Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Livonia" wg kryterium: Temat

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 36
Tytuł:
From IVDAEA CAPTA to LIVON(ia) POLOT(ia)Q(ue) RECEPTA. The reception of the famous reverse of Vespasian coins in Renaissance Poland.
Od IVDAEA CAPTA do LIVON(ia) POLOT(ia)Q(ue) RECEPTA. Recepcja słynnego rewersu monet Wespazjana w renesansowej Polsce
Autorzy:
Awianowicz, Bartosz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2090076.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Stephen Báthory
Jan Zamoyski
Renaissance medals
Polotsk
Livonia
Vespasian
Titus
setertii
IVDAEA CAPTA
Stefan Batory
renesansowe medale
Połock
Inflanty
Wespazjan
Tytus
sesterce
Źródło:
Wiadomości Numizmatyczne; 2019, 63; 1-11
0043-5155
Pojawia się w:
Wiadomości Numizmatyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Działalność paramilitarnych band rozbójniczych na pograniczu krzyżacko-litewskim w XIV wieku
Autorzy:
Baronas, Darius
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690146.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Lithuania
Teutonic Order
Prussia
Livonia
brigandage
bands of brigands
frontier
international treaties
Litwa
zakon niemiecki
Prusy
Inflanty
rozbójnictwo
bandy rozbójnicze
obszar graniczny
ugody międzypaństwowe
Opis:
The aim of this study is to characterise the phenomenon of the bands of brigands (latrunculi, Struter) that were active in the Prussian and Livonian lands of the Teutonic Order and in pagan Lithuania. Although the brigands in this region may be regarded as a phenomenon inherited from tribal society, they continued to live, and even prosper, at the time when state-like structures came into being in the region under consideration. Such a situation was mainly conditioned by a stalemate in the war of the Teutonic Order against pagan Lithuania. The Prussian and Livonian brigands were useful for the Order in their subversive actions against the people living in Lithuania, and so, accordingly, were Lithuanian brigands for the grand dukes of Lithuania. The Teutonic Order and the grand dukes of Lithuania alike had only limited capabilities of interfering with the activities of “their” brigands. This is evident from international treaties in which the activities of brigands of both parties are addressed and some stipulations for their containment are provided (as in Lithuanian-Livonian accords of 1323, 1338, 1367). The grand ducal authority and the brigands coexisted on the mutual respect of each other’s rights. Neither side was willing, nor able to undo the other once and for all. One must also bear in mind that the strict lines of delimitation between brigands and warriors were then non-existent. So it comes as no surprise that certain commanders of the Teutonic Order cultivated the methods of brigandage with ambushes. Although the evidence is rather scantier on the Lithuanian part, it is clear that some Lithuanian dukes and warriors practiced this style of warfare too. Although this kind of martial activities was widespread in other parts of Europe as well, the peculiarity of brigandage between the Teutonic Order and Lithuania is to be seen in their attempts to regulate the behaviour of their brigands by treaties. This implies that both sides tended to regard the brigands as something normal and, in a sense, legal. On either side of the frontier there were quite a lot of people who were engaged in this kind of warfare and lived off the neighbouring land’s resources. Consequently they were not interested in a long-term peace and this partly explains why the war between the Teutonic Order and Lithuania was so prolonged.
Głównym celem niniejszego artykułu jest próba scharakteryzowania zjawiska band rozbójniczych, które w źródłach z XIV w. kryją się pod nazwami latrunculi czy Struter. W artykule zwrócono uwagę na to, że sytuacja patowa, zaistniała w wojnie pomiędzy zakonem niemieckim a Litwą, stwarzała nader korzystne warunki do działań band rozbójniczych – każda ze stron interesowała się wykorzystaniem („skanalizowaniem”) ich aktywności w kierunku strony nieprzyjacielskiej – nie było żadnej mowy o próbach ich wykorzenienia. Głównym terenem band rozbójniczych stał się szeroki obszar pograniczny, którego państwowa przynależność była niejasna. W takich warunkach zakon niemiecki i Litwa miały tylko ograniczone możliwości ingerowania w sprawy tych band. Obydwom stronom chodziło o powstrzymanie działalności band w określonych ramach, jak to wynika z analizy międzypaństwowych ugód zawartych pomiędzy książętami litewskimi a władzami Inflant w latach 1323, 1338 i 1367. Analiza treści tych ugód także ujawnia zjawisko współpracy pomiędzy reprezentantami władzy państwowej a bandami rozbójniczymi. Próby regulowania, a tym samym legalizowania działalności band rozbójniczych stanowią specyficzną cechę analizowanego zjawiska rozbójnictwa. Trzeba mieć na uwadze, że metoda typowo rozbójniczych napadów była także praktykowana przez przynajmniej niektórych komturów zamków przygranicznych, jak i przez niektórych książąt (bojarów?) litewskich. Zjawisko rozbójnictwa cieszyło się uznaniem społecznym, po obu stronach granicy było sporo ludzi, którym dostarczało ono środki do życia. Analiza omawianego zjawiska przynajmniej częściowo wykazała, dlaczego wojna pomiędzy zakonem niemieckim a Litwą była tak długotrwała.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2015, 1
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Przyczynek do obrazu szlachty Inflant Polskich w łotewskich źródłach i opracowaniach historycznych początku XX w.
A contribution to the image of Polish Livonia nobility in the Latvian historical sources and studies of the early Twentieth Century
Autorzy:
Biesiadowska-Magdziarz, Beata
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/676524.pdf
Data publikacji:
2014-12-31
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN
Tematy:
nobility
Polish Livonia
Latvia
Latgalia
cultural influences
szlachta
wpływy kulturowe
Łotwa
Łatgalia
Inflanty Polskie
Opis:
Polish literature devoted to the role of the Poles in shaping Latvian culture presents unanimity as far as the positive role and results of this influence are concerned. However diametrically opposite Latvian perspective particularly clear in the first years of the existence of independent Latvia needs to be highlighted here. Contacts between the Latvians and Poles and their cultures differed in different parts of Latvia since the beginning of the Polish presence in this country. The period called ‘the Polish times in Latvia’ in Latvian historical sources lasted the longest in Latgale (1561-1772), i.e. in the so called Polish Livonia. The Polish influence on Latvian folk culture was the strongest there. This period, especially the scale of the influence of Polish culture on Latvian native culture as well as general development of this region, was strongly criticized by numerous Latvian historians. The interest of the Polish noblemen in developing Latgale was subjected to criticism, too. Considering these lands as their own the Poles were not interested in propagating national ideas among local village people who, according to the Polish nobles, were to succumb to complete polonisation. Great influence of the Polish nobility on culture, economy and creating the national identity of the Latgalian Latvians, the policy of the Polish clergy and polonisation of the local people resulted in a negative opinion of the Polish influence in the Latvian lands. The study is an attempt to outline the issue which Polish researchers have not paid attention to so far. Nevertheless, regarding rich material it needs detailed research on a large scale.
W literaturze polskiej poświęconej roli Polaków w kształtowaniu kultury Łotwy panuje jednomyślność co do pozytywnej roli i skutków tych wpływów. Nie można jednak pomijać milczeniem istnienia diametralnie różnej perspektywy łotewskiej, która szczególnie wyraźnie zarysowała się w pierwszych latach istnienia niepodległego państwa łotewskiego. Od początku obecności Polaków na Łotwie kontakty Łotyszy z Polakami i ich kulturą różnie wyglądały w poszczególnych regionach Łotwy. Okres, nazywany w historycznych źródłach łotewskich „polskimi czasami na Łotwie”, najdłużej trwał właśnie w Łatgalii (1561–1772), czyli w tzw. Inflantach Polskich. Tam też zauważalny był największy wpływ kultury polskiej na ludową kulturę łotewską. Okres ten był negatywnie oceniany przez wielu historyków łotewskich. Krytyce poddawana była skala oddziaływania kultury polskiej na rodzimą kulturę łotewską, a także na ogólny rozwój ziem dawnych Inflant Polskich. Negatywnie był też oceniany udział szlachty polskiej w rozwoju Łatgalii. Uważając te ziemie za swoje, nie była ona zainteresowana krzewieniem idei narodowych wśród miejscowej ludności chłopskiej, która, według możnowładztwa polskiego, już w niedługim czasie miała ulec całkowitej polonizacji. Ogromny wpływ inflanckiej szlachty polskiej na kulturę, gospodarkę, a także na kreowanie tożsamości narodowej łatgalskich Łotyszy, programowe działania duchowieństwa polskiego oraz polonizacja miejscowej ludności przyczyniły się do negatywnej oceny wpływów polskich na ziemiach łotewskich. Przedstawione opracowanie jest próbą naszkicowania zagadnienia, któremu dotychczas badacze polscy nie poświęcili większej uwagi, a które to ze względu na bogaty materiał wymaga szczegółowych i szeroko zakrojonych badań.
Źródło:
Acta Baltico-Slavica; 2014, 38; 89-97
2392-2389
0065-1044
Pojawia się w:
Acta Baltico-Slavica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Regionalna specyfika pojęcia granic i pograniczy Wielkiego Księstwa Litewskiego w XV–XVI wieku
Autorzy:
Bucevičiūtė, Laima
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690107.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Wielkie Księstwo Litewskie
Polska
Liwonia
zakon krzyżacki
Prusy
Państwo Moskiewskie
ordy tatarskie
Imperium Osmańskie
granice
pogranicza
przestrzeń
terytorium
kolonizacja
stepy
Grand Duchy of Lithuania
Polska
Livonia
Teutonic Order
Opis:
Celem niniejszego artykułu jest ukazanie specyfiki pojęcia granic i pograniczy Litwy oraz jej sąsiadów w XV–XVI w. Przedstawiono etapy rozwoju granic państwa litewskiego i rozważono przypadek zmiany granicy Litwy w kontekście teoretycznym. Państwa posiadające wspólną granicę z Wielkim Księstwem Litewskim z punktu widzenia kultury regionu proponowały oraz konstruowały różne modele sąsiedztwa. Granica linearna ostatecznie sformowała się po zrealizowaniu programu wojskowo-obronnego, społeczno-ekonomicznego i kulturalno-ideowego opanowania terytorium. Tylko w przypadku północnych i zachodnich sąsiadów Litwie udało się stworzyć linearny model granicy. Za najważniejszy warunek do ukształtowania się granicy linearnej uważa się zjawisko kolonizacji wewnętrznej. The aim of this article is to present the concept and specificity of the borders and borderlands of Lithuania and its neighbours in the fifteenth and sixteenth centuries. The phases of the development of the Lithuanian state borders are presented and the case of Lithuanian border evolution is discussed in the context of the theory of border development. The states that bordered with the Grand Duchy of Lithuania offered and constructed a different neighbourhood model in terms of regional cultural approach. Linear state borders were finally formed after fulfilling the programme of military, socio-economic and cultural-ideological conquest of the area. The linear border model is applicable only to the northern and western borders of Lithuania. Internal colonization is regarded as the most important precondition for the creation of a linear border.
Źródło:
Rocznik Lituanistyczny; 2017, 3
2450-8454
2450-8446
Pojawia się w:
Rocznik Lituanistyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inflanckie sieroty. Nieznane kulisy wydania Inflant Polskich Gustawa Manteuffla w Poznaniu W 1879 roku
The unknown story behind the publishing of Gustaw Manteuffel’s Inflanty Polskie in 1879 in Poznań
Autorzy:
Budzyński, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1179578.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Uniwersytet Jagielloński. Biblioteka Jagiellońska
Tematy:
Gustaw Manteuffel
Józef Ignacy Kraszewski
Jan Konstanty Żupański
edytorstwo
historia książki
Inflanty Polskie
textual scholarship
history of the book
Polish Livonia
Opis:
A little recognized to date collection of letters of the renowned Poznań bookseller and editor Jan Konstanty Żupański to Józef Ignacy Kraszewski preserved In the Jagiellonian Library can valuably complement the story of an excellent book by the eminent Polish-Livonian historian, Baron Gustaw Manteuffel (1832–1916). In 1869, Manteuffel published in Riga a book Polnisch Livland [Polish Livonia], which came to interest Polish readers, including Józef Ignacy Kraszewski. The famous novelist encouraged the Polish‑Livonian author to publish his work also in Polish. This correspondence, related in part to preparing Polish publication (Inflanty Polskie, Poznań 1879) brings a lot of interesting details, most importantly concerning its editorial form and technical questions involved, including that of making prints for Manteuffel’s work by graphic artists from Leipzig. The letters indicate also the changing attitude of the Poznań bookseller to the planned publishing project.
Źródło:
Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej; 2018, 68; 81-98
0006-3940
2450-0410
Pojawia się w:
Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Maria Manteuffel née von Ryck and her recently discovered letters to her son Gustaw Manteuffel
Maria z Ryków Manteufflowa i jej nieznana korespondencja do syna – Gustawa Manteuffla
Autorzy:
Budzyński, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2090012.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
Poland in the 19th century
Inflanty Polskie (Polish Livonia) / Latvia
biography
Polish aristocracy
Maria Manteuffel née von Ryck (1811–1874)
epistolografia
Inflanty
literatura dziewiętnastowieczna
Maria Manteufflowa
okres międzypowstaniowy
Opis:
Maria Manteuffel letters from the period 1844–1859 offer invaluable insights into the life of Polish gentry in the former Polish Livonia (Infl anty Polskie), incorporated into the Vitebsk Governorate of the Russian Empire. These letters of mother to her son Gustaw Manteuffel, student at the University of Dorpat (now Tartu, Estonia) who was to become one of great Polish historiographers of late 19th century, are an important historical source. Although they deal mainly with family matters, the mundane is interspersed with notes and comments which throw light on the Russian tax burdens and the social life of the aristocracy and the local gentry. An eye-catching feature of that correspondence is a string of Latvian (Latgalian) words and phrases which are interspersed into Maria Manteuffel’s sentences. There is not much we know about her life. Born in Wielony in 1811, she was heiress to the Drycany estate. In 1828 she married baron Jakub Manteuffel. Of their children only four sons survived to adulthood. Born into a Polish-Livonian family, Maria Manteuffel became a Polish patriot, patroness and sponsor of various patriotic initiatives. When the Drycany estate was sequestrated by the Russian authorities after the 1863 January Uprising, she moved to Lesno and later to Riga where she died in 1874. She was buried at Drycany beside her husband; in 1916 her son was buried in the same family vault.
Źródło:
Ruch Literacki; 2018, 4; 457-477
0035-9602
Pojawia się w:
Ruch Literacki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O nieznanych listach Gustawa Manteuffla ze zbiorów Biblioteki Uniwersytetu Lwowskiego. Komunikat
Autorzy:
Budzyński, Radosław
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/601918.pdf
Data publikacji:
2018
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
Gustaw Manteuffel
historiografia
Inflanty Polskie
Lwów
korespondencja
historiography
Polish Livonia
L’viv
letters
Opis:
W zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Lwowskiego zostały odnalezione listy Gustawa Manteuffla do Aleksandra Semkowicza. Ich wartość polega na uzupełnieniu „białych plam” w biografii polsko-inflanckiego barona w zakresie jego współpracy z redakcją lwowskiego „Kwartalnika Historycznego” oraz z galicyjskimi historykami polskimi. Korespondencja ta przynosi informacje, jak technicznie rozwiązywano problem przekazywania periodyku do kraju, w którym był on zakazany. Co więcej, listy Manteuffla rzucają też światło na jego relacje z rosyjską cenzurą. Na uwagę zasługuje również krótka wzmianka na temat czasów studenckich Manteuffla w Dorpacie. Until recently, little has been known about the cooperation of baron Gustaw Manteuffel (1832–1916), an outstanding chronicler of Polish Livonia, with the Kwartalnik Historyczny, published in Lwów (L’viv, Lemberg). Manteuffel’s letters to Aleksander Semkowicz have recently been found in the collection of the Library of the University of L’viv. These are especially valuable as they will fill the gaps in the biography of the Polish-Livonian baron. One such gap is his cooperation with the editorial staff of the Kwartalnik Historyczny and Polish historians from Galicia. The correspondence sheds light on such matters as the way in which the periodical was smuggled into the country, where it was forbidden, and Manteuffel’s relations with Russian censorship. There is a brief mention of Manteuffel’s student years at Tartu.
Źródło:
Kwartalnik Historyczny; 2018, 125, 3
0023-5903
Pojawia się w:
Kwartalnik Historyczny
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Gminy miejskie w średniowiecznych Prusach i Inflantach – pomiędzy władzą rady a uczestnictwem mieszczan
Autorzy:
Czaja, Roman
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/607636.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
Tematy:
die mittelalterliche Stadt
Preuβen
Livland
Stadtgemeinde
Stadtrepräsentation
medieval town
Prussia
Livonia
urban municipality
self-image
miasto średniowieczne
Prusy
Inflanty
gmina miejska
własny wizerunek
Opis:
Der Artikel präsentiert Forschungen zum Modell der Stadtgemeinde, wie es sich im Selbstbild der wichtigsten Städte in Preußen und Livland im Mittelalter herausbildete, und seinen Verbindungen mit der sozialen und politischen Wirklichkeit. Eine Analyse der in der Korrespondenz und in den Dokumenten angewandten gewohnheitsmäßigen Praktiken ergab, dass sich die preußischen und livländischen Städte im 13. Jahrhundert als Stadtgemeinden präsentierten, die mit Hilfe von Organe der Gemeindeherrschaft (Ortsverwalter, Stadtrat) funktionierten. Mit Beginn des 14. Jahrhunderts wurde in den wichtigsten preußischen Städten eine Tendenz zur Betonung der Oberrigket des Stadtrates gegenüber der Bürgergemeinschaft erkennbar. In Livland galt das Bild einer egalitären Gemeinschaft bis in die zweite Hälfte des 14. Jahrhunderts. Trotz der dominierenden politischen Rolle der oligarchischen Stadträte überwogen die Ideen des Gemeinwohls und der Beteiligung der Bürger an der Herrschaftsausübung. Der Autor zeigt, dass die Stadträte in Zeiten des Konflikts mit dem Territorialherrscher und jedesmal, wenn es zu inneren Kämpfen kam, unabhängig von der politischen Wirklichkeit versuchten, das Bild einer egalitären Gemeinschaft zu kreieren, die an den meisten politischen und administrativen Entscheidungen beteiligt war. In Livland sollen die Gilden im 15. Jahrhundert eingeladen worden sein, über Stadtgemeinden (Riga, Reval) betreffende Angelegenheiten mitzuentscheiden. Die als Teil des Selbstbildes der Städte geschaffenen Bilder sollten als Kommunikationsmittel betrachtet werden, die dem Erreichen bestimmter politischer und sozialer Ziele dienten. In beschränktem Maße würden sie die wirkliche politische Kondition der preußischen und livländischen Städte widerspiegeln.
The article presents the research on the model of an urban municipality as created in the self-image of major cities in Prussia and Livonia in the Middle Ages and its connection with the social and political reality. The analysis of the habitual practices used in correspondence and documents indicates that in the 13th century, Prussian and Livonian towns presented themselves as civil communities acting through the bodies of the communal authority (the head of the village, the city council). From the beginning of the 14th century in the major Prussian cities there arose a tendency to highlight the supreme authority of the city council over the community of citizens. In Livonia the image of the egalitarian community remained valid until the second half of the 14th century. Despite the dominant political role of the oligarchic city councils, the ideas of the common good and the citizens’ participation in governing the city prevailed. The author indicates that in periods of conflict with the territorial ruler and whenever internal infighting occurred, the city councils, irrespective of the political reality, tried to create a picture of an egalitarian community that took part in the most important political and administrative decisions. In Livonia in the 15th century, guilds would be invited to the process of making decisions concerning the urban municipalities (Riga, Tallin). The pictures created as part of the cities’ self-image should be treated as a means of communication serving to achieve certain political and social aims. They only reflected the actual political conditions of Prussian and Livonian towns to a limited extent.
Artykuł przedstawia badania nad modelem gminy miejskiej, jaki uformował się we własnym wizerunku głównych miast w Prusach i Inflantach w wiekach średnich, oraz jego powiązania z rzeczywistością społeczną i polityczną. Analiza zwyczajowych praktyk stosowanych w korespondencji i dokumentach wskazuje, że w XIII w. pruskie i inflanckie miasta przedstawiały się jako wspólnoty miejskie działające poprzez organy władzy gminnej (zarządca miejscowości, rada miejska). Wraz z początkiem XIV stulecia w głównych miastach pruskich pojawiła się tendencja do podkreślania zwierzchniej władzy rady miejskiej nad społecznością mieszczan. W Inflantach wizerunek egalitarnej wspólnoty obowiązywał do drugiej połowy XIV stulecia. Mimo dominującej roli politycznej oligarchicznych rad miejskich, przeważały idee dobra wspólnego i udziału mieszczan w sprawowaniu rządów. Autor wskazuje, że w okresach konfliktu z władcą terytorialnym i za każdym razem, kiedy pojawiały się walki wewnętrzne, rady miejskie, niezależnie od rzeczywistości politycznej, próbowały wykreować obraz społeczności egalitarnej, która uczestniczyła w podejmowaniu większości decyzji politycznych i administracyjnych. W Inflantach w XV w. gildie miały być zapraszane do podejmowania decyzji dotyczących gmin miejskich (Ryga, Tallin). Obrazy wytworzone jako część autowizerunku miast powinny być rozpatrywane jako środki komunikacji służące osiąganiu określonych celów politycznych i społecznych. W ograniczonym stopniu odzwierciedlały one rzeczywistą kondycję polityczną miast pruskich i inflanckich.
Źródło:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia; 2017, 72
0239-4251
Pojawia się w:
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
By whom and when was the foundation of the Cistercian nunnery in Dorpat initiated?
Kto i kiedy zainicjował fundację klasztoru cysterek w Dorpacie?
Autorzy:
Gąssowska, Maja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2106510.pdf
Data publikacji:
2022-09-16
Wydawca:
Uniwersytet Gdański. Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego
Tematy:
Cistercian nuns
Dorpat (Tartu)
Livonia
Frederick von Haseldorf
bishop
Opis:
Celem niniejszego artykułu była próba odpowiedzi na pytanie, kto i kiedy zainicjował fundację żeńskiego klasztoru cysterskiego w estońskiej diecezji dorpackiej. Nie ulega wątpliwości, że zakładanie klasztorów żeńskich nie było sprawą priorytetową w świeżo chrystianizowanych, słabo zaludnionych i peryferyjnych Inflantach. Pierwsze klasztory męskie na tych ziemiach powstały w pierwszej dekadzie XIII w., klasztory żeńskie – dopiero na początku drugiej połowy XIII w. Fundatorami wszystkich byli lokalni władcy terytorialni – król duński i inflanccy biskupi (ryski, dorpacki i ozylski). Należy więc uznać, że podobnie było w wypadku klasztoru cysterek dorpackich, i szukać jego fundatora wśród dorpackich hierarchów. Wydaje się, że inicjatorem tej fundacji, która po raz pierwszy była wzmiankowana źródłowo dopiero w 1345 r., mógł być biskup dorpacki Frederick von Haseldorf, sprawujący tę godność w latach 1268 – ok. 1289. Sprzyjały temu stosunkowo długi czas jego pontyfikatu, potwierdzone źródłowo wcześniejsze zainteresowanie biskupa monastycyzmem kobiecym (jego rodzinny Holsztyn, Meklemburgia, Pomorze Zachodnie) oraz wysoka pozycja społeczna i majątkowa. Wydaje się, że zamiar fundacji powstał dopiero w ostatnich latach życia biskupa Fredericka von Haseldorfa i po jego śmierci przeznaczono na ten cel pieniądze sprowadzone przez dorpacką kapitułę katedralną ze Stralsundu, a stanowiące spuściznę po zmarłym biskupie. Samo powstanie klasztoru zapewne było rozciągnięte w czasie, podobnie jak w wypadku nieco lepiej oświetlonych źródłowo i wcześniejszych fundacji żeńskich klasztorów cysterek w Rydze i Rewalu, ale być może zaczął on funkcjonować jeszcze w XIII w. – zamykając okres chrystianizacji Inflant – do którego przynależały wszystkie fundacje cysterskie na terenie Dawnych Inflant.
Źródło:
Studia z Dziejów Średniowiecza; 2022, 25; 75-95
2544-2562
Pojawia się w:
Studia z Dziejów Średniowiecza
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Apostles of medieval Livonia (until the beginning of 13th Century)
Apostołowie średniowiecznych Inflant (do początku XIII w.)
Autorzy:
Gąssowska, Maja
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/560391.pdf
Data publikacji:
2017-06-30
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Livonia
Baltic crusades
missionary bishop
christianization
conversion
Daugava
Inflanty
krucjaty bałtyckie
biskup misyjny
chrystianizacja
konwersja
Dźwina
Opis:
Livonia, encompassing the area of today’s Latvia and Estonia, was one of the last regions of Northern Europe to be incorporated into the Christian/ Latin civilization. Its direct neighbourhood with Ruthenian duchies, which observed the Eastern Christian rite, did not contribute to the earlier conversion. It was only after late 12th century missions, organized independently of each other by the Danish Church in the form of a venture by Cistercian friar Fulco, consecrated as the Estonian bishop ca 1171–1180, as well as a grasrooots – at least in its initial phase – initiative of Augustine friar Meinhard of the Segeberg monastery in Holstein (ca 1184–1196), first bishop of Üxküll, and Cistercian friar Theodoric, active in the vicinity of Treiden (ca 1186-1202), the first abbot of Dünamünde monastery (1205-1211) and finally bishop of Estonia (1211-1219) and their successors – Cistercian friar Berthold (1197–1198), the second bishop of Üxküll and most importantly Albert, canon of the Bremen Chapter, founder of Riga and its first bishop (1199–1229) culminated with the conquest and subsequent christianisation of Livonia. They can undoubtedly be called apostles of the Barbarian Europe, although in the case of Fulco it not clearly confirmed whether his quest took place in reality. In the case of others we may speak of an initially peace mission, as attempted conversions were undertaken by setting an example to follow and doing favours to local population, in exchange for which the beneficiaries were obliged to undergo baptism. When such tactics failed to deliver significant effects, armed crusades were organized, as a result of which the entire Livonia was formally converted to Christianity by the end of the 13th century.
Inflanty obejmujące tereny obecnej Łotwy i Estonii zostały włączone w krąg chrześcijańskiej cywilizacji łacińskiej jako jedne z ostatnich obszarów północnej Europy. Ich bezpośrednie sąsiedztwo z ruskimi księstwami, wyznającymi chrześcijaństwo w obrządku wschodnim nie przyczyniło się do ich wcześniejszej konwersji. Dopiero rozpoczęte w drugiej połowie XII w. misje, organizowane niezależnie od siebie przez Kościół duński w postaci przedsięwzięcia francuskiego cystersa Fulco, wyświęconego na biskupa Estończyków (ok. 1171–1180), jak również oddolnej – przynajmniej w początkowej fazie – inicjatywy augustiańskiego mnicha Meinharda z klasztoru w Segeberg w Holszytnie (1211-1219), pierwszego biskupa Üxküll, i cystersa Teodoryka, działającego w okolicach Treiden (ok. 1186-1202), pierwszego opata klasztoru w Dünamünde (1205-1211) i późniejszego biskupa Estonii (1211–1219) oraz ich następców – cystersa Bertholda (1197–1198), drugiego biskupa Üxküll oraz przede wszystkim Alberta, kanonika kapituły bremeńskiej, założyciela miasta Rygi i pierwszego biskupa Rygi (1199–1229) zakończyły się podbojem i formalną chrystianizacją Inflant. Bez wątpienia wszystkich ich można nazwać apostołami barbarzyńskiej Europy, chociaż w przypadku Fulco brak jest jednoznacznego potwierdzenia, że jego wyprawa faktycznie doszła do skutku. W przypadku pozostałych mamy do czynienia początkowo z misją pokojową, gdyż starano się nawracać mocą przykładu i czynienia przysług miejscowej ludności w zamian za co zobowiązywano obdarowywanych do przyjęcia chrztu. Gdy taktyka ta przez ponad dekadę nie odniosła większych efektów, przystąpiono do organizowania zbrojnych krucjat, dzięki czemu do końca XIII w. całość Inflant została formalnie schrystianizowana.
Źródło:
Folia Historica Cracoviensia; 2017, 23/1; 119-141
0867-8294
Pojawia się w:
Folia Historica Cracoviensia
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Rola i miejsce religii i Kościoła katolickiego w życiu studentów polskich w Dorpacie i Rydze
Role and place of religion and the Catholic Church in the life of Polish students in Dorpat and Riga
Autorzy:
Janicki, Arkadiusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/474852.pdf
Data publikacji:
2017-11-29
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Kościół katolicki w Rosji,
Inflanty,
Dorpat,
Ryga,
Uniwersytet w Dorpacie,
Politechnika w Rydze
Catholic Church in Russia,
Livonia,
Riga,
Dorpat University,
Riga Technical University
Opis:
The paper attempts to determine the role and place of Catholic Church in the life of Polish students of Dorpat University and Riga Technical University in 19th century and at the beginning of 20th. Large numbers of Polish students at both schools (a total of approximately 5 thousand Polish students before World War I) gives rise to questions about religious life of Polish students during their education. It is particularly important when taking into consideration the fact, that Polish youth living in Riga and Dorpat found themselves in an ethnically and religiously different environment, as in both cities local population (Latvians, Estonians and Germans) was predominantly Protestant. The paper presents relations between the students and Catholic priests, efforts of Polish communities to build Catholic churches in Dorpat and Riga, as well as information about Catholic priests providing religious services to local Catholics. Based on preserved sources, it can be assumed, that the Catholic Church did not play a particularly important role in the lives of Polish youth while at University. Although besides satisfying the spiritual needs Catholic priests tried to encourage the parishioners to be active in the area of social and national efforts, results were usually not major.
Artykuł stanowi próbę określenia miejsca i roli Kościoła katolickiego w życiu młodzieży polskiej studiującej na Uniwersytecie w Dorpacie i na Politechnice w Rydze w XIX i na początku XX w. Duża liczba Polaków studiujących w obu uczelniach (łącznie około 5 tys. studentów polskich przed I wojną światową) skłania do postawienia pytania, jak wyglądało życie religijne studentów polskich w czasie studiów. Jest to szczególnie ważne jeśli uwzględni się fakt, iż młodzież polska przebywała w Rydze i Dorpacie w środowisku odmiennym etnicznie i religijnie, gdyż w obu tych miastach przeważała ludność miejscowa (Łotysze, Estończycy, Niemcy) przynależąca głównie do wyznania protestanckiego. W artykule przedstawiono relacje między studentami a duchownymi katolickimi, ukazano starania ludności polskiej o wybudowanie kościołów katolickich w Dorpacie i Rydze, a także przytoczono informacje o duchownych katolickich zapewniających posługę religijną dla miejscowych katolików. Na podstawie zachowanych źródeł przyjąć można, że Kościół katolicki nie odgrywał w życiu młodzieży polskiej szczególnie istotnej roli w okresie studiów. Wprawdzie oprócz zaspokojenia potrzeb duchowych księża katoliccy starali się aktywizować wiernych do działalności na niwie społecznej i narodowej, jednak skutki tych działań przynosiły na ogół niewielkie efekty.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2017, 24; 45-60
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Inflanty i Księstwo Kurlandii i Semigalii — inflanckie „Prusy” trochę inaczej. Kilka uwag o zapomnianej unii wileńskiej 1561 roku
Livonia and the Duchy of Courland and Semigallia – slightly different approach to the Livonian "Prussia". Some observations on the forgotten Union of Vilnius of 1561
Autorzy:
Jankiewicz, Adam
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1063038.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Inflanty
Kurlandia
Semigalia
Unia Wileńska
Livonia
Duchy of Courland
Semigallia
Union of Vilnius
Opis:
The Treaty of Krakow signed in 1525 which ended definitively the existence of the Teutonic state in Prussia, became a challenge for its Livonian part. For over 30 years the Livonian province of The Order of Brothers of Saint Mary tried jointly with the Archbishopric of Riga and Livonian towns to boost development of civilization on the eastern shores of the Baltic Sea, seeking proper legal shape of the state. In view of the ever-increasing process of reformation, aspirations of the Livonian states, and external expansion of Moscow, Denmark and Sweden representatives of Livonia were forced to seek refuge in alliance with the king of Poland and Grand Duke of Lithuania. Ultimately, these efforts were crowned with submission of the province to the King of Poland and Grand Duke of Lithuania Sigismund Augustus in exchange for rights and privileges. Finally, the union was concluded on November 28th, 1561, in Vilnius and was signed by the king and the representatives of the Livonian estates, first of all, by Gotthard Kettler – the last Master of the Livonian Order and Wilhelm Hohenzollern – the last Catholic Archbishop of Riga. Terms of surrender in feudal dependence to the Polish Crown and the Grand Duchy of Lithuania were formulated in two very momentous acts: Pacta Subjectionis Livoniae – Provisio Ducalis that created the Duchy of Courland and Semigallia on the Prussian pattern, and granted to Gotthard Kettler the title of Duke and the general estate privilege for the nobles and burghers of Livonian towns, known as: Privilegium Sigismundi Augusti. The latter document, relatively unknown in Polish and Lithuanian historiography, deserves special attention. It was referred to by the representatives of the German nobility in the Russian Empire until 1914, as a major source of legal and cultural autonomy. It established indygenat – political rights for people from the province of Livonia, built around three core concepts of autonomy: religion (right to their own religion), law (legal autonomy), school (right to their own education). The vast majority of the rights granted to the Livonian nobility was linked to the republican and civic values proclaimed in Poland that were typical for the executionist movement of "enforcement of the laws" as well as with certain regulations of so-called second edition of the Statute of Lithuania (1566) that was developed in Vilnius at that time. The authors of that statute, especially Lithuanian Chancellor Mikołaj Radziwiłł The Black, Lithuanian Marshal Ostafii Wołłowicz or Piotr Roizjusz, took direct part in the negotiating Privilegium Sigismundi Augusti.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2013, 20; 19-42
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Z dziejów luteranizmu w Łatgalii w tzw. czasach polskich (1561–1772)
Autorzy:
Jeziorski, Paweł
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/602844.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN w Warszawie
Tematy:
województwo inflanckie
Inflanty Polskie
protestanci
luteranie
szlachta polsko-inflancka
konwertyci
Livonian Voivodeship
Polish Livonia
Protestants
Lutherans
Polish-Livonian nobility
converts
Opis:
Dzieje konfesji luterańskiej w dawnych Inflantach Polskich (łotewskiej Łatgalii) są zagadnieniem bardzo słabo rozpoznanym. Niewielkie zainteresowanie tą kwestią, niezwykle frapującą chociażby z racji położenia Łatgalii i jej funkcjonowania na pograniczu kulturowym, jest przede wszystkim efektem poważnego zdekompletowania bazy źródłowej i jej silnego rozproszenia. Niniejszy tekst ma na celu ukazanie w ogólnym zarysie losów łatgalskiego luteranizmu w okresie, w którym tzw. Inflanty Polskie należały do państwa polsko-litewskiego (1561–1772). Szczególny nacisk położono na relacje luteranów z katolikami, którzy w tzw. czasach polskich mieli w Łatgalii uprzywilejowaną pozycję.
History of Lutheran confession in the former Polish Livonia (Latvian Latgale) is very poorly investigated. Minor interest in this matter, which is fascinating due to Latgale location and its functioning in the cultural borderland, is mainly the effect of a serious decomposition of the source base and its strong dispersion. This text is aimed at showing a general outline of the history of Latgale Lutheranism in a period, when the so-called Polish Livonia belonged to the Polish-Lithuanian Commonwealth (1561–1772). Particular emphasis is put on Lutherans’ relations with Catholics, who had a privileged position in Latgale in the “Polish times”.
Źródło:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce; 2019, 63
0029-8514
Pojawia się w:
Odrodzenie i Reformacja w Polsce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hylzenowie w Gdańsku. Szkic do dziejów elit dawnego województwa inflanckiego
The Hylzen family in Gdansk: the outline of the history of the elites of the old Livonian province (voivodeship)
Autorzy:
Jeziorski, Paweł A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1193709.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Towarzystwo Naukowe w Toruniu
Tematy:
Polish Livonia
the Duchy of Livonia
Pomerania
Royal Prussia
political elites of the Polish-Lithuanian Commonwealth of Nations
the property of noblemen in the city
noblemen’s property
royal domains
the 18th century
the abbey of Oliwa
the starosty of Parchowo
Polish-Lithuanian magnates
Opis:
The Hylzens, connected with the Duchy of Livonia, became members of the political elite of the Polish-Lithuanian state in the mid-18th century. Owning extensive lands in so-called Polish Livonia and in the north of the Grand Duchy of Lithuania, in the times of Johan August Hylzen (from 1754 the governor of Minsk) they acquired estates in Pomerania near Gdansk and in Gdansk. In the years 1730–1738 Johan August held the emphyteusis of “Polanka Quellbrun” belonging to the abbey of Oliwa; in 1752 he leased another estate which was part of the abbey – “Konnertshammer” (“Konradshammer”). From 1757 (1756?) he also leased a property located in Nowe Ogrody of Gdansk, which was recorded in the Gdansk land register under the name of his wife Konstancja née Plater (died in 1795) as a hereditary property (in 1767 after Johan August’s death) after he had received the Prussian ius indigenatus in 1766 shortly before his death. After the rocky period of the Bar Confederation, the palace situated here served as a shelter for Konstancja and her sons – Józef Jerzy and Justynian Gracjan. At the turn of 1756 and 1757 Johan August with his wife acquired the starosty of Parchowow, which they lost in 1772. All the estates situated in Gdansk and Pomerania were passed to Tadeusz Mostowski by the last of the Polish-Livonian Hylzens – Idzi (about 1769–1800) and his wife Marie née Brzostowska on the strength of the agreements concluded in 1797. Johan August was interested in maintaining contacts with Pomerania and deposited large sums of money of Gdansk banks. Unfortunately, it has not been established yet what his plans concerning this economically developed region were.
Źródło:
Zapiski Historyczne; 2015, 80, 3; 151-168
0044-1791
2449-8637
Pojawia się w:
Zapiski Historyczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Podróże edukacyjne zamożnej szlachty z województwa inflanckiego w XVIII wieku. Przykład Borchów i Hylzenów
Educational travels of wealthy nobles from Livonian voivodship in 18th century. Borch and Hylzen family examples
Autorzy:
Jeziorski, Paweł A.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/474744.pdf
Data publikacji:
2017-11-27
Wydawca:
Archiwum Główne Akt Dawnych
Tematy:
Grand Tour,
Inflanty Polskie,
szlachta polsko-inflancka,
edukacja staropolska,
tura kawalerska
Polish Livonia,
Polish-Livonian nobility,
education in Old Poland,
bachelor tour
Opis:
The paper is intended to present foreign travels of the youth from two Polish-Livonian senator families, Borch and Hylzen. Dispersed and incomplete source base for research of this matter does not provide a foundation for far-going conclusions. Travels to Konigsberg University, taken at the end of 17th century (Johann von der Borch and Jerzy Konstanty Hylzen), Grand Tour type educational travels, lasting many months and even a number of years (Józef Henryk Borch, Józef Jerzy Hylzen and possibly his father, Jan August), or 7-year scientifi c escapade of Michał Jan Borch, going beyond the paradigm of traditional bachelor tour, prove, that the matter of education was a priority issue for Polish-Livonian elites and was treated with all seriousness and a lot of understanding. In terms of education levels, young scions of leading families of Livonian voivodship were on par with wealthy youths from other regions of 18th century Polish-Lithuanian state, and more, sometimes knowledge and social graces mastered by young Borchs and Hylzens could have been said to be on an even higher level.
Artykuł ma na celu przybliżenie zagranicznych podróży edukacyjnych młodzieży z dwóch polsko-inflanckich rodów senatorskich, Borchów i Hylzenów. Rozproszona i zdekompletowana podstawa źródłowa do badań nad tym zagadnieniem nie daje podstaw do wyciągania zbyt daleko idących wniosków. Notowane już jednak u schyłku XVII w. podróże na uniwersytet w Królewcu (Johann von der Borch i Jerzy Konstanty Hylzen), wielomiesięczne, czy nawet kilkuletnie wyprawy edukacyjne typu Grand Tour (Józef Henryk Borch, Józef Jerzy Hylzen i być może jego ojciec, Jan August), czy wreszcie 7-letnia eskapada naukowa Michała Jana Borcha, wykraczająca poza ramy tradycyjnej tury kawalerskiej dowodzą, iż kwestia edukacji była wśród polsko-inflanckich elit zagadnieniem priorytetowym, traktowanym z powagą i dużym zrozumieniem. Pod względem stopnia wykształcenia młodzi przedstawiciele czołowych rodów województwa inflanckiego nie ustępowali w XVIII w. zamożnej młodzieży z innych regionów państwa polsko-litewskiego, co więc, czasami nabyta przez młodych Borchów i Hylzenów wiedza czy ogłada towarzyska stać mogły nawet na wyższym poziomie.
Źródło:
Miscellanea Historico-Archivistica; 2017, 24; 11-24
0860-1054
Pojawia się w:
Miscellanea Historico-Archivistica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies