Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Dzik, J." wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
Wyświetlanie 1-15 z 36
Tytuł:
The Technology and Structural Properties of Special Glass Modified (Ba0.6Pb0.4)TiO3 Ceramics
Autorzy:
Wodecka-Dus, B.
Adamczyk, M.
Goryczka, T.
Dzik, J.
Radoszewska, D.
Kozielski, L.
Bochenek, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/351884.pdf
Data publikacji:
2016
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
(BaxPb1−x)TiO3 ceramics
special glasses
SEM microstructures
XRD measurements
Opis:
The present paper widely describes the details of technology of (Ba0.6Pb0.4)TiO3 ceramics modified with PbO-B2O3-Al2O3-WO3 special glass, as well as the influence of admixture on the microstructure and crystal structure of basic material. The microstructure investigations reveal the significant increase of grain size and a decrease of pores participation in volume of modified samples, whereas the X-Ray Diffraction (XRD) measurements show a decrease of the volume of unit cell. The obtained results are discussed due to processes occurring during the sintering process at high temperature.
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2016, 61, 4; 1761-1766
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
The Effect of Ho Doping Contents on the Structural, Microstructure and Dielectric Properties of Bi5Ti3FeO15 Aurivillius Ceramics
Autorzy:
Tomaszewska, M.
Dzik, J.
Wodecka-Duś, B.
Pikula, T.
Adamczyk-Habrajska, M.
Szalbot, D.
Chocyk, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/2049646.pdf
Data publikacji:
2021
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
ceramics
Bi5Ti3FeO15
Ho3+ doping
microstructure
structure
dielectric properties
Opis:
Aurivillius Bi5-xHoxTi3FeO15 (BHTFO) multiferroic ceramics with different holmium doping contents were synthesized by conventional solid state reaction. The effect of holmium doping on the microstructure, structural and dielectric behaviors of BHTFO ceramics were investigated in details. Microstructure and crystalline structure studies of ceramics were carried out at room temperature while dielectric properties were investigated in a wide range of temperature (T = 25ºC-550ºC) and frequency (20Hz-1MHz).
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2021, 66, 1; 91-96
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Enzymatic activity and arginase gene expression in Arabidopsis plants infected with a cyst-forming nematode
Autorzy:
Rozanska, E.
Labudda, M.
Dzik, J.M.
Sobczak, M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/80035.pdf
Data publikacji:
2013
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
conference
nematode
enzyme activity
arginase
gene expression
Arabidopsis
root
infection
Heterodera schachtii
Źródło:
BioTechnologia. Journal of Biotechnology Computational Biology and Bionanotechnology; 2013, 94, 3
0860-7796
Pojawia się w:
BioTechnologia. Journal of Biotechnology Computational Biology and Bionanotechnology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
X-Ray Diffraction, Mössbauer Spectroscopy, and Magnetoelectric Effect Studies of Multiferroic Bi₅Ti₃FeO₁₅ Ceramics
Autorzy:
Pikula, T.
Guzdek, P.
Dzik, J.
Lisinska-Czekaj, A.
Jartych, E.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1385375.pdf
Data publikacji:
2015-02
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Fizyki PAN
Tematy:
75.85.+t
85.80.Jm
61.05.cp
76.80.+y
Opis:
Bi₅Ti₃FeO₁₅ ceramics belongs to multiferroic class of materials. In this work it was prepared by solid-state sintering method and investigated by X-ray diffraction, Mössbauer spectroscopy, and magnetoelectric effect measurements. As it was proved by X-ray diffraction studies the single-phase Bi₅Ti₃FeO₁₅ compound was obtained. The Mössbauer investigations revealed paramagnetic character of the compound at room temperature as well as at 80 K. Magnetoelectric measurements were carried out at room temperature using lock-in dynamic method and they proved presence of magnetoelectric coupling in this material. Additional magnetoelectric studies were carried out after subsequent electric poling of the sample. It was found that the maximum value of the coupling coefficient was almost twice bigger than in the case without the initial poling and reached a value of $α_{ME}$ ≈ 20.7 mV cm⁻¹ Oe⁻¹.
Źródło:
Acta Physica Polonica A; 2015, 127, 2; 296-299
0587-4246
1898-794X
Pojawia się w:
Acta Physica Polonica A
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Dielectric properties of bismuth ferrite - bismuth titanate ceramic composite
Właściwości dielektryczne kompozytów ceramicznych żelazianu bizmutu-tytanianu bizmutu
Autorzy:
Osińska, K.
Lisińska-Czekaj, A.
Bernard, H.
Dzik, J.
Adamczyk, M.
Czekaj, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/352892.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
BiFeO3
Bi4Ti3O12
kompozyt
fazy 0-3
composite
0-3 connectivity
Opis:
n this paper the BiFeO3//Bi4Ti3O12 (BF//BiT) ceramic-ceramic composites with 0-3 connectivity were prepared from BiFeO3 and Bi4Ti3O12 ceramic powders by free sintering method at T=900°C, for different concentration of the BF ceramic phases. Bi4Ti3O12 and BiFeO3 ceramic powders were synthesized by the conventional mixed oxide method (MOM). Synthesized BF powder was dispersed in a BiT solution and next such composite was pressing and sintering. Crystalline structure was studied by X-ray diffraction method. The dielectric properties of the BF//BiT ceramic composites were also investigated. Temperature dependence of dielectric permittivity of BF//BiT composites was measured in the frequency range of f=10kHz-100kHz. It was found, that properties of the ceramic-ceramic composite are not a simple sum of properties of the phases constituting the composite but they depend on both the way of connectivity and mutual influence of the phases on each other. The abrupt increase in permittivity may indicate an excess of the percolation threshold, so the ceramic composite for the concentrations of the BF ceramic phase cV <10% cannot be indexed as composites with 0-3 connectivity.
Kompozyty ceramiczno-ceramiczne BiFeO3//Bi4Ti3O12 (BF//BiT) o sposobie łączenia faz 0-3, dla różnej koncentracji fazy ceramicznej BF otrzymywano z proszków ceramicznych BiFeO3 i Bi4Ti3O12, metodą spiekania swobodnego w T=900 C. Proszki ceramiczne Bi4Ti3O12 i BiFeO3 syntezowano metodą reakcji w fazie stałej z mieszaniny prostych tlenków. Zsyntezowany proszek ceramiczny BF zdyspergowano w roztworze BiT, a następnie otrzymany kompozyt prasowano i spiekano. Strukturę krystaliczną badano metodą dyfrakcji rentgenowskiej. Temperaturowa zależność przenikalności elektrycznej kompozytów BF//BiT badano w zakresie częstotliwości f=10kHz-100kHz. Właściwości kompozytu ceramiczno-ceramicznego nie są prostą sumą właściwości poszczególnych faz składowych, ale stanowią efekt synergicznego oddziaływania faz składowych i sposobu ich wzajemnego połączenia. Gwałtowny wzrost wartości przenikalności dla 10%BF//BiT może świadczyć o przekroczeniu progu perkolacji, a więc kompozyty ceramiczno-ceramiczne BF//BiT o stężeniu ceramicznej fazy BF cV >10% nie mogą być indeksowane jako kompozyty o sposobie łączenia faz 0-3.
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2011, 56, 4; 1093-1104
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Fabrication and characterization of BST60/40//PVDF ceramic-polymer composite
Otrzymywanie i charakterystyka kompozytów ceramiczno-polimerowych BST60/40/PVDF
Autorzy:
Osińska, K.
Adamczyk, M.
Dzik, J.
Bernard, H.
Czekaj, D.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/352886.pdf
Data publikacji:
2011
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Czytelnia Czasopism PAN
Tematy:
PVDF
kompozyty ceramiczno-polimerowe
przenikalność dielektryczna
BST
ceramic-polymer composites
dielectric permittivity
Opis:
In this paper BST//PVDF composites with 0-3 connectivity were prepared from (Ba0.6Sr0.4)O3 (BST60/40) ceramic powder and polyvinylidene fluoride (PVDF) powder by a hot pressing method, for different concentration of the ceramic phase (cV). Morphology of BST//PVDF composites was observed by transmission electron microscopy and scanning electron microscopy, whereas the crystalline structure was studied by the X-ray diffraction method. The temperature dependence of dielectric permittivity of BST//PVDF composites was measured in the frequency range of f=10kHz-1MHz. The split-post dielectric resonator (SPDR) was used for the measurements of the real and imaginary part of dielectric permittivity of BST//PVDF composites in the microwave frequency range of f=3-10GHz. It was found, that the dielectric properties of the ceramic-polymer composite for cV >20% change significantly for both small (f=10kHz-1MHz) and high (f=3-10GHz) frequencies. The abrupt increase in permittivity may indicate an excess of the percolation threshold, so the ceramic-polymer composite for the concentrations of the active ceramic phase cV >20% cannot be indexed as composites with 0-3 connectivity.
W ramach prezentowanej pracy, kompozyty BST//PVDF, o sposobie łączenia faz 0-3, otrzymywane były z proszku ceramicznego (Ba0:6Sr0:4)O3 (BST60/40) oraz proszku poli(fluorku winylidenu) (PVDF), dla różnego stężenia fazy ceramicznej (cV ), metodą prasowania na gorąco. Morfologie kompozytów BST//PVDF obserwowano z zastosowaniem transmisyjnego oraz skaningowego mikroskopu elektronowego. Strukturę krystaliczną badano metodą dyfrakcji promieniowania rentgenowskiego. Temperaturowa zależność przenikalności elektrycznej mierzona była w zakresie częstotliwości f =10kHz-1MHz. Do pomiarów w zakresie bardzo wysokich częstotliwości f =3-10GHz zastosowano rezonator dielektryczny SPDR. Można zauważyć, że zarówno dla niskich ( f =10kHz-1MHz), jak i wysokich ( f =3-10GHz) częstotliwości właściwości dielektryczne kompozytów ceramiczno-polimerowych dla stężenia fazy ceramicznej cV >20%, zmieniają się w znacznym stopniu. Gwałtowny wzrost wartości przenikalności może świadczyć o przekroczeniu progu perkolacji, a więc kompozyty ceramiczno-polimerowe o stężeniu aktywnej fazy ceramicznej cV >20% nie mogą być indeksowane jako kompozyty o sposobie łączenia faz 0-3.
Źródło:
Archives of Metallurgy and Materials; 2011, 56, 4; 1083-1091
1733-3490
Pojawia się w:
Archives of Metallurgy and Materials
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A large predatory archosaur from the Late Triassic of Poland
Autorzy:
Niedzwiedzki, G.
Sulej, T.
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20153.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
predatory archosaur
archosaur
Late Triassic
Polska
paleontology
Archosauria
Dinosauria
Smok wawelski archosaur
new species
Opis:
We describe a new large predatory archosaur, Smok wawelski gen. et sp. nov., from the latest Triassic (latest Norian–early Rhaetian; approximately 205–200 Ma) of Lisowice (Lipie Śląskie clay−pit) in southern Poland. The length of the reconstructed skeleton is 5–6 m and that of the skull 50–60 cm, making S. wawelski larger than any other known predatory archosaur from the Late Triassic and Early Jurassic of central Europe (including theropod dinosaurs and “rauisuchian” crurotarsans). The holotype braincase is associated with skull, pelvic and isolated limb−bones found in close proximity (within 30 m), and we regard them as belonging to the same individual. Large, apparently tridactyl tracks that occur in the same rock unit may have been left by animals of the same species. The highly autapomorphic braincase shows large attachment areas for hypertrophied protractor pterygoideus muscles on the lateral surface and a wide, funnel−like region between the basal tubera and basipterygoid processes on the ventral surface. The skeleton (cranial and postcranial) possesses some features similar to those in theropod dinosaurs and others to those in large crocodile−line archosaurs (“rauisuchians”), rendering phylogenetic placement of S. wawelski difficult at this time.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 2012, 57, 2
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Hazards to humans and animals associated with antibiotic misuse
Autorzy:
Micinski, J.
Pogorzelska, J.
Slyamowa, A.
Kobzhassarov, T.
Bermagambetova, N.
Dzik, S.
Kowalski, P.M.
Zaborowska-Sapeta, K.
Kowalski, I.M.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/14794.pdf
Data publikacji:
2015
Wydawca:
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie / Polskie Towarzystwo Magnezologiczne im. Prof. Juliana Aleksandrowicza
Tematy:
antibiotic
antibiotic resistance
dysbacteriosis
plant extract
microflora
animal husbandry
viral infection
Staphylococcus
health hazard
hazard
man
animal
antibiotic misuse
Opis:
The increasing resistance of community and hospital acquired bacterial strains has become a challenge to the current health policy in Poland. Although some bacteria are known to have a peculiar resistance towards a given agent, antibiotics have a well-established position in clinical practice and are broadly available in our lives. The universal access to antimicrobial therapy and its overuse have created an issue of previously susceptible bacteria now presenting antibiotic resistance. All bacteria that survive antibiotic treatment, continue growth and reproduction. This phenomenon is also observed in livestock rearing. An inadequate implementation of antibiotic therapy leads to the transfer of resistant bacterial strains into the environment of people, who eat products of animal and plant origin. Moreover, the non-compliance to law in terms of antibiotics added to animal fodder or negilgence of withdrawal periods seems to further exacerbate the situation. Various research projects conducted in Poland and elsewhere have demonstrated that antibiotics produce an immunosuppressive effect, which exposes both humans and animals to different infections. Antibiotics also interfere with the growth of many microorganisms, recognized as part of the human and animal physiological microflora, as a result of which dysbacteriosis may develop. In order to limit the use of antibiotics in animal husbandry, research should be focus on finding alternative agents based on plant extracts that undergo biodegradation.
Źródło:
Journal of Elementology; 2015, 20, 4
1644-2296
Pojawia się w:
Journal of Elementology
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Aglomeracja ciśnieniowa węgli energetycznych i węgla brunatnego
Pressure agglomeration of hard and brown coals
Autorzy:
Dzik, T.
Marciniak-Kowalska, J.
Madejska, L.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/1218764.pdf
Data publikacji:
2012
Wydawca:
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego. Zakład Wydawniczy CHEMPRESS-SITPChem
Tematy:
węgiel
granulacja
peleta
energia
wytrzymałość na ściskanie
coal
granulation
pellet
energy
compressive strength
Opis:
W artykule przedstawiono wyniki badań granulowania węgli kamiennych niskiej jakości i węgli brunatnych o uziarnieniu poniżej 2 mm. Zbadano wpływ składu ziarnowego węgli na zawartość popiołu, siarki, azotu, ciepło spalania. Wykonano próby aglomeracji w matrycy zamkniętej i na jej podstawie obliczono nakłady pracy właściwej w procesie granulacji. Wykonano próby peletowania w granulatorze z płaską matrycą z udziałem lepiszcza w postaci lignosulfonianu sodu i zbadano ich wytrzymałość na ściskanie
The results of granulation of low quality hard coals and brown coal, with grain size under 2 mm were presented in the article. The influence of coal size analysis on the content of ash, sulfur and nitrogen were tested, as well as heat of combustion. The agglomeration tests were performed in closed die and the results were the basis for calculation of specific work in granulation process. The pelletizing experiments were made in granulator with flat die, with tha addition of sodium lignosulfonate as binder. The compressive strength of pellets was defined.
Źródło:
Chemik; 2012, 66, 5; 445-452
0009-2886
Pojawia się w:
Chemik
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
A dicynodont-theropod association in the latest Triassic of Poland
Autorzy:
Dzik, J.
Sulej, T.
Niedźwiedzki, G.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20095.pdf
Data publikacji:
2008
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
dicynodont-theropod association
Triassic
Polska
dicynodont
theropod dinosaur
bone
paleontology
skeleton
fossil
Late Triassic
Opis:
It is generally accepted that during the Triassic the composition of tetrapod faunas underwent a series of fundamental transformations, mainly as a result of diversification of archosaurs and decline of therapsids (Benton 1994, 2004, 2006). The last herbivorous basal synapsids, dicynodonts, disappeared from the record in the early Norian of the Americas, about 220 Ma (Langer et al. 2007), being unknown from the Late Triassic of Europe. Here, we report a partially articulated skeleton and isolated bones of a giant rhino−size dicynodont in the Upper Triassic fluvial sediments at Lisowice (Lipie Śląskie clay−pit) in southern Poland. Paleobotanical data indicate an early Rhaetian age for the fauna (Dzik et al. 2008; Niedźwiedzki and Sulej 2008). The dicynodont bones are associated with bones of carnivorous dinosaurs, pterosaurs, as well as capitosaur and plagiosaur amphibians. Dicynodonts were represented in the Germanic Basin throughout the Late Triassic, as proven by findings of smaller dicynodonts in older deposits in the same area, associated there with temnospondyl amphibians. It appears, thus, that the fossil record of tetrapod succession in the Late Triassic was strongly controlled by ecological factors and biased by uneven representation of particular environments. The Lisowice assemblage proves that faunas dominated by dicynodonts did not entirely disappear at least until the end of the Triassic.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 2008, 53, 4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Conodont biostratigraphy and paleogeographical relations of the Ordovician Mójcza Limestone (Holly Cross MTS, Poland)
Konodontowa biostratygrafia i sytuacja paleogeograficzna ordowickiego wapienia z Mójczy (Góry Świętokrzyskie, Polska)
Konodontovaja biostratigrafija i paleogeograficheskoe polozhenie ordovikskogo izvestnjaka Mujjchi (Sventokrzhiskie Gory, Polsha)
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20017.pdf
Data publikacji:
1978
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1978, 23, 1
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Early astogeny and relationships of the Ordovician rhabdomesine bryozoans
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/20329.pdf
Data publikacji:
1992
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
ewolucja
ordowik
skamienialosci
paleontologia
ancestrula
mszywioly
wapienie
zooecia
astogeneza
Opis:
A diverse Ordovician assemblage of juvenile bryozoan colonies, with external phosphatic coatings allowing chemical extraction from the rock, shows a morphologic series probably corresponding to evolutionary step-by-step suppression in the formation of the external colony wall. Its formation was initially delayed leading to formation of the common bud (advanced corynotrypids). Then the permanent double-walled colony organization developed along the colony margin (Flabellotrypa-like). In the following evolutionary stage, the external wall was secreted only at the conical creeping stage immediately following ancestrula (typical rhabdomesines). With subsequent evolution the external wall completely disappeared, and the double-walled ancestrula grew vertically (advanced rhabdomesines and phylloporinids). This kind of the early astogeny characterizes also the oldest phyllodictyid cryptostome Prophyllodictya, studied in serial peels. Flabellotrypidae fam. n., Mojczatrypa halysitoides gen. et sp. n., Kielceporidae fam. n., Kielcepora ornata gen. et sp. n., Ojlepora gen. n., and Kielanopora gracilis gen. et sp. n. are proposed.
Dzięki licznym okazom młodocianych kolonii mszywiołów z otoczkami fosforanowymi, wytrawionym z ordowickich wapieni z Mójczy, możliwe stało się skompletowanie pełnego szeregu morfologicznego wzrostu złożoności astogenezy w ewolucji Rhabdomesina. Generalna tendencja polegała na redukcji stadium z zewnętrznym szkieletem aż do objęcia wspólną jamą ciała nawet ancestruli. W dalszej kolejności doprowadziło to do daleko posuniętej fizjologicznej integracji kolonii; struktury wspólne dla kolonii podlegać poczęły ewolucyjnej komplikacji zaś poszczególne zooecia uproszczeniu.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1992, 37, 1; 37-54
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Early Ordovician conodonts from the Barrandian and Bohemian-Baltic faunal relationships
Dolnoordowickie konodonty barrandienu a czesko-bałtyckie pokrewieństwa faunistyczne
Autorzy:
Dzik, J.
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/22543.pdf
Data publikacji:
1983
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Opis:
The typical Baltic conodont Baltoniodus has been identified in the Bohemian Early Ordovician Klabavian and Sarkan stages. In the upper part of the Klabava Formation (locality Svatoštěpánský rýbnik near Mýto) Baltoniodus is associated with species of the genera Drepanoistodus, Scalpellodus and Drepanodus, which also occur in the Baltic area. This contrasts with dissimilarity, stressed by many authors, between Baltic and Bohemian faunas thought to belong to different paleozoogeographic provinces. A review of other groups of fossils indicates that migrations between these regions in the Early Ordovician were not uncommon. Klabavian B. bohemicus sp. n. is morphologically intermediate between Acodus deltatus, B. crassulus, and B. triangularis sensu Lindström, 1971 and may be identical with the oldest populations of B. navis sensu Van Wamel, 1974. According to the interpretation presented of the evolutionary relationships of B. bohemicus sp. n., the upper part of the Klabava Formation is correlated with the Latorpian-Volkhovian boundary. The conodontophorid assemblage from Mýto differs in its much lower diversity from Baltic assemblages containing species of the same genera. This supports the concept of the cold-water nature of the Bohemian Ordovician. It is suggested that the subpolar (“Antarctic”) convergence was between Baltica and the Moldanubicum, and selectively separated faunas in the Early Ordovician.
W formacjach klabawskiej i szareckiej dolnego ordowiku okolic Pragi stwierdzono występowanie konodontów o bałtyckich pokrewieństwach. Szczególnie obfitują w konodonty wapniste tufity górnej części formacji klabawskiej, odsłaniające się w stanowisku Svatotoštěpánský rýbnik koło Mýta. Zespół konodontów jest tam zdominiowany przez nowy gatunek z rodzaju Baltoniodus, przy znacznym udziale znanych z regionu bałtyckiego gatunków rodzajów Drepanoistodus, Scalpellodus i Drepanodus. Baltoniodus bohemicus sp. n. jest, pod względem stopnia rozwoju ząbkowania poszczególnych elementów aparatu, pośredni pomiędzy Acodus deltatus (bez ząbków) a B. crassulus i B. triangularis sensu Lindström, 1971 (z zaczątkowym ząbkowaniem większości elementów). Być może obejmuje on, obok populacji czeskiej, również najstarsze szwedzkie populacje B. navis sensu Van Wamel, 1974. Zgodnie z tą interpretacją, górna część formacji klabawskiej (i tym samym piętra klabawskiego) odpowiada wiekowo pograniczu bałtyckich pięter latorp i wołchow. Mimo występowania bliskich lub nawet identycznych z bałtyckimi gatunków, zespół konodontów z formacji klabawskiej zdecydowanie różni się od podobnych zespołów bałtyckich bardzo niskim zróżnicowaniem taksonomicznym oraz odmiennymi proporcjami ilościowego udziału poszczególnych gatunków. Interpretuje się to jako jeszcze jedno potwierdzenie zimnowodnego charakteru morskiego ekosystemu Moldanubiku we wczesnym ordowiku. Stosunkowo ścisłe powiązania konodontów z czeskiego i bałtyckiego ordowiku kontrastują ze znaną od dawna odmiennością faun trylobitów (Whittington and Hughes 1972, 1973), ramienionogów (Williams 1973; Havliček and Branisa 1980), szkarłupni i bentonicznych mięczaków (Marek 1976). Fauna łodzików z formacji szareckiej, obok gatunków prawdopodobnie wspólnych z regionem bałtyckim, zawiera też formy z ordowiku bałtyckiego nieznane (por. Dzik, 1984), różni się także ilościowym udziałem poszczególnych grup taksonomicznych. Fauny małżoraczków z Czech są znacznie słabiej poznane od równowiekowych, dolnoordowickich faun bałtyckich, dostępne dane wskazują już jednak na ich znacznie mniejsze zróżnicowanie i pogłębiającą się w trakcie wczesnego i środkowego ordowiku odrębność (Přibyl 1979). W nieopisanym dotąd zespole małżoraczków z formacji klabawskiej występują jednak gatunki o wyraźnie bałtyckich pokrewieństwach (fig. 6), są bowiem powody do przypuszczenia, że bałtycka linia ewolucyjna Glossomorphites wywodzi się ze wspólnego pnia z czeską linią Cerninella. Zjawisko wybiórczego przenikania pomiędzy ekosystemami bałtyckim, świętokrzyskim i czeskim niektórych grup organizmów (głównie nektonicznych łodzików i konodontów oraz planktonicznych graptolitów), przy zupełnej niemal separacji wielu grup bentosu, znajduje wyjaśnienie w palinspastycznej rekonstrukcji rozmieszczenia lądów w dolnym ordowiku (fig. 7). Wynika z niej, że pomiędzy kontynentem Baltica a Moldanubikiem winna się znajdować strefa kowergencji subpolarnej („antarktycznej”). Konwergencja prądów morskich, stwarzając ostrą granicę między obszarami wód powierzchniowych o różnej temperaturze mogła stanowić dostateczną zaporę uniemożliwiającą swobodne mieszanie się faun. Wyspa Świętokrzyska, faunistycznie powiązana z kontynentem Baltica, znajdowała się zapewne na północ od konwergencji. Posługiwanie się w rozważaniach biogeograficznych pojęciem stopnia zróżnicowania faun (diversity) nasuwa potrzebę jego jednoznacznego zdefiniowania i określenia sposobu pomiaru. Dla potrzeb niniejszego opracowania przyjąłem, za Berry et al. (1979), wskaźnik zróżnicowania (index of diversity) wyliczany w ten sam sposób co zawartość informacji shannonowskiej. Miarą zróżnicowania zespołu kopalnego (fossil assemblage) jest więc stopień niemożności określenia, do jakiego gatunku należy okaz losowo wzięty z próby. Wzór Shannona na zawartość informacji (I) ma postać: I = - nƩi=1 Pi log₂ Pi gdzie Pi—prawdopodobieństwo poszczególnego zdarzenia i; po zamianie logarytmu o podstawie 2 na logarytm dziesiętny jednostką informacji zamiast bitu staje się hartley: I = -c nƩi=1, Pi log Pi. Stosując oparty na takim równaniu wskaźnik do porównywania zespołów, można pominąć współczynnik c, stosując uproszczony wzór: D = -nƩs=1 Cs log Cs gdzie Cs — udział okazów poszczególnego gatunku s w próbie (lub: stosunku liczby okazów danego gatunku do ogólnej liczby okazów w próbie). Potrzeba ustalenia jednoznacznej, hierarchicznej klasyfikacji jednostek paleobiogeograficznych jest paląca (por. Waterhouse 1976; Kauffman and Scott 1976). Mimo znacznej liczby propozycji terminologicznych (por. Sylvester-Bradley 1971) daleko w tej dziedzinie do osiągnięcia zgodności poglądów choćby przez znaczną część badaczy. Wynika to przede wszystkim z niewielkiej stosowalności klasyfikacji opartych na zespołach lądowych do biogeografii oceanów. Ekosystemy lądowe mają z reguły ostre (dyskretne) geograficzne granice odpowiadające granicom lądów, jednoznacznemu rozdzielaniu obszarów nizinnych przez grzbiety górskie etc. Tego rodzaju zewnętrznych ograniczeń pozbawiona jest większość ekosystemów morskich. Podstawą do wytworzenia się ostrych granic mogłaby być znaczna wewnętrzna integracja biocenoz i związany z tym brak ciągłych przejść pomiędzy różnymi typami biocenoz. Im wyższej rangi jednostka biogeograficzna, tym jednak stopień integracji jest mniejszy. Już na poziomie ekosystemu odpowiadającego pojedynczej biocenozie stopień integracji jest nikły lub prawie żaden (Hoffman 1979). Ciągłość przestrzennych i strukturalnych przejść pomiędzy różnego typu biocenozami jest dobrze empirycznie uzasadniona (Cisne and Rabe 1977; Dzik 1979). Wyjątek stanowią biocenozy, w których koncentracja biomasy jest na tyle duża, że powoduje istotne zmiany środowiska. Tego rodzaju biocenozy mają ostre terytorialne granice. Należą tu m.in. różnego rodzaju rafy, biohermy i ławice (Dzik 1972b). Waterhouse (1976) zaproponował hierarchiczny system klasyfikacji jednostek biogeograficznych oparty na randze charakteryzujących je jednostek taksonomicznych. Istotna wada tkwi w samym jego założeniu — niejednoznaczność i niestabilność rang taksonów pogłębia się wręcz w miarę wprowadzania wciąż nowych „filozofii” taksonomii. Można się więc obawiać o stabilność i jednoznaczność opartych na nich klasyfikacji biogeograficznych. Wydaje się, że lepszą drogę wybrali Kauffmann i Scott (1976), kórzy przedstawili złożoną hierarchiczną klasyfikację jednostek biogeograficznych opartą na procentowym udziale endemicznych taksonów. Wprowadzenia tego rodzaju kwantyfikacji do opisu ordowickich jednostek paleobiogeograficznych napotyka jednak na poważne metodologiczne trudności. Stopień endemiczności jest oczywiście różny w różnych grupach organizmów (doskonałym tego przykładem może być stopień odmienności faun konodotów w stosunku do trylobitów pomiędzy Czechami i regionem bałtyckim). Nawet przy założeniu równowartościowości liczby endemitów niezależnie od grupy taksonomicznej musi to prowadzić do uzależnienia rangi jednostki biogeograficznej od stopnia opracowania taksonomicznego faun. Założenie takie nie wydaje się zresztą możliwe do przyjęcia — inny jest oczywiście sens endemiczności nektonicznego głowonoga przechodzącego w rozwoju stadium pelagicznej larwy niż np. bentonicznego ślimaka przechodzącego cały rozwój larwalny wewnątrz osłonek jajowych. Żeby uniknąć niejednoznaczności czy arbitralnego wyboru szczegółowych kryteriów klasyfikacji przyjmuję dla potrzeb niniejszego opracowania uproszczoną klasyfikację jednostek biogeograficznych. Opieram ją nie na postulowanej wewnętrznej integracji, lecz na zewnętrznych ograniczeniach terytoriów zajmowanych przez ekosystemy, poszukując analogii z ograniczeniami terytorialnymi ekosystemów lądowych. Możliwość obięktywnego wyznaczenia granic jest w takim przypadku ograniczona przez możliwość znalezienia ostrych granic w strefach działania tych zewnętrznych czynników. Mogą to być brzegi morskie, granica szelfu, termoklina, strefa konwergencji ciepłych i zimnych prądów, zasięg wznoszenia mas wodnych dostarczających biogenów, etc. Oznacza to subtelne ale istotne przesunięcie w ujęciu definicji jednostek biogeograficznych. Nie będą one rozumiane jako wyższej rangi zespoły faun, o geograficznych granicach zależnych od taksonomicznej przynależności diagnostycznej faun, lecz jako zespoły ekosystemów (por. Kauffmann and Scott 1976). Pojęcie ekosystemu w ekologii odnosi się zazwyczaj do możliwie małego zespołu (community, assemblage, biocoenosis) wraz z jego środowiskiem abiotycznym, który może funkcjonować jako system zamknięty pod względem przepływu informacji biologicznej (tzn. informacji funkcjonalnej, zawartej w systemach żywych i wykorzystywanej do kontrolowania przepływu energii i materii wraz z zawartą w niej informacją strukturalną). Jest to więc system o stabilnej zawartości informacji biologicznej. Zdyskredytowanie koncepcji wewnętrznie zintegrowanego, dyskretnego typu morskiej biocenozy (Hoffman 1979) każe szukać odpowiednika lądowych ekosystemów o przedstawionych właściwościach (w rodzaju lasu, jeziora etc.) na wyższym poziomie organizacji zespołów morskich. Bez zastrzeżeń można przypisać termin „ekosystem” (rozumiany jako system o prawie zamkniętym obiegu informacji biologicznej) do epikontynentalnego morza, ograniczonego przez krawędź szelfu i wybrzeża lądu oddzielające go od sąsiadnich mórz. Do tak rozumianego ekosystemu morskiego można stosować model biogeografii wyspowej McArthura i Wilsona (1963, 1967; por. Williams 1976). Klimaksowe ekosystemy kopalne mają, w przeciwieństwie do dzisiejszych ekosystemów morskich badanych przez ekologię, istotny wymiar czasowy. Z jego istnienia wynika konieczność uwzględnienia przepływu i zmian zawartości informacji biologicznej w ekosystemach kopalnych. Zmiany te polegają na trzech rodzajach procesów biogeograficznych (1) ewolucji poszczególnych gatunków (dyskusyjny jest problem integracji procesów ewolucyjnych w obrębie ekosystemów, por. Boucot 1979); (2) przemieszczaniu zespołów ogranizmów w obrębie ekosystemów (faunal shift, Jaanusson 1976); (3) migracjach gatunków z innych ekosystemów, które mogą prowadzić w skali geologicznego czasu do zmian stanu równowagi faunistycznej (faunal equilibrium MacArthura i Wilsona 1963). Zgodnie z przedstawionymi wyżej regułami możliwe jest stworzenie hierarchicznego systemu klasyfikacji jednostek biogeograficznych o różnym stopniu informacyjnej „nieszczelności”, które mogą być zastosowane do paleobiogeografii europejskiego ordowiku. Posłużyłem się dwiema takimi jednostkami, 1. Prowincja, rozumiana jako zespół morskich biocenoz, pomiędzy którymi następuje swobodny przepływ gatunków. Ekosystemem takim było epikontynentalne morze Moldanubiku, wyspy Świętokrzyskiej czy kontynentu Baltica — dzisiejszym odpowiednikiem może być Morze Północne lub Bałtyk. 2. Państwo (realm), rozumiane jako zespół epikontynentalnych mórz rozdzielonych barierami topograficznymi (np. głębią oceaniczną) utrudniającymi ale nie uniemożliwiającymi wymianę faun. Od innych zespołów ekosystemów mórz jest ono wyodrębnione barierami hydrograficznymi podkreślającymi różnice klimatyczne i bardzo ograniczającymi migrację (np. granice kontynentów, konwergencja prądów morskich). Termin ten można więc odnieść do kontynentu Baltica wraz z wyspą Świętokrzyską i kilkoma innymi ekosystemami — dzisiejszym odpowiednikiem jest np. region subantarktyczny wyodrębniony przez konwergencję antarktyczną.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 1983, 28, 3-4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Tytuł:
Emergence and collapse of the Frasnian conodont and ammonoid communities in the Holy Cross Mountains, Poland
Autorzy:
Dzik, J
Powiązania:
https://bibliotekanauki.pl/articles/21673.pdf
Data publikacji:
2002
Wydawca:
Polska Akademia Nauk. Instytut Paleobiologii PAN
Tematy:
Ammonoidea
paleobiology
Conodonta
Polska
collapse
population variability
conodont
community
Frasnian
change
Devonian
evolution
Holy Cross Mountains
paleontology
ammonoid
Opis:
The dominant factor in faunal succession of conodonts in the Frasnian of Poland is the apparent immigration of species originating allopatrically in other regions. Each immigration event usually changes the population variability of a local species (character displacement). Only a few lineages show their phyletic evolution within the studied area. Attempts to distinguish conodont species on the basis of platform element shape failed in some of the latest Frasnian palmatolepidids. Even at the apparatus−based generic level, certain ramiform elements of the apparatus appear much more diagnostic than the platforms. Correlative value of the late Frasnian palmatolepidids of unknown apparatus structure is thus questionable. The evolution of platform elements in Ancyrodella offers a more solid basis for age determination although their great population variability makes resolution rather low and requires the population approach. The panderodontids Belodella(?) tenuiserrata sp., B. minutidentata sp. nov., B. robustidentata sp. nov., prioniodontid Icriodus kielcensis sp. nov., enigmatic monospecific Playfordiidae fam. nov., prioniodinids Dyminodina planidentata gen. et sp. nov., D. anterodenticulata sp. nov., D. kovalensis sp. nov., Pluckidina kielcensis gen. et sp. nov., P. slupiensis sp. nov., P. robustipegmata sp. nov., and P. lagoviensis sp. nov., derived polygnathid Avignathus bifurcatus sp. nov., probably secondarily simplified polygnathid Nicollidina gen. nov., and palmatolepidids Kielcelepis gen. nov., Lagovilepis gen. nov. and Klapperilepis gen. nov. are proposed.
Źródło:
Acta Palaeontologica Polonica; 2002, 47, 4
0567-7920
Pojawia się w:
Acta Palaeontologica Polonica
Dostawca treści:
Biblioteka Nauki
Artykuł
Wyświetlanie 1-15 z 36

Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies