Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:

Z zagadnień leksyki ekspresywnej – pilch

Autorzy:

Kucharzyk, Renata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678743.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

pilch lexeme
folk culture

Opis:

From the issues of expressive lexis – pilchThe object of this article is the description and interpretation of the semantic development of the pilch lexeme. In its basic meaning this word means a mammal from the Gliridae family. Pilch has already been known in pre-Slavic language and is also confirmed in the historical dictionaries of the Polish language. The historical material documents only the zoological meaning of the lexeme, while in the local dialects one can observe the semantic development of this unit. Pilch, next to indicating various animals, occurs also as a word describing 1. a mean person 2. a bad-natured person, 3. little child. Pilch is an interesting example of a lexical unit that primarily denominates an animal but which extended its meaning and became a personal expressivism as a result of connotations occurring in the folk culture.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2013, 48
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:

Współczesna plastyka ludowa jako konwencja – uzupełnienia po latach

Autorzy:

Robotycki, Czesław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/644482.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

folk art
convention
traditional folk culture

Opis:

This article is an attempt to answer the question of how folk art existence in contemporary society. The first part presents the broad context European tradition of the study of art. Conceptual frame of thinking about art has been developed primarily by philosophers and art historians. In the nineteenth century art begins to function in a new context, as a result of the transformation of civilization, social and economic. For this change is highly influenced by surrealist ideological program. It is his case was undermined dichotomy: high art and low art. In the second part the author presents the mutual influences of surrealism and ethnology, which resulted in interest in primitive art, and her new research perspective. The third part of the article is the diagnosis: difficult to define term „folk art” has become a convention. It is a symptome of changing meaning and decay of traditional folk culture.

Źródło:

Prace Etnograficzne; 2013, 41, 1; 1-13
0083-4327
2299-9558

Pojawia się w:

Prace Etnograficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:

Słoma w kulturze tradycyjnej
Straw in traditional culture

Autorzy:

Tymochowicz, Mariola

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/667069.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

straw
folk culture
rituals
ecology

Opis:

Straw is a particular raw material that has been widely used in the past and in the past. The text enumerates its practical qualities and reported importance in former rituals, beliefs, healing or divination. Then the text deals with the symbolism of the straw, which is becoming more and more difficult to interpret.

Źródło:

Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2017, 17; 146-160
1506-5790
2353-9860

Pojawia się w:

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:

Symbolika włosów w polskiej kulturze ludowej
Hair Symbolism in the Polish Folk Culture

Autorzy:

Figiel, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/966796.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

Hair
Symbolism
Polish Folk Culture

Opis:

Of all the elements of the human body, hair has been one of the most well-developed symbols. It has been the subject of a variety of activities to which many meanings have been assigned. A specific hairstyle, its shape, length, weave or color in different cultures have meant belonging to particular social groups or determining economic or social status. The author focuses her attention on the aspects of folk rituals using hair, including the symbolic meaning of manipulation of hair, such as combing, pinning and cutting. In addition to determining social status, the important role in the ritual’s calendar and family life, hair has been associated with broadly understood symbolism and various meanings. The purpose of the text is to also show the relationship between the belief function and the appearance of the hair and the actions by which they are affected.

Źródło:

Zeszyty Wiejskie; 2017, 23; 125-137
1506-6541

Pojawia się w:

Zeszyty Wiejskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:

Tureccy i bałkańscy „singers of tales” – „jarzmo” inspiracji czy epicka dwubiegunowość?

Autorzy:

Ayşen Kaim, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/677831.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Balkan epics
folk singer
Turkish folk culture

Opis:

Turkish and Balkan “singers of tales” – a yoke of inspiration or epic independence?The research material is mostly based on the works of Albert Lord and Milman Parry, Karl Reichl, Ilhan Basgoz, Pertev Boratav. Epic singers played a significant part in spreading national spirit, be it Turkish or Slavic. The Balkan artists called guslar used a one-string instrument called gusle while a Turkish minstrel ozan and ashik usually used a two-stringed instrument called kopuz or saz. The typical stage for their activities were coffeehouses. Oral epics were transmitted by word of mouth from one singer to another, sometimes by way of formal training based on the transmission of repertoire and technique from master to apprentice. Representative of both traditions was the use of metrics and formulaic style. The song was orally composed in performance, with the audience’s participation. The musical aspect facilitated memorisation. The text to be learned by heart was a story in a song. Although the Turkish and Balkan epic traditions developed independently of each other, the effect of Turkish conquest on the Balkan epic tradition is evident, especially in the style of those singers who perform in borderland (in Kosovo and northern Albania). The Turkish occupation itself became the subject of many epics, reinforcing the national identity of the local population. However, oriental influences also emerged in some formal characteristics, such as the length of the songs, the ornamentation and stylised oriental images and the transformation of separate ballads and short narratives into epic cycles. In both cases for performers themselves this artistic activity became “a way of life”.

Źródło:

Slavia Meridionalis; 2011, 11
1233-6173
2392-2400

Pojawia się w:

Slavia Meridionalis

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:

Folk culture specialists?

Autorzy:

Brzezińska, Anna Weronika

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/704380.pdf

Data publikacji:

2009

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

folk culture
ethnography
museology
tradition
folklore

Opis:

Every discipline has its own special terms regarded to be the “difficult” ones. Very often these are part of the achievements of many generations of scholars, in the same time being components of colloquial language. Such an example for ethnology would be „folk culture”. The term is popularly understood as idealized pictures of Polish camp’s social life. For specialists, though, the term is very wide-ranging, multidimensional and set in a specific historical context. Still there is a ground for agrement and creation between academic research and popular understanding that involves activities taken by employees of cultural institutions. In their struggle to respond to a public demand, they face a dilemma of how folk culture should be widespread. On one hand, they see the presented topics to be appealing, they also recognize the possibilities lying in its educational values (craft’s demonstrations and workshops). On the other hand, they are aware of its artificialness and of their setting up meanings yet outdated. These dilemmas may as well be associated to the way ethnologists are educated in the field of regional cultures, where they are trained for potential ‘specialists’ of folk culture.

Źródło:

Nauka; 2009, 3
1231-8515

Pojawia się w:

Nauka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:

Le tradizioni come identità: la Baìo di Sampeyre
Traditions as identity: La Baìo in Sampeyre

Autorzy:

Olcese, Gianluca

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1051634.pdf

Data publikacji:

2010-01-01

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

traditions
popular feasts
continuity
folk culture

Opis:

During the last Baìo in 2007, I interpreted carnival as an occasion to investigate popular traditions. Agricultural feasts have been present since ancient times, sometimes hidden behind the veil of other meanings: today they represent a way to allow the present society to feel itself as a continuation of the past. The communities of small local areas show a representation of their identity through ancient rituals – like manifestations, such as the Baìo – to sew their relationships with the modern territory. Those rituals also demonstrate several, and sometimes unexpected, connections with different cultures of the present and the past.

Źródło:

Studia Romanica Posnaniensia; 2010, 37, 1; 69-84
0137-2475
2084-4158

Pojawia się w:

Studia Romanica Posnaniensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:

Клетвата во македонската традиционална култура
Curse in Macedonian Traditional Culture

Autorzy:

Петреска, Весна

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/635980.pdf

Data publikacji:

2012

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

curse
sin
values
Macedonian folk culture
punishment

Opis:

Curses are spoken formulas that express a desire to happen something bad in the future to someone or something, with the assurance that it will capture. This conviction or belief is based on faith in the magical power of the word. In the folk life curses are being made when the most important values in the community are injured. Therefore, curses are discussed in relation to the  values that are maintained in a given community, and their  violation determines sin, and depending on the committed sin and weights required curses or punishments. Looking from this social perspective, they represent a measure of values in the society that occurs  as  an  indication  of  distortion  of values,  whether  those  who  suggest  deteriorated values occupy a high or low social status in the community or family. The curse is correcting the distortion, i.e. some satisfying justice, out exclusively on force majeure, and indefinitely. In this regard it emphasizes that the most important values in traditional Macedonian culture were life itself, created progeny, and their family, property and honor. Most evidence of the belief  in  the  power  of  the  curse  by  folk  stories  is the  event  of an  accident  either  cursed person  or  his  family.  Therefore,  curses  also  point  another  very important  value,  which  is highly  appreciated  –  the  natural  course  of  human  life,  birth-marriage-death,  that  value in  ritual  practices  tend  to  emphasize  or  re-establish  if  it  is disturbed,  and  curses  she  tries to unravel.

Źródło:

Poznańskie Studia Slawistyczne; 2012, 3
2084-3011

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Slawistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:

Palma bije nie zabije czyli drzewa i krzewy w obrzędowości dorocznej na Podkarpaciu

Autorzy:

Marciniak, Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/470012.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

Folk culture
rites
tees and shrubs
Polska

Opis:

Folk culture of the South Eastern Poland (Podkarpacie) was very interesting. Rich rituals belonged to her. Tees and shrubs were important in the ceremonies

Źródło:

Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture; 2017, 6; 47-66
2299-4645

Pojawia się w:

Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 10.

Tytuł:

Folk culture resources as a component of tourism space

Autorzy:

Mokras-Grabowska, Justyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/627789.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

folk culture
commercialization
authenticity
folk tourism
tourism space
hospitality

Opis:

The paper concerns folk tourism – describes the mutual relations between folk culture and tourism and the main mechanisms of the commercialization of cultural heritage. Moreover it locates folk culture resources in tourism space and includes hospitality.

Źródło:

Turyzm; 2013, 23, 2; 43-47
0867-5856
2080-6922

Pojawia się w:

Turyzm

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 11.

Tytuł:

Zwiastuni śmierci, żałobnicy i ostatni towarzysze podróży
Death harbingers, mourners and the last travelling companions

Autorzy:

Kielak, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/691933.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

ethnolinguistics, linguistic worldview, folk culture, death, domestic animals

Opis:

The subject of the article is a scientific reflection on the behaviours of domestic animals in the face of human death. Using the rich folkloristic and ethnographic material, the author has distinguished three types of roles in which – in folk beliefs – animals are incarnated: (a) death harbingers, (b) mourners, feeling sad and regret after losing a loved one, (c) the last travelling companions. The analysis proved that the roles played by animals in the face of the death of a loved one implement the principle of „solidarity with life” – a key principle of traditional peasant culture, the basis of life and a keystone of existence in the group.

Źródło:

Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies; 2019, 5
2719-2687
2451-3849

Pojawia się w:

Zoophilologica. Polish Journal of Animal Studies

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 12.

Tytuł:

Jerzy Harasymowicz - poeta pogranicza
Jerzy Harasymowicz - poet boundary

Autorzy:

Ksenicz, Andrzej

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482039.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

tradition
Beskid Niski
folk culture
customs
religions calendar

Opis:

The article tries to show Harasymowicz as a poet working under the influence of two cultures. In his poetry relations of Polish and Ukrainian cultures are shown on the cultural and historical background, which are even evident in his first volume of poetry which was published in 1956. The geographical area of the Carpathian mountains and Low Beskids hold a special place in his poetry. Family tradition, objectivity of the poet and his delight in mountain scenery for „the dream and a fairy-tale world” created a metaphorical image of the area and people living in it.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2016, 1, XXI; 185-193
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 13.

Tytuł:

Elementy tricksteriady w dawnych polskich i rosyjskich zwyczajach kolędniczych
Elements of “tricksteriada” in old Polish and Russian carolling customs

Autorzy:

Zalewska, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/482438.pdf

Data publikacji:

2020-06-30

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

“tricksteriada”
carolling customs
folk culture
carnival
Slavic rites

Opis:

Celem niniejszego artykułu jest analiza porównawcza działalności polskich i rosyjskich kolędników, którą rozpatrywać można w kategoriach symbolicznej tricksteriady. Jako materiał źródłowy wykorzystano opisy zwyczajów kolędniczych kultywowanych w XIX i na początku XX wieku, zawarte głównie w opracowaniach etnograficznych. Wspomniany wyżej problem nie doczekał się do chwili obecnej opracowań wykraczających poza dość zdawkowe uwagi dotyczące tricksterskiej natury przebierańców oraz ich zabaw. Kultura ludowa, tj. twór synkretyczny, ukształtowana została z elementów pogańskich i chrześcijańskich. W kontekście podjętej w niniejszym artykule tematyki dowodzą tego obrzędy słowiańskie, takie jak bożonarodzeniowe i noworoczne kolędowanie. „Przybysze z innego świata”, przebrani za zwierzęta oraz postacie antropomorficzne, naruszają kultu-rowe tabu. Czas karnawału sprawia, że dochodzi do odwrócenia porządków: akceptowane jest wówczas nawet obsceniczne zachowanie. Kolędnicy występujący w roli wędrownych aktorów wydają się zatem wcieleniem błazna na scenie.
This paper provides a comparative analysis of Polish and Russian carolling activity, which may be considered as a symbolic celebration of “tricksteriada”. Descriptions of carolling customs cultivated in the 19th- and at the beginning of the 20th century, primarily in ethnographic studies, were used as the source material. The issue mentioned above, to date, has not been studied, except quite limited comments concerning the “trickster” nature of masqueraders and their plays. Folk culture, i.e. a syncretic creation, was formed by pagan and Christian elements. In the context of the subject of this paper, rituals such as Christmas and New Year’s carolling prove its Slavic origin. The “supernatural visitors”, dressed as animals and anthropomorphic characters, violate cultural taboos. During carnival the order is reversed and provocative behaviour is acceptable. The carollers, in their role as traveling actors, seem to impersonate jesters in plays.

Źródło:

Acta Polono-Ruthenica; 2020, 2, XXV; 121-136
1427-549X

Pojawia się w:

Acta Polono-Ruthenica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 14.

Tytuł:

Kultura ludowa Mazowsza w dorocznej obrzędowości Warmiaków
Folk culture of Mazowsze in annual rituals Warmians

Autorzy:

Hochleitner, Janusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2165227.pdf

Data publikacji:

2014-12-15

Wydawca:

Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

kultura ludowa
obrzędy
zwyczaje
religijność ludowa
folk culture
rituals
customs
folk religiosity

Opis:

Gdy przybyli mazowieccy koloniści u schyłku średniowiecza wprowadzili wiele zwyczajów do kultury regionalnej pogranicza warmińsko-mazurskiego. Pozostałości tej kultury świadczą o uniwersalnych treściach, które wraz z przyjęciem chrześcijaństwa utrwaliły na wiele stuleci oryginalną kulturę ludową. Chrześcijaństwo wkraczające na te ziemie było jednak otwarte na przyjmowanie zastanych praktyk. Wiele obrzędów i ludowych zwyczajów wprowadzono do kalendarza kościelnego. Opisywane poniżej prace gospodarcze opierały się przede wszystkim na wiedzy potocznej, przekazywanej z pokolenia na pokolenie.
When the colonists arrived in Mazovia in the late Middle Ages introduced many customs to regional culture borderlands of Warmia and Mazury. The remains of this culture testify to the universal content which, together with the adoption of Christianity perpetuated for many centuries original folk culture. Entering Christianity in these lands, however, was open to accepting existing practices. Many rituals and folk customs were introduced into the Church calendar. Described below economic work based primarily on common knowledge, passed on from generation to generation.

Źródło:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2014, Zeszyt, XXVIII; 76-94
0860-9608

Pojawia się w:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 15.

Tytuł:

Iдэйна-мастацкiя пошукi паэтаў беларуска-польскага памежжа: творчасць Адама Плуга
Ideological and artistic search of poets of the Belarusian-Polish borderland: Adam Ploug’s literary ouvre

Autorzy:

Brusewicz, Anatol

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2131013.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku

Tematy:

Belarusian-Polish borderland
poetry
Romanticism
Christianity
Belarusian folk culture

Opis:

This article is devoted to the study of the ideological and aesthetic foundations of Adam Ploug’s poetry in organic correlation with the artistic experience of other representatives of the Belarusian-Polish literary borderland (A. Mitskevich, J.I. Krashevsky, etc.). It is worth noting that the formation of A. Ploug’s creative consciousness took place under the direct influence of a number of ideas of Western European Romanticism, including the sacralization of the homeland and its past (historical memory), the idealization of freedom, Christian humanism and non-conformism, the idea of the timelessness of art. At the same time, both the concept of the lyrical hero and the artistic space in A. Ploug’s works are all built on the basis of the traditions of the Belarusian folk culture, which makes it possible to assert that the poet belongs primarily to Belarusian Romanticism.

Źródło:

Białorutenistyka Białostocka; 2021; 109-122
2081-2515

Pojawia się w:

Białorutenistyka Białostocka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 16.

Tytuł:

New issue of the Dictionary of folk stereotypes and symbols
Новый выпуск Словаря народных стереотипов и символов

Autorzy:

Толстая, Светлана М.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2084495.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

Polish folk culture
cultural stereotypes
ethnolinguistics
dictionary
semantics
symbolism
flowers

Opis:

The next issue of the Dictionary of folk stereotypes and symbols, published in Lublin under the editorship of Prof. E. Bartminski, is dedicated to the theme Flowers. Unlike many types of plants, whose cultural semantics "superimpose" on their practical significance in human life, flowers have an almost exclusively symbolic function – they serve as a decoration of the home space and a means of marking persons and objects that perform special ceremonial roles.

Źródło:

Rocznik Slawistyczny; 2020, 69; 237-244
0080-3588

Pojawia się w:

Rocznik Slawistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 17.

Tytuł:

Obrzędowość rodzinna utrwalona we frazemach gwarowych pogranicza małopolsko-mazowieckiego
Family rituals preserved in dialect phrases of the Lesser Poland-Masovian borderland

Autorzy:

Karpeta, Paulina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2174102.pdf

Data publikacji:

2022-12-02

Wydawca:

Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Tematy:

dialectology
phrase
rituals
folk culture
dialektologia
frazematyka
obrzędy
kultura ludowa

Opis:

The article is a review of family beliefs and habits embedded in dialect phrases that the author collected in several villages on the Lesser Poland-Masovian borderland. Such an approach to the subject comprehensively shows the cultural and moral sphere of a given community and preserves its specificity. As a rule organizing the material base, the author adopted the method of thematic fields, which will allow to distinguish conceptual categories typical of the rural linguistic and cultural community. Research on old customs and folk rituals – taking into account socio-economic transformations – is a bridge connecting the present with the past.

Źródło:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica; 2022, 17; 113-121
2083-1765

Pojawia się w:

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 18.

Tytuł:

Mocarstwo słabych – o wartości starców w kulturze ludowej
The Power of the Weak: on Worthiness of Elders in Folk Culture

Autorzy:

Kalniuk, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/635823.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

borders
elders
folk culture
myth
old age
others
sacrum
supernatural

Opis:

The folk culture from the turn of the 20th century was founded on the mythical paradigm. Its specific feature was an opposition between the self and the other. It had ambivalent influence on those people and places which, due to actual or perceptual reasons, were placed on the margin of the mainstream of life. This includes, among others, the elders. On the one hand, they were treated by the community with reluctance, or even aggression, because of their decrepitude. On the other hand, they were respected as guards of traditions, and intermediaries with the supernatural, who possessed a portion of its potential.

Źródło:

Poznańskie Studia Slawistyczne; 2013, 5
2084-3011

Pojawia się w:

Poznańskie Studia Slawistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 19.

Tytuł:

Autobiografia, traktat, kultura ludowa
Autobiography, Treaty, Folk Culture

Autorzy:

Madejski, Jerzy

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1377589.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Szczeciński. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego

Tematy:

autobiography
academic autobiography
folk culture
autobiografia
autobiografia akademicka
kultura ludowa

Opis:

Autor przybliża nową książkę Andrzeja Mencwela, której fragment składa się na czwarty numer "Autobiografii". Ukazuje ją zarówno w kontekście zainteresowań badawczych wybitnego antropologa kultury, jak i w nawiązaniu do polskich prac ludoznawczych oraz w relacji do prozy profesorów.
The author introduces a new book by Andrzej Mencwel published in parts in fourth issue of "Autobiography". The book by Mencwel is shown both in the context of the research interests of this eminent cultural anthropologist, as well as in relation to the Polish ethnographic works and in relation to academic prose.

Źródło:

Autobiografia Literatura Kultura Media; 2015, 4, 1; 7-12
2353-8694
2719-4361

Pojawia się w:

Autobiografia Literatura Kultura Media

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 20.

Tytuł:

Trwałość czy zmiana? W kręgu ludowych i nieludowych tradycji
Durability or change? In the circle of folk and non-folk traditions

Autorzy:

Wróblewska, Violetta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/45890571.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

tradycja
folklor
kultura ludowa
kultura kaszubska
tradition
folklore
folk culture
Kashubian culture

Źródło:

Łódzkie Studia Etnograficzne; 2024, 63; 299-304
2450-5544

Pojawia się w:

Łódzkie Studia Etnograficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 21.

Tytuł:

Pieczywo obrzędowe na Lubelszczyźnie i jego współczesne uwarunkowania

Autorzy:

Tymochowicz, Mariola

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/687292.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

kultura ludowa, pieczywo obrzędowe, Lubelszczyzna
folk culture
ritual bread
Lublin region

Opis:

Pieczywo obrzędowe w kulturze tradycyjnej odgrywało bardzo ważną rolę. Wykonywane było przy okazji rytuałów dorocznych i rodzinnych. Na Lubelszczyźnie na wyróżnienie zasługuje na pewno korowaj oraz chleb, który był często wypiekany. Nadto wypiekano jeszcze busłowe łapy, szczodraki, andrzejki czy małe chlebki w Woli Obszańskiej, piróg biłgorajski oraz krzyżyki wyrabiane w okresie Wielkiego Postu w Michałówce. Podczas obrzędów zyskiwały one sakralne właściwości, wykorzystywane były do realizowania różnych funkcji: religijnych, magicznych, mediacyjnych, ofiarnych, inicjujących i integrujących. Zmiany, jakie zaistniały w ostatnich kilkudziesięciu latach w obrzędach, sprawiły, że przedstawione formy pieczywa nie stanowią już ważnych rekwizytów, a te, które przetrwały, utraciły magiczno-religijne znaczenie i sakralny sens. Istotnym działaniem, jakie należy teraz podjąć, jest próba ich zachowania.
Ritual bread used to play a very important role in various annual and family rituals. In the Lublin region, korowaj – large round braided bread – as well as busłowe łapy, szczodraki, andrzejki or small breads from Wola Obszańska, piróg biłgorajski and the so-called crosses, baked during Lent in Michałówka, deserve special mention. They performed important ritual functions and could be considered in the contexts of religion, magic, mediation, sacrifice, initiation and integration. Changes that have occurred in recent decades in ritual customs and traditions caused the bread to lose its function of an important prop. The types of bread that survived until now have lost their magical and religious significance. In the author’s opinion, it is crucial that actions are taken to protect the still existing traditional forms of bread.

Źródło:

Łódzkie Studia Etnograficzne; 2016, 55
2450-5544

Pojawia się w:

Łódzkie Studia Etnograficzne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 22.

Tytuł:

Kultura ludowa Beskidu Śląskiego na ekspozycji Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
Folk culture of Silesian Beskids at the Exposition of the Museum “Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów”

Autorzy:

Wądołowski, Marcin
Roszak-Kwiatek, Paweł

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2052183.pdf

Data publikacji:

2014-12

Wydawca:

Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Tematy:

museology
folk culture
Silesian Beskid mountains
muzealnictwo
kultura ludowa
Beskid Śląski

Opis:

The article is an analysis of the part of the exhibition at the Museum „Upper Silesian Ethnographic Park in Chorzów” that focuses on presenting a subregion of Upper Silesia - Silesian Beskids. The authors explain the methods used in this open air-museum in Chorzow to present selected aspects of the Silesian highlanders’ everyday life, both in material and non-material culture. The article discusses how objects from the exhibition are presented with their micro landscape, the local economy and regional crafts and folk art, and also with content related to the spirituality of the region’s residents. Moreover, the work discuses the commercial dimension of presenting the culture of Silesian Beskids. The exhibition at Chorzow museum is set in the concept of the „new museology”, under which it is expected to continue its development.
Artykuł stanowi analizę treści części ekspozycji w Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”, skupiającej się na zobrazowaniu podregionu Górnego Śląska – Beskidu Śląskiego. Autorzy przedstawili wykorzystywane w chorzowskim skansenie formy prezentacji wybranych aspektów codziennego życia górali śląskich, zarówno w wymiarze kultury materialnej, jak i niematerialnej. W artykule omówione zostały prezentowane obiekty wraz z ich mikropejzażem, gospodarka i rzemiosło regionalne oraz sztuka ludowa wraz z treściami odnoszącymi się do kultury duchowej mieszkańców regionu. Praca rozważa ponadto komercyjny wymiar obrazowania kultury Beskidu Śląskiego. Ekspozycja chorzowskiego muzeum osadzona została w koncepcji „nowego muzealnictwa”, w ramach której przewidywany jest dalszy jej rozwój.

Źródło:

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2014, 2, 2; 101-115
2353-2734

Pojawia się w:

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 23.

Tytuł:

Obraz rodziny Feliksa Nowowiejskiego. Aspekty patriotyczne, religijne, ludowe

Autorzy:

Garbula, Joanna Maria

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/694607.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

Feliks Nowowiejski
family
patriotism
folk culture
rodzina
patriotyzm
religia
kultura ludowa

Opis:

The Sejm of the Polish Republic pronounced Feliks Nowowiejski to be a patron of the year 2016. In the justification statement, the Polish parliament stated that ‘this artist always stood on the side of the Polish nationality and Polish culture’. My research objective is to present a portrait of F. Nowowiejski’s family and to demonstrate its importance in the development of an individual and a society in the contemporary world.For F. Nowowiejski, family – next to his homeland and music – had the highest value. He came from a very large family (he was one of 14 siblings), and himself had four sons and a daughter. The composer’s family lived in Warmia and was subject to Germanisation efforts, aiming at the annihilation of Poland and Polish culture. Despite the persecutions, the Nowowiejski family did not renounce their identity and brought up their children in the atmosphere of Polish patriotism. The identity of Polish Warmiaks rested on two pillars: Polish nationality and Catholic religion, which were strengthened in response to the anti-Catholic and anti-Polish policy of Bismarck. F. Nowowiejski witnessed Poland’s regained independence in 1918 and in 1945; and he also participated in the plebiscite in Warmia and Masuria in 1920. Poland lost the plebiscite and Polish residents of Warmia had to renounce the hope of having their land incorporated into the Polish state. These events certainly shaped the Polish identity of F. Nowowiejski.
Sejm RP ogłosił Feliksa Nowowiejskiego patronem roku 2016. W uzasadnieniu podano, że Nowowiejski zawsze stał po stronie polskości i polskiej kultury. Moim zamierzeniem badawczym jest przedstawienie obrazu rodziny F. Nowowiejskiego oraz pokazanie jej znaczenia dla rozwoju jednostki i współczesnego społeczeństwa. Rozważania dotyczące rodziny odwołują się do jej trzech generalnych wymiarów. Pierwszy dotyczy wychowania w duchu patriotycznym, ważnym dla kształtowania tożsamości narodowej i związku z małą ojczyzną. Drugi odnosi się do przemyśleń związanych z wychowaniem religijnym, w którym rodzina ma znaczenie,  i nie sposób tego przecenić. Trzeci obejmuje problemy w zakresie czerpania z zasobów kultury ludowej, stanowiących również nasze dziedzictwo. Te wymiary zajmowały ważne miejsce w życiu i twórczości F. Nowowiejskiego.F. Nowowiejski wywodził się z bardzo licznej rodziny (14 dzieci), sam miał czterech synów i jedną córkę. Rodzina F. Nowowiejskiego, pochodząca z Warmii, doświadczyła germanizacji prowadzącej do wyniszczenia Polski i polskiej kultury. Pomimo terroru nie poddała się i wychowała swoje dzieci w duchu patriotycznym. Fundamentem tożsamości warmińskiej było połączenie polskości i katolicyzmu, co stanowiło wynik antykatolickiej i antypolskiej polityki Otto von Bismarcka. F. Nowowiejski był świadkiem odzyskania przez Polskę niepodległości w 1918 i 1945 r., a także plebiscytu na Warmii i Mazurach w 1920 r. Przegrany plebiscyt unicestwił nadzieje mieszkańców Warmii na ponowną przynależność do państwa polskiego. Wydarzenia te niewątpliwie ukształtowały polskość F. Nowowiejskiego.

Źródło:

Prima Educatione; 2018, 2
2544-2317

Pojawia się w:

Prima Educatione

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 24.

Tytuł:

Status kobiety w polskiej kulturze ludowej. Szkic antropologiczny
Status of Woman in the Polish Folk Culture

Autorzy:

Figiel, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/617014.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

woman
status
folk culture
impurity
menstruation
pregnancy
physiology
taboo
sexuality
sacrum

Opis:

The status and position of a woman in folk culture were primarily based on stereotypical thinking. According to that, she personified negative values, filled with darkness, passivity and indifference. She also embodied chaos, destruction, the "that word" and the moon. Her ambivalent status was most strongly influenced by her biological nature: menstruation, pregnancy and ability to give life. Apart from negative connotations, her nature was seen as a manifestation of the sacrum. So, she was dangerous, alien and impure, but also inviolable. The specific features of her character located her within the home space.
-

Źródło:

Zeszyty Wiejskie; 2018, 24; 93-108
1506-6541

Pojawia się w:

Zeszyty Wiejskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 25.

Tytuł:

Modernization and Its Contradictions: Contemporary Social Changes in India

Autorzy:

Singh, Yogendra

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1929957.pdf

Data publikacji:

2012-07-09

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Socjologiczne

Tematy:

caste
class
development
discourse
education
folk culture
globalization
identity
materialism
modernization

Opis:

History of the discourse goes back to the national movement for India’s Independence. Both Mahatma Gandhi and Jawaharlal Nehru, though differed in their perceptions about future of India, they contributed immensely for modernization of India. Gandhi was for preservation of India’s diverse cultural values and traditions with resilience, and Nehru was for a India which was free of barriers of caste, region, religion, etc. However, a large number of studies indicated that Indian tradition did not blur the path of progress which India had set up for itself in the Constitution, Five Year Plans and other such means for a new India. Resilience has been a strong hallmark of the dynamics of Indian society. Both categorical and instrumental values have coexisted in the long history of Indian society and civilization. During the course of India’s modernization, perspectives such as structural-functionalism and historical materialism have been critically viewed in terms of their relevance for knowing India’s ground reality. Today, it is realized that there is no uniform pattern of modernization, rather the idea of “multiple modernities” has gained currency in contemporary India. Structural transformation of Indian society on the one hand, and changes in culture, values and norms on the other, signify a semblance of modernization in India. In domains like economy, politics, education, and media, it is not difficult to work out different phases of change and development. One can see correspondence in different phases relating to these basic structural and cultural domains. The issues of growth, development, weaker sections, human rights, social justice and distributive shares have attracted attention of scholars and concerned people and organizations, including the civil society. Contradictions at the cognitive as well as substantive levels are integral to the process of modernization. The question of cultural identity has surfaced prominently even in the face of considerable growth, development and education.

Źródło:

Polish Sociological Review; 2012, 178, 2; 151-166
1231-1413
2657-4276

Pojawia się w:

Polish Sociological Review

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 26.

Tytuł:

Antyherosi. Teatr na froncie Wielkiej Wojny

Autorzy:

Sajewska, Dorota

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/636912.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

Witold Wandurski, Charlie Chaplin, working-class folk theaters, grotesque body, folk culture of comedy

Opis:

Anti-heroes. The theatre on the front of the Great WarThe article is an attempt to investigate the phenomenon of Polish theatres operating on the fronts of the Great War and discuss it as an unprecedented event in the history of both theatre and war. By means of locating it within the framework of Bakhtinian and ludic culture of laughter, the paper shows how the grotesque body moulded in the trenches of the Great War affected the modern conception of theatre and film – especially the growth and development of amateur working-class stages in Poland in the interwar period.

Źródło:

Przegląd Kulturoznawczy; 2014, 4(22)
1895-975X
2084-3860

Pojawia się w:

Przegląd Kulturoznawczy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 27.

Tytuł:

Regionálna výchova a tradičná ľudová kultúra vo výučbe na základných školách
Regional education and traditional folk culture in elementary school education
Edukacja regionalna i tradycyjna kultura ludowa w edukacji na poziomie szkoły podstawowej

Autorzy:

Jágerová, Margita

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2078843.pdf

Data publikacji:

2019-12

Wydawca:

Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Tematy:

regional education
traditional folk culture
elementary schools
educational process
transmission of traditional folk culture
edukacja regionalna
tradycyjna kultura ludowa
szkoły podstawowe
proces edukacyjny
przekazywanie tradycyjnej kultury ludowej

Opis:

Since 2008 the elementary schools in Slovakia have been given the opportunity to educate children in the field of “Regional education and traditional folk culture“ focusing on local history, geography, natural environment and basic ethnographic knowledge related to the place in which each school functions. Therefore, these schools can be considered as one of the most important mediators in the process of imparting this knowledge amongst the youngest generation in today’s society. The paper is based on a research conducted at 5 elementary schools that declared the implementation of “Regional education” and some components of traditional culture and folklore in their teaching process. At the beginning of 1990s, these schools were leaders in this process and became an inspirational role model for other schools. The author describes the current situation in these schools, the possibilities, tools and mechanisms applied by individual schools (teachers) in the process of education in the above-mentioned field. Furthermore, the paper describes the forms, educational content and factors determining this area.
Od 2008 roku szkoły podstawowe na Słowacji mają możliwość edukacji dzieci w zakresie „Edukacji regionalnej i tradycyjnej kultury ludowej”, koncentrując się na lokalnej historii, geografii, środowisku naturalnym i podstawowej wiedzy etnograficznej związanej z miejscem, w którym działa dana szkoła. Dlatego szkoły można uznać za jednego z najważniejszych mediatorów w procesie przekazywania tych informacji najmłodszemu pokoleniu dzisiejszego społeczeństwa. Artykuł oparty jest na badaniach przeprowadzonych w 5 szkołach podstawowych, w których zadeklarowano wdrożenie „edukacji regionalnej” oraz niektórych elementów tradycyjnej kultury i folkloru w procesie nauczania. Na początku lat 90. szkoły te były liderami w tym procesie i stały się inspirującym wzorem do naśladowania dla innych szkół. Autor pracy przygląda się obecnej sytuacji w tych szkołach, omawiając możliwości, narzędzia i mechanizmy stosowane przez poszczególne szkoły (nauczycieli) w procesie edukacji we wspomnianej dziedzinie. Ponadto artykuł opisuje formy i treści edukacyjne, a także czynniki determinujące ten obszar.

Źródło:

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"; 2019, 7, 7; 67-78
2353-2734

Pojawia się w:

Rocznik Muzeum "Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie"

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 28.

Tytuł:

Językowo-kulturowe znaczenie swaczyny na Śląsku
The linguistic and cultural meaning of swaczyna in Silesia

Autorzy:

Przymuszała, Lidia
Świtała-Trybek, Dorota

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/26850442.pdf

Data publikacji:

2022-12-22

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

dialectology
Silesia
swaczyna
afternoon meal
folk culture
dialektologia
Śląsk
podwieczorek
kultura ludowa

Opis:

Przedmiotem artykułu uczyniono swaczynę – mało dzisiaj znaną gwarową nazwę podwieczorku. Celem artykułu jest analiza znaczenia słowa, pokazanie jego funkcjonowania na tle kultury ludowej regionu, omówienie jego pochodzenia oraz synonimów, a także przeobrażeń znaczeniowych samego leksemu i nazywanych nim wzorów zachowań kulturowych. Analiza łączy perspektywę lingwistyczną z kulturoznawczą. Podstawę badawczą stanowią zróżnicowane chronologicznie materiały etnograficzne, własne materiały terenowe oraz materiały wyekscerpowane z kartoteki Słownika gwar śląskich. Temat wpisuje się w ważną i aktualną problematykę związaną z ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego, polegającą – w myśl konwencji UNESCO z 2003 r. – na utrwalaniu i przekazywaniu tego dziedzictwa (obecnego w języku i zwyczajach) m.in. poprzez jego badanie i dokumentowanie.
The subject of the article is swaczyna – a little-known dialect name for an afternoon meal. The aim of the article is to analyze themeaning of this word, to show its functioning against the background of the region’s folk culture, to discuss its origin and synonyms, as well as to show how the lexeme’s meaning changed together with the cultural behaviour patterns denoted by it. The analysis combines the linguistic and cultural perspectives. The research is based on chronologically diverse ethnographic materials, own field materials and materials extracted from the record of Słownik gwar śląskich [Dictionary of Silesian Sub-dialects]. Thesubject is a part of an important and current effort to protect intangible cultural heritage, which – in accordance to the UNESCO convention of 2003 – consists in the preservation of and passing the heritage (in the form of language and customs), for instance by examining and documenting it.

Źródło:

Gwary Dziś; 2022, 15; 137-147
1898-9276

Pojawia się w:

Gwary Dziś

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 29.

Tytuł:

Posty religijne w kulturze ludowej
Posts Religious Folk Culture

Autorzy:

Tymochowicz, Mariola

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2037186.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

post
kultura ludowa
obrzęd
Wielki Post
Adwent
folk culture
ritual
Lent
Advent

Opis:

Post religijny dla mieszkańców wsi miał zawsze szczególne znaczenie. Praktykowany był jako przejaw głębokiej wiary, a także przygotowanie do kontaktu z sacrum i zmiany, jaka miała nastąpić w życiu jednostki lub całej społeczności. Zawsze miał on swoje uzasadnienie, musiał się odbywać w wyznaczonym czasie i odnosił się do konkretnej grupy osób, która zachowywała nakazy określone przez religijne zasady i tradycje danej wspólnoty. Wszystkie te aspekty zostały poruszone w niniejszym tekście, aby ukazać specyfikę praktyk postnych realizowanych przez użytkowników kultury ludowej.
A religious post for the rural population has always had a special significance. It was practiced as a manifestation of deep faith, as well as preparation for the contact with the sacred and the changes that took place in the life of the individual or the community. It always had its reasons, had to take place at the appointed time and referred to a specific group of people who kept orders determined by religious principles and traditions of the community. All these aspects have been addressed in this text to show the specificity of fasting practices implemented by members of folk culture.

Źródło:

Roczniki Teologiczne; 2017, 64, 9; 137-146
2353-7272

Pojawia się w:

Roczniki Teologiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 30.

Tytuł:

Kultura ludowa Rzeszowiaków przełomu XIX i XX wieku - wybrane zagadnienia
Charitable organizations and confraternities in Glogów Malopolski from 16th to 18th century

Autorzy:

Świder, Witold
Pezda, Janusz
Zamoyski, Grzegorz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1573860.pdf

Data publikacji:

2020-12

Wydawca:

Archiwum Państwowe w Rzeszowie

Tematy:

kultura ludowa
folklor
taniec
Rzeszów
Rzeszowiacy
folk culture
folklore
dance
Rzeszow people

Opis:

Przedmiotem niniejszej pracy jest region Rzeszowszczyzny z wyróżnieniem grupy Rzeszowiaków, w jej wytworach kultury ludowej, ze szczególnym naciskiem na folklor taneczny. Celem jest przede wszystkim próba ukazania i przybliżenia podstawowych, charakterystycznych, a zarazem najistotniejszych aspektów, pozwalających na mówienie o regionie Rzeszowszczyzny, a idąc dalej, samych Rzeszowiaków, jako odrębnym regionie, pod względem tańca, stroju, muzyki i obrzędów. Kultura ludowa okres swojego największego rozkwitu przeżywała w XIX wieku. Miało to związek przede wszystkim z procesem uwłaszczania chłopów, na poszczególnych terenach ziem polskich pod różnymi zaborami przebiegającym nieco odmiennie. Przełom wieków XIX i XX można uznać za jej moment szczytowy, okres międzywojenny - schyłkowy. Zjawisko tańca ludowego w Polsce jest dość skomplikowane. Do początku XX wieku taniec traktowany był jako sztuka użytkowa, wypływał z naturalnego funkcjonowania wsi i wpisywał się w jej codzienność. Do tego okresu niewiele jest specjalnych opracowań w dziedzinie tańca ludowego. Po II wojnie światowej kultura ludowa została uznana za ważny nurt tradycji narodowej, za jeden z istotnych czynników dla tworzenia się ówczesnej kultury. Zostały podjęte rozmaite, prowadzone na szeroką skalę badania nad historycznym procesem jej rozwoju, nad materialnymi i duchowymi formami jej przejawiania się.
The subject of this work is the Rzeszow region with distinction of the Rzeszowiacy group, in its creations of folk culture, with a special emphasis on dance folklore. The aim of the article is primarily to try to show and approximate the basic, characteristic and at the same time the most important aspects, allowing to talk about the Rzeszow region, and further forward Rzeszowiacy, as a separate region, in terms of dance, costumes, music and rites. Folk culture experienced its greatest heyday in the 19th century. This was mainly related to the process of expropriation of peasants, in different areas of Polish lands under different partitions, which proceeded slightly differently. The turn of the nineteenth and twentieth centuries can be considered its peak moment, the interwar period – the end. Rzeszow's dance folklore is a very diverse and multifaceted phenomenon. Focusing only on the areas around Rzeszow, its immediate surroundings, on the one hand, allows to discuss it in a rather diligent way, but at the same time does not allow to show the most important differences (and often many common moments) that occur throughout Rzeszow - and it is such comparisons that can fully make the reader aware of the peculiarities of the region. The phenomenon of folk dance in Poland is quite complicated. Until the beginning of the 20th century, dance was treated as a utilitarian art, came out of the natural functioning of the village and became part of its everyday life. Until this period, there are only few special studies in the field of folk dance. After the Second World War, folk culture was considered an important trend of national tradition, as one of the important moments for the formation of the then culture. Various large-scale research has been undertaken on the historical process of its development, on the material and spiritual forms of its manifestation.

Źródło:

Prace Historyczno-Archiwalne; 2020, 32; 31-50
1231-3335

Pojawia się w:

Prace Historyczno-Archiwalne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 31.

Tytuł:

Świętowanie na Kujawach w świetle słownictwa gwarowego
Celebration of Religious Feasts in Kujawy in the Light of Dialectal Vocabulary

Autorzy:

Moch, Włodzimierz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/497153.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Akademia im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim

Tematy:

kultura ludowa
obchodzenie świąt
gwary Kujaw
folk culture
celebrating holidays
Kujawy dialects

Opis:

Celem artykułu jest przyjrzenie się – przez pryzmat słownictwa gwar kujawskich – świętowaniu na Kujawach w ostatnich wiekach, związanemu ze świętami religijnymi oraz z kalendarzem religijnym. Perspektywa językowo‑kulturowa pozwala odkryć przenikanie się w kulturze ludowej Kujaw pierwiastka sakralnego (sacrum) i świeckiego (profanum). W szczególnym stopniu dotyczy ono obchodów najważniejszych świąt w katolicyzmie. Bogate słownictwo gwarowe odnosi się na przykład do okresu Świąt Wielkanocnych. Obok form nazywających fakty religijne, takich jak Wstępna Środa, boże rany, Kwietna/ Wierzbna Niedziela, mamy wiele nazw obyczajów świeckich, jak wybijanie żuru, chodzenie z kozą, podkoziołek, wywożenie mężatek/ żeńców, przywołówki, chodzenie po dyngusie. Nowo wydany, pierwszy w pełni naukowy, Słownik gwary i kultury Kujaw stara się ocalić ten ginący świat ludowej kultury, religijności i obyczajowości. Odnowienie znajomości gwarowej leksyki kujawskiej służy umocnieniu tożsamości lokalnej i pogłębieniu regionalnej wyrazistości Kujaw.
The article aims at describing celebrations in Kujawy, performed in the last centuries, and connected with religious feasts as well as with the liturgical calendar. The topic is analysed through the lens of the lexis of the Kujawy dialect. The linguistic and cultural perspective allows to discover intermingling of the sacred (sacrum) and secular (profane) elements in the folk culture of Kujawy. To a great extent, it concerns celebration of the most important Catholic feasts. For example, the rich dialectal vocabulary is related to the Easter period. In addition to forms that refer to religious rituals, such as Wstępna Środa (Prefatory Wednesday/Ash Wednesday), (boże rany) ‘God’s wounds’, Kwietna/Wierzba Niedziela (Flower/Willow Sunday), many names and expressions describing secular customs can be found, such as wybijanie żuru (breaking a sour rye soup), chodzenie z kozą (walking with a goat), podkoziołek, wywożenie mężatek/ żeńców (taking away of the spouses), przywołówki (hailing), chodzenie po dyngusie (walking on dyngus). The newly published, first fully scientific Dictionary of the Dialect and Culture of Kujawy was edited with an idea of saving this dying world of folk culture, religiosity and customs. Renewing the knowledge of the dialectal lexis of Kujawy is aimed at strengthening the local identity and deepening the regional distinctiveness of Kujawy.

Źródło:

Język. Religia. Tożsamość; 2019, 2(20); 15-33
2083-8964
2544-1701

Pojawia się w:

Język. Religia. Tożsamość

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 32.

Tytuł:

O pewnym sposobie posługiwania się klasycyzmem w europejskiej kulturze artystycznej. Uwagi o malarstwie Aleksieja Wenecjanowa
On a Certain Manner of Handling Classicism in European Artistic Culture. Notes on the Painting of Alexei Venetianov

Autorzy:

Cebula, Łukasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/37272195.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

klasycyzm
realizm
kultura chłopska
kultura artystyczna
malarstwo
classicism
realism
folk culture
artistic culture
painting

Opis:

Celem głównym niniejszego artykułu jest kulturoznawcza analiza strategii malarskiej Aleksieja Wenecjanowa w odniesieniu do zagadnienia tematu chłopskiego w malarstwie. Problematyka ta wiąże się z kolei z określonym sposobem posługiwania się klasycyzmem. Klasycyzm interpretowany jest tutaj nie tylko jako pewien nurt stylistyczny bądź epoka w dziejach sztuki, lecz również jako zestaw reguł i wartości, które przynależą do wyposażenia umysłowego działającego artysty. Celem pobocznym jest wskazanie na inne przykłady analogicznych strategii zaczerpniętych z dziejów europejskiej kultury artystycznej, wskazujących na istnienie pewnej ciągłości intelektualnej w historii kultury europejskiej.
The main goal of this article is a cultural analysis of the artistic strategy used by Alexey Venetsianov in connection to the peasant theme in painting. These issues, in turn, are related to a specific way of using classicism. Classicism is interpreted here not only as a stylistic trend or an epoch in the history of art, but also as a certain set of rules and values that belong to the mental equipment of an artist in action. The secondary aim is to identify other examples of similar strategies drawn from the history of European artistic culture, showing the existence of a certain intellectual continuity in the history of European culture.

Źródło:

Perspektywy Kultury; 2023, 42, 3; 341-360
2081-1446
2719-8014

Pojawia się w:

Perspektywy Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 33.

Tytuł:

Polskie ludowe obrzędy świąteczne z perspektywy teatrologicznej
The Theatre Studies Perspective on Polish Folk Festival Rituals

Autorzy:

Kencki, Patryk

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/29519883.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN

Tematy:

polska kultura ludowa
teatrologia
obrzędy ludowe
perfomatywność
Polish folk culture
theatre studies
folk rituals
peformativity

Opis:

Artykuł jest próbą analizy i klasyfikacji polskiej obrzędowości ludowej związanej z dorocznymi świętami z perspektywy teatrologicznej. Punktem wyjścia jest autorska koncepcja teatrologii, której przedmiotem jest nie tylko teatr, ale także inne widowiska. W tym ujęciu omawiane obrzędy ludowe traktowane są jako zjawiska noszące cechy widowisk, performansów i symulacji. W rezultacie wyłania się zarys klasyfikacji omawianych zjawisk w odniesieniu do różnego stopnia, w jakim wykazują one elementy widowiskowości, przyczynowości i symulacji. Pokazano również, że w zakres badań teatrologicznych mogą wchodzić nie tylko zjawiska postrzegane jako spektakle i performanse, ale także te, w których dominuje wymiar performatywny. Wreszcie, refleksja ukazuje ewolucję polskiej obrzędowości ludowej od jej prymitywnej sprawczości, przez widowiskowość, aż po symulacje, będące jedynie reprezentacjami dawnych rytuałów.
The article brings an attempt at taking stock of and classifying Polish folk rituals related to yearly festivities as they may be accounted for from the point of view of theatre studies. Its starting point is the author’s conception of theatre studies that has not only the theatre but also other spectacles as its object, the conception that has been presented before. In accordance with this outlook, the folk rituals at issue are regarded as phenomena bearing characteristics of spectacles, performances and simulations. In effect, what emerges is an outline of a classification of the phenomena under discussion in relation to the varying degrees to which they display the elements of spectacularity, causality and simulation. It is also demonstrated that within the purview of theatre studies may fall not only the phenomena perceived as spectacles and performances but also those in which the performative dimension is predominant. Finally, the reflection reveals an evolution of Polish folk rituals from their primitive causative character through spectacularity to simulations, which are only representations of old rituals. 

Źródło:

Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 240-247
0031-0522
2658-2899

Pojawia się w:

Pamiętnik Teatralny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 34.

Tytuł:

The next issues of the “Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols”
Очередные выпуски «Словаря народных стереотипов и символов»

Autorzy:

Толстая, Светлана М.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2084462.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

Polish folk culture
cultural stereotypes
ethnolinguistics
ethnobotany
semantics
lexicography
symbolism
herbs
trees

Opis:

The next three issues of the second volume “Plants” of the “Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols”, published in Lublin under the editorship of prof. E. Bartminsky, are devoted to the topics"Herbs","Fruit and coniferous trees",-"Deciduous trees". Like the previous issues, they are a valuable contribution to the study of Polish and Slavic folk culture, as well as to the development of such a complex discipline as ethnobotany. They also provide rich material for linguistic studies of Polish and Slavic phytonymy, since they contain a rich dialect corpus of plant names and related ethnographic and folklore contexts. But the important thing is that the Lublin dictionary gives researchers a new method of ethnolinguistic lexicography, which can be successfully applied to the study of other Slavic and non‑Slavic languages and cultural traditions.

Źródło:

Rocznik Slawistyczny; 2021, 70; 241-250
0080-3588

Pojawia się w:

Rocznik Slawistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 35.

Tytuł:

Old Prussian “Baba” Stones: An Overview of the History of Research and Reception. Pomesanian-Sasinian Case
Baby pruskie – z dziejów badań i adaptacji kulturowej. Casus pomezańsko- sasiński

Autorzy:

Szczepański, Seweryn

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/498050.pdf

Data publikacji:

2015

Wydawca:

Uniwersytet Rzeszowski. Instytut Archeologii Uniwersytetu Rzeszowskiego. Muzeum Okręgowe w Rzeszowie

Tematy:

anthropomorphic stone sculptures
pagan Prussia
Prussian folk culture
archaeology of the Balts

Opis:

This article concerns anthropomorphic stone sculptures (so-called Old Prussian “baba” stones) of the two tribal territories of Pre-Teutonic Prussia – Pomesania and Sasinia. Only in the nineteenth century scholars became interested in this phenomenon, although the first information on the functioning and location of “baba” stones may already be found in medieval and early-modern sources. In this paper an attempt is made to examine the role which the stone sculptures may have played among the pagan population of Prussia in the period of Christianization, as well as how they were adapted in the modern folk culture and what interpretations around them appeared in scientific circles. Also in today’s postmodern times the interest in Prussian “babas” is unabated and the sculptures often become an inspiration for artists and a subject of many interpretations.

Źródło:

Analecta Archaeologica Ressoviensia; 2015, 10; 313-364
2084-4409

Pojawia się w:

Analecta Archaeologica Ressoviensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 36.

Tytuł:

Przemoc, peryferie i dzikość natury. Obraz wsi w Malowanym ptaku Jerzego Kosińskiego

Autorzy:

Kępiński, Marcin

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2034249.pdf

Data publikacji:

2021-12-21

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

literatura
pamięć
wieś
wędrówka
trauma
kultura ludowa
literature
memory
village
journey
folk culture

Opis:

Tekst porusza tematykę obrazów polskiej wsi, obecnych w Malowanym ptaku Jerzego Kosińskiego. Analizy dokonano z punktu widzenia antropologii kulturowej, między innymi poprzez kategorie: swój – obcy, orbis interior – orbis exterior, centrum – peryferie, wędrówka, dziecko. Przy antropologicznym dekodowaniu tekstu literackiego o charakterze autofikcji autor artykułu posługuje się pomocnymi w tym działaniu terminami antropologii pamięci: autobiografią, pamięcią autobiograficzną, traumą. Polska wieś czasów Holocaustu, ukazana w pozie J. Kosińskiego, okazuje się przestrzenią wędrówki głównego bohatera, bliską naturze, położoną w obszarze dalekich peryferii kultury i cywilizacji. Tragiczna w wielu wymiarach podróż, choć bliska inicjacyjnej wędrówce, jednak nie jest nią. Powodem jest brak ostatniego, trzeciego elementu charakterystycznego dla klasycznego schematu obrzędów przejścia według Arnolda van Gennepa. Mieszkańcy wsi, ich życie i wierzenia ukazane zostały jako zgodne z etnograficznymi i socjologicznymi opracowaniami tematu. Powieść należy do nurtu krytycznie traktującego tematykę wiejską we współczesnej literaturze.
The article concerns the subject of image of the Polish village present in The Painted Bird by Jerzy Kosiński. Analysis is made from a point of view of the cultural anthropology using categories: own – fereign, orbis interior – orbis exterior, centre – outskirts, journey, child. In the anthropological decoding of the novel, the author of the article uses the terms of anthropology of memory that are helpful in this regard: autobiography, autobiographical memory, and trauma. The Polish village of the times of the Holocaust, shown in the novel, turns out to be a space for the hero’s journey, close to nature, located in the distant periphery of culture and civilization. Yet it is not a journey of initiation. The reason is the lack of the last, third element characteristic of the classical scheme of the rites of passage according to Arnold van Gennep. Inhabitants of the countryside, their lives and beliefs are shown as consistent with the ethnographic and sociological studies of the topic. The novel belongs to a trend that critically treats rural themes in contemporary literature.

Źródło:

Zeszyty Wiejskie; 2021, 27; 155-179
1506-6541

Pojawia się w:

Zeszyty Wiejskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 37.

Tytuł:

Na co dzień i od święta. Obyczaje ludu mazurskiego w opowiadaniach Emilii Sukertowej-Biedrawiny
Everyday and Festive: Traditions of the Masuria People in Stories by Emilia Sukertowa-Biedrawina

Autorzy:

Sobieraj, Sławomir

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/50979263.pdf

Data publikacji:

2022-10-10

Wydawca:

Uniwersytet w Siedlcach

Tematy:

Emilia Sukertowa-Biedrawina
regionalism
Masuria
Polish prose
folk culture
regionalizm
Mazury
proza polska

Opis:

W artykule przedstawiono analizę tomu prozy Emilii Sukertowej-Biedrawiny Mazurskie dole i niedole. Zwrócono uwagę na jej wartości dokumentalne, które przyczyniły się do utrwalania i popularyzacji kultury mazurskiej wśród polskich czytelników. Wspomniano również o walorach poznawczych opowiadań zasłużonej regionalistki w związku z występowaniem w nich wątków historycznych. Omówiono ponadto formy wypowiedzi, które cechuje synkretyzm gatunkowy, przejawiający się w łączeniu różnych gatunków: opowiadania, reportażu i eseju. W konkluzji stwierdzono, że Sukertowa-Biedrawina jest sprawną warsztatowo pisarką, która potrafi zbudować interesującą fabułę, wplatać w nią retrospektywne wypowiedzi bohaterów oraz uogólniające uwagi narratora. Styl gawędy, co podkreśla stosowana często dialektyzacja, został tu przemieszany ze stylem eseistycznym, szczególnie we fragmentach o walorach popularnonaukowego wykładu z zakresu folkloru i historii.
The article presents an analysis of the volume of prose by Emilia Sukertowa-Biedrawina Mazurskie dole i niedole ("Masuria Fates and Misfortunes"). Attention is paid to its documentary values, which contributed to the preservation and popularization of the Masuria culture among Polish readers. The cognitive value of the stories of the distinguished regionalist was also mentioned due to the presence of historical threads in them. In addition, forms of expression that are characterized by the syncretism manifested in the combination of various genres (short story, reportage, and essay) are discussed. The conclusion proves that Sukertowa-Biedrawina is a skilled writer who can build an interesting story and weave retrospective statements of the characters along with the general remarks of the narrator into it. The style of the oral tale (‘gawęda’), which is emphasized by the often used dialectization, has been mixed with the essayistic style, especially in the fragments of popular science lecture on folklore and history.

Źródło:

Conversatoria Litteraria; 2022, 16; 153-173
1897-1423

Pojawia się w:

Conversatoria Litteraria

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 38.

Tytuł:

Iwan Bunin a kultura ludowa
Ivan Bunin and folk culture

Autorzy:

Bielniak, Nel

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/436990.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydział Lingwistyki Stosowanej. Katedra Studiów Interkulturowych Europy Środkowo-Wschodniej

Tematy:

kultura ludowa
kultura duchowa
kultura materialna
proza
egodokumenty
folk culture
spiritual culture
material culture
prose
egodocuments

Opis:

Wbrew powszechnemu przekonaniu, niepozbawionemu wprawdzie racji, o czym świadczą niektóre utwory Bunina i jego egodokumenty, nie ukazywał on chłopów wyłącznie jako zacofanej, pozbawionej cnot moralnych warstwy społecznej, a także nie opierał fabuły utworow tylko na wspomnieniach o przeszłości. W swoich utworach prozaik poruszał aktualne problemy, a także ukazywał rożne elementy kultury ludowej tak duchowej, jak i materialnej.
Contrary to popular belief, which is not deprived of truth as evidenced in some of Bunin’s works and his egodocuments, he did not not present peasants as a backward, devoid of moral virtues social class, and he did not predicate works’ plots on the memories of the past. In his works Bunin touched upon current problems and pointed put the diff erent elements of folk culture both spiritual and material.

Źródło:

Przegląd Środkowo-Wschodni; 2017, 2; 151-164
2545-1324

Pojawia się w:

Przegląd Środkowo-Wschodni

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 39.

Tytuł:

Ducaches in the ukrainian culture area

Autorzy:

VOLIK, KATYA

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/628054.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Fundacja Pro Scientia Publica

Tematy:

Dukach, Ukraine, culture, folk decoration, tradition

Opis:

The report describes the emergence (origin) and distribution of dukachey in the Ukraine, their popularity and distribution, and why they have been largely forgotten.The report examines dukach - traditional ukrainian folk decoration. It is considered one of the branches of folk art - namely, the tradition of folk ornaments in the example of ducats.It examines the role of dukachey in the material and spiritual life of the Ukrainians. Appeal to the national art and national traditions is a means of creating a cultural identity and national consciousness.The in uence of cultural traditions dukacha Ukrainians. The diversity of national cul-tures enriches the culture of the world, and shows the universal and the particular, inherent in a particular culture.The report investigates the artistic means of the expression of dukachey based on tech-nical and technological characteristics of the production of coin-dukachey.

Źródło:

Journal of Education Culture and Society; 2013, 4, 2; 325-333
2081-1640

Pojawia się w:

Journal of Education Culture and Society

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 40.

Tytuł:

Symbolika leszczyny w polskiej kulturze ludowej. Fragment definicji kognitywnej
The symbolism of hazel in Polish folk culture. A fragment of cognitive definition

Autorzy:

Kielak, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/969028.pdf

Data publikacji:

2014-04-02

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

ethnolinguistics
symbol
cognitive definition
hazel
folk culture
etnolingwistyka
definicja kognitywna
leszczyna
kultura ludowa

Opis:

The article discusses the symbolism of the hazel plant which constitute a segment (one facet) of the cognitive definition of a hazel bush. The symbolism of the hazel is a category which terminate and gather in together other facets constituting the entry ‘Hezel’ in the Lublin ethnolinguistics dictionary (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska): i.e. the plants’ provenance, image, time and place of flourishing; its magical, apotropaical, therapeutical, ritual and practical use etc. The symbol is thus – next to the stereotype – the second key concept in this dictionary. The author shows the different symbolic meanings attributed to hazel in Polish folk culture – the symbolism of the space tree, the symbolism of sacredness, a symbol of life, duration, recovery and growth; symbol of power and health, the symbolism of fertility and abundance, and a symbol of girl.
W artykule omówiona została symbolika leszczyny stanowiąca wycinek (jedną fasetę) definicji kognitywnej leszczynowego krzewu. Symbolika leszczyny jest kategorią, która wieńczy hasło, bazując na pozostałych fasetach - dotyczących m. in. pochodzenia, wyglądu, czasu i miejsca kwitnienia, zastosowania apotropeicznego, magicznego, leczniczego, obrzędowego i praktycznego - spina je wspólną klamrą. Symbol jest bowiem, obok stereotypu, drugim kluczowym pojęciem w lubelskim słowniku etnolingwistycznym (Słownik stereotypów i symboli ludowych, red. J. Bartmiński, S. Niebrzegowska-Bartmińska). Autorka prezentuje różne sensy symboliczne przypisywane w polskiej kulturze ludowej leszczynie – symbolikę drzewa kosmicznego; symbolikę świętości; symbol życia, trwania, regeneracji i wzrastania; symbol mocy i zdrowia, symbolikę płodności i obfitości oraz symbol dziewczyny.

Źródło:

Adeptus; 2014, 3; 96-109
2300-0783

Pojawia się w:

Adeptus

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 41.

Tytuł:

Catalan farmhouse in the type of MASIA
Katalońskie domy wiejskie typu MASIA

Autorzy:

Arlet, Piotr

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/370394.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie

Tematy:

folk culture
Occitano-Romance languages
vernacular architecture
architektura wernakularna
języki oksytanoromańskie
kultura ludowa

Opis:

Until the mid 20th c., houses with typical facades, referred to in the Catalan language as masia, prevailed in the landscape of south-east Spain and south-west France. Apart from their slight inclination of roofs, the houses had a sizable gable wall in the front and a mostly symmetrical composition. In his article, the author presents masia as part of large vernacular architecture structures which were developed in the distant past.
W wiejskim krajobrazie południowo-wschodniej Hiszpanii i południowo-zachodniej części Francji do około połowy XX wieku dominowały domy, nazywane w języku katalońskim: masia, o charakterystycznych fasadach. Przy niewielkim nachyleniu połaci dachowych domy te wyróżnia znaczna szerokość szczytowej gable wall i jej charakterystyczna, na ogół symetryczna kompozycja. Autor ukazuje masie jako sekwencję dużego zespołu architektury wernakularnej o proweniencji sięgającej w odległą przeszłość.

Źródło:

Przestrzeń i Forma; 2019, 39; 31-44
1895-3247
2391-7725

Pojawia się w:

Przestrzeń i Forma

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 42.

Tytuł:

Wiejska turystyka kulturowa w kontekście teorii rozwoju endogenicznego
Rural cultural tourism in the context of the theory of endogenic development

Autorzy:

Balińska, Agata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2049650.pdf

Data publikacji:

2019-12-20

Wydawca:

Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie. Oddział w Poznaniu

Tematy:

turystyka wiejska
kultura ludowa
teoria rozwoju endogenicznego
rural tourism
folk culture
endogenous development theory

Opis:

W artykule zaprezentowano wiejską turystykę kulturową, której głównym potencjałem rozwojowym są walory kulturowe, w tym kultura ludowa. Dokonano analizy możliwości jej rozwoju w kontekście torii rozwoju endogenicznego. Teoria ta zakłada, że w rozwoju danego obszaru wykorzystywany jest jego potencjał. Takim potencjałem w przypadku wiejskiej turystyki kulturowej są przede wszystkim walory kulturowe. Opracowanie ma charakter analityczny i wykorzystano w nim literaturę przedmiotu, w tym publikowane wyniki badań empirycznych kilku autorów.
The article presents rural cultural tourism, whose main development potential is cultural values, including folk culture. An analysis of its development potential in the context of endogenous development torii was performed. This theory assumes that its potential is used in the development of a given area. Cultural values are such potential in the case of rural cultural tourism. The study is of analytical nature and the literature on the subject was used, including published results of empirical research of several authors.

Źródło:

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego; 2019, 97, 3; 24-33
1232-3578
2719-8901

Pojawia się w:

Zagadnienia Doradztwa Rolniczego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 43.

Tytuł:

Wszystkie gwary są piękne
All dialects are beautiful

Autorzy:

Rutkowska, Rutkowska

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/967607.pdf

Data publikacji:

2015-12-31

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

Lithuanian dialect
questionnaires
folk culture
Dialects Year
gwary litewskie
kwestionariusze
kultura ludowa
Rok Gwar

Opis:

The text presents the publication Visos tarmės gražiausios… Tarmių medžiagos rinkimo instrukcija [Eng. All dialects are beautiful… Dialectal material collection instruction] created by Lithuanian dialectologists. It aims to activate dialectical research data collection in various regions of Lithuania. The publication provides brief, popular and scholarly articles about the history of the Lithuanian dialectical research, as well as practical guidelines for researchers. The cooperation initiative between reserachers and dialect users is underlined.
Tekst przedstawia publikację Visos tarmės gražiausios… Tarmių medžiagos rinkimo instrukcija [pol. Wszystkie gwary są piękne… Instrukcja gromadzenia materiałów gwarowych], opracowaną przez dialektologów litewskich. Ma ona na celu aktywizację pracy nad gromadzeniem danych gwaroznawczych w różnych regionach Litwy. Publikacja zawiera krótkie artykuły o charakterze popularnonaukowym, dotyczące historii gwaroznawstwa na Litwie oraz praktyczne wskazówki dla badaczy. Godna uwagi jest sama inicjatywa współpracy naukowców z użytkownikami gwar.

Źródło:

Acta Baltico-Slavica; 2015, 39; 291-293
2392-2389
0065-1044

Pojawia się w:

Acta Baltico-Slavica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 44.

Tytuł:

Border of two types of folk culture and rural houses near Szczecin before the mid-nineteenth century
Granica dwóch typów kultury ludowej i domów wiejskich w pobliżu Szczecina przed połową XIX wieku

Autorzy:

Arlet, Piotr Krzysztof
Petryshyn, Halyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2147224.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie

Tematy:

folk culture
vernacular architecture
half-timbered construction
kultura ludowa
wiejska architektura tradycyjna
konstrukcja ryglowa

Opis:

This paper presents research findings on historical vernacular half-timbered architecture. The study covered the general area of Szczecin and extended to older-generation buildings constructed before the mid-nineteenth century. Ethnological maps from the first half of the twentieth century that depicted the border of two large areas with differing vernacular culture characteristics served as a basis for discussion. This difference concerned not only the forms of houses, but most importantly manifestations of folk culture. A description of the historical fishing village of Mścięcino, located between Szczecin and Police, proved crucial to the investigation. The research showed that there had been attempts to create recreational villages in the vicinity of Szczecin at the turn of the twentieth century.
W niniejszym artykule autorzy przedstawiają badania dotyczące dawnej, wiejskiej architektury ryglowej. Teren badań obejmuje okolice miasta Szczecina. Sięgają do starszej generacji obiektów, powstających przed połową XIX w. Podstawą do dyskusji są mapy etnologiczne z pierwszej połowy XX w. ukazujące przebiegającą w pobliżu miasta granicę dwóch dużych obszarów o odmiennym charakterze kultury ludowej. To rozgraniczenie dotyczy nie tylko form domów, ale wszystkich przejawów kultury ludowej .Dla rozważań kluczowy okazuje się opis dawnej wioski rybackiej Mścięcino, położonej miedzy Szczecinem a Policami. Badania pokazały, że istniały próby tworzenia wsi letniskowych w otoczeniu Szczecina na przełomie XIX i XX w.

Źródło:

Przestrzeń i Forma; 2022, 51; 9--18
1895-3247
2391-7725

Pojawia się w:

Przestrzeń i Forma

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 45.

Tytuł:

Kupno i sprzedaż zwierząt domowych w polskiej kulturze ludowej
Buying and Selling Domestic Animals in the Folk Polish Culture

Autorzy:

Kielak, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/962151.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

selling
buying
domestic animals
folk culture
ethnolinguistics
kupno
sprzedaż
zwierzęta domowe
kultura ludowa
etnolingwistyka

Opis:

In the traditional Polish culture, animals from the closest human environment (cattle, horses and pigs) were the most frequently bought and sold goods. The echoes of old commercial transactions can still be heard in the dialect (“tail”, “horn”, and “hoof” animals). However, it would not be possible to reconstruct the purchase and sale of domestic animals in the Polish language without using the co-linguistic data (beliefs and practices) which coincide with and complement the perfunctory information on transactions recorded in language. The sale and purchase of animals was connected with a number of procedures performed before and after the transaction, aimed at facilitating the sale and ensuring the seller’s and buyer's success in breeding. Using the methodology developed for Lublin Dictionary of Stereotypes and Folk Symbols, I look at the cultural mechanisms of selling and purchasing animals. This analysis enables me to show the place occupied by domestic animals in the world of folk values.
W tradycyjnej kulturze polskiej zwierzęta z najbliższego otoczenia człowieka (bydło, konie i świnie) były towarem najczęściej kupowanym i sprzedawanym, a echa dawnych transakcji handlowych pobrzmiewają do dziś w gwarowej leksyce (por. ogonowe, rogowe, kopytkowe). Rekonstrukcja kupna i sprzedaży zwierząt domowych w polszczyźnie byłaby jednak niemożliwa bez sięgnięcia po dane przyjęzykowe (wierzenia i praktyki), które pokrywają się i uzupełniają ze zdawkowymi informacjami na temat transakcji, utrwalonymi w języku. Ze sprzedażą i kupnem zwierząt wiązał się bowiem szereg zabiegów wykonywanych przed i po transakcji, mających na celu ułatwić sprzedaż oraz zapewnić sprzedającemu i kupującemu pomyślność w hodowli. W artykule, wykorzystując metodologię wypracowaną na użytek lubelskiego Słownika stereotypów i symboli ludowych, przyglądam się kulturowym mechanizmom transakcji kupna-sprzedaży zwierząt. Ich analiza pozwala mi ukazać miejsce, jakie w świecie ludowych wartości zajmowały zwierzęta domowe.

Źródło:

Literatura Ludowa; 2019, 63, 4-5; 95-108
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 46.

Tytuł:

Kobiety-ryby: ludowe wyobrażenia syren
Folk imagination of mermaids

Autorzy:

Walęciuk-Dejneka, Beata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/564201.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Towarzystwo Nauki i Kultury Libra

Tematy:

polska kultura ludowa
Słowiańszczyzna
kultura tradycyjna
literatura
syreny
Polish folk culture
Slav
traditional culture
literature
the mermaids

Opis:

Artykuł przedstawia i omawia ludowy wzorzec żeńskiego demona - syrenę, stanowiący z jednej strony ucieleśnienie wizji i marzeń kultury tradycyjnej, z drugiej – epatujący władczością uosabiającą niezależną, dziką kobiecość, chcącą przejąć całkowitą kontrolę nad uwiedzionym mężczyzną. Podania i wierzenia o syrenach były bardzo dobrze znane na płaszczyźnie tradycyjnej kultury ludowej. Znała je również literatura. Wystarczy wspomnieć legendę o warszawskiej syrenie, która stała się symbolem stolicy Polski i została wpisana w jej herb. W prowadzonych rozważaniach postaram się pokazać owe ludowe wizerunki syren oraz wierzenia z nimi związane. W analizach i interpretacjach zastosuję perspektywę antropologiczną, wykorzystywaną w badaniach folklorystycznych (kulturowych) i literackich, przenosząc w ten sposób wysiłki dociekań naukowych na obszar symbolu, mitu czy rytuału. Nie są mi obce także procedury strukturalno-semiotyczno-funkcjonalne.
This article is showing the folk images of the mermaids. It is estblishing to both to beliefs, and to myths or literature which these images functioned in. In conducted analyses and interpretations I use the methodology of the foreign-language description. I am using the anthropological method in folk and anthropological researches, also. I am appealing to the symbol, the myth and the ritual. The mermaids are nymphs, who lives in water, have a fishtail bit and a beautiful voice. They seduce men, above all of fishermen and sailors. Their features considerably influenced the image which it survived in literature, in legends of the Warsaw’s mermaid. These images got through underwent their transformations.

Źródło:

Radzyński Rocznik Humanistyczny; 2018, 16, 2; 585-592
1643-4374

Pojawia się w:

Radzyński Rocznik Humanistyczny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 47.

Tytuł:

Ludowe sposoby wzmagania plenności roślin (na przykładzie grochu i kapusty)

Autorzy:

Prorok, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611464.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

Polish folk culture
fecundity of plants
magic
polska kultura ludowa
plenność roślin
praktyki magiczne

Opis:

With the examples of green peas and cabbage, two vegetables commonly grown and consumed in the Polish village in former times, the article discusses folk means of augmenting the fecundity of plants. The analysis is based on the rich 19th- and 20th-c. material (diverse text of folklore, as well as accounts of beliefs and practices) from the database of Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols, the volume devoted to plants being now in preparation. The actions designed to render cabbage heads big and hard, and pea pods full, were above all religious and/or magical in nature and were predominantly based on the creative power of language. The “vegetative force” derived from several spheres, among others the sphere of the sacred (God, Jesus, the Holy Mother, the saints cultivating the farmer’s land and thus ensuring good harvest), the “cosmos” (e.g. stars and phases of the Moon, marking the (un)favourable sewing time), wildlife (e.g. other plants grown to turn away spells), humans and the human body (e.g. fertility dances that triggered and transmitted vital forces).
Autorka na przykładzie grochu i kapusty – dwóch warzyw powszechnie uprawianych i spożywanych dawniej na wsi polskiej – omawia ludowe sposoby wpływania na plenność roślin. Za podstawę analizy przyjmuje bogaty materiał XIX- i XX-wieczny (różnogatunkowe teksty folkloru oraz zapisy wierzeń i opisy praktyk), pochodzący z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych, którego tom Rośliny jest obecnie opracowywany.Zabiegi mające sprawić, że głowy kapusty będą duże i twarde, a strączki grochu pełne, miały przede wszystkim charakter religijny i/lub magiczny i w dużej mierze oparte były na wierze w sprawczą moc słowa. Źródłem „mocy wegetacyjnej” mogło być kilka sfer, m.in.: sacrum (np. Bóg, Pan Jezus, Matka Boska i święci uprawiający w kolędach ziemię gospodarza i tym samym zapewniający obfitość plonów), „kosmos” (np. gwiazdy i fazy księżyca wyznaczające korzystny/niekorzystny czas siewu), przyroda (np. inne rośliny sadzone na zagonach dla odwrócenia uroków) oraz człowiek i jego ciało (np. tańce na urodzaj wyzwalające i przekazujące siły witalne).

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2016, 28
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 48.

Tytuł:

Antymuzyka i antyinstrumenty w tradycji kulturowej ziem polskich
Anti-music and Anti-instruments in the Cultural Tradition of Poland

Autorzy:

Przerembski, Zbigniew Jerzy

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/26731700.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN

Tematy:

kultura ludowa
zwyczaje i obrzędy ludowe
folklor
muzyka ludowa
ludowe instrumenty muzyczne
folk culture
folk customs and rituals
folklore
folk music
folk music instruments

Opis:

W tradycji muzycznej należącej do jej niepisanego nurtu, przekazywanego międzypokoleniowo, w relacji mistrz – uczeń, bez pośrednictwa pisma (zwłaszcza nutowego), oprócz manifestacji dźwiękowych mieszczących się w szeroko pojętym zakresie muzyki, istniało zjawisko określane mianem antymuzyki, rozbrzmiewającej zazwyczaj podczas różnego rodzaju rytuałów przejścia. Antymuzyka zawiera się w szerszym pojęciu wrzawy obrzędowej, rozumianej jako aktywność akustyczna inicjowana w celu apotropaicznym. Stanowi ona odwrotny biegun zjawisk dźwiękowych, które konwencjonalnie przyjęło się uważać za muzykę, stanowiąc wobec niej swego rodzaju opozycję. Antymuzyka związana jest w kulturze tradycyjnej z czasem obrzędowym, będącym odwróceniem czasu „normalnego”, nieobrzędowego. W kulturze polskiej i europejskiej (ale też innych kontynentów) od wieków utrzymywało się przekonanie, że różnego rodzaju głośne manifestacje akustyczne należą do szerokiego spektrum zabiegów ochronnych przeciwko złym mocom, które, jak wierzono, miały wykazywać wzmożoną aktywność w czasie i miejscach interpretowanych w etnologii i antropologii kulturowej jako graniczne, przejściowe, znamienne zawieszeniem dotychczasowego porządku, powrotem do pierwotnego chaosu i otwarciem kontaktu z zaświatami. Obrzędowa wrzawa mogła też być wzniecana podczas sprawowania różnych zwyczajów i obrzędów cyklu rocznego, m.in. kolędowania, rytuałów zapustnych, śródpościa, wielkopostnych, wielkanocnych, wiosennych, sobótkowych, dożynkowych czy zaduszkowych. W cyklu ludzkiego życia przejściowe były: czas narodzin, inicjacja seksualna, ślub, zgon. Za miejsca przejścia uważano lokalne granice, rozstaje dróg, ale też pustkowia, cmentarze, wzgórza czy duże drzewa. Wrzawa obrzędowa, antymuzyka może mieć postać wokalną lub instrumentalną, a częściej quasiinstrumentalną, z użyciem narzędzi dźwiękowych czy nawet różnych przypadkowych przedmiotów antyinstrumentów, a także antyinstrumentów, będących parodią czy zaprzeczeniem „normalnych” instrumentów. Należały do nich przede wszystkim diabelskie skrzypce i burczybas.
Apart from sonic manifestations belonging to the sphere of music as broadly conceived, the musical tradition transmitted orally through the generations from master to pupil, without the agency of writing (and music notation in particular), also comprises a phenomenon referred to as anti-music, usually performed during various rites of passage. Anti-music is part of the wider notion of ritual noise, conceived as acoustic activity initiated for apotropaic purposes. It is poles apart from those sonic phenomena conventionally regarded as music. In traditional culture, anti-music is associated with ritual time, which constitutes a reversal of ‘ordinary’ non-ritual time. For centuries, in Polish and European culture (and also that of other continents), there was a conviction that various loud sonic manifestations belonged to the broad spectrum of means for protecting people against evil forces, which were supposedly more active in places and times which cultural ethnology and anthropology interpret as borderline or transitional, distinguished by the suspension of the previously existing order, a return to primaeval chaos and an opening-up of contact with the otherworld. Ritual noise could also be a part of various customs and rites belonging to the annual cycle, such as carolling, Mardi Gras, mid-Lent, Easter and spring celebrations, Midsummer Night, harvest festivals and All Souls’ Day. Within the cycle of human life, rites of passage were associated with birth, sexual initiation, marriage and death. The places considered as points of transition included local boundaries and crossroads, but also wildernesses, graveyards, hills and big trees. Ritual noise or anti-music can take vocal, instrumental or, more frequently, quasi-instrumental forms, using various sound-producing tools or even random objects, as well as anti-instruments, which are a parody and a contradiction of ‘normal’ instruments. Such anti-instruments include, first and foremost, the so-called devil’s fiddle and the Kashubian friction drum called the burczybas.

Źródło:

Muzyka; 2021, 66, 2; 121-140
0027-5344
2720-7021

Pojawia się w:

Muzyka

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 49.

Tytuł:

„I nie tylko w powiastkach drzemie ta historia” – „Młyn Bałtaragisa” Kazysa Boruty: literatura jako medium pamięci

Autorzy:

Niemojewski, Marcin

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/46111014.pdf

Data publikacji:

2021-11-20

Wydawca:

Uniwersytet Warszawski. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Tematy:

“Whitehorn’s Windmill”
Kazys Boruta
literature as a medium of memory
cultural memory
folk culture

Opis:

“Whitehorn’s Windmill” is considered to be the most outstanding work of KazysBoruta and one of the most important Lithuanian novels of the 20th century. Thebook was written during World War II when the Lithuanian state became theobject of aggression of two totalitarian powers and lost independence for a longtime, and it has grown from the writer’s anxiety about the fate of his country and the persistence of Lithuanian identity. Hence, Boruta reached for the richresources of the native folklore, to evoke the mythologized image of theLithuanian village, which in Lithuanian literature has the rank of chronotope,and at the same time, it is an important component of Lithuanian imaginationabout the sources of national culture. The story, the meaning and functions of the“Whitehorn’s Windmill,” its genesis and post-war fate, its literary and non-literarycontexts, as well as the history of its reception, allow us to interpret the workfrom the perspective of reflection on literature as a medium of cultural memory.

Źródło:

Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej; 2021, 14; 224-248
1898-4215

Pojawia się w:

Studia Interkulturowe Europy Środkowo-Wschodniej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 50.

Tytuł:

Odrodzenie pradawnego obrzędu? Alilujki Teatru Węgajty
A Revival of an Ancient Ritual? Alilujki of the Węgajty Theatre

Autorzy:

Hasiuk, Magdalena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/29519898.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki PAN

Tematy:

polska kultura ludowa
obrzędy ludowe
Teatr Węgajty
teatr i obrzęd
Polish folk culture
folk rituals
Węgajty Theatre
theatre and ritual

Opis:

Istotny wpływ na wizję artystyczną Teatru Wiejskiego Węgajty miały pisma Stanisława Vincenza. Z tej inspiracji aktorzy teatru rozpoczęli kolędowanie i dzięki temu zapoznali się z obrzędem kolędowania wielkanocnego, praktykowanym niegdyś w okolicach Suwałk, czyli Alilujką. Jak kolędować (chodzić po aliluji lub chodzić po wołoczebnem), poinstruowała ich starszyzna wsi Dziadówek. Przejmując obrzędową tradycję, zachowali trzyczęściową strukturę, zmienili jednak ostatnią część. Praktykowane przez Węgajty wielokrotne chodzenie od domu do domu, by złożyć mieszkańcom życzenia wielkanocne i zagrać im muzykę, przekształciło się w przedstawienie teatralne otwarte dla wszystkich mieszkańców wsi i gości (zamiast kończyć się ucztą dla kolędników). Alilujka Teatru Węgajty nie jest wskrzeszeniem dawnego obrzędu. Nie jest też teatrem per se, choć każdy element Alilujki można dopasować do jakiejś teatralnej formy czy toposu (theatrum mundi, Teatr Uciśnionych, commedia dell'arte). Jedynie ostatnia część całej struktury może być określona mianem teatru, który kończy się wspólną zabawą i tańcem. Węgajcka Alilujka to zjawisko sytuujące się pomiędzy teatrem a obrzędem. Dialog teatru i obrzędu jest ożywczy dla obu obszarów. Bez teatru obrzęd by umarł. Bez rytuału teatr nigdy nie dotarłby do miejsc, w których się znalazł.
The artistic vision of the Węgajty Village Theatre was influenced substantially by the writings of Stanisław Vincenz. With such inspiration, the theatre practitioners began their carolling and, through this practice, became acquainted with the Easter carolling ritual that used to be practiced near Suwałki, i.e. the alilujki (Hallelujahs). They were instructed on how to Easter carol (chodzić po aliluji or chodzić po wołoczebnem) by the elders of Dziadówek village. Appropriating the custom for themselves, they have kept its three-part structure, but the final part is changed. As practiced by Węgajty performers, their repeated processions from house to house to wish the inhabitants happy Easter and play them some music has transformed into a theatrical performance open to all villagers and guests (instead of concluding with a feast for the carollers). The Alilujki of the Węgajty Theatre is not a revival of an ancient ritual. It is not theatre per se either, even though each element of the Alilujki can be matched with some theatrical form or topos (theatrum mundi, Theatre of the Oppressed, commedia dell’arte). Only the last part of the whole structure can be designated as theatre, which ends with joint merrymaking and dancing. The Węgajty Alilujki constitutes a phenomenon situated between theatre and ritual. The dialogue of the two areas is mutually enriching and invigorating. Without the theatre, the ritual would die. Without the ritual, the theatre would never have reached the places it has reached.

Źródło:

Pamiętnik Teatralny; 2016, 65, 1/2; 261-284
0031-0522
2658-2899

Pojawia się w:

Pamiętnik Teatralny

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 51.

Tytuł:

(Re)tradycjonalizm kaszubski: w stronę nowej ludowości
Kashubian (re)traditionalism: towards new folklore

Autorzy:

Kożyczkowska, Adela

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1956063.pdf

Data publikacji:

2019-06-30

Wydawca:

Wydawnictwo Adam Marszałek

Tematy:

kultura kaszubska
kultura ludowa
karnawał
Michaił Bachtin
podręczniki
edukacja międzykulturowa
Kashubian culture
folk culture
carnival
textbooks
intercultural education

Opis:

W artykule podejmuję próbę rozpoznania nowej dla kaszubszczyzny praktyki (re)tradycjonalizmu, która rozpoznawana jest jako „nowa ludowość”. Najbardziej widoczną egzemplifikacją jest paradny strój ludowy i haft kaszubski, które estetyzują przestrzeń publiczną takich masowych imprez, jak Zjazdy Kaszubów czy Walne Zjazdy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Przedmiotem eksploracji empirycznej są podręczniki do edukacji kaszubskiej. Na ich podstawie zrekonstruowałam wzory ludowości, za jej wyznacznik przyjmując „kaszubski paradny strój ludowy”. Kontekstem interpretacyjnym jest koncepcja karnawału Michaiła Bachtina.
The paper is an attempt to recognise a Kashubian-related practice of (re)traditionalism recognised as “new folksiness”. The most visible exemplifications are a parade, a folk costume and Kashubian embroidery, which aesthetise the public space of mass events such as the Kashubian Convention or General Meetings of the Kashubian and Pomeranian Association. The subject of empirical exploration are textbooks for Kashubian education. On their basis the author has reconstructed the models of folkiness and has assumed as its indicator “the Kashubian parade folk costume”. The context for interpretation is the concept of carnival by Michaił Bachtin.

Źródło:

Edukacja Międzykulturowa; 2019, 10, 1; 173-195
2299-4106

Pojawia się w:

Edukacja Międzykulturowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 52.

Tytuł:

Rewiwalizm kultury i folkloryzm
Revivalism of culture and folklorism

Autorzy:

Fox, Dorota

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/467532.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

Teatr amatorski, regionalizm, Jędrzej Cierniak, kultura ludowa, teatr obrzędowy
regionalism
folk culture
ritual theatre
Jędrzej Cierniak

Opis:

A growing interest in tradition and memory, as well as a strong need for "taking root" in the environment are nowadays manifested, among others, in the flourishing of various spectacles based on folklore, growing out of the old folk tradition to explore it in different ways. Such spectacles have been and still are the domain of amateur theatres operating in the rural environment, outside the mainstream theatrical life, which accounts for little interest exhibited by researchers,  theatrologists and ethnographers alike. To change such an attitude it is necessary to undertake thorough field research in order to describe the phenomenon of amateur ritual theatres and their condition in the contemporary times in the context which is most appropriate for them, such as folklorism, postfolklorism or revivalism. Therefore, the reflections contained in the article have become an introduction to this type of research and they aim at exploring the possibility of using the concept of cultural transfer in such research. It seems interesting to trace the paths of transmission of traditional folk culture content, that is folklore, which took place and continues through a number of ritual theatres, in the network of conditions which they are subjected to, still operating in the ever-changing cultural reality hugely affected by the media. It is also highly interesting to offer a preliminary diagnosis of the goals set by the initiators and authors of this transfer.
Wzrost zainteresowania tradycją i pamięcią, także mocno odczuwalna potrzeba „zakorzenienia” się w środowisku, przejawia się obecnie między innymi w rozkwicie rozmaitych widowisk opartych na folklorze, wyrastających z dawnej tradycji ludowej, w różny sposób ją eksplorujących. Widowiska tego typu były i są nadal domeną teatrów amatorskich, działających w środowisku wiejskim, poza głównym nurtem życia teatralnego, co tłumaczy niewielkie nimi zainteresowanie badaczy, zarówno teatrologów jak i etnografów. Zmiana takiego nastawienia wymaga podjęcia gruntownych badań terenowych, by opisać fenomen amatorskich teatrów obrzędowych i ich kondycje w czasach współczesnych w najodpowiedniejszym dla nich kontekście: olkloryzmu, postfolkloryzmu. oraz rewiwalizmu. Zawarte w artykule rozważania  są zatem wstępem do tego typu badań i sprawdzeniem możliwości wykorzystania w nich koncepcji transferu kulturowego. Wydaje się bowiem interesujące prześledzenie dróg transmisji treści ludowej kultury tradycyjnej - folkloru, do jakiej dochodziło i nadal dochodzi za pośrednictwem teatrów obrzędowych, w sieci uwarunkowań, jakim podlegają, działając w ciągle zmieniającej się pod wpływem mediów rzeczywistości kulturowej oraz wstępne rozpoznanie celów, jakie stawiają sobie inicjatorzy i sprawcy tego transferu.

Źródło:

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura; 2019, 39; 159-177
1508-6305
2544-3186

Pojawia się w:

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 53.

Tytuł:

Analogie między kobietą ciężarną i cielną krową

Autorzy:

Kielak, Olga

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611614.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

ethnolinguistics
folk culture
cow
woman
pregnancy
childbirth
puerperium
etnolingwistyka
kultura ludowa
krowa
kobieta
ciąża
poród
połóg

Opis:

The article presents the analogies found in the Polish language and Polish folk culture between a cow in calf and a pregnant woman. The data come from general dialectal dictionaries of Polish, as well as cultural records excerpted from 19th- and 20th-c ethnographic sources. A number of analogies have thus been identified similar conceptualisations of pregnancy, parallel valuation of the pregnant females, analogical practices for dealing with infertility, cultural directives connected with a pregnant woman and a cow in calf, or the procedures for assisting in childbirth and calving, and in the cleaning after the delivery. There are also parallel ways of guessing or provoking the sex of the child or the calf. The transfer of the practices connected with human pregnancy and childbirth onto the cow reveals the importance of the latter for country dwellers in earlier times, as well as establishing a cultural equivalence between a pregnant woman and a cow in calf.
Artykuł jest próbą ukazania analogii, które w języku polskim oraz w polskiej kulturze ludowej zachodzą między cielną krową i ciężarną kobietą. Podobieństwa te nie były do tej pory przedmiotem naukowych rozważań. W artykule omówiono je, opierając się na danych leksykalnych ze słowników (ogólnych i gwarowych) języka polskiego oraz danych kulturowych, wyekscerpowanych z XIX- i XX-wiecznych źródeł etnograficznych. Na podstawie tak dobranego materiału udało się pokazać szereg analogii – podobną konceptulizację ciąży kobiety i krowy oraz tożsame wartościowania ciężarnych samic, analogiczne praktyki przeciwdziałania bezpłodności, dyrektywy kulturowe, związane z ciężarną kobietą i cielną krową oraz zabiegi mające ułatwić poród czy późniejsze oczyszczenie, w kolejności także praktyki „prowokowania” oraz „zgadywania” płci mających się narodzić dzieci czy zwierząt. Przeniesienie zespołu praktyk związanych z poszczególnymi częściami okresu okołoporodowego kobiety na zwierzę świadczy, po pierwsze – o dużym znaczeniu krowy dla dawnego mieszkańca wsi, po drugie – ustanawia kulturową ekwiwalencję między ciężarną krową i ciężarną kobietą.

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 54.

Tytuł:

Haubarg - Fryzyjski dom w kształcie piramidy
Haubarg - Frisian house in shape of a pyramid

Autorzy:

Arlet, P.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/369323.pdf

Data publikacji:

2011

Wydawca:

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie

Tematy:

architektura regionalna
kultura ludowa
Fryzja Płn.
półwysep Eiderstedt
vernacular architecture
folk culture
North Friesland
Eiderstedt Peninsula

Opis:

Fryzja to europejska kraina historyczna, leżąca wzdłuż wybrzeży Morza Północnego w granicach Holandii, Niemiec i Danii. We fryzyjskiej architekturze regionalnej wyodrębniają się trzy typy budynków chłopskich. W pierwszej kolejności należy wymienić domy z Uthlandii i domy typu Gulfhaus. Niewątpliwie najbardziej interesujące są domy typu Haubarg, wznoszone w przeszłości na półwyspie Eiderstedt. Zachowane tu obiekty są prawdopodobnie największymi chatami na świecie.
Friesland is an European historical land, lying along the North Sea coast on the territory of Netherlands, Germany and Denmark. The Friesian vernacular architecture distinguish three types of peasant's buildings. Firstly is to replace houses from Uthland and houses of type Gulfhaus. Undoubtedly the most interesting are the houses of the type Haubarg, erected in the past on the Eiderstedt peninsula. These preserved objects are probably the largest huts all around the world.

Źródło:

Przestrzeń i Forma; 2011, 16; 179-186
1895-3247
2391-7725

Pojawia się w:

Przestrzeń i Forma

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 55.

Tytuł:

Przesłanie symboliki liczby trzy w kulturze ludowej Białorusinów
The symbolism of the number three in the folk culture of Belarusians

Autorzy:

Siegień-Matyjewicz, Alicja Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/40220737.pdf

Data publikacji:

2023

Wydawca:

Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach

Tematy:

symbol
numbers
folk culture
rituals
magic
myths
Belarusians
liczby
kultura ludowa
religia
obrzędy
magia
mity
Białorusini

Opis:

W niniejszym artykule przedstawiono rolę symboli w życiu jednostek i grup. Szczególną uwagę zwrócono na symboliczne znaczenie liczby trzy w kulturze ludowej Białorusinów, a dokładniej w obrzędach kalendarza ludowego, scenariuszach ceremonii zaślubin, rytuale narodzin, obrzędach związanych z chrztem, śmiercią i żałobą. Ukazano także dominującą rolę liczby trzy w mitologii i ustnej poetyckiej spuściźnie Białorusinów (szczególnie w zaklęciach i bajkach). Analiza literatury naukowej i wywiadów badawczych dowodzi, że liczby są uniwersalnym językiem, ponieważ zawierają informacje o źródle wierzeń kulturowych, o normach i wartościach różnych społeczeństw oraz o relacjach zachodzących między ich przedstawicielami.
This article presents the role of symbols in the lives of individuals and groups. Particular attention is paid to the symbolic significance of the number three in the folk culture of the Belarusians, more specifically in the rites of the folk calendar, the scripts of marriage ceremonies, the ritual of birth, the rites associated with baptism, and the rites associated with death and mourning. The dominant role of the number three in the mythology and oral poetic legacy of the Belarusians (especially in spells and fairy epics) is also revealed. The analysis of scientific literature and research interviews prove that numbers are a universal language, as they contain information about the source of cultural beliefs, the norms and values of different societies as well as the relations occurring among their representatives.

Źródło:

DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne; 2023, 20, 20; 253-272
1730-0274

Pojawia się w:

DOCTRINA. Studia Społeczno-Polityczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 56.

Tytuł:

Wokół kultury ludowej w szkole (na przykładzie wybranych tekstów literackich)
Around Folk Culture at School (with examples of selected literary texts)

Autorzy:

Latoch-Zielińska, Małgorzata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/962145.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

folk culture
folk literature
education
student
digital world
digital technologies
cyfrowy świat
technologie cyfrowe
kultura ludowa
literatura ludowa
edukacja
uczeń

Opis:

Folk culture can have a significant impact on shaping the identity of the young generation. The author analyses the most recent core curriculum of Polish for primary schools and selected curricula of this subject in terms of the presence of issues related to folk literature. The results of the analysis indicate that the most frequently used in educational practice are texts that have been known for a long time and that originate from folk culture or refer to it various ways. The author emphasizes that the contemporary student, functioning on a daily basis in the digital world, has special expectations towards education. She suggests refreshing the list of readings, methods and forms of work and including modern technologies, which may make the lesson process more attractive.
Kultura ludowa może mieć  znaczący wpływ  kształtowanie tożsamości młodego pokolenia.   Autorka analizuje najnowszą podstawę programową z języka polskiego dla szkoły podstawowej oraz wybrane programy nauczania tego przedmiotu w aspekcie obecności zagadnień związanych z literaturą ludową. Wyniki przeprowadzonej analizy wskazują, iż w praktyce edukacyjnej najczęściej wykorzystywane są  znane od dawna teksty wywodzące  się  lub  nawiązujące w różny sposób do kultury ludowej. Autorka podkreśla, iż współczesny uczeń, funkcjonujący na co dzień w cyfrowym świecie,  ma szczególne oczekiwania wobec edukacji. Proponuje odświeżenie listy lektur, metod i form pracy oraz włączenie  nowoczesnych technologii, które mogą uatrakcyjnić proces lekcyjny.

Źródło:

Literatura Ludowa; 2019, 63, 4-5; 29-42
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 57.

Tytuł:

Ludowy obraz egzystencji człowieka utrwalony w nazwiskach
Folk image of human existence recorded in surnames

Autorzy:

Górny, Halszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/971873.pdf

Data publikacji:

2016-12-01

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego PAN

Tematy:

leksem gwarowy
kultura ludowa
cecha dialektalna
struktura proprialna
dialectal lexeme
folk culture
dialectal feature
proprial structure

Opis:

The aim of the article is to bring closer a part of the world’s image that is characteristic for the rural community and the richness and variety of the folk culture inscribed in the proprial structures. As a result, this subject requires an integration of different research methods elaborated within the fields of onomastics and dialectology, including linguistic methods of researching a lingual image of the world. The onymic material is as follows: appellative surnames, originating from nicknames formed from dialectal lexemes, surnames motivated by nominal, dialectal hypocorisms, and finally, surnames formed from matronymic phrases (female names), which are an example of an aberrance of the patriarchal family model. Phonetic and formative phenomena should also be focused upon. These are crucial for certain social micro-communities, and are inscribed in the dialectal inflexions of anthroponyms (which function as separate surnames) and marginally in the female surnames with dialectal formants. Onyms with dialectal motivation refer to, and indirectly point, to the contemporary user, the past realities of living in the village community and the lingual and cultural background.

Źródło:

Onomastica; 2016, 60; 137-150
0078-4648

Pojawia się w:

Onomastica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 58.

Tytuł:

Barraca Valenciana – a hut from the Gulf of Valencia
Barraca valenciana – chata znad Zatoki Walenckiej

Autorzy:

Arlet, P.

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/370618.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie. Wydawnictwo Uczelniane ZUT w Szczecinie

Tematy:

folk culture of Spain
Occitano-Romance languages
vernacular architecture
architektura wernakularna
języki oksytanoromańskie
kultura ludowa Hiszpanii

Opis:

Rural houses of the Barraca Valenciana type stand out from the Spanish folk architecture with their spectacular yet relatively simple form. Their architectural expression is made up of clay, whitewashed walls and steep, thatched roofs. The entrance placed in the gable wall is often preceded by a pergola. The author discuss it in the context of the architecture of societies that use the languages belonging to the Occitano-Romance group and in a broader European perspective.
Wiejskie domy mieszkalne typu barraca valenciana wyróżniają się spośród hiszpańskiej architektury ludowej spektakularną, choć stosunkowo prostą formą. Na ich wyraz architektoniczny składają się gliniane, bielone ściany i strome dachy pokryte strzechą. Wejście umieszczone w ścianie szczytowej, często poprzedza pergola. Autor omawiają je w kontekście architektury społeczeństw, które posługują się językami należącymi grupy oksytanoromańskiej oraz w szerszej perspektywie europejskiej.

Źródło:

Przestrzeń i Forma; 2018, 36; 255-264
1895-3247
2391-7725

Pojawia się w:

Przestrzeń i Forma

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 59.

Tytuł:

Kultura ludowa – restytucja czy zawłaszczenie?
Folk Culture – Restitution or Appropriation?

Autorzy:

Wężowicz-Ziółkowska, Dobrosława

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/54137840.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

kultura ludowa
przeszłości podrzędne
restytucja
zawłaszczenie
pamięć/zapominanie
folk culture
secondary pasts
restitution
appropriation
memory/oblivion

Opis:

Celem artykułu jest namysł nad kulturą ludową w kontekście wiedzy o pamięci i wiedzy o przeszłości, pogłębiony o refleksję nad mechanizmami zawłaszczania przeszłości podrzędnych przez dyskursy grup dominujących. Autorka stawia tezę, że tradycyjna kultura ludowa (zwana też chłopską) jest obecnie kulturą bez podmiotu, a ideologiczne sito selekcji i procesy globalizacyjne przyczyniły się do zapomnienia/wyparcia całych jej obszarów, zachowując wybiorczo jedynie to, co łatwo może podlegać jej instytucjonalnej restytucji. Wskazując na uwikłania procesu restytuowania w polityki pamięci zawłaszczającej, podejmuje też polemikę ze stanowiskiem Barbary Fatygi, której zdaniem kultura ludowa jest współczesną kulturą popularną.
The objective of the article is reflection on folk culture in the context of knowledge about the memory and knowledge about the past, deepened by the contemplation of mechanisms that appropriate the secondary pasts through the discourses of the dominating groups. The author argues that the traditional folk (or so-called peasant) culture is nowadays a culture without a subject and the ideological selection sieve and processes of globalisation only contributed to its whole areas falling into oblivion or being denied, while selectively keeping only those aspects which can easily undergo its institutionalised restitution. Pointing to the process of restitution being embroiled in the appropriating politics of memory, the author argues with the opinion of Barbara Fatyga who views folk culture as the modern popular culture.

Źródło:

Konteksty Kultury; 2020, 17, 4; 409-422
2083-7658
2353-1991

Pojawia się w:

Konteksty Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 60.

Tytuł:

Językowo-kulturowy obraz pszenicy (triticum) w języku polskim

Autorzy:

Bartmiński, Jerzy
Kaczan, Anna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611756.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

linguo-cultural worldview
cognitive definition
Polish folk culture
językowo-kulturowy obraz świata
definicja kognitywna
polska kultura ludowa

Opis:

The reconstruction of the Polish linguo-cultural view of wheat proposed here rests on the principles of the cognitive definition, which goes beyond the tenets of structural linguistics, takes into account all the connotations evoked by a given expression, as well as the relationship between the object’s name and the object itself. It is non-encyclopedic in nature. The data analysed here are of the linguistic type (lexis, phraseology, and stereotypical texts of various genres, such as riddles, proverbs, auguries, songs, tales, legends, written poetry), as well as of the co-linguistic type (ethnographic records of beliefs and practices), and come from the archives of the Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols. The dictionary’s volume on plants is now under preparation.
Celem artykułu jest rekonstrukcja językowo-kulturowego obrazu pszenicy w języku polskim. Rekonstrukcja ta oparta jest na założeniach tzw. definicji kognitywnej, która wychodzi poza postulaty semantyki strukturalnej, uwzględnia wszystkie składniki konotowane przez wyrażenie językowe, uwzględnia relacje przedmiot – nazwa przedmiotu i nie ma charakteru encyklopedycznego. Podstawę materiałową stanowią dane językowe (słownictwo i frazeologia oraz teksty kliszowane w szerokim wachlarzu gatunków (m.in. zagadki, przysłowia, przepowiednie, pieśni w różnych odmianach gatunkowych, bajki, legendy, pisana poezja chłopska) i „przyjęzykowe” (etnograficzne zapisy wierzeń i praktyk) pochodzące z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych, którego tom Rośliny jest obecnie opracowywany.

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 61.

Tytuł:

Małe, czarne, okrągłe, a każdego wyszczypie. O pieprzu i pieprzeniu w polszczyźnie ludowej i potocznej

Autorzy:

Prorok, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611829.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

plant
Polish folk culture
cognitive definition
obscene expressions
swearwords
rośliny
polska kultura ludowa
definicja kognitywna
wulgaryzmy
przekleństwa

Opis:

The first part of the article is devoted to a reconstruction, by means of the cognitive definition, of the linguo-cultural view of pepper in Polish folk culture. The rich body of 19th- and 20th-c. data comes from the files of the Dictionary of Folk Stereotypes and Symbols (text of folklore in a variety of genres, records of beliefs and cultural practices) as well as from dictionaries of Polish (general, dialectal, phraseological, and etymological). Pepper is imaged through language not only as a hot and bitter spice, formerly expensive and much desired, but also as a substance with several applications in medicine and magic. Because of its sharp taste, pepper also connotes such features as ‘malice’, ‘offense’, ‘indecency’, ‘vulgaritycoarseness’, ‘destruction’, or ‘stupidity’, which is especially conspicuous in the semantics of its many derivatives, mainly obscene expressions and swearwords such as pieprzyć ‘talk bullshit’ or ‘screw’, spieprzyć ‘screwfuck up’, zapieprzyć ‘steal’, wypieprzyć ‘dump’, etc. These are in focus in the second part of the article, where it is investigated how they are related to the linguo-cultural stereotype of pepper.
W pierwszej części artykułu autorka rekonstruuje metodą definicji kognitywnej językowo-kulturowy obraz pieprzu w polskiej tradycji ludowej. Podstawę analizy stanowi bogaty materiał XIX- i XX-wieczny pochodzący z kartoteki Słownika stereotypów i symboli ludowych (różnogatunkowe teksty folkloru oraz zapisy wierzeń i opisy praktyk ludowych) oraz dane systemowe czerpane ze słowników języka polskiego (ogólnych, gwarowych, frazeologicznych, etymologicznych). Pieprz jest traktowany nie tylko jako ostro-gorzka przyprawa, dawniej droga i pożądana, ale też jako środek mający liczne zastosowania lecznicze i magiczne. Ze względu na palący smak konotuje też takie cechy, jak złośliwość, obraza, nieprzyzwoitość, wulgarność, zniszczenie, głupota, co jest szczególnie widoczne w znaczeniach licznych derywatów pochodzących od wyrazu pieprz, głównie czasowników, należących dziś do „kanonu” polskich przekleństw i wulgaryzmów, np. pieprzyć, spieprzyć, zapieprzyć, wypieprzyć i in. Ich analizą zajmuje się autorka w drugiej części artykułu, próbując określić, na ile bliski jest ich związek z językowo-kulturowym stereotypem pieprzu.

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2017, 29
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 62.

Tytuł:

„Mały” romantyzm w sprawie ludu. Bunty chłopskie w wybranych wierszach Lucjana Siemieńskiego
“Low” Romanticism for the Folk Cause: Peasant Revolts in Selected Poems by Lucjan Siemieński

Autorzy:

Czech, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/694935.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

“low” Romanticism
inland poetry
Lucjan Siemieński
peasant revolts
folk culture
„mały” romantyzm
poezja krajowa
bunty chłopskie
ludowość

Opis:

Romantic literature, dominated by the great artistic personalities (of Mickiewicz, Słowacki, and Krasiński), was founded on the category of “folksiness” and “folk culture”, understood as a mythical and spiritual foundation of the Polish identity. However, the dominating trend of “high” Romantic literature was accompanied by the lyrical work of the inland poets, who created another social project, based on the desire to be “the voice of the common people”.“Narzeczony”, “Napierski” and “Czerniawa” are three original poems by Lucjan Siemieński, stylized after rustic dumkas and focused on peasant revolts. The perspective of Siemieński’s poetry enables us to see the “Mickiewicz’s era” as a heterogeneous structure, leaving space for the inland poetry that lets the “folk histories” resound and that treats the issues of peasants as vital societal problems even if they were marginalized within the dominating discourse. The case of Siemieński opens up a perspective of reading the Romantic inland poetry as a space within which there could be produced a revolutionary language of a new social order. 
Literatura romantyzmu, zdominowana przez wielkie indywidualności artystyczne (Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego), została ufundowana na kategorii „ludowości”, rozumianej jako mityczny, duchowy fundament polskiej tożsamości. Obok dominującego nurtu „wielkiej” literatury romantycznej w epoce tworzyli jednak także poeci krajowi, którzy wypracowali poetycki projekt społeczny, zasadzony na pragnieniu mówienia "głosem ludu".Narzeczony, Napierski i Czerniawa to trzy oryginalne utwory Lucjana Siemieńskiego, stylizowane na ludowe dumki i poruszające tematykę buntów chłopskich. Spotkanie z tekstami Siemieńskiego pozwala spojrzeć na „epokę Mickiewicza” jako strukturę niejednolitą, w której znalazło się miejsce także dla liryki krajowej, pozwalającej wybrzmieć „ludowym opowieściom” i traktującej kwestię chłopską jako żywy, choć zmarginalizowany w dominującym dyskursie, problem społeczny. Przykład Siemieńskiego otwiera perspektywę odczytywania romantycznej poezji krajowej jako przestrzeni, w obrębie której mógł wytworzyć się rewolucyjny język nowego porządku społecznego.

Źródło:

Literatura Ludowa; 2019, 63, 3; 14-21
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 63.

Tytuł:

Dzień świętego Szczepana w religijności i kulturze ludowej w Polsce
Saint Stephens Day in Religiousness and Folk Culture in Poland

Autorzy:

Kupisiński, Zdzisław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2036020.pdf

Data publikacji:

2019-08-27

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

zwyczaje i obrzędy
kultura ludowa
religijność ludowa
św. Szczepan
liturgia
owies
customs and rituals
folk culture
folk religion
St. Stephen
liturgy
oats

Opis:

Artykuł poświęcony jest św. Szczepanowi – pierwszemu chrześcijańskiemu męczennikowi, którego święto w liturgii Kościoła katolickiego przypada w drugi dzień Bożego Narodzenia, tj. 26 grudnia. Autor omawia oddziaływanie patrona tego dnia na życie codzienne oraz formy świętowania mieszkańców wsi. Kult świętego Szczepana zauważalny jest nie tylko w religijności ludowej, ale także w obrzędowości ludowej charakterystycznej dla tego święta. W opracowaniu tematu autor wykorzystał własne etnograficzne badania terenowe prowadzone w subregionach opoczyńskim i radomskim nad obrzędowością doroczną (1990-1994) oraz doroczną i funeralną (1997-2006), jak również literaturę przedmiotu z zakresu teologii i religioznawstwa. W wierzeniach ludowych wokół św. Szczepana skoncentrowały się niektóre przedchrześcijańskie praktyki agrarne, ale po nadaniu im chrześcijańskiej interpretacji zostały włączone w liturgię Kościoła. Jednym z powszechnych zwyczajów jest święcenie przez księdza owsa w kościele i wzajemne obsypywanie się nim. Dawniej był to obrzęd magiczny mający zapewnić pomyślność w uprawie zbóż i gospodarstwie. Po uzyskaniu chrześcijańskiej wykładni stał się symbolem ukamienowania św. Szczepana. Ponadto autor przedstawia i analizuje inne zwyczaje i obrzędy ludowe charakterystyczne dla tego dnia, jak składanie życzeń, kolędowanie, rozwiązywanie przez służbę umów o pracę czy kojarzenie małżeństw.
The article concerns Saint Stephen, the first Christian martyr whose feast in the liturgy of the Catholic Church falls on the second day of Christmas, i.e., 26th of December. The veneration of the saint is seen not only in folk religiosity, but also in folk rituals characteristic for this holiday. The author used his own ethnographic field research conducted in the Opoczno and Radom subregions on annual rituals (1990-1994) and annual and funeral rituals (1997-2006), as well as the theological and religious literature on the subject. In folk beliefs around the figure of St. Stephen some pre-Christian agrarian practices were focused, but after giving them a Christian interpretation they were incorporated into the Church liturgy. One of the common customs is that a priest will bless oats in the church, which people then throw at each other. In the past it was a magical ritual to ensure prosperity in the growing of cereals and on the farm. After giving it a Christian interpretation, it symbolizes the stoning of the patron saint of that day – St. Stephen. In addition, the article discusses other customs and folk ceremonies characteristic of this holiday, such as: exchanging wishes, carol singing, termination of employment by servants or marriage matching.

Źródło:

Roczniki Teologiczne; 2019, 66, 9; 127-139
2353-7272

Pojawia się w:

Roczniki Teologiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 64.

Tytuł:

„Etnomuzykologia Polska” – nowe pismo poświęcone tradycji i współczesności

Autorzy:

Smyk, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/694925.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

etnomuzykologia
muzyka ludowa
muzyka popularna
muzyka dworska
muzyka religijna
kultura ludowa
kultura tradycyjna
ethnomusicology
folk music
popular music
court music
religious music
folk culture
traditional culture

Opis:

Tekst prezentuje nowe czasopismo "Etnomuzykologia Polska", wydawane przez Instytut Muzykologii UW i Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne. Ukazały się dotąd dwa numery pisma, nr 1/2016 i nr 2/2017. Redaktorami są dr W. Grozdew-Kołacińska (Inatytut Sztuki PAN) i dr hab. T. Nowak (IM UW). Strona czasopisma: http://www.etno.imuz.uw.edu.pl
The text presents a new journal: „Etnomuzykologia Polska” (2016), numer 1, ss. 140; (2017) numer 2, ss. 104, W. Grozdew-Kołacińska, T. Nowak (red.), Warszawa: Zakład Etnomuzykologii Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego, Polskie Seminarium Etnomuzykologiczne.

Źródło:

Literatura Ludowa; 2018, 62, 6
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 65.

Tytuł:

Desakralizacja folkloru − jej przejawy muzyczne i kulturowe

Autorzy:

Dadak-Kozicka, Katarzyna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/668993.pdf

Data publikacji:

2013

Wydawca:

Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie

Tematy:

folklore
folk culture
folk songs
folk beliefs
hermeneutics of folklore
mythologization of folklore
folklor
kultura ludowa
pieśni ludowe
wierzenia ludowe
hermeneutyka folkloru
mitologizacja folkloru

Opis:

The religious dimension of traditional culture – crucial to the understanding of the rituals which form a commentary on the cycle of the life of nature (annual rituals) and the life of humankind (family rituals) – is of particular importance, but it is also difficult to research. The ethnologists who documented folklore were sensitive to this aspect of culture (i.e. the suprasensory life) even as early as the eighteenth century, but they did not know how to document it correctly, and imposed their own ideas – e.g., deistic ones – on the mentality and the imagination of the rustic population as revealed in their art. Incomplete (i.e., concerned with selected aspects of culture and art) and not very accurate documentation (searching for folklore’s original versions, e.g., the brothers Grimm) resulted in the creation of standards of fairytales or songs which make reading their content and interpreting their form correctly more difficult today. Yet in folklore the content, the form and the function were organically bound together. This rather inadequate documentation encouraged erroneous interpretations, and even the mythologising of folklore in later periods, Documentation was shaped to fit in with the assumptions and ideas of the researchers, thus falsifying, in particular, the unique character of folk symbolism and poetics, the distinctiveness of folk thinking. In fact, it was not until the nineteenth century that Oskar Kolberg created reasonably full and reliable documentation of folk art – viewed in the context of traditional culture and nature – in his monumental work Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce [People, their customs, way of life, speech, legends, proverbs, rituals, magic, games, songs, music and dances] (1856–1890 – 33 volumes). Ritual folklore, still quite active at that time, reveals both the multifunctionality of forms (associated with the musical and poetic styles), as well as the hierarchical order of functions and values – from the religious, through ethical, aesthetic, cognitive and socialising ones, to the ludic function.At the same time ritual folklore reveals a tendency towards an increasingly prominent emphasis on the ludic function, at the expense of functions concerned with belief, religion and philosophy. This can be seen in the gradual disappearance of archaic ritual chants with original tonal-melodic patterns, slow tempos and a-metric structure. These chants were a manifestation of a contemplative-reflective attitude towards the world and towards life, regarded as sacred. In the twentieth century, harvest chants represented a relic of this attitude. The unique nature of rustic culture expressed in these chants was investigated by E. JagiełłoŁysiowa (Elementy stylów życia ludności wiejskiej [Elements of lifestyles of the rural population], 1978). She emphasised the changes taking place in the attitudes of peasants towards nature, and in particular towards the nourishing Mother Earth and work on the land; these were losing the religious dimension in favour of an economic approach towards all work, while the ritual celebrations were gradually becoming predominantly a form of entertainment. Replacing the ritual chants with ditties, frequently of a lewd character (at one time these forms complemented each other), is a symptom of the changes – the disappearance of the contemplative-reflective attitude to the life of nature and humankind, the loss of the sacral dimension. The archaic style of chanting thus disappears as well.
The religious dimension of traditional culture – crucial to the understanding of the rituals which form a commentary on the cycle of the life of nature (annual rituals) and the life of humankind (family rituals) – is of particular importance, but it is also difficult to research. The ethnologists who documented folklore were sensitive to this aspect of culture (i.e. the suprasensory life) even as early as the eighteenth century, but they did not know how to document it correctly, and imposed their own ideas – e.g., deistic ones – on the mentality and the imagination of the rustic population as revealed in their art. Incomplete (i.e., concerned with selected aspects of culture and art) and not very accurate documentation (searching for folklore’s original versions, e.g., the brothers Grimm) resulted in the creation of standards of fairytales or songs which make reading their content and interpreting their form correctly more difficult today. Yet in folklore the content, the form and the function were organically bound together. This rather inadequate documentation encouraged erroneous interpretations, and even the mythologising of folklore in later periods, Documentation was shaped to fit in with the assumptions and ideas of the researchers, thus falsifying, in particular, the unique character of folk symbolism and poetics, the distinctiveness of folk thinking. In fact, it was not until the nineteenth century that Oskar Kolberg created reasonably full and reliable documentation of folk art – viewed in the context of traditional culture and nature – in his monumental work Lud, jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce [People, their customs, way of life, speech, legends, proverbs, rituals, magic, games, songs, music and dances] (1856–1890 – 33 volumes). Ritual folklore, still quite active at that time, reveals both the multifunctionality of forms (associated with the musical and poetic styles), as well as the hierarchical order of functions and values – from the religious, through ethical, aesthetic, cognitive and socialising ones, to the ludic function.At the same time ritual folklore reveals a tendency towards an increasingly prominent emphasis on the ludic function, at the expense of functions concerned with belief, religion and philosophy. This can be seen in the gradual disappearance of archaic ritual chants with original tonal-melodic patterns, slow tempos and a-metric structure. These chants were a manifestation of a contemplative-reflective attitude towards the world and towards life, regarded as sacred. In the twentieth century, harvest chants represented a relic of this attitude. The unique nature of rustic culture expressed in these chants was investigated by E. JagiełłoŁysiowa (Elementy stylów życia ludności wiejskiej [Elements of lifestyles of the rural population], 1978). She emphasised the changes taking place in the attitudes of peasants towards nature, and in particular towards the nourishing Mother Earth and work on the land; these were losing the religious dimension in favour of an economic approach towards all work, while the ritual celebrations were gradually becoming predominantly a form of entertainment. Replacing the ritual chants with ditties, frequently of a lewd character (at one time these forms complemented each other), is a symptom of the changes – the disappearance of the contemplative-reflective attitude to the life of nature and humankind, the loss of the sacral dimension. The archaic style of chanting thus disappears as well.

Źródło:

Pro Musica Sacra; 2013, 11
2083-4039

Pojawia się w:

Pro Musica Sacra

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 66.

Tytuł:

Czy choroba jest kobietą? – o językowym obrazie wybranych dolegliwości (rozważania na podstawie tekstów polskiego folkloru)
Is the Disease a Woman? – about the Linguistic Image of Selected Ailments (Considerations Based on the Texts of Polish Folklore)

Autorzy:

Marczewska, Marzena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2895984.pdf

Data publikacji:

2023-06-27

Wydawca:

Wydawnictwo HUMANICA

Tematy:

polska kultura ludowa
etnolingwistyka
językowy obraz świata
choroba
kobieta
Polish folk culture
ethnolinguistics
linguistic worldview
disease
woman

Opis:

Autorka koncentruje się na przedstawieniu utrwalonych w polskiej kulturze ludowej wyobrażeń choroby. Przywołuje różnorodne dane językowe (od nazw po teksty) poświadczające ślady dawnych wierzeń dotyczących postrzegania poszczególnych dolegliwości na podobieństwo żywych istot, zwłaszcza kobiet. Wskazuje również podstawowe przyczyny antropomorfizowania chorób.
The author focuses on presenting the linguistic images of the disease established in Polish folk culture. She analyzes various linguistic data (from names to texts) that testify to traces of old beliefs regarding the perception of individual ailments as living beings, especially women. The article also discusses the primary causes of the disease anthropomorphization.

Źródło:

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych; 2023, 1(14); 223-239
2451-3539
2543-7011

Pojawia się w:

Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 67.

Tytuł:

Narzędzia powrotu. Ludowe, wiejskie i chłopskie w poezji Piotra Szewca
Tools of Return: the Folk, the Rural and the Peasant in the Poetry of Piotr Szewc

Autorzy:

Tomczok, Marta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/54138956.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Uniwersytet Jagielloński. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematy:

narzędzia wiejskie
kabała żydowska
ludowość
folklor
wieś
Piotr Szewc
peasant tools
Jewish Kabbalah
folk culture
folklore
village

Opis:

Rozważaniom towarzyszy założenie, że poezję Szewca należy przede wszystkim widzieć w układzie poglądów badaczy starszej generacji, a nie w kontekście najnowszych dyskusji o miejscu polskiej wsi w kulturze. Wpływ na to miały – w zakresie, który będzie mnie tu przede wszystkim interesował, refleksji na temat wsi – wspomnienia poety z okresu dzieciństwa i wczesnej młodości, przypadającego na lata sześćdziesiąte i siedemdziesiąte. Prawdopodobnie większość poetyckich obrazów wsi w tej poezji została ukształtowana w wyniku najwcześniejszych doświadczeń. Analizowane wiersze pochodzą z rożnych okresów życia poety, część z nich czeka dopiero na publikację. W artykule została wykorzystana wiedza z zakresu socjologii wsi, filozofii rzeczy oraz kabały żydowskiej. Obiektem najintensywniejszego namysłu są podręczne wiejskie narzędzia. Autorka stawia pytanie, z czego wynika ich obecność w wierszach, do czego służą, dlaczego Szewc pamięta o nich w sposób szczególny. Rozważa też, jak na tym tle definiowane są pojęcia elementarne, takie jak wiejskie, chłopskie, ludowość czy folklor, co z kolei prowadzi do uwag o charakterze ogólniejszym, czym dzisiaj w poezji jest ludowość i w jaki sposób jej obecna wersja współgra z tradycją. 
The following considerations are accompanied by the assumption that the poetry of Szewc should be primarily viewed in the framework of opinions represented by the researchers of the older generation and not in the context of the recent discussions about the place of Polish village in the culture. Influential – to the extent most interesting to the author: the reflection concerning the village – were poet’s memories from the time of his childhood and early adulthood, which coincided with the 60s and the 70s. Most probably the majority of poetic village visions in his poetry was formed as a result of the earliest experiences. The analysed poems come from different periods in poet’s life, some of them are still awaiting their publication. In the article the knowledge regarding village sociology, philosophy of things and the Jewish Kabbalah was utilised. The object of the utmost intensive consideration were the handy peasant tools. The author poses a question as to their presence in the poems, their role and the reason why Szewc remembers them in this particular way. The author also reminiscences over the way the elementary ideas of village, peasantry, folk culture or folklore are being defined, which leads to the remarks of a more general character on what is the folk culture in today’s poetry and in what way its modern version coexists with the tradition.

Źródło:

Konteksty Kultury; 2020, 17, 4; 441-452
2083-7658
2353-1991

Pojawia się w:

Konteksty Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 68.

Tytuł:

O muzealnym magazynie rzeczy

Autorzy:

Święch, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1201087.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

muzealnictwo
kolekcja
wystawa magazynowa
przedmioty
kultura typu ludowego
zapis filmowy
museology
collection
storeroom exhibition
objects
folk culture
video recording

Opis:

Artykuł jest odautorską refleksją na temat koncepcji, budowania scenariusza i problemów dotyczących stałej wystawy pt Porządek rzeczy. Magazyn Piotra B. Szackiego czynnej w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Punktem wyjścia jest kolekcja z zakresu gospodarki podstawowej i rzemiosł , którą tworzył wybitny muzealnik , pracownik tego muzeum – Piotr Szacki. Artykuł przedstawia jak i dlaczego magazyn muzealny z tą kolekcja został zaprezentowany w formie wystawy. Zarysowuje także tło tych działań : wcześniejsze modele kolekcjonerskie w muzealnictwie etnograficznym oraz inne zbliżone formą realizacje wystawowe w polskich muzeach. Na koniec przedstawia działania podejmowane na otwartej już wystawie (nie zawsze dobrze oceniane) oraz opinie zwiedzających.
The article explores the author’s thoughts on the artistic conception, scenario, and problems related to the permanent exhibition “The Order of Things. The storeroom of Piotr B. Szacki” held in the National Ethnographic Museum in Warsaw. The starting point is the collection related to primary economy and crafts, which was created by the Museum’s staff member and remarkable museologist, Piotr Szacki. The article discusses how and why the Museum’s storeroom that houses the collection has been transformed into an exhibition. Additionally, it outlines the background ofthe exhibition, including earlier collection models in ethnographic museology and similar exhibitions in Polish museums. Finally, the article outlines the activities around the already opened exhibition (not always well-received) and opinions of visitors.

Źródło:

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej; 2020, 7; 43-60
2391-6869

Pojawia się w:

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 69.

Tytuł:

Motyw anioła w tradycyjnych wyobrażeniach ludowych
The angels motives in traditional folk imaginary

Autorzy:

Kulesza-Gierat, Monika

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2164415.pdf

Data publikacji:

2009-12-15

Wydawca:

Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

motyw anioła
Kościół
kultura ludowa
tradycje
Kurpiowszczyzna
the angel’s motive
Church
the folk culture
traditions
the Kurpie region

Opis:

Artykuł poświęcony jest motywowi anioła w tradycyjnych wyobrażeniach ludowych z uzwzględnieniem kolorytu tejże postaci na obszarze Kurpiowszczyzny. Przytoczone zostały wybrane zwyczaje, podania, baśnie i legendy ludowe z obecną tam postacią anioła i omówieniu poddano rolę, jaką zazwyczaj on pełni w systemie wyobrażeń ludowych – od ról typowych i konwencjonalnych aż po funkcje wyłamujące się z kanonu chrześcijańskich wierzeń. Prześledzenie różnorodnych ról, jakie anioł spełnia w tradycji ludowej, każe traktować go jako stały i niezbywalny element ludowej wyobraźni.
The paper’s subject-matter is on the angel‘s motives in traditional folk imaginary that have for centuries been present in the Kurpie region culture. Various examples of regional habits, fairy-tales and legends in which a figure of angel is either central or derivative have been mentioned. The conventional (Christian) and uncoventional role of this figure has been construed. Critical analysis of the role of angels in the Kurpie folk tradition lets us state that the angel‘s motives are both indispensible and vivid characteristics of folk imaginary narration.

Źródło:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2009, Zeszyt, XXIII; 53-64
0860-9608

Pojawia się w:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 70.

Tytuł:

Muzykujące istoty nieziemskie: kulturowe przemiany obrzędowej antymuzyki i antyinstrumentów
Musical Otherwordly Beings: Cultural Transformations of Ritual Anti-Music and Anti-Instruments

Autorzy:

Przerembski, Zbigniew Jerzy

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31341628.pdf

Data publikacji:

2022

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

muzykujące istoty nieziemskie
antymuzyka
antyinstrumenty
przemiany kultury ludowej
musical unearthly beings
anti-music
anti-instruments
transformations of folk culture

Opis:

Artykuł nawiązuje do znamiennych dla kultury europejskiej od czasów średniowiecza, przez nowożytność, do współczesności wyobrażeń istot nieziemskich, tak dobrych jak i złych, grających na różnych instrumentach muzycznych. W kulturze ludowej dokumentowano (głównie od XIX wieku) zjawisko rytalnej wrzawy, czynionej także na tzw. antyinstrumentach i zwanej antymuzyką. Współcześnie, w dobie folkloru scenicznego, na Kaszubach dawne obrzędowe antyinstrumenty: skrzypce diabelskie i burczybas, stały się instrumentami perkusyjnymi w kaszubskich kapelach ludowych. Pełnią one w nich dodatkową, a może podstawową funkcję – znaku tożsamości regionalnej Kaszubów. Tematyka muzykujących istot nadprzyrodzonych stała się modna w współczesnej sztuce ludowej w Polsce. Nierzadko przedstawiane są muzykujące anioły, ale też diabły, różnymi instrumentami, także ludowymi. Zanik tradycyjnej wiary w ludową, metafizyczną wizję świata umożliwił „wyposażenie” diabłów w antyinstrumenty, które długo były ludzką bronią przeciwko nim. W sztuce ludowej wyobrażenia tego rodzaju nabrały charakteru groteskowego.
This article refers to the notions of otherworldly beings, both good and bad, playing on various musical instruments, which have been a significant part of European culture from the Middle Ages through to the present day. This phenomenon of a ritual uproar has been long documented in folk culture, mainly from the 19th century, performed on so-called anti-instruments and termed anti-music. Nowadays in Kashubia, in the era of stage folklore, the old ritual anti-instruments, i.e. the devil’s violin and burczybas, have become percussion instruments in Kashubian folk bands. They play an additional, or perhaps a basic, function, as a sign of the regional identity of the Kashubians. The subject of music-making supernatural beings has also become fashionable in contemporary folk art in Poland. Music-making angels are often presented, but devils too, with various instruments, including folk ones. The disappearance of the traditional belief in the folk metaphysical vision of the world has made it possible to “equip” devils with those anti-instruments that had long been a human weapon against them. In folk art, images of this kind took on a grotesque character.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2022, 70, 12; 137-149
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 71.

Tytuł:

Świat gdzie indziej? Magazyn „Kultura Wsi. Ludzie, Wydarzenia, Przemiany” w latach 2014–2016
World somewhere else? Magazine “Kultura Wsi. Ludzie. Wydarzenia. Przemiany” in 2014–2016

Autorzy:

Przybysz-Stawska, Magdalena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2142370.pdf

Data publikacji:

2022-10-14

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

wieś
kultura ludowa
kultura chłopska
„Kultura Wsi”
Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego
village
folk culture
peasant culture
Central Agricultural Library of Michał Oczapowski

Opis:

W artykule podjęto próbę prezentacji magazynu „Kultura Wsi. Ludzie. Wydarzenia. Przemiany” i przyporządkowania go do określonego typu prasy. Przeanalizowano zawartość periodyku pod kątem założonych przez redakcję funkcji. W badaniach dążono również do uchwycenia wizerunku współczesnej wsi polskiej, wyłaniającego się z tekstów zamieszczonych na łamach pisma. Starano się także odpowiedzieć na pytanie dotyczące przyczyn upadku tytułu.
The paper attempts to present the magazine „Kultura Wsi. Ludzie. Wydarzenia. Przemiany” and its assignment to a specific type of press. The content of the journal was analyzed in terms of the functions assumed by the editors. The research also sought to capture the image of the modern Polish village, appearing from the texts in the magazine. Attempts were also made to answer the question about the reasons for the fall of the title.

Źródło:

Zeszyty Wiejskie; 2022, 28; 121-150
1506-6541

Pojawia się w:

Zeszyty Wiejskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 72.

Tytuł:

TRADYCJA I KULTURA LUDOWA NOWEJ SŁUPI JAKO ISTOTNY ELEMENT ATRAKCYJNOŚCI TURYSTYCZNEJ REGIONU
TRADITION AND FOLK CULTURE OF THE NEW SŁUPIA AS AN IMPORTANT ELEMENT OF THE TOURIST ATRACTIVENESS OF THE AREA

Autorzy:

WROŃSKA-KICZOR, JANINA

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/476103.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Wyższa Szkoła Turystyki i Języków Obcych. Wydawnictwo WSTiJO

Tematy:

tradycja i kultura ludowa
turystyka kulturowa
atrakcyjność turystyczna
produkt turystyczny
tradition and folk culture
cultural tourism
tourist attractiveness
tourist product

Opis:

Celem opracowania jest próba prezentacji zasobów kultury i tradycji ludowej gminy Nowa Słupia jako istotnego elementu atrakcyjności turystycznej regionu. Realizacja celu pracy objęła charakterystykę walorów turystycznych, ocenę stanu zagospodarowania turystycznego oraz analizę ruchu turystycznego w oparciu o dane ze statystyki masowej. Z badań wynika, że odziedziczone zasoby kultury i tradycji ludowej są kultywowanie na terenie gminy Nowa Słupia. Ich obecność budzi duże zainteresowanie wśród odwiedzających rejon gości, a także odpowiada za wysoki stopień nasycenia obszaru walorami turystycznymi. Charakter owych obszarów stanowią główne elementy, które warunkują atrakcyjność turystyczną regionu.
The aim of this paper is an attempt to present the cultural and folk traditions of the Nowa Słupia community as an important element of the tourist attractiveness of the region. Realization of the purpose of the work covered the characteristics of tourist values, the assessment of the state of tourism development and the analysis of tourism based on data from mass statistics. The research shows that the inherited resources of culture and folk tradition are cultivating in Nowa Słupia commune. Their presence raises a lot of interest among visitor visitors, as well as the high degree of tourist area’s saturation and their character are the main elements that determine the attractiveness of the region’s tourism.

Źródło:

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja; 2017, 2(20); 91-106
1899-7228

Pojawia się w:

Zeszyty Naukowe. Turystyka i Rekreacja

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 73.

Tytuł:

Anielskie tropy w literackiej twórczości Gustawa Morcinka
Angelic tropes in the literary work of Gustaw Morcinek

Autorzy:

Goszyc-Góreczna, Hanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2216779.pdf

Data publikacji:

2021

Wydawca:

Akademia Wychowania Fizycznego im. Jerzego Kukuczki w Katowicach

Tematy:

Anioł
anielski
Gustaw Morcinek
demonologia
literatura
Górny Śląsk
kultura ludowa
folklor
Angel
angelic
demonology
literature
Upper Silesia
folklore
folk culture

Opis:

Istoty anielskie, ze względu na przypisane im niezwykłe charyzmaty oraz ich przynależność do świata transcendencji, od zarania dziejów mieszczą się w centrum zainteresowań człowieka, co z kolei znajduje swoje odzwierciedlenie w literaturze, zwłaszcza w bajkach i baśniach, które gatunkowo są równie ezoteryczne jak postać samego anioła. Stworzenia te zwykle określane są jako byty niematerialne z atrybutami, takimi jak skrzydła i aureola. Gdy postaci te są upersonifikowane, reprezentują cechy typowo ludzkie: dobroć, opiekuńczość, życzliwość, współczucie, co sprawia, że anioły stają się jeszcze bliższe człowiekowi. Niniejszy artykuł to efekt przeprowadzonych interdyscyplinarnych badań obejmujących takie dyscypliny naukowe, jak: literaturoznawstwo, kulturoznawstwo oraz religioznawstwo. Poczynione studia dotyczą metodyki wprowadzania anielskich wątków do utworów literackich Gustawa Morcinka. Celem analizy było przedstawienie, w jaki sposób motyw anioła funkcjonuje w twórczości pisarza, jaka jest jego rola oraz to, jakim metamorfozom poddana została postać tego skrzydlatego niebiańskiego ducha w wybranych dziełach autora. W oparciu o wybraną literaturę podmiotu oraz na podstawie analizy naukowych dyskursów podejmujących kwestię anielskich istot wykazano, że kultura ludowa wytworzyła wiele innych niż biblijne funkcji skrzydlatych istot. Morcinkowe anioły określają dobro (ze względu na przypisane im pozytywne cechy charakteru oraz funkcje). Psocą, figlują, ale ich działanie przynosi pozytywne skutki, wspólnie z górnikami fedrują dla Jezuska, czasem ulegają uczłowieczeniu i przybierają postać kobiety lub też Skarbnika – Anioła Stróża górników. Stają się też ramieniem sprawiedliwości dla człowieka, któremu wymierzają karę za przewinienia, jakie popełnił przeciw Bogu. Współcześnie zainteresowanie istotą anioła jest pokłosiem bogatej wyobraźni ludowej a sama postać coraz częściej staje się popularnym tematem badań m.in. etnologów, folklorystów, a także literaturoznawców. Wcześniejsze, ludowe wyobrażenia o aniołach, były skonkretyzowane, przedstawiały anioły w sposób jednoznaczny, jako nieodłącznie powiązane z pojęciem folkloru. Z czasem jednak wizerunek ten zaczął się zmieniać. Aktualnie poddawany jest rozmaitym metamorfozom, czego dowodzą omówione w artykule teksty Gustawa Morcinka.
Angelic beings, due to the extraordinary charisms assigned to them and their belonging to the world of transcendence, have been the centre of human interest since the dawn of time, which in turn is reflected in literature, especially in fairy tales and fairy tales, which are as esoteric as the figure of the angel himself. These creatures are usually referred to as immaterial beings, whose attributes are wings and halo. When these figures are personified, they represent typically human qualities: kindness, caring, and compassion, which makes angels even closer to man. This article is the result of interdisciplinary research covering such scientific fields as literary, cultural, and religious studies. The studies concern the methodology of introducing angelic motifs into the literary works of Gustaw Morcinek. The analysis aimed to present how the motif of the angel functions in the writer’s work, what its role is and what metamorphoses the figure of this winged celestial spirit was subjected to in selected works of the author. Based on the selected literature on the subject and based on the analysis of scientific discourses dealing with the issue of angelic beings, it has been shown that folk culture has produced many functions other than the biblical functions of winged beings. Morcinek’s angels determine the good (due to their positive character traits and functions). They spoil, they prank, but their action brings positive results; they are mining for Jesus together with the miners, and sometimes they become humanized and take the form of a woman or the Treasurer – the Guardian Angel of miners. However, it happens that they become a system of justice for a man whom they punish for the offences he has committed against God. Nowadays, interest in the angel’s essence is the result of a rich folk imagination and is increasingly becoming a popular research topic, i.a.: ethnologists, folklorists, and literary scholars. Earlier, folk ideas about angels were concretized, unambiguously depicting angels as inherent in the concept of folklore. Over time, however, this image began to change. Currently, it is undergoing various metamorphoses, as evidenced by the texts of Gustaw Morcinek discussed in the article.

Źródło:

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy; 2021, 2(62); 65-85
2084-5464

Pojawia się w:

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 74.

Tytuł:

ZABAWA W KONTEKŚCIE KULTUROWYM. CZĘŚĆ II. KORELACJA ZABAWY Z PRACĄ
PLAY IN A CULTURAL CONTEXT. PART TWO: CORRELATION BETWEEN WORK AND PLAY

Autorzy:

Romanowska, Teresa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/546585.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

folk culture,
work,
play,
homo ludens,
handmade toys,
social life,
annual customs,
celebrations,
holidays,
everyday life,
correlation,
recurrence,
free time,
spontaneity

Opis:

The article analyses own research and literature findings about correlation between work and play. The research was conducted by using the following methods: ethnographic interviews with Elk region citizens, analysis of diaries and autobiographies. From a contemporary perspective, the author reaches for memories of people in various age. They describe their childhood, when work was usually related with play and toys were handmade by children and adults. These memories are presented as a continuation of theoretical presentation of the topic in the first chapter of the article. In traditional cultures adults had designated time for work, and for rest and celebration. The memories show that children despite having work duties were able to play also during noncelebration time and sometimes they perceived work as something fun to do. Such attitude is natural for children. It is easier for them to go outside their everyday life and find some temporary activities. Characteristic for folk culture recurrence is the reason that some annual customs has survived and both children and adults participate in them. However everyday life of the authors of the memories and also of other people has changed significantly, mainly due to modern technologies.

Źródło:

Civitas et Lex; 2018, 3(19); 63-76
2392-0300

Pojawia się w:

Civitas et Lex

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 75.

Tytuł:

Птичий Рай: о судьбе райских птиц на Руси в Новое время

Autorzy:

Кузнецова, Ольга

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2034781.pdf

Data publikacji:

2021-12-23

Wydawca:

Uniwersytet Łódzki. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Tematy:

райская птица
книжная и народная культуры
Новое время
топос рая
эклектичность
bird of paradise
high culture and folk culture
Modern Times
the Garden of Eden topos
eclecticism

Opis:

Статья посвящена истории образов чудесных птиц в русской культуре XVII—XVIII веков. На стыке Средневековья и pаннего Нового времени сирин, алконост, феникс, гамаюн и дру- гие райские птицы претерпевают метаморфозы: они сближаются, приобретают общие черты и в конечном счете начинают смешиваться в текстах и визуальной культуре. Кроме того, в круг райских птиц включаются реально существующие виды с ярким оперением или необычным го- лосом: павлины, канарейки, попугаи, снегири. Этот новый «птичий пантеон» возникает под вли- янием перехода от средневекового книжного мышления к новому, рационалистическому, и од- новременно при переходе образов из элитарной культуры в массовую. Народное воображение создаёт идеализированный топос рая с лубочно-яркими персонажами и их диковинными свой- ствами: гротеск в этом художественном пространстве служит для усиления экспрессии. В то же время в литературе гиперболические описания птиц уходят в сферу комического: с помощью чрезмерных характеристик персонажи басен и публицистических произведений высмеиваются (ворона с «ангельским» голосом, в павлиньих перьях и др.).
The article discusses the model of synthesising literary images (eclecticism) with reference to the history of birds of paradise in Early Modern Russia. In medieval Russian books, legendary birds (Sirin, Alkonost, Phoenix, Gamayun, etc.) are depicted and described with their individual characteristics. Some of them have human features (anthropomorphism), others have no legs and never sit on the ground; some can heal, others can be reborn; some fascinate with their singing, others control the elements. In medieval culture, the images of these miraculous birds almost never merge. In the Early Modern Russian culture, a new “bird pantheon” is being created, the representatives of which are united on a twofold basis: external splendour and special properties of voice. The pantheon includes both characters of medieval legends and real-life birds, especially exotic ones, with which the Russian people begin to get acquainted then, mixing truth and fiction in stories about them. Birds of the “paradise pantheon” replace each other and are being combined. The symbolic paradise in folk culture becomes a space in which their various features are permitted to interact. The hyperbolisation of brightness, beauty and magical properties is perceived in this context as natural and harmonious, and various birds, getting into the “pantheon”, lose their individual characteristics and acquire features of their “neighbours”. In a drawing a parrot is called a peacock. A canary and a parrot in a wood carving look like a rooster. Gamayun and Alkonost become anthropomorphic (like Sirin) and acquire peacocks’ tails. The Sirin’s images bear the inscription “Pharaoh”, because the siren (sirena) is called “faraonka” in the Russian culture. However, the same eclecticism of images and features receives an ironic interpretation in fables and journalistic genres of the 18th century. The enumeration of beauties and wonders turns into grotesque, the multiplication of birds’ names, where a peacock and a crow, a parrot and an eagle appear alongside, leads to ridiculing the overall image. The parrot and the raven can replace each other in different translations of a fable because both of them have the ability to speak, but the expectation of a beautiful singing from the crow is a subject of a comic story. Alexander Shishkov enhances the confusion, naming not only well-known allegories (the parrot as a stupid chatterbox and imitator; a crow in peacock’s feathers), but also turning the narrative (a peacock in a crow’s feathers). Beautiful and great things become comic and ridiculous in the new culture, but remain relevant in modern kitsch.

Źródło:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica; 2021, 14; 9-16
1427-9681
2353-4834

Pojawia się w:

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 76.

Tytuł:

Piękno i estetyka życia społecznego ludności wiejskiej we wschodniej części Dolnych Łużyc w XIX i XX wieku do 1945 roku w świetle strojów ludowych.
The Beauty and Aesthetics of the Social Life in the Country on the Grounds of Eastern Part of Lower Lusatia in XIX Century and up to the Year 1945 XX Century in the Light of Folk Costumes

Autorzy:

Łachowska, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/551343.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Zielonogórski. Oficyna Wydawnicza

Tematy:

Eastern part of Lower Lusatia
Sorbs
folk culture
beauty and aesthetics
Serbołużyczanie
stroje ludowe
piękno
estetyka
wschodnia część Dolnych Łużyc
życie społeczne, zwyczaje

Opis:

The source material was compiled while carrying field studies in the eastern part of Lower Lusatia, on the area of Germany, and concerns the folk culture of the rural residents who were displaced from this territory in 1945. Analyses of collected artifacts shows the beauty and aesthetics of social life, particularly in the context of the folk costumes. They are a testimony of the cultural fraction of the rural community who did not import the popular that time urban fashion. It is worth emphasising that vitality of festive clothes was connected with the activity and creativity of the then women. Made by them Sunday best indicated successive stages of the religious and calendar life, as well in a particular household, as in the whole community life. The language was germanised but awareness of ethnicity, the tradition, annual customs, rituals and folk costumes remained unchanged and had not gone out of use by the year 1945 and even today they are still preserving. The mentioned above components of social life, in connection with the need of beauty and aesthetic, have guaranteed the persistent intergenerational and cultural transfer.
Zebrany materiał źródłowy w toku badań terenowych, wśród przedwojennych mieszkańców wsi wschodniej części Dolnych Łużyc, ukazuje piękno i estetykę życia społecznego. Wszystkie opisane stroje ludowe są świadectwem zjawisk kulturowych społeczności wiejskiej, która nie przejęła tak popularnej wówczas mody miejskiej. Język uległ zgermanizowaniu, lecz świadomość etniczna, tradycja, zwyczaje doroczne i obrzędowe, stroje ślubne związane z najważniejszym wydarzeniem w życiu człowieka pozostały trwałe, niezmienne i nie wyszły z użycia do 1945 roku. Należy zauważyć, iż żywotność odświętnych kreacji była związana z aktywnością i kreatywnością kobiecą, a szycie odświętnej odzieży wyznaczało kolejne etapy życia religijnego i kalendarzowego w gospodarstwie domowym i w całej społeczności.

Źródło:

Relacje. Studia z nauk społecznych; 2018, 5; 175-192
2543-5124

Pojawia się w:

Relacje. Studia z nauk społecznych

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 77.

Tytuł:

ZABAWA W KONTEKŚCIE KULTUROWYM. CZĘŚĆ I. CZŁOWIEK ZABAWY – OD KOŁYSKI DO WIEKU SĘDZIWEGO
PLAY IN A CULTURAL CONTEXT. PART ONE: A MAN OF PLAY – FROM A CRADLE TO OLD AGE

Autorzy:

ROMANOWSKA, Teresa

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/546376.pdf

Data publikacji:

2018

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

play,
fun,
dance event,
game,
everyday life,
prize,
ritual dance,
orchestra,
musical instruments,
buffet,
children’s plays,
movement games,
plays with babies,
lullabies,
baptism,
traditional culture,
folk culture

Opis:

For centuries people have enjoyed playing. Play is an essential element of everyone’s life, not only children. This article explores own research containing: ethnographic interviews with citizens of Elk region, participant observation of children’s plays and shows by folk artists, survey with preschool and school teachers conducted during traditional play workshops for children. In addition it analyses memories from diaries and from an autobiography. The analysis is supported by examples from literature. Description of some plays gives an opportunity to find out more about everyday life in a particular region in a certain period of time. The literature shows how old are some plays, which are popular and still taught in kindergartens. It is noticed that in the past children, young people and adults had similar plays. Nowadays adults choose mainly dance events, which differ from those described in the article. Children however know and sometimes play the traditional games alongside with new ones. Considering play as a cultural phenomenon it is observed that the rules of children’s plays has not changed, only their form or contents may differ. Children have still enjoyed playing and miming the reality around them.

Źródło:

Civitas et Lex; 2018, 3(19); 49-61
2392-0300

Pojawia się w:

Civitas et Lex

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 78.

Tytuł:

Память народнокультурной традиции в современном ритуальном дискурсе

Autorzy:

Sedakova, Irina Aleksandrovna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/611645.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej

Tematy:

memory
commemorating the deceased
ethnolinguistics
folk culture
holidays
Orthodox Christianity
Facebook, Russia
Bulgaria
pamięć
upamiętnienie zmarłych
etnolingwistyka
kultura ludowa
święta
prawosławie
Facebook
Rosja
Bułgaria

Opis:

Memory belongs to the most frequently used concepts in contemporary Russian and Bulgarian discourses. It is treated as the highest individual and collective value, an inalienable feature of the society’s humanistic, intellectual, and spiritual development.Special attention is paid to research on folklore and ethnography, with a focus on the processes in which the memory of folk tradition is viewed as a sociocultural value. Data from Russian and Bulgarian culture have been carefully examined to discover the reasons why memory comes in variants and why facts in the process of revitalization are treated selectively. Cyclic annual rituals and those commemorating the deceased have been analysed to discover the basic models of actualizing folk memory (modification of old and emergence of new traditions) and shed light on the commercial aspect of memory (tourist attractions, shows, and performances).
Pamięć jest jednym z konceptów najczęściej używanych we współczesnym dyskursie zarówno rosyjskim, jak i bułgarskim. Traktowana jest jako najwyższa wartość w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, jako nieodłączna cecha humanistycznego, intelektualnego i duchowego rozwoju społeczeństwa. W artykule szczególną uwagę poświęcono badaniom folklorystycznym i etnograficznym oraz rozpatrzono podstawowe procesy, w których pamięć tradycji ludowej traktowana jest jako wartość społeczno-kulturowa. Na materiale rosyjskiej i bułgarskiej kultury szczegółowo przeanalizowano powody wariantywności pamięci i problem wybiórczości materiału faktograficznego podczas rewitalizacji. Na przykładzie obrzędów kalendarzowych i związanych z upamiętnieniem zmarłych zbadano podstawowe modele aktualizacji pamięci ludowej (modyfikacja starych i powstawanie nowych tradycji) oraz fakty związane z komercjalizacją pamięci (atrakcje turystyczne, show i widowiska).
Pamięć jest jednym z konceptów najczęściej używanych we współczesnym dyskursie zarówno rosyjskim, jak i bułgarskim. Traktowana jest jako najwyższa wartość w wymiarze indywidualnym i zbiorowym, jako nieodłączna cecha humanistycznego, intelektualnego i duchowego rozwoju społeczeństwa. W artykule szczególną uwagę poświęcono badaniom folklorystycznym i etnograficznym oraz rozpatrzono podstawowe procesy, w których pamięć tradycji ludowej traktowana jest jako wartość społeczno-kulturowa. Na materiale rosyjskiej i bułgarskiej kultury szczegółowo przeanalizowano powody wariantywności pamięci i problem wybiórczości materiału faktograficznego podczas rewitalizacji. Na przykładzie obrzędów kalendarzowych i związanych z upamiętnieniem zmarłych zbadano podstawowe modele aktualizacji pamięci ludowej (modyfikacja starych i powstawanie nowych tradycji) oraz fakty związane z komercjalizacją pamięci (atrakcje turystyczne, show i widowiska)

Źródło:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury; 2019, 31
0860-8032

Pojawia się w:

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 79.

Tytuł:

Przemiany kulturowe wsi z perspektywy jej autochtonów (na przykładzie nieoficjalnych wypowiedzi mieszkańców Truskolas koło Częstochowy i miejscowości okolicznych)
Cultural changes of the village in perspective of its natives (informal utterances of inhabitants of Truskolasy next to Częstochowa and neighbouring villages)

Autorzy:

Jelonek, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1596927.pdf

Data publikacji:

2017-06-30

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

wieś
przemiany cywilizacyjno‑kulturowe wsi
kultura ludowa
wiejskie kontakty
współczesna wieś
village
cultural‑civilization changes of the village
folk culture
village contacts
contemporary village

Opis:

Głównym celem artykułu jest ukazanie szeroko pojętych przemian kulturowych wsi z perspektywy jej autochtonów. Przykładowy ma teriał badawczy stanowią nieoficjalne wypowiedzi najstarszego i średniego pokolenia mieszkańców Truskolas koło Częstochowy i miejscowości okolicznych, które zgromadzono podczas prowadze nia badań terenowych w latach 2011‑2015. Wspomniany wcześniej teren eksploracji jest położony na północy województwa śląskie go, w powiecie kłobuckim. W pierwszej części artykułu zaryso wano wizerunek tradycyjnej, dawnej wsi oraz pokrótce omówiono najważniejsze przeobrażenia, jakie dokonały się na obszarach wiej skich po roku 1945, 1989 i 2004. Druga część teksu prezentuje ana lizę zgromadzonego materiału badawczego i dotyczy omówienia szeroko pojętych przemian. Poruszono m.in. kwestię ubioru, kon taktów społecznych, wyglądu domostw oraz wychowania dzieci i młodzieży. Na koniec zaprezentowano również wizerunek współ czesnego mieszkańca wsi.
The main purpose of this article is presenting of cultural changes of the village with the point of view of its natives. The inquiring sight contains informal utterances of the oldest and the middle generation of inhabitants of Truskolasy next to Częstochowa and neighbouring villages which were collected during the geographical researches from 2011 to 2015 in the area near Klobuck in the north of Silesian Pro‑ vince. The first part of this article is devoted to traditional, old village and short description of the main transformation of the rural areas af ter 1945, 1989 and 2004. The second part consists of the analysis of the inquiring sight and transformation connected with social contacts, dress, appearance of houses and upbringing of the children and teen agers. The author presents also the portrait of the contemporary in habitant of the village.

Źródło:

Perspektywy Kultury; 2017, 16, 1; 135-160
2081-1446
2719-8014

Pojawia się w:

Perspektywy Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 80.

Tytuł:

Uczony i demon, czyli postać czarownika w polskich bajkach ludowych

Autorzy:

Wróblewska, Violetta

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/962179.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

folk tale folklore, traditional culture
czarownik, czarnoksiężnik, bajka ludowa, folklor, kultura tradycyjna

Opis:

The article traces the motif of the magician in Polish magical folk tales and belief tales. The analysis of several dozens of texts from the 19th century and the beginning of the 20th century has revealed the complexity of the magician character: on one hand, it is close to demonic creatures (magical abilities including shapeshifting and sorcery); on the other hand, it resembles scholars from the past, that is priests or alchemists (black clothing, the ability to read and use spells from forbidden books).  
Celem artykułu jest prześledzenie motywu czarownika w polskich bajkach ludowych – magicznych i w podaniach wierzeniowych. Analiza kilkudziesięciu tekstów pochodzących z XIX i początku XX wieku pozwala wykazać złożoność postaci czarownika, z jednej strony sytuującego się w pobliżu istot demonicznych (magiczne umiejętności, jak zmiennokształtność, dar czarowania), a z drugiej przypominającego dawnych uczonych – księży bądź alchemików (czarny strój, dar czytania i używania do czarów zaklęć z zakazanych ksiąg).

Źródło:

Literatura Ludowa; 2017, 4-5
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 81.

Tytuł:

The role of literature in Ryszard Berwińskiʼs “Studies in Folk Literature”
Rola literatury w „Studiach o literaturze ludowej” Ryszarda Berwińskiego

Autorzy:

Raczyńska, Sabina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2087734.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN

Tematy:

Literature and folklore
folk culture
demonology and popular belief
texts of folklore
folklore studies
Ryszard Berwiński (1819–1879)
Ryszard Berwiński
literatura ludowa
kultura ludowa
ludowość
demonologia
historia literatury
folklorystyka

Opis:

This article examines the problem of the significance of literature, not just folk literature, in Ryszard Berwiński's Studies in Folk Literature from the Historical and the Scholarly Perspective, published in Poznań in 1854. This subject was largely marginalized in discussions of this magisterial work because of what could seem as the author's inordinate preoccupation with demonology. This article looks again at his approach, which deserves a reappraisal. The discussion is divided into three parts. The first part examines the terms used by Berwiński to describe folk literature and texts that are connected with it in various ways, which for him and other 19th‑century researches constituted the essence of folklore. The second part focuses on those types of texts Berwiński regarded as crucial for the study of the sources of folk belief, while the third reviews his vision of the cultural and social role of literature in the 19th century. Together, these analyses reconstruct Berwiński's view on the functioning of literature in folklore studies and, more broadly, in the processes of the creation of a communal identity.

Źródło:

Ruch Literacki; 2020, 5; 451-467
0035-9602

Pojawia się w:

Ruch Literacki

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 82.

Tytuł:

Nazwy kapliczek i krzyży przydrożnych na tle kultury ludowej
The Significance of Names for Shrines and Roadside Crosses towards Folk Culture

Autorzy:

Jelonek, Tomasz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/37515358.pdf

Data publikacji:

2024

Wydawca:

Akademia Ignatianum w Krakowie

Tematy:

nazwy kapliczek
nazwy krzyży przydrożnych
polszczyzna mówiona mieszkańców wsi
Truskolasy
gmina Wręczyca Wielka
kultura ludowa
names of roadside crosses
oral Polish of village inhabitants
Wręczyca Wielka community
shrines chapels
folk culture

Opis:

Głównym celem niniejszego artykułu jest próba charakterystyki funkcjonujących w polszczyźnie mówionej nazw kapliczek i krzyży przydrożnych. Materiał badawczy stanowi ponad 60 określeń małych obiektów architektury sakralnej, które zgromadzono w latach 2021–2022 podczas prowadzenia rozmów z najstarszym i średnim pokoleniem mieszkańców Truskolas i wsi okolicznych w gminie Wręczyca Wielka, w powiecie kłobuckim (województwo śląskie). Do analizy wspomnianej grupy nazw własnych włączono również różnego rodzaju dane etnograficzne, np. podania, przekazy, historie i legendy. W pierwszej części artykułu przedstawiono założenia metodologiczne oraz stań badań. Przybliżono również specyfikę funkcjonowania kapliczek i krzyży przydrożnych na tle kultury ludowej (np. motywacje fundacji, wygląd, kontekst floralny). W drugiej części tekstu skupiono się na analizie nazw małych form architektury sakralnej. Stwierdzono, że najliczniejszą grupę propriów stanowią określenia kapliczek i krzyży utrwalające dane na temat lokalizacji względem innych obiektów. Ponadto pojawiają się motywacje związane z historią regionu, dawnymi mieszkańcami lub fundatorami form sakralnych. Niewielka liczba nazw utrwala także patronów kapliczek. Nazwy małych obiektów architektury sakralnej nie mają charakteru oficjalnego, funkcjonują głównie w polszczyźnie mówionej. Charakterystycznym zjawiskiem dla omawianej grupy propriów jest występowanie dubletów nazwowych. Podstawowa funkcja nazw kapliczek i krzyży polega na identyfikacji form małej architektury sakralnej. Ponadto mogą one w prosty sposób lokalizować, upamiętniać lub informować o specyfice obiektu.
This article endeavors to explore the names attributed to shrines and roadside crosses within Polish oral tradition. Drawing from a collection of over 60 names gathered between 2021 and 2022 through informal dialogues with elderly and middle-aged residents of Truskolasy and neighboring villages in the Wręczyca Wielka community, located in the Kłobuck county, of the Silesian Province, the study incorporates ethnographic data, including narratives and legends. The introductory section outlines the methodological framework and previous surmises and researches, while also elucidating the unique role of these small sacred structures within folk culture, including their motivations for establishment, physical characteristics, and contextual significance, such as floral adornments. The subsequent analysis focuses on dissecting the nomenclature attributed to these objects. It is propounded that the majority of proper names pertaining to shrines and crosses denote their spatial linkage with other landmarks, while others are correlative to regional history, former inhabitants or founders. A smaller subset of names is associated with the patrons of these holy sites. The names attributed to small objects of sacred architecture are informal and lack official designation, predominantly existing within the realm of oral Polish discourse. Characteristic feature for discussed group of propria is presence of names’ doubles. A notable characteristic of this corpus of names is the existence of duplicates. The primary function of names bestowed upon roadside shrines and crosses is to facilitate the identification of these small structures within the realm of sacred architecture. Moreover, they serve as luculent means of locating, commemorating, or conveying the character of these objects. The primary function of names bestowed upon roadside shrines and crosses is to facilitate the identification of these small structures within the realm of sacred architecture. Moreover, they serve as luculent means of locating, commemorating, or conveying the character of these objects.

Źródło:

Perspektywy Kultury; 2024, 44, 1; 443-462
2081-1446
2719-8014

Pojawia się w:

Perspektywy Kultury

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 83.

Tytuł:

«Хоч не пансько, да й не хамсько будем розмовляти…» жанрово-стильові особливості творчості Івана Некрашевича
“Chocz ne panśko, da i ne chamśko budem rozmowlaty” – a genre-stylistic characteristics of Ivan Nekrashevych’s works
„Chocz ne panśko, da i ne chamśko budem rozmowlaty” – charakterystyka gatunkowo-stylistyczna twórczości Iwana Nekraszewycza

Autorzy:

Sarapyn, Vita

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1887607.pdf

Data publikacji:

2014

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL

Tematy:

synkretyzm stylistyczny
barok
klasycyzm
oświecenie
rokoko
poetyka
ludowa kultura śmiechu
stylistic syncretism
Baroque
Classicism
the Enlightenment
rococo
poetry
folk humorous culture

Opis:

У статті розглянуто синкретичну стильову парадигму творчості священика Івана Некрашевича, структуровану естетичними тенденціями другої половини ХVІІІ ст. Зауважено, що у ній, поруч із бароковими, простежуються класицистичні і рокайльні елементи, а книжна традиція органічно співіснує з народною сміховою культурою.
The article deals with the syncretistic stylistic paradigm of priest Ivan Nekrashevych’s creation, which is structured by aesthetic trends of the second half of the eighteenth century. It is determined that in Ivan Nekrashevych’s works there are classicism and rocaille elements along with baroque elements and literary tradition coexists organically with the folk humorous culture.
W artykule omówiono synkretyzm stylistyczny twórczości o. Iwana Nekraszewycza, ukształtowany pod wpływem tendencji estetycznych II połowy XVIII wieku. W tekstach autora obok elementów barokowych zauważalne są również wpływy klasycystyczne i rokokowe, zaś wysoka kultura literacka współegzystuje z ludową kulturą śmiechu.

Źródło:

Roczniki Humanistyczne; 2014, 62, 7; 183-196
0035-7707

Pojawia się w:

Roczniki Humanistyczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 84.

Tytuł:

Legowanie na Lubelszczyźnie. Współczesne odkrycia i kontynuacje lokalnej praktyki muzycznej
Ligawa Playing in the Lublin Region: Contemporary Discoveries and Continuation of a Local Musical Practice

Autorzy:

Kusto, Agata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/962147.pdf

Data publikacji:

2019

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

traditional music in the Lublin region
ligawa playing
building of folk musical instruments
aerophones in folk culture
reconstruction of intangible cultural heritage
muzyka tradycyjna na Lubelszczyźnie
gra na ligawie
budowa ludowych instrumentów muzycznych
aerofony w kulturze ludowej
rekonstrukcja niematerialnego dziedzictwa kulturowego

Opis:

The article presents the most recent research on the reactivation of an old musical tradition in the Lublin region, called “trumpet blowing at Advent.” This custom is connected with playing an aerophone named ligawa and with a local practice of making this instrument. The ligawa or ligawka has an eventful history of presence in Poland. In the folk culture, it is associated with the signalling function widespread among shepherds in the mountains. The current research is focused on the ritual practice connected with the liturgical period of Advent in the Roman Catholic Church. The presence of this custom has been confirmed in the neighbouring regions of Mazowsze and Podlasie.The author reviews the ethnographical descriptions of the ritual ligawa playing in the Lublin region and compares them with the results of her own field research conducted in villages near Lublin since 2008. The author attempts to answer the question to which extent contemporary societies are able to revive and practise on a regular basis forgotten rites of the musical character. In the study contains examples of documented instruments, descriptions of instrument playing circumstances and profiles of the depositaries of this tradition: ligawa players and makers from the Lublin region. The discussed subject is part of a broader discussion on the issues of preserving and safeguarding intangible cultural heritage and – due to its topicality – requires continuation and comparison with similar undertakings in the field of revival of local musical practices. Key words: traditional music in the Lublin region, ligawa playing, building of folk musical instruments, aerophones in folk culture, reconstruction of intangible cultural heritage 
Artykuł prezentuje najnowsze badania nad reaktywacją dawnych tradycji muzycznych na Lubelszczyźnie zwanych „otrębywaniem Adwentu”. Zwyczaj ten związany jest z grą na aerofonie, zwanym ligawą oraz lokalną praktyką wyrobu tego instrumentu. Ligawa vel ligawka ma bogatą historię obecności na ziemiach polskich, a w kulturze ludowej wiąże się z powszechną na terenach górskich funkcją sygnalizacyjną wśród pasterzy. Aktualne badania dotyczą praktyki obrzędowej związanej z  liturgicznym okresem Adwentu w Kościele Rzymsko-Katolickim i mają swe dotychczasowe poświadczenie na terenach sąsiedniego Mazowsza i Podlasia. W poniższym artykule autorka dokonuje przeglądu opisów etnograficznych dotyczących legowania obrzędowego na terenie regionu lubelskiego i konfrontuje je z wynikami własnych badań terenowych prowadzonych od 2008 roku w podlubelskich wsiach. Autorka podejmuje próbę odpowiedzi na pytanie, na ile współczesne społeczności są w stanie wznawiać i trwale praktykować zapomniane zwyczaje o charakterze muzycznym. W opracowaniu znajdziemy przykłady udokumentowanych instrumentów, opisy okoliczności gry oraz sylwetki depozytariuszy tradycji, jakimi są grający i budowniczy ligaw lubelskich. Podjęty temat wpisuje się w szeroką dyskusję nad problemami zachowania i ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego i ze względu na swoją aktualność wymaga kontynuacji oraz konfrontacji z porównywalnymi działaniami w zakresie  przywracania lokalnych praktyk muzycznych. 

Źródło:

Literatura Ludowa; 2019, 63, 4-5; 16-28
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 85.

Tytuł:

The muzykant as a product of nature and of culture

Autorzy:

Przerembski, Zbigniew Jerzy

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/780293.pdf

Data publikacji:

2009

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

music
folklore
folk music
traditional musician
folk musician
traditional rites
folk rites
nature
culture
magic

Opis:

The article considers of the relations between nature and culture in reference to the traditional (folk) musician (‘muzykant’). His functions went beyond the strictly musical. Historical and ethnographical sources mention his supernatural abilities, his sacred and magical activities. He has been ascribed magical power, allowing him to influence the forces of nature and people’s health. The powers of him were believed to derive from his metaphysical practices and connection to nature. Some times he was accused of having links with demonic creatures. His ritual function, possibly taken over from the priests or shamans of pagan cults, endured in folk rites. In the rites of passage (during some family and annual ceremonies), in times of transition, places of crossing, traditional (folk) musician can take part in making a ritual din, believed as an effective manner against to demonic powers. It was a music awry, parody of music, eyen its inversion - a sort of ‘anti-music’, performed on ‘antiinstruments’, or on simple instruments.

Źródło:

Interdisciplinary Studies in Musicology; 2009, 8; 119-136
1734-2406

Pojawia się w:

Interdisciplinary Studies in Musicology

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 86.

Tytuł:

Wschodniosłowiańskie i polskie pieśni tradycyjne jako uniwersalny nośnik kultury

Autorzy:

Braszak, Piotr

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1047633.pdf

Data publikacji:

2020-11-15

Wydawca:

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Tematy:

traditional songs
folk songs
Polish and East Slavic culture
culture transmitters

Opis:

In the presented article, the author considers a rarely discussed subject of traditional song lyrics perceived as culture transmitters. Even though they are very universal and comprehensive sources in terms of cultural transmission, academics use them in scientific discourse incommensurately less frequently than other textual forms or art works from the epoch. The author analyzes traditional folk songs as texts which unfold before the reader. Their crucial value and broad possibility to understand different and interfusing realms of human activity associated with Polish and East Slavic culture are presented.

Źródło:

Scripta Neophilologica Posnaniensia; 2020, 20; 263-271
1509-4146

Pojawia się w:

Scripta Neophilologica Posnaniensia

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 87.

Tytuł:

Warmińska pobożność ludowa wpisana w dawne zwyczaje wielkopostne i wielkanocne
Warmian folk piety inscribed in ancient Lenten and Easter customs

Autorzy:

Hochleitner, Janusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2154358.pdf

Data publikacji:

2014-12

Wydawca:

Wyższe Seminarium Duchowne Diecezji Elbląskiej w Elblągu

Tematy:

Warmia
religious folk
spiritual culture
local identity
custom

Opis:

The extent of evangelisation of popular religiosity has been astonishing in its effectiveness for centuries. Folk customs entered into the church ceremonial through centuries also became elements of identity of individual societies. The long process of the existence of episcopal power in Warmia (1243 - 1772) meant that local folk ceremonial was able to preserve numerous customs over a long period of time in later times. For researchers of this problem, signs collected until the middle of the 20th century form an interesting basis for describing as well as analysing the power of folk religiosity.

Źródło:

Studia Elbląskie; 2014, 15; 61-73
1507-9058

Pojawia się w:

Studia Elbląskie

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 88.

Tytuł:

Народні уявлення про хвороби крізь призму фразеології української та польської мов

Autorzy:

Чибор [Chybor], Ірина [Iryna] Степанівна [Stepanivna]

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/678649.pdf

Data publikacji:

2017

Wydawca:

Polska Akademia Nauk. Instytut Slawistyki PAN

Tematy:

phraseology
phraseological unit
ethnic culture
folk representation
personification
disease

Opis:

Folk perceptions of disease through the prism of Ukrainian and Polish phraseologyThe article analyzes the phraseological units of the Ukrainian and Polish languages motivated by folk perceptions of the etiology of diseases; describes ethnocultural features of the formation of the analyzed units; and reveals that in Ukrainian and Polish phraseology the idea of personification and demonic origin of diseases is highlighted by coding in the phraseological units: 1) the outward appearance of mythical creatures similar to the appearance of an afflicted person; 2) specific actions of the personified disease that lead to the deterioration of health or even death; 3) folk ways of treating illness and so on. Ludowe wyobrażenia o chorobach przez pryzmat frazeologii języka ukraińskiego i polskiegoW artykule przeanalizowano jednostki frazeologiczne języka ukraińskiego i polskiego motywowane ludowymi wyobrażeniami o etiologii chorób; opisano etnokulturową specyfikę tworzenia badanych jednostek; oraz ustalono, że we frazeologii języka ukraińskiego i polskiego wyobrażenia o personifikacjach i demonicznym pochodzeniu chorób odzwierciedlone są za sprawą kodowania w jednostkach frazeologicznych: 1) osobliwości wyglądu zewnętrznego istoty mitycznej podobnego do wyglądu zewnętrznego chorego człowieka; 2) konkretnych działań uosobionej choroby, które prowadzą do pogorszenia samopoczucia albo śmierci; 3)ludowych sposobów leczenia choroby itd.

Źródło:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej; 2017, 52
2392-2435
0081-7090

Pojawia się w:

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 89.

Tytuł:

The Kurpie phenomenon
Fenomen Kurpiowski

Autorzy:

Dobroński, Adam Czesław

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2166129.pdf

Data publikacji:

2017-12-15

Wydawca:

Ostrołęckie Towarzystwo Naukowe

Tematy:

Green Kurpie and White Kurpie
the Green Forest (Zagajnica)
settlement in the Mazovian-Masurian borderland
regional identity
facts and
legends
ethnography
folk culture
Adam Chętnik
Kurpie Zielone i Kurpie Białe
Puszcza (Zagajnica) Zielona
osadnictwo na pograniczu mazowiecko-mazurskim
tożsamość regionalna
fakty
i legendy
etnografia
kultura ludowa

Opis:

We rave about Kurpie, which is not in line with learning about their history, distinguishing between legends and facts. Research is hindered by the lack of old written sources from the region, the late “discovery of Kurpie”, the weakness of local urban centers. Adam Chętnik contributed the most to documenting the past and promoting his countrymen. However, he did not leave any disciples, and he willingly interwoven the truth with legends. That mixture was most strongly manifested in the descriptions of the stages of settlement in the Kurpian Zagajnica, also in the attempts at creating the image of a Kurpian, the juxtaposition of their personality traits, the assessment of the role they played in history. At the base of the Kurpie phenomenon lies, as Ludwik Krzywicki found, the activity of the Forest inhabitants, who proved themselves independent, managed to form their ethnic awareness. “The discovery of Kurpie” accelerated the process of giving them place in the national history during the period of Partitions. In independent Poland, the fashion for Kurpie increased, as well as the admiration for their bravery, loyalty to tradition, original manifestations of material and spiritual culture. The question arises as to whether the Kurpie phenomenon has the chance to continue in a situation when the area of settlement in the Green Forest is shrinking, unfavorable demographic changes are taking place, and the entire region still has unsatisfactory economic potential.
Zachwycamy się Kurpiami, co nie idzie w parze z poznawaniem ich dziejów, odróżnianiem legendy od faktów. Badania utrudnia brak dawnych źródeł pisanych z tego regionu, późne „odkrywanie Kurpiów”, słabość lokalnych ośrodków miejskich. Największe zasługi w dokumentowaniu przeszłości i promowaniu swych ziomków miał Adam Chętnik, który jednak nie zostawił uczniów, a sam chętnie przeplatał prawdę z legendami. Najmocniej to przemieszanie uwidoczniło się w opisach etapów osadnictwa w Zagajnicy Kurpiowskiej, także w próbach tworzenia portretu Kurpia, zestawianiu cech jego charakteru, ocenie roli dziejowej. U podstaw fenomenu kurpiowskiego leży – jak ustalił Ludwik Krzywicki – aktywność Puszczaków, którzy wykazali się samodzielnością, doprowadzili do ukształtowania się świadomości etnicznej. „Odkrywanie Kurpiów” przyśpieszyło ich wpisywanie w historię narodową w dobie zaborów. W Polsce niepodległej nasilała się moda na Kurpiów, podziw dla ich dzielności, wierności tradycji, oryginalnych przejawów kultury materialnej i duchowej. Powstaje pytanie, czy fenomen kurpiowski ma szansę na kontynuację w sytuacji, gdy kurczy się zasięg osadnictwa w Puszczy Zielonej, zachodzą niekorzystne zmiany demograficzne, a cały region ma wciąż niezadawalający potencjał ekonomiczny.

Źródło:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego; 2017, Zeszyt, XXXI; 15-28
0860-9608

Pojawia się w:

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 90.

Tytuł:

Studia o literaturze ludowej Ryszarda Berwińskiego wobec romantycznych koncepcji historiograficznych dotyczących dawnej Słowiańszczyzny

Autorzy:

Raczyńska, Sabina

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2028653.pdf

Data publikacji:

2020-06-13

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

Ryszard Berwiński
folk studies
Slavic culture
historiography
folk literature
Slavs
folklorystyka
Słowiańszczyzna
historiografia
literatura ludowa
Słowianie

Opis:

Celem artykułu było wykazanie, w jaki sposób Ryszard Berwiński odnosił się w Studiach o literaturze ludowej do funkcjonujących w I połowie XIX wieku koncepcji historiograficznych dotyczących dawnej Słowiańszczyzny. W pierwszej części omówiono stosunek autora do ogólnej teorii „żywiołu/pierwiastka” ludowego (przejawiającej się np. w dzieleniu literatury w ówczesnych rozprawach historycznoliterackich na słowiańsko-polską i łacińsko-polską), w drugiej wprowadzono w zarysie funkcjonujące w tym okresie koncepcje pochodzenia narodu wraz z ich oceną we współczesnych badaniach; na tym tle, w części trzeciej, zaprezentowano stosunek Ryszarda Berwińskiego do ówczesnej historiografii oraz wyobrażeń na temat dawnej Słowiańszczyzny.
The aim of the article is to show how, in his Studia o literaturze ludowej (Studies on folk literature), Ryszard Berwiński evaluated the nineteenth-century historiographical concepts of the Slavic world and ancestry. The first part of the article discusses Berwiński’s approach to the general theory of “folk element/energy”, whose influence manifested itself for example in discussions of the history of literature as divided into Slavic-Polish and Latin-Polish. The second part briefly introduces the nineteenth-century theories of the origin of the Polish nation and their assessment in contemporary research. The third part of the article presents how Ryszard Berwiński commented on those concepts, on the historiography of his time, and on the ideas about the early Slavic world.

Źródło:

Literatura Ludowa; 2020, 64, 1; 17-28
2544-2872
0024-4708

Pojawia się w:

Literatura Ludowa

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 91.

Tytuł:

Кумулятивная функция русской народной загадки
CUMULATIVE FUNCTION OF A FOLKLORE RIDDLE

Autorzy:

Kamalova, Alla

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/444374.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Tematy:

folk riddle
functions
informing
linguistics and culture
riddles about bees

Opis:

Research material collected for this paper consists of Russian national riddles about bees. The author describes key words in the examined riddles and provides historical comments concerning national culture. Riddles reflect the oldest period of beekeeping history in Russia, as well as national and folk knowledge of bees.

Źródło:

Acta Neophilologica; 2016, XVIII/2; 27-35
1509-1619

Pojawia się w:

Acta Neophilologica

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 92.

Tytuł:

Kultura ludowa jako wspólny przedmiot zainteresowań polskich i ukraińskich twórców oraz badaczy we Lwowie na przełomie XIX i XX wieku
Народна культура як загальний предмет інтересу польських та українських митців та дослідників у Львові на зламі ХІХ–ХХ століть

Autorzy:

Neszew, Vira

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2015622.pdf

Data publikacji:

2021-12-14

Wydawca:

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Tematy:

Польсько-українські дискусії
література
народна культура
Львів
злам ХІХ–ХХ століть
Polish-Ukrainian literary contacts
Polish-Ukrainian scientific contacts
folk culture
polemics
modernism
Young Poland
“Young Ukraine”
Lviv
the turn of the 19th and 20th centuries
dyskusje polsko-ukraińskie
literatura
kultura ludowa
Lwów
przełom XIX i XX wieku

Opis:

Szkic jest próbą zrekonstruowania polsko-ukraińskich dyskusji o literaturze we Lwowie, uwzględniających obecność kultury ludowej w twórczości. Ma charakter historyczno-przeglądowy, zastosowano w nim również metodę porównawczą. Fascynacja ludowością z jednej strony jednoczyła polskich i ukraińskich intelektualistów, zaś z drugiej niejednokrotnie była powodem sporów wewnątrz tych środowisk. Teksty krytyczno-literackie o tematyce ludowej, ukazujące się na łamach wybranej prasy lwowskiej na przełomie XIX i XX wieku, są świadectwem aktywnej współpracy intelektualnej Polaków i Ukraińców, a także wzajemnego zainteresowania rozwojem kultury sąsiada.
Дана стаття є спробою реконструювати польсько-українські дискусії про літературу у Львові, з урахуванням присутності народної культури у творчості. Вона має історико-оглядовий характер, хоча тут автором використовувався порівняльний метод. З одного боку, захоплення народництвом об’єднувало польську та українську інтелігенцію, а з іншого – часто було причиною суперечок у цих колах. Критично-літературні тексти на народну тематику, опубліковані в добірній львівській пресі на зламі ХІХ–ХХ століть, є свідченням активної інтелектуальної співпраці поляків та українців, а також обопільної зацікавленості у розвитку культури сусідів.
The essay is an attempt to reconstruct Polish-Ukrainian discussions about literature and science in Lviv through the prism of folk culture. On the one hand, the fascination with the populace united Polish and Ukrainian intellectuals, and on the other, it was often a reason for discussions within these circles. Critical-literary texts on folk issues, published in the selected Lviv press at the turn of the 19th and 20th centuries, are a testimony to the active intellectual cooperation of Poles and Ukrainians, as well as mutual interest in the development of the neighbor’s culture.

Źródło:

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych; 2020, 6, 15; 160-178
1733-2249

Pojawia się w:

TEKA Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 93.

Tytuł:

Relikty dawnych zwyczajów ludowych w języku i kulturze (na przykładzie wsi małopolskiej)
Relics of old folk customs in language and culture (based on the example of a village from the Małopolska region)

Autorzy:

Kucharzyk, Renata

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/498444.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

zwyczaje ludowe
zmiany
leksyka gwarowa
culture
folk customs
changes
dialectal lexis

Opis:

Social and civilizational changes have resulted in the permanent reconstruction of rural culture. Life has changed both for individual people and for the whole community. The language of the countryside has changed, too – local dialects have been replaced with standard language or transitory forms. Many traditional folk customs have been forgotten, others have been significantly changed, both on their symbolic and linguistic layers. The article aims to answer the question about what aspects of old folk customs have remained, what factors determine their survival and how does the lexis related to this piece of culture function. The considerations are based on an analysis of customs and language conducted for many years in one of the villages of Małopolska.
Zmiany społeczno-cywilizacyjne spowodowały trwałą przebudowę kultury wiejskiej. Zmieniło się życie tak w wymiarze jednostkowym, jak i społecznym. Zmienił się język wsi, gwara ustąpiła miejsca językowi ogólnemu lub formom przejściowym. Wiele z tradycyjnych zwyczajów ludowych zostało zapomnianych, inne uległy znacznym przeobrażeniom zarówno na płaszczyźnie symbolicznej, jak i językowej. Przedmiotem artykułu jest odpowiedź na pytania, co zostało z dawnych obyczajów ludowych, jakie czynniki decydują o ich trwałości oraz jak funkcjonuje leksyka dotycząca tego wycinka kultury. Podstawę rozważań stanowią obserwacje obyczajów i języka prowadzone przez wiele lat w jednej z wsi małopolskich.

Źródło:

Gwary Dziś; 2016, 8; 141-150
1898-9276

Pojawia się w:

Gwary Dziś

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 94.

Tytuł:

Kulturotwórcza rola Światowego Festiwalu Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie (1969-2019)

Autorzy:

Grudzień, Agnieszka

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2095866.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk

Tematy:

folklore
Polish diaspora
festival
community
integration
folk music
culture
Rzeszow
dance
ensemble

Opis:

Since 1967, Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych [World Festival of Polish Community Folklore Ensembles] has been organized in Rzeszow. After over 50 years, the 18th edition was organized of this unique event taking place every three years in the capital of Outer Subcarpathia. During each edition, the festival attracts over 1,200 Poles living in various parts of the world, from North America to Australia. Ultimately, the Festival has become one of the biggest events of the Polish diaspora in the world. Among the main ideas of the festival has been integration of Polish communities abroad and propagation of Polish culture among Poles living abroad. Many cultural and social developments testify to the culture-forming role of the Festival which enjoys a high rank and significance in the system of forging the Polish diaspora’s bonds with the mother country. For decades, folklore has been an important element of the emotional relation with Poland’s history and culture, a symbol of the ties with the nation and the regional tradition.

Źródło:

Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture; 2020, 9; 7-15
2299-4645

Pojawia się w:

Our Europe. Ethnography – Ethnology – Anthropology of Culture

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 95.

Tytuł:

Uniwersytety ludowe szkołą nowego regionalizmu: szanse i zagrożenia tradycyjnej kultury w globalizującym się świecie
Folk High Schools as Institutions of Contemporary Regionalism: Chances and Threats to Traditional Culture in the Globalizing World

Autorzy:

Błaszczak, Iwona

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/903441.pdf

Data publikacji:

2015-06-30

Wydawca:

Akademia Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej. Wydawnictwo APS

Tematy:

uniwersytety ludowe
regionalizm
kultura tradycyjna
wspólnota
Folk high schools
regionalism
traditional culture
community

Opis:

In the globalising reality we observe the increase of various antagonistic phenomena with completely contradictory tendencies, as integration and disintegration processes. Disputes and disagreements go on constantly and hence arise a lot of anxiety and frustration in this important matter. In order to weaken the intensity of these feelings, a new dimension of European and world culture has to be created in which inhabitants will become aware and active co-originators of civilisation, development and progress. Educational institutions for rural youth established at the end of the 19th century in Denmark called Folk high schools are presented in this article as an example of shaping European and world cultural identity.
W globalizującej się rzeczywistości obserwujemy narastanie różnorodnych antagonistycznych zjawisk o skrajnie sprzecznych tendencjach, jak procesy integracyjne i dezintegracyjne. Spory i różnice zdań ciągle się pojawiają, będąc przyczyną wielu niepokojów i frustracji w tej ważnej sprawie. Aby obawy te straciły na swojej sile, konieczne jest stworzenie nowego wymiaru kultury europejskiej i światowej, w której mieszkańcy staną się świadomymi i aktywnymi współtwórcami cywilizacji, rozwoju i postępu. Przykładem kształtowania europejskiej i światowej tożsamości kulturowej są przedstawione w artykule placówki edukacji dorosłej młodzieży wiejskiej, powstałe pod koniec XIX wieku w Dani pod nazwą - uniwersytety ludowe.

Źródło:

Studies in Global Ethics and Global Education; 2015, 3; 55-73
2392-0890

Pojawia się w:

Studies in Global Ethics and Global Education

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 96.

Tytuł:

Zagroda rodzinna Stanisława Pigonia w Komborni. Studium etnograficzne
The Family Homestead of Stanisław Pigoń in Kombornia. An Ethnographic Study

Autorzy:

Łopatkiewicz, Tadeusz

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1376016.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Karpacka Państwowa Uczelnia w Krośnie

Tematy:

Stanisław Pigoń
Kombornia
budownictwo ludowe
chałupa tkacka
kultura materialna wsi
przemiany budownictwa ludowego
folk architecture
weavers’ cottage
village material culture
changes in folk architecture

Opis:

Zachowana do dziś zabudowa rodzinnej zagrody profesora Stanisława Pigonia (1885–1968)w Komborni stanowi bardzo interesujący, a równocześnie coraz rzadziej spotykany w okolicachKrosna, przykład drewniano-murowanej chałupy oraz towarzyszącej jej stodoły – środowiskabytowania chłopskiego od połowy wieku XIX począwszy, po koniec XX stulecia.Pomimo licznych przebudów i modernizacji dom rodzinny Profesora zachował w swymwnętrzu wiele reliktów architektonicznych charakterystycznych dla budownictwa ludowegona Pogórzu Wschodnim. Zaliczyć do nich należy tradycyjne rozplanowanie chałupy tkackiejz amfiladową izbą i warsztatem, dawno zarzucony już sposób łączenia belek w ścianach, wciążczytelne ślady funkcjonujących tu niegdyś urządzeń ogniowych – od półkurnego pieca z kapąpo współczesną kuchnię kaflową z zamkniętym paleniskiem i kominem, czy typologiczniewczesnego – czterospadowego dachu krytego słomą. W ciągu XX wieku w zagrodzie Pigoniów dokonano wprawdzie licznych modernizacji i przebudów, które jednak nie zatarły wcześniejszegoprogramu przestrzennego chałupy, czy też czytelnych śladów pierwotnej konstrukcjidachu, pułapów w izbie i alkierzu, piwnicy itp. Co więcej – modernizacje te stanowią doskonałąilustrację długiego procesu przemian, jakim ewolucyjnie podlegały również techniczneaspekty kultury ludowej przez całe poprzednie stulecie, a którego przykłady materialne są,niestety, coraz rzadsze w krajobrazie wsi podkrośnieńskich.Przejęcie zagrody Pigonia przez Państwową Wyższą Szkołę Zawodową w Krośnie, któredokonało się w roku 2010, stworzyło dla tych zabytkowych obiektów niepowtarzalną szansęna dalsze trwanie, co więcej – pełnienie nowych ról, do których drewniana chałupa, z którejwyszedł w świat wybitny Uczony, nie była wprawdzie powołana, ale którym z pewnościąsprosta. Użytkowanie tej chronionej in situ zagrody przez Karpacką Państwową Uczelnięim. Stanisława Pigonia w Krośnie (dawniej Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa) jest dziśgwarancją systematycznej opieki, a także prawidłowo prowadzonych prac zabezpieczająco-remontowych oraz adaptacyjnych. Potencjał tego zabytkowego domu – nie tylko poprzezjego związki biograficzne – jest dziś bowiem wartością trudną do przecenienia.
The housing of the family homestead of Professor Stanisław Pigoń (1885-1968) in Kombornia, preserved to this day, is a very interesting and, at the same time, increasingly rare example of a timber and brick cottage and the accompanying barn – the environment of peasant existence from the mid-19th century to the end of the 20th century. Despite numerous reconstructions and modernisations, the Professor’s family house has preserved in its interior many architectural relics characteristic of folk architecture in the Eastern Foothills. These include the traditional layout of a weavers’ cottage with an enfilade-like room and workshop, the long abandoned way of joining the beams in the walls, the still legible traces of the fire appliances that used to function here – from the stove with a hood, with a smoke discharge to the attic, to the modern tiled kitchen with a closed hearth and chimney, or the typologically early hipped roof covered with straw. Although during the twentieth century there were numerous modernisations and alterations to the Pigońs’ homestead, these did not erase the previous spatial plan of the cottage, or the legible traces of the original roof structure, ceilings in the room and the corner extensions, cellar, etc. What is more, these modernisations are an excellent illustration of the long process of transformation to which the technical aspects of folk culture have also evolved throughout the previous century, and whose material examples are unfortunately becoming increasingly rare in the landscape of the villages surrounding Krosno. The acquisition of the Pigoń’s homestead by the Krosno State College, which took place in 2010, created a unique opportunity for these historic buildings to continue to exist, and, what is more, to perform new roles, to which the wooden cottage (from which the distinguished scholar came into the world) was not intended to be used, but which it will certainly be able to perform. The usage of this homestead protected in situ by the Stanisław Pigoń Carpathian State College in Krosno is today a guarantee of systematic care, as well as of properly conducted protective, renovation, and adaptation works. The potential of this historic house – not only through its biographical links – is a value that cannot be overestimated today.

Źródło:

Studia Pigoniana; 2020, 3, 3; 205-238
2657-3261

Pojawia się w:

Studia Pigoniana

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 97.

Tytuł:

Sabat czarownic jako figura demonizująca noc
The Sabbath of witches as a figure demonizing the night

Autorzy:

Toboła-Feliks, Magdalena

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/2054764.pdf

Data publikacji:

2021-06-29

Wydawca:

Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Tematy:

wierzenia ludowe
czarownica
sabat
noc
teachings about culture and religion
folk beliefs
witch
Sabbath
night

Opis:

Zloty czarownic, znane jako sabaty, stanowią konstrukt znaczeniowy obejmujący kompleks wyimaginowanych zachowań o znamionach rytualno-magicznych. Kojarzone z nimi kobiety – rzekome czarownice – miały wyzbywać się wszelkich ograniczeń, którym podporządkowani byli inni śmiertelnicy w swej codziennej egzystencji. Wizja destrukturalizacji świata następującej na „łysych górach” musiała budzić lęk, potęgowany dodatkowo przez poczucie dezorientacji towarzyszące nocy. Niepewność wywoływana przez błądzenie w ciemności, w zestawieniu z brakiem taksonomicznych reguł czarcich biesiad oraz z bezkrytyczną wiarą w tego rodzaju spotkania sprawiły, iż kategoria nocy została na trwale połączona z figurą czarownicy.
The meeting of witches known as the “witches’ Sabbath” is a semantic construct that denotes a set of imaginary ritual and magical actions. The female participants of these meetings – known as witches – were believed to free themselves from all the constraints of mundane mortal existence. Visions of the world losing its structure during a “devil’s feast” on top of the “bald mountain” was bound to inspire fear, a reaction further intensified by the sense of a person losing one’s bearings in the dark of the night. The night became a category perpetually combined with the figure of the witch for at least the following reasons: diminished self-confidence brought on by a person’s wandering in the dark; lack of a set of rules that governed such meetings; uncritical belief in the reality of these meetings.
Čarodějnické shromáždění známé jako Sabbaths jsou konstruktem významu, který zahrnuje komplex imaginárního rituálně magického chování. Ženy, které se do nich zapletly - údajné čarodějnice - se měly zbavit všech omezení, kterým byli ostatní smrtelníci v jejich každodenní existenci podřízeni. Vize destrukturizace světa v Baldových horách musela vzbuzovat strach, který ještě zhoršil pocit dezorientace doprovázející noc. Konečně, nejistota způsobená putováním ve tmě, v kombinaci s nedostatkem taxonomických pravidel čarodějnických hodů, učinila kategorii noci trvale v kombinaci s postavou čarodějnice.

Źródło:

Studia Etnologiczne i Antropologiczne; 2021, 21, 1; 1-19
1506-5790
2353-9860

Pojawia się w:

Studia Etnologiczne i Antropologiczne

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 98.

Tytuł:

Museum of Folk Architecture / Open-air Museum next to the Ľubovňa Castle

Autorzy:

Pavelčíková, Monika

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/1200805.pdf

Data publikacji:

2020

Wydawca:

Polskie Towarzystwo Ludoznawcze

Tematy:

Museum of Folk Architecture in Stara Lubovna
material and spiritual culture of Slovaks
Lubovna Castle
multiculturalism

Opis:

The goal of the construction of the Museum of Folk Architecture in Stara Lubovna was to document the material and spiritual culture of Slovaks, Spis Germans, Ruthenians, Gorals, Jews and Roma who lived here side by side for centuries and created cultural values of this region. The dominant feature of the exhibition is a national cultural monument - the Byzantine Rite Catholic Church of Matysova from 1833. Houses from the period (1900-1935) withfurnished interiors show the way of life, daily activities, celebrations of important annual and family holidays. Agricultural and industrial buildings showcase exhibits related to their original use. During the summer season the museum complex holds events presenting customs, traditional activities, crafts and folklore. Thanks to its location right next to the medieval Lubovna Castle and unobstructed view of the High Tatras, the exposition presents a unique site in Slovakia.

Źródło:

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej; 2020, 7; 163-171
2391-6869

Pojawia się w:

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 99.

Tytuł:

Провідні свята обрядового року українців Галичини першої половини XiX ст. в оптиці львівської періодики: симбіоз християнських та народнозвичаєвих культурних практик
Wiodące święta roku obrzędowego Ukraińców w Galicji pierwszej połowy XIX wieku w świetle czasopism lwowskich. Symbioza chrześcijańskich i tradycyjnych ludowych praktyk kulturowych
Leading festivals of the ritual year of Ukrainians in Galicia of the first half of the 19th century in the light of Lviv periodicals. Symbiosis of Christian and traditional folk cultural practices

Autorzy:

Мовна, Уляна

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/31803995.pdf

Data publikacji:

2023-12-27

Wydawca:

Uniwersytet Rzeszowski. Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

Tematy:

rok obrzędowy
kultura chrześcijańska
religijność ludowa
etnologia
czasopiśmiennictwo
ritual year
Christian culture
folk religiosity
ethnology
periodicals

Opis:

W artykule scharakteryzowano wiodące święta dorocznego cyklu obrzędowego Ukraińców w Galicji (Boże Narodzenie, Wielkanoc, Zielone Święta, Iwan Kupała) na podstawie publikacji etnologicznych z periodyków lwowskich I połowy XIX w. („Rozmaitości”, „Czasopisma Naukowego Księgozbioru Publicznego im. Ossolińskich”, „Lwowianina”, „Pamiętnika Lwowskiego”, „Rozmaitości dla Ludu Wiejskiego”). Odnotowywały one losowo zbierane informacje z dziedziny kultury duchowej, wplecione w artykuły o charakterze geograficzno-topograficznym, historyczno-statystycznym i regionalnym. Wykorzystano zarówno współczesne, jak i późniejsze interpretacje badawcze.
The article describes the leading annual ritual holidays of the Ukrainian population in Galicia (Christmas, Easter, Whitsun, Ivan Kupala) based on ethnological publications from Lviv periodicals in the first half of the 19th century (Rozmaitości, Czasopisma Naukowego Księgozbioru Publicznego im. Ossolińskich, Lwowianin, Pamiętnik Lwowski, Rozmaitości dla Ludu Wiejskiego). These publications randomly collected information on spiritual culture, woven into articles of a geographic-topographic, historical-statistical, and regional nature. The article utilizes both contemporary and later research interpretations.

Źródło:

Galicja. Studia i materiały; 2023, 9; 353-373
2450-5854

Pojawia się w:

Galicja. Studia i materiały

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce

Skocz do pozycji: 100.

Tytuł:

O samych sobie. Grupy folklorystyczne ze Sułoszowej i okolic
About themselves. The folkloric groups from Sułoszowa and the surrounding area

Autorzy:

Roś, Joanna

Powiązania:

https://bibliotekanauki.pl/articles/514847.pdf

Data publikacji:

2016

Wydawca:

Fundacja dzień dobry! kolektyw kultury

Tematy:

Sułoszowa
Wielmoża
Malopolska culture
regional history
folklore groups
folk artists
kultura małopolski
historia regionalna
grupy folklorystyczne
artyści ludowi

Opis:

The author conducted interviews with regional artists from Sułoszowa (Lesser Poland) and sur-rounding areas, and also examined the archives collected by them, to in this short essay invite readers to read the story of little-known folk groups. The research carried out by her is a re-sponse to the needs of these creators and promoters of culture associated with the Sułoszowa municipality who, aware of the increasing difficulty of finding successors of folk traditions, are waiting for signs of any ingenuity able to save their achievements from oblivion.

Źródło:

Amor Fati; 2016, 2(6); 211-232
2449-7819

Pojawia się w:

Amor Fati

Dostawca treści:

Biblioteka Nauki

/5

Artykuł

Zmień widok

• na półce