Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

Wyszukujesz frazę "PLATON" wg kryterium: Temat


Tytuł:
„Platoński” Marsanes i jego pitagorejski wątek
The Platonist Marsanes and its Pythagorean theme
Autorzy:
Zmorzanka, Anna Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/612203.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Marsanes
Platon
pitagorejski wątek
Plato
Pythagorean theme
Opis:
The opening part of this paper presents the influences of Middle-Platonist philosophy discernible in the ontology presupposed in the Marsanes. These are particularly conspicuous in the hierarchical arrangement of reality. At the summit of the Universe there is Invisible God, second in the hierarchy comes Barbelo, the Mind, complete with the world of intellect (identified with Platonic ideas), then follows the Soul and the world of the sense perception, which is the reflection of ideas. The second part contains a discussion of the fragment NHC X 32, 12 - 33, 6. described in the literature as „Pythagorean”. The fragment contains reference to the two eternal principles: monas and dyas, as well as to the ten cosmogonical principles. In this context the question arises as to the relationship of the cosmogony assumed in this fragment and the one presupposed by the author of the Middle- Platonist exposition. Finally, it is concluded, that the Marsanes cosmogony is typical of its period in being a synthesis comprising themes drawn from ontology (and cosmology) of both: Neopythagoreanism and Middle-Platonism.
Źródło:
Vox Patrum; 2012, 57; 839-851
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Formuła soma-sema w Księdze Tomasza Atlety i jej aspekty ontyczno-etyczne
The soma-sema formula in the Book of Thomas the Contender and its ontic and ethical implications
Autorzy:
Zmorzanka, Anna Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/612813.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
orfizm
Platon
gnostycyzm
Księga Tomasza Atlety
orphism
Plato
gnosticism
The Book of Thomas the Contender
Opis:
The first part of the article shows the genesis of the soma-sema formula and its function in the Orphic and Pythagorean tradition, as well as in Plato. A particular attention was paid to its ontic background (dualism) and its ethical aspect: a necessity to undergo a punishment in the subsequent birth cycles (metempsychosis) and cleanse the soul of guilt. The second part presents a reception of the formula in the Gnostic Book of Thomas the Contender, indicating similarities and differences.
Źródło:
Vox Patrum; 2017, 67; 767-777
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Platon o starości i ludziach starych
Plato about old age and aged people
Autorzy:
Zmorzanka, Anna Z.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/613307.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Platon
ludzie starzy
Plato
aged people
Opis:
The article presents Plato’s views on topic of the old age and aged people. There were talked the following topics over: (1) Plato’s terminology of the old age on the background of vocabulary arisen to first half of fourth age; (2) periodization of older age presented in Laws; (3) theory on topic of the aging presented in Timaeus; (4) how mean should lives through his own old age – for example the old man Cephalus; (5) view on topic of the elderly’s role in society; (6) laws of the elderly and project of social care in vision of ideal state. There was said in conclusion, that Plato was only one ancient author, who extensively appeared the problems of old age as well, but philosophical anthropology was that things, which joined different voices in cohesive theory.
Źródło:
Vox Patrum; 2011, 56; 73-104
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoria malarstwa abstrakcyjnego a Platońska koncepcja sztuki
Theory of abstract painting and Plato’s conception of art
Autorzy:
Żak, Danuta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/629113.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie. Wydawnictwo Uczelniane
Tematy:
abstrakcja
malarstwo
Mondrian
Platon
mimesis
abstract
painting
Plato
Opis:
The thesis of the paper is the statement that in theoretical assumptions of abstract painting the Platonic conception of art is to be found. It is an interesting coincidence, especially that it is independent and does not arise from inspiration of abstractionist painters by Plato’s philosophy or their reference to his conception of art. Plato, likewise, did not predict a development of such an art movement but despite that, in theoretical foundations of abstract painting the same truth cognitive assumptions can be identified as in Plato’s conception of art. They define its essence as well as function and value. They are also expression of Plato’s negative attitude to imitative painting.
Tezą artykułu jest twierdzenie, że w założeniach teoretycznych malarstwa abstrakcyjnego odnajdujemy Platońską koncepcję sztuki. Jest to interesująca zbieżność, tym bardziej że jest ona niezależna, nie wynika z inspiracji abstrakcjonistów filozofią Platona, czy odwoływania się do jego koncepcji sztuki. Także Platon nie zakładał rozwoju takiego kierunku w sztuce, a mimo to u podstaw teoretycznych malarstwa abstrakcyjnego odnajdujemy te same prawdziwościowe, poznawcze założenia co w Platońskiej koncepcji sztuki. Określają one zarówno jej istotę, jak i funkcję oraz wartość. Stanowią także wyraz negatywnego stosunku Platona do malarstwa naśladowczego.
Źródło:
Podstawy Edukacji; 2016, 9; 225-237
2081-2264
Pojawia się w:
Podstawy Edukacji
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Problemy przechowywania danych cyfrowych w bibliotekach
Digital data storage problems in libraries
Autorzy:
Witczak, Dorota
Sobkowiak, Krzysztof
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/555034.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
Tematy:
biblioteki
dane cyfrowe
nośniki danych
formaty plików
przechowywanie danych cyfrowych
archiwizacja Internetu długoterminowa archiwizacja projekty archiwizacji danych cyfrowych
Pedagogiczna Biblioteka Cyfrowa PLATON – Platforma Obsługi Nauki
libraries
digital data
data carries
file formats
Internet archiving
storage of digital data
long-term data archiving
digital data archiving projects Pedagogical Digital Library PLATON – Science Services Platform
Opis:
W artykule przedstawiono problemy z przechowywaniem danych cyfrowych w bibliotekach, które są nie tylko nabywcami danych, ale i ich wytwórcami. Przybliżono wybrane światowe i polskie projekty bezpiecznej i długoterminowej archiwizacji. Zwrócono uwagę na konieczność wypracowania ogólnopolskiej strategii i procedur właściwego przechowywania i zarządzania cyfrowymi zasobami, aby zapewnić im długoterminową użyteczność oraz znacząco obniżyć koszty wieczystej archiwizacji.
The paper presents problems with the storage of digital data in libraries, which are not only the data buyers nowadays, but data manufacturers as well. Selected Polish and international projects on secure long-term archiving are discussed. The authors emphasize the need of developing national strategies and procedures for the appropriate storage environment and digital asset management to ensure the long-term accessibility and usability for the spiraling amounts of digital data and to significantly reduce long-term archiving costs.
Źródło:
Biblioteka i Edukacja; 2014, 5
2299-565X
Pojawia się w:
Biblioteka i Edukacja
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
„System analityczny” Platona w relacji krytycznej Arystotelesa
Plato’s “Analytic System” in Aristotle’s Critical Account
Autorzy:
Wesoły, Marian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013144.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Platon
Arystoteles
agrapha dogmata
analysis
Plato
Aristotle
Opis:
Ancient Platonists and Aristotelians considered the heuristic method of reasoning to first principles as “analysis.” It was derived from Greek geometrical practice. Plato’s theory of first principles, as we reconstruct it following Aristotle, postulated such an “analytic system.” In this system both sensible things and mathematical objects, ideas and eidetic numbers are gradually reduced to the same principles (ἕν – μέγα – μικρόν). In the reversal order, from the principles are genetically elicited eidetic numbers and through them numbers, mathematical objects, and sensible things. This is a great analytical system that in fact has a mathematical structure. It transcends the physical explanation of the Timaios and is a broad translation of the nature of things. Our considerations concern a reconstruction and debatable issues, and they follow the following topics: 1. Testimonia Platonica, 2. Analytic theory of principles and agrapha dogmata, 3. Contextual problem and the field of agrapha dogmata, 4. The construction of a system: a procedure from and toward the principles, 5. The alleged paradox: “Good – One.” Ethics or mathematics? 6. Written and unwritten dogmata: dialogue or system?
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2008, 56, 2; 299-320
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Niebywała konfabulacja
Incredible Confabulation
Autorzy:
Wesoły, Marian
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/633460.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Tematy:
Dorota Zygmuntowicz
Praktyka polityczna
Od Państwa do Praw Platona
Platon
Plato
Opis:
Dorota Zygmuntowicz, Praktyka polityczna. Od Państwa do Praw Platona,Toruń 2011, ss. 643.
Źródło:
Peitho. Examina Antiqua; 2012, 3, 1; 255-266
2082-7539
Pojawia się w:
Peitho. Examina Antiqua
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uczta z Malinowskim i Witkacym. Niedopowiedzenie i namiętność w antropologii
Symposium with Malinowski and Witkacy. Understatement and passion in anthropology
Autorzy:
Wełyczko, Paula
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/517837.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Wrocławski. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych. Katedra Etnologii i Antropologii Kulturowej
Tematy:
erotyzm
Eros
biografia
biografia naukowa
Bronisław Malinowski
Stanisław Ignacy Witkiewicz
Platon
Sokrates
uczucia
filozofia
emocje
antropologia kulturowa
przyjaźń
philosophy
biography
erotism
Plato
feelings
emotions
anthropology
friendship
Opis:
Artykuł Uczta z Malinowskim i Witkacym. Niedopowiedzenie i namiętność w antropologii to rozważania nad wielowymiarową relacją łączącą Bronisława Malinowskiego i Stanisława Ignacego Witkiewicza. Przy pomocy mów filozofów zawartych w Uczcie Platona autorka dąży do wyjaśnienia uwag i komentarzy wskazanych przez biografów antropologa na temat jego przyjaźni z artystą – Witkacym. Odwołując się do fragmentów tekstów autobiograficznych takich jak Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, 622 Upadki Bunga czyli Demoniczna Kobieta, a także Listów - Stanisława Ignacego Witkiewicza stara się poznać naturę towarzyszącego im Erosa.
An article Symposium with Malinowski and Witkacy. Understatement and passion in anthropology considers the multidimensional relations between Bronisław Malinowski and Stanisław Ignacy Witkiewicz. With the help from the philosophers speeches of Plato’s Symposium, writer is striving to explain observationes and comments pointed by the Malinowski’s biographers, about his friendship with an artist – Witkacy. Using fragments of autobiographical books like Dziennik w ścisłym znaczeniu tego wyrazu, 622 Upadki Bunga czyli Demoniczna Kobieta, and Letters of Stanisław Ignacy Witkiewicz author is trying to recognise nature of the Eros involved.
Źródło:
Tematy z Szewskiej; 2015, Errotyzm 2(16)/2015; 52-65
1898-3901
Pojawia się w:
Tematy z Szewskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Platon i Arystoteles – bibliofile
Plato and Aristotle – bibliophiles
Autorzy:
Warda, Elwira
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1019529.pdf
Data publikacji:
2017-06-29
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
Platon
Arystoteles
biblioteki
bibliofile
starożytność
Grecja
a library
a book collection
a book
Plato
Aristotle
Opis:
There is a wealth of information about the existence of libraries in antiquity. Historical sources indicate that already in the 6th century BC two Greek tyrants: Peisistratos of Athens and Polycrates of Samos had small collections. There had to be favourable conditions which allowed for establishing libraries. At the turn of the 4th century BC, sophists came to Athens and prepared citizens for public life. Then a new political structure was formed-democracy, which required education and knowledge from Athenians. There was the increased demand for such a model of education that would shape a human-citizen. At that time in Athens, numerous philosophical and rhetorical schools were founded. The creation of book collections was influenced by various factors. One of the book lovers was Plato, who founded his own school of philosophy, the Academy in Athens around 387 BC. We know that Plato collected and systematically enlarged his book collection, but it seems that his library was not too extensive. Aristotle of Stagira, the creator of the Athenian philosophical school, is considered to have been the first book collector. He held his collection in Lyceum, which was acquired by him around 335 BC.
Źródło:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne; 2017, 107; 325-330
0518-3766
2545-3491
Pojawia się w:
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Retoryka zdrowia i choroby w „trosce o duszę” u Platona oraz twórców Corpus Hermeticum
The rhetoric of health and illness in the “care of the soul” in Plato and the authorsof the Corpus Hermeticum
Autorzy:
Tylak, Aneta
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/39576444.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Katedra Italianistyki. Polskie Towarzystwo Retoryczne
Tematy:
zdrowie
choroba
dusza
Platon
Corpus Hermeticum
medyczne metafory
health
illness
soul
Plato
medical metaphors
Opis:
Już starożytni uznawali, że dusza jest najistotniejszym elementem człowieka. Sokrates twierdził, że to właśnie o duszę trzeba dbać, a nie o przyjemności ciała. Jego najsłynniejszy uczeń – Platon – wiele miejsca poświęcił w swoich dialogach pojęciu psyche, twierdząc między innymi, że „cnota byłaby zdrowiem, a zło chorobą duszy”. Pogląd ten, rozpowszechniony w późniejszych wiekach, został również przejęty przez autorów pism hermetycznych zgrupowanych w tak zwanym Corpus Hermeticum. Wymieniali oni dwie poważne choroby duszy, a mianowicie bezbożność oraz mniemanie, a jako ich źródło wskazywali między innymi przyjemność. Zarówno w przypadku dialogów Platona, jak i traktatów hermetycznych zawarte w nich zalecenia etyczne często wykorzystywały retoryczne porównania z obszaru medycyny, mające na celu obrazowe uzmysłowienie czytelnikom i słuchaczom konieczności właściwej troski o duszę, prawidłowego zdiagnozowania jej „chorób” i wdrożenia odpowiedniej „terapii”. Nie bez znaczenia pozostawała dla nich także kwestia korelacji pomiędzy duszą i ciałem. Celem artykułu jest pokazanie, czym są choroby duszy według Platona oraz autorów pism zawartych w Corpus Hermeticum, jakie jest ich źródło i jakimi sposobami można je wyleczyć, a także próba odpowiedzi na pytanie, jaką rolę odgrywa ich zdaniem psyche w zdrowiu fizycznym człowieka.
Already the ancients recognised that the soul is the most essential element of a human. Socrates argues that it is the soul that must be cared for, not the pleasures of the body. His most famous disciple, Plato, devotes a great deal of space in his dialogues to the concept of the psyche, claiming, among other things, that “virtue would be the health and evil the disease of the soul.” This view, widespread in later centuries, is also taken up by the authors of the Hermetic writings grouped in the so-called Corpus Hermeticum. They mention two serious diseases of the soul, namely godlessness and delusion, and point to pleasure, among other things, as their root. In the case of both Plato's dialogues and the Hermetic treatises, the ethical recommendations contained therein often make use of rhetorical comparisons from the field of medicine, aiming to vividly illustrate to readers and listeners the need for proper care of the soul, the correct diagnosis of its “diseases” and the implementation of appropriate “therapy.” They are also concerned with the correlation between the soul and the body. The aim of this article is to show what the illnesses of the soul are, according to Plato and the authors of the writings contained in the Corpus Hermeticum, what their source is and by what means they can be cured, as well as to attempt to answer the questions of the role they believe the psyche plays in human physical health.
Źródło:
Res Rhetorica; 2023, 10, 4; 83-94
2392-3113
Pojawia się w:
Res Rhetorica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Platoński naturalizm i poszukiwanie języka idealnego. Interpretacja dialogu Kratylos
Autorzy:
Tiuryn, Tomasz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106229.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Platon
filozofia starożytna
filozofia języka
język idealny
Opis:
Artykuł jest próbą interpretacji stanowiska Platona w sporze między naturalizmem i konwencjonalizmem w sprawie języka na podstawie dialogu Kratylos. Interpretacja tego dialogu jest nadal przedmiotem sporów we współczesnej literaturze. W artykule przedstawiam następującą interpretację Kratylosa: 1) Platon nie stara się wybrać jednego tylko stanowiska, ale łączy ze sobą naturalizm i konwencjonalizm; 2) specyfika jego tezy na temat języka polega na tym, że według niego konwencjonalizm opisuje faktyczny sposób funkcjonowania języka, zaś naturalizm jest pewnym postulatem dotyczącym tego, jak język powinien funkcjonować. Sformułowanie tego postulatu powinniśmy łączyć z religijnym wymiarem myśli Platona.
Źródło:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria; 2016, 2; 437-450
1230-1493
Pojawia się w:
Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea pokornego uniżenia w antycznej myśli greckiej
The idea of the humble lowliness in the ancient Greek thought
Autorzy:
Szram, Mariusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/613477.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Tematy:
cnota
idea umiaru
postawa słusznej dumy
pokora
pycha
literatura starożytnej Grecji
Solon
Herodot
Platon
Arystoteles
Teofrast
Plutarch
virtue
idea of moderation
attitude of just pride
humility
pride
ancient Greek literature
Plato
Aristotle
Theophrastus
Opis:
Even though the ancient Greeks did not recognize humility as a virtue, in the later Christian sense, their literature (Solon, Hesiod, Herodotus, Euripides) and philosophy (Plato, Aristotle, Theophrastus, stoics, Plutarch, Plotinus) contains some elements of the idea of the humble lowliness. Pride – considered as the greatest vice – was not contrasted with humility, but with the attitude of just pride arising from a based on the principle of moderation sense of finding oneself sufficient and confident in one’s own capabilities. This virtue – which can be defined as a sense of self-worth – was reserved for those capable of ethical courage, the morally strong. The attitude that Christianity considered as the virtue of humility was associated in antiquity with modesty, which was the equivalent of a just pride, referring to the weak people, unfit to accomplish great deeds, or with shyness, fear or cowardice.
Źródło:
Vox Patrum; 2013, 60; 405-415
0860-9411
2719-3586
Pojawia się w:
Vox Patrum
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
MIASTO-PAŃSTWO WOBEC MIGRANTÓW. POCZĄTKI POLITYKI MIGRACYJNEJ – PRZYCZYNEK DO DZIEJÓW REFLEKSJI NAD REAKCJĄ PAŃSTWA WOBEC ZJAWISK MIGRACYJNYCH
THE CITY-STATE AND MIGRANTS. THE BEGINNINGS OF MIGRATION POLICY – A CONTRIBUTION TO THE REFLECTIONS ON THE REACTIONS OF STATES TO MIGRATION PHENOMENA
Autorzy:
Szonert, Marek
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/579701.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
POLITYKA MIGRACYJNA
MIGRACJE
PLATON
HISTORIA POLITYK MIGRACYJNYCH
MIGRATION POLICY
MIGRATION
PLATO
MIGRATION POLICY HISTORY
Opis:
Artykuł stanowi analizę pierwszej znanej całościowej koncepcji polityki migracyjnej, wchodzącej w skład projektu państwa, opisanego przez Platona w „Prawach”. Zwrócono uwagę na kompleksowe ujęcie tej polityki, na adresowanie jej rozstrzygnięć do wszystkich definiowanych ówcześnie zjawisk migracyjnych, na różnorodność proponowanych rozwiązań. Artykuł podkreśla podobieństwa między problematyką projektu polityki migracyjnej, opisanej przez Platona, a strukturą współczesnych polityk migracyjnych. Zwraca uwagę na istotną cechę projektu platońskiego: polityka migracyjna Platona nie jest polityką samoistną; nie ma celów własnych a jest służebna w odniesieniu do celu wobec niej zewnętrznego, tj. utrzymania spoistości społecznej w formule starożytnego miasta-państwa. Takie ujęcie polityki migracyjnej pozwala na zaprojektowanie jej struktury z logiczną konsekwencją. Artykuł kończy się sugestią poszukiwania ogólnej formuły organizacyjnej także i dla polityk migracyjnych projektowanych współcześnie.
The article provides an analysis of the first known comprehensive concept of a migration policy contained in the design of a state, described by Plato in the “Laws”. The author pays attention to the all-encompassing character of the policy, the solutions of which addressed all migratory phenomena defined at the time of Plato. The article highlights thesimilarities between the issues of migration policy, as described by Plato, and the structure of contemporary migration policies. The article also emphasizes one important feature of Plato’s concept: that a migration policy is not an independent policy, but rather one which serves a purpose external to it, specifically the maintenance of social cohesion in the framework of the functioning of an ancient city-state. Such an approach to migration policy allows to design its structure with logical consequences. The article concludes with a suggestion to design contemporary migration policies with the consciousness of what such policies are really for, i.e. what is (should be) their external purpose.
Źródło:
Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny; 2016, 42, 3 (161); 125-147
2081-4488
2544-4972
Pojawia się w:
Studia Migracyjne - Przegląd Polonijny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea Dobra jako arche w Politei Platona
The Idea of the Good as Arche in Platos Politea
Autorzy:
Szlezák, Thomas Aleksander
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2015831.pdf
Data publikacji:
2003
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
Sokrates
Platon
dobro
etyka
Socrates
Plato
good
ethics
Opis:
The article discusses Socrates' views on what the Good is that are presented by Plato in his Politea. It takes into consideration two interpretations: Socrates' statements contained in Politea on the one hand, and interpretation of the Good that functions in the so-called indirect tradition, that is in doxographic texts by Aristotle, Theophrast and other authors (Testimonia Platonica). According to Socrates the Good is the most fundamental principle of all that exists (arche), but Socrates did not define further what it is. According to the `indirect tradition' the Good is also a positive principle, and its essence is One. Besides the Good as One the `indirect tradition' also assumed existence of an unspecified duality. Mutual determining of these principles leads to the origin of reality. The author of the article tries to find an answer to the question: which of these interpretations of the Good is more accurate.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2003, 51, 1; 403-425
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
L’émergence et le développement de la grammaire dans l’Antiquité grecque
Powstanie i rozwój gramatyki w starożytności greckiej
Autorzy:
Swiggers, Pierre
Wouters, Alfons
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1953986.pdf
Data publikacji:
2004
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
analiza syntaktyczna w starożytności
Arystoteles
części mowy
Dionizy z Halikarnasu
filozofia języka w starożytności
gramatyka aleksandryjska
gramatyka antyczna
gramatyka i filozofia w starożytności
gramatyka
logika
poetyka i retoryka
historia terminów gramatycznych
historia (zachodniego) językoznawstwa
kategorie gramatyczne
klasy słów
nauczanie gramatyki
Platon
stoicy
Alexandrian grammar
ancient grammar
Aristotle
Dionysius of Halicarnassus
grammar and philosophy in Antiquity
grammar
logic
poetics and rhetorics
grammatical categories
(history of) grammatical terminology
history of (Western) linguistics
parts-of-speech model
philosophy of language in Antiquity
Plato
sentence analysis in Antiquity
Stoics
teaching of grammar
word classes
Opis:
Artykuł prezentuje genezę gramatyki w Grecji starożytnej i koncentruje się na procesie autonomizacji, poprzez który gramatyka (gr. γραμματική) stała się oddzielnym polem badań i dyscypliną „techniczną”, tj. działem wiedzy (praktycznej i teoretycznej) opartej na empirii (por. semantykę gr. τέχνη). Wiedza ta była przekazywana jako dyscyplina naukowa w zorganizowanym systemie dydaktycznym i ukierunkowana na badanie faktów i struktur językowych, takich, jakie się ujawniają w tekstach (literackich). Proces autonomizacji, poprzez który gramatyka uzyskała swój własny status, jest tu analizowany z dwóch punktów widzenia. (I) Jeżeli chodzi o sam przedmiot badań, to gramatyka stała się autonomiczna w relacji do poetyki i retoryki. Wspólnym pierwotnie przedmiotem gramatyki, poetyki i retoryki, było λέξις, tj. wyrażenie słowne (literackie). Wszechstronne badanie λέξις obejmowało gramatykę, jak to widać w tekstach źródłowych, takich jak dzieła na temat poetyki i retoryki Arystotelesa i Dionizjusza z Halikarnasu, szczegółowo tutaj przeanalizowane. Początki takich całościowych badań λέξις można znaleźć w poglądach gramatyków aleksandryjskich, dotyczących przedmiotu i zadań gramatyki, oraz w definicji „gramatyki” podanej w Τέχνη γραμματική Dionizjusza Traka (według niej „gramatyka” obejmuje czytanie, analizę, wyjaśnianie i ocenianie dzieł literackich). (II) Jeżeli chodzi o określenie funkcji, metody i metajęzyka gramatyki, to zasadniczą wagę ma zbadanie powiązań między filozofią i gramatyką. Badanie takie stanowi drugą część niniejszego artykułu. W analizie związków między filozofią i gramatyką wyróżnione są następujące etapy: (i) W pierwszym etapie refleksja lingwistyczna polegała na opartych na filozofii rozważaniach dotyczących semantycznych właściwości powiązanych ze sobą słów: od sofistów po Arystotelesa znajdujemy wypowiedzi dość jasno mówiące o takich własnościach jak synonimia, antonimia i paronimia. (ii) Etap drugi wyznacza formułowanie podstawowych zasad analizy zdań. Głównym w tym względzie osiągnięciem był platoński dwupodział zdania na ὄνομα i ῥῆμα (zob. dialog Sofista). (iii) Trzeci etap charakteryzuje się ustaleniem relacji między klasami form językowych i kategorii ich zawartości noetycznej; tutaj fundamentu dla analizy form wyrazów i ich podziału na klasy intelektualno-semantyczne dostarczyły arystotelesowskie Kategorie (por. Kategorie 1b: „Każda nie połączona wypowiedź oznacza albo substancję, albo ilość, albo jakość, albo stosunek, albo miejsce, albo czas, albo położenie, albo stan, albo działanie, albo doznawanie” [przekład K. Leśniaka]). Takie właśnie podejście „kategorialne” leży u podstaw podziału na części mowy, jaki został wytworzony, rozwinięty i zdefiniowany w starożytnej Grecji. Wpływ metodologiczny filozofii (a dokładniej: dialektyki i logiki) na gramatykę widać w ewolucji wyodrębniania poszczególnych części mowy (μέρη τοῦ λόγου). Punkty zwrotne tego długiego procesu są omówione w ostatniej części pracy. Wyróżnić można trzy podstawowe kroki: (α) Pierwszym krokiem jest stosowanie przez Arystotelesa teorii μέρη τῆς λέξεως („części mowy”; zob. jego Poetykę i Peri Hermeneias, które zawierają pewne zasady analizy morfosyntaktycznej); (β) Wkład filozofów stoickich polegał na bardziej szczegółowej analizie niektórych części mowy (takich jak rzeczownik, czasownik, zaimek, przysłówek i spójnik), na skonstruowaniu opartej na filozofii teorii semantycznej (obejmującej pojęcie λεκτόν – „dająca się wypowiedzieć [treść]”), a zwłaszcza na opracowaniu teorii παρεπόμενα (łac. accidentia), tj. morfosyntaktycznych i semantycznych cech klas wyrazów. (γ) Krokiem trzecim było rozszerzenie i kodyfikacja modelu części mowy dokonane przez gramatyków aleksandryjskich (Arystarch z Samotraki i jego uczniowie). Ich model obejmował osiem części mowy: rzeczownik, czasownik, imiesłów, rodzajnik, zaimek, przyimek, przysłówek i spójnik. Pierwszym podręcznikiem dającym syntezę wiedzy i umiejętności gramatycznych była Τέχνη γραμματική, przypisywana Dionizjuszowi Trakowi. Pamiętać też należy, że na stopniowy proces autonomizacji gramatyki trzeba patrzeć w świetle dydaktyki – w dydaktyce uczono gramatyki, a równocześnie pogłębiano ją i poszerzano.
Źródło:
Roczniki Humanistyczne; 2004, 52, 3; 169-195
0035-7707
Pojawia się w:
Roczniki Humanistyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies