Informacja

Drogi użytkowniku, aplikacja do prawidłowego działania wymaga obsługi JavaScript. Proszę włącz obsługę JavaScript w Twojej przeglądarce.

English (EN)·Polski (PL)·Yкраїнський (UK)
Przejdź do strony domowej biblioteki Centralna Biblioteka Wojskowa Link otwiera się w nowym oknie Logo biblioteki Prolib Integro - strona głównaCentralna Biblioteka Wojskowa

Wyszukujesz frazę "Breczko, Jacek" wg kryterium: Autor

  Lista filtrów
Wyrównaj
    Wyświetlanie 1-25 z 25
    Tytuł:
    Imagine Lenona oraz The Empathic Civilzation Rifkina jako przykłady nowoczesnych utopii (analiza porównawcza i krtyczna)
    Imagine John Lennon and The Empathic Civilization Jeremy Rifkin as examples of modern utopias (a critical and comparative analysis)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423067.pdf
    Data publikacji:
    2016
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Lennon
    Rifkin
    modern utopia
    nations
    religion
    nowoczesna utopia
    narody
    religia
    Opis:
    In this paper I write about two counterculture utopias: the vision contained in the songs of Lennon's Imagine and an extremely extensive synthesis Jeremy Rifkin, in which mirror neurons and – based on them – empathy play a leading role. I start with a presentation and a comparative analysis of these utopias. The first can be seen as a version of "mini", other than as a version of "maxi" similar worldview. This worldview is a synthesis of the hippie counterculture and the "new left" and can be described as the ideology of "political correctness". In conclusion, I will add a few critical remarks. Above all, I pointed out the serious consequences of the vision of a united humanity, deprived of property, national states and institutional religion.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2016, 28/2; 327-356
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Tolerancjonizm. Ryszarda Legutki krytyka tolerancji
    Tolerantionism. Ryszard Legutko’s critique of tolerance
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423437.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    tolerance
    western civilization
    culture
    pluralism
    freedom
    tolerancja
    zachodnia cywilizacja
    kultura
    pluralizm
    wolność
    Opis:
    In the present paper I will discuss some of Ryszard Legutko’s ideas about the concept of tolerance; with particular emphasis on the distinction between the negative and positive tolerance (passive and active, respectively). I will sketch the historical background of this distinction and describe the extra- ordinary career of the notion of positive tolerance in the context of modern Occidental culture, concluding with the idea of “tolerantionism”. Finally, I will try to introduce a few objections to Legutko’s critical approach to tolerance, taking into account not only the coherence, but also the development (creativity) of European culture and Western Civilization. Legutko’s vision can be described as conservative, mine is rather “oscillating”. When a culture be- comes too monolithic, it is natural to encourage more pluralism; however, if there is excessive pluralism, then monism should be promoted (triumph and absolute domination of the only one ideal – even the right one – tends to be harmful not only for the social freedom, but also for this same ideal; absolute power corrupts).
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2014, 26; 445-466
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Dowody „nie wprost” na istnienie Boga a koniec nowożytności
    «Косвенные» доказательства существования Бога и конец современности
    „Indirect” Proofs of God’s Existence and the End of Modern History
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497206.pdf
    Data publikacji:
    2008
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Opis:
    Автор называет “непрямыми” (косвенными) доказательствами существования Бога те, которые утверждают, что если кто-то хочет верить в существование ценности “х”, он должен согласиться с существованием Бога. Примером такой зависимости является доказательство “августиновское” или “кантовское”. Современность отбрасывает “непрямые” (косвенные) доказательства. Постсовременность, по мнению автора, принимает их.
    Author calls „non-direct” proofs of God existence are those which proclaim that if one wants to believe in the existence of the value of „x”, then one has to accept the existence of God. A good example is Saint Augustine’s or Kant’s proof: Modernity, generally speaking, rejects these „non-direct” proofs. Post-modernity, on the contrary, as author points out, accepts this dependency.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2008, 8; 99-109
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między Atenami a Jerozolimą – cywilizacyjny termostat
    Между Афинами и Иерусалимом – термостат цивилизации
    Between Athens and Jerusalem – the Thermostat of Civilization
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497345.pdf
    Data publikacji:
    2014
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    христианство
    религия
    философия
    цивилизация
    chrześcijaństwo
    religia
    filozofia
    cywilizacja
    Christianity
    religion
    philosophy
    civilization
    Opis:
    Фундамент европейской цивилизации зиждется на трех составляющих: греческая философия и наука, иудео-христианская религия и римское право. В данной работе автор сосредотачиваюсь на двух первых; поскольку за-нимаюсь прежде всего духовным измерением цивилизации. Эти составляющие создают своего рода «цивилизационный термостат», который предотвращает стагнацию и позволяет гибко реагировать на изменение исторической ситуации. С одной стороны мы имеем теоцентрический Иерусалим, сосредоточенный на духовной безопасности, единстве, авторитете, вере и прошлом, а с другой стороны – антропоцентрические Афины, сосредоточены на свободе, множестве, любознательности, скептицизме, разуме и будущем.
    The foundation of European civilization has three components: philosophy and science Greek, Judeo-Christian religion and Roman law. The author focuses on the first two components; dealing, in particular, with the spiritual dimension of civilization. These components form a kind of „civilization thermostat”, preventing stagnation and allowing a flexible response to changing historical situation. On the one hand we have theocentric Jerusalem focused on spiritual security, unity, authority, faith and past, on the other hand anthropocentric Athens focused on freedom, multiplicity, curiosity, scepticism, reason and the future.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2014, 14; 81-94
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Totalitaryzm a granice plastyczności człowieka
    Тоталитаризм и границы пластичности человека
    Totalitarism and the Limits of Man’s Plasticity
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497477.pdf
    Data publikacji:
    2010
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Opis:
    Множественные современные антропологические концепции (особенно континентальные) объединяли убеждения о социальной культуре человека и веру в его пластичность. (Жан-Жак Руссо). Человек по своей натуре должен был быть добрым и одновременно легко поддаваться изменениям. Это видение способствовало появлению большого «плана создания нового человека», который стал основой тоталитарного эксперимента. Опыт тоталитаризма, таким способом, можно разъяснить как тест на пластичность человека. В своей работе я склоняюсь к мнению Лешка Колаковского в том, что опыт показывает на то, что человек это существо пластичное, но у этой пластики есть свои границы, и об эти границы «разбился» тоталитаризм. Следовательно, существует человеческая натура.
    Many of the modern anthropological conceptions (especially continental ones) have in common a strong conviction about the social nature of man and about his flexibility (Rousseau). Man should be naturally good and easily appropriable to take different shapes. This vision incited the constitution of a big plan consisting in creating a new man, which became a reason and justification for the totalitarian experiment. The experience of totalitarianism can be understood like a test verifying the plasticity of man. I share, in the present work, Leszek Kołakowski’s opinion that this experience shows finally that man is a malleable being, but his plasticity has its borders and the totalitarianism smashed against it. It means that human nature does exist.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2010, 10; 137-150
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Sofiologia jako nowy dział filozofii i sposób na jej ożywienie
    Софиология как новый раздел философии и способ на её оживление
    Sofiologia as a New Branch of Philosophy and a Way to Revitalize It
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497545.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    софиология
    философия
    мудрость
    знание
    правота
    благоразумность
    чувство юмора
    sofiologia
    filozofia
    mądrość
    wiedza
    prawość
    roztropność
    poczucie humoru
    philosophy
    wisdom
    knowledge
    honesty
    prudence
    sense of humor
    Opis:
    Автор постулирует создание нового раздела философии, который был бы систематичным, рациональным рассуждением о мудрости. Автор называет его «софиологией», желая использовать этот термин не только в теологическом значении (как в русской традиции), но и в философском (автор считает, что английский термин wisdom research слишком далек от польского языка). Софиология делилась бы на описательную часть (которая исследовала бы то, как понимали мудрость в разных культурах и временах) и на нормативную часть, которая бы занималась вопросом, чем собственно является мудрость (что такое настоящая мудрость). Таким образом, автор стремлюeт подчеркнуть значение поучительной рефлексии и усилить роль философии в современном культурном пейзаже, в котором специалист и эксперт вытесняют мудреца.
    The author proposes the creation of a new branch of philosophy that would be systematic, rational reflection on wisdom. He calls it “sofiologia”, using the term in the sense of not only theological (as in Russian thought), but also philosophically (he thinks that the English term wisdom research is too far from the Polish language). Sofiologia would contain the descriptive part (investigating as wisdom is conceived in different cultures and times) and the operative part, trying to figure out what wisdom really is (what is the true wisdom). He would like to emphasize the importance of sapiential reflection and strengthen the role of philosophy in the contemporary cultural landscape, in which a specialist or an expert displaces a sage.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2015, 15; 35-45
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zwycięstwo liberalnej wizji niezmiennej natury ludzkiej jako zagrożenie
    The Victory of the Liberal Vision of an Unchanging Human Nature as a Threat
    Победа либерального видения неизменной человеческой природы как угроза
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497741.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2011, 11; 228-231
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Odpowiedzialność w sensie metafizycznym
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644387.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Moralverantwortung
    metaphysische Verantwortung
    metaphysischer Auftrag
    Sinn und Ziel des Daseins
    Christentum
    Naturalismus
    Ideengeschichte
    Utilitarismus
    Krise der liberalen Welt
    moral responsibility
    metaphysical responsibility
    metaphysical task
    sense and purpose of existence
    Christianity
    naturalism
    history of ideas
    utilitarianism
    the crisis of the liberal world
    odpowiedzialność moralna
    odpowiedzialność metafizyczna
    metafizyczna zadaniowość
    sens i cel istnienia
    chrześcijaństwo
    naturalizm
    historia idei
    utylitaryzm
    kryzys świata liberalnego
    Opis:
    Moralische Verantwortung (im tiefen Sinne) setzt die Erfüllung von zwei Bedingungen voraus: Der Mensch muss frei sein; es muss ein objektives Ziel vorhanden sein, eine dem Menschen gegebene transzendente Aufgabe. In meinem Artikel konzentriere ich mich auf der zweiten Bedingung, indem ich die Neuzeit als einen langsamen Zerfall der Vorstellung von einem transzendenten Ziel zeige. Falls die Verantwortung in gewissem Sinne darauf beruht, dass jemand für etwas vor jemandem verantwortlich ist, dann ist die Vorstellung vom Verantwortlichsein vor personalem Gott die höchste Stufe der Verantwortung. Im Zusammenhang mit der Säkularisierung lässt in der liberalen westlichen Welt diese Art von Verantwortung nach, was zu einer Krise der Subjektivität und der Tugend (Atomisierung, Egoismus, Narzissmus, Hedonismus, Anspruchsdenken) beiträgt. Das bezeugen zahlreiche Aussagen von Sozialwissenschaftlern und Philosophen (u. a. Kommunitaristen), die eine Krise der westlichen Kultur vor dem Hintergrund der Krise des Individuums und des Verantwortungsbewusstseins diagnostizieren. Falls diese Diagnose zustimmt, sollte man nicht die mit den Entdeckungen der modernen Physik korrelierende „Rückkehr von Sakrum“ befürchten. Man sollte im Gegen-teil diesem Prozess zuversichtlich entgegensehen, denn er kann zum Aufbau eines metaphysischen Verantwortungsbewusstseins beitragen, das sich wiederum an der Entwicklung der Dynamik und der Kohärenz von liberalen Gesellschaften entgegen ihrer „Selbstvergiftung“ beteiligen kann.
    To speak about moral responsibility (in a strong sense) two conditions have to be fulfilled: man must be a free and there must be some transcendent objective task posed to man. I propose to focus on this second component and look at modernity as a gradual crumbling of the vision of the transcendent goal.  If responsibility – in a sense – lies in the fact that someone is responsible for something in front of someone, the image of being responsible to a personal God is the strongest form of responsibility. In connection with secularization, this type of responsibility decreases in the western (liberal) world, contributing to the crisis of subjectivity and virtue (atomization, egoism, narcissism, hedonism, claim attitudes). Numerous opinions of sociologists and philosophers (including communitarians), diagnosing the crisis of Western culture connected with the crisis of the individual and the sense of responsibility. If the diagnosis is accurate, one should not be afraid of the “return of religiosity” (connected with the discoveries of modern physics); on the contrary, it is necessary to look at this process with optimism, because it can contribute to rebuilding the sense of metaphysical responsibility. Which, in turn, may contribute to the growth of dynamism and cohesion of liberal societies, preventing them from “autointoxication”.
    Moralna odpowiedzialność (w mocnym sensie) wymaga spełnienia dwóch warunków: człowiek musi wolny; musi istnieć jakiś obiektywny cel, transcendentne zadanie postawione przed człowiekiem. W artykule skupiam się na drugim warunku, pokazując nowożytność jako stopniowe kruszenie się wizji transcendentnego celu. Jeżeli odpowiedzialność – w pewnym sensie – polega na tym, że ktoś jest odpowiedzialny przed kimś za coś, to wyobrażenie bycia odpowiedzialnym przed osobowym Bogiem to najsilniejsza odmiana odpowiedzialności. W związku z sekularyzacją ten typ odpowiedzialności zmniejsza się w świecie zachodnim (liberalnym) przyczyniając się do kryzysu podmiotowości i cnoty (atomizacja, egoizm, narcyzm, hedonizm, postawy roszczeniowe). Pokazują to rozliczne opinie socjologów i filozofów (m.in. komunitarian), diagnozujące kryzys kultury zachodniej powiązany z kryzysem jednostki i poczucia odpowiedzialności. Jeśli diagnoza ta jest trafna, nie należy obawiać się – powiązanego z odkryciami fizyki nowoczesnej – „powrotu sacrum”; przeciwnie, należy na ten proces patrzeć z optymizmem, gdyż może on przyczynić się do odbudowy poczucia odpowiedzialności metafizycznej, a ta z kolei – do wzrostu dynamiki i spójności społeczeństw liberalnych, zapobiegając ich „samozatruciu”.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2018, 25
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Czy zdrada narodowa może być dopuszczalna w imię wartości wyższych?
    Can national treason be justified by higher values?
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142665.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    national treason
    axiology
    political philosophy
    Wilhelm Canaris
    Witold Gombrowicz
    Henryk Rzewuski
    Mikołaj Trąba
    zdrada narodowa
    aksjologia
    filozofia polityki
    Opis:
    In this article, I try to consider whether national treason can be morally (not legally) permissible. If there are values higher than the nation and homeland (the nation is not an absolute) and there is - in some case - conflict between them, to stand on the side of these higher values seems to be ethically and logically justified. I am considering various cases, taking into account the values from the highest Hegelian triad: art, religions, philosophy. I stress the questions, I do not give definitive answers, because I touch the real "moral dilemmas" connected with fidelity to the homeland and the national community. In the case of real moral dilemmas, there are no simple answers.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2018, 30/1; 83-97
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Indywidualizm altruistyczny (szkic etyczny, polityczny i edukacyjny)
    Altruistic individualism (ethical, political and educational essay)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/452059.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Wyższa Szkoła Gospodarki Euroregionalnej im. Alcide De Gasperi w Józefowie
    Tematy:
    individualism
    collectivism
    selfishness
    altruism
    morality bourgeois
    chivalric ethos
    scientific ethos
    education
    indywidualizm
    wspólnotyzm
    egoizm
    altruizm
    moralność mieszczańska
    etos rycerski
    etos naukowy
    edukacja
    Opis:
    In this article, I distinguish three ethical schemes: individualism combined with selfishness, individualism combined with altruism and collectivism combined with altruism. I also distinguish three types of social morality: morality bourgeois, chivalric ethos and the scientific ethos. Then I combine these two divisions, considering the different varieties of bourgeois morality, chivalrous and scientific ethos. I argue that – in all these varieties – linking individualism and altruism appears to be the most fruitful, which should also be taken into account – broadly defined – the sphere of education.
    W artykule wyróżniam trzy etyczne schematy: indywidualizm połączony z egoizmem, indywidualizm połączony z altruizmem oraz wspólnotyzm połączony z altruizmem. Wyróżniam również trzy odmiany społecznej moralności: moralność mieszczańską, etos rycerski oraz etos naukowy. Łączę następnie te dwa podziały, rozpatrując różne odmiany moralności mieszczańskiej, etosu rycerskiego i naukowego. Wskazuję, że we wszystkich tych odmianach najbardziej owocne wydaje się powią- zanie indywidualizmu z altruizmem, co też powinno być uwzględnione w – szeroko rozumianej – sferze edukacji.
    Źródło:
    Journal of Modern Science; 2017, 33, 2; 11-25
    1734-2031
    Pojawia się w:
    Journal of Modern Science
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kim jest klerk i na czym polega jego zdrada. Kilka uwag na temat stosunku metafizyki do polityki
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2188277.pdf
    Data publikacji:
    2022-10-24
    Wydawca:
    Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Instytut Filozofii i Socjologii
    Tematy:
    Julien Benda
    Plato
    Karl Marx
    metaphysical temperament
    philosophy of politics
    utopia
    Opis:
    Who is a clerk and what his betrayal consists in. A few remarks on the relation of metaphysics to politics: In this article I discuss the concept of Julien Bendy’s “the betrayal of the soulful intellectuals”, and then slightly modify the concept of a soulful intellectual to make this “betrayal” — as I understand it — more explicit. Soulful intellectual — in my understanding — is a philosopher endowed with a “metaphysical temperament” and a cognitive passion associated with contemplation and an attempt to understand the universe. The betrayal of the soulful intellectual consists in giving up this supreme goal and sacrificing it — broadly understood — “political”. I distinguish between emotional (incidental) and structural (comprehensive) betrayal, which leads to the fact that metaphysics is subordinated to the philosophy of politics and is adjusted to it. I then give examples of such betrayals in the history of philosophy. I am also trying to understand the mechanism of their formation, focusing on the structural betrayal associated with the feeling of the horror of existence as a source of creating metaphysics. Such metaphysics usually has soothing functions, so it presents being as a cosmos, and thus order. Which usually leads to reduction and geometrization, omitting irregularities and randomness. When applied to the social world, it usually has a similar “reductive” character. This creates a metaphysically justified utopism. This often leads to an attempt — the more tragic and the more consistent — to straighten this crooked piece of wood that is man. Finally, I wonder if the idea of making philosophy of politics “first philosophy” (that is, “politicize philosophical reason”) is right.
    Źródło:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal; 2022, 12, 1; 41-58
    2083-6635
    2084-1043
    Pojawia się w:
    ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Hasło sprawiedliwości społecznej jako wstęp do tyranii
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2195323.pdf
    Data publikacji:
    2020
    Wydawca:
    Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
    Tematy:
    Plato
    utopia
    revolution
    equality
    terror
    Platon
    rewolucja
    równość
    Opis:
    Hasło sprawiedliwości społecznej różnie w historii było rozumiane; bywało podstawą przemian – w szerokim sensie tego słowa – demokratycznych, ale też okazywało się propagandowym „chwytem” i wstępem do tyranii. Platon był bodaj pierwszy, który w swojej opisowej koncepcji ewolucji ustrojów zwrócił uwagę na to, że demokracja – kiedy wątek „redystrybucji dóbr” w imię egalitaryzmu i zrównania wychodzi na plan pierwszy – niejako spontanicznie zamienia się w tyranię. Próbował temu zapobiec Arystoteles w swojej koncepcji politei. Chciałbym się zastanowić (w ogromnym, rzecz jasna, skrócie), na ile te koncepcje „sprawdzały się w historii” i są obecnie aktualne. Chciałbym też – na zakończenie – zaprezentować trzy modele „sprawiedliwości społecznej”: hierarchiczny (starożytny), oparty na równym kryterium (nowożytny, liberalny) oraz egalitarystyczny (utopijny, zrównujący), będący ideologią prowadzącą do scentralizowanej, arbitralnej, a nawet tyrańskiej władzy.
    The slogan of “social justice” was variously understood in history; it was the basis of changes – in the broad sense of the word – democratic, but it also turned out to be a propaganda “catch” and an introduction to tyranny. Plato was perhaps the first who pointed out that democracy – when the theme of “redistribution of goods” and egalitarianism comes to the forefront – spontaneously turns into tyranny. Aristotle, in his policy concept (politeia), tried to prevent it. I would like to consider (in a nutshell) how these concepts “worked in history” and are currently valid. Finally, I would like to present three models of “social justice”: hierarchical (ancient), based on an equal criterion (modern, liberal) and egalitarian (utopian, leveling), which is an ideology leading to centralized, arbitrary and even tyrannical power.
    Źródło:
    Logos i Ethos; 2020, 53, 1; 209-230
    0867-8308
    Pojawia się w:
    Logos i Ethos
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Wyzwolenie Polaka z formy polskiej (Gombrowicza program przebudowy polskiej kultury)
    Освобождение поляка от польской формы (программа Гомбровича по перестройке польской культуры)
    The Liberation of a Pole from Polish form (Gombrowicz’s Programme of the Reconstruction of Polish Culture)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497605.pdf
    Data publikacji:
    2009
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Opis:
    Видение мира, заключенное в творчестве Гомбровича, содержит существенную часть этики. Это, говоря в общем, попытка освобождения человека от искажающих его форм, являющихся продуктами общения между людьми. Особенно деформирующей формой является по его словам «польская форма». Гомбрович описывает ее главные черты и показывает способы ее «диалектной» отмены (Aufhebung) это обозначает победу деформации и сохранение «польского духа». Гомбрович не принадлежит ни к консервативному течению («сармацкого») в польской культуре, ни к прогрессивному и прозападному течению. Он ищет третий путь.
    The world’s vision included in the works of Gombrowicz contains an essential ethical ingredient. It is an attempt to set a man free from distorted forms resulting from interhuman relations. The very disfiguring form is, according to him, the Polish form. Gombrowicz describes its principal characteristics and points out different manners of its dialectic repeal (Aufhebung), that is to say defeating the deformation and preserving the Polish spirit. Gombrowicz does not belong to the conservative stream (“sarmatist”) of Polish culture, nor to the progressive and occidental one. It’s a “third path culture”.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2009, 9; 109-118
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Postmodernizm a bezpieczeństwo duchowe
    Постмодернизм и духовная безопасность
    Postmodernism and Spiritual Safety
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497635.pdf
    Data publikacji:
    2013
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2013, 13; 230-232
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Filozofia jako cywilizacyjny bufor między religią a nauką
    Философия как цивилизационная буферная зона между религией и наукой
    The Philosophy as a Civilizational Buffer Between Religion and Science
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497639.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2015, 15; 264-269
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przyszłość cywilizacji Zachodu i ludzkości – prognoza krótkoterminowa oraz długoterminowa (liberalizm z moralnym kręgosłupem jako wyzwanie naszych czasów oraz kilka refleksji dotyczących czasów zaprzyszłych)
    Будущее западной цивилизации и человечества – краткосрочный и долгосрочный прогноз (либерализм с моральной основой как вызов нашего времени и несколько размышлений о грядущих временах)
    The Future of Western Civilization and Humanity – Short-Term and Long-Term Forecast (Liberalism with a Moral Backbone as a Challenge of our Time and a Few Reflections on the Times of the Future)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497658.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    будущее
    кризис либерального мира
    духовный кризис
    религия
    przyszłość
    kryzys świata liberalnego
    kryzys duchowy
    religia
    future
    the crisis of the liberal world
    spiritual crisis
    religion
    Opis:
    Легче предсказать – благодаря открытиям современной астрофизики – что произойдет на нашей планете за несколько миллиардов лет, чем через несколько лет. Однако автор пытается объединить эти две временные перспективы. Он считает, что в краткосрочной перспективе нам грозит кризис самого большого достижения человечества, то есть «либерального мира» в широком смысле и его двух основных компонентов: демократической системы (на основе баланса полномочий и уважения прав меньшинств) и рыночной экономики. Главная угроза – это духовный кризис, связанный с чувством утраты смысла существования, которое может удовлетворить только религия. Долгосрочная перспектива – это перспектива неизбежной смерти человечества во взрывающейся вселенной. Наука не спасет нас. Единственная надежда в трансцендентном понимании Бога; который, в свою очередь, дает толчок к христианству освобожденному от томистических схем как в философской сфере (динамизм бытия), так и в политической (отказ от претензий религии контролировать в политическую сферу).
    It is easier to predict – thanks to the discoveries of modern astrophysics – what will happen on our planet in a few billion years than in a few years. The author tries, however, to combine these two time perspectives. He believes that in the short term we are threatened by the crisis of the greatest achievement of humanity, i.e. the broadly understood “liberal world” and its two main components: the democratic system (based on the balance of power and respect for minority rights) and the market economy. The main threat is the spiritual crisis associated with the sense of loss of the meaning of existence that only religion can satisfy. The long-term perspective is the prospect of the inevitable death of humanity in an exploding universe. Science will not save us. The only hope is in the transcendent understanding of God; which, in turn, gives an impulse for Christianity free from thomistic schemes both in the philosophical sphere (dynamism of being) and in the political sphere (resignation from the claims of religion to supervision over the political sphere).
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2017, 17; 115-129
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Historia po „końcu historii” (próba ogólnej diagnozy kondycji kultury i polityki Zachodu)
    An Attempt at the Generally Diagnosing of the Culture Condition and Politics of the West
    История после «конца истории» (попытка общей оценки состояния культуры и политики Запада)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497754.pdf
    Data publikacji:
    2012
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    ochlocracy
    end of philosophy
    catastrophism
    mass culture
    solipsisation of culture
    охлократия
    конец философии
    катастрофизм
    массовая культура
    солипсизация культуры
    Opis:
    The subject of the article are self-destructive tendencies in the contemporary European culture. An indication of the observation of these tendencies are among others: thesis F. Fukuyama about the end of philosophy, cultural catastrophism of A. Bobkowski, W. Gombrowicz and Cz. Miłosz. In the sphere of the highbrow culture these tendencies are reinforced by postmodernism. Their result is a reduction the level of the political class, pandering to average tastes and the dominance of the mass culture. The author called this culture as a “ochlocracy”. These tendencies are leading to the disappearance of virtue of the solidarity and the responsibility as well as the public trust. It indicates the disintegration of the society.
    Предметом статьи являются аутодеструктивные тенденции в совре-менной европейской культуре. Выражением констатации этих тенденций являются среди прочих тезис Ф. Фукуямы о конце философии, культурный катастрофизм А. Бобковского, В. Гомбровича и Ч. Милоша. В сфере высокой культуры эти тенденции усиливаются постмодернизмом. Их результа-том является понижение уровня политического класса, угождение заурядным вкусам и доминирование массовой культуры. Эту культуру автор называет «охлократией». Эти тенденции приводят к потери таких добродетелей, как солидарность, ответственность и общественное доверие. Это означает дезинтеграцию общества.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2012, 12; 69-82
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Cud grecki
    Греческое чудо
    The Greek Miracle
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/497816.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Stowarzyszenie Filozofów Krajów Słowiańskich
    Tematy:
    философия
    культура
    европейская цивилизация
    человек
    filozofia
    kultura
    cywilizacja europejska
    człowiek
    philosophy
    culture
    European civilization
    man
    Opis:
    Автор рассматривает, какие обстоятельства способствовали возникновению философии. Почему философия – в отличие от религии – была создана только в греческом мире? Каковы были составляющие этой культурной почвы? Автор упорядочивает их от самых общих до самых конкретных. До самых общих автор включает тип религии (непрофетический), национальный характер, агоничность, купечество и географические условия; средне – политическая система (полис, агора, «дискуссионная культура»); до самых конкретных – космополитический и мультикультурный характер Милета – богатого портового города. В результате является культура, которая порождает науку и технику, изменила наш мир. Автор также указывает на возможности и угрозы связанные с техническим и цивилизационным прогрессом.
    The author to considers what circumstances contributed to the emergence of philosophy. Why was philosophy created only in the Greek world? What were the components of this cultural soil? He puts them in order from the most general to the most specific ones. The most general features were: the type of religion (without the holy books), the national character, agonality, merchandising and geographical conditions. The political system was a less general feature (polis, agora, “discussion culture”); and the specific feature was the cosmopolitan and multicultural character of Miletus – a rich port city. As a result appears the culture, which generates science and technology, changing our world. The author also indicates the opportunities and threats related to technical and civilization progress.
    Źródło:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich; 2018, 18; 19-36
    1642-1248
    Pojawia się w:
    ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Zanik uczuć metafizycznych jako przyczyna kryzysu kultury
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/644232.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Kultur, Krise, Katastrophismus, S. I. Witkiewicz
    culture, crisis, catastrophism, S. I. Witkiewicz
    kultura, kryzys, katastrofizm, S. I. Witkiewicz
    Opis:
    Ich stehe auf dem Standpunkt, dass den zweifellosen Fortschritt in der Technik heutzutage im Westen die Kulturkrise begleitet. Es lässt sich über ihre Kraft streiten: Man kann nämlich den Standpunkt verteidigen, dass was sich entwickelt, das zerfällt auch zum Teil, folglich ist die Krise permanent und sie ist eine Funktion des Fortschritts, aber man kann auch nicht die Richtigkeit der katastrophischen Diagnose ablehnen. Diese Krise hat unzweifelhaft unterschiedliche Anzeichen und unterschiedliche Quellen. Im Artikel konzentriere ich mich auf die von S. I. Witkiewicz aufgezeigte Quelle: auf das Schwinden des Metaphysischen Gefühls der Seltsamkeit des Daseins und auf seine Folgen. Die Diagnose von Witkacy, die mir in allgemeinen Umrissen richtig scheint – versuche ich auf gegenwärtige Zeiten anzuwenden. Ich vertrete die Meinung, dass das Schwinden der metaphysischen Gefühle heute nicht nur durch einen immer bequemeren und immer dichteren "Zivilisationskokon", aber auch durch das "Vergessen des Todes" (der Tod wird in der Kultur zum Tabu) und durch das Vorherrschen des methodologischen Naturalismus in der Wissenschaft stimuliert wird. Der letzte Faktor führt dazu, dass die Welt nicht mehr "seltsam", "geheimnisvoll" erscheint. All das beeinträchtigt höhere Stufen der Kultur, macht sie "steril", beeinflusst also negativ das Wirken der künstlerischen, philosophischen und religiösen Eliten.
    In my opinion, the unquestionable progress in technology is currently accompanied by the crisis of culture in the West. What is controversial is its intensification. One may defend a view that what is developing is simultaneously partly decomposing. Thus, crisis is permanent and is a function of progress, but it is also impossible to reject the accuracy of the catastrophic diagnosis. This crisis undoubtedly manifests itself differently and has different sources. In this article I focus on the source pointed by I. S. Witkiewicz: on the disappearance of the “Metaphysical Sense of the Oddity of Existence” as well as its results. I try to apply Witkacy’s diagnosis, which seems to me generally accurate, to modern times. In my opinion, the disappearance of metaphysical feelings is now stimulated by a not only increasingly convenient and hermetic “civilisation cocoon” yet also “oblivion of death” (death becomes taboo in the culture) as well as the methodological naturalism in science, which results in the world ceasing to appear “odd” or “mysterious”. All this damages and “sterilizes” the upper tiers of culture, which means that it affects adversely the activities of artistic, philosophical or religious elites.
    Sądzę, że niewątpliwemu postępowi w technice towarzyszy obecnie na Zachodzie kryzys kultury. Kwestią sporną jest jego nasilenie; można bronić poglądu, że co się rozwija, to się po części rozkłada, kryzys jest więc permanentny i jest funkcją postępu, ale też nie można odrzucić trafności diagnozy katastroficznej. Kryzys ten ma niewątpliwie różne przejawy i różne źródła. W artykule koncentruję się na źródle wskazanym przez S. I. Witkiewicza: na zaniku Metafizycznego Poczucia Dziwności Istnienia oraz na jego skutkach. Diagnozę Witkacego – która wydaje mi się w ogólnych zarysach trafna – próbuję zastosować do czasów współczesnych. Uważam, że zanik uczuć metafizycznych jest obecnie stymulowany nie tylko coraz wygodniejszym i bardziej szczelnym „kokonem cywilizacyjnym”, ale też „zapomnieniem o śmierci” (śmierć staje się tabu w kulturze) oraz panowaniem w nauce naturalizmu metodologicznego, który powoduje, że świat przestaje się jawić jako „dziwny”, „tajemniczy”. Wszystko to zaś uszkadza, „wyjaławia” wyższe piętra kultury, czyli destrukcyjnie wpływa na działalność elit artystycznych, filozoficznych i religijnych.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2015, 13
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Słabnięcie chrześcijaństwa a kondycja zachodniej cywilizacji. Katastrofizm Leszka Kołakowskiego
    Weakening of christianity and western civilization condition. Catastrophic views of Leszek Kolakowski
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/423332.pdf
    Data publikacji:
    2015
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    crisis
    Western civilization
    Christianity
    morality
    Kołakowski
    kryzys
    zachodnia cywilizacja
    chrześcijaństwo
    moralność
    Opis:
    The historiosophical views of Leszek Kolakowski I qualify as cultural catastrophism (in the absence of an alternative). Progress in the sphere of civilization, technical and scientific companions – in his opinion – is a serious spiritual crisis, a crisis in culture. The main reason for this crisis is moving away from Christianity, and especially from the teachings of Jesus (loss of consciousness of the imminent end of the world and moving away from the ”ethics of love” for utilitarian calculation). I distinguish three problem areas, and at the same time three dangerous tendencies – associated with the weakening of Christianity – which may lead to a serious crisis, and even the destruction of Western civilization: the disappearance of the moral subject; increasing the spiral of needs and greed; the occurrence of severe – often secular – religion substitutes that turn into “tyrannical idols”. Awareness of the risks may, however, lead to healing (hence alternativity catastrophism); the best remedy is – according to Kolakowski – revitalization of Christianity in a variation of universalist and tolerant.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2015, 27; 79-104
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Józef Maria Bocheński wobec niepodległości (po roku 1989)
    Józef Maria Bocheński in the face of independence (after 1989)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/2142675.pdf
    Data publikacji:
    2018
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Tematy:
    Józef Maria Bocheński
    Czesław Miłosz
    denominational state
    nationalism
    Polishness
    catholism
    totalism
    democracy
    państwo wyznaniowe
    nacjonalizm
    polskość
    katolicyzm
    totalizm
    demokracja
    Opis:
    After 1989, Bocheński published three texts (two articles and a book) devoted to the direction in which Poland should move. In the first he criticized Miłosz's article "Denominational state?". He claimed that Polish tradition is closer to the medieval rather than the ancient settlement of the relationship between the state and the Church. And so it is the "religious state". In the second article he specified his views on nationality and the denominational state, admitting to the federalist tradition, but also appreciating Dmowski's tradition. In turn, the last publication is "Sketches collected" from 1932-38, which is an attempt to synthesize nationalism and Catholicism (the author emphasizes in the introduction that although he rejects many old views today, many others still preach). The case of Bocheński (hesitation between pluralism, liberal democracy and unity and nationalism in close connection with Catholicism) is an early example of the dilemma faced by the Polish rightist political and philosophical thought after 1989.
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2018, 30/2; 18-31
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Przypływy i odpływy katolicyzmu Miłosza (wymiar społeczny)
    The ebbs and flows of the Catholicism of Czesław Miłosz in social dimension
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/665160.pdf
    Data publikacji:
    2017
    Wydawca:
    Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
    Tematy:
    Czesław Miłosz
    katolicyzm
    nacjonalizm
    Sobór Watykański II
    filozofia polityki
    Catholicism
    nationalism
    Vatican Council II
    philosophy of politics
    Opis:
    In this article I deal with Czeslaw Milosz’s relationship to Catholicism in the social dimension. We can see in his position an ambivalence, not only in his life, but also in relation to the civilization and political role of the Church: from the strong acceptance on the historical and civilization level (“radical Catholicism”), to a strong dislike of the unions of Catholicism with the nationalism in various countries, especially in Poland; from  sympathy for Catholic modernism, to a strong dislike of some post-Vatican II rulings, which was, to some extent, a legacy of modernism. Moreover, Milosz did not want the Christian religion and the Catholic Church to be used politically (either through the left-wing politics, progressive politics, or nationalist politics), but also feared the dominance of the Church, the theocratic attempts. He did not want to subordinate the political sphere to religion or to subordinate religion to the political sphere. I treat this text as contributing to a more general theme, namely the attitude of Polish intellectuals to Catholicism in the 20th century
    W artykule tym zajmuję się stosunkiem Czesława Miłosza do katolicyzmu w wymiarze społecznym. Można dostrzec w jego stanowisku wahanie i pewną ambiwalencję, nie tylko w czasie (na różnych etapach życia zbliżał się i oddalał od katolicyzmu), ale też w odniesieniu do cywilizacyjnej i politycznej roli Kościoła. Od zdecydowanej akceptacji w skali historiozoficznej i cywilizacyjnej („katolik radykalny”), do silnej niechęci wobec zrostów katolicyzmu i nacjonalizmu w różnych krajach, a szczególnie w Polsce; od sympatii do katolickiego modernizmu, do silnej niechęci wobec niektórych postanowień Soboru Watykańskiego II, który był wszak – w pewnym stopniu – dziedzictwem modernizmu. Co więcej, Miłosz nie chciał, aby religia chrześcijańska oraz Kościół katolicki był wykorzystywany politycznie (czy to przez nurt lewicowy, progresywistyczny, czy to przez nurt  nacjonalistyczny), ale też obawiał się dominacji Kościoła, czyli zakusów teokratycznych. Nie chciał zatem, aby sfera polityczna podporządkowała sobie religię, ani też, aby religia podporządkowała sobie sferę polityczną. Tekst ten traktuję jako przyczynek do ogólniejszego tematu: jaki mianowicie był w XX stuleciu stosunek polskich intelektualistów do katolicyzmu.
    Źródło:
    Folia Philosophica; 2017, 38
    1231-0913
    2353-9445
    Pojawia się w:
    Folia Philosophica
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Poglądy historiozoficzne pisarzy z kręgu „Kultury” paryskiej. Przezwyciężenie katastrofizmu, przezwyciężenie mesjanizmu Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie Skłodowskiej, Lublin 2010
    Paris “Culture” and Historiosophy
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/956038.pdf
    Data publikacji:
    2011
    Wydawca:
    Uniwersytet w Białymstoku. Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku
    Źródło:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych; 2011, 23; 311-328
    0860-4487
    Pojawia się w:
    IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Między potrzebą wolności i uniwersalizmem a potrzebą bezpieczeństwa duchowego i partykularyzmem
    Between the Need for Freedom and Universalism and the Need for Spiritual Security and Particularism
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31231864.pdf
    Data publikacji:
    2022
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    das Bedürfnis nach Sicherheit
    das Bedürfnis nach Freiheit
    der Wertekonflikt
    Nationalismus
    Autoritarismus
    Universalismus
    liberale Demokratie
    Geopolitik
    neues bipolares System
    need for security
    need for freedom
    conflict of values
    nationalism
    authoritarianism universalism
    liberal democracy
    geopolitics
    new bipolar system
    potrzeba bezpieczeństwa
    potrzeba wolności
    konflikt wartości
    nacjonalizm
    autorytaryzm
    uniwersalizm
    liberalna demokracja
    geopolityka
    nowy układ dwubiegunowy
    Opis:
    Spór między zwolennikami wizji kosmosu i ludzkości jako harmonii i ładu (w głębokiej strukturze) oraz zwolennikami wizji kosmosu i ludzkości jako konfliktu, „walki przeciwieństw”, sięga korzeniami do początku filozofii. Harmonijna była doktryna pitagorejczyków, dynamiczna doktryna Heraklita. Zastanawiając się nad konfliktami wartości, będę kroczył – bliższą mi – dialektyczną ścieżką Heraklita. Sądzę przeto, że sprzeczności (również w tym, co ludzie uznają za cenne, dobre, wartościowe) są „napędem dziejów”. Wydaje się – i to jest główna teza tego artykułu – że mamy obecnie do czynienia (w skali globalnej) z konfliktem dwóch zestawów wartości: z jednej strony jest to potrzeba wolności, powiązana z uniwersalizmem i indywidualizmem, z drugiej strony – potrzeba bezpieczeństwa duchowego i socjalnego, powiązana z partykularyzmem oraz wspólnotowością. Owo napięcie jest jedną z przyczyn akceleracji, a nie „końca historii”: po pierwsze, wiąże się z tendencją do „ucieczki od wolności”, czyli do odchodzenia od liberalnej demokracji z trójpodziałem władz w kierunku ustrojów scentralizowanych i autorytarnych; po drugie, z kształtowaniem się – w sferze geopolitycznej – nowego układu dwubiegunowego, którego katalizatorem jest wojna w Ukrainie.
    Der Streit zwischen den Befürwortern der Vision des Kosmos und der Menschheit als Harmonie und Ordnung (in einer tiefen Struktur) und den Befürwortern der Vision des Kosmos und der Menschheit als Konflikt, als „Kampf der Gegensätze“, geht auf die Anfänge der Philosophie zurück. Die Lehre der Pythagoreer war harmonisch, die Lehre des Heraklit dynamisch. Beim Nachdenken über die Wertekonflikte werde ich den mir näheren dialektischen Weg des Heraklit gehen. Daher denke ich, dass Widersprüche (auch in dem, was die Menschen für gut und wertvoll halten) die „treibende Kraft der Geschichte“ sind. Es scheint – und das ist die Hauptthese dieses Artikels –, dass wir es derzeit (auf globaler Ebene) mit einem Konflikt zweier Wertegruppen zu tun haben: Auf der einen Seite ist es das Bedürfnis nach Freiheit, verbunden mit Universalismus und Individualismus, auf der anderen Seite das Bedürfnis nach spiritueller und sozialer Sicherheit, verbunden mit Partikularismus und Gemeinschaft. Diese Spannung ist eine der Ursachen für die Beschleunigung (und nicht das „Ende der Geschichte“): Erstens hängt sie mit der Tendenz einer „Flucht vor der Freiheit“ zusammen, das heißt, sich von der liberalen Demokratie mit Dreiteilung von Gewalten hin zu zentralisierten und autoritären Regimen zu bewegen; zweitens mit der Gestaltung – im geopolitischen Bereich – eines neuen bipolaren Systems, dessen Katalysator der Krieg in der Ukraine ist.
    TThe dispute between the supporters of the vision of the cosmos and humanity as harmony and order (deeply structured) and the supporters of the vision of the cosmos and humanity as a conflict, the “struggle of opposites”, goes back to the beginning of philosophy. The doctrine of the Pythagoreans was harmonious, the doctrine of Heraclitus was dynamic. I will follow the dialectical path of Heraclitus (which is closer to me), reflecting on the conflict of values. Thus, I think that contradictions-also in what people consider to be precious, good and valuable-are “the driving force of history.” It seems-and this is the main thesis of this article-that we are currently dealing (on a global scale) with a conflict of two sets of values: on the one hand, it is the need for freedom, related to universalism and individualism, and on the other hand, the need for spiritual and social security, related to particularism and collectivism. This tension is one of the causes of the “acceleration of history” and not of the “end of history”: first, it is related to the tendency to “escape from freedom”, namely to move away from liberal democracy (with tripartite powers) towards centralized and authoritarian regimes; secondly, it is related to the formation-in the geopolitical sphere-of a new bipolar system, the catalyst of which is the war in Ukraine.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2022, 34; 105-124
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
    Tytuł:
    Kryzys ojcem wszechrzeczy. Punktualizm filozoficzny (część pierwsza: od metafizyki do ewolucji kosmosu i biosfery)
    Crisis is the Father of All Things. Punctuated Equilibrium as a Philosophical Concept (Part one: from Metaphysics to the Evolution of Cosmos and the Biosphere)
    Autorzy:
    Breczko, Jacek
    Powiązania:
    https://bibliotekanauki.pl/articles/31231891.pdf
    Data publikacji:
    2023
    Wydawca:
    Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
    Tematy:
    Krise
    Punktualismus
    Stephen Jay Gould
    Metaphysik
    Kosmos
    Biosphäre
    crisis
    punctuated equilibrium
    metaphysics
    cosmos
    biosphere
    kryzys
    punktualizm
    metafizyka
    kosmos
    biosfera
    Opis:
    W artykule przedstawiam pewien całościowy pogląd na kryzys, nawiązując do punktualizmu ewolucyjnego Stephena Goulda oraz dokonując jego filozoficznej ekstrapolacji: począwszy od dynamicznych ujęć metafizycznych, poprzez ewolucję kosmosu, aż do ewolucji biosfery (podobnie ujętą historię ludzkości zamierzam zaprezentować w kolejnym artykule). Twierdzę, że ewolucja na różnych poziomach bytu zachodzi w podobnym „rytmie”. W fazie pierwszej obiekt (struktura) znajduje się w stanie względnej równowagi i powolnych (gradualistycznych) przemian. Fazę tę kończy katastrofa, jakieś nagłe zdarzenie (zewnętrzne uderzenie albo wewnętrzne „pęknięcie), rozpoczynając fazę gwałtownych przemian, którą można określić jako kryzys sensu largo. Owe gwałtowne przemiany narastają aż osiągają moment krytyczny, moment kulminacji i przesilenia, który można nazwać kryzysem sensu stricto. Po tym kryzysie albo ma miejsce rozpad danego obiektu („śmierć”), albo przetrwanie, ale obiektu już wyraźnie zmienionego. Pojawia się nowa jakość (nowa całość), która przechodzi ponownie w stan względnej równowagi i powolnych przemian. Wskazuję też na opór, jaki wzbudzała – wśród filozofów, astronomów oraz przyrodników – dynamiczna wizja bytu, sugerując jednocześnie, że owa sympatia do stałości jest jedną z odmian idoli plemiennych Bacona.
    In diesem Artikel stelle ich eine gewisse ganzheitliche Sicht der Krise vor, indem ich mich auf Stephen Goulds evolutionären Punktualismus beziehe und ihn philosophisch extrapoliere: von dynamischen metaphysischen Darstellungen über die Evolution des Kosmos bis hin zur Evolution der Biosphäre (ich beabsichtige, in einem späteren Artikel eine ähnlich gerahmte Geschichte der Menschheit darzustellen). Ich behaupte, dass die Evolution auf den verschiedenen Ebenen des Seins in einem ähnlichen "Rhythmus" verläuft. In der ersten Phase befindet sich das Objekt (die Struktur) in einem Zustand des relativen Gleichgewichts und der langsamen (graduellen) Veränderung. Diese Phase endet mit einer Katastrophe, einem plötzlichen Ereignis (einem äußeren Aufprall oder einem inneren "Bruch"), das eine Phase gewaltsamer Transformationen einleitet, die als Krise sensu largo beschrieben werden kann. Diese gewalttätigen Transformationen steigern sich, bis sie einen kritischen Moment erreichen, einen Moment des Höhepunkts und des Übergangs, der als Krise sensu stricto bezeichnet werden kann. Auf diese Krise folgt entweder der Zerfall des betreffenden Objekts ("Tod") oder sein Fortbestehen, allerdings in einem deutlich veränderten Zustand. Es entsteht eine neue Qualität (ein neues Ganzes), das wieder in einen Zustand des relativen Gleichgewichts und der langsamen Transformation übergeht. Ich weise auch auf den Widerstand hin, den die dynamische Vision des Seins bei Philosophen, Astronomen und Naturwissenschaftlern hervorgerufen hat, und behaupte, dass diese Sympathie für die Fixierung eine der Varianten von Bacons Idolen des Stammes ist.
    In this article, I present a holistic view of a crisis, referring to Gould’s concept of “punctuated equilibrium” and making its philosophical extrapolation: from dynamic metaphysical approaches, through the evolution of cosmos, to the evolution of the biosphere (in the next article, I intend to present a similarly framed history of mankind). I argue that evolution on different levels of being occurs in a similar “rhythm.” In the first phase, the object (structure) is in a state of relative balance and slow (gradual) changes. This phase ends with a catastrophe, some sudden event (an external blow or an internal “rupture”), initiating a phase of rapid change that can be described as a crisis in the broad sense. These violent transformations grow until they reach a critical moment, a moment of culmination and solstice, which can be called a crisis in the strict sense. After this crisis, there is either the disintegration of the object (“death”), or the survival, but of the object already clearly changed. A new quality (a new whole) appears, which returns to a state of relative balance and slow changes. I also point to the resistance that such a dynamic vision of being elicited from philosophers, astronomers, and naturalists, suggesting that this sympathy for constancy is a variety of Baconian tribal idols.
    Źródło:
    Kultura i Wartości; 2023, 35; 31-57
    2299-7806
    Pojawia się w:
    Kultura i Wartości
    Dostawca treści:
    Biblioteka Nauki
    Artykuł
      Wyświetlanie 1-25 z 25

      Ta witryna wykorzystuje pliki cookies do przechowywania informacji na Twoim komputerze. Pliki cookies stosujemy w celu świadczenia usług na najwyższym poziomie, w tym w sposób dostosowany do indywidualnych potrzeb. Korzystanie z witryny bez zmiany ustawień dotyczących cookies oznacza, że będą one zamieszczane w Twoim komputerze. W każdym momencie możesz dokonać zmiany ustawień dotyczących cookies