Przemiany wybranych form rzeźby terenu województwa łódzkiego w ostatnim stuleciu

W pracy zajęto się zagadnieniem zmian ukształtowania terenu województwa łódzkiego w okresie minionych 100 lat. Wobec szczupłości materiałów zaprezentowano jedynie szereg przykładów zmian eolicznych form rzeźby oraz wybranych form występujących na stokach – parowów i innych młodych rozcięć erozyjnych. Przekształcanie rzeźby eolicznej w ostatnim 100-leciu wiązało się zarówno z powstawaniem małych, inicjalnych pagórków eolicznych, jak i przeobrażaniem przez wiatr starszych wydm późnoglacjalnych. Zmiany parowów polegały na szybkiej transformacji kształtów ich zboczy pod wpływem uprawy ziemi i objęły od 2,18 do 51,4% stoków parowów. Podobnie jak w przypadku wydm następowała zarówno transformacja rzeźby wcześniej powstałych parowów neoholoceńskich, jak i tworzyły się na stokach młode i niewielkie, lecz już trwałe formy erozyjne. Analizę zmian rzeźby form eolicznych i form występujących na stokach poprzedzono rozpatrzeniem podatności obszaru województwa łódzkiego na działanie procesów eolicznych i stokowych.

The paper presents changes in the relief of the Łódź Voivodeship over the past 100 years. In view of a shortage of data, only a few cases of changes to aeolian landforms and to selected forms appearing on the slopes of gullies and other young erosional cuts were described. The transformation of aeolian relief in the last 100 years was associated with the formation of small, initial aeolian hillocks and with the transformation by wind of older late-glacial dunes. The changes to gullies involved rapid transformation of their slope profiles under the influence of soil cultivation and comprised from 2.18 to 51.4% of the gullies’ slopes. As in the case of the dunes, the transformation of the relief both of former Neoholocene gullies, and of young, small, but permanent erosional forms originated on the slopes took place. Relief analysis of aeolian landforms and features occurring on the slopes was preceded by consideration of the vulnerability of the Łódź Voivodeship area to aeolian activity and slope processes.