs of Claude Antoine Pochard, a French Roman Catholic priest who lived during the times of the French Revolution and belonged to prêtres réfractaires and who, in 1792, was forced to leave his homeland. Between 1792 and 1796 he emigrated to Switzerland and later accepted the post of a private tutor to the sons of Józef Skórzewski, the then starosta (royal official) of Gniezno, and Helena Skórzewska née Lipska. The notes made by Father Pochard between 1792–1833 cover both mentioned periods in his life. Pochard’s notes give an interesting insight into the life history and the vicissitudes of their author in the difficult times of the revolution, as well as provide the reader with Pochard’s observations of an eyewitness of the family life of the Skórzewskis viewed in a wider historical context of the history of Poland and that of Europe. This article forms an introduction to the study on these manuscripts that are a unique combination of multi-faceted research material on different levels of analysis that is of interest not only to specialists in literature but also to historians. The material provided by the memoirs makes it possible to verify our present knowledge on the times in question and to set forth hypotheses concerning the history of the one of the most prominent families of the Wielkopolska region.
Źródło:
Biblioteka; 2011, 15(25); 7-22
1506-3615
2391-5838
Pojawia się w:
Biblioteka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Szkolnictwo protestanckie i jego wpływ na polszczyznę cieszyńską przełomu XVIII i XIX wieku
Protestant education system and its influence on Polish language in Cieszyn Silesia at the turn of the eighteenth century
Autorzy:
Raclavská, Jana
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2171618.pdf
Data publikacji:
2020-12-11
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
Polish language in Cieszyn Silesia
protestant secondary grammar school in Cieszyn
student´s work
Polish language at the turn of the eighteenth century
polszczyzna cieszyńska
język edukacji szkolnej
gimnazjum protestanckie w Cieszynie
język polski przełomu XVIII i XIX wieku
Opis:
The article presents the part of the research material based on Silesian language from the Cieszyn area. The author analyses works written by Cieszyn protestant secondary grammar school students which have preserved in archives of Tschammer´s Library. The manuscripts which were studied date back to turn of the eighteenth century. The research proved that spoken language in Cieszyn differ from the common Polish language of that time in every level of language.
Źródło:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2020, 15; 197-203
2083-1765
Pojawia się w:
Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gitara angielska w polskiej kulturze muzycznej przełomu XVIII i XIX wieku
The English Guitar in Polish Musical Culture around the Turn of the Nineteenth Century
Autorzy:
Gurgul, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/25806080.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN
Tematy:
gitara angielska
gitara rosyjska
Józef Elsner
Biblioteka Diecezjalna w Sandomierzu
Biblioteka Jagiellońska
audiosfera Polski przełomu XVIII i XIX wieku
English guitar
Russian guitar
Diocesan Library in Sandomierz
Polish audiosphere around the turn of the nineteenth century
Jagiellonian Library in Kraków
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcony jest zachowanym polskim źródłom muzycznym przeznaczonym na gitarę angielską, chordofon szarpany popularny w drugiej połowie XVIII wieku głównie na Wyspach Brytyjskich. W Polsce zachowało się osiemnaście źródeł muzycznych przeznaczonych na gitarę angielską w stroju G-dur (na Zachodzie dominował strój C-dur). Autor starał się przez pryzmat zachowanych źródeł muzycznych oraz licznych świadectw słownych z epoki ukazać, jakie miejsce zajmował instrument w ówczesnej audiosferze Polski przełomu XVIII i XIX wieku. Duża część zachowanych źródeł związana jest z działalnością Józefa Elsnera, który dostrzegł popularność gitary angielskiej w polskich salonach szlacheckich i mieszczańskich. Warszawskie druki Elsnera ukazały się w roku 1803 (Pięć arii z opery Wintera, jedna z pierwszych dziewiętnastowiecznych warszawskich publikacji muzycznych) oraz 1805 (opracowania fragmentów popularnych w Warszawie oper wydane w ramach serii Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich); są jedynymi drukowanymi źródłami na gitarę angielską w Polsce. Uzupełnieniem elsnerianów jest partia gitary angielskiej w operze Leszek Biały oraz rękopis z Biblioteki Jagiellońskiej, zawierający opracowanie wodewilu z opery Elsnera Siedem razy jeden. Prócz wodewilu w Bibliotece Jagiellońskiej znajduje się dziewięć innych rękopiśmiennych źródeł, w tym krótka szkoła gry na gitarze angielskiej, cykl wariacji Carlamottiego, wiele miniatur solowych oraz opracowania wyjątków z popularnych wówczas oper. Dwa najpóźniej powstałe źródła, pochodzące z Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu i powstałe w drugiej dekadzie XIX w., wiążą się z przemianami konstrukcyjnymi gitary angielskiej, które przebiegały na ziemiach zachodnich Słowian, na pograniczu Europy wschodniej i zachodniej. Owe zmiany związane są szczególnie z charakterystycznym dla polskiej literatury na gitarę angielską strojem G-dur i łączą się z początkami innego instrumentu – gitary rosyjskiej.
This article discusses the surviving Polish sources containing music for the English guitar, a plucked chordophone popular in the second half of the eighteenth century, mainly in the British Isles. Eighteen such sources have been preserved in Poland, scored for English guitar in G major (whereas a C major tuning prevailed in the West). Using these sources, as well as numerous verbal accounts from the period, the author attempts to show the place this instrument held in the Polish audiosphere of the late eighteenth and early nineteenth century. A large proportion of the surviving sources are related to the activity of Józef Elsner, who observed the popularity of the English guitar in the salons of the Polish gentry and bourgeoisie. Elsner’s Warsaw prints appeared in 1803 (arrangements of fve arias from an opera by Peter Winter, one of the first music publications in nineteenth-century Warsaw) and 1805 (settings of selections from operas popular in the city, published in the series “Wybór pięknych dzieł muzycznych i pieśni polskich” [A selection of beautiful musical works and Polish songs]). These are the only printed sources of music for this instrument in Poland. Other Elsner-related materials include an English guitar part in his opera “Leszek Biały” [Leszek the White] and a manuscript kept at the Jagiellonian Library in Kraków containing a setting of the vaudeville from Elsner’s opera “Siedem razy jeden” [Seven times one]. Nine other handwritten sources can be found at the same library, including a concise handbook of English guitar technique, a set of variations by Carlamotti, numerous solo miniatures, and settings of selections from then popular operas. The two latest sources, compiled in the 1810s and now kept at the Diocesan Library in Sandomierz, reflect the changes in the instrument’s construction taking place in western Slavic countries. Those changes were related to the introduction of the G major tuning characteristic of the Polish literature for English guitar and to the early history of another instrument – the Russian guitar.
Źródło:
Muzyka; 2022, 67, 1; 65-95
0027-5344
2720-7021
Pojawia się w:
Muzyka
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ogród pałacu Łosiów w Narolu jako przykład tzw. polskiego „ogrodu włoskiego”
The garden belonging to the Łoś family palace in Narol as an example of the so-called Polish „Italian garden”
Autorzy:
Malawski, Seweryn
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1901912.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Ogród
pałac w Narolu
Feliks Łoś
ogrody XVIII w.
ogrody XIX w.
polski ogród włoski
Norbert Hammerschmidt
rośliny egzotyczne
parter ogrodowy
arabeski kwiatowe
rośliny syngielotonowe
Pro Academia Narolense
garden
Narol palace
18th century garderns
19th century gardens
Polish Italian garden
exotic plants
garden parterre
flower arabesques
singleton plants
Opis:
The article describes the origin and gives an outline of the history of the Łoś family palace in Narol. The history of the town and of the baroque residence is shown against the background of the most important historical events connected with establishing the town Florianów by Florian Łaszcz at the end of the 15th century, its destruction by a Cossack incursion, and its reconstruction as the so-called Narol Miasto. The author presents the history of establishing the palace-garden complex in Narol, starting with buying the Narol estate and funding a church in Narol by his son, Feliks Antoni Łoś, through its development and changes, especially ones of the palace garden landscaping. A gardener, Norbert Hammerschmidt, was entrusted with drawing up a project of an axial terraced garden, called Italian, and the realization of it. Establishing in Narol in the second half of the 18th century a garden that by its form and style was close to geometrical Italian gardens of the Renaissance epoch inclines one to consider the Narol palace garden as an example of traditionalism in Polish garden art, manifested by establishing a specific kind of garden called „Polish Italian garden”. A significant event in the history of the Narol complex was its destruction in the period of World War I, and then its reconstruction made at the beginning of the 20th century by Jadwiga Korytowska, the granddaughter of the last owner belonging to the Łoś family – Tadeusz. In that period the garden parterres were supplied with new flower-beds in the form of arabesques and flower carpets. New species of ornamental plants were introduced, including many exotic ones. The numerous transformations, however, did not significantly change the original arrangement and function of the garden, which despite the destructions caused by World War II and by later neglect has kept its traditional form. The present restoration of the palace-garden complex in Narol is being conducted by the „Pro Academia Narolense” foundation.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2012, 60, 4; 349-364
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
    Wyświetlanie 1-28 z 28

    Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies