Autor: Wielgus, Stanisław - Katalog OPAC zbiorów

Skocz do pozycji: 1.

Tytuł:: Uczelnie wyższe i instytuty naukowe w II Rzeczypospolitej. Polskie towarzystwa naukowe
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/965584.pdf
Data publikacji:: 2002
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Płockie
Źródło:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2002, 47, 3 (192)
0029-389X
Pojawia się w:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 2.

Tytuł:: Życie i publicystyka polityczno-społeczna Stanisława Jacka Święcickiego, biskupa chełmskiego i nominata chełmińskiego (1615-1696)
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/967697.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Płockie
Źródło:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 1999, 44, 3 (180)
0029-389X
Pojawia się w:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 3.

Tytuł:: The Genesis and History of ius gentium in the Ancient World and the Middle Ages
Geneza i historia ius gentium w starożytności i w Średniowieczu
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1917627.pdf
Data publikacji:: 2021-03-16
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:: Ius gentium sięga swoimi korzeniami czasów prehistorycznych. Związane było wówczas z wierzeniami religijnymi i opartymi na nich obyczajami. Przekonanie jednak wcześniejszych autorów, wyrażone chociażby przez Monteskiusza, jakoby wszystkie ludy stosowały prawo narodów, w świetle współczesnych badań okazuje się błędne. W wielu kulturach takie prawo nie występowało. U niektórych prymitywnych narodów jeszcze dziś „obcy” traktowany jest z zasady jak „nieczłowiek”. Prawo narodów stosowali jednak już w czwartym tysiącleciu przed Chrystusem Sumerowie. Występuje ono również w starożytnych kulturach Babilonii, Egiptu, Indii i Chin. Starożytni Grecy stosowali je tylko do tych ludzi, z którymi łączył ich wspólny język, kult religijny, igrzyska olimpijskie itp. Niegreków traktowali jako naturalnych wrogów. Rozwój i precyzacja ius gentium dokonały się w starożytnym Rzymie, gdy stał się imperium o światowym zasięgu i wchłonął liczne narody. Prawo to obejmowało zespół norm regulujących prawne stosunki między Rzymianami a obcymi. Z biegiem czasu ulegało ewolucji. Gaius (II w. po Chr.) rozróżnił ius civile – prawo ustanowione przez określony naród dla siebie – od ius gentium, tj. prawa ustanowionego przez wszystkich ludzi w oparciu o naturalny rozum (naturalis ratio). Rozróżnienie powyższe przyjęli i rozwinęli prawnicy średniowieczni, którzy ius gentium uznali za synonim prawa uniwersalnego. Przyjmując z greckiej tradycji rozróżnienie między ius gentium a ius naturae, liczni autorzy rzymscy, zwłaszcza stoicy (Cycero, Marek Aureliusz), a także wcześni Ojcowie Kościoła, utożsamiali prawo narodów z prawem natury. Byli jednak także tacy, którzy te dwa prawa sobie przeciwstawiali (Ulpianus, †228), stwierdzając, że ius gentium dotyczy wyłącznie rodzaju ludzkiego, podczas gdy ius naturae rozciąga się na wszystkie żywe istoty. Po upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego Kościół rozwinął system prawny zwany prawem kanonicznym. Nie było ono ani prawem narodowym, ani międzynarodowym. Miało charakter prawa ponadnarodowego, dotyczącego wszystkich chrześcijan. Ze względu na uniwersalny – politycznie i społecznie – charakter ówczesnego Kościoła, prawo kanoniczne regulowało nie tylko życie wewnątrzkościelne, lecz także stosunki międzynarodowe, zwłaszcza w odniesieniu do wojny i pokoju. Kościół wykorzystywał prawo kanoniczne i sankcje, które mu ono dawało, do łagodzenia obyczajów i do eliminacji różnego rodzaju wojen, w tym zwłaszcza tzw. wojen prywatnych, które stanowiły szczególnie dotkliwą plagę średniowiecznych społeczeństw Zachodniej Europy. W tym celu pod karą ekskomuniki proklamował tzw. Boży pokój i zakazywał używania do walki broni szczególnie groźnej i podstępnej, a mianowicie kusz i łuków. Średniowieczne ius gentium było więc głęboko zakorzenione w prawie kanonicznym, chociaż pozostawało również pod dużym wpływem chrześcijańskich teorii teologicznych i filozoficznych. Myślicielami, którzy wywarli znaczący wpływ na jego oblicze i rozwój, zwłaszcza w odniesieniu do tzw. doktryny wojny sprawiedliwej oraz do pokoju między narodami, byli: św. Augustyn, Tertulian, Orygenes oraz Izydor z Sewilli (†636), który zmodyfikował Gaiusową definicję ius gentium, dodając, że uniwersalność prawa narodów będzie zachowana, jeśli zaakceptują je „prawie” wszystkie narody. Ius gentium w ujęciu Izydora obejmowało nie tylko sprawy wojny i pokoju, lecz także takie zagadnienia, jak tworzenie i zbrojenie baz wojskowych, niewola, przymierze, układ pokojowy, zawieszenie broni, nietykalność posłów itp. Ujęcie Izydora włączone zostało do Dekretu Gracjana (1150). Franciszkańscy uczeni średniowieczni, podejmujący rozważania na ten temat (np. Aleksander z Hales i Bonawentura), nawiązywali do myśli św. Augustyna. Dominującą jednak w XIII w. opcją stała się teoria ius gentium w ujęciu Tomasza z Akwinu, który korzystając z teorii prawa narodów św. Augustyna oraz Izydora z Sewilli, wniósł do niej nowe ujęcie, a doktrynę wojny sprawiedliwej wprowadził na stałe do teologii moralnej. Korzystając z dorobku swoich poprzedników, tematem wojny sprawiedliwej zajmowali się w sposób szczególny następujący autorzy średniowieczni: Rajmund z Pennafort, Wilhelm z Rennes, papież Innocenty IV, Henryk de Segusio (Hostiensis), Marcin Polak z Opawy, Oldradus de Ponte, Ioannes de Lignano, Bartolus, Baldus, Idzi Rzymianin, Augustyn z Ankony, Dante, Wilhelm Ockham, Marsyliusz z Padwy, Jan Quidort, Piotr Dubois i inni. Godna szczególnej uwagi jest kontrowersja na temat wojny oraz traktowania przez chrześcijan pogan i innych niewiernych, która to kontrowersja wystąpiła między Innocentym IV – przyznającym niechrześcijanom takie same prawa, jakie mają chrześcijanie – a Henrykiem de Segusio, który uważał, że poganie nie mają prawa do posiadania rodziny, własności prywatnej i własnego państwa. Trzeba zaznaczyć, że polscy średniowieczni uczeni (Stanisław ze Skarbimierza, Paweł Włodkowic i inni) jednoznacznie opowiadali się za stanowiskiem Innocentego IV. Duże znaczenie dla rozwoju średniowiecznego ius gentium miały także różne teorie usiłujące rozwiązać kwestię określenia właściwej relacji między Kościołem a Cesarstwem, papieżem a cesarzem. W XIV w. opracowano trzy główne teorie na ten temat: opcję papieską (Idzi Rzymianin, Augustyn de Ancona), przyznającą papieżowi absolutną władzę duchową i świecką; opcję Dantego, prezentującą ideologię Hohenstaufów poszukującą równowagi między władzą papieża i cesarza; oraz opcję Ockhama i Marsyliusza z Padwy, przyznających całą władzę świecką narodowi, a duchowną wspólnocie wiernych. Interesujący wkład do teorii prawa narodów wniósł także Piotr z Dubois (†1312), który domagał się ustanowienia powszechnego pokoju w obrębie całego chrześcijaństwa. Pokój ten winien zapewnić specjalny trybunał powołany przez specjalnie zwołany sobór, w którym winni wziąć udział wszyscy liczący się dostojnicy chrześcijańscy – zarówno kościelni, jak i świeccy.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 1999, 47, 2; 335-351
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 4.

Tytuł:: The Finnish-Polish-Ukrainian Summer School in Complex Analysis. Opening address
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/1341590.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Polska Akademia Nauk. Instytut Matematyczny PAN
Źródło:: Banach Center Publications; 1999, 48, 1; 9-11
0137-6934
Pojawia się w:: Banach Center Publications
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 5.

Tytuł:: Ideowy obraz wspóczesnej kultury euroatlantyckiej i nauczanie Ojca Świętego Jana Pawła II
Tableau des idées dans la culture euroatlantique contemporaine et enseignement du Saint Père Jean Paul II
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/503111.pdf
Data publikacji:: 1997
Wydawca:: Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi
Źródło:: Łódzkie Studia Teologiczne; 1997, 6; 169-183
1231-1634
Pojawia się w:: Łódzkie Studia Teologiczne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 6.

Tytuł:: Uniwersytet - wczoraj, dziś, jutro
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/966951.pdf
Data publikacji:: 2001
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Płockie
Źródło:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 2001, 46, 4 (189)
0029-389X
Pojawia się w:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 7.

Tytuł:: Rola chrześcijańskiej myśli filozoficznej i teologicznej w procesie rodzenia się nauki nowożytnej
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/967490.pdf
Data publikacji:: 1999
Wydawca:: Towarzystwo Naukowe Płockie
Źródło:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego; 1999, 44, 4 (181)
0029-389X
Pojawia się w:: Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 8.

Tytuł:: Teoria człowieka w dziełach krakowskich teologów z drugiej połowy XV wieku
The Theory of Man in the Works of Krakow Theologians from the Second Half of the 15th Century
Die Theorie des Menschen in den Werken Krakauer Theologen aus der Zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/2106868.pdf
Data publikacji:: 1990
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Opis:: Für eine synthetische Erfassung der Philosophie des Menschen, wie sie im Krakau des 15. Jahrhunderts betrieben wurde, mag nicht nur die Berücksichtigung der philosophischen, sondern auch der theologischen Quellen notwendig sein, dies um so mehr, als deren Rang außerordentlich hoch ist. In der hier vorgestellten Studie will ich mich auf die beiden größten Krakauer Bibelkommentare aus der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts konzentrieren, die die besondere Aufmerksamkeit der Erforscher mittelalterlicher philosophischer Antropologie verdienen. Der eine ist der Kommentar zum Evangelium des hl. Johannes von Maciej von Łabiszyn (etwa 1400-1452/1456) und der andere der Kommentar zur Genesis von Stanisław von Zawada († 1491). Der Kommentar des Maciej von Łabiszyn ist ein eklektisches Werk, das in sich Ansichten aus verschiedenen Lehren vereinigt, doch bleibt die vorherrschende Strömung in ihm der Augustinismus, und der Autor, aus dem Maciej am meisten schöpfe, ist Alexander von Hales, genauer: die ihm zugeschriebene „Summa universae theologiae”. Zur Charakteristik des Menschenbildes, das Maciej von Łabiszyn in seinem Kommentar darstellt, sind folgende Thesen hervorzuheben: Der Mensch ist ein Mikrokosmos, der in sich alle Arten der Wirklichkeit widerspiegelt; er ist der Ort, wo sich Materie und Geist, Natur und Übernatur begegnen. In dem Phänomen „Mensch” sind drei Elemente zu trennen: die Seele, der Körper und das Mensch-Sein, welches sich aus deren Verbindung ergibt. Der Mensch ist kein gefallener Dämon, der sich in immer neue Körperhüllen inkarniert, wie Origenes behauptete. Aktuelle und wirkliche Existenz besitzt nur der Mensch als ein im Körper Existierender, nicht aber ein Mensch, der als Allgemeinbegriff aufgefaßt wird, ungeachtet dessen, ob er in der Welt der Ideen existiert oder aber im Geiste Gottes. Der Mensch entsteht, wenn Gott die für einen bestimmten und bereits organisierten Körper geschaffene vernünftige Seele in diesen Körper einbringt. Die Existenz der Seele ist auf dem Wege der Vernunft beweisbar. Die Seele ist die Entelechie eines organischen, physischen Körpers, welcher der Möglichkeit nach Leben besitzt. Die Würde der vernünftigen Seele ist unvergleichbar größer als die des Leibes. Der menschliche Körper hat eine verschmutzte und verdorbene Natur. Die Verbindung von Seele und Körper ist eine akzidentelle Verbindung zweier einander fremder Substanzen. Das den Körper und die Seele im Menschen verbindende Medium bilden die belebenden Geister. Der Moment der Empfägnis eines Menschen ist zugleich der Moment des Eingehens der vernünftigen Seele in den menschlichen Körper. Der Erkenntnisprozeß beginnt mit Sinneswahrnehmungen. Die Erkenntins der übernatürlichen Dinge ist nur dank der göttlichen Erleuchtung möglich. Der Kommentar des Stanisław von Zawada wurde 1468 abgeschlossen. In seinem ersten Teil ist er stark von einem analogen Kommentar zur Genesis des Heinrich von Hessen abhängig. Im zweiten Band dagegen nimmt Stanisław kein einziges Mal Bezug auf Heinrich, obwohl er auch hier dessen Interpretation, die die Autorität des hl. Augustinus und der mittelalterlichen Theologen von der augustinischen Linie vorzieht, übernimmt. Besonders originell und selbständing ist vor allem das Fragment des Kommentars von Stanisław, welches dem Menschen gewidmet ist. Dieses Fragment erstreckt sich über mehr als 250 Seiten in Folio. Die Äusserungen des Stanisław von Zawada in diesem Fragment lassen erkennen, daß er in der Theorie des Menschen folgende Thesen vertreten hat: Der Mensch ist eine Verbindung von zwei separaten Substanzen − von Körper und Seele. Die vernünftige Seele ist eine nicht-körperliche und in ihrer Existenz vom Körper unabhängige Substanz. Der Körper besteht aus vier Elementen. Sowohl der Körper als auch die Seele sind als separate Substanzen aus Materie und Form zusammengesetzt. Die Seele verbindet sich mit dem bereits geformten Körper. Das geschieht in einem bestimmten Entwicklungsstadium des Embryos, nicht aber bei der Empfängnis. Der menschliche Körper, der sich nach der stoisch-augustinischen Theorie über die rationes seminales entwickelt, ist gut und schön. Seine Würde ist grösser als die der himmlischen Materie, weil er mit der Seele verbunden ist. Der für den menschlichen Körper spezifische Ort ist der Himmel. Nicht nur der Körper, sondern auch die Seele besteht aus Materie und Form − übrigens wie alle Daseinsformen außerhalb Gottes. Die geistigen Daseinsformen, zu denen auch die menschliche Seele gehört, bestehen aus Form und der sogenannten geistigen Materie. Die menschliche Seele wurde durch Gott aus dem Nichts geschaffen, separat für jeden Menschen. Ihre Existenz im Körper sichert die Einheit und Verbundheit der in seine Komposition eingehenden Elemente; deswegen ist die Seele die Vollkommenheit des Körpers und die Quelle seiner Bewegung. Seele und Körper verbinden sich im Menschen zu einer Natur wie Form und Materie, wie ein Motor und das von ihm Bewegte, wie die Vollkommenheit und das zu vervollkommnende Element. Das den Körper und die Seele verbindende Medium sind die Kräfte. Die Seele verfügt über vegetative, sinnliche und vernünftige Kräfte. Sie sind mit ihr identisch. Der Erkenntnisprozeß beginnt mit Sinneseindrücken, verläuft über die Vorstellung, das Gedächtnis, die Vernunft, den Intellekt bis zur Intelligenz, deren Gegenstand die göttliche Wirklichkeit ist. In diesem letzten Abschnitt der Erkenntnis ist die göttliche Erleuchtung unentbehrlich. Die in der vorliegenden Studie behandelten Ansichten des Maciej von Łabiszyn und Stanisław von Zawada lassen den Schluß zu, daß die polnischen, in der zweiten Hälfte des 15. Jahrhunderts an der Krakauer Universität dozierenden Theologen sich für die augustinische Theorie des Menschen entschieden haben und daß eben diese Theorie in der kirchlichen Lehre damals verbreitet worden ist. Obwohl die Kirche den Thomismus, der die psycho-physische Einheit des Menschen so stark hervorgehoben hatte, akzeptierte, fungierte die augustinische Erfassung des menschlichen Wesens − als akzidentelle Verbindung von zwei sich fremden Wirklichkeiten − noch jahrhundertelang in der Mentalität der Gläubigen.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 1990, 37-38, 1; 73-89
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki

Artykuł

Zmień widok

na półce

Skocz do pozycji: 9.

Tytuł:: The Medieval Polish Doctrine of the Law of Nations: Ius Gentium
Polityczna geneza polskiej doktryny ius gentium
Autorzy:: Wielgus, Stanisław
Powiązania:: https://bibliotekanauki.pl/articles/31232611.pdf
Data publikacji:: 2022
Wydawca:: Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:: ius gentium
prawo naturalne
Paweł Włodkowic
Stanisław ze Skarbimierza
natural law
Stanisław of Skarbimierz
Opis:: This is a reprint of chapters 4–5 of The Medieval Polish Doctrine of the Laws of Nations: Ius Gentium by Stanisław Wielgus (Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1998), 55–101. The original chapter and section numbering has been retained, but footnote numbers have been adapted. Reprinted with the Author’s permission. In attempting to summarize in a few sentences the achievements of the medieval scholars of the Polish school of ius gentium, we must emphasize that by employing the inherited legal and philosophico-theological tradition and intellectual achievements of the University of Kraków, coupling it with their own genius, they manager to create a coherent and universal system of international law. It was a system so modern, wise, tolerant and universal that it was able to be applied not only in solving the painful problem stemming from the lengthy conflict between Poland and the Teutonic Knights but was also used in resolving global problems of the contemporary Christian’s world conflict with the non-Christian one. That legal system, based upon the eternal principles of Divine and natural law, taking account of the Gospel Law of Love and inseparably connecting law with morality and justice with truth, remains valid even today.
Przedruk rozdziałów 4–5 książki Średniowieczna polska nauka o prawach narodów: Ius gentium Stanisława Wielgusa (Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, 1998), s. 55–101. Zachowano oryginalną numerację rozdziałów i sekcji, zmianie uległa numeracja przypisów. Przedruk za zgodą Autora. Zbierając w kilku zdaniach osiągnięcia średniowiecznych twórców polskiej szkoły prawa narodów, należy podkreślić, że wykorzystując zastaną tradycję prawniczą i filozoficzno-teologiczną, a także intelektualne zaplecze Krakowskiego Uniwersytetu oraz własny geniusz, potrafili oni stworzyć spójny i wszechstronny system prawa międzynarodowego. System tak nowoczesny, mądry, tolerancyjny i uniwersalny, że nadawał się do zastosowania nie tylko przy rozwiązywaniu bolesnych problemów, zrodzonych wskutek długotrwałego sporu polsko-krzyżackiego, ale także globalnych problemów ówczesnego chrześcijańskiego świata, konfrontowanego ze światem niechrześcijańskim. Co więcej, system ten, bazujący na odwiecznych zasadach prawa Bożego i naturalnego, uwzględniający ewangeliczne prawo miłości, wiążący nierozłącznie prawo z moralnością i sprawiedliwość z prawdą, jest aktualny także dziś, i nadawałby się z pewnością do rozwiązywania ogromnych problemów współczesnego świata.
Źródło:: Roczniki Filozoficzne; 2022, 70, 4; 27-60
0035-7685
Pojawia się w:: Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:: Biblioteka Nauki