Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wołosi" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 34
Tytuł:
Rumuńscy Arumuni i ich język
Aromanians of Romania and their language
Autorzy:
Klimkowski, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/909907.pdf
Data publikacji:
2012-01-01
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Aromanians
Romania
Vlachs
Dubrudja
Arumuni
Rumunia
Wołosi
Dobrudża
Opis:
Until 1913, all Aromanians lived in the same state i.e. the Ottoman Empire, on equal terms with the other non-Muslim subjects of the sultan. After the Balkan wars, they did not succeed in forming their own state and they became separated by the new borders of the four countries: Greece, Bulgaria, Serbia and Albania. That quickly led to ethnic and linguistic tensions, especially in Greece, which continued its policy of forced assimilation of the Vlachs. The mass emigration to Romania, considered by many Vlachs as their only real homeland – first to the Southern and then to the Northern Dobruja – saved them from persecutions but did not protect their ethnic, linguistic and cultural distinctness from assimilation. After having settled in Romania, Aromanians adopted the Romanian identity and language according to the theory that they represented a part of the Romanian nation and their language – a dialect of Romanian. This traditional, pro-Romanian point of view was the only and official one for a half century, until the late 1970s. It still subsists but competes now with a new, opposite point of view, considered and named a “separatist” one. This new point of view envisages the Aromanians to be a separate nation with a distinct language and requires their recognition as a minority group on behalf of the Romanian authorities. Regarding the linguistic aspect, the Aromanian language used in Romania is strongly influenced by Romanian, both lexically and gramatically. For the Aromanian language, Romanian represents a source of modern life or abstract vocabulary and a model of morphosyntactic structures. As for the linguistic analysis in our present study, it is based on Aromanian-language articles and literary works, translated or original, written by Aromanian intellectuals from Romania (some of whom subsequently having emigrated in the meantime and lived in other countries).
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2012, 19, 1; 7-17
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wołosi na współczesnych Bałkanach (XX–XXI w.) Przejawy odrębności i asymilacji
The Vlachs in contemporary Balkans (20th–21st century). Signs of distinctiveness and assimilation
Autorzy:
Paszkiewicz, Jędrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1490745.pdf
Data publikacji:
2021-07-16
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Balkans
ethnic minority
Wołosi
Bałkany
mniejszość etniczna
Opis:
W artykule zwrócono uwagę na zróżnicowaną charakterystykę ludności wołoskiej we współczesnych realiach społeczno-politycznych poszczególnych państw Europy południowo-wschodniej. Na jej podstawie można wyodrębnić trojakie rozumienie Wołochów. Najczęściej traktuje się ich jako mniejszość w sensie kulturowym i regionalnym (w Grecji, Bułgarii, Chorwacji), identyfikuje z żywiołem rumuńskim (Bułgaria, Rumunia) lub uznaje za mniejszość etno-językową (w Macedonii Północnej i Albanii). Obyczajowość, tradycje i tożsamość społeczności wołoskich ukształtowały się w odniesieniu do lokalnych warunków życia. Wołosi musieli szukać modus vivendi z ludnością, która na danym obszarze dominowała liczebnie i określała reguły funkcjonowania. W rezultacie, rozproszone społeczności wołoskie nie wygenerowały jednolitej tożsamości etnicznej czy kulturowej, która mogłaby je spoić w większą całość. Zróżnicowana jest także ich sytuacja prawno-polityczna w poszczególnych państwach. 
The aim of the article is to show different aspects of diversity among the Vlachs in the contemporary socio-political realities of the particular countries in South-Eastern Europe. Their diversity leads to a general threefold description. Most commonly the Vlachs are regarded as a cultural or regional minority (in Greece, Bulgaria, Croatia), they are identified with the Romanian nation (Bulgaria, Romania), or seen as an ethnic and language minority (North Macedonia, Albania). The communities of Vlachs had shaped their customs, traditions and identity in relation to their local living conditions. They were forced to find a modus vivendi with the dominant Slavic, Greek or Albanian-speaking population, as well as their local codes of conduct. As a result, the dispersed communities have never developed a uniform ethnic or cultural identity, which would bind them into a greater whole. What differentiates them further, is their legal and political situation in the particular countries of residence. 
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 1; 253-284
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Blachowie i pastores Romanorum w Gesta Hungarorum Anonimowego Notariusza
Autorzy:
Grzesik, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631517.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Hungary, Pannonia, Vlachs, Slavs, chronicle writing
Węgry, Panonia, Wołosi, Słowianie, kronikarstwo
Opis:
Blachowie zostali parokrotnie wymienieni przez Anonimowego Notariusza króla Béli III, pierwszego kronikarza węgierskiego, którego dzieło dotrwało do naszych czasów. Pojawiają się jako wrogowie Rzymian oraz mieszkańcy lokalnych strukturpolitycznych. W jednym miejscu zostali wspomniani oni zostali wraz z tajemniczymi pasterzami Rzymian. W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie, kim byli Blachi, czy możemy ich utożsamić z Wołochami, przodkami Rumunów oraz kim byli Rzymianie i ich pasterze. Według powszechnej opinii badaczy Anonim, pisząc o ludzie Blachi, miał istotnie na myśli Wołochów. Jednakże takiej zgody już nie ma, jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie, czy z Wołochami identyczni byli pastores Romanorum. Użycie w tekście kroniki spójnika ac sugeruje, że Anonim traktował pasterzy Rzymian jako oddzielną od Wołochów grupę ludności. Pojawiają się oni na zachód od Dunaju, podczas gdy Wołosi byli umiejscawiani na wschód od Cisy. W pasterzach widziano potomków resztek zromanizowanej ludności panońskiej, papieskich poborców dziesięcin lub walońskich kolonistów z czasów kronikarza. Opowiadanie kronikarza próbuję objaśnić w kontekście tzw. Powieści o przełożeniu ksiąg (termin Aleksieja Szachmatowa) będącej fragmentem Powieści lat minionych, a opowiadającej o władzy Wołochów (czyli Franków) nad Słowianami panońskimi. Wydaje mi się, że węgierski kronikarz wykorzystał tu miejscową tradycję Słowian panońskich o księżach (pastores) frankijskich z archidiecezji salzburskiej działających wśród nich. Tradycja ta przechowuje pamięć o frankijskim zwierzchnictwie politycznym i kościelnym nad dawną Panonią w IX w.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Regres osadnictwa wołoskiego w Pindosie w dobie przemian społeczno-politycznych w Turcji osmańskiej w XVIII i XIX wieku
Decline of the Vlach settlement in the Pindos region in the period of socio-political changes in Ottoman Turkey (18th-29th century)
Autorzy:
Paszkiewicz, Jędrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2043551.pdf
Data publikacji:
2021-12-31
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Pindus
migration
Ali pasha
Wołosi
Pindos
migracja
Ali pasza
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie okoliczności, które doprowadziły do odpływu ludności wołoskiej z rejonu gór Pindos, który jest uznawany za jeden z tradycyjnych obszarów osadnictwa Wołochów. Migracje te trwały przez dziesiątki lat, w większości odbywały się w ramach Turcji osmańskiej, ale poszczególne rodzin udawały się także poza jej granice, przeważnie do Europy środkowo-wschodniej. Wędrówki były powodowane przez pogarszający się stan bezpieczeństwa, związany z działalnością band rozbójniczych i turbulencje polityczno-militarne w europejskiej części Turcji. Motywy wędrówek miały także charakter ekonomiczny. Początkowo migrowały rodziny, żyjące z działalności handlowej i rzemieślniczej. Stopniowo z Pindosu zaczęły odpływać poszczególne klany, które szukały nowych pastwisk i miejsc osadnictwa. W rezultacie kilkusetletnich migracji, wołoscy osadnicy rozproszyli się po wyżynno-górzystych rejonach Tesalii, Tracji, Macedonii, Bośni. Osiedlali się w także miastach w Austrii, Serbii, Grecji, Bułgarii i Rumunii.
The aim of the paper is to present the conditions of a significant outflow of Vlachs from the Pindos region, which is commonly treated as one of traditional areas of the Vlachs’ settlement. The migrations lasted several decades, the majority of migrants stayed on the Turkish territory, although some families migrated to other countries, especially to the central-eastern Europe. The population movements were caused by worsening security and living conditions, connected with activity of bandits and political-military turbulence in the European part of the Ottoman Turkey. First, tradesmen and craftsmen migrated, then the shepherds started looking for new pastures and locations for their settlement. As a result, the Wallachian settlers dispersed through upland-mountainous regions of Thessaly, Thrace, Macedonia, Bosnia. They settled in towns in Austria, Serbia, Greece, Bulgaria or Romania.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 2; 207-229
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na wołoskich rubieżach. Kolonizacja i kierunki migracji ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)
On the Wallachian frontiers: colonization and directions of migration of the Wallachian population in the Silesian-Kysuce-Moravian borderland (in the light of historiography)
Autorzy:
Nowak, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32316362.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Wallachians
Silesia
Kysuce
Moravia
Josef Macůrek
Wołosi
Śląsk
Kisuce
Morawy
Opis:
Artykuł omawia historiografię problemu dziejów oraz kierunków migracji osadników Wołochów przybyłych na geograficzne pogranicze Śląska, Kisuc i Moraw czyli historyczne oraz polityczne pogranicze między Polską, Czechami i Węgrami w I połowie XVI wieku. Sprawy te budziły i budzą kontrowersje od wielu lat. Obszar ten stanowił punkt końcowy wędrówek Wołochów w kierunku zachodnim i dlatego powstało wiele niejasności co do miejsc skąd przybywali i gdzie się przemieszczali. Najbardziej udokumentowaną źródłowo publikacją naukową na ten temat pozostaje nadal praca czeskiego badacza Josefa Macůrka z 1959 a więc sprzed (niestety) ponad 60 lat.
The article discusses the historiography of the problem of the history and directions of migration of Wallachian settlers who came to the geographical border of Silesia, Kysuce and Moravia, i.e. the historical and political border between Poland, the Czech Republic and Hungary in the first half of the 16th century. These matters have aroused and aroused controversy for many years. This area was the end point of the Wallachians’ wanderings to the west and therefore there was a lot of confusion as to where they came from and where they traveled. The most documented scientific publication on this subject is still the work of the Czech researcher Josef Macůrek from 1959, so from (unfortunately) more than 60 years ago.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2022, 29; 331-352
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ius Valachicum w Polsce średniowiecznej. Część II. Osadnictwo wołoskie na ziemiach chełmskiej i lubelskiej w tekstach źródłowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie
Autorzy:
Jawor, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632151.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Ius Valachicum
Vlachs
Vallachian settlement
shepherding
prawo wołoskie
Wołosi
osadnictwo wołoskie
pasterstwo
Opis:
The source texts contained in the current edition, collected from different archive units from State Archives in Lublin, are the continuation of the text published in the renowned Romanian journal “Istros” in 2014. The areas of Chełm and Lublin region were not intensively colonised by Walachian settlement at the turn of the Middle Ages and at the beginning of the modern times. It was used only in those areas which could not be colonized by regular farmers due to natural conditions, or when particular owners of farming villages strove to enrich their current agricultural profile with the breeding aspect, which took place through settling particular Walachian families. Thus, the significance of this period in the times of Walachian colonization was not to be found in its spread, the number of colonists or the villages inhabited by them. Instead, it is notable that those few Walachian settlements indicate the northern borderline of this colonising movement on the border of Lesser Poland and Red Ruthenia. Interestingly, the occurrence of villages which are 300 kilometers away from mountain areas, and which used Ius Valachicum, seems to contradict the established notion of Walachian settlement taking place only in the mountains and their neighbouring areas.
Umieszczone w edycji teksty źródłowe, zawarte w różnych jednostkach archiwalnych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, stanowią kontynuację publikacji, która ukazała się drukiem w roku 2014 na łamach uznanego czasopisma rumuńskiego „Istros”. Obszary ziem chełmskiej i lubelskiej na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych nie były intensywnie kolonizowane przez żywioł wołoski. Osadnictwo takie występowało tylko na terenach, które ze względów naturalnych nie mogły zostać skolonizowane przez typowych rolników, albo też poszczególni właściciele wsi rolniczych zabiegali o wzbogacenie ich dotychczasowego profilu gospodarczego o wątek hodowlany, co następowało poprzez osadzanie pojedynczych rodzin wołoskich. Znaczenia tego obszaru w dziejach kolonizacji wołoskiej nie należy więc doszukiwać się w jej rozprzestrzenieniu, liczonym ilością kolonistów czy zamieszkiwanych przez nich osad wiejskich. Polega ono raczej na tym, że nieliczne osady wołoskie wyznaczają północny zasięg tego nurtu kolonizacyjnego na skraju Małopolski i Rusi Czerwonej. Odległe często o około 300 km od obszarów górskich wsie posługujące się Ius Valachicum zdają się przeczyć wciąż aktualnemu w literaturze przedmiotu jego postrzeganiu jako nurtu obejmującego wyłącznie góry i ich bezpośrednie zaplecze.
Źródło:
Res Historica; 2015, 40
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Blachowie i pastores Romanorum w Gesta Hungarorum Anonimowego Notariusza
Autorzy:
Grzesik, Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632304.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Hungary, Pannonia, Vlachs, Slavs, chronicle writing
Węgry, Panonia, Wołosi, Słowianie, kronikarstwo
Opis:
The Blachi were mentioned several times by the anonymous notary of King Béla III, the author of the first Hungarian chronicle, which preserved until nowadays. They occurred as the enemies of the Hungarians and the inhabitants of local political structures. Once they were mentioned together with mysterious herds of the Romans. In my article I try to answer the question, who were the Blachi, if we can identify them with the Vlachs, the ascendants of the Romanians and who were the Romans and their shepherds. According to the common opinion of the scholars when he wrote about the Blachi, he really mentioned the Vlachs. However, there is no concordance in the question if pastores Romanorum were identical with the Vlachs. The use of the conjunction ac suggests that the anonymous notary treated the shepherds of the Romans as a separate group as the Vlachs. They occurred west of the Danube while the Vlachs were located east of Tisza. Some scholar interpreted the shepherds as the rest of the ancient Pannonian population, which was Romanized during the Roman rule, another connected them with the Papal collectors of tithes or the Walloon colonists from the chronicler’s time. I propose to connect the notary’s story with that of the Rus’ Primary Chronicle’s fragment named by Aleksey Shakhmatov as The Story of the Book Translation about the Volokh (i.e. Frankish) rule over the Pannonian Slavs. I think that the Hungarian chronicler used the local oral tradition of the Pannonian Slavs about the Frankish priests (pastores) from the Salzburg archbishopric, who acted among them. This tradition expressed the Frankish political and ecclesiastical domination over former Pannonia in the ninth century.
Blachowie zostali parokrotnie wymienieni przez Anonimowego Notariusza króla Béli III, pierwszego kronikarza węgierskiego, którego dzieło dotrwało do naszych czasów. Pojawiają się jako wrogowie Rzymian oraz mieszkańcy lokalnych strukturpolitycznych. W jednym miejscu zostali wspomniani oni zostali wraz z tajemniczymi pasterzami Rzymian. W artykule próbuję odpowiedzieć na pytanie, kim byli Blachi, czy możemy ich utożsamić z Wołochami, przodkami Rumunów oraz kim byli Rzymianie i ich pasterze. Według powszechnej opinii badaczy Anonim, pisząc o ludzie Blachi, miał istotnie na myśli Wołochów. Jednakże takiej zgody już nie ma, jeśli chodzi o odpowiedź na pytanie, czy z Wołochami identyczni byli pastores Romanorum. Użycie w tekście kroniki spójnika ac sugeruje, że Anonim traktował pasterzy Rzymian jako oddzielną od Wołochów grupę ludności. Pojawiają się oni na zachód od Dunaju, podczas gdy Wołosi byli umiejscawiani na wschód od Cisy. W pasterzach widziano potomków resztek zromanizowanej ludności panońskiej, papieskich poborców dziesięcin lub walońskich kolonistów z czasów kronikarza. Opowiadanie kronikarza próbuję objaśnić w kontekście tzw. Powieści o przełożeniu ksiąg (termin Aleksieja Szachmatowa) będącej fragmentem Powieści lat minionych, a opowiadającej o władzy Wołochów (czyli Franków) nad Słowianami panońskimi. Wydaje mi się, że węgierski kronikarz wykorzystał tu miejscową tradycję Słowian panońskich o księżach (pastores) frankijskich z archidiecezji salzburskiej działających wśród nich. Tradycja ta przechowuje pamięć o frankijskim zwierzchnictwie politycznym i kościelnym nad dawną Panonią w IX w.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Na wołoskich rubieżach. Pochodzenie i stosunki etniczne ludności wołoskiej/wałaskiej na pograniczu śląsko-kisucko-morawskim (w świetle historiografii)
On the Wallachian frontiers. Origin and ethnic relations of the Wallachian population in the Silesian-Kysuce-Moravian borderland (in the light of historiography)
Autorzy:
Nowak, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/27315998.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Tematy:
Wołosi/Wałasi
Śląsk
Kisuce
Morawy
Josef Macůrek
Wallachians
Silesia
Kysuce
Moravia
Opis:
Od wielu lat sprawy pochodzenia etnicznego migrantów wołoskich budzą kontrowersje. Omawiany obszar stanowił punkt końcowy wołoskich migracji na kierunku zachodnim. Skąpe przekazy źródłowe powodowały, że w wielu pracach ważną rolę odgrywały czynniki subiektywne i polityczne dotyczące opinii na temat przewagi i roli elementów słowiańskich bądź rumuńskich w osadnictwie wołoskim. Autor artykułu omawia historiografię problemu pochodzenia etnicznego Wołochów/Wałachów przybyłych na geograficzne i historyczne pogranicze Śląska, Kisuc i Moraw w pierwszej połowie XVI wieku. Najbardziej udokumentowaną źródłowo publikacją naukową na tentemat pozostaje nadal praca czeskiego badacza Josefa Macůrka z 1959 roku.
In research on Wallachian settlements, the issue of their ethnic origin has always aroused numerous controversies and emotions, which can be summarized as a rivalry between the Romanian and the Slavic options. However, much has always depended on the degree of extremes in promoting one or the other view by researchers. The article is a review of historiography on the ethnic origin of the Wallachians in the historical Polish-Czech-Slovak borderland. In the first studies of the Wallachian migrations, the Romanian option was dominant, but at the end of the 19th century, views emerged that locating this group of nomads in the Balkans and even completely negating the Romanian aspect, and then also the extreme Slavic option, whose leading representative for the border area was D. Crânjală from 1938 . Many subsequent works, especially Polish ones, focused on the opposition to the negation of the Romanian or also the Balkan factor. In 1959, Josef Macůrek’s book, the most comprehensive publication to date on the Wallachian settlement in this borderland, was published, which indicates a strong Ruthenian influence. Generally, it is impossible to clearly define the ethnic origin of the gelding. Linguistic works, which indicate stronger Romanian and Balkan traditions than in Macurek’s conclusions, are now bringing more revival to the research on the origin of the Wałachs. It can be said that the Walachian groups that came to Cieszyn Silesia, Moravia and Kysuce from the east (Żywiec) had many common features with the settled Polish population with whom they had contact before. Those who came from the side of Orava already had common features with the enicly Slovak population. For this reason, it can rather be concluded that an ethnically and culturally mixed Ruthenian-Polish-Slovak element migrated to the border of the Wallachian routes, but with a predominance of the ethnically Polish element — when he came from the Żywiec region, and the Slovak element - when he came from Orawa, and all these communities grew out of the traditional material culture of the Eastern, Southern Carpathians and the Balkans.
Źródło:
Wieki Stare i Nowe; 2022, 17, 22; 1-28
1899-1556
2353-9739
Pojawia się w:
Wieki Stare i Nowe
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Status Wołochów w jedenastowiecznym Bizancjum (wg Rad Kekaumena)
Status of the Vlachs in eleventh-century Byzantium (according to “Book of Advice” by Kekaumenos)
Autorzy:
Dudek, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/910235.pdf
Data publikacji:
2019-02-15
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
The Vlachs
Byzantium
Kekaumenos
Wallachian law
Thessaly
Wołosi
Bizancjum
Kekaumen
prawo wołoskie
Tesalia
Opis:
Po podbojach Bazylego II społeczności Wołochów bałkańskich znalazły się pod panowaniem bizantyńskim. Prowincjonalny arystokrata Kekaumenos opisał w swoich „Radach” Wołochów z Tesalii, którzy wzniecili krótkotrwały bunt przeciw cesarzowi w 1066 r. Powodem zamieszek były próby zwiększenia podatków oraz formy ich poboru, co spotkało się ze sprzeciwem przywódców wołoskich przekonanych, że zagrażają one materialnemu bytowi społeczności i doprowadzą do utraty dotychczasowych praw.
After the conquest of Basil II the Balkan Vlachs communities were under Byzantine rule. The provincial aristocrat Kekaumenos described in his "Book of Advice" the Vlachs of Thessaly, who raised a short-lived rebellion against the Emperor in 1066. The reason for the riots were the attempts to raise taxes and the form of their collection which was met with the opposition of Wallachian leaders, convinced that the attempts threaten the material existence of the community and lead to the loss of the existing rights.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2018, 25, 1; 197-218
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyczyny fragmentaryzacji osadnictwa wołoskiego w rejonach Olimpu i Vermio w XIX i na początku XX wieku
Fragmentarisation of the Vlach settlement in the Olympus and Vermio areas at the turn of 19th and 20th centuries
Autorzy:
Paszkiewicz, Jędrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32315007.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Olympus
Vermio
Kato Vermio
Xirolivado
Livadi
Veroia
transhumance
Wołosi
Olimp
Weria
transhumancja
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie, na podstawie ustaleń historiografii, ewolucji najważniejszych ośrodków osadnictwa wołoskiego w rejonach Olimpu i Vermio. Umocniły się one w następstwie wędrówek ludności z obszaru Pindosu, w XVIII i XIX wieku. W przypadku Olimpu kulminacja migracji przypadła na drugą połowę XVIII wieku, a w rejonie Vermio na pierwsze trzy dekady XIX wieku. Ukształtowane wówczas enklawy osadnicze, związane z Livadi, Kato Vermio, Xirolivado, w kolejnych dekadach ulegały rozczłonkowaniu. Choć część ludności kontynuowała wcześniejszą działalność ekonomiczną i jeszcze w XIX wieku utrzymywała kontakty z „macierzystymi” osadami z Pindosu, większość uległa asymilacji z Grekami. Wołosi zasilali greckojęzyczne społeczności miejskie w Werii (Veroia), Naoussie i Katerini, rezygnowali z gospodarki transhumancyjnej i tradycyjnego języka oraz migrowali do Rumunii.
The aim of the article is to describe, on the basis of historiography, the evolution of main Vlach settlements located in the Olympus and Vermio regions. All they were created as the results of migrations of the population from the Pindos area at the turn of the 18th and 19th century. The culmination of these movements fell on the second part of the 18th (Olympus) and the first part of the 19th century (Vermio). During the following decades the Vlach enclaves, such as Livadi, Kato Vermio or Xirolivado experienced a gradual fragmentarisation. Although the part of the population continued traditional forms of economic activity and kept in contact with its „native” settlements from the Pindos area, the majority became assimilated with the local Greek population. Vlachs supplied Greek-speaking communities in Veroia, Naoussa, Katerini, abandoned the transhumant economy, traditional dialects and migrated to Romania.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2022, 29; 365-380
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Villae iuris valachici. Z problematyki rozwoju osadnictwa wołoskiego w Polsce na przykładzie ziemi sanockiej
Villae iuris valachici. The problems of the development of Vlach settlement in Poland in the case of Sanok region
Autorzy:
Figlus, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/684413.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
osadnictwo
wieś
Wołosi
Polska
ziemia sanocka
settlement
village
Vlachs
Polska
Sanok region
Opis:
The article presents the results of research on selected aspects of the development of Vlach settlement confronted with the effects of the previous geographic and historical studies on this topic. The study addresses the origin and direction of migration of Vlach people in Southern, and Central and Eastern Europe, especially in Poland. This serves as a backdrop for a discussion of results of the author's comparative studies based on the collected source material. Also discussed are the issues of the distinguishing factors of Vlach law, as well as the methodological problems in identifying villages founded according to this law in Sanok region in Medieval and modern times. The paper also analyses the spatial distribution and chronological sequence of the formation of Vlach villages in the context of ownership relations and the physiographic diversity of the area of research.
W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczących wybranych aspektów rozwoju osadnictwa wołoskiego w konfrontacji z efektami dotychczasowych studiów geograficzno-historycznych na ten temat. W pracy podjęto kwestię pochodzenia i kierunków migracji ludności wołoskiej w Europie Południowej i Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem ziem polskich. Na tym tle omówiono wyniki studiów porównawczych autora oparte na zebranym materiale źródłowym. Zaprezentowano zagadnienie specyfiki prawa wołoskiego i problemy metodyczne w zakresie identyfikacji wsi lokowanych na tym prawie na ziemi sanockiej w późnym średniowieczu i epoce nowożytnej. Dokonano również analizy rozkładu przestrzennego i sekwencji chronologicznej powstawania wsi wołoskich w kontekście stosunków własnościowych oraz zróżnicowania fizjograficznego terenu badań.
Źródło:
Studia z Geografii Politycznej i Historycznej; 2016, 5; 11-37
2300-0562
2450-0127
Pojawia się w:
Studia z Geografii Politycznej i Historycznej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ius Valachicum w Polsce średniowiecznej. Część II. Osadnictwo wołoskie na ziemiach chełmskiej i lubelskiej w tekstach źródłowych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie
Autorzy:
Jawor, Grzegorz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631900.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Ius Valachicum
Vlachs
Vallachian settlement
shepherding
prawo wołoskie
Wołosi
osadnictwo wołoskie
pasterstwo
Opis:
Umieszczone w edycji teksty źródłowe, zawarte w różnych jednostkach archiwalnych przechowywanych w Archiwum Państwowym w Lublinie, stanowią kontynuację publikacji, która ukazała się drukiem w roku 2014 na łamach uznanego czasopisma rumuńskiego „Istros”. Obszary ziem chełmskiej i lubelskiej na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych nie były intensywnie kolonizowane przez żywioł wołoski. Osadnictwo takie występowało tylko na terenach, które ze względów naturalnych nie mogły zostać skolonizowane przez typowych rolników, albo też poszczególni właściciele wsi rolniczych zabiegali o wzbogacenie ich dotychczasowego profilu gospodarczego o wątek hodowlany, co następowało poprzez osadzanie pojedynczych rodzin wołoskich. Znaczenia tego obszaru w dziejach kolonizacji wołoskiej nie należy więc doszukiwać się w jej rozprzestrzenieniu, liczonym ilością kolonistów czy zamieszkiwanych przez nich osad wiejskich. Polega ono raczej na tym, że nieliczne osady wołoskie wyznaczają północny zasięg tego nurtu kolonizacyjnego na skraju Małopolski i Rusi Czerwonej. Odległe często o około 300 km od obszarów górskich wsie posługujące się Ius Valachicum zdają się przeczyć wciąż aktualnemu w literaturze przedmiotu jego postrzeganiu jako nurtu obejmującego wyłącznie góry i ich bezpośrednie zaplecze.
Źródło:
Res Historica; 2015, 40
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ślady migracji wołoskich w toponimii polskiego Podtatrza
Autorzy:
Oczko, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631539.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Vlachs, the Tatras, toponymy of Podhale, Vlach settlements
Wołosi, Podtatrze, toponimia Podhala, osadnictwo wołoskie
Opis:
In the Podhale dialects there are lexical items, the origin of which is associated with the migration of Vlach shepherds across the Polish Podtatrze region. They are also present in toponymy. They are usually formed and based on the Romanian dialect appellatives, e.g. the oronyms Grapa and Magura or the names of villages established under the Vlach law or inhabited by Vlach settlers, e.g. Łapsze and Poronin. Out of 93 villages in the Polish Podtatrze region, covering Spiš, Podhale, and Orava, only five cases display the clearly observable Romanian (Vlach) etymology – at least according to existing research. However, this is not the ultimate state of research as the topic requires further investigation.
W gwarach podhalańskich obecne są elementy leksykalne, których pochodzenie wiąże się z migracją pasterzy wołoskich na terenach polskiego Podtatrza. Występują również w toponomastyce. Utworzone zostały najczęściej na podstawie rumuńskich gwarowych apelatywów, np. oronimy Grapa, Magura, a także nazwy wsi lokowanych na prawie wołoskim lub zamieszkanych przez osadników wołoskich, np. Łapsze, Poronin. Na polskim Podtatrzu, które obejmuje Spisz, Podhale i Orawę, wśród 93 miejscowości jedynie w sześciu przypadkach, w stanie obecnych badań, można wskazać etymologię rumuńską (wołoską). Nie jest to jednak ostateczny stan badań i wymagają one kontynuacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Północny zasięg osadnictwa na prawie wołoskim w średniowiecznej Polsce
Autorzy:
Jawor, Grzegorz Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631549.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ius valachicum, Vlachs, medieval Poland, pastoralism, settlement
prawo wołoskie, Wołosi, średniowieczna Polska, pasterstwo, osadnictwo
Opis:
Celem rozważań jest uchwycenie północnej granicy zasięgu prawa wołoskiego na ziemiach polskich w XV–XVI w. Pojedyncze osady rządzące się tym prawem uchwycono na terenie ziemi sandomierskiej, ziemi lubelskiej, ziemi chełmskiej i w staropolskim województwie bełskim oraz na Wołyniu. W świetle zawartych w tym artykule rozważań, w miarę oddalania się od obszarów podgórskich osadnictwo wołoskie w badanej epoce traciło na znaczeniu i stawało się często tylko dodatkiem do kolonizacji rolniczej. Większą rolę odegrało tylko w zasiedlaniu nieatrakcyjnych rolniczo, peryferyjnie położonych mikroregionów. Często występowała sytuacja osadzania we wsiach rolniczych pojedynczych Wołochów albo ich niewielkich grup. Stanowiło to wystarczającą przyczynę, dla której ci koloniści bardzo szybko ulegali procesom asymilacji oraz integracji etnicznej i kulturowej z miejscowym, przede wszystkim ruskim otoczeniem. Jak wskazuje przykład położonej w województwie bełskim Lubyczy, nieliczne społeczności tych osad najdłużej, bo aż do XIX w., potrafiły zachować i bronić swojej odrębności prawnej, dającej im uprzywilejowaną pozycję w porównaniu z wieśniakami z okolicznych, ruskich wsi.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etniczna tożsamość Arumunów/Wlachów w XXI stuleciu
Autorzy:
Nowicka, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631704.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Vlachs, Aromanians, ethnicity, ethnic identity, ethnic minorities
Wołosi, Arumuni, etniczność, tożsamość etniczna, mniejszości etniczne
Opis:
The article is devoted to recent development in the community of Aromanians, a dispersed transnational ethnic group of the Balkans. I trace various forms of Aromanian identity. I consider discussions around the desired directions of community development, its political and cultural strategies. I define the residual identity referring to activities that are available. The key criterion of ethnic affiliation becomes the origin, having Vlach ancestors. Aromanian/Vlach intellectuals focused, on the one hand, on preservation of the endangered language and culture, and on the other hand, on the memory of ancestors. The article is based on anthropological fieldwork during several summer seasons from 2007 to 2014. Observation and unstructured interviews with Aromanian local intellectuals, teachers, artists, cultural activists and organisation leaders have furnished empirical material for analysis.
Artykuł jest poświęcony współczesnym zjawiskom w ramach społeczności Arumunów/Wlachów, rozproszonej na całych Bałkanach transnacjonalnej zbiorowości. Przedstawiam zróżnicowane formy współczesnej arumuńskiej tożsamości etnicznej/narodowej. Rozważam dyskusje wokół pożądanych kierunków rozwoju społeczności, jej strategii kulturowych i politycznych. Podstawowym kryterium afiliacji etnicznej/narodowej wśród Arumunów jest obecnie pochodzenie, rodzinna genealogia, posiadanie przodków Arumunów. Intelektualiści arumuńscy koncentrują uwagę zarówno na konieczności zachowania określonych cech kulturowych (języka, obyczajowości), jak i na pamięci przodków. Artykuł powstał na podstawie materiału empirycznego zebranego w trakcie antropologicznych badań terenowychz kilku sezonów letnich w latach 2007–2014. Przeprowadziłam obserwację oraz wywiady z lokalnymi intelektualistami, nauczycielami, artystami, działaczami kultury oraz przywódcami lokalnych i regionalnych organizacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Etniczna tożsamość Arumunów/Wlachów w XXI stuleciu
Autorzy:
Nowicka, Ewa
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631895.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Vlachs, Aromanians, ethnicity, ethnic identity, ethnic minorities
Wołosi, Arumuni, etniczność, tożsamość etniczna, mniejszości etniczne
Opis:
Artykuł jest poświęcony współczesnym zjawiskom w ramach społeczności Arumunów/Wlachów, rozproszonej na całych Bałkanach transnacjonalnej zbiorowości. Przedstawiam zróżnicowane formy współczesnej arumuńskiej tożsamości etnicznej/narodowej. Rozważam dyskusje wokół pożądanych kierunków rozwoju społeczności, jej strategii kulturowych i politycznych. Podstawowym kryterium afiliacji etnicznej/narodowej wśród Arumunów jest obecnie pochodzenie, rodzinna genealogia, posiadanie przodków Arumunów. Intelektualiści arumuńscy koncentrują uwagę zarówno na konieczności zachowania określonych cech kulturowych (języka, obyczajowości), jak i na pamięci przodków. Artykuł powstał na podstawie materiału empirycznego zebranego w trakcie antropologicznych badań terenowychz kilku sezonów letnich w latach 2007–2014. Przeprowadziłam obserwację oraz wywiady z lokalnymi intelektualistami, nauczycielami, artystami, działaczami kultury oraz przywódcami lokalnych i regionalnych organizacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Północny zasięg osadnictwa na prawie wołoskim w średniowiecznej Polsce
Autorzy:
Jawor, Grzegorz Ryszard
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632378.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
ius valachicum, Vlachs, medieval Poland, pastoralism, settlement
prawo wołoskie, Wołosi, średniowieczna Polska, pasterstwo, osadnictwo
Opis:
The aim of this discussion was to study the northern border of the range of the Wallachian law in the Polish territories in the 15th–16th century. Single settlements governed by this law were observed in the regions of Sandomierz, Lublin, Chełm and the Old-Polish Voivodeship of Bełż, as well as in Volhynia. In the light of the arguments put forward in this article, the Wallachian settlement was losing its significance during the period in question and, as it was moving away from the mountainous areas, it was often only an addition to agricultural colonization. It played a more important role only in settling agriculturally unattractive and peripherally situated micro-regions. The situation of settling in agricultural villages individual Vlachs or their small groups occurred often. This was a sufficient reason for which these colonists were quickly undergoing processes of assimilation as well as ethnical and cultural integration with the local, most of all Ruthenian, surroundings. As the example of Lubycza situated in the voivodeship of Bełż shows, only few communities from these settlements managed for the longest period, until the 19th century, to maintain and protect their legal distinction, which gave them a privileged position in comparison to peasants from the neighbouring, Ruthenian, villages.   
Celem rozważań jest uchwycenie północnej granicy zasięgu prawa wołoskiego na ziemiach polskich w XV–XVI w. Pojedyncze osady rządzące się tym prawem uchwycono na terenie ziemi sandomierskiej, ziemi lubelskiej, ziemi chełmskiej i w staropolskim województwie bełskim oraz na Wołyniu. W świetle zawartych w tym artykule rozważań, w miarę oddalania się od obszarów podgórskich osadnictwo wołoskie w badanej epoce traciło na znaczeniu i stawało się często tylko dodatkiem do kolonizacji rolniczej. Większą rolę odegrało tylko w zasiedlaniu nieatrakcyjnych rolniczo, peryferyjnie położonych mikroregionów. Często występowała sytuacja osadzania we wsiach rolniczych pojedynczych Wołochów albo ich niewielkich grup. Stanowiło to wystarczającą przyczynę, dla której ci koloniści bardzo szybko ulegali procesom asymilacji oraz integracji etnicznej i kulturowej z miejscowym, przede wszystkim ruskim otoczeniem. Jak wskazuje przykład położonej w województwie bełskim Lubyczy, nieliczne społeczności tych osad najdłużej, bo aż do XIX w., potrafiły zachować i bronić swojej odrębności prawnej, dającej im uprzywilejowaną pozycję w porównaniu z wieśniakami z okolicznych, ruskich wsi.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ślady migracji wołoskich w toponimii polskiego Podtatrza
Autorzy:
Oczko, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631551.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Vlachs, the Tatras, toponymy of Podhale, Vlach settlements
Wołosi, Podtatrze, toponimia Podhala, osadnictwo wołoskie
Opis:
W gwarach podhalańskich obecne są elementy leksykalne, których pochodzenie wiąże się z migracją pasterzy wołoskich na terenach polskiego Podtatrza. Występują również w toponomastyce. Utworzone zostały najczęściej na podstawie rumuńskich gwarowych apelatywów, np. oronimy Grapa, Magura, a także nazwy wsi lokowanych na prawie wołoskim lub zamieszkanych przez osadników wołoskich, np. Łapsze, Poronin. Na polskim Podtatrzu, które obejmuje Spisz, Podhale i Orawę, wśród 93 miejscowości jedynie w sześciu przypadkach, w stanie obecnych badań, można wskazać etymologię rumuńską (wołoską). Nie jest to jednak ostateczny stan badań i wymagają one kontynuacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Megleno-Wołosi (Megleno-Rumuni) w Serbii: społeczność na krawędzi wyginięcia
Autorzy:
Sorescu-Marinković, Annemarie
Măran, Mircea
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/631677.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Meglen Vlachs, invisible minority, Yugoslavia, endangered language
Megleno-Wołosi, niewidzialna mniejszość, Jugosławia, język zagrożony
Opis:
Celem artykułu jest przedstawienie społeczności megleno-wołoskiej w Serbii, zamieszkującej kilka wsi położonych nieopodal granicy z Rumunią. Z powodu niewielkiej liczby mieszkańców społeczność ta nie była do tej pory znana środowisku naukowemu czy większości mieszkańców [Serbii]. Megleno-Wołosi przybyli tutaj w latach pięćdziesiątych XX stulecia z miejscowości Huma (obecnie na obszarze Byłej Jugosławiańskiej Republiki Macedonii) i pozostawali “niewidzialni” w oficjalnych statystykach, będąc “ukrytymi” wśród macedońskich kolonistów, a ich zadanie polegało na ponownym zasiedleniu, wspólnie z innymi Jugosłowianami, dawnych wsi niemieckich. Jednakże już wkrótce wielu spośród nich powróciło do domów, osiedliło się w innych miejscowościach na terenie Macedonii lub wyemigrowało do państw zachodnioeuropejskich. Dzisiaj dialektem megleno-wołoskim czynnie posługuje się kilkoro ludzi (terminal speaker, wedle terminologii lingwistycznej), urodzonych w okresie międzywojennym. W artykule postarano się udzielić odpowiedzi na pytanie, czy dialekt ten pozostaje mocno zagrożony, czy też już stał się językiem zdezaktualizowanym. Pokazano też, że lingwistyczna i kulturowa przyszłość Megleno-Wołochów w Serbii nieuchronnie zmierza ku akulturacji i asymilacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Megleno-Wołosi (Megleno-Rumuni) w Serbii: społeczność na krawędzi wyginięcia
Autorzy:
Sorescu-Marinković, Annemarie
Măran, Mircea
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/632364.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
Meglen Vlachs, invisible minority, Yugoslavia, endangered language
Megleno-Wołosi, niewidzialna mniejszość, Jugosławia, język zagrożony
Opis:
The paper aims at presenting the Meglen Vlach community of Serbia, situated in a few villages near the border with Romania. Because of the very small number of members, this community has so far not been known to the scientific community or to the majority population of Serbia.The Meglen Vlachs arrived there in the 1950s from Huma (today in the FY Republic of Macedonia) and were “invisible” in official statistics as they were “concealed” among the Macedonian colonists, intended to repopulate, together with other Yugoslavs, the former German villages. However, many of them left shortly after, to return home, settle in other Macedonian localities or to migrate to Western European countries. Today, the Meglen Vlach dialect is actively spoken in Serbia by only a few people (terminal speakers, in linguistic terms), born in the inter-war period. The paper tries to determine whether their idiom is severely endangered (like the Meglen Vlach dialect in the other countries where it is spoken) or has already become an obsolete language. Finally, the article shows that the linguistic and cultural future of the Meglen Vlachs in Serbia inevitably leads to acculturation and assimilation.
Celem artykułu jest przedstawienie społeczności megleno-wołoskiej w Serbii, zamieszkującej kilka wsi położonych nieopodal granicy z Rumunią. Z powodu niewielkiej liczby mieszkańców społeczność ta nie była do tej pory znana środowisku naukowemu czy większości mieszkańców [Serbii]. Megleno-Wołosi przybyli tutaj w latach pięćdziesiątych XX stulecia z miejscowości Huma (obecnie na obszarze Byłej Jugosławiańskiej Republiki Macedonii) i pozostawali “niewidzialni” w oficjalnych statystykach, będąc “ukrytymi” wśród macedońskich kolonistów, a ich zadanie polegało na ponownym zasiedleniu, wspólnie z innymi Jugosłowianami, dawnych wsi niemieckich. Jednakże już wkrótce wielu spośród nich powróciło do domów, osiedliło się w innych miejscowościach na terenie Macedonii lub wyemigrowało do państw zachodnioeuropejskich. Dzisiaj dialektem megleno-wołoskim czynnie posługuje się kilkoro ludzi (terminal speaker, wedle terminologii lingwistycznej), urodzonych w okresie międzywojennym. W artykule postarano się udzielić odpowiedzi na pytanie, czy dialekt ten pozostaje mocno zagrożony, czy też już stał się językiem zdezaktualizowanym. Pokazano też, że lingwistyczna i kulturowa przyszłość Megleno-Wołochów w Serbii nieuchronnie zmierza ku akulturacji i asymilacji.
Źródło:
Res Historica; 2016, 41
2082-6060
Pojawia się w:
Res Historica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obszar zamieszkiwania, status prawny i kierunki aktywności gospodarczej Wołochów/Vlachów w średniowieczu i epoce wczesnonowożytnej
The area of residence, legal status and directions of economic activity of the Wallachians / Vlachs in the Middle Ages and the early modern era
Autorzy:
Czamańska, Ilona
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1490500.pdf
Data publikacji:
2021-07-16
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Wallachians/Vlachs
Vlach settlement
Vlach law
Vlach economy
Wołosi/Vlasi
osadnictwo wołoskie
prawo wołoskie
gospodarka wołoska
Opis:
Niniejszy artykuł poświęcony będzie kwestii zasięgu osadnictwa wołoskiego, prawa wołoskiego i jego funkcjonowania oraz społeczno-gospodarczej roli środkowoeuropejskich i bałkańskich Vlachów. Materiał źródłowy, jakim dysponujemy, nie pozwala nam wytyczyć jakiegoś wyraźnego kierunku ekspansji Wołochów jako etnosu, zwłaszcza że na niektórych terenach ewoluował on bardzo szybko, niewątpliwie jednak w momencie, gdy w źródłach się pojawiają, widoczni są od Półwyspu Chalkidiki po Karpaty. Obserwując funkcjonowanie prawa wołoskiego możemy zaobserwować podobny jego rozwój na całym terenie, na którym było ono stosowane, niezależnie od tego, czy były to państwa o tradycji zachodnioeuropejskiej, bizantyńsko-prawosławnej, czy Imperium Osmańskie. Także ewolucja tego prawa przebiegała podobnie i w podobnym czasie. Możemy zaobserwować następujące etapy tej ewolucji: 1. do XIV wieku kształtowanie się systemu społecznego i samorządowego wspólnot wołoskich 2. wiek XIV–XVI: procesy osadnicze i intensywna kolonizacja na prawie wołoskim 3. wiek XVI–XVIII: podejmowanie przez część Vlachów zajęć rolniczych i utrata przez nich prawa wołoskiego 4. wiek XV–XVIII: wykorzystanie zasad prawa wołoskiego do budowy statusu prawnego Pograniczy Wojskowych 5. wiek XIV–XVIII: przechodzenie knezów, wojewodów i primićurów do stanu szlacheckiego lub warstwy timariotów. Wołosi, mimo pozornie prymitywnego sposobu życia i gospodarowania odegrali ważną rolę cywilizacyjną, umożliwiając wykorzystanie gospodarcze trudno dostępnych i niebezpiecznych terenów. 
This article is devoted to the scope of Vlach settlement, Vlach law and its functioning, as well as the socio-economic role of the Vlachs in Central European and Balkan areas. The source material at our disposal does not allow us to define any clear direction for the expansion of the Vlachs as an ethnos, especially since it evolved very quickly in some areas, but undoubtedly, when the Vlachs appear in the sources, their presence is possible to be traced from the Chalkidiki Peninsula to the Carpathians. By observing the functioning of the Vlach law, we can observe a similar development in the entire territory where it was applied, including the countries of Western European and Byzantine-Orthodox tradition, or the Ottoman Empire. Also the evolution of this law was similar and occurred at a similar time. We can observe the following stages of this evolution:1. till 14th century: shaping the social and self-government system of Vlach communities2. 14th –16th centuries: settlement processes and intensive colonization under the Vlach law3. 16th –18th centuries: taking up agricultural activities by some Vlachs and their loss of the Vlach law4. 15th –18th centuries: using the principles of Vlach law to build the legal status of Military Borderlands5. 14th –18th centuries: accession of knez, voivodes and primićurs to the nobility or the timariot classVlachs, despite their seemingly primitive way of life and management, played an important civilizational role, enabling the economic use of hard-to-reach and dangerous areas. 
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 1; 7-34
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wołosi w średniowiecznej Bułgarii w badaniach uczonych bułgarskich (XX–XXI w.)
Vlachs in medieval Bulgaria in the research of Bulgarian scholars (20th–21st centuries)
Autorzy:
Leszka, Mirosław
Marinow, Kirił
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1490819.pdf
Data publikacji:
2021-07-16
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Bulgarians
Asanids
Second Bulgarian Tsardom
Bulgarian historiography
Wołosi
Bułgarzy
Asenidzi
Drugie Carstwo Bułgarskie
bułgarska historiografia
Opis:
Do wrażliwych problemów naukowych, na które nakładają się czasami współczesne animozje o podłożu nacjonalistycznym, należy kwestia miejsca i znaczenia w dziejach średniowiecznej Bułgarii ludu określanego w źródłach z epoki mianem Wołochów. Gros rozważań dotyczących tego tematu koncentruje się na wydarzeniach związanych z restytucją państwowości bułgarskiej pod koniec XII w., po niemal 170 latach od jej likwidacji przez Bizantyńczyków i dotyczy charakteru etnicznego zarówno przywódców rebelii przeciwko władzy bizantyńskiej, uczestników tejże oraz nowopowstałego państwa. Historiografia bułgarska okresu XX–XXI w. wypracowała dwa zasadnicze stanowiska wobec kwestii znaczenia i roli tzw. Wołochów i Wołochii w powstaniu i dziejach Drugiego Państwa Bułgarskiego. Pierwsze z nich, reprezentowane przez uczonych tej miary co Wasił Złatarski, Genowewa Caknowa-Petkowa, Borisław Primow, Nikołaj Markow, uznaje realny udział etnicznych Wołochów w restytucji państwowości bułgarskiej, drugie natomiast, przyjęte przez historyków pokroju Petyra Mutafcziewa, Iwana Dujczewa, Iwana Bożiłowa, Georgiego Bakałowa, Georgiego Nikołowa, Aleksandra Nikołowa czy Terweła Popowa, bądź całkowicie neguje ich rzeczywistą obecność w gronie powstańców, bądź skrajnie ją marginalizuje. Co zrozumiałe, żaden z uczonych bułgarskich nie jest skłonny przychylić się do popularnej wśród historyków rumuńskich tezy o wiodącej roli etnicznych Wołochów w restytucji państwa bułgarskiego pod koniec XII stulecia. Nawet zwolennicy ich realnego udziału w tym przedsięwzięciu, w tym szukający kompromisowej formuły Primow, czy wyraźnie starający się przedstawić w pełni obiektywny ogląd sytuacji Markow albo nie zgadzają się z hipotezą o wołoskim rodowodzie przywódców powstania, albo nie decydują się na sformułowanie jasnej konkluzji w tej materii. Oczywiście, poglądy badaczy skupionych wokół każdego z wyżej wskazanych stanowisk rozmijają się ze sobą w szeregu szczegółach, z drugiej zaś strony wszystkich omawianych historyków, z jednym wyjątkiem (Markow), a zatem z obu grup, łączy dość podobna argumentacja, podkreślająca bezapelacyjność bułgarskiego charakteru zarówno sił napędowych rebelii przeciwko władzy bizantyńskiej jak i odnowionego państwa. Gros tej argumentacji sformułowana została jeszcze w okresie międzywojennym (Złatarski, Mutafcziew) i czasach trwania Drugiej Wojny Światowej. (Dujczew), by następnie zostać powieloną i w pewnych kwestiach nieco wzbogaconą przez kolejne pokolenia historyków. 
The question of the place and role of the people referred in sources as Vlachs constitutes one of the most sensitive scientific problems. Sometimes they are influenced by contemporary nationalistic animosities. Most of the deliberations concerning this topic focus on the events connected to the restitution of Bulgarian statehood at the end of the 12th century, almost 170 years after its liquidation by the Byzantines. There are differences about the ethnic character of the leaders of the rebellion against the Byzantine power and its participants. The Bulgarian historiography of the 20th–21st century has developed two basic attitudes on the question of the meaning and role of the so-called Vlachs and Wallachia in the creation and history of the Second Bulgarian State. The first one is  represented by scholars such as Vasil Zlatarski, Genoveva Cankova-Petkova, Borislav Primov, Nikolai Markov. They recognize the participation of ethnic Vlachs in the restitution of Bulgarian statehood. The second attitude (Petar Mutafchev, Ivan Dujchev, Ivan Bozhilov, Georgi Bakalov, Georgi Nikolov, Alexander Nikolov or Tervel Popov) completely negates their real presence among the insurgents or marginalizes it to the extreme. Moreover, none of the Bulgarian scholars are inclined to support the thesis popular among Romanian historians about the leading role of ethnic Vlachs in the restoration of the Bulgarian state at the end of the 12th century. Even the proponents of their real participation in this endeavor, including Primov, who is looking for a compromise formula, or Markov, who is clearly trying to present a fully objective view of the situation, either disagree with the hypothesis of the Wallachian lineage of the uprising’s leaders or choose not to formulate a clear conclusion on the matter. Of course, the views of scholars around each of these positions diverge in a number of details. On the other hand, all the historians in question (with one exception - Markov), hence, the representatives of both groups, share a rather similar argumentation, emphasizing the unquestionable Bulgarian character of both the driving forces behind the rebellion against the Byzantine power and the restored state. Most of this argumentation was formulated in the interwar period (Zlatarski, Mutafchev) and during the Second World War (Dujchev), and was later reproduced, and in some respects, slightly expanded by subsequent generations of historians. 
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 1; 225-252
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Potencjał militarny dalmatyńskich Morlaków w źródłach francuskich z początku XIX w.
The military potential of the Morlachs of Dalmatia in the French sources form the beginning of the 19th century
Autorzy:
Sajkowski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32315905.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Dalmatia
military settlement
Napoleonic wars
Illyrian Provinces
Wołosi
Dalmacja
osadnictwo wojskowe
wojny napoleońskie
Prowincje Iliryjskie
Opis:
W latach 1806–1813 Dalmacja stała się częścią Cesarstwa Francuskiego. Prowincja, której interior zamieszkany był przez pasterzy wołoskich zwanych Morlakami była jednak niewydolna gospodarczo, co stanowiło duże wyzwanie dla nowej administracji. Już wcześniej, w czasach panowania weneckiego powstały różnorakie projekty rozwoju gospodarczego Dalmacji, jednakże ich implementacja wymagała czasu, a ściąganie podatków musiało się w warunkach ustawicznie prowadzonych przez Cesarstwo Francuskie wojen odbywać regularnie. Stąd wśród władz francuskich pojawiło się przekonanie, że jedyną formą jakiegokolwiek zdyskontowania finansowego panowania nad Dalmacją będzie konskrypcja wojskowa. Krótki okres francuskich rządów w Dalmacji zaowocował analizami dotyczącymi możliwości wykorzystania potencjału militarnego pasterzy wołoskich, które stanowią swego rodzaju podsumowanie wszystkich wcześniejszych rozważań dotyczących tego problemu. Francuscy zarządcy zapanowali bowiem nad terenami, na których tradycyjne powinności wojskowe osadników wołoskich były wykorzystywane w bardzo różny sposób. W istocie wiele przywołanych uwag zawiera w sobie szerszy rys historyczny dotyczący ewolucji społeczności wołoskich na pograniczu Dalmacji, Bośni i Chorwacji.
Between 1806 and 1813 Dalmatia became part of the French Empire. The province, whose continental part was inhabited by Vlach shepherds called Morlachs, was economically inefficient, which was a huge problem to the new administration. Various projects of the economic development of Dalmatia had already been drawn up under Venetian rule, but their implementation took time and the collection of taxes had to be regular in the face of the constant wars waged by the French Empire. Hence, the French authorities were convinced that the only form of any kind of financial compensation for their dominion over Dalmatia would be military conscription. The short period of French rule in Dalmatia resulted in analyses concerning the possibility of exploiting the military potential of the Vlach shepherds, which became a kind of summary of all previous considerations concerning this problem. Indeed, the French administrators ruled over areas where the traditional military duties of the Vlach settlers were used in very different ways. Hence, many of those analysis made by the French include a broader historical account of the evolution of Vlach communities in the borderlands of Dalmatia, Bosnia, and Croatia.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2022, 29; 353-363
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Społeczności wołoskie pogranicza Chorwacji, Dalmacji i Bośni w perspektywie francuskiej
Vlach communities in the border area between Croatia, Dalmatia and Bosnia from the French perspective
Autorzy:
Sajkowski, Wojciech
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1490504.pdf
Data publikacji:
2021-07-16
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Dalmatia
Military Croatia
transhumace pastoralism
Illyrian Provinces
Wołosi
Dalmacja
Chorwacja Wojskowa
pasterstwo transhumancyjne
Prowincje Iliryjskie
Opis:
Triplex Confinium to termin odnoszący się do obszaru historycznego pogranicza Imperium Osmańskiego, Wenecji i Monarchii Habsburgów, które istniało do początku XV w. aż do końca XVIII w. Zdecydowana większość związanych z osadnictwem wojskowym na terenie Triplex Confinium, jak również kwestie migracji wołoskich na tym obszarze została już gruntownie przebadana e przez historyków. Niniejszy artykuł zestawia te ustalenia z mniej znanymi źródłami wytworzonymi przez administrację francuską w latach 1806–1813, gdy najpierw Dalmacja, później również Chorwacja Wojskowa stanowiły część imperium napoleońskiego. Obserwacje francuskich oficerów i urzędników stanowią niezwykle wartościowe świadectwo różnych dróg ewolucji społeczności wołoskich w tym regionie. Świadectwa te potwierdzają, że ludność wołoska z dalmatyńskiego interioru (zwani Morlakami) jeszcze na początku XIX stulecia zachowali charakterystyczną strukturę społeczną (podział na katuny), a także zajmowali się przede wszystkim pasterstwem transhumancyjnym. Z kolei struktury społeczne ludności Chorwacji Wojskowej nie miały w tym okresie już wiele wspólnego z organizacją wołoskiego katunu, bo ta została zastąpiona przez hierarchię wojskową. Zmiany nastąpiły również pod względem gospodarczym, przez odejście od gospodarki pasterskiej na rzecz rolnictwa. 
Triplex Confinium is a term referring to the area of the historical borderland of the Ottoman Empire, Venice and the Habsburg Monarchy, which existed from the beginning of the 15th century until the end of the 18th century. Most of the issues related to military settlement in Triplex Confinium, as well as the issues of the Vlach migrations in this area, have already been thoroughly researched by historians. This article summarizes these studies and compares them primarily with less known documents issued by the French administration in the years 1806–1813, when firstly Dalmatia, and later also Military Croatia, belonged to the Napoleonic Empire. The observations of French officers and officials made at the beginning of 19th century testify that the Vlach communities in this region evolved in different ways. The Vlachs from the Dalmatian interior (the Morlachs) retained their characteristic social structure (division into katuns), and traditional transhumant pastoralism remained their main economic activity. In turn, the social structures of the population of Military Croatia at the beginning of 19th century did not have much in common with the Vlach katun organization, because it was replaced by the military hierarchy. Moreover, traditional Vlach pastoral economy was replaced with agriculture.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2021, 28, 1; 191-210
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Obraz Wołochów w piśmiennictwie Jana Długosza
The image of Vlachs in the works by Jan Długosz
Autorzy:
Obara-Pawłowska, Anna
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/910022.pdf
Data publikacji:
2018-02-20
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Vlachs
Jan Długosz
Polish chronicles
ethnic “others”
the Middle Ages
15th century
Wołosi
kroniki polskie
obcy etnicznie
średniowiecze
Opis:
Starting from the 14th century the the common border between Poland and Wallachia had a twofold dimension. On the one hand, after the annexation of the Ruthenian lands by Casimir the Great, Poland was directly bordering on Moldova, inhabited by the Vlachs, which together with the nearby Wallachia was becoming the subject of increasingly active diplomatic interventions of the Kingdom of Poland. On the other hand, however, the mountainous regions of southern Poland were a place where the groups of Vlachs settled, intermingled and, and co-existed with the Polish and Ruthenian population. As can be guessed, these circumstances resulted in an increased interest in the Wallachian people and a search for the basic information about this ethnic group by the representatives of the Polish political and intellectual elites. The purpose of the paper is to describe the opinions on Vlachs which can be found in the works of Jan Długosz, one of the most prominent chroniclers of the 15th century. The paper presents the opinions of this historian on such issues as: the origin of the Wallachian population, the circumstances of their emergence in the Slavic lands, religious relations, activities and typical Wallachian professions, and finally, the qualities which distinguished this nation.
Źródło:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia; 2017, 24, 1; 197-220
0239-4278
2450-3177
Pojawia się w:
Balcanica Posnaniensia Acta et studia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 34

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies