Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Wojciechowska, E." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-45 z 45
    Tytuł:
    Doświadczenia z eksploatacji pilotowej hydrofitowej oczyszczalni odcieków ze składowiska odpadów komunalnych w zależności od reżimu hydraulicznego
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401262.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    odcieki składowiskowe
    oczyszczalnie hydrofitowe
    denitryfikacja
    landfill leachate
    constructed wetlands
    denitrification
    Opis:
    W artykule przedstawiono doświadczenia z 2-letniej eksploatacji pilotowego obiektu hydrofitowego do oczyszczania odcieków ze składowiska odpadów komunalnych w Chlewnicy (woj. pomorskie). W skład obiektu wchodzi zbiornik początkowy odcieków oraz 3 złoża o przepływie podpowierzchniowym - w dwóch początkowych złożach przepływ ścieków jest pionowy (VSSF), w trzecim złożu zaś - poziomy (HSSF). Obiekt został uruchomiony w lipcu 2008. Po pierwszym okresie wpracowania (do końca jesieni 2008), w roku 2009 osiągnięto bardzo wysokie efektywności usuwania zanieczyszczeń, wynoszące 87% dla ChZT, 95,4% dla BZT5, ponad 99% dla azotu amonowego, 98% dla azotu ogólnego i 72% dla zawiesiny ogólnej. W sezonie wegetacyjnym 2010 zmieniono warunki hydrauliczne pracy obiektu, co spowodowało spadek efektywności usuwania zanieczyszczeń. Nastąpiło zahamowanie denitryfikacji na złożu HSSF. W pracy omówiono skład odcieków podawanych na złoża oraz efektywność ich oczyszczania w różnych warunkach hydraulicznych.
    In the article the experiences from 2 years operation of a pilot constructed wetland (CW) for landfill leachate treatment in Chlewnica (Pommerania Region) are presented. The CW consists of a preliminary sedimentation tank and 3 subsurface flow beds: 2 beds with vertical flow (VSSF) and the last one with horizontal flow (HSSF). The CW was put in operation in July 2008. After the start-up period (until autumn 2008), in 2009 very high treatment efficiencies were observed: 87% for COD, 95,4% for BOD5, 99% for ammonia nitrogen, 98% for total nitrogen and 72% for TSS. In 2010 the hydraulic conditions in the CW were changed, resulting in the decrease of treatment efficiencies. The denitrification process at the HSSF bed was stopped. In the article the composition of leachate and treatment efficiencies at different hydraulic conditions are discussed.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2011, 25; 176-188
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Usuwanie związków azotu z odcieków składowiskowych w pilotowej oczyszczalni hydrofitowej
    Removal of Nitrogen Compounds from Landfill Leachate in Pilot Constructed Wetlands
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1818568.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    odcieki składowiskowe
    azot amonowy
    oczyszczanie odcieków
    nitryfikacja
    denitryfikacja
    oczyszczalnie hydrofitowe
    landfill leachate
    ammonia nitrogen
    leachate treatment
    nitrification
    denitrification
    constructed wetlands
    Opis:
    Landfill leachate contains very high concentrations of ammonia nitrogen and COD. At the same time, BOD5 concentrations are quite low, which makes leachate treatment one of the most difficult and up-to-date problems of environmental engineering. In the recent years constructed wetlands are applied for landfill leachate treatment, alone or as one of treatment stages. The experiences from USA, Canada and Europe (Norway, United Kingdom, Slovenia, Sweden) show good removal efficiencies of surface flow systems (SF). Horizontal subsurface flow systems (HSSF) are less effective. At present the application of vertical flow subsurface beds (VSSF) for landfill leachate treatment is investigated. The vertical flow beds advantage are good conditions for nitrification of ammonia nitrogen. In the article the processes of nitrogen transformation and removal from landfill leachate in a pilot multi-stage constructed wetland consisting of two vertical subsurface flow beds (VSSF-1 and VSSF-2) followed by a horizontal subsurface flow bed (HSSF) were analyzed. The set-up of a pilot system was designed to treat high concentrations of ammonia nitrogen present in the leachate and to provide conditions for the sequence of nitrogen transformation processes (ammonification – nitrification – denitrification). The results from three research periods were discussed. In each period the operational conditions were changed. Different hydraulic loadings, leachate composition (with or without addition of municipal wastewater) and different operation conditions of vertical flow beds were applied. The total nitrogen removal effectiveness varied from 65 to 98%. Nitrification of ammonia nitrogen took place in the vertical flow beds, however the process was incomplete due to too high ammonia nitrogen concentrations in the raw leachate. Denitrification of nitrates in the last bed with horizontal flow of leachate was the limiting process. Quite high concentrations of nitrates were still present in the outflow from the bed. The reason for denitrification inhibition was deficiency of labile organic matter in the leachate inflowing to the HSSF bed. The conclusions for further applications were to use a hydrophyte pond instead of HSSF bed as the last stage of treatment which would increase the amount of easily decomposable organic matter form plant detritus. Also stripping of ammonia nitrogen before the inflow to constructed wetland would increase treatment effectiveness.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 2; 1484-1497
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Usuwanie związków azotu z odcieków składowiskowych w pilotowej oczyszczalni hydrofitowej
    Removal of Nitrogen Compounds from Landfill Leachate in Pilot Constructed Wetlands
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1818569.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    odcieki składowiskowe
    azot amonowy
    oczyszczanie odcieków
    nitryfikacja
    denitryfikacja
    oczyszczalnie hydrofitowe
    landfill leachate
    ammonia nitrogen
    leachate treatment
    nitrification
    denitrification
    constructed wetlands
    Opis:
    Landfill leachate contains very high concentrations of ammonia nitrogen and COD. At the same time, BOD5 concentrations are quite low, which makes leachate treatment one of the most difficult and up-to-date problems of environmental engineering. In the recent years constructed wetlands are applied for landfill leachate treatment, alone or as one of treatment stages. The experiences from USA, Canada and Europe (Norway, United Kingdom, Slovenia, Sweden) show good removal efficiencies of surface flow systems (SF). Horizontal subsurface flow systems (HSSF) are less effective. At present the application of vertical flow subsurface beds (VSSF) for landfill leachate treatment is investigated. The vertical flow beds advantage are good conditions for nitrification of ammonia nitrogen. In the article the processes of nitrogen transformation and removal from landfill leachate in a pilot multi-stage constructed wetland consisting of two vertical subsurface flow beds (VSSF-1 and VSSF-2) followed by a horizontal subsurface flow bed (HSSF) were analyzed. The set-up of a pilot system was designed to treat high concentrations of ammonia nitrogen present in the leachate and to provide conditions for the sequence of nitrogen transformation processes (ammonification – nitrification – denitrification). The results from three research periods were discussed. In each period the operational conditions were changed. Different hydraulic loadings, leachate composition (with or without addition of municipal wastewater) and different operation conditions of vertical flow beds were applied. The total nitrogen removal effectiveness varied from 65 to 98%. Nitrification of ammonia nitrogen took place in the vertical flow beds, however the process was incomplete due to too high ammonia nitrogen concentrations in the raw leachate. Denitrification of nitrates in the last bed with horizontal flow of leachate was the limiting process. Quite high concentrations of nitrates were still present in the outflow from the bed. The reason for denitrification inhibition was deficiency of labile organic matter in the leachate inflowing to the HSSF bed. The conclusions for further applications were to use a hydrophyte pond instead of HSSF bed as the last stage of treatment which would increase the amount of easily decomposable organic matter form plant detritus. Also stripping of ammonia nitrogen before the inflow to constructed wetland would increase treatment effectiveness.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 2; 1484-1497
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Analiza podatności na rozkład biologiczny odcieków składowiskowych oczyszczanych w wielostopniowym systemie hydrofilowym
    Analysis of biodegradibility of landfill leachate treated in a multi-stage constructed wetland
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/297668.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Politechnika Częstochowska. Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej
    Tematy:
    oczyszczalnie hydrofilowe
    frakcje ChZT
    podatność na biodegradację
    materia organiczna
    skuteczność usuwania
    constructed wetlands
    COD fractions
    biodegradability
    organic matter
    removal efficiency
    Opis:
    Przedstawiono wyniki badań, których celem była analiza biodegradowalności odcieków składowiskowych oczyszczanych w wielostopniowym systemie hydrofitowym. Zastosowano układ technologiczny składający się z dwóch złóż o przepływie podpowierzchniowym pionowym oraz złoża o przepływie podpowierzchniowym poziomym. Podatność odcieków składowiskowych na rozkład biologiczny oceniano przez pomiar ChZT i jego frakcjonowanie, w odciekach po kolejnych etapach oczyszczania. Badania prowadzono w dwóch etapach: w pierwszym złoża zasilano odciekami składowiskowymi, natomiast w etapie drugim mieszaniną odcieków składowiskowych i ścieków bytowych. W obu etapach stwierdzono bardzo wysoki udział frakcji nierozkładalnych (Si oraz Xi) w odciekach doprowadzanych do pierwszego złoża, wynoszący 72,8% dla odcieków składowiskowych oraz 53,6% dla odcieków zmieszanych ze ściekami. W obu etapach badań bardzo niskie były wartości frakcji rozpuszczonej rozkładalnej na drodze biologicznej (Ss). Wartości frakcji rozkładalnych na drodze biologicznej obniżały się po kolejnych złożach. Odcieki odpływające z oczyszczalni hydrofitowej zawierały niemal wyłącznie substancję organiczną w formie niepodatnej na rozkład biologiczny. Stwierdzono wpływ jakości substancji organicznej (zawartości frakcji inertnych oraz podatnych na rozkład biologiczny oraz ilorazu BZT5/ChZT) na efektywność usuwania ChZT. Usuwanie ChZT przebiegało z wyższą skutecznością w okresie, kiedy odcieki zawierały dodatek ścieków bytowych. Potwierdza to, że dodatek labilnej materii organicznej korzystnie wpływa na efektywność oczyszczania odcieków w procesach biologicznych.
    In the article the results of analyses of biodegradability of landfill leachate treated in a multi-stage constructed wetland are presented. The treatment system consisted of two subsurface vertical flow beds followed by a subsurface horizontal flow bed. The biodegradability of leachate was evaluated by measurement of COD and COD fractions after subsequent stages of treatment. The research was conducted at two stages: in the first stage the beds were fed with pure leachate, while in the second stage the leachate was mixed with sanitary sewage. At both stages very high share of inert (not biodegradable) fractions (Si and Xi) was measured in the raw leachate discharged to the first bed (72.8% in the first stage and 53.6% in the second stage). Also at both stages the share of soluble biodegradable fraction Ss was very low. The shares of Ss fraction decreased after subsequent beds. At the outflow the leachate contained organic matter only in the inert form, resistant to biological treatment. It was found out that organic matter quality (the content of inert fractions and BOD/COD ratio) influenced the COD removal efficiency. The COD was more effectively removed in the second research stage which confirms that addition of sanitary sewage improves treatment efficiency of landfill leachate.
    Źródło:
    Inżynieria i Ochrona Środowiska; 2014, 17, 4; 703-712
    1505-3695
    2391-7253
    Pojawia się w:
    Inżynieria i Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Znaczenie PROW 2007-2013 jako instrumentu wsparcia inwestycji samorządów gmin wiejskich powiatu pułtuskiego
    Significance of RDP 2007-2013 as a tool supporting investments of self-governments of rural communes in pultuski LAU 2
    Autorzy:
    Rakowska, J.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/863650.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    The Polish Association of Agricultural and Agribusiness Economists
    Opis:
    Celem artykułu jest określenie znaczenia środków unijnych z PROW 2007-2013 dla realizacji inwestycji rozwojowych przez samorządy gmin wiejskich powiatu pułtuskiego na podstawie ilościowych danych wtórnych z Banku Danych Lokalnych GUS i bazy PROW oraz pierwotnych danych jakościowych pozyskanych w badaniu ankietowym. Badane gminy zrealizowały w ramach PROW 2007-2013 łącznie 76 projektów o zróżnicowanym charakterze, choć z przewagą projektów infrastrukturalnych, wpływających głównie na poprawę warunków życia mieszkańców. Pozyskały z PROW 2007-2013 środki unijne o różnej wartości w ujęciu bezwzględnym oraz w przeliczeniu na 1 mieszkańca (wskaźnik SDm) i w relacji do średniorocznych dochodów ogółem swoich budżetów (wskaźnik Rsdd). Fundusze te miały istotne znaczenie dla realizacji analizowanych projektów: w trzech gminach warunkowały ich realizację całkowicie, w pozostałych projekty bez tego współfinansowania zostałyby zrealizowane albo w całości później, albo w tym samym czasie tylko w części. Niezależnie od wartości pozyskanego dofinansowania, samorządy wszystkich badanych gmin określiły PROW 2007-2013 jako bardzo ważne źródło finansowania zrealizowanych inwestycji.
    The main aim of the paper is to define the importance of EU funding under the RDP 2007-2013 for the implementation of development investments by local governments of rural communes of pułtuski LAU 2 (poviat), based on quantitative secondary data from the CSO Local Data Bank and the RDP database and the primary qualitative data collected in the survey. The surveyed communes implemented under the RDP 2007-2013 altogether 76 projects of different character, most of which were infrastructural projects improving the living conditions of the inhabitants. The quantitative results show a large variation in the value of funds obtained from the 2007-2013 RDP in absolute terms, per capita (SDm) or in relation to the average annual total income of the communes (Rsdd). These funds had varied significance for the implementation of the analyzed projects: in three communes they determined their implementation fully, in the remaining ones the projects would be implemented without this co-financing either later or at present but only partly. Independently from the value of obtained EU funding, all local self-governments highlighted that RDP 2007-2013 was a very important source of funding for their investments.
    Źródło:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu; 2017, 19, 5
    1508-3535
    2450-7296
    Pojawia się w:
    Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Assessment of Trace Metals Leaching During Rainfall Events from Building Rooftops with Different Types of Coverage – Case Study
    Autorzy:
    Nawrot, N.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/124497.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    trace metals
    roof materials
    precipitation
    roof runoff
    Opis:
    Runoff water is an important medium transporting various types of pollution originating from the atmosphere and washed out from roofing materials. The study presents a quality assessment of runoff from different roofs in the context of trace metal concentrations. The analysed rooftops were covered with copper, tar paper and ceramic tile. The quality of the rain water collected at the same time satisfies the demands of the first grade of cleanliness according to (Journal of Laws, 2016 item1187). The highest content of copper was leached from the copper roof, containing 10.23 mg∙dm-3. In the case of zinc, the highest concentration of 15.52 mg∙dm-3 was present in the runoff from the roof covered with thermally bonded tar paper. The amount of trace metals in the ceramic roof runoff was the lowest and only for zinc slightly exceeded 1.47 mg∙dm-3 – the value determined for II class of purity. In the paper, the different levels of heavy metals leaching from different roofing materials have been confirmed.
    Źródło:
    Journal of Ecological Engineering; 2018, 19, 3; 45-51
    2299-8993
    Pojawia się w:
    Journal of Ecological Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena stężenia form azotu w zurbanizowanej zlewni na przykładzie Potoku Oliwskiego
    Assess concentrations of the forms of nitrogen in urbanized catchment for example Oliwa Stream
    Autorzy:
    Matej-Łukowicz, K.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/399600.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    zlewnia miejska
    stężenie azotu
    zmienność sezonowa
    azotany
    azot amonowy
    urban catchment
    concentration of nitrogen
    seasonal variability
    nitrates
    ammonia nitrogen
    Opis:
    W pracy przedstawiono wyniki analizy stężeń związków azotu w formie azotu amonowego i azotanów (III) i (V) w Potoku Oliwskim. Badania zrealizowano w latach 2016–2017, analizując wpływ opadu atmosferycznego w zlewni miejskiej. Wybrano sześć charakterystycznych punktów i sprawdzono oddziaływanie zagospodarowania zlewni na zmianę wskaźników zanieczyszczeń wywołanych epizodem opadowym. Stwierdzono wzrost azotu amonowego po wystąpieniu opadu w okresie wiosennym, w porównaniu do jesiennego. Wyniki stężenia azotanów (III) dla wszystkich punktów przekroczyły graniczne wartości II klasy czystości, zgodnie z obowiązującym Rozporządzeniem z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych. W pracy przedstawiono także wyniki stężenia związków azotu w Potoku Oliwskim po wystąpieniu opadu nawalnego, który spowodował powódź w Gdańsku, w lipcu 2016 r.
    In the article the results of nitrogen compounds (NH4, NO2-, NO3-) in water samples collected at six locations (sampling points) at the Oliwa Stream will be presented. The study was carried out in 2016–2017, analyzing the changes caused by rainfall in the urban catchment. After the spring rain the concentration of ammonia nitrogen is considerably higher than in autumn. The results were compared with the Regulation of the Minister of the Environment, which describes two main classes of water purity. In addition, the article describes the results of the nitrogen compounds after the rainfall of 15th July 2016 will be presented.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2017, 18, 3; 91-98
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ zróżnicowanego żywienia żelazem na plon i zawartość żelaza w liściach sałaty (Lactuca sativa L. var. capitata L.) uprawianej w podłożu torfowym
    Effect of differentiated iron nutrition on yield and iron content in lettuce leaves (Lactuca sativa L. var. capitata L.) grown in peat substrate
    Autorzy:
    Kozik, E.
    Wojciechowska, E.
    Mieloszyk, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/270589.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
    Tematy:
    sałata
    siarczan żelaza
    chelaty żelaza
    poziom żelaza
    lettuce
    iron sulfates
    iron chelates
    iron level
    Opis:
    W doświadczeniach z sałatą głowiastą (Lactuca sativa L. var. capitata L.) 'Sunny' uprawianą w podłożu torfowym w cyklu wiosennym i jesiennym określono wpływ dwóch mineralnych i pięciu chelatowych źródeł żelaza na plon świeżej masy i zawartość żelaza w liściach. Zawartość żelaza w podłożu zróżnicowano do pięciu poziomów: 25 - kontrola, 50, 75, 100, 150 i 300 mg · dm⁻³ podłoża. Po zastosowaniu żelaza w postaci mineralnej w całym zakresie dawkowania oraz w kombinacjach z chelatami FelDHA oraz FeEDDHMA w zakresie od 50 do 150 mg · dm⁻³ podłoża, chelatem FeDTPA w zakresie od 50 do 100 mg · dm⁻³ podłoża oraz chelatem FeEDTA+DTPA przy poziomie 50 mg · dm⁻³ podłoża nie stwierdzono istotnych różnic w wielkości plonu sałaty w porównaniu do kombinacji kontrolnej. Większe poziomy żelaza w postaci poszczególnych chelatów powodowały osłabienie wzrostu lub zamieranie roślin. Zastosowanie chelatu FeEDTA miało niekorzystny wpływ na wzrost roślin nawet przy najmniejszym poziomie żelaza w podłożu. Zwiększenie poziomu żelaza w podłożu powodowało większą jego zawartość w liściach. Zawartość żelaza w liściach sałaty była istotnie mniejsza po zastosowaniu żelaza w postaci mineralnej niż w postaci chelatowej.
    In experiments with head lettuce (Lactuca sativa L. var. capitata L.) 'Sunny' grown in peat substrate in the spring and autumn cycle, the effect of two minerał and five chelated iron sources on the fresh weight yield and iron content in leaves were determined. The iron content in the substrate were differentiated into five levels: 25 - control, 50,75,100,150 and 300 mg · dm⁻³ substrate. After application of minerał form of iron in whole dosage and in combinations with: FeEDDHMA and FelDHA chelates in the dosage of 50 to 150 mg · dm⁻³ substrate, FeDTPA chelate in the dosage of 50 to 100 mg · dm⁻³ substrate and FeEDTA+DTPA chelate at the level of 50 mg · dm⁻³ substrate, no significant differences in yield of lettuce compared to the control combination were found. Higher levels of iron in form of other chelates caused reduction in growth or plant decay. Use of FeEDTA chelate had a negative effect on plant growth, even at the lowest level of iron in substrate. Increasing levels of iron in substrate resulted in its higher content in leaves. The iron content in lettuce leaves was significantly lower with iron in minerał form than in chelate form.
    Źródło:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2014, 19, 4; 321-328
    2392-1765
    Pojawia się w:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    A comparison of the effect of mineral and chelate forms of copper, zinc and manganese on yield and nutrient status of greenhouse lettuce
    Porównanie wpływu mineralnych i chelatowych form miedzi, cynku i manganu na plon oraz stan odżywienia sałaty szklarniowej
    Autorzy:
    Kozik, E.
    Wojciechowska, E.
    Pacholska, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/11542213.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
    Opis:
    Consumption of vegetables with either too low or excessive contents of micronutrients may have an adverse effect on human health. In intensive horticultural production mineral fertilizers, containing mineral or chelate compounds with varying micronutrient fertilization efficiency, constitute the main sources of micronutrients for plants. In the years 2009–2010 experiments with lettuce were conducted to investigate the effect of mineral (sulfates) and chelate (IDHA chelate, EDTA + DTPA chelate) forms of copper, zinc and manganese on yield and micronutrient contents in leaves. Two levels of micronutrients were applied (mg· dm⁻³ of substrate): I. 5 Cu, 10 Zn, 10 Mn, and II. 20 Cu, 40 Zn and 40 Mn. Lettuce was grown in 6 dm³ containers filled with limed highmoor peat, enriched with macro- and micronutrients. Lettuce was harvested at the consumption stage. Contents of Cu, Zn and Mn were determined by ASA in lettuce leaves. The volume of lettuce yield at a lower content of micronutrients in the substrate did not depend on the form in which copper, zinc and manganese were introduced. After the application of higher rates of micronutrients in the mineral or IDHA chelate forms a significantly higher crop was produced than in case of EDTA + DTPA chelates. An increase in micronutrient rates in the substrate had a significant effect on an increase in their contents in vegetables. At the nutrition of crops with micronutrients at higher rates in the form of EDTA + DTPA chelates a significant increase was found in copper content in lettuce. After the application of higher rates of micronutrients plants that were introduced two micronutrients in the IDHA chelate forms and one in the mineral form contained less zinc. Leaves of lettuce grown on substrate with mineral forms of copper, zinc and manganese contained significantly more manganese than those grown in substrate with chelate forms of micronutrients.
    Spożywanie warzyw o zbyt małej lub o nadmiernej zawartości mikroskładników może niekorzystnie wpłynąć na zdrowie człowieka. W intensywnej produkcji ogrodniczej głównym źródłem mikroskładników dla roślin są nawozy mineralne, zawierające mineralne lub chelatowe związki o zróżnicowanej skuteczności dostarczania mikroskładników roślinom. W latach 2009–2010 w doświadczeniach z sałatą oceniono wpływ mineralnych (siarczany) i chelatowych (chelat IDHA, chelat EDTA + DTPA) form miedzi, cynku i manganu na plon oraz zawartość mikroskładników w liściach. Zastosowano dwa poziomy mikroskładników (mg· dm⁻³ podłoża) : I. 5 Cu, 10 Zn, 10 Mn; II. 20 Cu, 40 Zn, 40 Mn. Sałatę uprawiano w pojemnikach o objętości 6 dm³ , wypełnionych torfem wysokim zwapnowanym i wzbogaconym w makro- i mikroskładniki. Zbiór sałaty przeprowadzono w fazie dojrzałości konsumpcyjnej. W liściach sałaty oznaczono zawartość Cu, Zn i Mn metodą ASA. Wielkość plonu sałaty przy mniejszej zawartości mikroskładników w podłożu nie zależała od formy, w jakiej zostały wprowadzone miedź, cynk i mangan. Po zastosowaniu większej dawki mikroskładników w formie mineralnej lub chelatów IDHA uzyskano istotnie większy plon roślin niż w formie chelatów EDTA + DTPA. Zwiększenie dawki mikroskładników w podłożu istotnie wpłynęło na wzrost ich zawartości w roślinach. Przy żywieniu roślin mikroskładnikami, w większych dawkach, w formie chelatów EDTA + DTPA stwierdzono istotne zwiększenie zawartości miedzi w sałacie. Po zastosowaniu większej dawki mikroskładników, mniej cynku zawierały rośliny, gdy wprowadzono do podłoża dwa mikroskładniki w formie chelatów IDHA, a jeden w formie mineralnej. Liście sałaty uprawianej w podłożu z mineralnymi formami miedzi, cynku i manganu zawierały istotnie więcej manganu niż w podłożu z chelatowymi formami mikroskładników.
    Źródło:
    Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus; 2012, 11, 1; 47-55
    1644-0692
    Pojawia się w:
    Acta Scientiarum Polonorum. Hortorum Cultus
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Operational problems of constructed wetland for landfill leachate treatment: case study
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/125011.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    treatment wetland
    landfill leachate
    clogging
    Opis:
    The present paper discusses the quality fluctuations of leachate from municipal landfill in Gdansk (Poland) over the last 5 years and the evaluation of a wetland system designed for treatment of the leachate. The research has been conducted during a 5-year period. The constructed wetland for leachate treatment was built in 2001; it consists of 2 horizontal subsurface flow reed beds, working in parallel. In the period 2005–2006 it underwent modernization due to unsatisfactory treatment results caused by bed clogging. After the modernization the treatment effectiveness is satisfactory. The effluent from bed I met Polish outflow standards, while in the effluent from bed II COD, total N and TSS exceeded the required concentrations. In spite of this, pretreatment of leachate (iron removal) should be quickly introduced to protect the system against the reoccurrence of clogging problems.
    Źródło:
    Journal of Ecological Engineering; 2013, 14, 3; 53-58
    2299-8993
    Pojawia się w:
    Journal of Ecological Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Efficiency of wastewater treatment in single-family constructed wetlands in Kaszuby Lake District
    Skuteczność oczyszczania ścieków bytowych w przydomowych oczyszczalniach hydrofitowych na Pojezierzu Kaszubskim
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1818796.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    skuteczność oczyszczania
    przydomowe oczyszczalnie
    pojezierze kaszubskie
    Opis:
    W pracy zaprezentowano wyniki badań trzech różnych konfiguracji oczyszczalni hydrofitowych stosowanych do oczyszczania ścieków bytowych z indywidualnych gospodarstw domowych. Wykazano, m.in., że zastosowanie oczyszczalni hydrofitowych jest zrównoważonym i stabilnym rozwiązaniem problemu gospodarowania ściekami na terenach o rozproszonej zabudowie. Oczyszczalnie przydomowe w Polsce otrzymują wyższe stężenia zanieczyszczeń niż odpowiednie oczyszczalnie w Europie czy USA, po mimo to analizowane obiekty zapewniały skuteczne usuwanie substancji organicznej: BZT5 do 92,0% i substancji biogennych: Nog do 77,0% i Pog do 66,0%. Konfiguracja II składająca się z dwóch charakteryzowała się najwyższą skutecznością usuwania zanieczyszczeń i w konsekwencji zapewniała najniższe stężenia zanieczyszczeń w oczyszczonych ściekach.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 1; 81-95
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Oszacowanie ładunku zanieczyszczeń biogennych transportowanych do Zatoki Gdańskiej przez Potok Oliwski
    Estimate load of biogenic pollutants inflowing with water of Oliwa Stream to gulf of Gdansk
    Autorzy:
    Matej-Łukowicz, K.
    Nawrot, N.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/400410.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    azotany(V)
    ortofosforany
    fosfor ogólny
    migracja zanieczyszczeń
    Morze Bałtyckie
    nitrates(V)
    orthophosphates
    total phosphorus
    migration of pollutants
    Baltic Sea
    Opis:
    Ciągłe zmiany w środowisku wynikające z zaspokajania ciągle rosnących potrzeb ludności mają poważne konsekwencje. Coraz częstsze zjawiska powodziowe, pogorszenie jakości wód powierzchniowych i zwiększające się zanieczyszczenie mórz są w dużym stopniu skutkiem działalności człowieka. Rosnący udział powierzchni uszczelnionej przyczynia się do zwiększenia zarówno stopnia zanieczyszczenia, jak i ilości wód opadowych, a w konsekwencji ładunku zanieczyszczeń. Celem pracy było określenie szacunkowego ładunku zanieczyszczeń biogennych dopływających do Morza Bałtyckiego z obszaru zlewni Potoku Oliwskiego, jednego z cieków przepływających przez teren miasta Gdańsk. W opracowaniu przedstawiono wyniki badań jakości wody Potoku Oliwskiego, jednego z największych gdańskich odbiorników wód opadowych ze zlewnią o powierzchni prawie 29 km2. Próbki wody pobierano w sześciu punktach (trzech w zlewni naturalnej i trzech w zurbanizowanej) podczas pogody bezopadowej i po wystąpieniu epizodu opadowego. Oznaczono stężenia i obliczono ładunki roczne związków biogennych odprowadzanych do Zatoki Gdańskiej. Największy ładunek azotanów (V) i fosforu całkowitego odprowadzany jest latem i wynosi odpowiednio 4 tony NO3- w przeliczeniu na rok i prawie 2 tony Pog rocznie. Ortofosforany odprowadzane są głównie jesienią, a ich roczny ładunek wprowadzany do Morza Bałtyckiego to prawie 4 tony. Większość substancji biogennych pochodzi ze zlewni zurbanizowanej, dlatego należy w tym obszarze zlokalizować i ograniczyć źródła zanieczyszczeń.
    Flood events, worse condition of surface waters, and pollution of sea waters are associated with the anthropogenic changes in the environment. Increasing pollution and the amount of rainwater – raise the pollution load as a result of increasing the built-up area. The aim of the study was to investigate the pollution load coming from a catchment in Gdansk to the Baltic Sea by stream. The study presents the results of water quality tests in the Oliwa Stream. It is one of the largest rainwater receivers in Gdansk with a catchment area of almost 29 km2. Water samples were collected at six points (three in the natural catchment and three in urbanized catchment). The pollutant concentrations were obtained from the tests On the basis of the results, the loads of biogenic compounds introduced into the Gulf of Gdansk were calculated. The largest load of nitrates (V) and total phosphorus is discharged in the summer and amounts to 4 tons NO3-and almost 2 tons of total phosphorus per year, respectively. Orthophosphates are discharged mainly in autumn, and their annual load is almost 4 tons. The majority of biogenic substances comes from the urbanized catchment; therefore, it is necessary to locate and limit the sources of pollution in this area.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2018, 19, 2; 1-8
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Operational problems of constructed wetland for landfill leachate treatment: case study
    Problemy z eksploatacją systemów hydrofitowych dooczyszczania odcieków ze składowiska: studium przypadku
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/401274.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    system hydrofitowy
    odciek ze składowiska
    zatykanie się
    treatment wetland
    landfill leachate
    clogging
    Opis:
    In the paper the quality fluctuations of leachate from municipal landfill in Gdansk (Poland) over the last 5 years and evaluation of a wetland system designed for treatment of the leachate are discussed. The research has been conducted during the 5 years period. The constructed wetland for leachate treatment, consisting of 2 horizontal subsurface flow reed beds, working in parallel was built in 2001. In the period 2005-06 it underwent modernization due to unsatisfactory treatment results caused by clogging of the beds. The treatment effectiveness after modernization is satisfactory. The effluent from bed I met Polish outflow standards, while in the effluent from bed II COD, total N and TSS exceeded the required concentrations. In spite of this, pre-treatment of leachate (iron removal) should be quickly introduced to protect the system against the repetition of clogging problems.
    Opisane w artykule badania prowadzono w okresie pięciu lat. System hydrofitowy zbudowany w 2001 roku do oczyszczania odcieków ze składowiska składa się z dwóch poziomych złóż o przepływie podpowierzchniowym, w układzie równoległym. W 2005-2006 roku wykonano modernizację układu ze względu na problem z zatykaniem się złóż. Efektywność oczyszczania po modernizacji jest zadowalająca, odpływ ze złoża I spełnia polskie normy, natomiast w przypadku złoża II zaobserwowano przekroczenia ChZT i zawiesiny ogólnej. W celu uniknięcia zatykania się złóż należy zastosować wstępne oczyszczanie odcieków.
    Źródło:
    Inżynieria Ekologiczna; 2011, 25; 202-210
    2081-139X
    2392-0629
    Pojawia się w:
    Inżynieria Ekologiczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawartość skłdników mineralnych we wrotyczu [Tanaceum vulgare L.] pochodzącym z różnych stanowisk
    The content of mineral elements in Tanacetum vulgare L. from different habitats
    Autorzy:
    Wojciechowska, A. E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2184773.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie
    Tematy:
    rosliny lecznicze
    stanowiska
    nieuzytki
    przydroza
    miedze
    warunki siedliskowe
    odczyn gleby
    wrotycz pospolity
    Tanaceum vulgare
    zawartosc skladnikow mineralnych
    makroelementy
    azot
    fosfor
    potas
    wapn
    magnez
    Źródło:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio EEE: Horticultura; 2008, 18, 3; 10-16
    1233-2127
    Pojawia się w:
    Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio EEE: Horticultura
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Effect of differentiated iron nutrition on the content of macronutrients in leaves of lettuce (Lactuca sativa L. var. capitata L.) cultivated in peat substrate
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Golcz, A.
    Kozik, E.
    Mieloszyk, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/13659.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
    Źródło:
    Journal of Elementology; 2019, 24, 1
    1644-2296
    Pojawia się w:
    Journal of Elementology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wykorzystanie kompostów z odpadów drzewnych w uprawie wybranych gatunków roślin ozdobnych
    The use of wood waste compost in the cultivation of selected species of ornamental plants
    Autorzy:
    Kozik, E.
    Wróblewska, H.
    Bosiacki, M.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/270692.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
    Tematy:
    komposty
    uprawa roślin ozdobnych
    composts
    ornamental plants
    cultivation
    Opis:
    Oceniono wpływ trzech kompostów otrzymanych z odpadów drzewnych na wzrost i stan odżywienia jastrunia wielkiego 'Snow Lady' (Leucanthemum maximum L.), bodziszka czerwonego 'Compactum' (Geranium sanguineum L.) i cyklamenu bluszczolistnego 'AmazeMeTM (Cyclamen hederifolium Aiton) uprawianych w doniczkach. Komposty uzyskane z odpadów sklejki suchotrwałej, sklejki wodoodpornej lub płyt pilśniowych stosowano jako podłoże jednorodne oraz w mieszankach z glebą mineralną, w stosunku objętościowym 3:1 i 1:1. W zależności od rodzaju i dawki kompostu w podłożach, zawartość makroskładników, pH i EC były zróżnicowane. W podłożach z kompostem z odpadów sklejki suchotrwałej, ze względu na nadmierną zawartość azotu mineralnego, stwierdzono zamieranie roślin. Podłoża z kompostami uzyskanymi z odpadów sklejki wodoodpornej i płyt pilśniowych mogą być stosowane w uprawie roślin ozdobnych w doniczkach. Lepszy wzrost Leucanthemum maximum L. 'Snow Lady' uzyskano w podłożach z kompostem z odpadów sklejki wodoodpornej a Cyclamen hederifolium Aiton 'AmazeMeTM w podłożach z kompostem z odpadów płyt pilśniowych. W uprawie Geranium sanguineum L. 'Compactum' nie stwierdzono istotnego wpływu rodzaju i dawki kompostu.
    The impact of three composts obtained from wood waste on the growth and nutritional status of Leucanthemum maximum L. 'Snow Lady', Geranium sanguineum L. 'Compactum' and Cyclamen hederifolium Aiton 'AmazeMeTM' grown in pots was evaluated. Composts derived from interior plywood waste, exterior plywood waste and fiberboard waste were used as substrates homogeneous and mixed with the mineral soil, in a volume ratio 3:1 and 1:1. Depending on the type and dose of compost in the media, the content of macronutrients, pH and EC were varied. In substrates with compost from the interior plywood waste, due to the excessive mineral nitrogen content, plants were found dying. Substrates with composts derived from exterior plywood waste and fiberboard waste can be used in cultivation of ornamental plants in pots. Better growth of Leucanthemum maximum L. 'Snow Lady' was obtained in media with compost from the exterior plywood waste and Cyclamen hederifolium Aiton 'AmazeMeTM' with compost from fiberboard waste. The affect of type and dose of compost in cultivation of Geranium sanguineum L. 'Compactum' was not found significant.
    Źródło:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2010, 15, 4; 75-81
    2392-1765
    Pojawia się w:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ocena przydatności kompostów z drzewnych odpadów pokonsumpcyjnych do uprawy roślin na podstawie testów wegetacyjnych z sałatą (Lactuca sativa L.) i bazylią pospolitą (Ocimum basilicum L.)
    Evaluation of the usefulness of composts from post-consumer wood waste for plant growth based on vegetation tests with lettuce (Lactuca sativa L.) and basil (Ocimum basilicum L.)
    Autorzy:
    Kozik, E.
    Wróblewska, H.
    Golcz, A.
    Wojciechowska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/271334.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Centralny Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Aparatury Badawczej i Dydaktycznej, COBRABiD
    Tematy:
    drzewne odpady pokonsumpcyjne
    komposty
    testy wegetacyjne
    post-consumer wood waste
    composts
    vegetation tests
    Opis:
    Biologiczna metoda utylizacji przez kompostowanie odpadów o dużej zawartości substancji organicznej, do których zalicza się wszelkie odpady drzewne, jest sposobem ponownego włączenia materii do naturalnego obiegu w przyrodzie. Celem doświadczeń było określenie wpływu dwóch wariantów kompostów (OPA) i (OPB) uzyskanych z pokonsumpcyjnych odpadów drzewnych na wzrost oraz stan odżywienia sałaty i bazylii. Rośliny uprawiano w samym kompoście i w podłożach, w których komposty mieszano z glebą mineralną w stosunkach objętościowych 1:1 lub 1:3. Kontrolę stanowiły rośliny uprawiane w glebie mineralnej oraz w substracie torfowym TS-1. Największe plony sałaty i bazylii otrzymano z uprawy roślin w substracie torfowym, a najmniejsze w samych kompostach OPA i OPB. W podłożu z dodatkiem 50% lub 25% kompostów plon roślin był większy lub porównywalny do uzyskanego w glebie mineralnej. Zawartość makroskładników zarówno w liściach sałaty jak i bazylii zależała od rodzaju zastosowanego podłoża.
    Biological utilization of waste with a high content of organic matter, which include all the wood waste, by method of composting is a way to re-enable the matter to the natural cycle of nature. The aim of experiments was to determine the effect of two variants of the compost (OPA) and (OPB) obtained from post-consumer wood waste on the growth and nutritional status of lettuce and basil. Plants were grown in the compost or in substrates in which the compost was mixed with mineral soil in the relations of 1:1 or 1:3 by volume. Control plants were grown in mineral soil and peat substrate TS-1. The highest yields of lettuce and basil were obtained from plants growing in peat substrate, and the smallest in the pure composts OPA and OPB. In the substrate with 50% or 25% compost plant yield was greater than or comparable to that of the mineral soil. Macronutrient content of both lettuce and basil depend on the type of substrate.
    Źródło:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna; 2012, 17, 4; 63-70
    2392-1765
    Pojawia się w:
    Aparatura Badawcza i Dydaktyczna
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The effect of Osmocote fertilizers on growth and nutrient status of Carex buchananii Berggr.
    Wpływ nawozów typu Osmocote na wzrost i stan odżywienia Carex buchananii Berggr.
    Autorzy:
    Henschke, M.
    Wojciechowska, E.
    Blaszyk, A.
    Araszkiewicz, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28497.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Opis:
    An experiment on the effect of Osmocote fertilizers on growth and nutrient status of Carex buchananii was conducted in the years 2008–2009. Carex buchananii is a dense-tufted sedge growing up to 60 cm in height, with very narrow, stiff, red, copper and olive colored leaves throughout the season. Plants were grown in a greenhouse in pots with peat substrate for 18 weeks. The differentiating factors included the type of fertilizer, i.e. Exact Standard 16:11:11 and Osmocote Exact High Start 11:11:19, and fertilizer application rates of 2 and 4 g dm−3, the phase of growth, i.e. 1 to 9 weeks and 9 to 18 weeks of culture. The greatest increment in the tuft circumference of C. buchananii was recorded in the first 9 weeks of culture, while that of the fresh weight of aboveground parts – in the period from 9 to 18 weeks. The application of Osmocote Exact High Start at 4 g dm−3 in the culture of C. buchananii resulted in the production of the desired quality of the plants with a greater tuft circumference and shorter leaves. It was shown that best quality plants contained in their aboveground parts the following amounts of macronutrients and sodium (g kg−1): N – 18.9, P – 3.5, K – 37.2, Ca – 5.8, Mg – 3.0, and Na – 0.3.
    Doświadczenie nad wpływem nawozów typu Osmocote na wzrost i stan odżywienia Carex buchananii przeprowadzono w latach 2008–2009. Carex buchananii to turzyca gęstokępkowa, która dorasta do 60 cm wysokości. Liście ma bardzo wąskie o barwie czerwonej, miedzianej i oliwkowej przez cały sezon. Rośliny uprawiano w szklarni w doniczkach w substracie torfowym przez 18 tygodni. Czynnikami różnicującymi wyniki były: typ nawozu Exact Standard 16:11:11 i Osmocote Exact High Start 11:11:19 oraz dawki nawozów 2 i 4 g dm−3; etap wzrostu od 1 do 9 tygodnia i od 9 do 18 tygodnia uprawy. Największy przyrost obwodu kęp Carex buchananii nastąpił w pierwszych 9 tygodniach uprawy, a świeżej masy części nadziemnej pomiędzy 9 i 18 tygodniem. Zastosowanie Osmocote Exact High Start w dawce 4 g dm−3 wpłynęło na uzyskanie pożądanej jakości roślin, o większym obwodzie kęp i krótszych liściach. Wykazano, że najlepszej jakości rośliny zawierały w części nadziemnej następujące zawartości makroskładników i sodu (g kg−1): N – 18.9, P – 3.5, K – 37.2, Ca – 5.8, Mg – 3.0, Na – 0.3.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2015, 68, 1
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Systemy hydrofitowe do oczyszczania spływów powierzchniowych w rejonie Zatoki Gdańskiej
    Constructed wetland systems for serial runoff treatment in the gulf of Gdansk Region
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Stosik, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1819603.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    system hydrofitowy
    Zatoka Gdańska
    jakość wód
    związki azotu
    hydrofitowy system
    Gulf of Gdansk
    water quality
    nitrogen compounds
    Opis:
    W artykule przywołano przykłady udanych wdrożeń obiektów hydrofitowych oczyszczania spływów obszarowych na terenie aglomeracji trójmiejskiej. Zespół obiektów hydrofitowych wybudowany w ZOO w Oliwie wykazał szczególnie wysoką skuteczność usuwania związków azotu. Obiekt hydrofitowy na Potoku Swelina spowodował znaczną poprawę jakości wód Potoku, a co za tym idzie i czystości kąpieliska w rejonie Kamiennego Potoku w Sopocie. Podjęte działania przyczyniły się do znacznej poprawy jakości wód Zatoki Gdańskiej w rejonach kąpielisk w Jelitkowie i Kamiennym Potoku.
    In the article the examples of successful application of CW systems for treatment of aerial runoff at the Threecity agglomeration have been presented. The CW system at the ZOO in Oliwa was particularly effective in nitrogen removal. The CW system at Swelina Stream contributed to the significant improvement of the stream waters quality, resulting in the improvement of the quality of the bathing place located near its outflow to the Gulf of Gdańsk.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2011, Tom 13; 173-185
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wpływ technologii oczyszczania ścieków na spektrum rozmiarów cząstek w odpływie
    Influence of wastewater treatment technology on particle size distribution in the effluent
    Autorzy:
    Gajewska, M.
    Stosik, M.
    Wojciechowska, E.
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1819077.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    rozmiar cząstek
    oczyszczanie ścieków
    sewage
    wastewater
    Opis:
    Suspended solids in water and wastewater usually carry quite a large load of pollutants (organic substances, nutrients, heavy metals, etc.) adsorbed on the particles surface. Particles of different sizes carry different types and quantities of pollutants. Therefore, particle size distribution is of importance in waster and wastewater treatment. In the article the influence of different treatment technologies on particle size distribution in the effluent was assessed. The analyses covered the effluents from two municipal wastewater treatment plants, drainage water, clean stormwater, oil-contaminated water and industrial sewage treated at the oil refinery and the water of a stream contaminated with stormwater run-off, treated in a constructed wetland. The equivalent diameters of particles were similar for all analyzed types of wastewater, however the share of different particle sizes in the total volume was different.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2013, Tom 15, cz. 2; 1191-1206
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sewage gardens – constructed wetlands for single family households
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Kołecka, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/208217.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Politechnika Wrocławska. Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej
    Tematy:
    przydomowa oczyszczalnia hydrofitowa
    przydomowe oczyszczalnie
    oczyszczanie hydrofitowe
    roślinne oczyszczalnie ścieków
    domy jednorodzinne
    oczyszczanie ścieków
    household sewage treatment wetland
    household sewage
    wetland treatment
    treatment wetland (TWs)
    wastewater treatment plant
    single family
    wastewater treatment
    Opis:
    During the last 30 years the increase of interest in low-cost decentralized and small wastewater treatment plants (WWTP) is observed in Europe. For this purpose, sand filters, stabilization ponds, mini reactors with activated sludge, trickling filters and treatment wetlands are used. Among the listed facilities, treatment wetlands (TWs) offer effective and reliable treatment efficiency, being at the same time low-cost and simple in operation. This is a sustainable treatment technology which does not generate secondary sewage sludge. In the paper, design concept and performance of nine TWs constructed in 2009 for single-family households in Kashubian Lake District is discussed. The treatment efficiency of three different TW configurations is compared. The findings of the study provide a basis for future design and implementation of TWs in agricultural areas.
    Źródło:
    Environment Protection Engineering; 2015, 41, 4; 71-82
    0324-8828
    Pojawia się w:
    Environment Protection Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Application of Eco-innovative Technologies of Nutrients Removal in Wastewater – Case Study BARITECH Project
    Zastosowanie innowacyjnych technologii do usuwania związków biogennych ze ścieków – studium przypadku (BARITECH)
    Autorzy:
    Kasprzyk, M.
    Pierzgalski, K.
    Wojciechowska, E.
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Gajewska, M.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1813856.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    nitrogen removal
    phosphorus removal
    reject water
    constructed wetlands
    usuwanie azotu
    usuwanie fosforu
    odcieki
    oczyszczalnie hydrofitowe
    Opis:
    Eco-innovative technologies in wastewater treatment should provide not only stringent standards for the quality of treated wastewater but also ensure maximum recovery of energy and raw materials from wastewater. One of the ways to improve the removal efficiency of nitrogen and phosphorus compounds in existing conventional wastewater treatment plants is pretreatment of reject water generated during the mechanical dewatering of the digested sewage sludge. The aim of this research was to select the technological parameters of processes to ensure effective removal of nutrient elements (N, P) from RW treated in a SBR reactor in the nitritation/anammox process. The study was divided into two stages. The first stage was carried out to optimize nitrogen compounds removal in the effluent from ANAMMOX process used to treat reject water after centrifugation. The installation consists of single vertical subsurface flow (VSSF) beds located in stainless steel containers working parallel marked as BED control “0”, “I”, “II”. Samples have been taken for analysis to determine the changes of NH4-N, NO3-N and NO2-N in the effluent of each filter. In bed “0” the removal of nitrogen compounds was caused only by sorption at last until its capacity was reached. In bed “I” and “II” the NH4-N concentration in effluent and production of NO2-N with simultaneous changes of NO3-N indicated that nitrification was occurring. The investigation has shown different pattern of processes responsible for nitrogen compounds transformation and removal efficiency, depending on the bed substrate and vegetation. In the second stage the optimization of phosphates removal was carried out. The investigation was conducted in steady conditions in laboratory model with four batch reactors. Each batch reactor of synthetic wastewater with given concentration of phosphates (15 mg/dm3) was subjected to mixing. Samples for analyzing were taken from each beaker after assumed time of sedimentation. Studies were conducted to determine the optimal dose of Phoslock® with known concentration of phosphate anions PO43- in model solution, time of mixing and time of sedimentation. Samples were analyzed with following parameters: pH, total suspended solids, conductivity, turbidity, color and phosphate concentration. The carried out investigations confirmed high efficiency of phosphate anions PO443- removal (over 95%). Also study showed no relationship between the mixing time and the degree of reduction of phosphorus compounds.
    Innowacyjne technologie stosowane podczas oczyszczania ścieków powinny spełniać nie tylko wysokie wymagania dotyczące jakości oczyszczonych ścieków, ale także zapewnić maksymalny potencjał odzysku energii i surowców z ścieków. Jednym ze sposobów poprawy skuteczności usuwania związków azotu i fosforu w istniejących konwencjonalnych oczyszczalniach ścieków, jest wstępne oczyszczanie odcieków powstających podczas mechanicznego odwadniania osadu ściekowego po biologicznym oczyszczaniu ścieków. Celem badań było określenie charakterystycznych parametrów procesów technologicznych, dla zapewnienia skutecznego usuwania związków biogennych (N, P) ze ścieków po oczyszczaniu w procesie nitryfikacji/anammox zachodzącym w reaktorze typu SBR. Badanie zostało podzielone na dwa etapy. Pierwszy etap przeprowadzono w celu optymalizacji procesu usuwania związków azotu (NH4-N, NO3-N i NO2-N) z odcieków powstających z mechanicznego odwadniania przefermentowanych osadów ściekowych. Odcieki oczyszczane były w reaktorze SBR w procesie ANAMMOX. Instalacja pilotowa składała się z pojedynczych złóż o przepływie pionowym umieszczonych w zbiornikach ze stali nierdzewnej, pracujących równolegle oznaczonych odpowiednio jako złoże "0", "I", "II". Próbki do analizy pobierano w celu określenia zmian NH4-N, NO3-N i NO2-N w ściekach w każdym ze złóż. W złożu "0" (nie zasiedlonym trzciną) usuwanie związków azotu spowodowane było jedynie przed sorpcję, aż do wyczerpania jego pojemności sorpcyjnej. Natomiast zmiany stężenia NH4-N i wytwarzanie NO2-N przy jednoczesnych zmianach stężenia NO3-N wskazywały na zachodzący proces nitryfikacji w złożach "I" i "II" (oba zasiedlone trzciną). Doświadczenia wykazały różne mechanizmy procesów odpowiedzialnych za przemiany związków azotu i skuteczność ich usuwania, w zależności od podłoża i wegetacji. W drugim etapie badań przeprowadzono optymalizację procesu usuwania fosforanów. Natomiast doświadczenia związane z usuwaniem fosforu zostało przeprowadzone w laboratorium w warunkach nieprzepływowych przy zastosowaniu modelu z czterema reaktorami. Każdy reaktor zawierający ścieki syntetyczne o stężeniu fosforanów 15 mg/dm3 poddano mieszaniu. Próbki do analizy zostały pobierane z każdej zlewki po założonym czasie sedymentacji. Badania przeprowadzono w celu określenia optymalnej dawki preparatu Phoslock® przy znanym stężeniu anionów fosforanowych PO43- w roztworze modelowym, oraz znalezienia optymalnego czasu mieszania i sedymentacji. Próbki poddano analizie i określono następujące parametry: pH, zawiesinę, przewodnictwo, mętność, barwę i stężenie fosforanów. Przeprowadzone badania potwierdziły wysoką skuteczność usuwania PO43- (ponad 95%). Badanie nie wykazało zależności między czasem mieszania a stopniem redukcji związków fosforu.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2017, Tom 19; 143-160
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Synthesis and in vitro anticancer activity of N-alkyl phosphoramidate monoesters of 3N-azido-3N-deoxythymidine (AZT)
    Autorzy:
    Czajkowska-Wojciechowska, E.
    Singh, A.
    Trznadel, R.
    Ruszkowski, P.
    Celewicz, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/81295.pdf
    Data publikacji:
    2019
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    anticancer activity
    N-alkyl phosphoramidate monoester
    3N-azido-3N-deoxythymidine
    human cell line
    cancer cell line
    cervical cancer
    HeLa cell line
    KB cell
    MCF-7 cell line
    dermal fibroblast
    Źródło:
    BioTechnologia. Journal of Biotechnology Computational Biology and Bionanotechnology; 2019, 100, 1
    0860-7796
    Pojawia się w:
    BioTechnologia. Journal of Biotechnology Computational Biology and Bionanotechnology
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zrównoważone gospodarowanie ściekami na przykładzie obszarów wiejskich
    Sustainable Sewage Management in Rural Areas
    Autorzy:
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Kołecka, K.
    Gajewska, M.
    Wojciechowska, E.
    Ostojski, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1818174.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    oczyszczanie ścieków
    oczyszczalnie hydrofitowe
    gospodarka wodno-ściekowa
    sanitacja
    zagospodarowanie osadów ściekowych
    wastewater treatment
    constructed wetlands
    water and wastewater management
    sanitation
    sewage sludge management
    Opis:
    The Baltic Sea is highly susceptible to eutrophication. Among the nine countries located in the Baltic Sea catchment area Poland discharges the biggest load of nitrogen and phosphorus. Although in recent years this load has been significantly reduced, however it is still too high. No sustainable municipal management results in the decreasing water quality of the Baltic Sea contributing to the sea eutrophication. The implementation of the National Programme for Development of Sewage caused a number of activities related to the construction and modernization of existing wastewater treatment plants. Although the number of wastewater treatment plants has been constantly increasing, still a number of households do not have the possibility to connect to the municipal wastewater treatment plant, mainly for economic reasons. Although in Poland there is 3157 municipal wastewater treatment plants (the most in Central and Eastern Europe), only 64% of the population is connected to them. It is estimated that 7.64 million people do not have the possibility of connection to municipal wastewater treatment plants. One of the solutions to wastewater management, especially in non-urbanized areas, are on-site wastewater treatment plants, for example treatment wetland systems. These technologies provide a sustainable solution of sewage and sludge management, since they can be used not only for treatment of wastewater, but also for dewatering and stabilization of produced sewage sludge. The article presents the results of research on local constructed wetlands for biological wastewater treatment (from 15 to 750 inhabitants) located in Darżlubie, Wieszyno, Wiklino, Sarbsk and Schodno as well as individual treatment wetlands representing 9 on-site wastewater treatment plants built in three different configurations in the municipality of Stężyca. There are also results of research from sludge treatment reed beds used for dewatering and stabilization of sewage sludge from municipal wastewater treatment plants located in Denmark (Helsinge, Rudkobing, Nakskov, Vallo) and in Poland (Gniewino). Based on studies related to the latest examples of wastewater and sewage sludge management using treatment wetlands it has been shown that this method is a good example of ecological engineering. Local treatment wetland systems can be used as the second stage of wastewater treatment up to 3500 residents. With proper operation of primary tanks, these systems are characterized by high treatment efficiency. Treatment wetland systems can work as on-site wastewater treatment plants. The highest efficiency of pollutant removal was observed in the hybrid systems. Another facilities, constructed as reed beds or basins, are applied to effective dewatering and stabilization of sewage sludge. These facilities offer a sustainable solution of sludge management in local conditions.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2015, Tom 17, cz. 1; 585-602
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badania rozmieszczenia metali ciężkich w osadach dennych zbiorników retencyjnych na terenie zlewni zurbanizowanej
    Investigations of Heavy Metals Distribution in Bottom Sediments from Retention Tanks in the Urbanized Watershed
    Autorzy:
    Wojciechowska, E.
    Rackiewicz, A.
    Nawrot, N.
    Matej-Łukowicz, K.
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/1813838.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Politechnika Koszalińska. Wydawnictwo Uczelniane
    Tematy:
    klasyfikacja osadów
    cynk
    miedź
    ołów
    sediment classification
    zinc
    copper
    lead
    Opis:
    Potoki na terenach miejskich stanowią odbiornik dla kolektorów kanalizacji deszczowej oraz dla spływów powierzchniowych, które spłukują zanieczyszczenia z terenu zlewni. W zbiornikach retencyjnych budowanych na potokach m.in. w celu ochrony przed powodzią, następuje sedymentacja zawiesiny ogólnej, stanowiącej nośnik dla innych zanieczyszczeń, między innymi metali ciężkich. Źródłem metali ciężkich w zlewni miejskiej jest przede wszystkim ruch uliczny (wycieki paliw i płynów samochodowych, zużywanie się opon, klocków hamulcowych, ścieranie się nawierzchni drogowej), ale również spływy z dachów, pyły atmosferyczne itd. Ocena zawartości metali ciężkich w osadach jest istotna z punktu widzenia dalszego zagospodarowania lub unieszkodliwiania osadów okresowo usuwanych ze zbiorników. Osady denne zdeponowane w zbiornikach retencyjnych są bardzo dobrym wskaźnikiem jakości wody i ekosystemu wodnego oraz zapisem działalności antropogenicznej. W artykule przedstawiono wyniki analiz stężeń wybranych metali ciężkich (cynk, ołów, miedź, kadm) w próbkach wody oraz osadów dennych pobieranych z pięciu zbiorników retencyjnych znajdujących się na Potoku Oliwskim w okresie od kwietnia do czerwca 2016 roku. Potoki Oliwski to jeden z najdłuższych potoków na terenie Gdańska. Potok przepływa przez Dolinę Radości, Park Oliwski, Żabiankę i uchodzi bezpośrednio do Zatoki Gdańskiej w rejonie dzielnicy Jelitkowo, słynącej z popularnej plaży i kąpieliska morskiego. W próbkach wody stężenia cynku, miedzi i kadmu były na niskim poziomie, natomiast w trzech zbiornikach stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego średniego rocznego stężenia ołowiu według Rozporządzenia Ministra Środowiska (Dz.U. 2016 poz. 1187). Stężenia metali w osadach dennych wykazały zróżnicowanie ilościowe i przestrzenne. Stężenia cynku wynosiły od 27 do 130 mg/kg s.m., miedzi od 2,3 do 89 mg/kg s.m, zaś stężenia ołowiu od 7 do 50 mg/kg s.m, w zależności od położenia zbiornika retencyjnego i charakterystyki jego zlewni. Najwyższe stężenia miedzi odnotowano w osadach pobranych ze zbiornika retencyjnego Grunwaldzka zlokalizowanego w dzielnicy Stara Oliwa, w której stosunkowo liczne są dachy wykonane z blachy miedzianej lub posiadające miedziane elementy. W celu oceny stopnia zanieczyszczenia osadów, stężenia metali w osadach porównano do wytycznych zawartych w klasyfikacjach osadów, np. klasyfikacji osadów dennych według kryteriów geochemicznych opracowanych przez Państwowy Instytut Geologiczny oraz niemieckiej klasyfikacji LAWA (Lander- Arbeitsgemeinschaft Wasser) z 1998 roku. W odniesieniu do cynku, ołowiu i kadmu stwierdzono dobrą jakość osadów. Stężenia kadmu nie przekraczały wartości tła geochemicznego według kryteriów podanych przez Państwowy Instytut Geologiczny. Natomiast stężenia miedzi w osadach dennych kształtowały się na poziomie oznaczającym umiarkowane zanieczyszczenie.
    Streams flowing through the urbanized areas receive surface runoff which wasches out pollutants from the watershed. At many streams the outlets of urban drainage systems are also located, contributing to the pollution discharged with the runoff directly to the streams. In retention tanks built on urban streams for flooding protection needs, sedimentation of total suspended solids takes place. Along with the suspended solid also the pollutants adsorbed on solid particle surfaces, including heavy metals, accumulate in the sediments. The main source of heavy metals is urban traffic (spills fuel and automotive fluids, tire wear, brake pads, attrition of the road surface), but metals are also washed out from the roofs surfaces, deposited with dust etc. Assessment of heavy metals concentration is important for future methods of sediments disposal. Sediments deposited in the reservoirs are a very good indicrato of water quality, aquatic ecosystem and also a proper track record of antropogenic. In the article concentrations of four heavy metals: zinc, copper, lead and cadmium was analysed in water and sediment samples collected from five retention tanks along Oliwski Stream. Oliwski Stream is one of the longests streams in gdańsk. It flows through the Valley of Joy, Oliwa Park, Zabianka and outflows directly to the Gulf of Gdańsk near the popular beach and bathing place in Jelitkowo. Concentrations of zinc, copper and cadmium in water samples were low. In case of lead the admissible mean annual concentrations were exceeded in three locations. Metals concentrations in collected sediment samples were on different levels depending on retention tank and some characteristics of its watershed. Concentrations of zinc varied from 27 to 130 mg/kg d.m., copper from 2,3 do 89 mg/kg d.m, and lead from 7 to 50 mg/kg d.m. The highest concentrations of copper were measured in the bottom sediments from retention tank Grunwaldzka situated in the district old Oliwa, whith relatively high numer of copper roofs. In order to facilitate the quality assessment, concentrations of heavy metals were compared to the geochemical criteria proposed by Polish Geological Insitute and to the German sediment classification LAWA (Lander- Arbeitsgemeinschaft Wasser) from 1998. The concentrations of zinc, lead and cadmiumwere on low level, comparing with both classifications. The concentrations of cadmium did not exceed the level of geochemical background, according to Polish Geological Insitute. In case of copper the moderate level of pollution was observed.
    Źródło:
    Rocznik Ochrona Środowiska; 2017, Tom 19; 572-589
    1506-218X
    Pojawia się w:
    Rocznik Ochrona Środowiska
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Pre-Feasibility Study for Treatment Wetland Application for Wastewater Treatment in Dispersed Development
    Autorzy:
    Gajewska, M.
    Kołecka, K.
    Obarska-Pempkowiak, H.
    Wojciechowska, E.
    Ostojski, A.
    Bejnarowicz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/124403.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Inżynierii Ekologicznej
    Tematy:
    wastewater management in scattered development
    conventional and natural treatment methods
    economical cost
    investment and maintenance costs
    Opis:
    The aim of the paper is to present the conducted analyses of pre-feasibility study of different approaches for wastewater management in a settlement of 180 persons. In the assessment both technical and economic aspects were analyzed. The costs were calculated for three different and, at the same time, most popular as well as possible technical solutions like: (i) construction of local wastewater treatment plant with gravitational and pressurized networks, (ii) construction of single family wastewater treatment plants, (iii) construction of sealed septic tanks. Carried out analyses of investment and maintenance costs revealed that at the stage of construction the most expensive is local sewer network with treatment plant, while the construction of a single family treatment plant has similar cost regardless of the technology used. When the long term operation and investment cost are accounted the most economical reasonable solution is the application of wetland treatment for household wastewater treatment.
    Źródło:
    Journal of Ecological Engineering; 2016, 17, 3; 79-86
    2299-8993
    Pojawia się w:
    Journal of Ecological Engineering
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Differentiation of morphological traits of common tansy (Tanacetum vulgare L.) originating from different stands
    Zróżnicowanie cech morfologicznych wrotycza pospolitego (Tanacetum vulgare L.) pochodzącego z różnych stanowisk
    Autorzy:
    Kesik, T.
    Wojciechowska, A. E.
    Pitura, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27176.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    differentiation
    morphological trait
    common tansy
    tansy
    Tanacetum vulgare
    stand
    soil
    chemical composition
    Opis:
    The aim of the study was to determine the effect of pH and soil chemical composition on morphological traits of common tansy (Tanacetum vulgare L.). A two-year study was conducted based on observations, measurements and analyses of material collected from 24 stands in the following regions: Równina Włocławska (Włocławek Plain), Wyżyna Lubelska (Lublin Upland), Padół Zamojski (Zamość Depression), Działy Grabowieckie (Grabowiec Divide) Płaskowyż Suchedniowski (Suchedniów Plateau), Wysoczyzna Siedlecka (Siedlce High Plain) and Niecka Połaniecka (Połaniec Basin). Morphological traits of tansy shoots were determined: number of plants per clump, stem length, number of leaves per plant, total leaf length, petiole length, number of branches from the main stem, number of flower heads per corymb and fl ower head diameter. A soil analysis was performed determining the content of magnesium, potassium and phosphorus available for plants. The soil pH was also determined. The collected results indicate significant differentiation of the investigated samples, both in terms of morphological traits of the shoots and the chemical composition of the soils. A negative correlation was found between soil pH and number of leaves per shoot as well as number of branches per corymb. A positive correlation was noted between soil pH and total leaf length as well as between magnesium content and number of flower heads per corymb. The increased content of available phosphorus in the soil was associated with petiole shortening. A growth trend in the tansy shoot length was observed at larger amounts of available magnesium in the soil. On soils with low nutrient availability and a low pH, a reduced population density of the species in question was observed.
    Celem pracy było określenie wpływu odczynu i składu chemicznego gleby, na cechy morfologiczne wrotyczu pospolitego (Tanacetum vulgare L.). Dwuletnie badanie zostały przeprowadzone na podstawie obserwacji, pomiarów i analiz materiału pobranego z 24 stanowisk rejonów: Równiny Włocławskiej, Wyżyny Lubelskiej, Padołu Zamojskiego, Działów Grabowieckich, Płaskowyżu Suchedniowskiego, Wysoczyzny Siedleckiej oraz Niecki Połanieckiej. Oznaczono cechy morfologiczne pędów wrotyczu: liczbę roślin w kępie, długość łodygi, liczbę liści na roślinie, długość całkowitą liści, długość ogonka liściowego; liczbę rozgałęzień od głównego pędu, liczbę koszyczków w podbaldachu oraz średnicę koszyczków. Wykonano analizę gleby określając zawartość dostępnego dla roślin magnezu, potasu i fosforu. Oznaczono również pH gleby. Zebrane wyniki wskazują na znaczne zróżnicowanie badanych prób zarówno pod względem cech morfologicznych pędów jak i składu chemicznego gleb. Stwierdzono ujemny związek pomiędzy odczynem gleby a liczbą liści na pędzie oraz liczbą rozgałęzień w podbaldachu. Dodatnią korelację odnotowano pomiędzy pH gleby a długością całkowitą liści, a także między zawartością magnezu, a liczbą koszyczków w podbaldachu. Zwiększona zawartość dostępnego fosforu w glebie wiązała się ze skróceniem ogonka liściowego. Zaobserwowano tendencję wzrostową dla długości pędów wrotyczu przy większej ilości przyswajalnego magnezu w glebie. Na glebach mało zasobnych i o niskim pH zauważono ograniczoną liczebność występowania populacji omawianego gatunku.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2008, 61, 2
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Welding of Prosthetic Alloys
    Spawanie stopów protetycznych typu Co-Cr
    Autorzy:
    Wojciechowska, M.
    Wołowiec, E.
    Klimek, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/353192.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    welding
    prosthetic alloys
    cobalt-chromium alloy
    strength
    spawanie
    stopy protetyczne
    stop kobaltowo-chromowy
    wytrzymałość
    Opis:
    This paper presents the techniques of joining metal denture elements, used in prosthetic dentistry: the traditional soldering technique with a gas burner and a new technique of welding with a laser beam; the aim of the study was to make a comparative assessment of the quality of the joints in view of the possibility of applying them in prosthetic structures. Fractographic examinations were conducted along with tensile strength and impact strength tests, and the quality of the joints was assessed compared to the solid metal. The experiments have shown that the metal elements used to make dentures, joined by the technique which employs a laser beam, have better strength properties than those achieved with a gas burner.
    W pracy przedstawiono stosowane w protetyce dentystycznej technologii zespalania metalowych elementów protetycznych: klasyczną technologię lutowania z użyciem palnika gazowego oraz nową technologię spawania z użyciem wiązki laserowej, a celem pracy było ocena porównawcza jakości otrzymanych połączeń w aspekcie zastosowania w konstrukcjach protetycznych. Przeprowadzono badania fraktograficzne oraz badania wytrzymałościowe na rozciąganie i udarność, oceniając jakość połączeń w stosunku do materiału litego. Badania wykazały, że elementy metalowe wykorzystywane w wykonawstwie uzupełnień protetycznych, połączone techniką z użyciem wiązki laserowej wykazują lepsze właściwości wytrzymałościowe niż te, które uzyskano po zastosowaniu klasycznej metody z wykorzystaniem palnika gazowego.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2015, 60, 1; 187-191
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Spożycie ołowiu i kadmu w całodziennych posiłkach przez młodzież w wieku 14-18 lat
    Lead and cadmium ingestion in daily food rations by children and adolescents aged 14-18 years
    Autorzy:
    Zawadzka, T.
    Wojciechowska-Mazurek, M.
    Brulinska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/871481.pdf
    Data publikacji:
    1986
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1986, 37, 6
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Welding of Prosthetic Alloys
    Spawanie stopów protetycznych typu Co-Cr
    Autorzy:
    Wojciechowska, M.
    Wołowiec-Korecka, E.
    Klimek, L.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/355896.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    welding
    prosthetic alloys
    cobalt-chromium alloy
    strength
    spawanie
    stopy protetyczne
    stop kobaltowo-chromowy
    wytrzymałość
    Opis:
    This paper presents the techniques of joining metal denture elements, used in prosthetic dentistry: the traditional soldering technique with a gas burner and a new technique of welding with a laser beam; the aim of the study was to make a comparative assessment of the quality of the joints in view of the possibility of applying them in prosthetic structures. Fractographic examinations were conducted along with tensile strength and impact strength tests, and the quality of the joints was assessed compared to the solid metal. The experiments have shown that the metal elements used to make dentures, joined by the technique which employs a laser beam, have better strength properties than those achieved with a gas burner.
    W pracy przedstawiono stosowane w protetyce dentystycznej technologii zespalania metalowych elementów protetycznych: klasyczną technologię lutowania z użyciem palnika gazowego oraz nową technologię spawania z użyciem wiązki laserowej, a celem pracy było ocena porównawcza jakości otrzymanych połączeń w aspekcie zastosowania w konstrukcjach protetycznych. Przeprowadzono badania fraktograficzne oraz badania wytrzymałościowe na rozciąganie i udarność, oceniając jakość połączeń w stosunku do materiału litego. Badania wykazały, że elementy metalowe wykorzystywane w wykonawstwie uzupełnień protetycznych, połączone techniką z użyciem wiązki laserowej wykazują lepsze właściwości wytrzymałościowe niż te, które uzyskano po zastosowaniu klasycznej metody z wykorzystaniem palnika gazowego.
    Źródło:
    Archives of Metallurgy and Materials; 2015, 60, 4; 2703-2708
    1733-3490
    Pojawia się w:
    Archives of Metallurgy and Materials
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Podstawy higieny narządu głosu w pracy nauczycieli i wykładowców
    Basic principle of teachers voice health
    Autorzy:
    Gębska, M.
    Wojciechowska, A.
    Weber-Nowakowska, K.
    Żyżniewska- Banaszak, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/180566.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Centralny Instytut Ochrony Pracy
    Tematy:
    ergonomia
    emisja głosu
    czynniki ryzyka
    choroby zawodowe
    ergonomics
    risk factors
    occupational diseases
    Opis:
    Znaczny wzrost rozpoznawanych chorób zawodowych narządu głosu zwłaszcza wśród nauczycieli, skłonił autorów artykułu do przeanalizowania dostępnych materiałów naukowych i opracowania zasad profilaktyki oraz programu prewencji narządu głosu. Wszyscy polscy specjaliści z dziedziny foniatrii i laryngologii podkreślają w swoich pracach, że najskuteczniejszym sposobem zapobiegania zaburzeniom emisji głosu jest usunięcie czynników wpływających na dysfunkcję.
    The significant increase in diagnosed occupational diseases related to voice disorders has prompted the authors to examine the available scientific materials and to develop principles of and a programme for preventing voice disorders. All Polish specialists in laryngology and phoniatrics stress that the most effective way to prevent the disturbance of speech is to eliminate factors contributing to the dysfunction.
    Źródło:
    Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka; 2013, 2; 18-21
    0137-7043
    Pojawia się w:
    Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    The effect of seedling chilling on glutathione content, catalase and peroxidase activity in Brassica oleracea L. var. italica
    Autorzy:
    Wojciechowska, R.
    Hanus-Fajerska, E.J.
    Kolton, A.
    Kaminska, I.
    Grabowska, A.
    Kunicki, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/57934.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    seedling
    chilling stress
    glutathione content
    catalase activity
    peroxidase activity
    Brassica oleracea var.italica
    broccoli
    development stage
    Opis:
    The study was designed to determine the possible relationship between Brassica oleracea var. italica seedlings stored at 2°C in the dark for seven and fourteen days, respectively, and the level of certain antioxidant parameters in particular organs. A parallel objective of the experiment was to determine if the reaction of seedlings to low temperature might be persistent in fully developed plants until harvest time. After 14 days of chilling a significant increase in the glutathione content was observed in the seedling leaves in comparison to the non-chilled plants. During vegetation in field conditions this effect was maintained in leaves up to the stage of formation of flower buds. At harvest the highest content of glutathione was demonstrated in broccoli heads, obtained from plants, which were previously chilled in the seedling phase for two weeks. Peroxidase activity in broccoli seedlings increased each year of the three-year study due to the duration of the cooling time, whereas in the case of catalase the changes were not so distinct. At harvest time the activity of both enzymes in the leaves and flower buds fluctuated according to the particular year of study.
    Źródło:
    Acta Societatis Botanicorum Poloniae; 2013, 82, 3
    0001-6977
    2083-9480
    Pojawia się w:
    Acta Societatis Botanicorum Poloniae
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Inland water transport development possibilities – case study of lower Vistula river
    Autorzy:
    Nowakowski, T.
    Kulczyk, J.
    Skupień, E.
    Tubis, A.
    Werbińska-Wojciechowska, S.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/223769.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
    Tematy:
    inland water transport
    transportation
    Vistula river
    transport wodny śródlądowy
    transport
    Wisła
    Opis:
    Among different transportation modes, inland water transport is recognized as a low-cost, environmentally friendly way of transporting. The use of this mode in Poland encounters many challenges. Thus, the investigation of development possibilities by analysing the revitalization profitability and navigability restoration of Lower Vistula river should be explored. Following this, the article includes the summary of obtained results of the project INWAPO carrying out and regards development of infrastructure and sea/river ports, demand forecast for transportation, external costs estimation and the main benefits from lower Vistula river revitalization. The main analysis is done with the assumption of IV (or higher) navigable class of the Vistula river.
    Źródło:
    Archives of Transport; 2015, 35, 3; 53-62
    0866-9546
    2300-8830
    Pojawia się w:
    Archives of Transport
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Badanie zawartości kadmu i ołowiu w papierosach krajowych i zagranicznych
    ISSLEDOWANIJA SODERZHANIJA KADMIJA I SWINCA W OTECHECTWENNYKH IZARUBEZHNYKH SIGARETAKH
    DETERMINATION OF CADMIUM AND LEAD CONTENT IN POLISH AND FOREIGN CIGARETTES
    Autorzy:
    Zawadzka, T.
    Brulinska-Ostrowska, E.
    Wojciechowska-Mazurek, M.
    Cwiek, K.
    Starska, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/873722.pdf
    Data publikacji:
    1989
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1989, 40, 2
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Ochrona zdrowia kobiet zatrudnionych w zawodzie lekarza weterynarii
    Health protection of women working as veterinary practitioners
    Autorzy:
    Chmielewski, J.
    Wojciechowska, M.
    Dutkiewicz, E.
    Anusz, K.
    Galinska, E.M.
    Jackowska, N.
    Wroblewska, P.
    Zagorski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/862275.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Krajowa Izba Lekarsko-Weterynaryjna
    Źródło:
    Życie Weterynaryjne; 2015, 90, 10
    0137-6810
    Pojawia się w:
    Życie Weterynaryjne
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monitoring zanieczyszczenia zywnosci pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia. Czesc I. Produkty zbozowe pszenne, warzywne, cukiernicze oraz produkty dla niemowlat i dzieci [rok 2004]
    Monitoring of contamination of foodstuffs with elements noxious to human health. Part I. Wheat cereal products, vegetable products, confectionery and products for infants and children [2004 year]
    Autorzy:
    Wojciechowska-Mazurek, M
    Starska, K.
    Brulinska-Ostrowska, E.
    Plewa, M.
    Biernat, U.
    Karlowski, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/875339.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    zywnosc
    pieczywo cukiernicze
    produkty zbozowe
    warzywa
    zywnosc dla dzieci
    zywnosc dla niemowlat
    bezpieczenstwo zywnosci
    monitoring zywnosci
    zanieczyszczenia zywnosci
    metale ciezkie
    olow
    kadm
    rtec
    arsen
    oznaczanie
    zawartosc olowiu
    zawartosc arsenu
    zawartosc rteci
    zawartosc kadmu
    food
    cereal product
    vegetable
    child food
    food safety
    food monitoring
    food contaminant
    heavy metal
    lead
    mercury
    arsenic
    determination
    lead content
    arsenic content
    mercury content
    cadmium content
    Opis:
    5-letni cykl badań monitoringowych środków spożywczych w zakresie zanieczyszczenia pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia zaplanowany na lata 2004 - 2008 rozpoczęto od produktów zbożowych pszennych (310 próbek), warzywnych (418 próbek), cukierniczych (439 próbek) i produktów przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci (952 próbki). W badaniach biorą udział laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które pobierają próbki na terenie całego kraju, zarówno z obrotu handlowego (krajowe i importowane) jak i od producentów oraz laboratorium referencyjne Zakładu Badania Żywności i Przedmiotów Użytku NIZP-PZH, który opracowuje również plany urzędowej kontroli i monitoringu, zatwierdzane przez Głównego Inspektora Sanitarnego oraz sprawuje nadzór merytoryczny nad badaniami. Stwierdzone zawartości metali nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia, są one z reguły znacznie niższe od limitów ustalonych w ustawodawstwie. Uwzględniając średnie zanieczyszczenie oraz spożycie tych grup środków spożywczych w Polsce oceniono stwarzane zagrożenie dla zdrowia. Spośród badanych pierwiastków najwyższe pobranie w przeliczeniu na % tolerowanego pobrania tygodniowego (PTWI) ma miejsce dla kadmu, którego pobranie przez osobę dorosłą z produktami pszennymi dochodzi do 9,4 % PTWI, a z warzywnymi do ok. 4,7 % PTWI. Nie można też pominąć zawartości kadmu w produktach czekoladowych wynikającej głównie z zanieczyszczenia ziarna kakaowego oraz w produktach dla niemowląt i małych dzieci wynikającej z zanieczyszczenia surowców zbożowych i sojowych. W porównaniu z wynikami badań z lat 90-tych widoczne jest obniżenie zanieczyszczenia ołowiem.
    The testing of products of wheat cereal (310 samples), vegetable (418 samples), confectionery (439 samples) and 952 samples of products for infants and children has initiated the 5-years cycle of monitoring investigations on food contamination with elements noxious to human health planned to perform in 2004-2008. The parties involved in testing were: laboratories of State Sanitary Inspection collecting samples on all over the territory of Poland, both from retail market (of domestic origin as well as imported) and directly from producers; the national reference laboratory of the Department of Food and Consumer Articles Research of National Institute of Public Health - National Institute of Hygiene responsible for elaboration of official food control and monitoring plans to be approved by Chief Sanitary Inspectorate and for the substantive supervising of tests performance. The reported metals contents were not of health concern and generally below the levels set forth in food legislation. The health hazard assessment was performed taking into account the mean contamination obtained and average domestic consumption of these food products groups in Poland. The highest intake expressed as the percentage of provisional tolerable weekly intake (PTWI) was obtained for cadmium, which has reached 9.4% PTWI for cereal based products and 4.7% PTWI for vegetables. The cadmium content in chocolate and derived products due to contamination of cocoa beans and the levels of this element in products for infants and children originated from contamination of cereal and soybeans row materials should not be ignored. The decrease of lead contamination comparing to those reported in 1990 studies was observed.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2008, 59, 3; 251-266
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Monitoring zanieczyszczenia zywnosci pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia. Czesc II. Wody mineralne, napoje bezalkoholowe, owoce, orzechy, ryz, soja, ryby i owoce morza
    Monitoring of contamination of foodstuffs with elements noxious to human health. Part II. Mineral waters, soft drinks, fruits, nuts, rice, soybeans, fish and seafood
    Autorzy:
    Wojciechowska-Mazurek, M
    Starska, K.
    Mania, M.
    Brulinska-Ostrowska, E.
    Biernat, U.
    Karlowski, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/873507.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    zagrozenia zdrowia
    zanieczyszczenia zywnosci
    monitoring zanieczyszczen
    metale ciezkie
    olow
    kadm
    rtec
    arsen
    cyna
    wody mineralne
    napoje bezalkoholowe
    owoce
    orzechy
    ryz
    soja
    ryby
    zywnosc pochodzenia morskiego
    zawartosc olowiu
    zawartosc kadmu
    zawartosc rteci
    zawartosc arsenu
    zawartosc cyny
    health hazard
    food pollutant
    pollution monitoring
    heavy metal
    lead
    cadmium
    mercury
    arsenic
    tin
    mineral water
    non-alcoholic beverage
    fruit
    nut
    rice
    soybean
    fish
    marine food
    lead content
    cadmium content
    mercury content
    arsenic content
    tin content
    Opis:
    Omówiono wyniki 5-letniego (2004-2008) cyklu badań monitoringowych żywności w zakresie zanieczyszczenia pierwiastkami szkodliwymi dla zdrowia, obejmujących zawartość ołowiu, kadmu, rtęci, arsenu i cyny w wodach mineralnych i napojach bezalkoholowych (226 próbek), owocach i ich przetworach (467 próbek), ryżu (234 próbki), ziarnie sojowym (236próbek), orzechach i orzechach ziemnych (237próbek) oraz rybach i owocach morza (237próbek). W badaniach uczestniczyły laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz laboratorium referencyjne Zakładu Badania Żywności i Przedmiotów Użytku NIZP-PZH. Stwierdzone zawartości metali nie stwarzają zagrożenia dla zdrowia, są z reguły znacznie niższe od limitów ustalonych w ustawodawstwie i porównywalne ze stwierdzanymi w innych krajach europejskich, w przypadku kadmu - niejednokrotnie niższe. Uwzględniając średnie zanieczyszczenie badanych grup środków spożywczych oraz ich spożycie w Polsce oceniono potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Spośród badanych pierwiastków najwyższe pobranie w przeliczeniu na % tymczasowego tolerowanego pobrania tygodniowego (PTWI) ma miejsce dla rtęci w rybach, które wynosi średnio 3,2% PTWI. Celowe jest przestrzeganie zaleceń dotyczących kontrolowanego spożycia ryb, szczególnie przez dzieci, a także kobiety w ciąży; karmiące i potencjalne matki. Pobranie ołowiu i arsenu z napojami i wodami mineralnymi jest rzędu 15% całkowitego pobrania tych pierwiastków z żywnością.
    Results of the 5-years cycle (2004-2008) monitoring investigations on food contamination with elements noxious to human health, involving testing of mineral waters and soft drinks (226 samples), fruits (467 samples ), rice (234 samples), soybeans (236 samples), nuts and peanuts (237 samples), fish and seafood (237 samples) are discussed. The parties involved in testing were: laboratories of State Sanitary Inspection and the national reference laboratory of the Department of Food and Consumer Articles Research of National Institute of Public Health - National Institute of Hygiene. The reported metals contents did not give rise to health concerns, remaining generally below the levels set forth in food legislation and being comparable with contamination levels reported in other European countries; and for cadmium - often lower. Health hazard assessment was performed taking into account the mean contamination levels obtained and average domestic consumption of these food products groups in Poland. The highest intake expressed as the percentage of provisional tolerable weekly intake (PTWI) was obtainedfor mercury in fish, which has reached mean 3,2% PTWI. Controlled fish consumption recommendations should be adhered to by prospective mothers, pregnant women, breast-feeding women and young children. Lead and arsenic intake with mineral waters and soft drinks comprises approx. 15%) of total intake of these elements with food.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2010, 61, 1; 27-35
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Total and inorganic arsenic in fish, seafood and seaweeds - exposure assessment
    Autorzy:
    Mania, M.
    Rebeniak, M.
    Szynal, T.
    Wojciechowska-Mazurek, M.
    Starska, K.
    Ledzion, E.
    Postupolski, J.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/874965.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    total arsenic
    inorganic arsenic
    fish
    seaweed
    exposure assessment
    marine food
    Opis:
    Background. According to the European Food Safety Authority (EFSA), fish, seafood and seaweeds are foodstuffs that significantly contribute to dietary arsenic intake. With the exception of some algal species, the dominant compounds of arsenic in such food products are the less toxic organic forms. Both the Joint FAO/ WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) and EFSA recommend that speciation studies be performed to determine the different chemical forms in which arsenic is present in food due to the differences in their toxicity. Knowing such compositions can thus enable a complete exposure assessment to be made. Objectives. Determination of total and inorganic arsenic contents in fish, their products, seafood and seaweeds present on the Polish market. This was then followed by an exposure assessment of consumers to inorganic arsenic in these foodstuffs. Materials and Methods. Total and inorganic arsenic was determined in 55 samples of fish, their products, seafood as well as seaweeds available on the market. The analytical method was hydride generation atomic absorption spectrometry (HGAAS), after dry ashing of samples and reduction of arsenic to arsenic hydride using sodium borohydride. In order to isolate only the inorganic forms of arsenic prior to mineralisation, samples were subjected to concentrated HCl hydrolysis, followed by reduction with hydrobromic acid and hydrazine sulphate after which triple chloroform extractions and triple 1M HCl re-extractions were performed. Exposure of adults was estimated in relation to the Benchmark Dose Lower Confidence Limit (BMDL05) as set by the Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) that resulted in a 0.5% increase in lung cancer (3.0 μg/kg body weight (b.w.) per day). Results. Mean total arsenic content from all investigated fish samples was 0.46 mg/kg (90th percentile 0.94 mg/kg), whilst the inorganic arsenic content never exceeded the detection limit of the analytical method used (0.025 mg/kg). In fish products, mean total arsenic concentration was 1.48 mg/kg (90th percentile: 2.42 mg/kg), whilst in seafood they were 0.87 mg/ kg (90th percentile: 2.23 mg/kg), for inorganic arsenic contamination at the 90th percentile was 0.043 mg/kg with most results however being less than 0.025 mg/kg. The highest inorganic arsenic levels were determined in the Hijiki algal species samples (102.7 mg/kg), whereas the other algal samples gave a mean inorganic concentration of 0.41 mg/kg (90th percentile 0.86 mg/kg). The estimated average adults exposure to inorganic arsenic in fish, seafood and seaweeds was less than 0.5% of the lowest BMDL0.5 dose. Only for the Hijiki seaweed it was at 4.9% BMDL0.5. Conclusions. Results demonstrate that dietary arsenic intake from fish, seafood and seaweed along with all their products do not constitute a significant health threat to consumers apart from the seaweed species Hizikia fusiformis in which over 40% of all the inorganic arsenic compounds were found.
    Wprowadzenie. Ryby, owoce morza i wodorosty morskie należą do grupy środków spożywczych, które według Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) mogą wnosić istotny udział do pobrania arsenu z dietą. W tej grupie produktów za wyjątkiem niektórych gatunków glonów, dominującymi formami arsenu są mniej toksyczne organiczne połączenia. Zarówno Połączony Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Substancji Dodatkowych do Żywności (JECFA) jak i EFSA wskazują na celowość prowadzenia badań specjacyjnych pozwalających określić różne formy chemiczne, w jakich arsen występuje w żywności, mając na uwadze duże różnice w ich toksyczności. Poznanie informacji o zawartości poszczególnych związków pozwala na dokonanie pełnej oceny narażenia. Cel badań. Oznaczenie zawartości arsenu całkowitego i nieorganicznego w rybach i ich produktach, owocach morza i wodorostach morskich dostępnych w obrocie handlowym w Polsce oraz ocena narażenia konsumentów na pobranie arsenu nieorganicznego z tymi grupami środków spożywczych. Materiał i metody. Analizie na zawartość arsenu całkowitego i nieorganicznego poddano 55 próbek ryb, ich produktów, owoców morza oraz glonów pochodzących z obrotu handlowego. Zawartości arsenu całkowitego i nieorganicznego oznaczono po suchej mineralizacji próbek metodą absorpcyjnej spektrometrii atomowej z wykorzystaniem generacji wodorków (HGAAS), po uprzedniej redukcji arsenu do arsenowodoru za pomocą borowodorku sodu. W celu wydzielenia nieorganicznych form arsenu próbki przed mineralizacją poddano hydrolizie w środowisku stężonego HCl, a następnie redukcji w obecności kwasu bromowodorowego i siarczanu hydrazyny oraz 3-krotnej ekstrakcji chloroformem i reekstrakcji 1M HCl. Oszacowane narażenie w odniesieniu do osób dorosłych porównano z wartością najniższej dawki wyznaczającej (Benchmark Dose Lower Confidence Limit) BMDL0,5 ustalonej przez The Joint FAO/WHO Expert Committee on Food Additives (JECFA) powodującej 0,5%-owy wzrost zachorowań na raka płuc (3,0 μg/kg m.c./dzień). Wyniki. Średnia zawartość arsenu całkowitego w badanych próbkach ryb wyniosła 0,46 mg/kg (90-ty percentyl: 0,94 mg/kg), natomiast arsenu nieorganicznego nie przekraczała granicy wykrywalności stosowanej metody 0,025 mg/kg. W przypadku przetworów rybnych średnie zanieczyszczenie arsenem wyniosło 1,48 mg/kg (90-ty percentyl: 2,42 mg/kg) natomiast owoców morza odpowiednio: 0,87 mg/kg (90-ty percentyl: 2,23 mg/kg), dla arsenu nieorganicznego 90-ty percentyl 0,043 mg/kg przy większości wyników poniżej 0,025 mg/kg. Najwyższym zanieczyszczeniem arsenem nieorganicznym charakteryzowały się glony z gatunku Hijiki (najwyższa zawartość 102,7 mg/kg), w pozostałych próbkach glonów średnia zawartość arsenu nieorganicznego wynosiła 0,41 mg/kg (90-ty percentyl: 0,86 mg/kg). Oszacowane średnie narażenie na arsen nieorganiczny w odniesieniu do osób dorosłych wyniosło dla ryb, owoców morza i wodorostów poniżej 0,5% wartości najniższej dawki wyznaczającej BMDL0,5. Jedynie w przypadku gatunku Hijiki było ono rzędu 4,9 % BMDL0,5. Wnioski. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono, że pobranie arsenu w wyniku spożycia ryb, ich produktów, owoców morza, oraz wodorostów morskich nie stanowi istotnego zagrożenia dla zdrowia konsumentów poza gatunkiem Hizikia fusiformis zawierającym ponad 40% połączeń nieorganicznych arsenu.
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 2015, 66, 3
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Large plexiform neurofibroma on right thigh of a farmer in the course of Recklinghausen disease - Case report
    Autorzy:
    Sompor, J.
    Prystupa, A.
    Wawrzycki, B.
    Wojciechowska, K.
    Kancik, E.
    Kurys-Denis, E.
    Ochal, A.
    Prystupa, T.
    Jojczuk, M.
    Kulesza, T.
    Antosz, H.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/3231.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Instytut Medycyny Wsi
    Tematy:
    right thigh
    farmer
    human disease
    Recklinghausen's disease
    tumour
    neurofibromatosis
    Opis:
    A 59-year-old farmer was admitted to the Department of Trauma Surgery because of pain associated with the presence of a tumour on the side of the right thigh. The patient stated that his biggest problem was great difficulty in moving and handling agricultural machinery due to the aforementioned lesion. On physical examination, the patient presented with numerous cutaneous and subcutaneous neurofibromas, as well as one large plexiform neurofibroma. Diagnosis of Neurofibromatosis type 1 was established, based on National Institutes of Health diagnostic criteria. Moreover, molecular genetic testing found known pathogenic mutation p.Arg1769* in one of the alleles of NF1 gene (heterozygote), typical for Recklinghausen disease. The big plexiform neurofibroma in the patient was not operated on because of lung cancer.
    Źródło:
    Journal of Pre-Clinical and Clinical Research; 2014, 08, 2
    1898-2395
    Pojawia się w:
    Journal of Pre-Clinical and Clinical Research
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawartość metali w warzywach z różnych regionów Polski w latach 1986-1988. Cz. I. Zawartość ołowiu, kadmu i rtęci
    The content of metals in vegetables from various regions of Poland in the years 1986-1988. Part I. Lead, cadmium, mercury
    Autorzy:
    Zawadzka, T.
    Mazur, H.
    Wojciechowska-Mazurek, M.
    Starska, K.
    Brulinska-Ostrowska, E.
    Cwiek, K.
    Uminska, R.
    Bichniewicz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876564.pdf
    Data publikacji:
    1990
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    zawartosc metali
    zawartosc metali ciezkich
    warzywa gruntowe
    warzywa szklarniowe
    olow
    kadm
    rtec
    zagrozenie zdrowia
    metale ciezkie
    wyniki badan
    uprawy rolne
    badania toksykologiczne
    zanieczyszczenia kadmem
    nawozenie
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1990, 41, 3-4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zawartość metali w warzywach z różnych regionów Polski w latach 1986-1988. Cz. II. Zawartość cynku i miedzi
    The content of metals in vegetables from various regions of Poland in the years 1986-1988. Part II. Zinc and copper
    Autorzy:
    Zawadzka, T.
    Mazur, H.
    Starska, K.
    Wojciechowska-Mazurek, M.
    Cwiek, K.
    Brulinska-Ostrowska, E.
    Uminska, R.
    Bichniewicz, A.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/876918.pdf
    Data publikacji:
    1990
    Wydawca:
    Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego. Państwowy Zakład Higieny
    Tematy:
    zawartosc metali ciezkich
    zawartosc metali
    warzywa gruntowe
    warzywa szklarniowe
    cynk
    miedz
    dzialanie toksyczne
    metale toksyczne
    nawozy cynkowe
    zanieczyszczenia gleb
    wyniki badan
    Źródło:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny; 1990, 41, 3-4
    0035-7715
    Pojawia się w:
    Roczniki Państwowego Zakładu Higieny
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Grass pollen seasons in Poland against a background of the meteorological conditions
    Sezony pyłkowe traw w Polsce na tle warunków meteorologicznych
    Autorzy:
    Myszkowska, D.
    Piotrowicz, K.
    Ziemianin, M.
    Chlopek, K.
    Dabrowska-Zapart, K.
    Kasprzyk, I.
    Grewling, L.
    Majkowska-Wojciechowska, B.
    Malkiewicz, M.
    Nowak, M.
    Piotrowska-Weryszko, K.
    Puc, M.
    Weryszko-Chmielewska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28562.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    grass pollen
    pollen season
    seasonal variability
    weather condition
    Polska
    background
    meteorological condition
    Opis:
    The paper refers to the estimation of Poaceae pollen seasons in Poland in selected areas. The aim of the study was to present the long-term variability of the start, end and duration of grass pollen seasons and the seasonal pollen index (SPI) in Poland against a background of the meteorological conditions over pollen seasons. The study was performed in eight Polish cities in 1992–2014 (the common seasons were 2003–2012). Pollen season start was relatively stable in the studied period, the seasons began about the 10th of May, a bit earlier in the south part of Poland. Pollen season ends were more changeable in comparison to the season start and fluctuated from the middle of July to the middle of September. SPI clearly depended on temperature and precipitation in April–August. Daily maximum pollen concentrations were achieved between the end of May and the first decade of July and no evident relationship between this day and weather conditions was found, apart from 2004.
    Artykuł dotyczy oceny sezonów pyłkowych Poaceae w Polsce w wybranych regionach. Celem pracy było przedstawienie wieloletniej zmienności początku, końca i długości sezonów pyłkowych traw oraz sezonowego indeksu pyłkowego (wartość SPI) w Polsce na tle warunków meteorologicznych. Badania były prowadzone w ośmiu miastach Polski, w okresie 1992–2014 (sezony 2003–2012 były wspólne dla wszystkich miast). Początek sezonu pyłkowego był względnie stały w okresie badawczym, sezony rozpoczynały się około 10 maja, nieco wcześniej w południowej części Polski. Koniec sezonu pyłkowego był bardziej zmienny w porównaniu do początku, jego termin wahał się od połowy lipca do połowy września. SPI wyraźnie zależał od temperatury i opadów w okresie kwiecień–sierpień. Dobowe stężenie maksymalne pyłku były odnotowywane pomiędzy końcem maja a pierwszą dekadą lipca, nie wykazano wyraźnej zależności pomiędzy dniem stężenia maksymalnego i warunkami pogodowymi, z wyjątkiem 2004 roku.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2015, 68, 4
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Searching for a trace of Artemisia campestris pollen in the air
    Poszukiwanie śladów ziaren pyłku Artemisia campestris w powietrzu
    Autorzy:
    Grewling, L.
    Kasprzyk, I.
    Borycka, K.
    Chlopek, K.
    Kostecki, L.
    Majkowska-Wojciechowska, B.
    Malkiewicz, M.
    Myszkowska, D.
    Nowak, M.
    Piotrowska-Weryszko, K.
    Puc, M.
    Stawinska, M.
    Balwierz, Z.
    Szymanska, A.
    Smith, M.
    Sulborska, A.
    Weryszko-Chmielewska, E.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/27159.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    aerobiology
    mugwort
    phenology
    biogeography
    land use
    allergy
    human disease
    Artemisia campestris
    pollen
    distribution
    air
    Opis:
    The aim of the study was to determinate whether Artemisia campestris was present in the vicinity of 8 pollen monitoring stations in Poland by examining temporal variations in daily average airborne Artemisia pollen data recorded by Hirst type volumetric traps. Three day moving averages of airborne Artemisia pollen were examined by Spearman’s rank correlation test. Results show that Artemisia pollen seasons in Poland generally display similar unimodal patterns (correlation coefficients r > 0.900; P < 0.05). The only exception was the Artemisia pollen concentration noted in the outskirts of Poznań (Morasko), where the bimodal pattern was revealed. Correlations between Artemisia pollen data recorded at Poznań-Morasko and the other Polish sites were the lowest in the investigated dataset; this was particularly noticeable in the second part of pollen season (r ~0.730). We show that the typical bimodal pattern in Artemisia pollen seasons, which is characteristic of the presence of both A. vulgaris (first peak) and A. campestris (second peak), does not occur at the majority of sites in Poland and is restricted to the outskirts of Poznań. In fact, it was noted that the pollen monitoring site in Poznań-Centre, just 8 km from Morasko, only exhibited one peak (attributed to A. vulgaris). This shows that the influence of A. campestris on airborne pollen season curves is limited and can be largely disregarded. In addition, this study supports previous records showing that the spatial distribution of airborne Artemisia pollen within a city (urban-rural gradient) can vary markedly, depending on the species composition.
    Celem pracy było stwierdzenie, czy bylica polna (Artemisia campestris) występuje w pobliżu 8 stacji monitoringu aerobiologicznego w Polsce, poprzez prześledzenie czasowej zmienności dobowych wartości stężenia ziaren pyłku Artemisia zarejestrowanych za pomocą aparatów wolumetrycznych typu Hirst. Trzydniowe średnie ruchome średnich wartości stężenia ziaren pyłku bylicy w poszczególnych miastach zostały porównane ze sobą za pomocą testu korelacji rang Spearmana. Wyniki wykazały, że sezony pyłkowe bylicy w Polsce mają generalnie podobny jednomodalny przebieg (współczynnik korelacji > r = 0.900; P < 0.05). Jedynym wyjątkiem była stacja monitoringu aerobiologicznego zlokalizowana na przedmieściach Poznania (Morasko), gdzie sezon pyłkowy Artemisia miał dwumodalny przebieg. Współczynniki korelacji pomiędzy stężeniem ziaren pyłku bylicy odnotowanym na Morasku a innymi miastami w Polsce były najniższe w analizowanej bazie; było to szczególnie widoczne w drugiej części sezonu pyłkowego (r ~0.730). Wykazaliśmy, że typowy dwumodalny przebieg sezonu pyłkowego bylicy, który związany jest z obecnością ziaren pyłku bylicy pospolitej, A. vulgaris (pierwszy szczyt pylenia) i bylicy polnej, A. campestris (drugi szczyt pylenia), nie występuje w większości badanych stanowisk miejskich i jest ograniczony jedynie do terenów podmiejskich Poznania. Co ciekawe, sezon pyłkowy bylicy w centrum Poznania, oddalonego jedynie 8 km od stacji pomiarowej Morasko, charakteryzuje się tylko jednym szczytem pylenia (przypisanym A. vulgaris). Wyniki te pokazują, że wpływ ziaren pyłku bylicy polnej na przebieg sezonu pyłkowego rodzaju Artemisia na obszarach miejskich jest bardzo ograniczony. Badania te, wspierają wcześniejsze prace, wykazujące, że przestrzenny rozkład stężenia ziaren pyłku bylicy w mieście (na osi centrum miasta – tereny podmiejskie) waha się znacząco w zależności od występujących tam gatunków z rodzaju Artemisia.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2015, 68, 4
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Fluctuation of birch (Betula L.) pollen seasons in Poland
    Zmienność sezonów pyłkowych brzozy (Betula L.) w Polsce
    Autorzy:
    Puc, M.
    Wolski, T.
    Camacho, I.C.
    Myszkowska, D.
    Kasprzyk, I.
    Grewling, L.
    Nowak, M.
    Weryszko-Chmielewska, E.
    Piotrowska-Weryszko, K.
    Chlopek, K.
    Dabrowska-Zapart, K.
    Majkowska-Wojciechowska, B.
    Balwierz, Z.
    Malkiewicz, M.
    Grinn-Gofron, A.
    Stacewicz, A.
    Kruczek, A.
    Borycka, K.
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/28555.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Polskie Towarzystwo Botaniczne
    Tematy:
    birch
    Betula
    pollen
    allergen
    linear trend
    pollen season
    weather condition
    air pollution
    fluctuation
    Polska
    Opis:
    Birch pollen grains are one of the most important groups of atmospheric biological particles that induce allergic processes. The fluctuation pattern of birch pollen seasons in selected cities of Poland is presented. Measurements were performed by the volumetric method (Burkard and Lanzoni 2000 pollen samplers). The distributions of the data were not normal (Shapiro–Wilk test) and statistical error risk was estimated at a significance level of α = 0.05. Pollen season was defined as the period in which 95% of the annual total catch occurred. The linear trend for the selected features of the pollen season, skewness, kurtosis and coefficient of variation (V%) were also analyzed. During the 12–14 years of study, the beginnings of birch pollen seasons were observed 7–14 days earlier, the ends were noted 5–10 days earlier, and the days with maximum values occurred 7–14 days earlier compared to the long-term data. The left-skewed distribution of the pollen season starts in most sampling sites confirms the short-lasting occurrence of pollen in the air. The threat of birch pollen allergens was high during the pollen seasons. If vegetation is highly diverse, flowering and pollen release are extended in time, spread over different weeks and occur at different times of the day. Flowering time and pollen release are affected by insolation, convection currents, wind, and turbulence. Therefore, pollen seasons are characterized by great inter-annual variability.
    Sezony pyłkowe brzozy charakteryzują się bardzo dużą zmiennością głównie w odniesieniu do daty początku sezonu oraz jego intensywności. Bardzo krótki czas trwania sezonu pyłkowego Betula L. sprawia, że właśnie te cechy sezonu są bardzo ważne w profilaktyce i leczeniu alergii wziewnej u osób uczulonych. Badania przeprowadzono metodą objętościową (Burkard i Lanzoni VPPS 2000). Sezony pyłkowe zdefiniowano jako okres, w którym wystąpiło 95% całkowitej rocznej sumy stężeń pyłku. W pracy analizowano trend liniowy wybranych cech sezonu, skośność, kurtozę i współczynnik zmienności (V%). Większość ziaren pyłku brzozy pojawia się w powietrzu w pierwszej połowie sezonu, a maksima sezonowe notowane są średnio 7 dni po jego rozpoczęciu. W ciągu 12–14 lat badań zaobserwowano przyspieszenie daty początku sezonu pyłkowego oraz daty wystąpienia wartości maksymalnego stężenia, średnio o 7–14 dni. Natomiast koniec sezonu notowano o 5–10 dni wcześniej, w porównaniu do danych wieloletnich. Dłuższe sezony pyłkowe Betula charakteryzują się niską wartością SPI, w porównaniu z sezonami krótkimi, ponieważ te ostanie cechują się z reguły większą intensywnością uwalniania pyłku. Analiza korelacji elementów pogody ze stężeniem pyłku brzozy w Szczecinie wykazała, że największy wpływ na koncentrację pyłku wywierają: temperatura maksymalna powietrza, całkowite promieniowanie, wilgotność względna i prędkość wiatru. Ponadto wykazano silną, istotną statystycznie korelację pomiędzy występowaniem pyłku brzozy w powietrzu a stężeniem tlenków azotu oraz słabą korelację z koncentracją tlenku węgla i dwutlenku siarki. Takie zależności pomiędzy badanymi czynnikami mogą wpływać na nasilenie objawów alergii u osób uczulonych.
    Źródło:
    Acta Agrobotanica; 2015, 68, 4
    0065-0951
    2300-357X
    Pojawia się w:
    Acta Agrobotanica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-45 z 45

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies