Hasło sprawiedliwości społecznej jako wstęp do tyranii

Hasło sprawiedliwości społecznej różnie w historii było rozumiane; bywało podstawą przemian – w szerokim sensie tego słowa – demokratycznych, ale też okazywało się propagandowym „chwytem” i wstępem do tyranii. Platon był bodaj pierwszy, który w swojej opisowej koncepcji ewolucji ustrojów zwrócił uwagę na to, że demokracja – kiedy wątek „redystrybucji dóbr” w imię egalitaryzmu i zrównania wychodzi na plan pierwszy – niejako spontanicznie zamienia się w tyranię. Próbował temu zapobiec Arystoteles w swojej koncepcji politei. Chciałbym się zastanowić (w ogromnym, rzecz jasna, skrócie), na ile te koncepcje „sprawdzały się w historii” i są obecnie aktualne. Chciałbym też – na zakończenie – zaprezentować trzy modele „sprawiedliwości społecznej”: hierarchiczny (starożytny), oparty na równym kryterium (nowożytny, liberalny) oraz egalitarystyczny (utopijny, zrównujący), będący ideologią prowadzącą do scentralizowanej, arbitralnej, a nawet tyrańskiej władzy.

The slogan of “social justice” was variously understood in history; it was the basis of changes – in the broad sense of the word – democratic, but it also turned out to be a propaganda “catch” and an introduction to tyranny. Plato was perhaps the first who pointed out that democracy – when the theme of “redistribution of goods” and egalitarianism comes to the forefront – spontaneously turns into tyranny. Aristotle, in his policy concept (politeia), tried to prevent it. I would like to consider (in a nutshell) how these concepts “worked in history” and are currently valid. Finally, I would like to present three models of “social justice”: hierarchical (ancient), based on an equal criterion (modern, liberal) and egalitarian (utopian, leveling), which is an ideology leading to centralized, arbitrary and even tyrannical power.