Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "Polska środkowa" wg kryterium: Temat


Tytuł:
Zagłębienia bezodpływowe w Polsce środkowej i przydatność analizy ich wypełnień do interpretacji paleogeograficznych
Closed depressions in central Poland and a significance of their fillings to the palaeogeographical interpretation
Autorzy:
Klatkowa, Halina
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945144.pdf
Data publikacji:
1997
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
lądolód Warty
Polska Środkowa
zagłębienia bezodpływowe
Opis:
Closed depressions in Central Poland are different origin. Two main groups are anthropogenic and natural forms. Many genetic types of the latter can be indentified, e.g.: l. blow-outs accompanying dunes and their complexes; 2. fluvial depressions, e.g. cut-off oxbow lakes at a various stage of decay; 3. karst collapse depressions, both young and largely buried by younger sediments; 4. suffosion steep-walled kettles and gentle hollows; 5. a significant and extensive group of Pleistocene forms in origin of which ice-sheet and permafrost are involved, thus depressions conditioned by: a. irregular glacial accumulation, b. uneven postglaciotectonic surface, c. dead ice melting out, and also from d. degradation of ground ice, e. progressive melting of intrusive ice. The Pleistocene in age depressions commonly occur on till plains and also in the upper sections of dry valleys (Fig. l). Their significance consists, fust of all, in the usefulness of their fillings to palaeogeographical reconstructions. It is the reason for which they were a subject of detailed analyses. Also, an attempt to correlate the results with the existing climatic curves of the Vistulian for Europe and Poland has been made. The interpretation has been based on the studied profiles from closed depressions, supported by palinologic documentation and radiocarbon dates. They are shown in Fig. 2, while the conclusions are presented below. During the Warta ice-sheet recession (150-140 ka BP) the relief of newly deposited tills and of fresh postglaciotectonic surfaces created local base levels in which deposits of wash and solifluction and afterwards mineral-organic sediments accumulated. There processes were retarded somewhat by very poor communities of treeless tundra that changed gradually to a park tundra and a boreal forest corresponding already to the interglacial succession. The Eemian landscape in Central Poland was aboundant in closed depressions. The primary lakes (gyttja, mineral-organic silts) were in the middle and upper Eem transformed into the raised bogs (peats, peat shales). At some places the process of organic sedimentation went 9.n during the Vistulian (Fig. 2 - Rudunki, Krzepczów). The type of sediments as well as the type of plant cover of the fust stadial of Vistulian (VS1) confum the opinion on an increase of humidity and a fall in temperature. The AmersfoortjBrmup warming, about 10000 years, with the mean temperature of July 15-l7°C and pine forest with larch, birch and spruce ~as followed by the second Vistulian stadial (VS2) with the mean values for July slighthy above 5°C. The succeeding interstadial, which in the vicinity of Łódź is called "Rudunki Interstadial" and is correlated with the Odderade, is the final forest episode of the early glacial that lasted for about 60 000 years. Simultanously, the organic accumulation in Rudunki and Krzepczów fmished (Fig. 2).For the Plenivistulian, until the Denekamp, no correlative deposits (naither organic nor mineral) have been found. Only the Krzepczów profile displays the probable fluvial sedimentation. In the other promes the hiatus comprises all Plenivistulian warmings. Form the Denekamp on, a lot of data on deposits and numerous 14C and TL dates are available. The climatic deterioration enabled silts and fine-grained sediments with numerous syngenetic frost deformations to form on slopes and in depressions. The maximum of cold and aridity, with continuous permafrost, occurring in the Leszno and Poznań Phases corresponds with the gravel-stone horizon. It is correlated with the "Beuningen Steinsohle" and dated at 20000-18 000 years BP. During the ice-sheet recession up to the line of Pomeranian moraines thinly-laminated sands and their oversnow facies deposited. With the ice-sheet withdrawal up to the Gardno Phase, there was renewal of aeolian activity, which has an equivalent at the top of 'deposits of some depressions. The succession observed at the Rudunki site (Fig. 3) is a case in point. However, other facies, e.g. on interlluves or in river valleys, can exist.
Omówiono genetyczne typy zagłębień bezodpływowych najczęściej występujących w środkowej Polsce. Podkreślono dużą, ale zróżnicowaną rolę rodzaju ich wypełnień dla rekonstrukcji paleogeograficznych. za najważniejsze uznano kopalne dziś zagłębienia wieku plejstoceńskiego. Wybrane spośród nich przykłady pochodzące z własnych badań, z dobrze udokumentowanymi osadami wypełniającymi, poddano dokładnej analizie, zwracając szczególną uwagę na sedymentologiczne cechy osadów mineralnych, paleobotaniczną charakterystykę serii organicznych oraz korelacje z wynikami pomiaru wieku bezwzględnego, uzyskanymi metodami 14C i TL. Na podstawie tych danych podjęto próbę rekonstrukcji paleogeograficznej zmieniających się warunków przyrodniczych w środkowej Polsce. Interpretację przedstawiono w porządku stratygraficznym, poczynając od schyłku zlodowacenia warciańskiego, poprzez interglacjał eemski, wczesny vistulian, plenivistulian i późny vistulian, do czasów współczesnych. Wyniki, jako oparte na danych z denudacyjnych systemów zamkniętych, z natury swej nie uwzględniają udziału procesów erozyjnych, a eksponują jedynie tendencje agradacyjne lub fazy stabilizacji.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 1997, 1
1427-9711
2353-6063
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przykłady oddziaływań społeczności pradziejowych na środowisko naturalne w rejonie Bechcic i Wierzbowej (Polska Środkowa)
Autorzy:
Kittel, P.
Forysiak, J.
Błaszczyk, J.
Cywa, K.
Wacnik, A.
Tomczyńska, Z.
Muzolf, B.
Obremska, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/294552.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich
Tematy:
społeczność pradziejowa
środowisko naturalne
Bechcice
Wierzbowa
Polska środkowa
Źródło:
Landform Analysis; 2008, 9; 289-292
1429-799X
Pojawia się w:
Landform Analysis
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Położenie fizycznogeograficzne miasta i gminy Uniejów
PHYSICOGEOGRAPHICAL LOCATION OF THE TOWN AND COMMUNE OF UNIEJÓW
Autorzy:
Kobojek, Elżbieta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/487429.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
Polska Środkowa
Kotlina Kolska
niecka łódzka
dolina Warty
Opis:
Two attributes are important in the location of the Uniejów town and commune: its lying in the centre of the country (ca. 48 km west of the geometric centre of Poland) and in the borderland in different physicogeographical divisions. Uniejów is situated in the southern part of the Koło Basin near the boundaries with Łask Plateau, Sieradz Basin and Turek Plateau. In the past, the factor most important for the development of Uniejów was its location in the placewhere the Warta valley and Warsaw–Berlin valley connected because major routes running along these valleys facilitated transport and settlement. Present development of the town is connected with geothermal waters found in Lower Cretaceous sediments within Lodz Basin. The first hydrogeological well was drilled in Uniejów in 1978. This article presents the location of Uniejów within the physicogeographical, geological, geomorphological, and botanical units and on the map of Poland’s climatic conditions.
Źródło:
Biuletyn Uniejowski; 2012, 1; 9-22
2299-8403
Pojawia się w:
Biuletyn Uniejowski
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wykorzystanie skrzynek lęgowych przez puszczyki Strix aluco w środkowej Polsce
Utilisation of nest boxes by Tawny Owls Strix aluco in central Poland
Autorzy:
Gryz, J.
Krauze-Gryz, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/881662.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Leśny Zakład Doświadczalny. Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie
Tematy:
ptaki
puszczyk
Strix aluco
skrzynki legowe
wykorzystanie
Polska Srodkowa
Źródło:
Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej; 2011, 13, 2[27]
1509-1414
Pojawia się w:
Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Pierwsze stwierdzenie alczyka Alle alle w środkowej Polsce
First record of the Little Auk Alle alle in Central Poland
Autorzy:
Wilk, T.
Langowski, A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/32620.pdf
Data publikacji:
2010
Wydawca:
Mazowiecko-Świętokrzyskie Towarzystwo Ornitologiczne
Tematy:
ptaki
alczyk
Alle alle
obserwacje ptakow
wystepowanie
Polska Srodkowa
Źródło:
Kulon; 2010, 15
1427-3098
Pojawia się w:
Kulon
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Różnorodność biologiczna obszarów Polski Środkowej i propozycje jej ochrony
The protection of biodiversity in agricultural areas of Central Poland
Autorzy:
Krysiak, Stanisław
Kucharski, Leszek
Link, Michael
Majchrowska, Anna
Papińska, Elżbieta
Sieradzki, Jarosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945310.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
bioróżnorodność
struktury linearne
Polska Środkowa
miedze trawiasto- zielne
ochrona środowiska
Opis:
After Poland joins the European Union Polish agriculture will face significant structural changes, with the consequent loss of biological diversity. With the aim of taking actions to prevent the degradation of agricultural landscape, in 2002 a common research project "Biodiversity of agricultural landscape of Central Poland and its expected changes in connection with the transformations of agrarian structure after Polish accession to the EU" was started by an international team from the University of Łódź and Justus Liebig University of Giessen, Germany. The principal aim of the research is to assess the current state, expected future changes and threats to biodiversity in agricultural areas of Central Poland. The issue of the protection of agricultural landscapes accords "The national strategy for conservation and sustainable use of biodiversity" announced by the Ministry of the Environment. The investigation will include the following tasks: - to determine the landscape structure of the study area - delimitation of morpholithohydrotopes; - to describe the current land use; - to analyse the floristic diversity of the studied habitats; - to determine the relation of landscape structure, land use and biodiversity; - to study the importance of linear structures in agricultural landscape for floristic biodiversity; - to distinguish areas suitable for the implementation of various protecting measures. The results of investigations will enable to define types of areas with the highest natural values in agricultural landscape, which should be designated as protected areas or covered by agri-environmental schemes. Conclusions from implementation of the new investigation procedure can be adopted for spatial planning at local and regional levels. The results can become a basis for the development of detailed indications of directions of agriculturalland management so that traditional agrarian structure would be preserved in the areas with the highest biological diversity. Adverse changes of agrarian structure and biodiversity that took place in Germany call for urgent implementation of the research project in Central Poland with the aim of taking actions to prevent the degradation of Polish agricultural landscape.
W związku z przewidywanymi zmianami w strukturze własnościowej, obszarowej, kierunków użytkowania ziemi, jakie nastąpią w rolnictwie po wejściu do Unii Europejskiej, Autorzy przedstawiają projekt prac badawczych dotyczących różnorodności biologicznej obszarów rolniczych Polski Środkowej. W Artykule zostały przedstawione cele i proponowane metody badań, charakterystyki trzech wybranych obszarów reprezentatywnych, czynniki wpływające na różnorodność biologiczną, dokonano wstępnej oceny stanu bioróżnorodności oraz wyrażono opinie na temat możliwości ochrony terenów rolniczych.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 2004, 6
1427-9711
2353-6063
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zarys rozwoju turystyki w regionie łódzkim
Outline of tourism development in the Łódź region
Autorzy:
Włodarczyk, Bogdan
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578316.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
historia turystyki
Polska Środkowa
województwo łódzkie
history of tourism
Central Poland
Łódź Voivodeship
Opis:
W artykule zaprezentowano najistotniejsze aspekty rozwoju turystyki w regionie łódzkim na tle najważniejszych okresów w rozwoju tego zjawiska w Polsce. Szczególną uwagę skupiono na ostatnich stu latach, w ciągu których w podziale administracyjnym kraju funkcjonowała jednostka o nazwie „województwo łódzkie”. Dokonano także periodyzacji rozwoju zjawiska i scharakteryzowano wyróżnione okresy, wskazując na ich znamienne cechy.
The article presents the most important aspects of tourism development in the Łódź region against the background of the most important periods in the development of this phenomenon in Poland. Particular attention has been focused on the last one hundred years, during which the Łódź Voivodeship has existed within the administrative division of the country. The development of the phenomenon was also periodised, and the distinguished periods were characterised, indicating their cha-racteristic features.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2019, 109; 145-161
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Okresy wzmożonej antropopresji na obszarze Polski Środkowej w świetle badań holoceńskich osadów eolicznych, stokowych, rzecznych i torfowiskowych
Periods of intense human impact in Central Poland recorded in aeolian, slope, fluvial and organic deposits
Autorzy:
Twardy, Juliusz
Forysiak, Jacek
Kittel, Piotr
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578408.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
antropopresja
paleogeografia
datowania radiowęglowe
Polska Środkowa
human impact
palaeogeography
radiocarbon dating
Central Poland
Opis:
W niniejszej pracy zestawiono i przedyskutowano serię 120 datowań radiowęglowych holoceńskich osadów eolicznych, stokowych, rzecznych i torfowiskowych. Osady te powstawały w centralnej Polsce w warunkach antropopresji. Bazując na podziale stratygraficznym holocenu oraz chronologii archeologicznej omówiono zdarzenia, które prowadziły do powstawania wyżej wymienionych utworów geologicznych. Zdarzenia w geosystemach eolicznych, stokowych, dolinnych i torfowiskowych powiązano z funkcjonowaniem osadnictwa pradziejowego i historycznego w Polsce Środkowej. Szczególną uwagę zwrócono na kilka okresów, podczas których dochodziło do synchronicznej transformacji rzeźby form eolicznych, stoków, den dolin rzecznych i systemów torfowiskowych.
The paper summarises and discusses a set of 120 radiocarbon dates of Holocene aeolian, slope, fluvial and peatbog sediments from Central Poland that were deposited under human impact. Based on both the Holocene chronostratigraphic division and archaeological chronology, events that led to the formation of these sediments are presented. A link is made connecting events in aeolian, slope, fluvial and peatbog geosystems to the activity of prehistoric cultures and to settlement development in modern times in Central Poland. Special attention is paid to periods in which the responses of different systems were synchronous to each other.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2018, 107; 119-136
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fizjograficzne uwarunkowania obiegu i retencji wody oraz migracji zanieczyszczeń w małej zlewni strefy podmiejskiej Łodzi
The role of geographical conditions in water circulation, retention and migration of substances within a small drainage basin
Autorzy:
Jokiel, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945157.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
obieg wody
małe zlewnie
środkowa Polska
Opis:
W artykule omówiono kilka zagadnień dotyczących roli warunków fizjograficznych w procesie obiegu wody i migracji innych substancji w obrębie małej zlewni położonej w strefie podmiejskiej dużego miasta (Łodzi). Opisu dokonano w dwu zasadniczych aspektach: formowania odpływu i kształtowania retencji. Wyniki dotyczą w szczególności roli: rzeźby terenu (nachyleń stoków), przepuszczalności gruntu oraz podatności terenu w procesie formowania różnych form odpływu. W odniesieniu do retencji, omówiono problemy retencji powierzchniowej, w tym koryt i zbiorników wodnych, pojemności wodnej ryzosfery (strefy korzeniowej roślin) oraz zasobów wód podziemnych. Szczególnie dużo uwagi poświęcono zagadnieniom prezentacji i analizy zmienności przestrzennej wymienionych cech zlewni. Do ich zobrazowania wykorzystano mapy rastrowe oparte o siatkę pól elementarnych (rys. 3–11).
In the article some problems connected with the role of physiographical conditions in water circulation process and migration of substances within a little drainage basin situated on the outskirts of a large town (Łódź) were discussed. The description was given in two basic aspects: runoff forming and retention shaping. The results referred especially to the role of relief of the Earth’s surface (inclination of slopes), soil permeability and ground susceptibility to shaping the runoff forms. As regards water retention, surface retention of channels and waterbodies, water capacity of the rhizoshpere, and groundwater resources were mentioned. Great attention was given to the presentation and analyses of spatial variability of the drainage basin characteristics. To illustrate it digital maps were used, which were based on elementary squares network (fig. 3–11). These maps are the most important results of the research.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 2014, 13
1427-9711
2353-6063
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cechy rozwoju i zaniku lądolodu warciańskiego w środkowej Polsce
Development and degradation of the Wartanian ice-sheet in Central Poland
Autorzy:
Krzemiński, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/945148.pdf
Data publikacji:
1997
Wydawca:
Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
Tematy:
środkowa Polska
lądolód warciański
deglacjacja
kemy
Opis:
The South Great Poland ice-sheet lobe representing the Warta Glaciation stretched from the Warsaw-Berlin pradolina that runs along the S2nd parallel (100 m above sea level) to the Wieluń Upland (272 m above sea level) in south (SI°N). The lobe was halted by topographic barriers of the Ostrzeszów Hills (284 m) and of the Łódź Upland (284 m) and left some signs of push moraines there. In central Poland the Wartanian ice-sheet spread southwards utilising the river valleys of the Prosna, Warta and Widawka (Fig. 1). The ice conserved the valleys, which is evidenced by 2-4 m thick till well preserved on the slopes of buried valleys older than of Wartanian age (Fig. 2). The southern portion (51O5O'N) of the South Great Poland lobe diverged into lower order lobes of Widawka, Warta and Prosna. The Widawka lobe, developed in the east, flew over the elevation of the Bełchatów Upland (200-220 m) and left signs of diffluence in the Piotrków Plain (Fig. 3). The Warta lobe crept up onto the northern edge of the Wieluń Upland (200-250 m) where the ice-sheet dissipated. The Prosna lobe reached the Wieruszów Upthrust at a similar altitude. Climatically induced process of the ice-sheet degradation began with the development of crevasses and cracks in the places of irregularities in the topography of the sub-Quaternary bedrock. This led to the formation of marginal zone delineated by the maximum extend of the ice-sheet and by its extent during the main stagnation phase, when the contact with the active ice mass was retained. Inside this zone the landforms associated with stagnant ice downwasting are found. These include kames, karne terraces, karne plateaux, kettles, post-glacial depressions, small outwash plains, latent fragments of pradolinas. Topographic watersheds separate former inward and outward meltwater flow directions. Four subsequent phases of the ice-sheet degradation and the corresponding zones: I - Dzialoszyn, II - Sieradz, III - Niemysłów and Kalisz zones comprise a similar range of landforms and the pattern of flow directions inherited from the areał deglaciation (Fig. 3 and 4). The formation of the zones can be related to the elevations of the sub-Wartanian base, mainly of Mesozoic and Neogene age. Groups of kames (Fig. 1 and 5) are also the evidence of the areal deglaciation. On elevations of the substratum elongated crevasses developed in the downwasting ice. They were then filled with gravel and sand - mainly of inglacial or supraglacial origin. The areas situated between subsequent deglaciation zones and the groups of karnes are usually build of till that forms low relief of undulating ground moraine.
Proces rozprzestrzeniania lądolodu warciańskiego w środkowej Polsce postępował ku południowi dolinami Prosny, Warty i Widawki. Udokumentowane jest to gliną zwałową, dobrze zachowaną na stokach dolin kopalnych starszych od zlodowacenia warciańskiego. W części południowej lobu południowowielkopolskiego (5I,30aN) wyodrębniły się loby niższego rzędu Prosny, Warty i Widawki. Klimatycznie uwarunkowany proces zanikania lądolodu rozpoczyna się przetainami i spękaniami na elewacjach podłoża podwarciańskiego. Prowadzi to do powstania stref brzeżnych ograniczonych każdorazowo linią maksymalnego zasięgu lądolodu i linią głównego etapu postojowego, zachowującego więź z żywym lądolodem. Kolejne etapy zanikania lądolodu warciańskiego w strefach: I działoszyńskiej, II sieradzkiej, III niemysłowskiej i kaliskiej mają podobny inwentarz form rzeźby i układ odpływu wód odziedziczony z deglacjacji arealnej (rys. l, 3 i 4). Obszary leżące pomiędzy kolejnymi strefami brzeżnymi zbudowane są przeważnie z glin zwałowych moreny dennej, która miejscami powleczona jest utworami pokrywowymi.
Źródło:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica; 1997, 1
1427-9711
2353-6063
Pojawia się w:
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Physica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Skład chemiczny osadów organicznych ze stanowiska Koźmin Las
Chemical composition of organic sediments from the Koźmin Las site
Autorzy:
Okupny, Daniel
Borówka, Ryszard
Fortuniak, Anna
Tomkowiak, Julita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1366119.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
osady organiczne
dolina rzeczna
geochemia
Polska Środkowa
organic sediments
river valley
geochemistry
central Poland
Opis:
W oparciu o wyniki składu chemicznego osadów organicznych w stanowisku Koźmin Las, przedstawiono rekonstrukcję warunków środowiskowych doliny Warty pod koniec allerödu i w młodszym dryasie. Do rekonstrukcji wykorzystano dane dotyczące zawartości materii organicznej, materii mineralnej, węglanu wapnia, odczynu oraz koncentracji makro- (Na, K, Mg, Ca, Fe, Mn) i mikropierwiastków (Cu, Zn i Pb). Do czynników kształtujących skład chemiczny późnovistuliańskich osadów organicznych w dolinie Warty zaliczono sorpcję metali przez materię organiczną i uwodnione tlenki żelaza, zmien-ność akumulacji minerałów ilastych w środowisku sedymentacyjnym, sposób zasilania ekosystemu oraz właściwości aku-mulacyjne roślin w stosunku do określonych pierwiastków.
The chemical composition of organic deposits from the site Koźmin Las are the basis of reconstruction of envi-ronment conditions of the Warta River valley at the end of the Alleröd and in the Younger Dryas. Environmental archives presented in this study, comprise organic matter content, mineral matter content, calcium carbonate content, reaction and macro- (Na, K, Mg, Ca, Fe, Mn) and microelements (Cu, Zn and Pb). The sorption of metals by organic matter and hydrated iron oxides, clay minerals accumulation variability in depositional environment, water relations of the ecosystem and bioac-cumulation of some elements are the factors determining the chemical composition of organic sediments in the Warta river valley.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2014, 102; 71-86
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Cechy denudacji w regionie łódzkim w późnym vistulianie w świetle chemicznych badań w osadach torfowiskowych
Denudation features of the Late Vistulian (Weichselian late glacial) preserved in the geochemical analysis of the biogenic deposits of the Łódź Region
Autorzy:
Okupny, Daniel
Fortuniak, Anna
Tomkowiak, Julita
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578457.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
torfowisko
osady biogeniczne
geochemia
denudacja
Polska Środkowa
peatland
biogenic deposits
geochemistry
denudation
Central Poland
Opis:
Przedstawiono charakterystykę geochemiczną wybranych torfowisk regionu łódzkiego (Ługi, Podwódka i Rąbień). Celem pracy jest określenie typów i natężenia denudacji w zlewni badanych zbiorników w późnym vistulianie. Miąższość udokumentowanych osadów biogenicznych wynosiła: 2,66 m (profil R-3), 3,0 m (profil Ł-1) oraz 4,75 m (profil P-1). Badania geochemiczne obejmowały oznaczenie podstawowych składników tych osadów, tj. materię organiczną, węglan wapnia, krzemionkę terygeniczną i biogeniczną. Metodą spektrometrii absorpcji atomowej oznaczono pierwiastki pomocne w rekonstrukcji paleograficznej: Na, K, Ca, Mg i Zn. W analizie przemian typów denudacji zlewni, jakie panowały podczas depozycji osadów, wykorzystano wskaźniki geochemiczne odzwierciedlające najważniejsze zmiany w proporcjach oznaczonych elementów
The paper presents the geochemical description of selected peatlands of the Łódź region: Ługi, Podwódka and Rąbień. The aim of this study is evaluation of the type and intensity of the Late Wechselian processes in the peatland catch-ment. The thickness of the document biogenic sediments in the profiles analyzed was: 2,66 m (core R-3), 3,0 m (core Ł-1) and 4,75 m (core P-1). The objective of the geochemical analyses of the above peatlands was identification of basic compo-nents of biogenic sediments, i.e. organic matter, calcium carbonate, terigenic and biogenic silica. In the resulting solution, elements helpful in palaeogeographical reconstruction were identified by the method of atomic absorption spectroscopy: Na, K, Ca, Mg and Zn. The analysis of types of denudation in the catchment following geochemical indices reflecting the most important changes in contribution of marked elements.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2013, 101; 89-99
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Występowanie drozda obrożnego Turdus torquatus w północnej i środkowej Polsce
Occurrence in the Ring Ouzel Turdus torquatus in northern and central Poland
Autorzy:
Sikora, A.
Lawicki, L.
Nowakowski, J.K.
Zurawlew, P.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/79485.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Zoologiczne
Tematy:
ptaki
drozd obrozny
Turdus torquatus
wedrowki zwierzat
zimowanie ptakow
struktura wiekowa
wystepowanie
Polska Polnocna
Polska Srodkowa
Źródło:
Ornis Polonica; 2015, 56, 4
2081-9706
Pojawia się w:
Ornis Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Chronione gatunki mchów w ekosystemie miejskim Łodzi
Protected species of mosses in the urban area of Łódź
Autorzy:
Staniaszek-Kik, M
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/401819.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
mchy
gatunki chronione
urbanizacja
Łódź
Polska środkowa
mosses
protected species
urbanization
Łódź City
Central Poland
Opis:
W artykule zaprezentowano zagadnienie występowania chronionych mchów w granicach dużej aglomeracji miejskiej – Łodzi. Rozmieszczenie 27 gatunków przedstawiono na tle czterech stref funkcjonalno-stukturalnych miasta. Do najczęściej notowanych należą: Dicranum scoparium, Pleurozium schreberi, Pseudoscleropodium purum i Rhytidiadelphus squarrosus. Największą ostoją dla chronionych składników brioflory są strefy o obniżonej presji urbanizacyjnej, gdzie nadal zachowały się potencjalne siedliska dla tej grupy roślin. Objęcie ochroną naturalnych, najlepiej zachowanych fragmentów przyrody ożywionej w mieście, pozwoli na zachowanie bogactwa gatunkowego chronionych mchów.
The paper presents of protected moss species which occur within the administrative boundaries of the city of Łódź. Łódź is the second largest city of Poland with regard to population. It is located close to the geographical centre of the country. Distribution of 27 species has been presented in the aspect of their occurrence in four structural-functional zones. The most frequent species in the study area are: Dicranum scoparium, Pleurozium schreberi, Pseudoscleropodium purum and Rhytidiadelphus squarrosus. The large number of protected mosses were noted in suburbs on lowered urbanization pressure area.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2013, 33; 111-118
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania nad występowaniem tasiemca Echinococcus multilocularis u lisów rudych [Vulpes vulpes] w Polsce Północno-Wschodniej, Środkowej i Południowej
STUDIES ON THE INCIDENCE OF ECHINOCOCCUS MULTILOCULARIS IN RED FOXES | (VULPES VULPES) IN NORTH-EAST, CENTRAL AND SOUTH OF POLAND
Autorzy:
Rocki, B.
Malczewski, A.
Eckert, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2148820.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Parazytologiczne
Tematy:
Polska Polnocno-Wschodnia
wystepowanie
pasozyty zwierzat
Vulpes vulpes
parazytologia
lis pospolity
Polska Poludniowa
Polska Srodkowa
Echinococcus multilocularis
tasiemce
Opis:
During the year 1994-1997, a total number of 1042 red foxes orginating from the 33 provinces North-East, Central and South of Poland under special safety procautions for intestinal stages of Echinococcus multilocularis using the mucosal-smer technique were examined. An average of 5.09% (53 foxes) from 10 provinces was infected. In those provinces, the prevalance varied between 1.19% to 35.71%. The infection varied from low to very high but mostly harboured gravid E. multilocularis parasites with thick-shelled eggs. Our data indicate that E. multiocularis in foxes has a surprisingly wide distribution in Poland. These new epidemiological data indicate that a potential risk of infection for humans may exists in all areas where foxes infected with E. multilocularis have been identified. It has been assumed that E. multilocularis might also occur in other provinces in which foxes examination have not yet been undertaken or number examined of animals was low. This study was supported by a two grands from the Swiss National Foundation (projects No 7PLPJ038414 and 7PLPJ041302).
Źródło:
Wiadomości Parazytologiczne; 1999, 45, 3; 391-393
0043-5163
Pojawia się w:
Wiadomości Parazytologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Stan obecny i perspektywy rozwoju populacji rysia euroazjatyckiego w środkowej i zachodniej Polsce
Current status and prospects of development of Eurasian lynx population in central and western Poland
Autorzy:
Kwiatkowska, I.
Myslajek, R.W.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/880192.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Leśny Zakład Doświadczalny. Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej w Rogowie
Tematy:
zwierzeta chronione
drapiezniki
rys euroazjatycki
Lynx lynx
wystepowanie
populacje zwierzat
dyspersja
bariery ekologiczne
Polska Srodkowa
Polska Zachodnia
Źródło:
Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej; 2019, 21, 2[59]
1509-1414
Pojawia się w:
Studia i Materiały Centrum Edukacji Przyrodniczo-Leśnej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przemiany wybranych form rzeźby terenu województwa łódzkiego w ostatnim stuleciu
Transformation of selected relief landforms of the Łódź Voivodeship in the last century
Autorzy:
Twardy, Juliusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578282.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
procesy eoliczne
procesy stokowe
województwo łódzkie
Polska Środkowa
aeolian processes
slope processes
Łódź Voivodeship
Middle Poland
Opis:
W pracy zajęto się zagadnieniem zmian ukształtowania terenu województwa łódzkiego w okresie minionych 100 lat. Wobec szczupłości materiałów zaprezentowano jedynie szereg przykładów zmian eolicznych form rzeźby oraz wybranych form występujących na stokach – parowów i innych młodych rozcięć erozyjnych. Przekształcanie rzeźby eolicznej w ostatnim 100-leciu wiązało się zarówno z powstawaniem małych, inicjalnych pagórków eolicznych, jak i przeobrażaniem przez wiatr starszych wydm późnoglacjalnych. Zmiany parowów polegały na szybkiej transformacji kształtów ich zboczy pod wpływem uprawy ziemi i objęły od 2,18 do 51,4% stoków parowów. Podobnie jak w przypadku wydm następowała zarówno transformacja rzeźby wcześniej powstałych parowów neoholoceńskich, jak i tworzyły się na stokach młode i niewielkie, lecz już trwałe formy erozyjne. Analizę zmian rzeźby form eolicznych i form występujących na stokach poprzedzono rozpatrzeniem podatności obszaru województwa łódzkiego na działanie procesów eolicznych i stokowych.
The paper presents changes in the relief of the Łódź Voivodeship over the past 100 years. In view of a shortage of data, only a few cases of changes to aeolian landforms and to selected forms appearing on the slopes of gullies and other young erosional cuts were described. The transformation of aeolian relief in the last 100 years was associated with the formation of small, initial aeolian hillocks and with the transformation by wind of older late-glacial dunes. The changes to gullies involved rapid transformation of their slope profiles under the influence of soil cultivation and comprised from 2.18 to 51.4% of the gullies’ slopes. As in the case of the dunes, the transformation of the relief both of former Neoholocene gullies, and of young, small, but permanent erosional forms originated on the slopes took place. Relief analysis of aeolian landforms and features occurring on the slopes was preceded by consideration of the vulnerability of the Łódź Voivodeship area to aeolian activity and slope processes.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2019, 109; 11-28
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nowe stanowiska roślin naczyniowych i weryfikacja istniejących z terenu Polski Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Scheuchzeria palustris L.
New position of vascular plants and verification given from central Poland with particular emphasis on Scheuchzeria palustris L.
Autorzy:
Plackowski, R.
Sender, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/401510.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
Tematy:
Polska środkowa
ekologia
ochrona
migracja
analiza gleby
Scheucheria palustris
Central Poland
ecology
protection
migration
soil analyse
Opis:
Praca przedstawia obserwacje gatunków roślin naczyniowych znalezionych głównie w latach 2015–2017, na wybranych stanowiskach Polski Środkowej, w okolicy Radomska, Sulejowa oraz Piotrkowa Trybunalskiego. Ogółem stwierdzono 58 gatunków roślin naczyniowych. Spotykano gatunki torfowisk przejściowych i wysolich tworzące specyficzną mozaikę Liparis loeselii, częściej Epipactis palustris oraz gatunku z rodziny Parnassia palustris na podłożu wapiennym. Gatunkiem o przypuszczalnym statusie efemeryta jest stwierdzony w okolicach Piotrkowa Trybunalskiego Fallopia aubertii. Zauważono zjawisko wędrówek kilku gatunków, np. w przypadku rodzaju Bidens czy rodzaju Lepidium. Znaleziono także gatunki klasy Oxycocco-Sphagnetetea, szczególnie narażone na zanik z powodu eutrofizacji, a także z klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae. Prawidłowym rozwojem charakteryzowała się Scheuchzeria palustris. Z przeprowadzonych analiz chemicznych próbek z wierzchniej warstwy torfowych uwagę skupia zróżnicowanie takich cech glebowych jak C:N, pH oraz metali ciężkich. Pomimo bliskości ośrodków przemysłowych nie stwierdzono przekroczenia stężeń metali ciężkich. Przeprowadzona analiza statystyczna nie wykazała istotności parametrów w przedziałach wartości oraz korelacji między otrzymanymi wynikami. Reasumując, torfowisko z udziałem Scheuchzeria palustris znajduje się w trakcie przemian, co dokumentuje różnorodność występującej flory. Roślina gatunku Scheuchzeria palustris współwystępuje z gatunkiem Carex limosa, wydając sporo nasion i rozmnażając się wegetatywnie.
There were 58 species in the analyzed area, some of them occurred in three locations. A few of the issues discussed indicate the explanation of several phenomena occurring amongst both rare plants which are sometimes legally protected. Some of them are included on the red list the exemple rare plants Scheuchzeria palustris regarded as an relict boreal and orchids species. There have recordet degration species included those preffering alkaline substrates and Oxycocco-Sphagnetes classe. The study of Scheuchzeria palustris was conducted on one recent stands in the Łódz region, in the Czarny Ług Reserve near Wolbórz. There is an emphasis on the migration of plants which in some cases are previously cultivated by man. Juncus bulbosus in two forms, was found in ecotonal zones with wariable water condition. There nereumougs alien species. An important issue is the issue of anthropogenic impact. on which it usually grows. The statistical analysis carried out using a descriptive method for the listed species, in most cases showed a variation of heavy metal, starting from weak ones such as Pb (non tand stronger ones such as Cr. Apart from heavy metals, high in case of Ca0 content and low with reference to Ph and C:N). characteristic in evolution the soils for themporary and oligotrophe boogs.
Źródło:
Inżynieria Ekologiczna; 2018, 19, 6; 160-171
2081-139X
2392-0629
Pojawia się w:
Inżynieria Ekologiczna
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Badania nad wystepowaniem tasiemca Echinococcus multilocularis u lisow rudych [Vulpes vulpes] w Polsce Plnocno-Wschodniej, Srodkowej i Poludniowej
Autorzy:
Rocki, B
Malczewski, A.
Eckert, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/836418.pdf
Data publikacji:
1999
Wydawca:
Polskie Towarzystwo Parazytologiczne
Tematy:
Polska Polnocno-Wschodnia
wystepowanie
pasozyty zwierzat
Vulpes vulpes
parazytologia
lis pospolity
Polska Poludniowa
Polska Srodkowa
Echinococcus multilocularis
tasiemce
Opis:
During the year 1994-1997, a total number of 1042 red foxes orginating from the 33 provinces North-East, Central and South of Poland under special safety procautions for intestinal stages of Echinococcus multilocularis using the mucosal-smer technique were examined. An average of 5.09% (53 foxes) from 10 provinces was infected. In those provinces, the prevalance varied between 1.19% to 35.71%. The infection varied from low to very high but mostly harboured gravid E. multilocularis parasites with thick-shelled eggs. Our data indicate that E. multiocularis in foxes has a surprisingly wide distribution in Poland. These new epidemiological data indicate that a potential risk of infection for humans may exists in all areas where foxes infected with E. multilocularis have been identified. It has been assumed that E. multilocularis might also occur in other provinces in which foxes examination have not yet been undertaken or number examined of animals was low. This study was supported by a two grands from the Swiss National Foundation (projects No 7PLPJ038414 and 7PLPJ041302).
Źródło:
Annals of Parasitology; 1999, 45, 3; 391-393
0043-5163
Pojawia się w:
Annals of Parasitology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Warunki paleoekologiczne subkopalnego koryta Kolonia Bechcice na tle hydrologii środkowego odcinka doliny Neru
Palaeoecological and palaeohydrological patterns of the Kolonia Bechcice subfossil oxbow in the mid-Ner River valley
Autorzy:
Płóciennik, Mateusz
Kittel, Piotr
Borówka, Ryszard
Cywa, Katarzyna
Okupny, Daniel
Obremska, Milena
Pawłowski, Dominik
Stachowicz-Rybka, Renata
Szperna, Adam
Witkowski, Andrzej
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/578329.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Łódzkie Towarzystwo Naukowe
Tematy:
starorzecze
rekonstrukcje paleośrodowiskowe
paleoekologia
dolina Neru
Polska Środkowa
palaeochannel
palaeoenvironmental reconstruction
palaeoecology
Ner River valley
Central Poland
Opis:
Ślady późnoglacjalnej i holoceńskiej historii doliny Neru są dobrze zachowane w osadach paleokoryta Kolonia Bechcice (NKB), które zostało odcięte w młodszym dryasie. Jego rozwój może być podzielony na pięć wyraźnych faz. Podczas młodszego dryasu NKB było dość głębokim, oligotroficznym jeziorem. Z nastaniem holocenu starorzecze uległo eutorfizacji i zarosło roślinnością wodną, a następnie szybko przekształciło się w torfowisko niskie. Brak jest w profi lu NKB osadów ze środkowego holocenu. Torfy z okresu borealnego przykryte są przez mułki i piaski pozakorytowe zdeponowane w okresie subatlantyckim. Zapis ewolucji paleokoryta Kolonia Bechcice dowodzi, że dolina Neru była dynamicznym środowiskiem w późnym glacjale i holocenie. Ekosystemy starorzecza podlegały znacznie silniej presji zmian klimatycznych niż jeziora i mokradła znajdujące się na wysoczyznach w regionie łódzkim.
The history of the Ner River valley is well documented in Kolonia Bechcice (NKB) palaeochannel sediments. It was cut-off from the riverbed in the Younger Dryas. Its history may be divided into five distinct phases. During the Younger Dryas, the NKB was a relatively deep, oligotrophic water body. From the onset of the Holocene, the lake became a eutrophic, overgrown pond which quickly palludified and transformed into a rich fen with ferns and birches. There is a hiatus in the middle of the Holocene fen stratigraphy. A peat sequence is covered by fluvial silt and sand deposits. The NKB sequence documents the Ner valley as a dynamic system during the Late Glacial and the Holocene. Local ecosystems of this oxbow have remained under a much stronger pressure of climate changes than palaeolakes and wetlands located on uplands in the Łódź region.
Źródło:
Acta Geographica Lodziensia; 2016, 105; 107-124
0065-1249
Pojawia się w:
Acta Geographica Lodziensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Wpływ warunków klimatycznych na system fluwialny i melioracje wodne w pradolinach w rejonie Łowicza i Koźmina (Polska Środkowa)
Influence of climatic conditions on the fluvial system and reclamation in proglacial valleys near Lowicz and Kozmin (Central Poland)
Autorzy:
Kobojek, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/886454.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Tematy:
pradoliny
rejon Lowicza
rejon Kozmina
warunki klimatyczne
melioracje wodne
geomorfologia fluwialna
procesy fluwialne
Polska Srodkowa
zmiany klimatyczne
Źródło:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences; 2015, 24, 4(70)
1732-9353
Pojawia się w:
Scientific Review Engineering and Environmental Sciences
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Materiały do ustalenia wschodniej granicy zasięgu kwaśnej dąbrowy trzcinnikowej Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae (Hartm. 1934) Scam. et Pass. 1959 w Polsce – dwa nowe stanowiska zespołu na południu województwa mazowieckiego
The materials to determine the eastern range border of acidophilous oak forest Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae in Poland – two new stands of the association in the southern part of Mazovian Voivodeship
Autorzy:
Zaniewski, P.T.
Ciurzycki, W.
Marciszewska, K.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2142729.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Instytut Badawczy Leśnictwa
Tematy:
kwasna dabrowa trzcinnikowa
zespol Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae
granica zasiegu
wystepowanie
Polska Srodkowa
dab bezszypulkowy
pinetyzacja
degeneracja
Opis:
Acidophilous oak forests Calamagrostio arundinaceae-Quercetum petraeae (Hartm. 1934 Scam. et Pass. 1959) are mostly known from the western part of Poland, while its eastern border has not been determined accurately. In order to address this issue, we performed a phytosociological analysis of two newly identified stands of acidophilous oak forest located in the southern part of the Mazovian Voivodeship near Kiedrzyn (vicinity of Nowe Miasto nad Pilicą) and Mikówka (vicinity of Białobrzegi). For comparison, we also examined the distribution of known patches in the region (Łódź and Mazovian Voivodeships) against this association’s background of the eastern range border. Within the identified sites, a total of 10 phytosociological relevés were taken and soil samples were collected from a depth of 10 cm. The content of organic matter, soil pH and sieving analysis were performed in the laboratory. The phytosociological material was ordered and numerically classified to obtain a division into two groups of relevés: typical for this association (seven relevés) and a degenerated form (three relevés), which has an increased share of pine in the stand. All our relevés were similar to acidophilous oak forests from the Wielkopolska region and thus different from oak-pine forests of eastern Poland. Habitat conditions of the patches and the bonitation of oak were analogous to patches of this association from other parts of Poland. Furthermore, the sites we studied are located between known locations from the Bolimowska and Kozienicka Forests and are therefore connecting these two previously known areas of occurrence. This indicates that the range of the Calamagrostio-Quer- cetum association is at least a few dozen kilometres wider in this part of the country than the assumed range.
Źródło:
Leśne Prace Badawcze; 2020, 81, 1; 17-28
1732-9442
2082-8926
Pojawia się w:
Leśne Prace Badawcze
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies