Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Pabjan, Tadeusz" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-25 z 39
Tytuł:
Michała Hellera koncepcja teologii nauki
Michael Heller’s concept of the theology of science
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/28761803.pdf
Data publikacji:
2022
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
teologia nauki
Michał Heller
theology of science
Michael Heller
Opis:
Tematyka artykułu oscyluje wokół koncepcji teologii nauki zaproponowanej przez Michała Hellera. W ujęciu tego autora teologia nauki ma być nową dyscypliną teologiczną, która uczyni przedmiotem swoich analiz fakt istnienia nauk – w szczególności nauk przyrodniczych – oraz uzyskiwane w tych naukach wyniki. W pierwszej części artykułu omówiona zostanie sama idea teologii nauki. W zamyśle Hellera dyscyplina ta ma spoglądać na nauki przez pryzmat teologicznej prawdy o stworzeniu świata przez Boga. Problematyka stworzenia staje się w tym ujęciu punktem odniesienia dla analiz poświęconych teoriom naukowym, które mówią o początku świata i o ewolucyjnym początku życia biologicznego. Te i tym podobne zagadnienia, które mogą być przedmiotem zainteresowania teologii nauki, zostaną krótko omówione w dalszej części artykułu.
The article deals with a concept which was proposed by Michael Heller, who argues that a new theological discipline should be created to deal with sciences and their results. The primary taks of the theology of science – it is the name of this new discipline – is to theologically analyze the fact of the existence of science and its results. The very idea of the theology of science is presented in the first part of the paper, then some issues that may interest this discipline are discussed. Special attention is paid to the problematics of creation, and to some strictly scientific issues that are directly related to this topic (e.g. the beginning of the universe, the evolution of life, the rationality of the world, the antropic principle, the existence of other intelligent beings in the universe).
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2022, 41, 1; 89-110
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Some Remarks on the Mind-Brain Identity Theory
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/29552046.pdf
Data publikacji:
2023
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Mind
brain
theory of identity
Opis:
The issue of the relation between the mind and the brain is known as one of the most discussed problem of the philosophy of mind. The recent development of neuroscience contributed significantly to animate the discussion on this subject. This article is one voice in this discussion. It contains a critical analysis of some arguments in favor of the theory which claims that the mind is identical to the brain. Moreso, it is argued, that the observed correlations between physical and mental events cannot be treated as a proof that there is no difference between the mind and the brain.
Źródło:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2023, 13, 1; 83-96
2391-6559
2083-8018
Pojawia się w:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Idea Bożej wszechmocy a problem zła
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669343.pdf
Data publikacji:
2017
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
God’s omnipotence
problem of evil
physical evi
laws of nature
Boża wszechmoc
problem zła
zło fizyczne
prawa przyrody
Opis:
This article deals with the relation between the theological idea of God’s omnipotence and the problem of evil which refers to the question of how to reconcile the existence of evil with God who is good. One of the main arguments of theodicy, which is a philosophical discipline dealing with this question, points to some important limitations of God’s omnipotence. According to this argument, God’s power is limited by different factors. One of them is human freedom: God can not prevent evil resulting from free decisions of people, because He himself decided them to be free. But this argument can be extended to the whole created world: God gives freedom not only to man, but to the whole universe as well, and this is why it can freely evolve in the boundaries of laws of nature. Physical evil is a simple consequence of such freedom of created world. The paper is composed of three parts. At first, the very idea of God’s omnipotence is discussed. Then the relation of God’s omnipotence and the laws of nature is expounded. In the end the so called non-interventionist model of God’s action in nature is presented.
Tematyka artykułu oscyluje wokół koncepcji Bożej wszechmocy postrzeganej przez pryzmat głównego problemu teodycei, która stara się znaleźć odpowiedź na pytanie, dlaczego Bóg pozwala na zło. Jeden z argumentów wykorzystywanych w ramach tej dyscypliny odnosi się do różnego rodzaju ograniczeń Bożej wszechmocy, które decydują o tym, że z pewnych względów wszechmocny Stwórca nie może zapobiec różnym formom zła. Takim ograniczeniem jest np. wolność darowana człowiekowi – pozwalając na istnienie wolnej woli Bóg nie może powstrzymać działań człowieka prowadzących do zła. W artykule poddano analizie nieco inny aspekt tego samego ograniczenia, który ma związek z funkcjonowaniem świata przyrody: Bóg daje wolność nie tylko rozumnemu człowiekowi, ale również całej materii, która w granicach wyznaczonych przez prawa przyrody może doświadczać autentycznej autonomii. W tej interpretacji zło fizyczne jawi się jako prosta konsekwencja integralności procesów przyrodniczych. Pierwsza część artykułu dotyczy samej idei Bożej wszechmocy; w drugiej części idea ta zostaje odniesiona do koncepcji praw przyrody; w trzeciej i ostatniej omówiony jest tzw. nieinterwencjonistyczny model działania Boga w przyrodzie.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2017, 36, 2
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Nieinterwencjonistyczny model działania Boga w świecie przyrody
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669401.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
non-interventional model
divine action
laws of nature
St. Thomas Aquinas
model nieinterwencjonistyczny
działanie Boga
prawa przyrody
św. Tomasz z Akwinu
Opis:
This paper deals with the problem of God’s action in nature. It is argued that the divine action is always non-interventional, which means that God never violates the laws of nature. He creates the evolving universe, keeps it in existence and continously influences its history using these laws, and not breaking them. At first, the character of the laws of nature will be discussed – both in scientific and theological perspective. Later, the creative presence of God in the universe will be described. Special attention will be paid to St. Thomas Aquinas argument concerning the distinction between the first cause (which should be identified with God) and the secondary cause (which should be identified with all the physical causes explored by science). Finally, some advantages of the non-intervetnional model of the divine action in nature will be indicated.
Artykuł poświęcony jest problematyce działania Boga w świecie przyrody. Zaprezentowano w nim argumenty przemawiające za modelem nieinterwencjonistycznym, w którym zakłada się, że Bóg konsekwentnie respektuje porządek przyczyn i skutków wynikający z praw przyrody, i zamierzone przez siebie efekty uzyskuje bez naruszania tego porządku. Historia ewoluującego wszechświata, którą badają nauki empiryczne, jest w perspektywie teologicznej historią działania Boga, który stwarza świat i podtrzymuje go w istnieniu za pośrednictwem praw przyrody powodujących stopniowy rozwój wszechświata i ewolucję życia. W kolejnych częściach artykułu podjęta została problematyka praw przyrody, stwórczej obecności Boga w przyrodzie oraz działania Stwórcy dokonującego się za pośrednictwem przyczyn wtórnych (argument św. Tomasza). W zakończeniu wskazano na zalety modelu nieinterwencjonistycznego.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2016, 35, 1
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Problem of the Beginning of the World in the Interpretation of Saint Thomas Aquinas
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/957889.pdf
Data publikacji:
2020
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
St. Thomas
Aquinas
creation
beginning of the world
Opis:
This paper deals with Saint Thomas’s view of the problem of the world’s beginning, which consists in an alleged contradiction between religious truth about the creation of the world by God and Aristotle’s concept of the eternal existence of the world. According to Aquinas, such a contradiction is apparent, because the idea of creation is fundamentally different from the idea of beginning. The discussion of this issue is divided into three parts. At first, the historical background of the whole problem is presented. Then, Saint Thomas’s solution of the difficulty – included in his book De aeternitate mundi – is briefly discussed. Finally, it is argued that this solution can be inspiring for contemporary theologians.
Źródło:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2020, 10, 1; 5-15
2391-6559
2083-8018
Pojawia się w:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Uwagi o teistycznej interpretacji zasady antropicznej
Some remarks on the theistic interpretation of the anthropic principle
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/431169.pdf
Data publikacji:
2019
Wydawca:
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie
Tematy:
anthropic principle
cosmological coincidences
fine-tuning
cosmological proof
zasada antropiczna
kosmiczne koincydencje
subtelne dostrojenie
dowód kosmologiczny
Opis:
This article attempts to answer the question of the relevance of the anthropic principle for theological arguments for the existence of God. The anthropic principle focuses on the subtle “fine-tuning” of the laws of nature and cosmological parameters, without which man could not have appeared in the universe. It seems therefore that the universe exists for a certain purpose, which is the “production” of rational observers. Because of its teleological character the anthropic principle is susceptible to theological interpretation, which assumes that God brings into existence a universe made for man. In this approach the Creator appears as the designer of the universe, albeit his design is confined exclusively to the laws of nature. This is why such an interpretation is essentially different from the so-called theory of intelligent design. This paper defends the thesis that the anthropic principle is an interesting argument – but not a scientific proof – for the rationality of religious faith in God as the creator of the universe.
Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, jaką wartość dla teologicznej argumentacji za istnieniem Boga ma zasada antropiczna. Mówi ona o subtelnym „dostrojeniu” praw przyrody i parametrów kosmologicznych, bez którego we wszechświecie nie mógłby pojawić się człowiek. Wszechświat wydaje się zatem istnieć dla określonego celu, jakim jest „wyprodukowanie” rozumnego obserwatora. Ze względu na swój teleologiczny charakter zasada antropiczna jest podatna na interpretację teologiczną, w której zakłada się, że to Bóg powołuje do istnienia wszechświat przygotowany dla człowieka. W tym ujęciu Stwórca jawi się jako projektant wszechświata, ale Jego projekt dotyczy tu tylko praw przyrody – z tej racji interpretacja ta różni się zasadniczo od tzw. teorii inteligentnego projektu. W artykule uzasadniono tezę, że zasada antropiczna jest ciekawym argumentem – ale nie naukowym dowodem – za racjonalnością religijnej wiary w Boga, który jest stwórcą wszechświata.
Źródło:
Studia Philosophiae Christianae; 2019, 55, 1; 71-95
0585-5470
Pojawia się w:
Studia Philosophiae Christianae
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Some Remarks on the Theological Interpretation of the Theory of Evolution
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/668608.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Creation
evolution
creationism
Bible
theory of evolution
evolutionary creationism
God of the gaps
God and evolution
Opis:
This paper deals with the problem of alleged conflict between the theological idea of the creation of man by God and the scientific theories that explain the origin of the human body referring to the process of evolution. It is argued that there is no contradiction between these two domains and that there is no real conflict between the idea of creation and the theory of evolution. At first, the conception of evolution is introduced. Afterwards, the evolutionary creationism is presented as the theological doctrine which claims that God created man, using for this purpose mechanisms of evolution. It is argued that the Biblical account of creation must not be understood literally and that during the lecture of this account one should respect the interpretative principle of St. Augustine concerning metaphorical sense of some Biblical texts. Finally, a “method” of explaining of the emergence of the human body by a direct action of God (“God of the gaps”) is criticized.
Źródło:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2013, 3, 1
2391-6559
2083-8018
Pojawia się w:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Józefa Życińskiego koncepcja ewolucyjnego emergentyzmu
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/669215.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
emergentism
supervenience
evolutionary emergentism
Joseph Życiński
emergentyzm
superweniencja
ewolucyjny emergentyzm
Józef Życiński
Opis:
Emergetism is a theory which explains the mechanism of evolutionary development of nature by stipulating that in complex natural systems on the higher levels of complexity there appear some functions and properties that can not be reduced to and accounted for by functions and properties of the lower levels of complexity. It is therefore the theory of emergence – which stands for some special way the complex systems arise (emerge) from a multiplicity of their relatively simply components. The idea of evolutionary emergentism appears in the philosophical writings of Joseph Życiński in the context of a discussion on the possibility of creating a interpretation of evolutionary processes in which biological theory of evolution could be combined in a coherent way with a theological doctrine about God, the creator of the universe. This paper presents the main ideas and opinions Życiński formulated about this theory; the first part of it contains some basic characterization of emergetnism, the second one compares the notions of emergence and of supervenience; the third one concerns some theological interpretation of this two notions.
Źródło:
Tarnowskie Studia Teologiczne; 2012, 31, 2
2391-6826
0239-4472
Pojawia się w:
Tarnowskie Studia Teologiczne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Druga rewolucja kwantowa: dziedzictwo Johna S. Bella
Second Quantum Revolution: The Legacy of John S. Bell
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691016.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
John S. Bell
quantum mechanics
EPR
philosophy of science
Opis:
The history of quantum mechanics is divided into two periods which are labeled as the first and the second quantum revolutions. During the first of these periods mathematical formalism of quantum theory was formulated and interpreted, during the second – new quantum technologies were developed. It turns out that conceptual revolution of the first period enabled technological revolution of the second. In this article it is argued, that Irish physicist, John S. Bell, played an important role in the process of triggering the second quantum revolution. His work on quantum entanglement of the EPR particles made possible elaborating some new methods and theoretical approaches clarifying the quantum description of single objects. These methods and approaches became the core of new scientific domains which are hybrids of quantum mechanics and some classical sciences. The quantum cryptography and the quantum computation are examples of such domains and in the paper special attention is paid to them. It is showed that theoretical analyses of John S. Bell provide a conceptual background for these disciplines and this is why it’s not improper to call this physicist – as Alain Aspect did – a prophet of the second quantum revolution.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 49; 123-137
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ostatnia książka Józefa Życińskiego
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691225.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Opis:
Recenzja książki: J. Życiński, Bóg i stworzenie. Zarys teorii ewolucji, Gaudium, Lublin 2011, ss. 118.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 48; 166-168
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Paradoks grawitacyjny
The gravitational paradox
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691239.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
cosmology
gravitational paradox
seeliger
Hugo von Seeliger
Opis:
Philosophical as well as scientific disputes about the role gravitation plays in the structure of the universe took place long before the high-tech cosmology emerged. One of the main topics of these disputes was the problem of the so-called gravitational paradox, which appears when one applies the Newtonian laws of gravity to the whole material content of the universe. According to these laws, gravitation should cause a global collapse what is obviously inconsistent with observations. Various formulations of this paradox are analyzed and their historical context is presented.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2011, 48; 111-126
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótka historia Principiów Newtona
A Short History of Newton’s Principia
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/691280.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
history of science
Isaack Newton
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica
Opis:
The Polish translation of the most famous treatise of Newton has just been published, which is a good opportunity to recall some of the episodes related to the origin of Principia. In the first part of this three piece paper, the historical context is presented, in which unsolved scientific problems – specially those of planetary motions – were discussed before Newton; in the second part, the circumstances of the process of the writing of the Principia are outlined; in the third part, some facts are recalled which show that not all scientists and philosophers at once recognized the value and the importance of Newton’s treatise. Finally, some remarks on the Polish edition are made.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2012, 50; 102-117
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O problemie autorstwa paradoksu nocnego nieba
On the authorship problem of the darkness of the night sky paradox
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690626.pdf
Data publikacji:
2007
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
night sky paradoks
Olbers' paradox
Opis:
In this paper a prehistory of the so called Olbers' paradox is discussed. The stress is laid not on the paradox and its solution within contemporary cosmology, but rather on its authorship: it is argued that Olbers was not the first to formulate the famous paradox. Some astronomers are quoted (Kepler, Halley, Cheseaux), who long before Olbers were aware of the problem of the darkness of the night sky and who wrote about it. Their solutions to the paradox in question were not correct, but neither was Olbers'; to resolve the paradox one has to assume that universe had its beginning and that it expands.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2007, 41; 16-27
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Some remarks on the conflict between faith and science
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/668677.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
Tematy:
Faith
science
conflict between faith and science
separation
catharsis
complementarity
Opis:
This paper deals with the conflict between faith and science. Since the issue is extensive, only selected aspects of this question are discussed. At first, the origin of the problem is outlined – it is argued, that the fundamental difference between the language and the method of science on one hand and of theology understood as a rational reflection on the truths of faith on the other is responsible for the conflict. Afterwards, two aspects of the conflict are presented – the first one concerns inconsistencies which appear on the plane of content – when some scientific statements or theorems seem to deny some theological claims; the second one involves differences in mentality and in worldview which appear on the plane of attitude. It is argued, that the content discrepancies can be eliminated with the help of two methods: of separation and of catharsis. But the differences in mentality which appear on the plane of attitude cannot be so easily eliminated. So finally the characteristics of these two different attitudes – of faith and of science – is discussed. It is argued, that a fundamental dissimilarity between the character of scientific knowledge (especially its empiricism) and of religious faith is a basic source of mutual estrangement and alienation.
Źródło:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II; 2016, 6, 1
2391-6559
2083-8018
Pojawia się w:
The Person and the Challenges. The Journal of Theology, Education, Canon Law and Social Studies Inspired by Pope John Paul II
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Czas poza-fizyczny w filozofii Henryka Mehlberga
Extra-physical Time in the Philosophy of Henry Mehlberg
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/909943.pdf
Data publikacji:
2005-09-01
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Tematy:
extra-physical time
mehlberg
psychophysical synchronisation
Opis:
This paper presents some ideas of Henry Mehlberg on the problem of temporal localizability of psychological states belonging to a human being. There are three kinds of extra-physical time, referred to in Mehlberg's philosophy as psychological, inter-psychological, and psychophysical. The first one determines temporal order of psychological states belonging to the same self; the second one concerns psychological states of different selfs; the third one describes temporal relations between physical and psychological events. Physical time and all three kinds of extra-physical time together form a single universal time. This article includes short characterisation of these temporal concepts and discusses some methods of psychophysical synchronisation.
Źródło:
Filozofia Nauki; 2005, 13, 3; 71-84
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:
Filozofia Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Filozoficzne idee w fizyce i kosmologii Alberta Einsteina
Philosophical Ideas in Einstein’s Physics and Cosmology
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/964015.pdf
Data publikacji:
2013-06-01
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Opis:
The present paper deals with the issue of some mutual dependencies between science and philosophy. It turns out that it is not possible easily to separate these two disciplines. All the great physical theories are entangled with notions and ideas which belong to the domain of philosophy. It is well known from the history of science that such notions and ideas very often were an important stimulus that pushed a scholar toward some strictly scientific problem and made him start working on a physical theory which would allow to solve this problem. This subject matter is presented in the article in the context of scientific as well as philosophical achievements of Albert Einstein. It is shown that some philosophical ideas considerably influenced the process of formation of his relativity theory and of his first cosmological model. Special attention is paid to the so called Mach’s Principle, which is a postulate concerning the relativity of mass, and to the idea of staticity of the universe which caused Einstein to change his field equations in such a way that they would produce a static model of the universe.
Źródło:
Filozofia Nauki; 2013, 21, 2; 131-143
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:
Filozofia Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Krótka historia nielokalności
A Short History of Nonlocality
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968655.pdf
Data publikacji:
2007-12-01
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Opis:
Nonlocality is one of the most uncommon features of the quantum world. This "spooky action at a distance" signifies a kind of instant interaction between places separated by space. This paper deals with a history of this notion and tries to answer the question of how and when this notion appeared as well as what were the factors of its evolution. The main source of information about this subject-matter is the history of science. In the paper the most important episodes concerning nonlocality are presented, excluding the Bell's Theorem (1964), which proves nonlocal behavior of quantum objects and opens completely new period in the history of science. First, Newton's gravitational action at a distance is discussed. Afterwards, the problem of nonlocal interactions in quantum mechanics is sketched; special attention is paid to the EPR paradox. Finally, the interpretative disputes about nonlocality in the years preceding the Bell's Theorem are presented.
Źródło:
Filozofia Nauki; 2007, 15, 4; 79-96
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:
Filozofia Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teoria wielu światów - nauka czy filozofia?
The Many Worlds Theory - Science or Philosophy?
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/968668.pdf
Data publikacji:
2008-09-01
Wydawca:
Uniwersytet Warszawski. Wydział Filozofii
Opis:
There are many interpretative problems, which are to be found in the domain of quantum mechanics, but the measurement problem is one of the most troublesome. According to the standard formulation of this theory, an observer is needed to cause a collapse of the wave function of any isolated quantum system. But in the case of the Universe - the possible largest isolated quantum system - there is no external observer that could be responsible for such a collapse. An interpretation of quantum theory, which solves this difficulty, is the so called Many Worlds Theory, originally credited to Hugh Everett. This paper presents some main ideas of this theory and compares its qualities and faults.
Źródło:
Filozofia Nauki; 2008, 16, 3-4; 141-154
1230-6894
2657-5868
Pojawia się w:
Filozofia Nauki
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Projekt czy ewolucja? Stwórcze działanie Boga w świecie przyrody
Design or Evolution? God’s Creative Action in the World of Nature
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1791022.pdf
Data publikacji:
2021-01-04
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
kreacjonizm
ewolucja
inteligentny projekt
creationism
evolution
intelligent design
Opis:
Artykuł poświęcono krytycznej analizie kilka wybranych argumentów pojawiających się we współczesnej dyskusji dotyczącej interpretacji stwórczego działania Boga w świecie przyrody, rozpatrywanego w kontekście teorii ewolucji. W szczególności zwrócono uwagę na zastrzeżenia wobec tej teorii wysuwane przez niektórych przedstawicieli kreacjonizmu ujętego w ramy systemu metafizyki św. Tomasza, którzy nie widzą możliwości uzgodnienia ewolucji z teologiczną prawdą o stworzeniu świata przez Boga. Rozpatrzono również argumenty leżące u podstaw teorii inteligentnego projektu, która głosi, że oparta na przypadku ewolucja nie może w sposób adekwatny wyjaśnić „nieredukowalnej złożoności” żywych organizmów, i że w związku z tym należy przyjąć, iż na przebieg procesów ewolucyjnych mają zasadniczy wpływ bezpośrednie działania Boga—Inteligentnego Projektanta.
The article is devoted to the critical analysis of several arguments appearing in contemporary discussions regarding the interpretation of God’s creative activity in the world of nature, considered in the context of the theory of evolution. In particular, an attention was paid to some reservations about this theory put forward by some representatives of creationism contained within the framework of St. Thomas’s metaphysics, who see no way to reconcile evolution with the theological truth about God’s creation of the world. The arguments underlying the theory of intelligent design were also considered. This theory claims that chance-based evolution cannot adequately explain the „irreducible complexity” of living organisms, and that it must therefore be assumed that the course of evolutionary processes is primarily influenced by the direct actions of God—the Intelligent Designer.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2020, 68, 4; 111-131
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Ontologiczny status czasu w filozofii Henryka Mehlberga
The Ontological Status of Time in the Philosophy of Henry Mehlberg
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2013437.pdf
Data publikacji:
2006
Wydawca:
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II. Towarzystwo Naukowe KUL
Tematy:
czas
natura czasu
realność czasu
Mehlberg
time
nature of time
reality of time
Opis:
The paper presents the stand of Henry Mehlberg on the nature of physical time. This is both an antirelational and relativistic outlook. It deals with the problem of ontological independence and physical reality of time, particularly in the context of discussion between relational and substantival theory of time, and criticism of the positivistic interpretation of relational theory. It outlines some arguments for reality of time, derived from the quantum physics. This conception is a philosophical basis of the causal theory of time, created by Henry Mehlberg.
Źródło:
Roczniki Filozoficzne; 2006, 54, 1; 125-138
0035-7685
Pojawia się w:
Roczniki Filozoficzne
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Jedyna tajemnica mechaniki kwantowej
The only mystery of quantum mechanics
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690564.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
philosophy of physics
philosophy of quantum mechanics
double-slit experiment
quantum mechanical phenomena
Opis:
The double slit experiment is a relatively simple physical test that can be useful for demonstrating the corpuscular-wave dualism of light and matter, which is the supreme mystery of the whole quantum physics. A particular riddle here is especially the mechanism responsible for the formation of a interference pattern in a situation when single quantum objects pass through the experimental setup. In the article the main idea of the experiment is discussed and two possible explanations of its results are briefly shortly presented: the view of the Copenhagen school and the de Broglie-Bohm’s pilot wave theory.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2013, 52; 35-52
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Zagadnienie strzałki czasu w filozofii Henryka Mehlberga
Arrow of time in the philosophy of Henry Mehlberg
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690582.pdf
Data publikacji:
2005
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
arrow of time
Henry Mehlberg
temporal isotropy
temporal symmetry
philosophy of physics
Opis:
The arrow of time problem belongs to the most discussed questions of the contemporary philosophy of physics. Some aspects of this problem are discussed in this paper in the context of Henry Mehlberg's philosophical views. Mehlberg devoted a significant part of his work to the enigma of time. He argues that all major empirical theories are invariant with respect to time reversal. In the present paper, the difference between temporal isotropy as expressed in the everyday language and in scientific theories is first presented, then Mehlberg's arguments on behalf of temporal symmetry are analyzed and, finally, some philosophical implications of arrowless time are discussed.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2005, 36; 66-96
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Teologia naturalna Sir Edmunda Tylora Whittakera
Natural theology of Sir Edmund Tylor Whittaker
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690594.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Edmund Whittaker
natural theology
Big Bang
creation 'ex nihilo'
philosophy of mathematics
cosmology
determinism
free will
Opis:
There were scientists who believed that the beginning of the universe that cosmology speaks about should be identified with the moment of creation by God. One of them was Edmund Whittaker, who was convinced that the Big Bang provides a kind of scientific proof of the creation 'ex nihilo' and consequently of the existence of God. The present paper gives a short account of his natural theology. In the first chapter, Whittaker's philosophy of mathematics is presented - this is his point of departure: rational and mathematical character of the world is - in his opinion - a source of our knowledge of God. Chapters two and three give an account of Whittaker's natural theology; the stress is put on the Big Bang as a moment of the world's creation. In chapter four, the relevance of cosmology for the understanding of the Five Ways to God of St. Thomas is discussed. The last chapter deals with the problem of determinism and free will as seen by Edmund Whittaker.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2008, 42; 78-111
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
O naukowych i filozoficznych implikacjach problemu brakującej masy
On the Scientific and Philosophical Implications of the Missing Mass Problem
Autorzy:
Pabjan, Tadeusz
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/690664.pdf
Data publikacji:
2014
Wydawca:
Copernicus Center Press
Tematy:
Missing Mass Problem
dark matter
dark energy
cosmology
philosophy of physics
Opis:
The article deals with the so called missing mass problem which during the last three decades has become one of the most serious difficulties in physics. There is some strong empirical evidence that the Universe contains not only matter that can be seen (by telescopes or radio telescopes) but the huge quantities of the unseen matter as well. The ordinary matter known to physics is but a small part of all matter the Universe is composed of. The missing mass is supposed to be in the form of the dark matter and the dark energy. In the paper the arguments in favor of the existence of these two entities are outlined, and some scientific as well as philosophical implications of the missing mass problem are discussed. It is argued that all the proposed solutions of this problem lead to serious changes in the scientific and philosophical worldview.
Źródło:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce; 2014, 54; 5-37
0867-8286
2451-0602
Pojawia się w:
Zagadnienia Filozoficzne w Nauce
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-25 z 39

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies